Book Title: Agam 18 JambudwipPragnapati Sutra Satik Gujarati Anuvad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009051/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda 25 anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda jaMbUDhIpaprajJapti-1 Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 5 mAM che.. 0 jaMbUtI prApti -: anuvAda-zreNInA sarjaka : upAMgasUrA-7 nA.... muni dIparatnasAgara -0- vakSakAra-1 tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa -0- vakSakAra-2 Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 2i5/1] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * . 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 25 nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 5.pU. A.deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI pUjya AcAryazrI RcAMdrasUrIzvarajI teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI jaina zve.mU.pU. tapAgaccha saMgha boTAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono eka-301 1- AgamasuttANi-mUlaM 49 prakAzano EUR A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 2 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, ApanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 40 prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 18 jaMbUDIpaprApti-upAMgara-7/1 anuvAda tathA TIkAnusArI - vivecana -%CIO-05-) A bhAgamAM aDhAramuM Agama ke je upAMgasUtromAM sAtamuM [chaTha upAMga che, tevA "jaMbUdvIpajJapti-sUtra"no samAveza karAyela che. prAkRtamAM te 'saMkIvapatti' nAme oLakhAya che. saMskRtamAM saMgRthvIpa prApti nAma che. vyavahAramAM A nAme ja oLakhAya che. tenI zrI zAMticaMdra gaNikRta TIkA hAla upalabdha che, temAM A upAMgano krama chaThTho jaNAvela che, sAthe upAMganA krama vize matabheda che, tevo paNa ullekha A TIkAmAM thayelo ja che. A upAMgamAM gaNitAnuyoganI mukhyatA gaNAvAya che, paNa bhagavaMta RSabhadeva ane cakravartI bharatanA cAjhidvArA kathAnuyoga paNa kahevAyelo che. gata kiMcita bAkInA be anuyoganuM varNana paNa che. chatAM A Agamane "jaina bhUgoLa" rUpe vizeSathI oLakhAvI zakAya. cakavartI viSayaka saghana varNana mATeno AdhArabhUta sota paNa A ja upAMgamAM che, te noMdhanIya che. 0 AraMbha : surendro jenI AjJAne seve che, tevA aApahata jJAnavayanI, siddhArtha narendranA naMdana ane arthasiddha jina jaya-vijaya pAme che. sarva Anuyoga siddha-vRddha-mahimAddha-pravacana suvarNa nikakSa zrI gaMghahasti sUrine ame namaskAra karIe chIe. malayarAji jinAgama rahasya-nivarnI je vRtti, saMzayarUpa tApa dUra kare che. te malayagirijI jaya pAme che. zrImad vijaya dAna gura* * * siddhAMtanA dhAraNa karavAthI prApta dIpti, duSama ArA janita bharatabhUmigata sAMghakArano nAza kare che. * * * rAnamaya dIpa - X * svapadane dIpta kad - x - zrI vijaya hIMsUrijI vijayane mATe thAo. jenA prabhAvathI - x " mane vANIrasa thayo, tevA sakalacaMdra nAyaka jaya pAmo. - X - jaMbudvIpa prajJaptinI A - x - vRtti racI che. vikaTabhava aTavInA paryaTanathI prApta zArIrAdi aneka duHkhathI Artita dehI, kAma nirjarA yogathI thayela karmamalanI laghutAthI janita sakalakarmAya lakSaNa paramapadanI AkAMkSA kare che. te paramapuruSArthacthI samyagRjJAnAdi ranamaya gocara parama purapAkAra upArjanIya che, te ISTa sAdhanapaNe jAtiya jJAnajanya che Apta deza mUlaka che, parama kevalathI Alokita loka vaDe, nikAraNa paropakAra pravRttine anubhavatA tIrthakRta nAma kama puruSa te Apta. temanA upadezane gaNadhara-sthavirAdi vaDe aMga-upAMga Adi zAstromAM prAMcita che. temAM bAra aMgo, aMganA ekadezarUpa prAyaH pratyaMga ekaikanA bhAvathI tenA upAMgo che. temAM AcArAMgAdi aMgo pratIta che. tenA upAMgo kramathI A che - 1. AcArAMganuM uvavAI, 2. sUtrakRtAMganuM sajapanIya, 3. sthAnAMganuM jIvAbhigama, 4. samavAyAMganuM prajJApanA, 5. bhagavatInuM sUryaprajJapti, 6. jJAtAdharmakathAMganI. jaMbUdvIpa prApti, 3. upAsaka dazAMganI caMdraprajJapti, 3. aMtakRta dazAthI daSTivAda sudhI pAMca aMgonI nirayAvalikA zrutaskaMdhagata kalikAdi pAMca upAMgo. * * * * * ahIM upAMgAdi kramamAM sAmAcArI AdithI kaMIka bhedo paNa che. aMgomAM pahelAM benI vRtti zIlAMkAcAryanI che. bAkInA nava aMgo abhayadeva sUri vaDe vivRtta che. daSTivAda vIranirvANa pachI hajAra varSa viccheda thatAM tenuM vivaraNa nathI. upAMgomAM pahelA upAMganI vRtti abhayadevasUrikR che, sajaupnIyAdi cha A upAMganI vRddhi ane anyAnya vRtti racAyAno ullekha avazya maLe che, paNa upalabdha TIkA zrI zAMticaMdra gaNinI che, jemAM zrI hIravijayajI kRta vRttinA ghaNAM aMzo paNa che, te ja amArA A saTIka anuvAdano AdhAra che. sAta vakSaskAro (adhyayana] vALA A Agamane ame traNa bhAgamAM goThavela che. pahelA bhAgamAM be vakSaskAra, bIjAmAM be vakSaskAra ane bIjAmAM traNa vakSaskAra goThavela che, jemAM A pahelA bhAgamAM vakSaskAra eka ane beno anuvAda karyo che. padArthonA saMbaMdhathI kyAMka kaMIka umeryuM paNa che, nyAya-vyAkaraNAdi keTalIka vastune choDI paNa dIdhela che, mATe ja ame anuvAdane "TIkAnusArI vivecana' nAme oLakhAvIe chIe. 2i5/2] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraMbha jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 malayagirijI vistRta che, paMcopAMgamaya nirayAvalikA caMdrasUrijI vistRta che. temAM A upAMganI vRtti malayagiri kRta che, paNa hAla te viccheda pAmI che. A gaMbhIra arthapaNAthI atigahana che, tethI anuyoga rahita mudrita * * che * x * vijaya mAnagaccha nAyaka paramaguru zrI hIravijayasUrinA nirdezathI - 4 - huM anuyoga AraMbhu chuM. te cAra bhede che - uttarAdhyayanAdimAM dharmakathAnuyoga, sUryaprajJapti AdimAM gaNitAnuyoga, pUrvo AdimAM dravyAnuyoga ane AcAsaMgAdimAM caraNakaraNAnuyoga. prastuta zAstranI kSetraprarUpaNApaNAthI ane te gaNita sAdhya hovAthI gaNitAnuyogamAM aMtabhavi che. * x-x- sAkSAt mokSamArgabhUta ratnatraya anupadezakapaNuM chatAM tenA upakArIpaNAthI bAkInA gaNe anuyogo - x * che. - X - X - caNa pratipatti hetu dharmakathAnuyogakALamAM-gaNita anuyogamAM dIkSAdi vrato. arthAt zuddha gaNita siddha thatAM prazasta kALamAM paNa dIkSAdi prazasta phaLadAyI thAya. kALa jyotigati AdhIna che. te jaMbUDhIpAdi kSetrAdhIna vyavasthathI A kALa-rApara paryAya gaNitAnuyoga che. dravyAnuyoga zuddha thatAM darzanazuddhi thAya che. * * * * * darzana zuddhane caraNAnuyoga thAya che. - * - * - * * * * * * * * * * * * jIvAbhigama Adi vRttimAM kahela vyAkhyAnA aMzAdi meLavI-vicArIne meM anu-AkhyAnarUpa A vyAkhyAna karela che. - X - X - te anuyoganA phalAdi dvAnI prarUpaNAthI pravRtti thAya che. * * * * * anuyoganuM phala avazya kahevuM. anyathA AnA niphaLapaNAthI vyAkhyAtA ane zrotA baMne kAMTAnI zAkhAnA mardanava ahIM pravRta thatAM nathI. te be bhede - kata ane zrotA. baMnenA paNa be bheda-anaMtara ane paraMpara. temAM kata anaMtara-dvIpa, samudrAdi saMsthAnanA parijJAnamAM atikarmita matipaNAcI sapaSTapaNe yathAsaMbhava saMsmaraNathI svAbhanA sukhathI ja saMsthAnavijaya nAmaka dharmadhyAnanI prApta maMdameghAvALAne upakAraka che. zrotAne vaLI jaMbUDhIpavartI padArtha parijJAna che, paraMparAe baMnene mukti Ape che. - X - X - X - 1 * saMbaMdha kahevo, tenA vaDe jANela phaLa ja vyabhicAranI zaMkArahita, pekSAvatane pravarte che. te be bhede che - upAya ane upeya bhAvalakSaNa tathA gurapavakrama lakSaNa. - x - anuyoga te upAya che ane avagamAdi te upeya che te phaLathI abhihita che bIjo bheda A rIte - bhagavaMte jaMbUdvIpa prajJapti arthathI kahI che, sUgathI gaNadharo vaDe dvAdazAMgImAM guMthI. to paNa maMdabuddhinA upakArane mATe sAtizaya zratadhArI vaDe chaThThA aMgathI AkRSTa karIne pRthak adhyayanapaNe vyavasthApita karI. Aja saMbaMdha vicArIne sUtrakRta upoddAta karela che athavA Adha saMbaMghanA prAmANya grahIne pachInA saMbaMdhanuM nirUpaNa che. * x * x - athavA yogA - avasara. temAM prastuta upAMganA dAnamAM zo avasare che ? te kahe che - upAMganA anuvAdakapaNAthI aMganA sAmIpyathI - x + aMgano avasara che * x * te avasara sUcikA sAta gAthAo che, teno sAra A pramANe che - 3-varSa pacayei AcAraprakA, 4-varSe sUyagaDa, pa-varSe dasA-kalA-vyavahAra, 8varSe sthAnAMga, samavAyAMga, 1-varSe aruNopAtAdi pAMca adhyayana, 13-varSe utthAna zratAdicAra, 14 varSe AzIviSa bhAvanAM, 15-varSe daSTivISa 16 varSethI yathAsaMkhyA eka eka varSe cAraNa bhAvanA, mahAsvana bhAvanA, tejonisarga, 19 varSe daSTivAda, 20-varSe sarva zrutanI anujJA karavI. ahIM paMcavartuka sUtramAM daza varSa payaya sAdhune bhagavatI aMga pradAna avasara pratipAdanathI chaThThA aMgapaNAthI jJAtAdharmakathAMganA pradAnamAM te pachI avasara Ave. kAraNavizeSa thakI guru AjJAvazathI pUrve paNa Ave. tethI tenA upAMgANAthI tenI pachI avasara saMbhave che. yogavidhAna sAmAcArIthI paNa cAMgasUtranA yoga vahana pachI upAMga yoganA vakta thAya. A upAMga paNa prAyaH sakala jaMbUDhIpavartI padArtha anuzAsanathI zAstra che. tenA samyagujJAna dvArA paramapadanA prAptapaNAthI zreya rUpa che. tethI ahIM vidana na thAya tethI tenA nivAraNa mATe maMgalane dazavi che - zreya kAryamAM ghaNAM vino che, tethI maMgalopacAra vaDe te anuyoga mahAnidhivata grahaNa karavo. temAM Adi-madhyaaMta e traNa bhedo maMgalanA cheda temAM Adi maMgala 'namo arihaMtANaM' zAstranI nirvidane parisamApti mATe che. madhyamaMgala- "ekaika vijayamAM bhagavaMta tirthakara utpanna thAya che." te sthiratA mATe che. kemake Ano bIjo adhikAra Adi sUtra bhuvanodabhUta jina janma kalyANaka sUyakapaNAthI paramamaMgalapaNe che. aMtya maMgala - "zramaNa bhagavaMta mahAvIra mithilAnagarImAM" ItyAdi nigamana sugamAM bhagavata mahAvIranA nAma grahaNathI che, te ja ziSya-praziSyAdi paraMparAthI avyavacchedane mATe che. (zaMkA) samyagujJAnapaNAthI nirja hetu A nathI zuM ? athavA prazasta artha pRcchA, te artha saMpati dvIpAdi nAmo parama maMgalavaNI - 4 - svayaM ja maMgalarUpa che, to bIjuM maMgala zA mATe ? maMgalapaNe parigRhita zA maMgalano vyavahAra phaladAyI thAya che * * * * * * * A rIte A zAstranA phalAdi nirUpita teno anuyoga jANavo. - have Ano samudAyArca vicArIe - samudAya te sAmAnyathI zAstra saMgrahaNIya piMDa che, te rUpa artha kahevo. * x * x * ahIM "jaMbUdvIpa prajJapti" e nAmano zabdArtha zo che ? jaMbU-bIjuM nAma sudarzanA, tene upalakSIne dvIpa te jaMbudvIpa. teno kutIrzikano artha choDIne yathAvasthita svarUpa lakSaNathI jJApana-jANakArI, je graMtha paddhatimAM che, tenAthI te "bUdvIpa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraMbha jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 - Xane bhavya zarIra atirikta te saciva, acita, mizra bhedathI traNa prakAre che. temAM sacita dravyopakama - dvipada, catuSada, apadanA bhedathI traNa prakAre che. ItyAdi - X - X - X - X - X - X - photra kAlopakama paNa be bhede che - pazkirma ane vAstavinAza. temAM kSetra - AkAza, te amud che, nitya che. tethI temAM parikarmarUpa ke vinAzarUpa upakrama nA ghaTAvI zakAya. * x * IkSa kSetrano hala Adi vaDe parikarma, gaja baMdhana Adi vaDe vinAza che. e rIte 'kALa'no pUrvokata nyAyathI upakrama saMbhava che, chatAM zaMku Adi chAyAdi vaDe yathArtha parijJAna, te parikarma-kAlopakama. graha-nabAdi cAra vaDe aniSTaphaLadAyakatAthI pariNamana te vinAza kAlopakama. tathA lokamAM paNa amuka grahAdithI, A vinAza te kALa. bhAvopakama be bhede - AgamathI ane noAgamI. Agama vaDe upakama zadArthano jJAtA, temAM upayukta. noAgamathI be bhede aprazasta ane prazasta. * x prajJapti" kahevAya. - athavA - jaMbUdvIpane svasthitimAM pUrNa kare, te jaMbUdvIpa prAgatI varSa varSadhAdinI jJapti jemAM che, te jaMbUdvIpa prajJapti sAtvartha zAstra nAma pratipAdanathI jaMbudvIpa prajJaptino pIMDArya kahyo. * * * * * nAma nikSepa ciMtA bIjA anuyogamAM karIzuM. * x * prastuta adhyayananA mahApuranI jema cAra anuyoga dvAro che - upakrama, nikSepa, anugama ane naya. temAM anuyojana te anuyoga - sUtrano artha sAthe saMbaMdha, athavA anurUpa ke anukULa yoga - vyApAra sUtranA artha pratipAdanarUpa anuyoga. - X - X - athavA arcanI apekSAthI eg - laghu, pachI utpanna thayela paNAthI manu zabda vATyuno, je abhidheya, yoga-vyApAra, teno saMbaMdha che anuyoga - X - X - tenA dvAranI jema dvAra-pravezamukha, A adhyayana purano adhigama upAya. * * * * * * * jaibUdvIpa prajJapti adhyayanapura paNa acAdhigama upAyadvAra zUnya azakyAdhigama thAya che, eka dvArAnugata paNa duradhigama che. prabheda sahita cAra dvArAnugata sukhAdhigama mATe che. - 4 - tenA be, traNa, be, be bhedo kramathI thAya che. nirati paNa upakamaNa te upakama, te bhAvasAdhana vyAkhyAthI zAstranA samIpa nayana vaDe nikSepa avasara prApaka che. athavA jenA vaDe guvAkyogathI upakrama thAya te upakrama. te karaNa sAdhana che. athavA jemAM upakamAya che ziSya zramaNa bhAva hovAthI upakama e karaNa sAdhana che. * X - X - niphohaNa-AnA vaDe, AmAM ke AnAthI jemAM nikSepa karAya che athavA niphopa-upakramathI lAvela vyAkhyA karAyela zAstranA nAmAdi vaDe nyAsa, niphopanyAsa-sthApanA e badhAM paryAyo che. e rIte anugamana ke jenA vaDe - jemAM - jethI anugamana thAya te anugama - vikSipta sUrtano anukULa pariccheda-arthakathana. naya - laI javuM ke jenA vaDe - jemAM - jethI laI javA te naya. anaMta dhamatmaka vastuno ekAMza pariccheda arthAt eka ja dharmI puraskRt vastuno svIkAra, upakramAdi dvAranA ahIM nyAsanuM zuM prayojana che ? anupakAMta samIpIbhUtano niphopa thato nathI, anikSipta nAmAdi vaDe arthathI anugama thato nathI. arthathI ananugatanI naya vaDe vicAraNA thatI nathI. A ja A kramanuM prayojana che - * * phalAdi kahyA. dhe anuyoga dvArabhedanA kahevA pUrvaka A adhyayananI vicAraNA karIe. temAM upakrama be bhede - laukika ane zAstrIya. laukika cha bhede - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAvanA bhedathI che. temAM dravya upakama be bhede - AgamacI ane noAgamathI. AgamathI upakama zabdArthanA jJAtA, temAM anupayukta Adi - 4 - temAM je upakama zabdArthanuM-jJanuM zarIra, jIvarahita che te, jJazarIra dravyopakama. * * have anuyoga aMga pratipAdana adhikAramAM gurabhAvopakama abhidhAna anarthaka che. te asamyaka che. * * * * * * * * * kahe che ke - bALa-lagnAdi sAdhune pathya anna-pAnAdi vaDe vaiyAvaccamAM niyukta sAdhu dravyopakamathI pratijAgRta rahe. guranA sana-zayanAdi upabhogamAM bhUtala pramArjanAdi vaDe mopakamacI saMskAra kare che, kAlopakamathI bhavyanA chAyAlagnAdi vaDe dIkSAdi samayane samyaka sAdhe che ane gura kRpA kare che athavA - x * upakrama sAmyathI je kaMI upakramabhedathI saMbhave che, te badhuM paNa kahevuM. - X - X - X - laukika upakrama kahyo, have zAstrIya kahe che. te paNa cha bhede ja che * x * Ano artha anuyogadvAra sUtrathI jANavo. granya vistAranA bhayathI ahIM kahetA nathI. kevala AnupUtradi pAMca upakrama bhedomAM chaThTho samavatAra bheda vicAratA A adhyayanano samavatAra karavo. tethI AnupUdi upakrama cha bhede kahevo. tethI kahe che. daza bhede AnupUrvamAM A adhyayanano utkIrtanagaNanAnupUrvIno samavatAra che. temAM ukIrtana-nAma kathana max, jemake bAra gaupAMga madhye uvavAI Adi che. gaNana * eka, be, traNa Adi. te gaNanAnupUrvI traNa bhede che - pUrvaninupUrvI, pazAnupUrvI, anAnupUrvI. temAM pUrvAnupUrvIthI A chaThuM, pAnupUrvIthI sAtamuM, anAnupUrvIthI aniyata che. nAmamAM -x - cha bhAvo audayikAdine nirUpe che. temAM Ano kSAyopathamika bhAvamAM avatAra che. kemake sarvazrata kSAyopathamika bhAvarUpa che. pramANa cAra bhede - dravya, kSetra, kALa, bhAvanA bhedathI. temAM A adhyayana kSAyopathamika Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraMbha 24 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bhAvAtmakapaNAthI bhAvapramANa viSaya che. bhAva pramANa - guNanayAmANa bhedathI traNa prakAre che. * x * temAM jIvopayoga rUpavathI jaMbudvIpa prajJapti adhyayanano jIvaguNa pramANamAM samavatAra che. * x - temAM bodhAtmakacvathI A jJAnaguNa pramANa che. - x - temAM A upadazarUpavathI A Agama pramANa che. - x * temAM paNa A parama mani praNItavathI A lokottara pramANa che. - x * temAM paNa A anaMga praviSTa Avazyaka vyatirikta che ane te - x * kAlika che. vaLI sUtrArtha rU5tvathI tadubhaya che. vaLI te * gaNagharone sUgathI AtmAgama, tenA ziSyone anaMtarAgama, praziSyone paraMparAgama che. arthathI arahaMtane AtmAgama, gaNadharone anaMtarAgama pachI paraMparAgama che. (zaMkA) garga gaNadhara praNita che, upAMga sthavira kRta che. * x * to gaNadharane kaI rIte AtmANamapaNe kahevAya ? gaNadharoe dvAdazAMgI cI. paramArthathI. teno eka deza upAMga paNa racela kahevAya che tethI temane paNa sUtrathI AtmAgama kahevAya, tethI koI virodha nathI. paNa vyavahArathI sthavirakRta hovAthI sthavirone sUgathI AmAgama che. kemake tema uttarAdhyayana bRhadravRttithI jANavuM. - X - X - naya pramANamAM teno sampatyavatAra nathI, kemake AgamanA mUDhanayapaNAcI che. - X* saMkhyA - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, aupacca parimANa ane bhAva bhedathI ATha prakAre che. * X - X - X - upakrama kahyo. have nikSepa, te traNa bhede che - oghu nAma sUkAlapaka bhedathI traNa prakAre che - ja - sAmAnya adhyayanAdi, * x* nAma nikSepomAM AnuM bUDhIpaprApti nAma che. pachI jaMbU ane prajJapti zabdano nikSepo kahevo. jaMbU zabdanA nAmAdi bhedathI cAra nipA che. temAM nAma - jaMbu, jemake aMtima kevalI. sthApanA jaMbU-citrAdimAM Alekhita jaMbU vRkSAdi. dravya jaMbU be bhede - AgamathI ane noAgamathI ItyAdi - * - * * * * * * * * noAgamathI bhAvajaMbUno adhikAra che. - dvIpa paNa pUrvavat cAra bhede che. 