________________
શતક ૧ લ.
જે સરથાઃ એવું પદ લઈએ તો તેને અર્થ આ પ્રમાણે એટલે નથી રથ એટલે સર્વ પરિગ્રહના ઉપલક્ષણરૂપ રથ અને ગત એટલે જરાવસ્થા પ્રમુખને નાશ જેમને તે સાથત્ત કહેવાય છે; અર્થાત્ જેમને સર્વ પરિગ્રહનો ત્યાગ અને જરાવસ્થા વગેરેને નાશ છે; એવા ભગ-, વંતોને નમસ્કાર છે.
જે ગાદઃ એવું પદ લઈએ તો જેઓ કેદમાં પણ આસક્તિને નથી પામનારા કારણકે, તેમને રાગ ક્ષીણ થયેલો છે. અથવાઉત્કૃષ્ઠ રાગ પ્રમુખના કારણરૂપ એવા રમણીય અને અરમ્ય વિષયને સંબંધ થયા છતાં પણ પોતાના વિતરાગ સ્વભાવને નહીં છેડતા એવા મારા ભગવંતોને નમસ્કાર હે.
અરિહંતાdi ” એવો પણ પાઠ છે. તેનો અર્થ એ થાય છે કે કર્મ રૂપી શત્રુઓને નાશ કરનારા, કહ્યું છે કે, “કવિહૃપા ,
अरिभूयं होइ सयलजीवाणं । तं कम्ममरिहंता,
સરિતા તેના પતિ " ? “આઠ પ્રકારના જે કર્મ તે સર્વ જીના શત્રુરૂપ છે, તે કર્મરૂપી અરિ–શત્રુઓને હણનારા, તેથી અરિહંત કહેવાય છે. ૧”
સદંતાળ એવો પણ પાઠ છે. તે પક્ષે અ ભ્યર એવું પદ થાય છે તેનો અથૅ એ છે કે, કા એટલે નહી દત્ત ઉત્પન્ન થનારા, અર્થાતુ કર્મરૂપી બીજનો ક્ષય થવાથી જેઓ ફરીવાર ઉત્પન્ન થનારા નથી, એવા સાત ભગવાને નમસ્કાર છે. કહ્યું છે કે“ધે ધીરે ચાયનાં પ્રાદુર્મવતિ નાં ર
વીને તથા થે ન રોતિ મવારઃ” | ૨ |
“જેમ બીજ અત્યંત બળી જવાથી તેને અંકરે ઉત્પન્ન થતો નથી તેમ કર્મરૂપી બીજ બળી જવાથી સંસારરૂપી અંકુર ઉત્પન્ન થતો નથી. ૧”
૧ ૨૬ ધાતુનો અર્થ જવું અથવા ત્યાગ કરવો એમ થાય છે. હ૬ ધાતુને અર્થ ઉગવું થાય છે.
