________________
શતક ૧ લું.
લેશ્યાવાળાઓ સમજવા. તે કૃષ્ણ લેશ્યાવાળા, નીલ લેયાવાળા અને કાપિત લેશ્યાવાળા હોય છે.
લેશ્યાવાળા જીવ પણ દંડકથી સમજવા. જે વેશ્યાવાળા જીવો છે, તેમને સંસાર સમાપન્નપણું હેવાને સંભવ નથી તેથી જે અસંસાર સમાપત્ર પ્રમુખ વિશેષણ વગરના અને સંયત વિશેષણવાળા બાકીના છ છે, તે તેમાં જાય છે, તેથી તેમના દંડક આ પ્રમાણે થાય છે, જીવ લેશ્યાવાળા છે, એ એક દંડક, કૃષ્ણ વગેરે વેશ્યાના ભેદથી બીજા છ દંડક એટલે તે કુલ મળીને સાતદંડક સમજવા. કૃષ્ણ, નીલ અને કાપત લેશ્યાવાળા. જીવરાશિને એક દંડક આધિક જીવના દંડક પ્રમાણે સમજવો. તે પ્રમત્ત અને અપ્રમત્ત વિશેષણથી વર્જિત છે. તે કૃષ્ણ વગેરે અપ્રશસ્ત ભાવવાળી લેશ્યાઓમાં સંયતપણું હાય જ નહીં. એવી રીતે નીલ તથા કાપિત લેશ્યાના બે દંડક થાય છે. અને જે લેશ્યાદિ જીવરાશિના પણ દંડક છે, તે ઓધિક જીવ પ્રમાણે જાણવા. તેમાં વિશેષ એટલે કે તેઓની અંદર સિદ્ધ છે ગણવા નહિં, કારણ કે, તેમને લેશ્યાઓને અભાવ છે.
ઉપર પ્રમાણે સંસારના હેતુરૂપ આરંભનું નિરૂપણ
કરી હવે સંસારના અભાવના હેતુરૂપ જ્ઞાનાદિ ધમોના સમૂહને નિરૂપણ કરવા માટે ગામ
સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે. ગતમ સ્વામી પુછે છે. હે ભગવાન, એહભાવિક, એટલે આ વર્તન માન ભવને વિષેજ ભણેલું પરભવને વિષે નહીં એવું જ્ઞાન છે તે. પારભવિક એટલે પરભવને વિષે અનુસરનારૂં હોય છે તે, ઉભયભવિક એટલે વર્તમાન અને પરભવમાં થનારું હોય છે તે. અર્થાત આ ભવે ભણેલું જ્ઞાન પરભવને વિષે કે ઉભયભવને વિષે અનુસરનારૂં થાય છે ?
ભગવાન ઉત્તર આપે છે. હે ગૌતમ, આ ભવમાં થયેલું એટલે વર્ત
૧ કૃષ્ણ વગેરે દ્રવ્યના સાંનિધ્યથી થયેલો એક જાતને જીવન પરિણામ, તે વેશ્યા કહેવાય છે. તેને માટે કહ્યું છે કે, “જેમ સ્ફટિકમણિમાં કૃષ્ણ વગેરે રંગના પ્રતિબિંબ પડે છે, તેમ કૃણાદિ વર્ણના દ્રવ્યને લઈને જીવની અંદર જે પરિણામ ઉપજે તે લેશ્યા કહેવાય છે.”