'dvIpa'nAme che te nAmahIpa. citrAdi Alekhita te sthApanA dvIpa, dravyahIpa-AgamathI ane noAgamathI. - X - X - mAvaDI paNa be bhede - AgamathI ane noAgamathI. -x- temAM noAgamathI sAdhu'. kemake jema nadI, samudranA madhyapradezamAMthI dravyahIpe laI jAya che, tema pArAtIta saMsArane pAra pAmavAmAM jIvane parama paropakAraeNka pravRtta sAdhu ja pAra laI jAya che. AthI bhAvathI * paramArthathI dvIpa / bhAvadvIpa kahevAya che. *x-x* athavA bhAvahIpa te samyakatva. temAM aupazamika ane kSAyopathamika te saMdInA bhAvadvIpa ane kSAyika te asaMdInA bhAvadvIpa che. - X - X - X - X - X - X - X - X - X - X - X - athavA A nAmAdi bhedathI dvIpa cAra bhede che - dvIpa evuM nAma hoya. sthApanAdvIpa - dvIpano thALI-valayAdi AkAra. dravyadvIpa - dvIpa AraMbha. pRthvi Adi dravyo. * * * * * * * bhAvadvIpa - cALa svarUpa cotaraphanuM samudra jaLa valayita kSetra khaMDa. A pramANe cAre paNa dvIpa vaDe ahIM adhikAra che. prajJapti nAmAdi vaDe cAra bhede che - prajJapti e nAma-jemake eka vidhAdevI. sthApanA prajJapti-tevI koI AkRti. dravyapajJapti be bhede - AgamathI ane no AgamathI, ItyAdi. athavA dravyaprajJati laukika ane lokotara be bhedathI che. laukika * x x- sAmAnya che ane lokottaramAM - sacita viSayamAM, jemake pravAjanAcAryanI nava dIkSitane zAli Adi sayitanuM jJAna karAve. acita - zastra pariNata zAli AdinuM jJAna karAve. mizra-duSpakva zAtyAdinuM jJAna karAve. have bhAvapajJati-Agama ane noAgamathI be bhede che. * x " noAgamathI bhAvapajJapti be bhede - prazasta ane aprazasta. temAM prazasta - arthathI arihaMto ane sUtrathI gaNadharo potAnA ziSyAne je jJAna karAve che. A rIte avabodha niSajJa nikSepa kahyo. have sUkAlApaka niSpanna, te avasara prApta hovA chatAM nikSepa karatAM nathI. - X - X - have anugama vyAkhyAna - te be bhede, niyukti anugama ane sUtra anugama. temAM niyukti anugama traNa bhede - nikSepa, upodghAta ane sUtra parzika. niphopa niyukita anugama - jaMbU Adi zabdonA nikSepa pratipAdana anugata. upodghAta niyukti anugama ane trIjo sUtrasparzika niyukti anugama-saMhitAdi cha prakAre vyAkhyA lakSaNamAM padArthapadAdi rUpa. * * * * - temAM alAprantha paNa mahAI batrIzadoSa rahita ATha guNayukta, khalitAdi doSa varjita sUtra kahevuM joIe. te A - Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che vakSaskAra-1-"bharatakSetra' che. OM namaH arihaMta bhagavaMtone namaskAra thAo. * sUtra : te kALe te samaye mithilA nAmanI nagarI hatI. zraddha-svimita ane samRddha hatI, varNana karyuM. te mithilA nagarInI bahAra uttara-pUrva dizAmAM ahIM mANibhadra nAmaka caitya hatuM. varNaka. - jitarAma sana hato, ghAriNI rANI hatI. te kALe samaye svAmI padhAryA, parSadA nIkaLI, dharma kaho, harSadA pAchI pharI. * vivecana-1 : namo arihaMtANaM'' AnI vyAkhyA saMhitAdi kramathI che. temAM akhalita sukhapATha-saMhitA. * x* temAM vyAkhyA bheda hoya na jANelA arthamAM padAdimAM vyAkhyA bheda pravarte che. temAM pada che : "arahetone namaskAra.'' pada karaNamAM sUga AlApaka niSa niphopa-avasara che. temAM namaskAranA nAmAdi vaDe cAra niSa - nAma namaskAra - 'nama' e nAma che. sthApanI namaskAra-namaskAra karaNa pravRtanA saMkoyita hAtha-paganuM citrAdi. dravya-namaskAra AgamathI ane noAgamathI. temAM * * * nitavAdine dravyanamaskAra, kemake temanA mithyArdaSTiva praghAnapaNAthI che. samyagurdaSTine paNa anupayukatapaNe namaskAra kaQo te dravya namaskAra che * * * * * bhAva namaskAra paNa AgamaNI ane noAgamathI. * x * temAM manathI upayukta, vacanathI "arahaMtone namaskAra thAo." kAyAthI hAtha-pagane saMkocita karIne namaskAra karavA te. dhe arahaMta-jina. te paNa nAmAdi bhedathI cAra bhede che, te nAmAdi bhedathI cAra bhede - "nAmajina te jinanuM nAma, sthApanAjita te jinapatimA, dravyajita te jinano jIva, bhAva jina te samavasaraNamAM rahela jina." A gAthA vaDe jANavuM. have prakAramaMtarathI nikSepa saMbhave che, te kahetA nathI. padArtha - maNa e dravyabhAvanA saMkocArye taipAtikapada che *x* naE: hAtha, paga, mastakanA supaNighAtarUpa namaskAra thAya che. bhAva saMkoca te vizuddha manathI arahaMtAdi guNomAM niveza. temAM bhaMga thatuka A pramANe - (1) dravya saMkoca paNa bhAva saMkoca nahIM, jemake - pAlaka, (2) bhAvasaMkoca paNa dravya saMkoca nahIM - jemake - anutaradeva, (3) dravya saMkoca ane bhAvasaMkoca, jemake - zAMba, (4) dravya ke bhAvamAM eka nahIM zA. temAM ahIM bIjo bhaMga levo. kemake ahIM bhAvasaMkoca pradhAna dravyasaMkocazya namaskAra che. AnA vaDe -x-x* bhAva maMgala kahyuM. tapa vagere anya bhAvamaMgalamAM je AnuM upAdAna che, te zAinI AdimAM AnuM ja vyavahAra prAptatva jaNAvavAno che. * * * jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda1 have pada vigraha, te badhe saMbhave che, mATe kahelpa nathI (zaMkA) arahaMtane parama maMgalapaNAthI namaskAra AdimAM che, tethI tenuM upAdAna anucita che. [samAdhAna] satya che. svayaM maMgalarUpa paNa arahaMta, bInanA namanastavanAdithI abhiSTa phaLadAyI thAya che. te jaNAvavA arahaMtone pahelAM namaskAra lIdhA. 'arihaMtANaM' ema ati apekSAthI ekavacana chatAM baghAM arahaMtonuM grahaNa cakI nAma-sthApanA-ndravya-bhAva arahaMta cArene paNa tulya kakSApaNe namaskAra * * x * tAma naya kahe che - prayoga * vastu svarUpa nAma. * * * * * * * * * * * X - e rIte sthApanA naya - vastu majha saMjJA rUpa * * * * * * * * * * * * * * * * * * * pachI dravyanaya, sva Azayano Avimavi kare che. * * * * * * * x-x:x:x:x:x:x:x* temAM dravyanuM ja prAdhAnya che, tema darzAvI bhAvanaya kahe che. * * * * * bhAvanayanI prAdhAnyatA pratipAdita kare che * * * * * * * * * X - X - X - X - X - X - [nAmAdi cAre nayanI vizad chaNAvaTa pachI vRttikAra maharSi kahe che -] cAre nayanA viSayamAM bahu vaktavyatA vizeSa AvazyakathI jANavI. * * * * * * * * * cAre nayo anyonya sApekSa che. mAtra nAma naya, AkAra naya, mAma dravyatA ke mAmA bhAva nahIM. kemake eka ja Indra e nAma che, teno AkAra te sthApanA che. uttarAvasthAnuM kAraNapaNuM te dravyava che. divyarUpa, saMpatti, kuliza dhAraNa, parama zaryAdi saMpannatva, te bhAva che. e rIte nAmAdi cAre jaNAya che. tenI sAthe saMvAdakatA uttarAdhyayana bRhadravRttimAM kahela cAra zlokomAM paNa che. * * * * * * * e rIte sUga aspaNika niyukti anugama kaho. te ja maMgalasUmane AzrIne sUvAnugama, sUbAlApaka nikSepa sUga sparzika niyukti anugamapaNe darzAvI. te badhe anusaravuM. have je nagarImAM, je udhAnamAM, je rIte bhagavaMta gautamasvAmIe bhagavaMta mahAvIra svAmIne pUchyuM, je rIte te bhagavaMte uttara Apyo, te upodbhAta dazavi che Ano A artha che - jyAre bhagavaMta vicaratA hatA, te kALe - vartamAna avasarpiNInA cothA AyarUpa vibhAgamAM *x*x* te kALe, te samaye -samaya e avasaravAyI che. tethI jI paNa e samaya vartato nathI. arthAta te avasara nathI. temAM eTale ke je samayamAM bhagavaMte A jaMbudvIpa vaktavyatA kahI, te samaye mithilA nAme nagarI hatI. (zaMkA) hajI paNa te nagarI varte che, to pachI hatI, ema kema kahyuM ? te keha che - kahevAnAra varNaka graMyokta vibhUti sameta te hatI. paNa vivakSita prakaraNakata, prakaraNa vidhAnakALe nahIM. A kevI rIte jANavuM. te kahe che - A avasarpiNI kALA che, pratikSaNa AnA bhAvo hAnine pAme che, te jinapravacanavedI sArI rIte jANe che tethI tema kahevAmAM virodha nathI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1 23 have A nagarInuM varNana kahe che - Rddha-bhavana ane paurajana vaDe ati vRddhine pAmela. slimita - svacakra, paracakrAdithI utpanna bhaya rahita. samRddha-dhanadhAnyAdi yukta. * x - varNa-uvavAI upAMgamAM badhuM varNana che, te jovuM. - 4 * te mithilAnagarInI bahAra uttarapUrva-IzAna khUNAmAM. - 4 - 4 - A uttarapUrva dizAbhAgamAM mANibhadra nAme caitya hatuM. - x - te saMjJA zabdavathI devatA pratibiMbapaNe prasiddha che. tethI tenA AzrayabhUta je devatAnuM gRha che, te paNa upacArathI caitya kahevAya che, te ahIM vyaMtarAyana kahevuM, paNa bhagavaMta arahaMtanuM Ayatana kahela nathI. tenA cira-atIta Adi varNaka, temAM rahela vanakhaMDa varNana paNa uvavAI upAMgathI jANavuM. te mithilA nagarImAM jitazatru nAme rAjA hato, tenI sarva strIguNa dharanArI dhAriNI nAme devI-paTTarANI hatI. ahIM rAjAnuM mahayA himavaMta Adi ane rANInuM sukumAla hAtha-pagavALI ItyAdi varNana pahelAM upAMga mujaba jANavuM. have zuM thayuM te kahe che - te kALe te samaye, svAmIe samartha vizeSaNa che, tenAthI ahIM "zrI mahAvIra padhAryA'' artha levo. temanuM ja 'tribhuvanavibhU'' e AtyaMtika svAmItva che. ahIM je rIte niSpatima prAtihAryAdi samRddhi vaDe samanvita, je rIte zramaNAdi parivArathI parivRtta samavakRta ItyAdi uvavAIthI jANavuM. parvadA nIkaLI - mithilA nagarInA rahevAsI loko badhAM bhagavaMtane AvelA sAMbhaLIne pota-potAnA AzcaryathI nIkaLyA. tyAre mithilA nagarInA zrRMgATake ItyAdi yAvat aMjalI joDIne paryApAsana kare che, tyAM sudhI uvavAI sUtrathI jANavuM. te parmadAnI AgaLa sarvajanane svabhASAmAM paraNAmI evI ane sardhamAgadhI bhASA vaDe dharma kahyo. te A rIte - loka che, aloka che, jIvo che, ajIvo che ItyAdi. tathA je rIte jIvo baMdhAya che, mUkAya che, saMkleza pAme che. koI apratibaddha je rIte duHkhono aMta kare che. Arta-dukhArta citta vaDe jema jIvo duHkhono sAgara ekaTho kare che. - 4 - 4 - ItyAdi kahe che. parSadA pAchI gaI-sva sthAne gaI. A pratigamanasUtra paNa te ja upAMgathI jANavuM. have parSadA pAchI pharyA pachI je thayuM te kahe che - * sUtra-2,3 : (2) te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya indrabhUti nAme aNagAra, gautamagogathI hatA. te sAta hAtha uMcA, samagratusa saMsthAnavALA yAvat traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA kare che, vaMde che - name che, vAMdI-namIne Ama kahyuM - (3) bhagavA jaMbUdvIpa kyAM che?, keTalo moTo che? tenuM saMsthAna zuM che? tenA AkAra-bhAvapatyAvatAra kevA kahyA che? gautama! A jaMbudvIpa dvIpa jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 sarve dvIpa samudromAM sauthI madhyamAM, sauthI nAno, vRtta-telanA pUDalAM saMsthAnathI saMsthita, vRtta-ratha cakravAla saMsthAna saMsthita, vRtta-puSkara karNikA saMsthAna saMsthita, vRtta-ratha cakravAla saMsthAna saMsthita, vRtta-puSkarakarNikA saMsthAna saMsthita, vRtta-pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita, eka lAkha yojana laMbAI-pahoLAIthI, 3,16,227 yojana, 3-koza, 28-dhanuSu, sADAttera gulathI kaMIka vizeSa paridhithI che. 28 * vivecana-2,3 : te kALe - bhagavaMtanA dharmadezanAthI viramavAnA kALe, te samaye - 5ryAdAnA pratigamana avasaramAM, zravRti - vividha tapa kare che, mATe zramaNa. tenA maza - samagra aizvaryAdi lakSaNa, jene che te - bhagavAna. vIra - kaSAya prati AkramaNa kare che te vIra. mahAn evA vIra te mahAvIra. tenA jyeSTha-prathama, aMtevAsI-ziSya. chellA be pada vaDe tenuM sakala saMghAdhipatitva kahyuM. IndrabhUtie mAtA-pitAe pADela nAma che. aMtevAsInI vivakSAthI zrAvaka paNa kahevAya. tethI kahe che - aNagAra jene ghara nathI te. A gotrarahita paNa hoya, tethI kahyuM - gautama gotranA hatA. - 4 - e te kALanA dehamAnanI apekSAthI nyUnAdhika dehavALA paNa hoya, tethI - sAta hAtha pramANa kAyAnI uMcAI hatI - 4 - e lakSaNahIna paNa hoya, tethI samacaturasa - zarIra lakSaNa zAstrokta pramANa * x * cAra dizAne upalakSIne zarIra avayava jene che tevA kahyA. bIjA kahe che - sama eTale anyanAdhika, astraya: - paryaMka Asane besIne jAnunA aMtare - AsananA lalATathI uparanA bhAganuM aMtara, jamaNAM khabhAthI DAbA jAnunuM aMtara, DAbA khabhAthI jamaNA jAnunuM aMtara. yAvat zabdathI A vizeSaNo jANavA - vajraRSabhanArAca saMghayaNa, suvarNa pulaka nighasa evA pakSmagaura, ugratapasvI, udAra-ghora-ghoguNa-ghoratapasvI, ghora brahmacaryavAsI, zarIratyAgI, saMkSiptavipula tejoleztI, caudapUrvI, cAra jJAnopayukta, sarvAkSara saMnipAti [evA te] bhagavaMta mahAvIranI kaMIka samIpa, urdhvajAnu, adhozira, dhyAnakoSThopagata, saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvi karatAM vicare che. - tyAre te gautamasvAmI jAtazraddha, jAtasaMzaya, jAta kutUhala, utpanna zraddhAdi, saMjAta zraddhAdi, samutpanna zraddhAvALA, utthAnathI uThIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM Ave che. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNapradakSiNA karIne, vAMdI-namIne, ati dUra nahIM tema ati nIkaTa nahIM, te sthAne zuzruSA karatAM, namana karatAM, abhimukha vinayathI aMjali karatAM paryupAsanA karatAM Ama kahe che ahIM vyAkhyA - * anaMtarokta vizeSaNa hIna saMhanana paNa hoya, tethI kahe - vajraRSabhanArAca saMhananI eTale baMne bAju markaTabaMdha, tenA upara vesTana che Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2,3 30 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 paDha, traNe hADakAMne bhedaka asthirUpa kIlikA, evA svarUpanuM saMhanana jenuM che te. te nidhavarNa paNa hoya, tethI suvarNanA pulakolavano je kaSapaTTaka rekhArUpa, tenI samAna ane paghakesarAvatu gaura, te viziSTa caraNarahita paNa hoya, tethI kahe che - ugra anazanAdi tapavALA, * * - dIta-jAjavalyamAna dahana samAna kamavana gahanane dahana samarthatAthI javalita-tapa-dharmadhyAnAdi, tapta tapu - jenA vaDe sarve azubha karmone bALI nAMkhanAra, mahatu-prazasta, AzaMsAdi doSa rahitacvathI tapavALA. 