________________
શતક ૧ ૩.
( ૯ )
તે ઉદયાવલિકા કહેવાય છે. તે કાળના અસંખ્યાતા સમય છે, તેથી તેના આદિ, મધ્ય અને અંત એવા ભાગ પડી શકે છે, અને કર્મના પુદ્ગલાના પણ અનંત સ્કંધા તથા અનંત પ્રદેશેા કહેવાય છે, તેથી તેએ અનુક્રમે પ્રત્યેક સમયે ચલાયમાન થાય છે, તેમાં જે આ આથે સમય છે, તેથી અંદર તે કર્મ ચલિત કહેવાય છે.
અહિં શંકા કરે છે કે, તે કર્મ પેાતાની સ્થિતિમાંથી હજુ ચલાયમાન થતુ છે, છતાં તેને સતિ એટલે ચલાયમાન થઇ ગયું? એમ ભૂતકાળરૂપે કેમ કહ્યું ? તેના ઉત્તરમાં કહે છે કે, જેમ ત ́તુઓમાંથી વજ્ર બનાવવામાં આવતું હૈાય ત્યારે પ્રથમ તંતુના પ્રવેશમાં તે હજી બનાવાતું હોય છતાં તેને અનાવ્યું એમ કહેવામાં આવે છે. નહીં તો તે વજ્રનું ઉત્પન્ન થવાપણું તે પ્રથમ તંતુના પ્રવેશકાળથી માંડીનેજ ગણાય છે, છતાં વર્ષે ઉત્પન્ન થાય છે, એમ કહી શકાય, તેવી રીતે અહિં પણ સમજવું.
તેનુ સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે છે. તે વર્ષે ઉત્પત્તિ થવા વખતે પ્રથમ તંતુના પ્રવેશમાંજ ઉત્પન્ન થયેલ ગણાય છે. જો તે ઉત્પન્ન થયેલ ન ગાય તા પછી ક્રિયાજ નિષ્ફલ થઈ જાય. કારણ કે દરેક ક્રિયાએ ઉત્પન્ન કરવાની વસ્તુઓને ઉત્પાદન કરવા માટે હાઇ શકે છે. જે પ્રથમની ક્રિયાને વખતે ઉત્પન્ન થયેલ ન ગણાય, તે પછીના સમયોમાં પણ ઉત્પન્ન થયેલ ન ગણાય. આ આત્માની અંદર એવું કયું રૂપ છે, કે જે પ્રથમ. સમયે ઉત્પન્ન ન થયેલ તે ઉત્તર સમયની ક્રિયામાં ઉત્પન્ન થયેલ ગણાય! છે. તે પછી તે રૂપને સદાકાળ અનુત્ત્પન્ન થવાનેાજ પ્રસગ આવે અને ઉત્પત્તિ તો જોવામાં આવે છે, વજ્રનુ દર્શન તેના છેલ્લા તંતુના પ્રવેશમાં થઇ શકે છે, એથી વજ્ર તેા પ્રથમ તંતુના પ્રવેશ વખતે કાંઇંક ઉત્પન્ન થયુ હતુ. જેટલુ વર્ષે પ્રથમ ઉત્પન્ન થઇ ગયું તેટલુ વર્ષે ઉત્તર ક્રિયાથી ઉત્પન્ન થતું નથી, કદિ જો ઉત્પન્ન થાય તે તેને એક ભાગ ઉત્પન્ન થાય. તેા તેથી કરીને ક્રિયાઓને અને સમયેને ક્ષય થઈ જાય. વળી જો તેની ક્રિયાઓની અપેક્ષા તે વચના ભાગને ઉત્પન્ન કરવામાં માનીએ તે તે વજ્રના બીજા ભાગેાનો અનુક્રમ ઘટી શકે, તે શિવાય બીજી રીતે તે ગૅટી શકેજ નહિ. તે ઉપરથી સિદ્ધ થયું કે, જેમ ચાલુ રીતે ઉત્પન્ન થતા શ્ર્વને ઉત્પન્ન થયેલું કહેવાય છે, તેવી રીતે કર્મના ઉદયાવળી કાળનું પરિમાણ અસંખ્યેય સમયોનું હેાવાથી, પ્રથમના સમયને માંડીને ચલાયમાન તા કર્મને હિત એમ ડી શકાય છે. કેમકે, તે કર્મ જ્યારે ચલન
૧ ચલિત થવાની ક્રિયા ઉપર આવ્યું.
