________________
શતક ૧ લું.
( ૨૫ )
- તે કાલે અને તે સમયે શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પ્રભુના જયેષ્ઠ--મોટા શિષ્ય ઇંદ્રભૂતિ નામે અનગાર હતા. અહિં કેાઈને શંકા આવે કે, તે શિષ્ય કદિ નીચગોત્રના હેય, તે માટે કહે છે કે, તે ગૌતમ ગોત્રી હતા. કદિ તેઓ સારા ઉંચા ગોલના હોય પણ તે સમયના એગ્ય એવા દેહના માનની અપેક્ષાયે તેમને દેહ પણ જૂનાધિક:હશે એવી શંકાને દૂર કરવા માટે કહે છે કે, તેમનો દેહ સાત હાથ ઉંચે હતો. કદિ એવો ઉચે દેહ સારા લક્ષણોથી રહિત પણ હોય તેથી કહે છે કે, તેમનો દેહ સમ–સરખે ચેરસ આકારવાળો હતો, કદિ તેવા લક્ષણવાળો હોય પણ જે સંહનન (સારા બાંધા) વગરનો હોય તે શા કામનો ? તેથી કહે છે કે, તે વજ--ઋષભ નારાચવાળો હતો. સુવ
ના કટકાની કસોટી અને પદ્મકમળના રેસાના જેવો તે ગોરહતો આવો સર્વ પ્રકારે ઉત્તમ દેહ છતાં કદિ તે વિશેષ આચરણથી રહિત હોય
૧ ૩૪ અને અંતેવા શિષ્ય એ બે વિશેષણથી તેઓ સકળ સંઘના નાયક હતા, એમ સૂચવ્યું છે. ૨ કદિ કોઈ ને શંકા આવે કે, તે શિષ્ય ગૃહસ્થ શ્રાવક હોય, તેથી અનriા કહ્યા છે. જેને માર ઘર ન હોય તે અનાર કહેવાય છે. ૩ સમ એટલે નાભિની ઉપર અને નીચે પુરૂષના સર્વ લક્ષણવાળા અવયથી સરખો અને ચોરસ અથવા શરીરના લક્ષણોનું જે પ્રમાણુ કહ્યું છે, તે પ્રમાણે ચાર અત્રિ એટલે ચારે દિશાના ભાગ પ્રમાણે સરખા ખૂણાવાળા અવયવવાળો. કેટલાએક એમ પણ કહે છે કે, જ એટલે ન્યૂન કે અધિક નહીં એવી ચાર માત્ર વાળો. પર્યક-આસન-પલેઠીવાળી બેઠેલા માણસના બે ગાંઠણનું અંતર અને આસન તથા લલાટના ઉપલા ભાગનું અંતર, તથા જમણા સ્કંધ અને ડાબા ગંઠણનું અંતર અને ડાબા સ્કંધ અને જમણા ગઠણનું અંતર–એ અત્રિ કહેવાય છે. ૪ ૩ઝ એટલે બે મેળવેલા કાષ્ઠને સંપુટની જેમ જકકડ કપમ એટલે લોઢાના વાટાથી જડેલા બે કાણના સંપુટની જેમ જકકડ તે ગ્રામ કહેવાય છે એ નારાજ એટલે મર્કટબંધથી જડેલા કાષ્ટના સંપુટ જેવો મજબૂત સંઘનન એટલે અસ્થિઓને એક જાતને સંચય ઉત્તમ પ્રકારનો બાંધે. કેટલાએક અહિં વજ, કષભ, નારાપણું કેવળ અસ્થિઓને ઉદ્દેશીને કહે છે. ૫ અહિં કેટલાએક વૃદ્ધો એવી વ્યાખ્યા પણ કરે છે કે, કનકના સારની રેખાના જેવો ગાર હો અથવા કનકના ઝગઝગતા બિંદુના જેવો ગાર હતો.