3yAra * pradhAna ke ugrAdi vizeSaNa viziSTa tapa karavAthI pAse rahelAM lAvIne bhayAnaka - tathA - ghara - nirguNa, parISaha-IndriyAdi gugaNanA vinAzane AzrIne nirdaya ke AtmanirapekSa. ghoraguNa - duranucara mUla guNAdivALA, ghora tapa vaDe tapasvI, ghora brahamacArI - dAraNa alA savathI duranucarava thakI je brahmacarya - temAM vasavAnA AcAravALA, saMkAranA parityAgathI zarIratyAgI. saMkSipta - zarIra aMtargatatvathI laghatA pAmela ane vistIrNa aneka yojana pramANa kSetra Azrita varatu dahana samaryavathI, tejalezyA - viziSTa tapojanya labdhi vizeSa prabhava tejo javAlAvALA. cauda pUrvavALA, AnA vaDe zrutakevalitA kahI, te avadhijJAnAdi hitane paNa hoya, tethI kahe che - mati, zruta, avadhi, mana:paryAyarUpa cAra jJAnayukta. A baMne vizeSaNayukta hovA chatAM paNa koIka samagra kRta viSaya vyApI jJAna na paNa hoya, kemake caudapUrvI paNa cha sthAnathI patita sAMbhaLelA che. tethI kahe che - badhAM akSara saMnipAtane jANanArA arthAt jagatmAM je padAnupUrvI, vAkAnupUrvI saMbhave che, te badhAMne jANe che athavA kAnane sukhakArI akSaro nitya bolavAnA AcAravALA che. AvA guNa viziSTa, vinayanI rAzi samAna, zidhyAyAratvathI sAkSAt ema karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIranI kaMIka samIpa vicAre che. temAM dUra ane nIkaTanI pratiSedhathI arasAmaMta agat ati dUra nahIM tema ati nikaTa nahIM. kevA thaIne tyAM vihare che? utd jAnuM rAkhIne, zuddha pRthvI sanathI vajIne aupagrahika niSadhAnA abhAvathI utkaTuka Asana. adhozira-urva ke tIrdI daiSTi rahita, paraMtu niyata bhUbhAga niyamita daSTi dhyAna-dharma ke zukla, te ja koThAra, te dhyAnakoSThane pAmIne dhyAnakoThavat gautamasvAmI paNa dhyAnathI aviprakIrNa IndriyAMta-karaNavRtti. saMyama-pAMca Azrava nirodha, tapa-anazanAdi. saMyama ane tapa vaDe pradhAna mokSAMgava jaNAve che. saMyama Azrava rokavA ane tapa pUrva karmonI nirjarahetupaNAthI che. tenA vaDe ja sarva karmano mokSa thAya che. AtmAne vAsita karIne rahe che. * * * * * tyArapachI - jAta zraddhAdi vizeSaNayukta thaI utthAna kare che. temAM jAtazradhdhavaphTamANa arthatatvajJAna jANavAnI IcchAvALA, jAtasaMzaya-anavadhArita arthanuM jJAna, te A rIte anyatIrthikoe jaMbUdvIpa vaktavyatA anyathA-anyathA kahI che, tethI tava zuM che ? tevo saMzaya. tathA jAtakutUhala-utsukatAvALA- A jaMbUdvIpa vaktavyatAne sarvajJa bhagavaMte kaI rIte kahI che? - tathA - utpaNa zraddhA * pahelAM na hatI, tevI zraddhA thavI. jAtazraddhAthI ukta artha ja che, to utpaNa zraddhA kema kahyuM? pravRtta zraddhatvathI utpaNa zraddhavanI prApti che, nutpannathI nahIM, ahIM kahe che - hetutvanA pradarzana arthe che. hetutva pradarzana ucita ja che. * * * * * * * tathA utpanna saMzaya ane utpanna kutUhala pUrvavat che. 'saMjAta zraddha' ItyAdi cha pUrvavatu, vizeSa e ke- ahIM '' zabda prakadi vacano jANavA. bIjA kahe che ke- jAta zraddhavAdi apekSAthI utpanna zraddhavAdi samAnAtha vivaNita arthanA prakarSanA pratipAdana mATe stuti mukhathI graMthakAre kahela che, temAM punarukta doSa nathI. - X - X - utthAnathI uThIne - urva vartanapaNe urva thAya che. ahIM uThe che - ema kahetA kriyA AraMbha madhya ja pratIta thAya che. jemake - kahevAne uThe che. tethI tenA vyavacchedane mATe kahe che - utthAnathI jAya che e uttara kiyAnI apekSAthI utthAna kriyAnI pUrvakAlatA jaNAvavA - uThIne kahyuM. jo ke baMne kriyAnA pUrva-uttara nirdezathI pUrvakALa gopalabhya ja che, * * * * * * * je dizA bhAgamAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra varte che, te ja dizA bhAgamAM jAya che. - x - x - tyAM jaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata jamaNAM hAthethI AraMbhIne pradakSiNa-pharatAM bhamIne jamaNe ja AdakSiNapradakSiNA kare che karIne vaMde che - vacana vaDe stuti kare che. namana kare che - kAyAthI praName che. vAMdIne ane namIne, ati nIkaTa nahIM kemake avagraha parihAra che. athavA ati nIkaTa sthAne rahIne nahIM. tathA atidUra nahIM - anaucityanA parihArathI bahu dUra nahIM. athavA ghaNAM dUranA sthAne rahetA nathI. bhagavaMtanA vacanone sAMbhaLavAne IcchatA, bhagavaMtane lakSya karIne mukha jenuM che, te abhimukha. vinaya vaDe prakaTa-pradhAna lalATanA taTa ghaTitatvathI aMjali-saMyukta hastamudrA vizeSa karIne te prAMjalikad. -x- papAsanA-sevanA karatAM. A vizeSaNo vaDe zravaNa vidhi kahI. kahyuM che ke- nidrA, vikathA parivajIne-gupta thaIne, prAMjalipuTa karIne bhakti-bahumAnapUrvaka upayukta thaIne sAMbhaLavuM joIe. ema vakSyamANa prakAra vaDe kahe che - jaMbudvIpa vaktavyatA viSayaka prazna kahyo. jaMbUdvIpa prajJati mAtRkArUpa cAra prazna hRdaya-abhisaMhitAne bhagavaMta AgaLa vacanayogathI pragaTa karyA. (zaMkA) gautama paNa cauda pUrvadhara, sarvAkSara saMnipAti, saMbhijJa zrotA, sakala prajJApanIya bhAvanA parijJAnamAM kuzala sUcI pravayananA praNetA ane sarvAdezIya ja che. kahyuM che - jo koI pUche to saMkhyAtIta bhAvone kahe che anatizayI jANatA nathI, A chavAstha. to pachI tene zaMkA kaI rIte saMbhave che ? zaMkAnA abhAve pUche kema ? Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2,3 31 (samAdhAna) jo ke gautamasvAmI thoktaguNa viziSTa che, to paNa tene hajI sudhI chadmasthapaNuM hovAthI kadAcit anAbhoga paNa thAya che. jema kahyuM che chAsthane anAbhoga hoya che, koIne na hoya - Xx - tethI A anAbhoganA saMbhavathI gautamane paNa saMzaya thAya. A anArpa nathI. jema upAsakadazAmAM kahyuM - AnaMda zramaNopAsakanA avadhinirNayanA viSayamAM ke bhagavan ! te AnaMda zrAvakane te sthAnanI AlocanA cAvat pratikramaNa che ke mane che ? tyAre gautama Adi zramaNane bhagavat mahAvIre e pramANe kahyuM ke - "gautama! tuM ja te sthAnanI AlocanA yAvat pratikramaNa kare ane A kathana mATe AnaMda zrAvakane khamAva. tyAre zramaNa gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAse A kathana vinayathI sAMbhaLyuM, sAMbhaLIne, te sthAnanI AlocanA yAvat pratikramaNa karyu tathA AnaMda zrAvakane te kathana mATe khamAve che. athavA teo saMzayarahita hovA chatAM paNa svakIya bodha saMvAda arthe ajJAlokanA bodhanA mATe ke ziSyone potAnA vacanamAM vizvAsa upajAvavA pUche che athavA A ja sUtracanAkalpa che. zuM kahyuM - te kahe che - kayA dezamA 'bhaMte' - gurunuM AmaMtraNa che. - x - he bhadaMta ! he sukha kalyANa svarUpa ! - X - mava - saMsAra ke bhayanA hetutvathI bhavAMta ke bhAMta, tenuM AmaMtraNa, pUrvavarNita anvarthaka jaMbUdvIpa nAme dvIpa varte che. AnA dvArA jaMbUdvIpanuM sthAna pUchyuM. tathA bhagavan ! keTalA pramANamAM moTo Alaya - Azraya. jeno vyApya kSetrarUpa che te, keTalAM pramANamAM moTo che? AnA vaDe pramANa pUchyuM. have bhadaMta! tenuM saMsthAna zuM che te, AnA vaDe saMsthAna pUchyuM. tathA bhadaMta ! AkArabhAva-svarUpa vizeSa, kayA AkArabhAva pratyavatAra tenA che, te kevA AkArAdithI che ? athavA AkAra-svarUpa, bhAva-jagatI, varSa, varSadharAdi, temAM rahela padArthano AkAra-bhAva, - tenuM avataraNa-AvirbhAva. te AkAra-bhAvapratyavatAra - 4 - AnA dvArA jaMbudvIpa svarUpa ane temAM rahelAM padArtho pUchyA. e pramANe IndrabhUti vaDe cAra prazna karAtA prativacana zravaNa utsAhatA karavAne mATe jagat prasiddha gotra abhidhAnathI tene AmaMtrIne cAra uttarone bhagavaMta kahe che - 4 - he gautama ! jyAM ApaNe rahIe chIe te - AnA dvArA samayakSetranI bahAra vartatA asaMkhyAta jaMbUdvIpono vyavaccheda karyo. jaMbudvIpa nAme dvIpa. kaI rIte ? te kahe che - ghAtakIkhaMDa Adi sarve dvIpo ane lavaNoda Adi badhAM samudronI samastapaNe aMdara, sarva tIloka madhyavartI te sarvAzcaMtara. puSkaravaradvIpanI apekSAthI dhAtakIkhaMDa paNa atyaMtara mAtra che, tethI sarva zabdanuM upAdAna karyuM. AnA dvArA jaMbudvIpanuM avasthAna kahyuM. tathA badhAM - bAkInA dvIpa samudrothI laghu, tethI kahe che - badhAM lavaNAdi jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 samudro, dhAtakIkhaMDAdi dvIpo, jaMbudvIpathI AraMbhIne, bamaNAM-bamaNAM vikuMbha, AyAma, paridhi che. tethI zeSadvIpa samudranI apekSAthI laghu che. AnA vaDe sAmAnyathI pramANa kahyuM. vizeSathI AyAma Adi gata pramANa AgaLa kaheze. - 4 - 4 - tathA vRtta, te polANayukta vRtta paNa che. tethI kahe che - telanA pUMDalA saMsthAnathI saMsthita - tela vaDe pakva puMDalA prAyaH paripUrNa vRtta hoya, ghIthI pakavela nahIM. mATe tela vizeSaNa mUkyuM che tenA jevuM je saMsthAna, tenA vaDe saMsthita, tathA vRtta - ratha cakravAla saMsthAnathI saMsthita - sthanA aMganA cakranA maMDalanI jema saMsthAna vaDe saMsthita, athavA maMDala, maMDaladharmanA yogathI thacakra paNa cacakravAla che e pramANe vRtta - puSkakarNikA saMsthAna saMsthita. pAbIja koza-kamaLano madhyabhAga. vRtta-paripUrNacaMdra saMsthAna saMsthita pUrvavat. eka ja prakAranA arthapaNuM chatAM vividha dezanA ziSyonA kSayopazama vaicitryathI koIkane kaMIka bodhaka hovAthI upamApada vaividhya che. tethI ja prati upamApada yojanamAnatvathI, vRttapadanA punaruktinI zaMkA na karavI. AnA dvArA saMsthAna kahyuM. have sAmAnyathI pUrvokta pramANane vizeSathI kahevA mATe - eka lAkha yojana, pramANAMgula niSpanna lAkha yojana. AyAma-vikhaMbhathI che. ahIM kahe che - jaMbudvIpanuM lAkha yojana pramANa kahyuM, te pUrva-pazcimanI jagatI mUlavikhaMbhathI bAra-bAra yojana kSepamAM 24 adhika thAya che. tathA yathokta mAna viruddha nathI. jaMbudvIpa jagatI vikhaMbha sAthe ja lAkha umeravA. lavaNa samudra jagatI vikhaMbhathI lavaNasamudra be lAkha, e pramANe bIjA paNa dvIpa-samudromAM che, anyathA samudranA pramANathI jagatI pramANanA pRthak kahevAthI manuSya kSetra paridhithI atirikta che. te ja 45-lAkha pramANa kSetranI apekSAthI kahe che. 32 A ja Azaya abhayadevasUrijI vaDe cothA aMganI vRttimAM paMcAvanamAM samavAyamAM pragaTa thayela che. tathA 3,16,227 yojana, prama koza, 128 dhanup, sADAtera gulathI kaMIka vizeSa. e paridhi kahI. paridhi lAvavAno A upAya cUrNikAre kahela che vikhuMbhanA vargane daza guNA karavAthI vRttanI paridhi thAya, vikuMbhaSAda guNita paridhi tenuM gaNita pada, tenI vyAkhyA kare che - jaMbudvIpano vidhyuMbha-vyAsa, sthApanA, jemake - 1,00,000, teno varga karavo. lAkhane lAkha vaDe guNavA. tethI eka upara daza zUnya Ave. tene daza vaDe guNatAM eka upara agiyAra zUnya Avaze. pachI jALI - vargamULa kADhavuM. te A rIte - 4 - 4 - 4 - e pramANe A karaNa vaDe vargamULa karAtA adhastana chedarAzi Avaze - 6,32,447. ahIM saptakarUpa aMtya aMka bamaNo karAto nathI, tethI tenuM varjana karI bAkI badhAne aDadhuM karAya che - tethI prApta rAzi thaze - 3,16,227. chedarAzinA saptakane paNa bamaNI karAtA 6,32,454. uparanA zeSAMza - 4,84,471, A yojana sthAnIyanA kroza thaze Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2,3 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 lAvavAne mATe cAra vaDe guNavAthI Ave - 19,33,884. chedasazi vaDe bhAga devAtA -3-koza Avaze. zeSa raheze - 40,522. tene dhanuSya karavAne mATe 2000 vaDe guNatAM Avaze - 8,10,44,000. chedarAzi vaDe bhAga devAtA Avaze-28-dhanuSa, pachI bAkI raheze * 89,888. pachI 96 aMgula mAnavathI dhanunA aMgula lAvavAne mATe-96 vaDe guNatAM 86,29,248 Avaze. cheda vaDe bhAga devAtA Avaze-13 gAMgula. pachI zeSa vadhe 4,03,346. ahIM yava Adi paNa lAvavA. te A rIte - ATha yava vaDe eka aMgula thAya, tethI Avaze - 32,58,368. pUrvavat cheda saMkhyAthI bhAga detAM Ave-pa-cava. tene paNa ATha-ATha vaDe guNatAM cUkA Adi Ave, temAM cUkA-1, A badhAM aghaguilanA kiMcit vizeSAdhikatva kathanathI sUrakAre paNa sAmAnyathI saMgRhita karela che, tema jANavuM. gaNita pada, tenuM karaNa sadeTAMta AgaLa kaheze. have AkAra bhAvapratyAvatAra viSayaka praznane kahe che - * sUtra-4 - te eka vaSamaya jagatI dvArA cotaraphathI vIMTaLAyela che. te jagatI ATha yojana uMcI, mULamAM 1ra-cojana vikaMbhathI, maNe ATha yojana virkathI, upara cAra yojanA viddhabhaNI che. mULamAM vistIrNa, maNe saMkSipta, upara pAtaLI che. gopujI saMsthAnathI saMsthita che. sarva vajamacI, svaccha, ja, vRSTa, pRSTa, nIraja, nirmaLa, niSAMka, nikaTaka chAyA, sapabhA, sakiraNa, sodhota, prAsAdIya, dazanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. te jagatI eka mahAMta gavAkSa-kaTakathI cotaraphathI vIMTaLAyela che, te gavA#kaTaka yiojana ukta uccavathI, pao0 dhanuSa viddhabhathI, sarva ranamaya, svaccha pAvatu pratirUma che. te jagatIthI upara bahu madhyadeza bhAgamAM eka moTI pAvara vediA kahI che, te Ayojana uccatvathI, 500 dhanu vikhaMbhathI jagatI samita parikSepathI sarvaranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che te pAvara vedikAno A AvA svarUpano vaNaviAsa kahela che. te A pramANe - vajamaya nemA, e pramANe jema jIvAbhigamamAM kahela che, tema yAvat artha cAvata dhuva, nitya, zAzvata sAva nitya che. * vivecana-4 : te anaMtara kahela AyAma, vikuMbha, paridhi parimANa jaMbudvIpa che. eka saMkhyAthI ke advitIya, vajanamaya jaMbUdvIpa prAkAra rUpe hIpa-samudra sImAkAriNI mahAnagaranA prAkAra samAna badhI dizAmAM-badhI vidizAmAM sArI rIte veSTita che. te gatI ATha yojana udad uccatvathI, vastunuM aneka prakAre uccatva hoya, utd sthitanuM eka, tichiisthatanuM bIjuM, Adi. temAM udhaI rahelanuM je uccava udarva uccatva ema AgamamAM che. [25/3] mULamAM bAra yojana vikaMbha, madhya ATha, upara cAra. tethI ja mULamAM vikhaMbhane AzrIne vistIrNa, madhyamAM saMkSipta-kemake tribhAganUna che, upara pAtaLI-mULane AzrIne trIjo bhAga mAtra vistArathI che mATe. A ja upamAthI kahe che - gAyanI pUMcha jevA saMsthAna vaDe saMsthita, uMcA karela gopucchAkAre rahela che. te saMpUrNa vajamayI, AkAza phaTikavatuM svaccha, glaNa pudgalaskaMdha niug-znaNadala niSkapaTa samAna. ghUMTela paTa mAphaka masRNa. kharazANa pASANa pratimAvat pRSTa, sukumAra zANapASANa pratimAvata mRTa. sahaja rahita, AvanArA mela rahita, kalaMka ke kAdava sahita, kavaca rahita, evI nirAvaraNa chAyA ke dIti jenI che te. tathA - svarUpathI prabhAvALI athavA potAnI meLe zobhatI ke prakAzatI, te svaprabhA, kiraNa sahita-prakAza karanArI, manane prahAzakArI hovAthI prAsAdIya, darzanayogya * jene jotAM AMkhone zrama na lAge te darzanIya, badhAM jonArane manane prAsAda nukUlapaNe abhimukharUpa hovAthI abhirUpa arthAt atyaMta kamanIya. tethI, ja prativiziSTaasAdhAraNa rUpa jenuM che, te pratirUpa athavA pratikSaNa navuM-navuM rUpa jenuM che te. ahIM sUtramAM na kahyA chatAM vAcanAranI adhika arthanI jijJAsAthI jagatImAM ISTa sthAne vistAra dazavi che - - temAM mULa, madhya ane upanuM vikuMbha parimANa sAkSAt sUtramAM prApta thAya che. apAMtarAlamAM uparathI nIce javAmAM A upAya che - jagatInA zikharathI nIce sadhI utImAM eka maMgathI je prApta, te cAra vaDe yakta ISTa sthAnamAM vistAra che. te A rIte uparanA bhAgathI yojanA ane eka gAu avatIrNa. pachI A zazine eka vaDe bhAga daI prApta eka gAu adhika eka yojana, tene yojana catuka yukta karIe. tethI pAMca yojana ane eka gAu thaze. ATalo te pradezamAM viheMbha che. ema badhe kahevuM. have mULathI upara jatAM vistAra lAvavAno upAya-mULathI upara jatAM cAvatu udad jatAM, tene eka vaDe bhAga detA. je prApta thAya, te mULa vistArathI dhita karatAM, je zeSa, temAM yojanAdi atikAMta thatAM vistAra te A rIte - mULathI utpanna thaIne eka yojana - gAu bethI adhika jaI, pachI yojanA ane be gAu adhikanA eka