________________
( ૧૪ )
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
આવે છે. તેમ આ શાસ્ત્રમાં મોંગલ કહેવામાં આવ્યું છે અને અભિધેય વિગેરે સ’બધો વ્યાખ્યાપ્રજ્ઞપ્તિ એ સામ!ન્ય નામથીજ કહેવામાં આવ્યા છે; તેથી પુનઃ તે કહેવાની જરૂર નથી, કારણકે; તેટલાથીજ શ્રોતાજનની પ્રવૃત્તિ વગેરે ઇલની સિદ્ધિ થઇ શકે તેમ છે. તે આ પ્રમાણે—આ શાસ્રમાં ભગવંતે જે અર્થ વ્યાખ્યાઓ કહેલી છે, તે અભિધેય સંબધ જાણવો. તે વ્યાખ્યાઓની પ્રજ્ઞાપના અથવા ોધ એ અન ́તર લ સમજવું અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ એ તેનું પરપરા ક્લ સમજવું. તે માક્ષ આપ્ત પુરૂષાના વચનને લઈને લરૂપે સિદ્ધ થાય છે. જે આસ પુરૂષ હોય છે, તે સાક્ષાત્ અથવા પરંપરાએ જેમાં મોક્ષનું અંગ ન હોય તેવા શાસ્ત્રને પ્રતિપાદન કરવાને ઉત્સાહ રાખતા નથી, કારણ કે તેમ કરવાથી તેમનામાં અનાક્ષપણાનો પ્રસંગ આવે છે, આ શાસ્ત્રનુ ઉપર કહેલુ પ્રયેાજન તુજ સબધ સમજવા. આ પંચમાંગ શાસ્ત્ર એક શ્રુતર સ્કંધ રૂપ છે તેની અંદર એકસાથી અધિક અધ્યયન છે, દશ હજાર ઉદ્દેશા તેનું પ્રમાણ છે, છલીશ હજ઼ર પશ્ના તેનું પરિમાણ છે, લાખ અને અઠયાશી હાર તેના પદ છે. એવા આ શાસ્ત્રના મંગલાદિક ઉપર દર્શાવ્યા છે.
હવે આ શાસ્ત્રના પ્રથમ શતકમાં બીજા ગ્રંથની પરિભાષામાં કહીએ તા પહેલા અધ્યયનમાં દસ ઉદ્દેશા છે, તે શ્રીમહાવીરપ્રભુએ રાજગૃહ નગરીમાં કહેલા છે.
ઊર્દેશક એટલે શુ?
અધ્યયનના અર્થ વિભાગને જણાવનારા જે અધ્યયનના વિભાગેા તે દેશ કહેવાય છે. ફેઃ શબ્દની વ્યુત્પત્તિ આ પ્રમાણે છે. “સક્રિયો उपधानविधिना शिष्यस्य आचार्येण ते उद्देशाः, उद्देशा एव उद्देशकाः આચાર્ય ઉપધાન વિધિ વડે શિષ્યને ઉદ્દેશ કરે એટલે અે શિષ્ય, તુ અધ્યયનના આટલા ભાગ ભણ ’ એમ કહે, તે ઉદ્દેશ કહેવાય છે. તે ઉદ્દેશકે સુખે ધારી શકાય અને યાદ કરી શકાય, ઇત્યાદિ કારણને લઇને પ્રથમ તેમના અભિધેય અર્થ તથા અભિધાન-નામ જણાય તેવી રીતે તેમના સંગ્રહ રૂપે ગાથા કહેલી છે.
""
તે દશ ઉદ્દેશકના નામ
૧ શ્વજળ, ૨ ૩૯, ૨૦લપબાસ, ૪ વાĚ, પુ પુથી, ૬ નાયંસ, ૭ શેર
૨, ૮ વા, ૧ ગુરુપુ ૧૦ ચા.
૧ સર્વનું હિત કરનારા પુરૂષા. ૨ સૂત્રના ભાગ, ૩ અયયન એટલે અધ્યાય શતક.
