________________
શતક ૧ લુ.
M
"
( ૩૭ ) ધ્યેયમાન એવુ સંસ્કૃત પદ લઇ તેના અથ ‘ કપતુ'' એવા કરે છે. એટલે તેના રૂપની અપેક્ષાએ ઉત્પત્તિ સમજવી. 'કુંગમાને ' એટલે ઉદીરણા--સ્થિરને પ્રેરણા કરવી, તે પણ ૨૬ જ સમજવું. પગમાળ એટલે ભ્રષ્ટ થતુ, પતિત થતું, તેનો અર્થ પશુ ચલનપણાના સમજવા. આ સર્વ પદોની ગતિ--અર્થને લઇને એકાર્થતા સિદ્ધ કરવામાં આવી છે. તે વ્યાખ્યા પ્રમાણે ઉત્પન્ન પક્ષના અર્થ એવા થાય કે વન વગેરે પર્યાય વડે ઉત્પન્ન પક્ષને કહેનારા તે પદ્મ થાય છે. તેમ છેદન, ભેદન, દાહ, મરણુ અને નિર્જરા એ સર્વ પદોના અર્થીની વ્યાખ્યા કર્મના અર્થમાં લેવી નહીં; એટલે તે વ્યાખ્યાન ફ્રુટ રીતે થઇ શકે છે. તે પદ્માની ભિન્નાર્થતા સિદ્ધ કરવા માટે આ પ્રમાણે વ્યાખ્યા કરે છે. છે; તે કુવાડા વડે લતા વગેરેને કાપવા જેવા, ભેઢ તે સ્તામર વગેરેથી શરીરને ભેદવા જેવો, દાહ તે અગ્નિવડે ફાટ વગેરેને ખાળવા જેવા, ભરણ એટલે પ્રાણના ત્યાગ અને નિર્જરા એટલે અતિ જીર્ણ થઈ જવું.
વિગતવા—એ પદની વ્યાખ્યા એવી છે કે, એ પદા ભિન્ન-ભિન્ન અર્થવાળા છે, પણ સામાન્ય પણે તેમને વિનાશ કરવા રૂપ અર્થ થાય છે.
આ વ્યાખ્યા ઉપર કદિ અહિં... એવી શંકા કરવામાં આવે કે, તે ૪હન વગેરે પદ્મા જે નિરૂપણ કરવામાં આવ્યા, તે આ સ્થળે તેની શી જરૂ હતી ? કારણ કે, તે કાંઇ તત્ત્વરૂપ નથી. અને જે તત્ત્વ રૂપ ન હેાય તે અસિદ્ધ ગણાય છે અને તે અસિદ્ધિ નિશ્ચય નયના મતવડે વસ્તુના સ્વરૂપને જણાવવા માટે દર્શાવેલ છે. કેમકે, જે વ્યવહારનય છે તે જે ચલિત હાય તેને ચલિતજ માનેછે અને નિશ્ચયનય ચલાયમાન હોય તેા પણ તે ચલિત માનેછે.
આ વિષે ઘણું કહેવાનું છે, તે વિષાવશ્યક સૂત્રમાંથી અથવા આ સૂત્રમાં આગળ જમાલિનું ચરિત્ર કહેવાશે, તે ઉપરથી જાણી લેવું.
અહિ· પેહેલા પ્રશ્નાત્તરના એ સૂત્રેાની અંદર મોક્ષતત્વના વિચાર કરવામાં આવ્યેા છે, તેા મેાક્ષ જીવના હોઈ શકે છે, તે જીવ નારકી વગેરેના ભેઢાથી ચાવીશ પ્રકારના છે. જેની ગણના આ પ્રમાણે છે, અગીયાર નારકી, અસુરાદિ, પાંચ પૃથ્વીકાયઆદિ, ત્રણ એ ઇંદ્રિયઆદિ, એક પચેત્રિય, તિર્યંચ, અને મનુષ્ય, વ્યંતર, જયેાતિક અને વૈમાનિક એમ ચેાવીશ પ્રકારના થાય છે. તેમાં નારકી થવાની સ્થિતિ વગેરેને આશ્રીને કહે છે.
૧ મુળ