bhAgathI bhAga daI, je prApta yojana ane be gAu adhika, e maLa saMbaMdhI bAra yojana vistAra laI levo. tethI raheze daza yojanA ane be gAu adhika. ATalA pramANathI sArdha yojanAtikramamAM vistAra kahevo. ema badhe kahevuM. e pramANe RSabhakUTa, jaMbU-zAbhalI vRkSa vAgata kUTonA ISTa sthAnamAM vistAra lAvavAne mATe A ja karaNa kahevuM. have A gavAkSakaTaka varNana mATe kahe che - anaMtarokta svarUpA jagatI, eka mahAgavAphakaTaka - bRhada jAvaka samUha vaDe cAre dizA-vidizAmAM samastapaNe vyApta Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4 35 36 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che. te gavAkSakaTaka ud uccatvathI ardhayojata-be gAu vikaMbhathI 500-dhanuSpa che, sapaNe ranamaya, svaccha che. ahIM cAvat karaNathI pUrve varNana karAyela vizeSaNapada grAhya che. gavAkSazreNi lavaNasamudra paDakhAmAM jagatI bhitinA bahumadhya bhAgamata jANavI. *x - have jagatInA uparanA bhAganA varNanane mATe kahe che - cokta svarUpA jagatInI uparitana talamAM je bahu madhyadeza lakSaNa bhAga che bhAga pradeza lakSaNa paNa che. temAM parAvarvedikAno avasthAna saMbhave che. A dezagrahaNathI mahAbhAga artha karavo. te cAra yojanarUpa jagatI uparanA talanI madhya dhanuSa che. A bahumadhyadeza bhAgamAM pUrvavata moTI eka parAvaravedikA-devabhoga bhUmi meM ane bAkInA tIrthakaroe kahelI che. te vedikA urva-uccatvathI addha yojana, 500 dhanuSa vibhathI, jagatanI samAna parikSepa-paridhi che. ati jaMbUdvIpanI cotarapha valayAkArathI sthita jagatanA cAvatu uparanA taLane cAra yojana vistArAtmaka, tyAMthI lavaNanI dizAmAM dezona be yojana tyAgIne pUrve jyAM sudhI jagatInI paridhi che, tyAM sudhI A paNa che, samaratapaNe radkhacita che. bAkI pATha pUrvavatu. have AnuM atidezagarbha varNaka sUtra kahe che - te padAparvedikAnA ave e vaphTamANapaNAthI pratyakSa ane te kahevAnAra jUnAdhika paNa hoya. A ja svarUpa jenuM che te tathA varSa - glAghA yathAvasthita svarU5 kIrtana, teno nivAsa atha graMtha paddhatirUpa varNaka niveza athavA varNaka graMtha vistara kahela che. te A rIte - 'vajamayanema' ItyAdi, A prakAra vaDe jema jIvAbhigamamAM pAvara vedikA varNAka vistAra kahela che, te rIte jANavo. te kyAM sudhI ? te kahe che * cAvata artha-pAvara vedikA zabdano artha nirvacana. pachI paNa kayAM sudhI ? te kahe che - yAvat ghava, niyata, zAzvata. vaLI te paNa kyAM sudhI ? te kahe che - nitya sudhI. te samagra pATha A pramANe - vajamAya nemA, riTamaya pratiSThAna, vairyamaya staMbha, suvarNamaya phalaka, lohitAkSamaya sUcio, vajamaya saMdhI, vividha maNimaya kaDevara, vividha maNimaya kaDevara saMghADA, vividha maNimayarUpa, vividha maNimaya rUpasaMghADa, aMkamaya 5dA ane pakSabAhA, jyotirasamaya vaMza, vaMza veluka, jItamaya parikA, jAtya rUpamaya avaghATanIo, vajamaya uparanI paMchaNI, sarva zreta, jItamaya chAdana, te pAvaravedikA eka-eka hemAlathI, eka eka kanakavakSa jAlathI, ekaika khiMkhINI jAlathI, ekaika ghaMTAjAlathI, e pramANe muktA jAlathI, maNijAlathI, kanaka jAlathI, ranajAlathI, pAkAlavI, sarva rajatamayathI, cAre dizA-vidizA vekhita che. te jAlo tapanIya laMbUzaka, suvarNa prataka maMDita, vividha maNirana hAra aIhArathI upazobhita samudayavALA, kaMIka anyonya saMprApta, pUrva-pazcima-dakSiNauttarathI AvatA maMda-maMda vAyuthI kaMIka kaMpatA-kaMpatA, laMbAtA-laMbAtA, prajjhamANa, udAra manojJa manahara kamina nivRttikara zabdo vaDe te pradezamAM cotaraphathI ApUrita karatA-karatA zrI vaDe atIva-atIva upazobhita karatAM rahe che. te pAvaravedikAthI te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNA zasaMghATa gajasaMghATa, narasaMghATa, nirasaMghATa, kiMjuSasaMghATa, mahoragasaMghATa, gaMdharvasaMghATa, vRSabhasaMghATa badhAM ratnamaya yAvat pratirUpa che. e pramANe paMkti, vithI, mithunako paNa kahevA. te padAvalvedikAnA je-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNI pAlatA, nAgalatA, azokalatA, caMpakalatA, vanalatA, vAsaMtIlatA, atimuktalatA, kuMdalatA, zyAmalatA nityakusumitamukulita-lavacika, stabakita-gulayita-guNDikAcamaliya-gugalika vinamita-praNamitasuvibhakta piMDamaMjarI avataMsakadhArI, nityasaMkumitA * x * cAvatu * x * maMjarI avataMsakadhArI, savarAmaya svaccha pAvatu pratirUpa che. te pAvaravedikAthI te-te dazamAM, tyAM-tyAM ghaNAM akSata sauvastika kahelAM che. te sarvaranamaya cAvatu pratirUpa che. bhagavad ! evuM kema kahe che - pAvaravedikA paDAvaravedikA che ? gautama ! pAvaravedikAthI te te dezamAM, tyAM-tyAM vedikAmAM, vedikAlAhAmAM, vedikAmuMTAtaramAM, khaMbhamAM, staMbhabAhA-zIrSa-puTAMtaramAM, sUcimAM, sUci mukha-phalaka-puTAMtaramAM, pakSAmAM, pakSabAhAmAM ghaNAM utpala, padma, kumuda, subhaga, saugaMdhika, poMDarika, mahApoMDarika, zatapatra, sahamrapatra, sarvaratnamaya, svaccha pAvatu pratirUpa kahela che. tethI he gautama ! pAvara vedikA e paDAvasvedikA che athavA hai gautama ! pAvaravedikA zAzvata nAma kahela che. bhagavad ! pAvaravedikA zAzvata che ke azAzvata ? gautama ! kaMIka zAzvata, kaMIka azAzvata. ema kema kahyuM? gautama ! dravyArthatAthI zAzvata ane varNa-gaMdha-rasasparza paryAyothI azAzvata che. tethI evuM kahe che ke - kaMIka zAzvata che, kaMIka azAzvata che. bhagavana parAvarvedikA kALathI keTalI jUnI che ? gautama ! te kadi na hatI tema nahIM, nahIM hoya tema nahIM, nahIM haze tema nahIM. dhruva, nitya, zAzvata, aAta, avyaya, avasthita, nitya che. ukta sUganI vyAkhyAno sAra - anaMtarokta parAvaravedikAnA vajanamaya nemA-bhUmibhAgathI udarva nIkaLatA pradezo che, riTha ratna maya mUlapAda che. -x - suvarNa rUdhyamaya phalako-pAvaravedikAnA aMgabhUta che. lohitAkSa ratnamaya be phalaka sthira saMbaMdhakArI pAdukA sthAnIya che. vajamaya phalakanI saMdhi che. nAnA maNimaya kaDevaramanuSya zarIro che. saMghATayugma - x - rU5 - hAthI AdinA rUpo, temAM keTalAMka zobhAyeM, keTalAMka vinodArthe keTalAMka dedoSa nivAraNArthe che. * x - x - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kathA ratnavizeSamaya, pakSa - teno eka deza, jayotirasa nAme ranamayavaMza, pRSThavaMzanI baMne bAju tIjI sthApanA vaMza te kevaluka * x * x * jatamaya vaMzanI upara kaMbA sthAnIyA paTTikA, suvarNa vizeSamaya avaghATinI AcchAdana hetu kaLA, upara sthAyamAna mahA pramANa kiliMya sthAnIya, paMchaNI-nibiDatara AcchAdita tRNa vizeSa sthAnIya - X - X - kiMkiNI - kSudraghaMTikA, ghaMTAjAla-kiMkiNInI apekSAthI kaMIka moTI ghaMTA, muktAjAla-muktA phaLamaya dAmasamUha - X - kanaka-pILuM svarNa vizeSa - x * x - ahIM sthaLajAta maNio, jalajAta no e ratna maNino bheda che - 4 - te jAlo tapanIya - Arakta suvarNa. laMbUsaNa-mALAnA azcima bhAgamAM-maMDana vizeSa, * x * prataraka-patarA vaDe maMDita, tathA nAnApa-jAtibhedathI aneka prakAre. - x " hA-aDhAra saro, aIhAra-navasaro, tenA vaDe upazobhita. - X - anyonyaparaspara asaMprApta-asaMlagna. - x * mAna - kaMpato. - * * * * * * pachI paraspara saMparka vazathI pakSaHTOT - zabdo karatA, 3yAra - phAra zabda vaDe, te phAra zabda manane pratikULa paNa hoya, tethI kahe che - manonukUla vaDe te mana anukUlava thoDuM paNa hoya, tethI kahe che - manohara eTale mana ane zromane hare che - Amavaza kare che, te manohara. tenuM manoharatva kaI rIte te kahe che - sAMbhaLanAranA kAna ane manane sukhotpAdaka - x * x * vaLI AgaLa dazAve che - te pAvaraperikAnA, te ja dezana te-te ekadezamAM, eTale ke je dezamAM eka hoya, te anyamAM paNa hoya che. ghaNAM aaighATo paNa kahevA, A badhAM sarvayA rattamaya, svaccha cAvatu pratirUpa ItyAdi che. A badhAM paNa azvasaMghATAdi saMghATo puSpAvakIrNakA kahelAM che. have A ja azvAdi paMkti Adine kahe che - jema A azvAdi AThe saMghATo kahyA, tema paMktio, vIzio paNa mithunaka kahevI. te A rIte - te pAvaravedikAthI te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNI apaMktigajapaMktio ItyAdi che. vizeSa e ke - eka dizAmAM je zreNI, te paMkti kahevAya che. baMne paDakhe eka-eka zreNi bhAvathI je be zreNi te vIvI. A vIvI, paMkti, saMghATa azvAdinI ane puruSonI kahI. have A ja azAdinA strI-puruSa yugmapatipAdanArthe mithunako kahyA. ukta prakAre azvAdinA mithunako kahevA. jemake - te te dezanA tyAM-tyAM ghaNAM azva yugalo che. te pAvara vedikA te te dezamAM tyAM tyAM * x* ema kahetA jyAM jyAM eka latA, tyAM anyA paNa ghaNI latAo hoya che ema pratipAdita thayela jANavuM, ghaNI pAlatA-pazinI, nAgalatA-nAga nAme tuma vizeSa, te ja latA tIrjI zAkhAnA prasAranA abhAve nAgalatA Adi kahyA. * * - kumala kalikA. nitya lavaMkita - saMjAta pallava. nitya stabakita-saMjAta puSpa tabaka, nitya gubhita-saMjAta gumaka, te latAsamUha che nitya gaMchita, guMcha eTale patrasamuha, jo ke puSa ane stabaka abheda che, tevuM nAmakoza jaNAve che, to paNa ahIM puSa, patrakRta vizeSa jANavuM. nitya camalita, yamala nAme samAna jAtiya latA yugma, temAMthI thayela. yugalita-sajAtIya vijAtIya be latA, vinamita-phaLapuSpAdi bhArathI vizeSa namela-nIce taska jhukela. praNamita-tenA vaDe ja namavAne AraMbha karela, kemake tu zabdanI Adi karyatA che, anyathA pUrva vizeSaNathI abheda thAya. suvibhakta-prativiziSTa maMjarIrUpa je avataMsaka, tene dhAraNa karanAra athavA uvavAI AdinA pATha mujaba suvibhakata eTale ati vivikta, suniSpannatAthI lebI ane maMjarI. A badhAM paNa kusumitapaNAdi dharma ekaeka latAnA kahyA. have keTalIka latAnA sarva kusumitavAdi dharmanA pratipAda na mATe kahe che - nitya kusumita mukulita cAvatu suvibhApatimaMjarI-avataMsakadhArI che. artha pUrvavatu jANavo. A badhI ja latA kevA svarUpe che, te kahe che - saMpUrNapaNe ranamaya, svacchaglaNa ItyAdi vizeSaNa pUrvavatuM. ahIM jaMbUdvIpa prajJapti sUtranI pratimAM akSata sauvastikA sUga jaNAya che, paNa malayagiri Adi vRttikAre tenI vyAkhyA karI na hovAthI ame paNa vyAkhyA karatAM nathI. have pAvakvedikA zabda pravRtti nimitte jijJAsu pUche che - kayA kAraNe bhagavanpAvaravedikAne pAvaravedikA kahe che ? arthAtu parAvaravedikArUpa zabdanI temAM pravRttimAM zuM nimita che ? bhagavaMte kahyuM - he gautama ! pAvarapedikAmAM te-te dezamAM, te dezanA tyAM-tyAM eka dezamAM vedikAmAM-upavezana yogya magvAraNa rUpamAM, vedikAlAhA-vedikA pArvomAM, be vedikApuTanA aMtaromAM, staMbha-khaMbhApA-staMbhazIrSabe staMbhonA puTAMtaramAM, phalaka saMbaMdhanuM vighaTana na thAya te hetuthI pAdukA sthAnIyasUcimAM, je pradezamAM sUci phalaka bhedIne madhya praveze te sUcimukhamAM, sUci saMbaMdhI kalakomAM, te sUcinI upara-nIce varte che. sUci puTAMtaramAM - be sUcipuTanA aMtaromAM, pakSabAhA-vedikA deza vizeSa. * temAM ghaNAM utpala-gardabhaka kaMIka nIla evA paDazo, sUrya vikAsI - kaMIka zeta padA, nalina-kaMIka lAla padA, kumudacaMdra vikAsa pA vizeSa, saugaMdhika-kalhAra, paMDarIka-sveta pado, teja mahAnuM hoya to mahApuMDarIka, zataka - so dalathI yukta, samrapatra-hajAra dalikayukata. A badhAM padAvizeSa patra saMkhyA vizeSathI alaga grahaNa karelA che. A badhAM sarvaranamaya che. cha ItyAdi vizeSaNo pUrvavatu jANavA. mahApamANavALA, varSAkALe pANInA rakSaNArthe je karAyela te vArSika, te-te cho, tenI samAna kahelA che. he zramaNa ! tapa:pravRtta !, he AyuSyamAn ! prazastajIvita A anvaryathI he gautama padAvapedikAne pakAvavedikA kahe che. temAM temAM caNoktarUpamAM yathoktarUpanA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4 so jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 paDyo paDAvavedikA zabdanI pravRttimAM nimitta che. vyutpatti A pramANe che . pa vaDe pradhAna vedikA te pAvaravedikA. have bIjuM nimita zuM? te kahe che - pAvakvedikA e zAzvata nAma kahela che - teno abhiprAya A che - prastuta pudgala pracaya vizeSamAM parAvaravedikA e zabdanI niyukti nipekSa anAdikAlIna raDhi che. pAvara vedikA zAzvatI che ke azAzvatI ? arthAta te nitya che ke anitya? bhagavaMte kahyuM - gautama! kadAca zAzvatI che, kadAca azAzvatI arthAta kathaMcitu nitya-kathaMcit anitya. A ja vAta savizeSa jijJAsu pUche che * x - kayA kAraNe bhadaMta! ema kahevAya che ke - kathaMcit zAzvatI-kacaMcit azAzvatI ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! dravyArthatAthI zAzvatI, dravya-te payaya vizeSamAM jAya che, ema vyutpatti che. dravya ja artha - tAtvika padArtha pratijJAmAM jenA payio nahIM, te dravyArtha-dravya mAtra astitva pratipAdaka naya vizeSa, teno bhAva te dravyArthatA. te nayathI zAzvatI. kemake dravyArthikanaya mata paryAlocanamAM uktarUpa pAvaraperikAnA AkArano abhAva che. tathA varNa paryAyathI kRSNAdi, gaMdhapayacathI sugaMdhAdi, sAyayithI-tiktAdi, sparza paryAyithI - kaThinavAdi vaDe azAtI-anitya. tenA vaNiida pratikSaNa ke keTalAMka kALAntare anyathA-anyathA thAya che. A paNa bhigudhikaraNa nityava-anityavA nathI. * X - X - X - X - X - tethI ema kahyuM. ahIM dravyAstika nayavAdI svamata pratiSThApanArthe ema kahe che - utpAda atyaMta asat nathI, sata nathI, bhAvo paNa asatuM ke sat vidhamAna nathI. je prativastuno utpAda-vinAza dekhAya che, te AvirbhAva ke tirobhAva maNa che. jema sarpanu pheNa phelAvavuM-saMkocavuM tethI badhuM vastu nitya che. e pramANe tenA matanI vicAraNAmAM saMzaya thAya ke - zuM ghaTa Adi mAphaka dravyArthapaNe zAzvatI ke sarvakALa evA svarUpe che? tethI saMzaya nivAravA bhagavaMtane pharI pUche che - he bhagava! parama kalyANa yogI! pAvaravedikA keTalA kALathI che? keTalo kALa raheze? bhagavaMte kahyuM - kadApI na hatI, tema nathI. atha haMmezAM hatI ja, kemake anAdi che. kadi nahIM hoya tema nahIM athatu sarvadA vartamAna che, kemake sarvadA hoya che. kadi nahIM haze, tema paNa nathI, paNa sarvadhA raheze kemake. aparyavasita che. e rIte traNa kALamAM 'nAstitva'no pratiSedha karI, have astitvanuM pratipAdana kare che. hatI-che ane raheze. e pramANe trikALa avasthAyI che. mera Adiva4 ghava che, dhuvatvathI sadA svasvarUpathI niyata che. niyatapaNAthI ja zAzvatI che - satata gaMgA siMdhu pravAha pravRta chatAM padmadraha samAna aneka pudgalanA vighaTanamAM paNa teTalAM mAtra pudgalanA uccaTananA saMbhavathI akSaya - jeno kSaya thato nathI - yathokta svarUpa AkAra paribhraMza jeno che tevI. akSayatvathI avyaya, sva-rUpa calanano thoDo paNa saMbhava nathI. avyayatvathI ja sva pramANamAM avasthita, mAnuSottara parvata pachInA samudrava che. ema svasva pramANamAM sadA avasthAnapaNe vicAratA nitya che. have jagatI upara pAvakvedikAthI AgaLa zuM che ? * sUtra-5 : te jagatInI upara ane parAvaravedikA bahAra eka vizarLa vanakhaMDa kahela che. te dezona be yojanA vikaMbhathI, jagatI samAna paridhithI che, vanakhaMDa varNana jANI levuM. * vivecana-5 - jagatInI upara, paDAvasvedikAnI bahAra, AgaLa je pradeza che tyAM, coka mahAna vanakhaMDa kahela che, aneka jAtIya uttama ane pRthvImAMthI ugela samUhano vanakhaMDa che. * * te vanakhaMDa dezona kaMIka nyUna be yojana vistAracI che. deza ahIM 50 dhanuNa jANavo te A rIte - cAra yojana vistRta jagatInAzire bahu madhyabhAge 500 dhanuSpa vyAsavALI paDAvasvedikA che, tenA bAhya bhAgamAM eka vanakhaMDa, bIjuM aMtabharamAM che. have jagatI mastaka vistAra vedikA vistAra-500 dhanuno aDadho karavo. tethI cayokta mAna Ave tathA jagatI sama eTale jagatIyulya parikSepathI che. vanakhaMDa varNaka * badhuM ja ahIM pahelA upAMgathI jANavuM, te A che - kRNakRSNAvabhAsa, nIla-nIlAvabhAsa, harita-haritAvabhAsa, zIta-zItAvabhAsa, snigdhaniSpAvabhAsa, tiva-tivAvabhAsa, e