________________
શ્રી ભગવતી સૂત્ર. ananananananananananananananana મણ કરેલા, સંક્રમણ કરે, સંક્રમણ કરશે, 'નિધત્ત કરેલા, નિધત કરે અને નિધત કરશે.
નિકાચિત થયેલા, નિકાચિત થતાં અને નિકાચિત થવાના, એ સર્વ કર્મ દ્રવ્યની માગણને આશ્રીને એમ સમજવું. આ વિષે આપેલી સંગ્રહ ગાથાનો અર્થ પણ તે પ્રમાણે મળતા છે. વિશેષમાં તે ઉપરથી એટલું સમજવાનું કે, તે કર્મોના અપવર્તન, સંક્રમણ, નિધત્ત અને નિકાચન પદની અંદર ભૂત, વર્તમાન અને ભવિષ્યકાળને નિર્દેશ કરે. ન્યાયની પ્રવૃત્તિ સમાન રીતે થવી જોઈએ, તેથી સૂત્રની અંદર તેનો નિર્દેશ કરવામાં આવ્યું નથી.
હવે પુદ્ગલેના અધિકારને લઇને ચાર સૂત્રે કહે છે. " શૈતમ પુછે છે-હે ભગવન, નારકી, તેજસ અને કામણ શરીરથી જે ૫ગલે ગ્રહણ કરે છે. તે અતીતકાળ, વર્તમાનકાળ કે ભવિષ્યકાળે ઉત્તર પ્રવૃતિઓને અધ્યવસાયના પ્રયોગથી સંક્રમણ કરાવે છે, પણ આત્મા સંક્રમણ કરાવતું નથી, કારણ કે, તે અમૂર્ત છે.” ઉત્તર વિધિના સંફ મણ માટે બીજા પણ કહે છે કે, આયુકર્મ, દર્શનમોહનીય અને ચારિત્રમેહનીય કર્મને મુકી બાકીની કર્મ પ્રકૃતિનું સંક્રમણ થાય છે” જેમકે કઈ સદનીય-સાતા વેદનીય કર્મને અનુભવતા હોય, તેને અશુભ કર્મની પરિણતિ એવા પ્રકારની થાય છે કે, જેથી તેજ સાતવેદનીય અસાતાવેદનીયપણાથી સંક્રમે છે, એવી રીતે બીજામાં પણ જાણી લેવું
૧ પરસ્પર વિશ્લેષ પામેલા કર્મના પુત્રને એકત્ર કરી ધારણ કરવા તે નિધત્ત કહેવાય છે. અર્થાત્ ઉદ્વર્તન અને અપવન શિવાયના કરણોના વિષયમાં ન આવે તેવી રીતે કર્મનું રહેવું.
૨ નિકાચિત એટલે નિરંતર બંધાએલા, પરસ્પર જુદા પડેલાં કર્મોના પુદગલોને એકત્ર કરવાપણું એટલે પરસ્પર-અવગાહન કરવાપણું તે નિકાચિત કહેવાય છે. દાખલા તરીકે જેમ સેનો માટે સમૂહ હોય તેને અનિમાં તપાવી ટીપી એકઠે કરે, તેવી રીતે કર્મોને સર્વ પ્રકારના કરણના વિષયમાંથી જુદાં કરી એકઠા સ્થાપવા તે નિકાચિત.
૩ મૂળ સૂત્રમાં “ કાળ સમય ” એમ કહેલું છે. તેનો અર્થ કાળરૂપ સમય એમ લે. સમાચારી રૂપ કાળ કે વણદ સ્વરૂપકાળ લે નહીં. કારણ ત્યાં પરસ્પર કાળના વિશેષણ છે. અતીતકાળ. એટલે ઉત્સ
