________________
શતક ૧ લું.
ગ્રહણ કરે છે ? તે વિષે શું છે? ભગવાન ઉત્તર આપે છે-હે ગેમ, તે નારકીઓ તે પુગલેને ભૂતકાળ કે ભવિષ્યકાળમાં ગ્રહણ કરતા નથી પણ વર્તમાનકાળે ગ્રહણ કરે છે.
ગતમસ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, તે નારકીએ, તેજસ અને કમણું શરીર વડે જે પુદગલો ગ્રહણ કરી ઉદીરે છે, તે અતીતકાળે ગ્રહણ કરી ઉદેરે છે, વર્તમાનકાળે લઈ ઉદરે છે કે ગ્રહણ કરવાને સમયે આગળ કરી ઉદીર છે ? - વીરભગવાન ઉત્તર આપે છે, હે ગેમ, તે નારકીઓ અતીતકાલ સમયે રહણ કરેલા પુદ્ગલેનેજ ઉદીરે છે. વર્તમાન કાળે અને ભવિષ્યકાળે ગ્રહણ કરેલા પુદ્ગલેને ઉંદીરતા નથી. એવી જ રીતે તેઓ વેદે છે અને નિર્ભર છે.
હવે કર્મના અધિકારથી આઠ સૂત્રો કહે છે.
ગોતમ પ્રશ્ન કરે છે, હે ભગવન, તે જીવના પ્રદેશથી ચલિત કર્મ બાંધે છે કે અચલિત કર્મ બાંધે છે? પિણી વગેરેને સમય. તેને પરમ નજીકનો અંશ–ભાગ તે અતીતકાળ વર્તમાનકાળે અતીત અને અનાગતકાળનો નિષેધ સમજે. કારણ કે, તે વિષયમાં કાળ આવી શકતા નથી.
૧ વર્તમાનકાળે ગ્રહણ કરે છે, તેનું કારણ એ છે જે ભૂત અને ભવિષ્યકાળ તેના ગ્રહણના વિષયમાં આવી શકતાજ નથી. કારણ કે, તે તેના વિષયાતીત છે એટલે તેમને વિનાશ પામ્યા પછી ઉત્પન્ન થવાનું નથી, પાછા ઉત્પન્ન થાય તે પણ જે અભિમુખ પુગલે હેાય તેનું જ ગ્રહણ કરે છે, બીજાનું ગ્રહણ કરતા નથી. ૨ ગ્રહણ કરવાની સમય આગળ કરીને જે પુદગલો ગ્રહણ કરવાના છે તે. કારણ કે, જે પૂર્વકાળે ગ્રહણ કરેલા હોય તેનીજ ઉદીરણ હોઈ શકે છે. એટલે ઉદીરણ ગ્રહણ પૂર્વક હોય છે; તેથીજ કહેવામાં આવ્યું છે કે, અતીતકાળે ગ્રહણ કરેલાને ઉદીરે છે. જે ગ્રહણ કરાતા હોય અને જે ગ્રહણું કરવાના હોય તેમને ઉદીરણું થવાને અભાવ છે. ૩ જે જીવના પ્રદેશોમાં સ્થિર રહી શકે નહીં, તે. ચલિત અને જે સ્થિર રહી શકે તે અચલિત, તેવા કર્મને જ જીવ બાંધે છે તેને માટે કહે છે. કે; જેમ ચીકણાં પદાર્થોથી યુક્ત એવા માણસને મળ વળગે છે, તેમ જીવને રાગાદિકના પરિવામથી પોતાના દેશમાં રહેલું કર્મ એગના કારણથી સર્વ દેશ વડે વળગે છે. આ પ્રશ્નમાં વેદના, અપવર્તન, સંક્રમણ; નિધન અને નિકાચન વિશેના પ્રશ્નો સમજી લેવા,