rIte ja kRNa-kRNachAya yAvatu tivra-tidchAya, dhanakaDitachAyA, ramya, mahAmegha nikuba bhUta... ...te vRkSo mUlavALA, skaMdhavALA, tvacAvALA, zAkhAvALA, pravAlavALA, pagavALA, puSpavALA, phaLavALA, bIjavALA, AnupUrvI sujAta rucira vRta bhAva pariNata, eka rUMdhavALA, aneka zAkhA-prazAkhA viDimA, ItyAdi tathA achidrapatra, avirata patra, avAdINaba, aNaitiba ItyAdi - X - X - nitya kusumita, nitya mukulita, nitya lavakita, nitya stabakita, nitya gulayita, nitya gucita, nitya yamalita, nitya yugalita, nitya vinamita, nitya praNamita, nitya kusumita mukulitAdi, suvibhakta pratimaMjarIvataMkaghara. zuka, barahiNa, madanazalAkA, kokilaka, uga, bhaMgAraka, koMDalaka, jIvaMjIvaka, naMdImukha, kapila, piMgalAkSa, kAraMDa, cakavAla, haMsa, sArasa aneka zukana gaNa viracita zabdonnatika madhura, suramya, saMpiDita daita bhramara madhukara ItyAdithI guMjato dezabhAga, atyaMtara puSapaphaLa, bAhya patrachanna puSka ane phUla vaDe ItyAdi * * * * * * * prAsAdIya yAvatu pratirUpa. ukta sUAnI vyAkhyA - A prAyaH madhyama vayamAM vartamAna patro kRNa hoya Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5 42 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che. tenA yogathI vanakhaMDa paNa kaNa che, upacAra maNathI kRSNa kahyAM nathI, paNa tevA pratibhAsathI kahyuM che, tethI kahe che - kRSNAvabhAsa, jeTalAM bhAgamAM kRSNakho che, teTalA bhAgamAM te vanakhaMDa avIva kRSNa avabhAse che. * x * tathA pradezAMtaramAM nIla paganA yogathI vanakhaMDa paNa nIla che, e pramANe nIlAdbhAsa ItyAdi... nIla-mayUranA kaMThavata, harita-popaTanA pIMchA samAna. tathA prAyaH sUryanA pravezathI vRkSonA patro zIta thAya che, tenA yogathI vanakhaMDa paNa zIta che. A upacAra mAgI nathI, tethI kahe che - zIta-vibhAsa, adhovartI deva-devInA te yoga zIta-vAta sparzathI zIta vanakhaMDa avabhAse che tathA A kRNa-nIla-harita vaNa yathArUM pota-potAnA svarUpamAM atyartha uckaTa, snigdha ane tIvra kahevAya che, tethI tenA yogathI vanakhaMDa paNa snigdha ane tIvra kahela che. A upacAra mAtra nathI, paraMtu pratibhAsa paNa che. A avabhAsa bhAMta paNa hoya, jemA raNamAM jaLano avAbhAsa hoya, tethI avabhAsamAga na darzAvIne yathAvasthita vastu svarUpa varNavela che. * x - 4 - kRSNavanakhaMDa, kaI rIte ? kRNachAya- X- je kAraNe kRNA chAyA-AkAra sarva avisaMvAditAthI tene che, te kAraNe kRSNa-sarva avisaMvAditAthI temAM kRSNa AkAra prApta thAya che. bhAMtithI nahIM. - - tethI tavavRttithI te kRSNa bhrAMta avamAsamAna sthApela nathI. e rIte nIla-nIlachAya Adi paNa kahevA. vizeSa e ke - zIta, zItaLAya, AdimAM chAyA zabda AtaSa pratipakSa vAvAyI jANavo. 'uT' A zarIranA madhya bhAgamAM kaTi, tethI bIjAno paNa madhyabhAga kaTi samAna, kaTi ja kahevAya che. kaTitaTa mAphaka dhana arthAtu anyonya zAkhA, prazAkhA anupravezatI nibiDa kaTitaTa-madhya bhAgamAM chAyA jenI che te dhanakaTitaTachAya * madhya bhAgamAM nibiDatara chAyA athavA -x- dhana nibiDa kaTilakaTanI mAphaka adhobhUmimAM chAyA jenI che, te ghanakaTita kaTachAyA che, tethI ja smaNIya. jaLabhArathI namela prAtRkALa bhAvI je meghasamUha, te guNa vaDe prApta mahAmeghachaMdanI upamA. je saMbaMdhI vanakhaMDa che, te vRkSo mULavALA Adi daza pado che. temAM mULa prabhUta dUra rahela hoya che, tethI mULavALA. je kaMdanI nIce che, te mUla. tenI upara rahe che te kaMda. skaMdha-vaDa, jemAMthI mULa zAkhA nIkaLe che. tvacA-chAla, zAlA-zAkhA, pravAla-pallava aMkura, patra-puSpa-phaLa-bIja prasiddha che. * * * * * kavara - snigdhapaNe dIpyamAna zarIravALA tathA vRta bhAvathI pariNata athatui e pramANe. badhI dizA-vidizAmAM zAkhAdi vaDe prakRta, je rIte vartula AkRtti thAya che. tathA te vRkSo pratyeka eka skaMdhavALA che. * x - aneka zAkhA-prazAkhA vaDe madhyabhAgamAM vistAra jeno che te, tathA tIcha be bAhu prasAraNa pramANa vyAma. aneka puruSa vAma vaDe suprasAritathI grAhya nibiDa vistIrNa aMdhavALA. jenA patro achidra che, te achidrax. arthAt te patromAM vAyudoSa ke kALadoSanI garika Adi Iti upajatI nathI, ke je temAM chidro karaze, mATe achidrapatra athavA evI anyonya zAkhA-prazAkhAnA anupavezathI patro pago upara jatAM, jenA vaDe kaMIpaNa aMtarAlarUpa chidra dekhAtA nathI. aviralapatra - je kAraNe avirala patra che, tethI achidrapatra che. aviralapatra paNa kaI rIte? te kahe che - vAyu vaDe upahata atha vAyu vaDe pADela. evA patro nathI, te avAtIna patro jenA che te ati kaThora vAyuvAya che, jethI pago tuTIne bhUmi upara paDe che. tethI avAtIna patravathI aviratapaNa. | 'achitrapa' emAM prathama vyAkhyApakSamAM hetu kahe che - jemAM Iti vidhamAna nathI te. Iti-gakiAdipa jemAM nathI te anIti. anItipakapaNAthI achidrama tathA dUra karAyela che jaraTha-purANatvathI karkaza, tethI ja pAMDura paLo jemAM che. A Azaya che . je vRkSasthAnamAM ukata svarU5 mo che, te vAyu vaDe uDADIne bhUmi upara paDAya che, * * tathA navA-tAjA ugelA harita-popaTanA pIMchAnI AbhAthI bhAsamAnapaNAthI nigdhatvacA dIpyamAnatAthI prabhAra-dalasaMcaya vaDe je aMdhakAra thAya che, tenA vaDe gaMbhIra-madhyabhAga prApta hoya. | upavitirgata-niraMtara vinirgata navataraNa patra-pallava vaDe tathA komala-manojJa ujjavala zuddha calana vaDe - kaMIka kaMpatA evA kizalaya-avasthAvizeSopetathI pallava vizeSa vaDe tathA sukumAra pallavAMkura vaDe zobhita varAMkura yukta agra zikharo jenA che ke, ahIM aMkura-pravAla kAlakRta avasthAvizeSa kahevA. popaTa, menA, mora, kokila ItyAdi sArasa sudhInA aneka pAi kuLonA yugala-strIpuruSa yugma vaDe viracita unnata zabda ane madhura svarano jemAM nAda saMbhaLAya che te. tethI ja atimanojJa che. ahIM zukana - popaTa, 1 - mora, madanazalAkA-menA, - x* bAkInA jIva vizeSo lokathI jANavA. saMpiDita-ekatra piMDIbhUta, madonmatapaNe, bhramara-madhukarIno saMghAta, jemAM che te. parilIyamAnaatyaMta AvI-AvIne mata bhramara Azraya kare che. te bhramaro kiMjalkanA pAnamAM laMpaTa, madhura gunagunAhaTa karatAM, guMjana karatAM deza bhAgo jemAM che te. - x - x - jemAM AMtavartI puSa-phaLo che te. tathA bahAra patro vaDe vyApta che tathA patro ane puNo vaDe channa-parichanna-ekArlika baMne zabdonA upAdAnathI atyaMta AcchAdita. nIroga-rogavarjita vRkSa cikitsA zAstromAM, jemAM pratikriyA che, te roga vaDe svata ja virahita che. akaMTaka-te vRkSomAM bora Adi nathI. temAM svAdu phaLo che. kyAMka snigdhaphaLa che. vividha guccha-chaMtAkI Adi vaDe, gubha-navamAlikAdi vaDe, maMDapaka-drAkSAdinA maMDapa vaDe, zobhita arthAt uktarUpa gucchAdi vaDe saMzrita. vicitra zubha ketu-dhvajAne prApta. temAM zubha-maMgalabhUta dhvajA vaDe vyApta, tathA vApI-cokhUNI hoya. vRta-puSkariNI, dIdhiMkA-Rju sAriNI, te sArI rIte nivezita Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5 ramya jAlaka gRho jemAM che te. A artha che - jyAM te vRkSo rahela che, tyAM vApI AdimAM gavAkSavALA gRho, jalakrIDA karatAM vyaMtara mithuno ghaNAM che. pudgala samUharUpadUra deza sudhI jatI sadgadhikA zubha surabhi gaMdhAMtathI manohara je che te. * x - gaMghaghANi-jeTalAM gaMdha pudgala vaDe dhrANendriyane tRpti upajAve che, teTalAM pudgala saMhatirUpa upacArathI gaMdhadhANi ema kahevAya che, tene niraMtara choDatAM. tathA zubha-pradhAna, setu-mArga, ketu-dhvajA, bahulA-anekarUpa jemAM che te. rathakIDAyAdi, yAna-kahela ane kahevAnAra sivAyanA, zakaTAdi-vAhano, yugya-goladeza prasiddha be hAthapamANa cAra khUNAvALI vedikAyukata jaMpAna, zibikA-kUTAkAthI AchAdita jaMpAna vizeSa, skaMdamAnikA-puruSa pramANa jaMpAna vizeSa, * * * * * have vanakhaMDanA bhUmibhAganuM varNana kahe che - * sUtra-6 - te vanakhaMDanI aMdara bahasamaramaNIya bhUmibhAga kahela che jema koI AliMgapukara yAvata vividha paMcavaNa maNI vaDe, tRNa vaDe upazobhita hoya, te A pramANe kRSNavarNa vaDe e pramANe varNa, gaMdha, rasa, sparza, zabda che. tyAM puSkariNI, patigRha, maMDapa, pRthvIzilApaTTaka che. tema che gautama ! gaNavuM. tyAM ghaNAM vyaMtara devo ane devIo bese che, sue che, rahe che, nirAdhA kare che, vakRvatana kare che, rame che, manoraMjana kare che, krIDA kare che, maithuna kare che, pUrvasaMcita suparakAMta zubha, kalyANakara, kRt karmonA kalyANa-phaLa-vRtti vizeSane anubhavatA vicare che. te jagatInI upara pAvaravedikAmAM ahIM eka moTuM vanakhaMDa kahela che, te dezona be yojana viEbhathI vedikAsamAna parikSepathI che. te kRSNa yAvatuM tRNarahita jANavuM. * vivecana-6 - te vanakhaMDa maLe, atyaMta sama te bahasama, te ramaNIya bhUmibhAga kahelo che. kevA prakAre ? te kahe che. te sakala lokaprasiddha che. te dRSTAMta vaDe kahe che - nAma - ziSya AmaMtraNa arthamAM che. triA - muraja, vAdha vizeSa, teno pukaracamapuTa, te atyaMta sama hovAthI tenA vaDe upamA karI che. ta zabda-sarve paNa svasva upamAbhUta vastu samApti dhotaka che. vA zabda samuccayamAM che cAvat zabdathI bahusamavavarNaka ane maNilakSaNa varNaka levuM. te A che - mujapukara, saratala, karatala, caMdramaMDala, sUryamaMDala, AdarzamaMDala, urahma carma, vRSabhacarma ItyAdi - 4 - aneka zaMku hajAra khIlIo vaDe vitata, Avarta-pratyAvarta Adi * x * pAlatAnA vicitra citrothI chAyA-prabhAdi vaDeo - 4 - have ukta sUganI vyAkhyA - mRdaMga lokaprasiddha che, maIlano puSkara te mRdaMga puSkara, paripUrNa-pANIthI bharela, taLAvanuM taLa-uparano bhAga te sarasvala. vAyurahita 44 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 jaLapUrNa sarovara levuM. anyathA vAyu vaDe udbhUta vaDe uMcA-nIyA thatAM jaLa vaDe vivakSita samabhAva na thAya. caMdramaMDala, sUryamaMDala joke vastugatithI uttAnI kRtArdha kapittha AkAra pIThaprAsAda apekSAthI vrata kahela che. tadugata dRzyamAna bhAga samatala nathI, to paNa samatala dekhAya che, mATe tenuM grahaNa che. urahma carma ItyAdi badhAMmAM "aneka zaMku kIlakathI vitata" pada joDavuM. urabha-gheTuM, dvIpI-cito, A badhAMnuM cAmaDuM aneka zaMku pramANa hajAro khIlIo vaDe tADita che - x * je rIte atyaMta bahusama thAya che, te rIte te paNa vanakhaMDano madhya bahurAma bhUmibhAga che. pharI kevo che ? te kahe che - jAtibhedathI vividha prakAranA je paMcavarNI maNI ane tRNo vaDe upazobhita che. kevA maNI vaDe ? te kahe che - maNInA lakSaNo, temAM Avarta prasiddha che. eka AvartanI prati abhimukha Aad, te pratyAvarta. zreNitathAvidha biMda jAtAdinI paMkti, te zreNithI je vinirgata, anya zreNi te prazreNi. * * * vardhamAnaka-zarAva saMpuTa, masyAMka-kamakarAMDa baMne jalacara vizeSa aMDaka prasiddha che. jAra-mAra e lakSaNa vizeSa che. te lokathI jANavA. puSpAvali Adi pratIta che tenA AzcaryakArI citra-Alekha jemAM che te. ahIM zuM kahe che ? Avatadi lakSaNayukta, zobhana chAyA jemAM che, tenA vaDe. - X - AvA prakAre vividha prakAranA paMcavaNa maNi ane tRNa vaDe zobhita che. te A rIte - kRSNavarNathI yukta, A prakAre bAkInA paNa nIlAdi vaNane maNi-tRNa vizeSaNapaNe yojavA. jemake nIlavarNa vaDe, lohita varNa vaDe, pILA varNa vaDe, zukalavarNa vaDe. te maNi-tRNonA gaMdha, sparza ane zabdo jANavA. tathA te vanakhaMDanA bhUmibhAgamAM puSkariNInA parvatagRha, maMDapa, pRvIzilApaTTako jANavA. - x - e pramANe yAvatuM pUrvavat varNana karavuM. - X - X - ahIM A satra abhiprAyanI abhivyaktimAM jIvAbhigamAdi granthokta keTalAMka pATho lakhe che temAM je te kRSNamaNI ane tRNa che, teno A AvA svarUpe vaNavAsa kahela che. te A - jema koI jImUta, aMjana, khaMjana, kAjaLa, masI, masIgulikA, gavala, gavalagulikA, bhramara, bhramarAvalI, bhramara pasAra, jAMbUkuLa, AdrAriSTha, papRSTha, gaja, gajakalabha, kRSNasarpa, kRSNa kesara, AkAzathignala, kRNAloka, kRNakaNavIra, kRSNa baMdhujIvaka jevA te varNa che? gautamAM A the samartha nathI. te kRSNa maNI ane tRNa AnA karatAM ISTataraka, kAMtataka, manojJataka, marAmataka kahela che. ukta sUtrano vyAkhyAsAra - te paMcavarNI maNI ane tRNanI madhye je kRSNa maNI-tRNa che te keivA che ?] jImUta-megha, te vaSariMbhe jaLapUrNa kahela che. te prAyaH atikAlimAvALo hoya. *x* aMjana-sauvIsaMjana ratnavizeSa, khaMjana-dIpaka mallikAno Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4pa 1/6 mela, kajjala-kAjaLa, dIpazikhAthI patita maNI, tAma bhAjanAdimAM sAmagrI vizeSathI gholita, maNIgulikA-gholita kAjaLanI guTikA, gavala-bheMsanI zIMga, te paNa dUra karAyela uparanA vayA bhAgavALA levA. kemake temAM vizeSa kAlimA saMbhave che. temAMthI banAvela guTikA te gavalaguTikA. bhamarAvalI-bhamapaMkti, bhamarasAra-bhramaranI pAMkhanI bhramaranI pAMkhanI aMdarano viziSTa zyAmatAthI upasita pradeza. AdriiraSThakomaLakAka, papuTa-kokIla, kRSNasa-kALA vaNanI sapAti vizeSa. kRSNa kesarakRNa bakula. zaradano meghamukta AkAzakhaMDa, te ghaNo kRNa dekhAya che. kRNAzoka Adi vRkSanA bhedo che. azokAdi paMcavarSI ja che, tethI bAkInA vargone choDavA kRSNanuM grahaNa karyuM. tyAre gautame pUchyuM - zuM maNI ane tRNonA kRSNavarNa AvA svarUpano che ? * x - bhagavaMte kahyuM - A artha upayukta nathI. * x * te kRSNa maNi-tRNa jImUta AdithI ISTataka che, te kaMIka akAMta hovA chatAM koIkane ITAra hoya che, tethI ekAMtatAno cheda karavA kahyuM kAMtataka, *x - tethI ja manojJataka-mana vaDe jaNAya che, anukULapaNe svapravRtti viSayI karAya che, tethI manojJa-manonukUla, te manojJa chatAM kaMIka madhyama hoya, tethI savotkarSa pratipAdana mATe kahe che - manapataraka-jonAranA manamAM vasI jAya che. prakRSTatA dekhADavA 'tara' pratyaya mukyo. athavA A badhAM ekAcika zabdo che, paNa vividha dezanA ziSyonA anugrahAyaeN che. temAM je nIlamaNI-tRNa che, temano AvA svarUpano vaNavAsa kahela che - jema koI mUMga-mUMgapatra, cAsa-nyAsapiccha, zuka-zukapiccha, nIlI-nIlIbheda-nIlIMgulikA, zyAmAka, ciMtaka vanarAjI ke baLadevanuM vastra, moranI grIvA, pArApatanI grIvA, atasIkama, bANakusuma, aMjanakezikA kusuma, nIlopalAdi vat varNa che ? gautama ! nA, A artha yukta nathI. te nIla maNI ane DraNa karatAM paNa Iutaraka, kAMtataraka, manojJataka, maNAmataka varSathI kahela che. ukta sUtra vyAkhyAsAra - mUMga-kITaka vizeSa, pakSamata-pAMkha, zuka-popaTa, piccha-pIMchA, cASa-pakSI vizeSa nIlI-gaLI, zyAmaka-dhAnya vizeSa athavA zyAmApriyaMgu, uzcaMtaka-daMtarAga, haladhara-mbalabhadra, tenuM vasyA, te nIla hoya che. te - x - nIlavA ja dhAraNa kare che. aMjanakezikA-vanaspati vizeSa tenuM puSa. nIlotpalakuvalaya. nIlAzoka Adi badhAM vRkSa vizeSa che.. temAM je lohitaka-lAla maNI ane tRNa che. teno Avo vaNaviAsa kahela che, te A pramANe - jema koI sasalAnuM, gheTAnuM, varAhanuM, manuSyanuM, bheMsanuM A badhAMnuM lohI hoya, bAlendragopa, bALasUrya saMdhyAbharAga, guMjAddharANa, jAtahiMgaloka, zilApravAla, pravAlAMkura, lohitAkSamaNI, lAkSAsa, kRmirAgakaMbala, cINapiTAzi, jAsunadakusuma, kiMzuka kusuma, pArijAtakusuma, topala, tAzoka, kta kaNavIra, na baMdhujIvaka, A badhAM jevo che ? gautama! A arthayo nathI. te lohita maNI jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ane tRNa, AnAthI ISTatakAdi varNavI kahela che. ukta sUtra vyAkhyAsAra - zazaka-sasaluM, urabha-gheTuM, varAha-zUkara, ItyAdi lohIno varNa bIjA lohIthI ukaTa varNano che. mATe A lohInuM grahaNa karyuM. balendragopa-tAjo janmela Indragopa, kemake te moTo thatAM kaMIka pAMDukta varNano thAya che. Indragopa-varSAkALamAM thato kITaka vizeSa. bAla divAkara-pahelo ugato sUrya. saMdhyAbharAga-varSAkALamAM saMdhyA samaye thato abharAga. guMjA-caNoThI, teno