Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीसूत्रे ___“विआहपण्णत्ती” इति शब्दस्य द्वादश छायाः संभवन्ति । तथाहि" व्याख्याप्रज्ञप्तिः १""व्याख्याप्रज्ञाप्तिः २" " व्याख्याप्रज्ञात्तिः३" "विवाहमज्ञप्तिः ४" "विवाहप्रज्ञाप्तिः ५" "विवाहपज्ञात्तिः६" "विवाधप्रज्ञप्तिः ७" "विवाधप्रज्ञाप्तिः ८" "विवाधप्रज्ञात्तिः ९" " विगाहप्रज्ञप्तिः १०"" विगाहप्रज्ञाप्तिः ११” “ विगाहमज्ञात्ति १२"-श्चेति ।
तत्र-व्याख्याप्रज्ञप्तिरिति-'वि आङ्-पूर्वक-ख्या-प्रकथने'-धातोरङ्प्रत्यये कृते सति व्याख्या-शब्दो निष्पद्यते, तदर्थश्च-वि-विविधप्रकारेण आसमन्तात् ख्यायन्ते-कथ्यन्ते प्रकटीक्रियन्ते भगवता यास्ताः व्याख्याः, जीवा
अब यहां "विआहपन्नत्ती” शब्दका अर्थ कहते हैं
"विआहपण्णत्ती" इस शब्दकी संस्कृतछाया बारह प्रकारकी होती है वह इस प्रकारसे-(१) व्याख्याप्रज्ञसिः (२) व्याख्याप्रज्ञाप्तिः, (३) व्याख्याप्रज्ञात्तिः, (४) विवाहप्रज्ञप्तिः, (५) विवाहप्रज्ञाप्तिः, (६) विवाहप्रज्ञात्तिः, (७)विवाधप्रज्ञप्तिः, (८)विबाधप्रज्ञाप्तिः, (९)विबाधप्रज्ञात्तिः, (१०) विगाहप्रज्ञप्तिः, (११) विगाहप्रज्ञाप्तिः, (१२) विगाहप्रज्ञात्तिः।
अब इन बारह प्रकारकी छायामें प्रत्येकका क्या अर्थ है ? यह स्पष्ट किया जाता है। उनमें प्रथम जो " व्याख्याप्रज्ञप्ति" छाया है उसमें 'वि' और 'आङ्' उपसर्गपूर्वक 'ख्या' धातु है। 'ख्या प्रकथने' के अनुसार 'ख्या' धातुका अर्थ प्रकथन करना है। इससे 'अ' प्रत्यय करने पर व्याख्या शब्द निष्पन्न होता है। इसका अर्थ ऐसा है कि वि-विविध प्रकार से, आ-समन्तात्, ख्या-कथन करना व्याख्या है, और इसकी
डवे मङि विआहपन्नत्ती शहने। म ४ छ___“विआहपण्णत्ती" ५४नी मा२ ४२नी सकृत छाय॥ छ. (१) व्याच्या प्रज्ञप्ति : (२) व्यायाप्रति : (3) व्याध्याप्रसात्ति: (४) विवाशतिः (4) विवाति : (१) विज्ञात्ति: (७)
विज्ञप्ति : (८) Qाधशाति: (6) विज्ञप्ति : (१०) विज्ञप्ति : (११)
विज्ञाति : (१२) विज्ञान्ति: હવે એ બાર પ્રકારની છાયામાંની પ્રત્યેક છાયાને અર્થ બતાવવામાં આવે છે
(१) व्याख्याप्रशप्तिः नामनी ५४ी छायामा 'वि' मने आङ् उपस १४ 'ख्या' धातु छे. 'ख्या' धातुन। अथ प्रथन. ४२.' तेन 'अ' प्रत्यय साथी व्याया' शम्४ मने छ. तेन। म प्रमाणे थायछेवि विविध प्रारे, आ-समन्तात् , ख्या=3थन ४२j व्याख्या भने तेमनी प्राप्ति
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