ardhabhAga aMtilAla hoya che. aDadho atikRSNa hoya, tethI gujAddha grahaNa karyuM che. zilApavAlapravAla nAme rana vizeSa. pravAlAMku-tenA ja aMkura, te ja pahelA uSNata thatAM ati lAla hoya che. lohitAkSa-e ratna vizeSa che, lAkSArasa-lAkhano rasa, kRmirAgathI raMgela kaMbala, cInapiTa-siMdUra, jayAkusumAdi prasiddha che. * * * temAM je pILA marI ane tRNa che, teno Avo varNa kahela che. te A rIte - jema koI caMpaka, caMpakanI chAla, caMpakano cheda, haLadara, haLadarakhaMDa, haLadara gulikA, haratAlikA, haratAlikA gulikA, cIkura, cIkaraMgarAga, varakanaka, varakanaka nighasa, vAsudevanuM varu, alakI-caMpaka-kohetukanA puSpa, koraMTamAcadAma, ItyAdi puSpo * * * pItAzoka, pItakaNavIra, pItabaMdhujIvA, A badhAM jevo varNa hoya ? gautama ! A arcayukta nathI. te pILA maNI ane tRNa AnA karatAM ISTataka cAvatuM vathI kahelAM che. sUga vyAkhyAsAra - caMparka - sAmAnyathI suvarNacaMpaka vRkSa. caMpakachallI-suvarNa caMpakanI vayA, bheda-cheda, hastriAgulikA-haLadaranA sAramAMthI banAvela guTikA. haritAlikA-pRthvIvikArarUpa * x * cikura-raMgavAnuM dravya vizeSa, cikurAMgarAga-cikura saMyoga nimita vaAdimAM rAga, varakanaka-pradhAna pILuM suvarNa - X * varapuruSa-vAsudeva, vasana-vastra, te pILuM ja hoya che. alakI kusuma-lokathI jANavuM, caMpakakusuma-suvarNa caMpakanuM phUla, kUkhAMDikA kusuma-puskalInuM puSa, koraMTakamAlyadAma-koraMTaka pupanI eka jAti. te kaMTAyeli nAme saMbhave che. mAtra-puSa, dAma-mALA, samudAyamAM ja varNanI utkaTatAM saMbhAve che tethI mALAnuM grahaNa karyuM. taDavaDA-AulInuM puSpa, * * * suhirazcikA-vanaspati vizeSa, bIjaka-vRkSa vizeSa, pItAzoka-pILuM azokavRkSa bAkI pUrvavat. temAM je zeta maNI ane tRNa che, teno AvArUpe vaNavAsa kahe che - jema koI aMka, kSIra, kSIrapura, UMcAvalI, hArAvalI, balAkAvalI, zAradIya balAhaka, daMtadhautarUpyapaTTa, cokhAnA loTano Dhagalo, kuMdapuSparAzi, kumudAzi, zuklachivAki, * * * mRNAla, gajadaMta, lavaMgadala, puMDarIkala, siMduvAramAlyadAma, zvetAzoka, zetakaNavIra, tabaMdhujIvaka. e baghAM jevo hota varNa hoya che? gautama! A ayukta nathI. te zukla maNI ane tRNa AnAthI ISTatara cAvat varNathI kahela che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6 *ka sUtravyAkhyAsAra - aM - ratna vizeSa, kuMda-puSpa vizeSa, daka-gaMgAjalAdi, dakaraja-jaLanA kaNa, dadhina-dahIMno pIMDa, kSIrapUra-dUdhano ubharo. kauMcAdi zabdamAM AvalinuM grahaNa varNanI utkaTatA pratipAdana mATe che. caMdrAvali-taLAvAdimAM jaLa madhye pratibiMbita caMdrapaMkti, zAradika balAhaka-zarat kALa bhAvI megha, mAtadhadhRtarUpaTa-agninA saMparkathI ati nirmaLa karAyela, rAkha vagerethI ati caLakIta karAyela cAMdIno paTTa. - X - zAlipiSTa-cokhAno loTa, chevADI-vAla AdinI phalikA - 4 - 5heNa miMjikA-moranA pIMchAnA madhyavartI bhAga, bisa-padminI kaMda, mRNAla-pAtaMtu. bAkI pUrvavat. e pramANe varNasvarUpa kahyuM, have gaMdha svarUpa kahe che- bhagavan ! te maNI ane tRNanI kevI gaMdha kahI che ? jema koI koSTha, tagara, elA, coya, caMpaka, damanaka, kuMkuma, caMdana, osIra, marutaka, jAI, jUhI, mallikA, nhANamallikA, ketakI, pADala, nomAlikA, agara, lavaMga, vAsa, kapUra [A badhAMnA] puDAnI gaMdha laherAtI havAmAM uMce-nIce uDe, kuTavAmAM Ave, vikheravAmAM Ave, paribhoga karAya, eka bhAMDathI bIjA bhAMDamAM saMharavAmAM Ave, udAra, manojJa, manohara, dhANa ane manane nivRttikara evI gaMdha hoya zuM? he gautama ! A arthayukta nathI. te maNI ane tRNa AnAthI paNa ISTatara yAvat maNAmatara gaMdhavALA kahyA che. bhagavan ! tenI jagatI. pAvaravedikA, vanakhaMDa sthAnonA maNI ane tRNanI kevI gaMdha kahI che ? he gautama ! jema koI gaMdha prasaratI hoya" - eno saMbaMdha badhe joDavo. koSTha-gaMdhadravya, teno puDo, te koSThapuTa, ahIM eka puTanI prAyaH tevI gaMdha prasare nahIM kemake gaMdhadravya alpa hoya che, tagara paNa gaMdhadravya che, coyapaNa gaMdha dravya che. " x - x - DrIberapuTa-vAlapuTa, snAnamallikA-snAnayogya mallikA. A badhAMno anuvAta-saMghanAra puruSane anukULa vAyu vAya che, udbhidhamAnaudghATyamAna, nibhidhamAna-atizaya bhidhamAna - X * kuyamAna-khAMDaNIyAdimAM kUTatA, rucijjamANa-laNa khaMDa karavAmAM Ave, A baMne vizeSaNo koSThAdi dravyanA jANavA kemake prAyaH tenuM kUTavA Adi saMbhave che. utkIrramANa-charI Adi vaDe, vikIryamANa-ahIMtahIM vikheratA, paribhrujyamANa-paribhogane mATe upayogamAM levAtA athavA paribhAjyamANa-pAse rahelAMne thoDuM-thoDuM devAtAM tathA eka sthAnethI bIjA sthAnamAM laI javAtA. udAra, paNa te amanojJa paNa hoya che, tethI kahe che - manojJa-manonukULa, te manojJatva kaI rIte che? manohara-manane hare che, Atmavaza kare che, manohara che mATe manojJa che. te manoharatva kaI rIte che? dhANa ane manane nivRttikArasukhotpAdaka che. e pramANe badhI dizAmAM sAmastyathI gaMdha suMghanAranI abhimukha nIkaLe che. tyAre ziSya pUche che ke - zuM te gaMdha AvI che? bhagavaMte kahyuM - A jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 arthayukta nathI, te maNI ane tRNonI AnAthI ISTatara ane yAvat maNAmatara gaMdha kahelI che. bhagavan ! te maNI ane tRNono sparza kevo kahela che ? jema koI Ajinaka, rR, bUra, navanIta, haMsagarbhatUlI, zirISakusuma-nicaya, bAlakumuda patra rAzi jevo sparza hoya zuM ? gautama ! A artha yukta nathI. te maNI ane tRNa AnA karatAM ISTataka cAvat sparzathI kahela che. have ukta sUtrano vyAkhyAsara - maNi ane tRNono sparza kevo che ? nina - carma maya vastra, TU-kapAsanuM banela, bUra-vanaspati vizeSa, navanIta-mAkhaNa, bAla-turaMtanA utpanna je kumudapatro, tenI rAzi - 4 - bhagavan ! te maNI ane tRNone pUrva-pazcima-dakSiNa uttarathI AvIne vAto maMda-maMda pavana, tenA vaDe ejita, vejita, kaMpita, cAlita, spaMdita, ghaTThita, kSobhita, udIrita thatAM kevAM zabdo kare che ? gautama ! jema koI zibikA, spaMdamAnikA ke rathanA chatra-dhvaja-ghaMTA-patAkA-zreSTha toraNa sahita, [A badhAMnA tathA naMdIghoSanA, ghaMTikA sahita suvarNanI jAla cotarapha hoya - 4 - 4 - 4 - 4 - maNimaya talane ghaTTita thatAM je udAra, manojJa, karNa ane manane sukhakAraka zabdo cotaraphathI nIkaLe che, zuM te zabdo AvA hoya che ? nA, A artha yukta nathI. - A sUtrano vyAbhyAsAra - - 4 - pUrva, pazcima, dakSiNa, uttarathI AvatA maMda-maMda kaMpita tathA vizeSa kaMpita thatAM, A ja kathana paryAya zabdathI kahe che - kaMpita ane cAlita-ahIM tahIM vikSipta, A ja kathana paryAyathI kahe che - spaMdita tathA ghati-paraspara gharSaNayukta, kaI rIte ghaTTita ? te kahe che - kSobhita arthAt svasthAnathI cAlita, svasthAnathI cAlana chatAM paNa kaI rIte, te kahe che - udIti eTale prabaLatAthI-presti thaIne kevA prakAranA zabdo kahe che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! jema koI zibikA, spaMdamAnakiA ke thanA zibikAjaMpAna vizeSarUpa upara AcchAdita koSTha AkAra, dIrdha jaMpAna vizeSa, puruSane svapramANa te skaMdamAnikA. AnA zabdo puruSa vaDe upADatAM nAnI hemaghaMTikAdinA calana vazathI jANavA. tha zabdathI ahIM raNa ratha levo, krIDAya nahIM - 4 - tenI phalavedikA je kALamAM je puruSo, tenI apekSAthI kaTi pramANa jANavuM. te racanA vizeSaNo kahe che - chatra, dhvaja ane ghaMTA sahitanA - baMne paDakhe rahela mahA pramANa ghaMTAyuktanA, patAkA-laghudhvajanA, toraNa-pradhAnatoraNayukta, naMdIghoSa-bAra prakAranA vAjiMtranA ninAdathI yukta. A bAra vAdho A pramANe - bhaMbhA, makuMda, mardala, kaDaba, jhAlara, huDukka, kaMsAla, kAhala, talimA, vaMsa, zaMkha, praNava. tathA laghu ghaMTA vaDe varte che, te siikaMNIka, je hemajAla-suvarNamaya mALA samUha, tenA vaDe bahAranA pradezomAM vyApta, tenA. tathA himavaMta parvata rahela vitri Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 manohArI tiniza vRkSa saMbaMdhI kanaka niyukta-ati kanakapardikA saMvalita. tevA prakAre dAru-kATha jenuM che te. * x " tathA loDhA vaDe suSu-atizayathI karela nemabAhya paridhinA caMganA cAka upara phala cavAlanuM karma jemAM te kAlAyasa sukR nemi yaMga kama. AkIrNa-guNo vaDe vyApta, je pradhAna azvo, atizayapaNe samyaka prayukta jemAM che te, sArathI karmamAM je kuzaLa naro che, temanI madhye atizaya dakSa sArI, temanA vaDe sArI rIte parigRhIta, tathA jemAM pratyekamAM so bANo rahelA che, te zarazata, te bagIza tRNa, bANa Azraye rahela zarazata mIzaqNa vaDe maMDita. ahIM zuM kahevA mAMge che ? e pramANe te bagIza zarata hUNa rathanI cotapha paryano avalaMbita, te raNanA upakatine atIva maMDanane mATe thAya che. tathA kavaca ane zirastrANa, tenI sAthe varte che te tathA tenI, cApanI sAthe je zara ane je kuMtAdi praharaNa ane kheTakAdi AvaraNa, tenA vaDe pUrNa, tathA codhAnA yuddha nimite sajaja, te yodhayuddhasajja. - te AvA svarUpanA rAja AMgaNa ke aMtaHpumAM, ramya evA maNibaddha bhUmitaLamAM, vAraMvAra maNikoTiMmatala pradeza ke rAja AMgaNa Adi pradezathI abhighaTTayamAna-vega vaDe jatAM je udAramanojJa, karNa-manane sukhakara, cotaraphathI zabdo zrotAne abhimukha nIkaLe che. zuM te maNi ane tRNono zabdo AvA svarUpanA hoya che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! A arcayukta nathI. pharI gautame kahyuM - jema koI vaitAlika vINAthI uttara maMdAmUrNitAthI aMkamAM supratiSThita vaDe kuzala nara-nArimAM saMpagrahita caMdanasAkoNa parighaSTitathI pratyakALa samayamAM maMda maMda ejita-vejitAdithI kAna ane manane sukhakara cotaraphathI zabdo nIsare che. tevA zabdo zuM hoya che ? nA, e arzayukta nathI. A sUtrano vyAkhyAsAra - jema koI savAra-sAMja devatA AgaLa, je vAdanA mATe uparathApita che, te maMgalapAThikA, tAlanA abhAve vagADe te vitAla, tethI thAya te vaitAlikI, te vaitAlikI vINAnI 'uttaramaMdAmarthitAthI uttara maMdA nAme gaMdhAra svara aMtargatu vaDe sAtamI mUchanA vaDe mUrSita, atira gaMdhAra svaranI sAta mUchanA hoya che. te A rIte - naMdI, kSaddhimA, pUrimA, cothI zuddha gaMdhArA, uttaragaMdhArA paNa pAMcamI mUchI thAya che, chaThThI niyamathI suitara-AyAmA jANavI ane uttaramaMdA sAtamI mUcha thAya che. mUchanA kayA svarUpe che ? gAMdhArAdi svara svarUpa na choDIne atimadhura gAya che, acAnya svara vizeSathI je karatAM zrotAne mUrNita kare che, paraMtu svayaM paNa mUrSita samAna tene kare che athavA svayaM paNa sAkSAt mUchane kare che. * * * * * [25I4] gAMdhAra svagata mUInAnI madhye sAtamI uttaramaMdA mUInA ati praka prApta thAya che, tethI tenuM upAdAna karyuM. te mukhya vRttithI vagADIne mUrzita thAya che. parama bhedopacArathI vINA paNa mUrNitA kahI che. te paNa je aMkamAM supratiSThita hotI nathI, tene maInA prakaIne dhAraNa karatI nathI. tethI kahe che - strI ke purapanA usaMgamAM supratiSThita hoya tathA kuzala-vAda nipuNa nara ke nArI vaDe su-atizayapaNe samyaka pragRhItanA, tathA caMdanano sArUgarbha, tenAthI nimapita je koNa-vAdanadaMDa, tenA vaDe parighati-saMghakritanA, prabhAtakALa samayamAM, - - - : : : 'kALa' zabdano varNa artha paNa thAya. tethI kahe che - 'samaya'. 'samaya'no artha 'saMketa" paNa thAya che. tethI kahe che - kAla. dhIme dhIme caMdanasAra koNa vaDe kaMIka kaMpita tathA vizeSa kaMpita, Ane ja paryAya vaDe kahe che - cAlita, tathA ghaTita - urva adho jatAM caMdanasAra koNacI gADhatara vINAdaMDa sAthe taMgI vaDe pRe. tathA spaMdita nakhanA agrabhAgathI svara vizeSa utpAdananA arthanA mISathI cAlita, kSobhita-mUcha prApitA je udAra manohara manojJa karNa ane manane sukhakara, cotaraphathI nIkaLe che. zuM AvA svarUpano te maNI ane tRNono zabda che ? bhagavaMte kahyuM - A arcayukta nathI. pharI gautama kahe che - jema koI kiMmara, liMpuraSa, mahoya ke gaMdharvonA bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasavana ke paMDakavanamAM gayela hoya, mahAhimavaMta-malaya maMdara girinI guphAmAM gayela hoya, ekalo ke sahita saMmukha gayela hoya, sAthe beThA-ubhA, pramudIta-kIDA karatAM, gItarati, gaMdharva harSita manathI geya, padA, kaltha * x * x * Adi sAta svarayukta, ATha sa saMprayukta, agiyAra alaMkAra, cha doSa vipamukta, ATha guNa vaDe upayukta, rakta, traNa sthAna karaNa zuddha kuhara saha guMjatA vasataMtI Adi yukta madhura-sama-sulalita ItyAdi - X - geya hoya, evA svarUpanA te zabdo hoya che ? gautama! evA rUpe che. ukatamUtra vyAkhyAsAra - te koI kiMmara Adi hoya. A kiMnara Adi ratnaprabhAnA uparanA hajAra yojanamAM vyaMtaranikAya aTaka madhyagata pAMcamAM, chaThThA, sAtamAM, AThamAM nikAyarUpa vyaMtara vizeSa, temAM kevA prakAranA ? te kahe che - bhadrazAlavanamAM gayelanA ItyAdi. temAM meranI cotarapha bhUmimAM bhadrazAlavana, pahelI mekhalAmAM naMdanavana, bIjI mekhalAmAM somanasa vana, mastake cUlikA, paDakhAmAM karatuM paMDakavana, tyAM gayelane, hemavaMta kSetranI utare sImAkArI varSadhara parvatanA, upalakSaNathI badhAM varSadhara parvatanA, merugirinI guphAne prApta. A sthAnomAM nirAdi prAyaH pramudita hoya che. tethI A sthAnonuM upAdAna karyuM. eka sthAne, samudita tathA paraspara saMmukha Avela - rahelane arthAt koIne paNa pIMTha daIne rahela. kemake pIMTha devAthI harSamAM vighAtanI utpatti thAya, tathA paraspara Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6 51 abAdhArahita samupaviSTa - 4 - pramudita-harSa pAmela, krIDA karavAne AraMbhela, temanA, gItamAM rati jemane che, te gItati, gaMdharva vaDe karAyela te gAMdharva-nATyAdi, temAM harSita manavALA. - x >> X - gadha Adi bhedathI ATha bhede geya, tyAM gadha-jemAM svara saMcAthI gadha gavAya che. je padha-vRttAdi je gavAya che, te padha, jemAM kathikAdi gavAya che, te kathya, padabaddha je ekAkSarAdi te pAdabaddha-je vRttAdi caturbhAga mAtramAM pAdamAM baddha, ukSiptaka prathamathI samAraMbha karAtA, pravRttaka-prathama samAraMbhathI urdhva AkSepapUrvaka pravartamAna. maMdAka-madhya bhAgamAM sarva mUrkhanAdi guNayukta maMda-maMda saMcaratA, dhIme-dhIme prakSepa karAto svara je geyanA avasAne che te rocitAvasAna. saptasvara-paDta Adi - SaDja, RSabha, gaMdhAra, madhyama, paMcama, dhaivata, nesa e sAta svaro che. te sAte svaro puruSa ke strInI nAbhithI udbhave che. tathA ATha rasa - zrRMgArAdi vaDe prakarSathI yukta che, tathA agiyAra alaMkAra pUrva aMtargat svara prAbhUtamAM sArI rIte abhihita che. te pUrve hAla viccheda pAmela che. - x - tathA cha doSa rahita - te cha doSa A pramANe che - (1) bhIta-trAsa pAmela, jo trAsa pAmela mana vaDe gavAya, tyAre bhItapuruSanA nibaMdhanatvathI, te dharmAnuvRttatvathI bhIta kahevAya che. (2) dvaita-je tvarita gavAya che, tvarita gAvAthI rAga-tAnAdi puSTi akSara vyakti thatI nathI. (3) upiccha-zvAsa saMyukta, (4) uttAla-prAbalyathI atitAla ke asthAnatAla, tAla te kaMsikAdi svara vizeSa. kAkavarUzlaSNAzravya svara, anunAsa-nAsikAthI nIkaLatA. ATha guNo vaDe yukta - te ATha guNo A pramANe che - (1) pUrNa-je svarakalA vaDe pUrNa gavAya che. (2) kta-geya rAgAnuktathI je gavAya che te. (3) alaMkRt - anyonya phrUTa zubha svara vizeSanA karaNathI alaMkRt, (4) vyakta - akSara svara sphuTakaraNathI, (5) avidhuSTa - vikozanI jema je visvara na thAya te. (6) madhura - kokilAnA zabda samAna, (7) sama-tAlavaMza svarAdi samanugata, (8) sulalita-svara dholanA prakArathI atizaya lalan samAna. - X - X - A ATha guNo geyanA hoya che. AnA rahita viDaMbanA mAtra che. A ATha guNo madhye kaMIka vizeSa pratipAdanArthe kahe che - rakta-pUrvokta svarUpa, tristhAnakaraNazuddha, traNa sthAno-uras vagere, temAM kriyA vaDe zuddha, te - hRdaya zuddha, kaMTha zuddha, zirovizuddha. temAM je hRdayamAM svara vizAla hoya to urovizuddha, paNa jo te kaMThamAM asphUTita vartato hoya to kaMTha vizuddha, jo vaLI mastake prApta thaI anunAsika thAya to zirovizuddha athavA traNe sAthe vizuddha hoya. sakuhara - sAchidra, guMjana-zabda karato je vaMza te taMtrI-tala-tAla-laya jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 grahIne tenA vaDe atizaya saMprayukta varSe arthAt kuhara sahita vaMzamAM guMje ane taMtrI vaDe vagADAtA, je vaMza-taMtrI svara vaDe aviruddha hoya te sakuharaguMjavaMzataMtrI saMprayukta che. paraspara Ahata-hastatAla svarAnuvartI je gIta, te tAlamAM saMpayukta. je muraja-kaMzikA Adi AtodhanA Ahatano je dhvani ane nartakI pAdokSepathI nartana kare te tAlasAMprayukta. - x - layane anusarIne gAvuM te layayukta. vaMza taMtrI Adi vaDe svara grahIne sama svarathI gavAya te grahasaMprayukta - x - tethI ja manohara che. para vaLI te kevuM che, te kahe che - mRdu svarathI yukta, niSThura vaDe nahIM. jemAM svara akSara ane gholanA svara vizeSamAM saMcarato rAga ati bhAre te padasaMcArane ribhita kahe che. geya nibaddhamAM saMcAra jemAM che te mRduribhita pada saMcAra, zrotAne jemAM sArI rati thAya te sugati. jenA avasAnamAM namavApaNuM che te sunati. - 4 - kayA sthAne ? te kahe che - devasaMbaMdhI, nRtyavidhimAM sajja te nATya sajja gItavAdhamAM, tevI nATyavidhi paNa sumanohara thAya. ukta svarUpa geya, gAvAne AraMbhanAranA je zabdo atimanohara hoya che, zuM te evA prakArano te maNI ane tRNonA zabda che ? dRSTAMta sarva sAmya abhAvathI hoya, tethI te padanuM upAdana che. Ama pUchatAM bhagavaMte kahyuM - gautama ! kaMIka evA prakAre zabda hoya. have puSkariNI sUtra - te vanakhaMDanA te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNI nAnI-moTI vAvo, puSkariNIo, dIaikAo, guMjAlikAo ItyAdi svaccha, lakSNa, rajatamaya kInArAvALI, samatIra, vajramaya pASANayukta, tapanIyataLavALI, suvarNa zubharajata vAlukAo - 4 * tathA vividha maNi tIrtha subaddha, catuSkoNa, anupUrva sujAta vapagaMbhIra zItaLa jaLa, saMchannamAdi, ghaNAM utpala, kumuda ItyAdinA kesarAthI upacita, SaTcada paribhoga karatAM kamaLo, vimala salilapUrNa, bhramaNa karatAM matsya, kAcabAdi - 4 - pratyeka pAvaravedikA parikSipta, pratyeka vanakhaMDa parikSipta, keTaluMka Asava udaka, keTaluMka vAruNudaka, keTaluMka kSododaka Adi udakarasathI prAsAdIyAdi kahela che. uktasUtranI vyAkhyA - ghaNAM kSudra ane laghu-kSullikA, vApI-corasa AkAre, puSkariNI-vRttaAkAre, dIdhikA-sAraNI, te ja vakrAguMjAlikA, ghaNAM puSpo avakIrNa hoya te sarovara, ghaNI saranI eka paMktithI rahevuM te sarapaMkti, ghaNI sarapaMkti te sarasarapaMkti, bila-kUvA, tenI paMkti bilapaMkti, A badhAM kevA prakAre che ? te kahe che - akhkhu - sphaTikavat bahArano nirmaLapradeza, lakSma-pudgala niSpAdita bAhya pradeza, rajatamaya kinArA jenA che tathA, sama-khADA Adino sadbhAva nathI, tIravartI sthAno jaLa vaDe pUti che, te samatIra, pASANa-vajramaya che, hema vizeSamaya taLIyuM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6 jenuM che te, suvarNa ane rUpya vizeSa rajatamaya vAlukAyukta, tathA vaiDUrya-maNimaya, sphaTikaratna saMbaMdhI paTalamaya, taTa samIpavartI unnata pradezo jenA che te. tathA jaLamAM sukhethI avatAra eTale ke pravezana jemAM che te su-avatAra, sukhe jaLamAMthI bahAra nirgamana jemAM che te sukhotAra. nAnA maNi vaDe subaddha tIrtho jemAM che tevuM tathA cAra khUNAo jemAM che te cAtuSkoNa. A vizeSaNa vAva ane kUvA prati jANavuM, kemake temane ja catuSkoNa saMbhave che, bIjAne nahIM. 53 kramathI nIce, vadhu nIce bhAva rUpathI atizaya vaDe je jAta vapa-kedAra jaLasthAna, temAM gaMbhIra-taLIyuM dekhAtuM nathI te, jemAM zItaLa jaLa che, tevI. tathA jaLa vaDe aMtati patra-biza-mRNAla jemAM che te, A bizamRNAlanA sAhacaryathI patro padminI patro jaNAya che. biza-kaMda, mRNAla-pAnAla tathA ghaNAM utpala, kumuda, nalIna, AdinA visvara kiMjalka vaDe bharela. tathA bhramara vaDe paribhoga karAtA kamaLo ane upalakSaNa vaDe kumuda Adi jemAM che, te tathA, svarUpathI sphaTikavat zuddha, nirmaLa arthAt AvanAra melathI rahita evA pANI vaDe pUrNa, pahityA - ati prabhUta. - A dezI zabda che. - 4 - 4 - tyAM ghaNAM matsya, kAcabAo bhramaNa kare che. aneka pakSIyugalanA ahIM-tahIM pharavAthI sarvathA vyApta che. A vApIthI sarasarapaMkti sudhI pratyeka - 4 - pAvaravedikA vaDe parikSipta che ane pratyeka vanakhaMDathI parikSipta che. - 4 - keTalIka vApI Adi caMdrahAsAdi parama Asava mAphaka udakavALI che. koIka vAraNa samudravat udavALI che. koIka kSIra samAna udakavALI che, koI ghI jevA udakavALI che. koI IkSurasa jevA udakavALI che. koI amRtarasa jevA udakavALI che. keTalIka svAbhAvika jaLayukta che. prAsAdIya Adi pUrvavat. te kSudrA-kSudrikA vApI cAvat bilapaMkti pratyenI cAre dizAmAM cAra trisopAnaka pratirUpakA kahelA che. te trisopAna pratirUpakanuM varNana A prakAre che - vajramaya nemA, riSThamaya pratiSThAna, vaiDUryamaya staMbha, sonA-rUpanA lako, vajramaya saMdhI, lohitAkSamaya zUci, vividha maNimaya avalaMbana bAhAo prAsAdIyAdi che. sUtravyAkhyA - te kSudra-mudrikA cAvat bilapaMkti pratyeka cAre dizAmAM, cAreekaika dizAmAM eka-eka e rIte trisopAna pratirUpaka che. tathA prativiziSTa rUpa jenuM che, te pratirUpaka, traNa sopAnono samUha te trisopAna. * x - te kahelAM che. te trisopAna pratirUpakono A kahevAnAra varNakaniveza che - te A rIte - vajraratnamaya bhUmithI urdhva nIkaLatA pradezo, sTiratnamaya trisopAnanA mULa pAda, vaiDUryamaya staMbho, sonA-rUpAmaya phalako, trisopAnanA aMgabhUta vajraratna vaDe pUrelI saMdhi-be phalakano apAMtarAla pradeza, lohitAkSamayI sUcio - jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 be phalaka saMbaMdhI vighaTana na thAya te mATe pAdukAnA sthAne che vividha maNimaya avalaMbana-caDatA utaratA avalaMbana hetubhUta, avalaMbana bAhA paNa vividha maNimaya che. avalaMbanabAhA eTale baMne paDakhe avalaMbana AzrayabhUta bhIMto. prAsAdIyAdi cAra pado pUrvavat che. te trisopAna pratirUpakonI AgaLa pratyekamAM toraNo kahelAM che. te toraNonuM varNana A pramANe kahela che - te toraNo vividha maNimaya staMbho upara upaniviSTa-saMniviSTa che, vividha utaMtaropita, vividha tArArUpopita, IhAmRga-RSabha-azva-nagarAdi citrothI citrita, staMbhodgata vajra vedikA pagita-abhirAma, vidhAdhara yamala yugalamaMtra yuktavat, arcI sAhasamAlanIya, hajAro rUpayukta yAvat prAsAdIya che. tenI vyAkhyA - te trisopAna pratirUpakonI AgaLa pratyeke pratyeka toraNo kahelAM che, te toraNonuM varNana vizeSa A che - te toraNo vividha maNimaya, maLi - caMdrakAntAdi, staMbhomAM sAmIpsathI rahela che. te kadAca calita ke apadapatita hovAnI zaMkA thAya, tethI kahe che - nizcalatAthI ane apadaparihArathI niviSTa che. vividha vicchitiyukta muktAphaLa - x - aMtarA aMtarA Aropita jemAM che te. vividha tArArUpe upacita, toraNomAM ja zobhArthe tAko baMdhAya che, te lokamAM prasiddha che. 54 IhAmRga-vRka, RSabha-baLada, vyAla-sarpa, ruru, mRga vizeSa, zarabha-aSTApada, camara-aTavInI gAya, vanalatA-azokalatA Adi. padmalatA-padminI A badhAMnA citarelAM citro jemAM che te. staMbhanI upavartI vajraratnamaya vedikA vaDe parikati che, te atiramaNIya che. vidhAdhara - viziSTa zaktivALA puruSa vizeSanuM samazreNika yugala, tenA vaDe yaMtrathI saMcaratI be puruSa pratimArUpathI yukta che. arci-maNiratnonI prabhAnA hajAro parivAraNIya hajArorUpa yuktathI spaSTa dIpatI, ati dIpatI tathA cakSuthI avalokatA, darzanIyatA atizayathI zleSa pAme che, tathA zubha sparza, zobhA sahita rUpaka jemAM che te. 'prAsAdIya' Adi cAra vizeSaNa pUrvavat. te toraNonI upara ATha-ATha maMgalo kahelAM che svastika, zrIvatsa, naMdAvartI, vardhamAnaka, bhadrAsana, kaLaza, matsya ane darpaNa, A badhAM ratnamaya, svaccha cAvat pratirUpa che. sUtra vyAkhyA - ItyAdi grahaNa karavA. - sugama che. vizeSa A - yAvat zabdathI dhRSTa, sRSTa, nIrajA te toraNonI upara kRSNa cAmara dhvaja, nIla cAmaradhvaja, kta cAmara dhvaja, pILo cAmara dhvaja, sapheda cAmara dhvaja, svaccha-zlaSNa-rUkSya paTTa - vajadaMDa, jalayAmala gaMdhikA, prAsAdIyAdi che. vyAkhyA - te toraNonI upara ghaNAM kRSNa cAmarayukta dhvajo, e pramANe Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6 pa6 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 nIlAdi paNa jANavA. A badhAM kevA prakAre che, te kahe che - svacchAdi spaSTa che. rUpAno vajamayanA daMDanI uparano paTTa jemAM che te, vajamaya daMDa rUpyapa madhyavartI jemAM che te, jalajAnanI mAphaka-pA mAphaka amala, kudravya gaMdha saMmizra je gaMdha, jemAM vidyamAna che te jala jAmala gaMdhikA. tethI ja suramya che. prAsAdIya Adi pUrvavatu. te toraNonI upara ghaNAM chatrAti chatro, patAkAti-patAkA, ghaMTA yugala, cAmara yugala, utpala hatakAdi yAvatu sahasapaga hastaka, badhAM sarinamaya yAvatu pratirUpa che. sUtra vyAkhyA- te toraNonI upara ghaNAM - chagathI lokaprasiddha eka saMkhyAkathI atizAyInI be saMkhyA ke traNa saMkhyA rUpa cho, te chatrAhicchatra, ghaNI patAkAthI atizAyI dIdhatvathI vistAra vaDe patAkA te patAkAtipatAkA. utpalahatakA-utpala nAmaka jalaja kusuma samUha vizeSa, e pramANe paDAhastakAdi kahevA. A chatrAtichatra Adi badhAM paNa sarvaranamaya yAvatu pratirUpa che. yAvat zabda svaccha, glaNa, laTAdi vizeSaNa levA. have parvataka sUtra A rIte - te kSadriA, vApI yAvat bilapaMktio te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM utpAta parvato, niyati parvato, jagatI parvato, dArupati, dakamaMDapa, dagamaMcaka, dakamAlaka, dakapAsAda, kSudrA, AMdolaka, pamamAMdolaka sarve ranamaya yAvatu pratirUpa che. sUganI vyAkhyA - te zullikA, vApI yAvatuM bilapaMkita Adi kahyA. te-te dezamAM, te dezanA tyAM-tyAM ekadezamAM ghaNAM utpAta parvato che, jyAM AvIne ghaNAM vyaMtara devo-devIo vicimakIDA nimite vaikiya zarIra race che. niyati - taiyatyathI parvato athavA niyata-sadA bhogyatvathI avasthita parvato. jyAM vyaMtara deva-devIo bhavadhAraNIya vaikriya zarIrathI prAyaH sadA ramaNa kare che. jagatI parvata, dAru nimapitA samAna parvato, sphaTika maMDapa ItyAdi che. A phaTika maMDapAdimAM koIka uMcA, koIka laghu, koIka atilaghu ane lAMbA tathA AMdolaka ane pakSyAMdolaka, tyAM AvIAvIne manuSyo potAne AMdolita kare che. jyAM pakSI AvI-AvIne potAne AMdolita kare che, te pazcaMdolaka che. te vanakhaMDamAM te-te pradezamAM vyaMtara deva-devI krIDAyogya ghaNAM hoya che. te utpAtaparvatAdi kevA svarUpanA che ? te kahe che - sarvaranamaya, svaccha ItyAdi vizeSaNa pUrvavatu. te utpAtaparvata yAvat payaMdolakamAM ghaNAM haMsAsana, UMcAsana, garuDAsana, unnatAsana, praNatAsana, dIpasina, bhadrAsana, pakSAsana, makarAsana, padmAsana, sIMhAsana, dizA sauvastikAsana sarva ranamaya, svaccha cAvat pratirUpa che. sUtravyAkhyA - te utpAtu parvatamAM cAvata paryaMdolakamAM cAvata karaNathI niyata parvatAdi parigraha, ghaNAM haMsAsana, temAM je AsanonA adhobhAge haMso rahelA che. jema siMhAsanamAM siMho hoya tema haMsAsana. e rIte DhIMca-garuDAsana kahevA. unnatAsana-uMcA Asana, praNatAsana-nIcA Asana, dIghasina-zadhyArUchyuM, zAsana-jenA aghobhANamAM pIThikAbaMdha hoyapadmAsana-jenA aghobhAgamAM vividha pakSIo hoya. - x - paghAsana-pAkAra Asano. dikarmovastikAsana eTale jenA dhobhAgamAM dizApradhAna svastika AlekhelA hoya. - X - X - A badhAM Asano ranamayAdi che. have gRhaka sUra - te vanakhaMDanA te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM AligRha, mAligRha, kadalIgRha, akSaNagRha, prekSaNagRha, majjana gRha, prasAdhanagRha, garbhagRha, mohanagRha, mAlagRha, jAlagRha, kusumagRha, citragRha, gaMdharvagRha, AdarzagRha che. te sarve ranamayAdi che. sUga vyAkhyA - te vanakhaMDanI madhyamAM tyAM-tyAM pradezamAM pradezanA teno ekadezamAM ghaNAM AligRho, mAta - vanaspati vizeSa, tenAthI yukta gRho. mAlipaNa vanaspati vizeSa che. - X - akSaNa gRha-avasthAnagRha, jemAM game tyAre AvIne sukhAsikathI rahe che. prekSaNakagRha-pekSaNaka nirakhe che. majjanagRha * jyAM AvIne svecchAthI snAna kare che. prasAdhanagRhaka-jyAM AvIne pote ane bIjA maMDana kare che. garbhagRha-garbhagRhAkAra, mohanagRha-maithuna sevA pradhAna gRho, zAlAgRha-pazAlA pradhAnagRha, jAlagRha-jAlayukta gRha, kusumagRpuSpanA DhagalAMthI yukta gRha, yigRhacitrapradhAnagRha, gaMdharvagRha-gIta nRtyAbhyAsa yogya gRho - x * x * e kevA che ? ranamayAdi. te AligRha yAvat AdarzagRhomAM ghaNAM haMsAsana yAvatuM dizA sauvastikAsana, sarve ratnamaya yAvat pratirUpa che. have maMDapasUtra - te vanakhaMDanA te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM jAI maMDapa, juhImaMDapa, mallikAmaMDapa, nomAlikA maMDapa, vAsaMtI maMDapa, dadhivAsukA maMDapa, sUrilimaMDapa, taMbolImaMDapa, nAgalatA maMDapa, atimukta maMDapa, AsphoTAmaMDapa, mAlukAmaMDapa, sarve ratnamaya cAvat nitya kusumIta cAvat pratirUpa che. sUNa vyAkhyA - nAjhu - mAlatI, tenAthI yukta maMDapa. e rIte AgaLa paNa padayojanA karavI. * * * * * cUcikAdi puSapradhAna vanaspati che. dadhivAsukA - vanaspati vizeSa che. tAMbUlI-nAgavallI, nAga-vRkSa vizeSa. te ja latA-nAgalatA. jenI tII tathAvidha zAkhA ke prazAkhA prasarela hoya, te latA kahevAya che. atimuktaka * puSa pradhAna vanaspati, mAlukA - ekAsthika phaLa, vRkSa vizeSathI yukta maMDapa, te mAlukAmaMDapa. A badhAM ranamaya ItyAdi che. te jAI maDapa cAvatuM mAlukAmaMDapamAM ghaNAM pRthvIzilA pako kahelAM che. keTalAMka haMsAsana saMsthita, keTalAMka kauMcAsana saMsthita yAvatu keTalAMka dizA sauvastikAsana saMsthita, keTalAMka bahu zreSThazayana Asana viziSTa saMsthAna Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6 saMsthita kahelA che. te Ajinaka, 3, bUra, navanIta, vUla sparzavat mRdu ane sarvaratnamayAdi che. - sUcavyAkhyA - te jAtimaMDapa cAvatuM mAlukAmaMDape * x * ghaNAM zilApako kahelA che. ekaika zilApake haMsAsanavat saMsthita che. * x * bIjA paNa ghaNAM zilApaTTaka, je viziSTa cila ane viziSTa nAmo, pradhAna zayana-Asana che, tenI mAphaka saMsthita che. ghaNAM zilApako mAMsala-akaThina, sudhRSTa-atizaya makRNa, viziSTa saMsthAna saMsthita che. Ajinaka ItyAdi sugama che. sUtra vyAkhyA- te A utpAta parvatAdigata haMsAsana AdimAM cAvatu vividharUpa saMsthAna saMsthita pRthvIzAlipakamAM, ghaNAM vanonA aMtaromAM thAya te vANamaMtara devodevIo sukha paDe tema bese che, AzrayaNIya khaMbhAdi, sue che - dIrghakAya prasAraNathI varte che. paNa nidrA karatAM nathI. temane devayotikatAthI nidrAno abhAva hoya. ahIM upalakSaNa thakI "rahe che" ItyAdi pATha jIvAbhigamamAM kahela lakhela che - tiSThanti - uddhasthAnathI varte che. niSadaMti-bese che, vaJvartana kare che - DAbu paDakhuM badalIne jamaNAM paDakhAM rahe che ke jamaNuM paDakhuM badalIne DAbe paDakhe rahe che. lavaMti-manane ISTa jema thAya tema varte che. krIDakti-sukha upaje tema ahIM-tahIM gamana vinodathI, gIta-nRtyAdi vinodathI rahe che. mohanti-maithuna sevA kare che. e pramANe - pUrve - pUrvabhavamAM, karelAM karmono, tethI ja pUrvenA sucaritajanita karma. - x - teno A bhAvArtha che - viziSTa tathAvidha dharmAnuSThAna viSayamAM pramoda karaNa, kSAMtyAdi sucarita, suparAkAMta janita karmo. - x * sarve sava maitrI satya bhASaNa padravya apahAra na karavo, suzIla Adi rUpa suparAkrama janita. tethI ja zubhaphaLomAM ahIM kiMcit zubhaphaLa paNa indriya mati viSayatithI zubhaphaLa mAne che. tethI tAtvika zubha phaLa pratipatti arthe AnA ja paryAyane kahe che - kalyANa arthAt tavavRttithI tathAvidha viziSTa phaLadAyI athavA anarthopazamakArI ke kalyANarUpa phaLa vipAkane anubhavatA vicare che. e pramANe pAvakvedikAnA bahAra sthita vanakhaMDa vaktavyatA kahI, have tenI pUrve rahela vanakhaMDa vaktavyatAne kahe che - te jagatI upara pAvara vedikAnI aMtarmaNe je pradeza che, temAM eka moTuM vanakhaMDa kahela che, dezona be yojana viThaMbhathI pAvaravedikAnA samAna tulya paridhithI che. * x * pAvara vedikAnA bAhya pradezathI aMdara 500 dhanuSa jatAM je pariopa nyUnatva che tenI vivakSA abhAvane kAraNe karI nathI. - x * bahirvanakhaMDavat vizeSaNa hita vanakhaMDa vaNaka levuM. vizeSa e ke tRNa vihIna jANavuM. * x * upalakSaNatvathI maNilakSaNa vihIna paNa jANavuM. pAvara vedikAnA aMtaritapaNAthI tathAvidha vAyunA abhAvathI maNI ane tRNanA acalanathI paraspara saMgharSanA abhAvathI zabdano abhAva che. * x - jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 have jaMbUdvIpanI dvArA saMkhyA prarUpaNArthe kahe che - * sUtra-7,8 : [] bhagavana / jaMbUdvIpanA keTalAM dvAro kahelA che ? gautamAM cAra dvAro kahela che, te A pramANe - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. e pramANe cAre paNa dvAro sarAhanIya kahea. [4] bhagavan! bhUdvIpa dvIpanuM vijaya nAme dvAra kyAM kahela che ? gautama jaMbudvIpa dvIpamAM meru parvatanI pUrve 45,ooo yojana jaIne jaMbUdvIpa dvIpanA pUrva cheDAthI lavaNasamudranI pUrvathI pazcimamAM sItA mahAnadInI upara ahIM jaMbudvIpanuM vijaya nAme dvAra kahela che. te ATha yojana utd urakhyatvathI, cAra yojana viSThabhathI, teTaluM ja pravezathI che. te zveta zreSTha suvarNa supikAthI cAvata dvAranuM varNana cAvatu rAjadhAnI [kahevuM * vivecana-7,8 : sUjhano prazna ane uttara baMne paNa sugama che. vizeSa e ke - pUrvathI prAdakSiNA vaDe vijayAdi dvAro jANavA. dvAronA ja sthAna vizeSa niyamanane mATe kahe che - bhakta! jaMbUDIpa dvIpanuM vijaya nAme prasiddha dvAra kyAM kahela che ? bhagavaMta kahyuM - gautama! jaMbudvIpa dvIpamAM je meragiri che, tenI pUrva dizAmAM 45,000 yojanA atikramIne jaMbUdvIpa dvIpamAM pUrvanA aMte ane lavaNasamudranA pUrvArdhanA pAzcAtya bhAgamAM zItA mahAnadI upara je pradeza che ke, AmAM jaMbUdvIpa dvIpanA vijaya nAme dvAra kahela che, te ATha yojana ud uccatvathI, cAra yojana vistAracI che. A dvAra viThaMbhanuM pramANa sthaLa nyUna kahyuM che. sUkSmatAthI vibhAvanA karatAM dvAra zAkhAnA be vikaMbhathI be kroza umeratA sArdhayojana thAya che. tenI vivakSA karI nathI, cAra yojana bhIMtanuM bAharA che. te kevA che, te kahe che ? zveta varNayukta, kemake bAhulyathI karatamayapaNe che. vara kanakamayI stupikA jevI che te. have zeSa dvAra varNana rAjadhAnIvarNananA atidezathI kahe che - dvAranuM varNana cAvat rAjadhAnI varNana, je jIvAbhigama upAMgamAM kahela che, te saMpUrNa kahevuM. temAM pahelA dvAravarNaka A rIte - IhAmRga, RSabha, tuNa, nagara, magara ItyAdinA citro Alekhela che. staMbha uparanI vedikAmAM abhirAma vidhAdhara yamalayugala caMgayukta, arcIsahasa mAlanIya, hajAro rUpayukta dIpatA, vizeSa dIpatA cAlocanaleza, sukhasparza, sazrIkarUpa yukta che. dvAravarNanamAM - vajamaya nemA, pTimaya pratiSThAna, vaiDUryanA staMbha, jAtya rUpopavita, paMcavarNa maNi-rana kuddhimatala, haMsagarbhamaya laka, gomejamaya IndranIla, lohitAkSamaya dvAceTI, jyotisamaya utaraMga, vairyamaya kapATa, vajamaya saMdhI, lohitAkSamaya sUci, vividha maNimaya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3,8 pa9 samugaka, vajamaya agalA-agala prAsAda, rajatamaya AvaIna pIThikA, aMkota5Azaka niraMtarita ghanakapATa, 56 mikabhitigulikA, traNa gomAnasI, vividha maNi-ratnavAla rUpaka lIlAsthita zAlabhaMjikA vajamaya kUTa, rajatamaya unmedha, sarva tamIyamaya ulloka, vividha maNiratna jAlapaMjara maNidzaka lohitAkSa prativaMzaka rajata bhauma, aMkamaya paNa, pakSabAhA, jyotiSamaya vaMzA, vaMza kaveluka, jatamayI paTTikA, jAtyarU5mayI avaghATanI, vajamaya uparanI paMchaNI, badhuM zeta, jatamaya AcchAdana, kamaya-kanaka-kUDa tapanIya supikA, zveta zaMkhatala ItyAdi * x - prAsAdIyAdi che. saNa vyAkhyA - IhAmRgAdi Adi daza vizeSaNa, padAvara-vedikAmata vApItoraNa adhikAramAM vyAkhyAta karI che. vijaya nAmanA dvAranuM varNana kahevAyela che, te kahe che - te A pramANe - vajamayanemA Adi, dvAsvarNana adhikAramAM jyAM kevaLa vizeSaNa che, sAkSAt dvAranI vizeSaNatA, vizeSya sahita tenA jANavA. te vijayadvAranA vajamAya nemA - bhUmibhAgathI udad nIkaLatAM pradezo, riharanamaya mULapAdo, vaiDUryaratnamaya rucira staMbha, suvarNa vaDe yukta pravara paMca varNamaNi ratna vaDe baddha bhUmitala jenuM che, te tathA, A vijayadvAranI haMsagarbhanimaya dehalI, gomeda ranamaya IndranIla - gopura kapATayuga saMdhi niveza sthAna, padArANa nAme rana, tenAthI yukata dvArazAkhA, jyotIrasamaya dvAranI upara tIrNa rahela kATha, paiDamaya kapATa, lohitAkSaranAmika sacio, vajamaya saMdhi-kalakonI saMdhimelA. ahIM zuM kahe che? vajaratna vaDe ApUrita phalakonI saMdhio, vividha maNimaya samugakacUlikAgRha, jemAM rAkhela kapATa-bAraNA nizcatapaNe rahe che, vajamaya argalApAsAda, lA-AgaLIyo, AgaLIyAnA khUMTA, jemAM AgaLIyAne aMkuzIta karAya - bharAvAya che. rajatamayI AvatanapIThikA, AvanapIThikA jemAM IndranIla hoya che. karanamaya uttara pArtha jenA che. niraMtarita dhana kapATa - laghu aMtararUpa je che, tevA dhanakapATa jenA che. - x - te dvAranA baMne paDakhe bhIMtamAM jaIne bhittigulikA pIThakasaMsthAnIya-168 [56x3] bhitigulikA hoya che. tathA gomAnasI-zayyA, chappanagika pramita che. vividha maNiratnamaya phaNirUpaka, lIlA karatI rahelI putaLIo, tathA te dvArano vajamaya kUTa-mADha bhAga, rajatamaya ulledha, zikhara - ahIM zikhara mAtra mADha bhAgano kahevo, dvArano nahIM. kemake te pUrve kahela che. sarvathA tapanIyamaya uparano bhAga, maNimaya vaMzA jenA che, te maNivaMzaka, lohitAkSamaya prativaMza jemAM che te. tamayI bhUmi jenI che te. vividha maNiratnamaya jAlapaMjaragavAkSa je dvAramAM che, te. tathA aMkamaya pakSa Adi padAvapedikAvatuM kahevA. jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kanakamaya moTuM zikhara, tapanIyamaya laghuzikara jenuM che te. AnA vaDe je pUrve sAmAnyathI kahyuM - zveta varakanaka supikA, te ja prapaMcathI kahevuM. have te ja kSetava pharI dazavi che - zvetatva ja upamA vaDe pharI daDha kare che - vimaLa je zaMkhano uparano bhAga, je nirmaLa ghanIbhUta dahIM, gAyanA dUdhanA phINa, jatanA DhagalA jevo prakAza jeno che te. tilakarana-paMDra vizeSa, te ardhacaMdrAkAra vaDe sopAna vizeSathI citrakArI tilakaratnAddha caMdra citra, tathA vividha maNimaya mALA vaDe alaMkRta, aMdara ane bahAra glaNa pudgala skaMdha timapita, tapanIyamayI vAlukA-retI, teno prastAva jemAM che te. * x - vijayadvAranA baMne paDakhe be niSAdhikAmAM babbe caMdana kaLazo kahelAM che, te caMdana kaLazo zreSTha kamala upara rahelA che. sugaMdhI zreSTha jaLathI pratipUrNa che. caMdanathI. carcAta, pAkamaLathI DhAMkela, sarva ranamaya, svaccha, glaNa, cAvat pratirUpa che. moTAmoTA mahendra kuMbha samAna kahela che. sUra vyAkhyA- vijaya dvAranA baMne paDakhe eka-eka naiSedhikIcI be prakAranI naipedhikA che. auSadhikI eTale nisaraNI. temAM pratyekamAM babbe vaMdana kaLazo-maMgala ghaTa kahelAM che. te vaMdana-kaLazo zreSTha kamaLanA AdhAre rahelAM che. caMdanavRta uparAgavALA, tenA kaMThamAM lAla sutararUpa parovela che. ItyAdi * x * kuMbhamAM Indra evo IndrakuMbha, je atizaya mahAnuM che tevo mahAkaLaza pramANa, athavA mahendra-rAja, tenA mATe ke tenA saMbaMdhI kuMbha-abhiSeka kaLaza, tenI samAna kahelo che. vijayadvAranA baMne paDakhe be niSIvikAmAM babbe caMdana kaLazo kahelAM che, te caMdana kaLazo zreSTha kamala upara rahelA che. sugaMdhI zreSTha jaLathI atipUrNa che. caMdanathI carcAta, pAkamaLathI DhAMkela, sarva ranamaya, svaccha, glaNa, cAvata pratirUpa che. moTA moTA mahendra kuMbha samAna kahela che. a vyAkhyA- vijaya dvAranA baMne paDakhe eka-eka naipedhikIthI be prakAranI naidhikA che. naidhika eTale nisaraNI temAM pratyekamAM baLe vaMdanakaLaza - maMgalaghaTa kahelAM ce. te vaMdana-kaLazo zreSTha kamaLanA AdhAre rahelAM che. caMdanavRt uparAgavALA, tenA kaMThamAM lAla sutararUpa parovela che. ItyAdi * x * kuMbhamAM Indra evo IndrakuMbha, je atizaya mahAna che tevo mahAkaLaza pramANa, athavA mahendra-rAjA, tenA mATe ke tenA saMbaMdhI kuMbha-abhiSeka kaLaza, tenI samAna kahelo che. | vijayadvAranA baMne paDakhe be niSadhiyAmAM babbe nAgadaMtako kahela che. te nAgadaMtako muktAjAlAMtara uzrita hema jAlakRvAjAla, laghu ghaMTikA, chaMTAjAlathI parikSipta che, te abhyargata, abhiniviSTa, tIkhuM susaMpagrahita, adho pagAddharUpa, pagAddha saMsthAna saMsthita, sarva vajamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. te moTA-moTA gajadaMta samAna kahela che. - x * Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/,8 62 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 baLe nAgadaMtaka - narkaTika kaTikA kahela che. te nAga daMtako, muktAjAlanA taromAM je udbhUita-laMbAyela hemamaya mALAsamUha, je gavAkSajAla-gavAkSa AkRti rana vizeSa dAmasamUha, je kiMkiNI ghaMTAjAla - zudraghaMTA samUha, tenA vaDe parikSitasarvathA vyApta, abhimukha udgata, abhyargata-agrimabhAgamAM kaMIka unnata, temAM phUlanI mALA susthita che. abhimukha-bahAranA bhAgamAM abhimukha, nitaabhinisRSTa, tIcha-bhittipradezathI atizayapaNe kaMIka paNa na calIta thaIne parigRhIta che. adhatana-nIce je pazga-sApano ardhabhAga, tenA jevo AkAra jeno che te tathA, apigavat ati saraLa ane dIrdhatenI ja vyAkhyA kare che - ardha paga jevA saMsthAnathI saMsthita sarvathA vajamaya, svaccha ItyAdi pUrvavat che. atizaya mahAnuM - gajadaMta samAna kahela che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM kRSNasUtra baddha vagdhArita mAracaMdAma yukta e pramANe nIla, lohita, hAlidra, zukla sUtrabaddha vagdhArita phUlanI mALA yukta che. te mALA tapanIya laMbUzaka maya, suvarNa prataraka maMDita, vividha maNiradana, vividha hA-arbahAra upazobhita samudaya yAvatuM zrI vaDe atIva upazobhita karatAM-karatAM rahe che - have sUra vyAkhyA - te nAgadaMtakamAM ghaNAM kALA dorAthI bAMdhelA, thAIrasa - avalaMbita puSpamALAno samUha che. e pramANe nIla, lAla, pILA ane sapheda dorAthI, bAMdhela paNa puSpamALA samUho kahevA. te mALAo tapanIya suvarNamaya laMbUzaka-mALAnA agrabhAgamAM prANamAM laTakatAM maMDana vizeSa golaka AkRti jemAM che te tapanIya laMbUsaka tathA paDakhAthI - samastapaNe suvarNa pratakathI sonAnA patarAthI maMDita, tevA vividharUpa maNI ane ranonA je vividha vicitra varNanA hAra-aDhAsaNa, tenA vaDe zobhita samudAya jemAM che te yAvatu zrI vaDe atIva zobhatA rahela che. ahIM yAvata karaNathI e pramANe paripUrNa pATha jANavo. kaMIka anyonya joDAyela pUrva-pazcima-dakSiNa-uttarathI Avato maMda-maMda pavana, tenAthI kaMpatA, laMbAyelA, evA udAra manojJa manahara karNa-manane sukhakara zabdo vaDe te pradeza cotaraphathI ApUrita karatAM-karatAM zrI vaDe atI zobhita thayela rahe che. ukta sUtranI vyAkhyA pUrve paDAvasvedikA varNanamAM vyAkhyAta che, tethI tenI pharI vyAkhyA karatA nathI. te nAgadetakonI upara baLe nAgadaMtako kahelAM che. te nAgadaMtako muktAjAlaMtara uzrita Adi pUrvavat cAvate he AyuSyamAn zramaNa ! te nAgadaMtakomAM ghaNAM jatamaya sikkA kahelA che. te sikkAmAM ghaNI vaiDUryamayI dhUpaghaTI kahelI che. te dhUpaghaTI kAlANa, pravara kaMdaraka, turakanI dhUpathI maghamaghatA, gaMghostRtathI abhirAma, sugaMdha vagaMdhikA, gaMdhavartIbhUta, udAra manojJa dhANa-manane sukhakara gaMdha vaDe te pradezane cotaraphathI ApUrita karatAM zrI vaDe atIva zobhatA rahe che. sUtra vyAkhyA - te nAgadatako upara bIjA baLe nAgadaMtako che. te nAgardaka ItyAdi pUrvokta badhuM kahevuM sAvat gajadaMta samAna kahela che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahelA che, te sikkAmAM ghaNI vaiDUryamaya dhUpaghaTikAo che. te dhUpaghaTikA kALo agaru, cIDA nAmaka gaMdhadravya vizeSa, silaka, dazAgAMdi gaMdha dravya saMyogajanya, tenA saMbaMdhI je maghamaghAyamAna atizayavAna ahIM-tahIM prasaratI gaMdha vaDe abhirAma che. te zobhanagaMdhayukta che. * x* pradhAnavAsayukta tenI gaMdha che. tethI sugaMdhavaragaMdha gaMdhikA kahyuM. saurakhya atizayathI gaMdhadravya guTikA samAna udAra-phAra-mano vaDe manonUkUla. manonukUlavaNI te kahe che - prANa-mana sukhakara gaMdha vaDe nIkaTanA pradezane ApUrita karatAM-karatAM zrI vaDe atIva zobhatA rahela che. vijayadvAranI baMne paDakhe be niSIpikAmAM babbe zAlabhaMjikA kahI che. te zAlabhaMjikAo lIlAsthita, supratiSThita, sualaMkRta, vividha raMgI vastro, rakta aMga, kALAvALavALI mRdu viSaya prazasta lakSaNa ItyAdi yukta - X - X - kaMIka azoka vara pAdapa samusthid, DAbA hAthamAM grahaNa karela zAkhA ItyAdi * * * * * pRthvI pariNAma, zAzvata bhAvane pAmela, caMdrAnanA, caMdra vilAsInI, caMdrAddhasama nIDAla, caMdrAdhika saumya darzanavALI, ulkAnI mAphaka udhotIta, * * * * * zRMgArAkAra cAru vezavALI, prAsAdIya, teja vaDe atIva-atIva upazobhita thaI rahe che. suNa vyAkhyA - vijayadvAranI baMne bAjunA paDakhAmAM ekaika naiSedhikI bhAvathI be prakAranI naiSedhikImAM banne zAlabhaMjikA kahelI che. te zAlabhaMjikA lalitAMga nivezarU5 vaDe sthita che. te manojJapaNe pratiSThita che. te atizaya ramaNIyapaNe alaMkRta te svalaMkRta, tathA vividha prakAranA raMgathI raMgAyelAM vo saMvRtapaNe jemAM che. jenA AMkhanA khUNA lAla che, kALA vALa che, komaLa-nirmaLa-prazasta zobhana, aTitAgratva vagere lakSaNo jenA che, te prazasta lakSaNo. * * * - - - saMvellita-saMvRta kaMIka AkuMcita agra jenuM zekhara karaNathI che, te saMvellitAmra ziroja-vALa, - x * vividha rUpanA puSpone yathocita sthAne dhAraNa karelA - sthApita karelA che. * x- muSTigrAhya tanutaratvathI suMdara madhyabhAga jeno che. tevI, kApaDa - zekhaka, tenA samazreNika be yugala, tenI mAphaka vartita-baddha svabhAva upacita kaThina bhAva. tethI ja tuMgaabyunnata, pInaratida saMsthita-pIvara sukhada saMsthAna evA payodha-baMne stano jeNInA che tevI. tathA kaMIka zreSTha azokavRkSamAM samavasthita-Azrita tathA DAbA hAthe grahaNa karela Agra zAkhAvALI. kaMIka tIrtho vaLelI, cakSu-jemAM kaTAkSarUpa ceSTitamAM zRMgAra AvirbhAvaka-kriyA vizeSamAM, - x * paraspara AMkhonA avalokana vaDe saMzleSa, tenA vaDe khidhamAna samAna arthAt evA prakAranA te tIvalita kaTAkSo vaDe parasAra Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3,8 avalokatI rahelI che. jema parasparanA saubhAgyane na sahana karatI tIcha vasita kaTAkSa vaDe paraspara khIjAtI hoya tevI. tathA pRthvI pariNAmarUpa zAzvatabhAvane vijayadvAranI jema pAmela, caMdrAnanAcaMdramukhI, caMdravat manohara vilAsa karatI evA svabhAvavALI te caMdra vilAsInI, caMdrAddha-AThamanA caMdranI samAna jenuM lalATa che, te caMdrAddha sama lalATavALA. caMdrathI paNa adhika subhaga kAMtivALA AkAra jeno che, te tathA. ukA mAphaka - gagananA agninI juvAlA mAphaka udhota karatAM, vidhutameghavahina, tenA ghana-nibiDa kIraNo, tenAthI je sUryanA dIpyamAna, dhanAdi anAvRtta teja, tenAthI adhikatara prakAza jeno che te tathA, zRMgAra-maMDana bhUSaNa ATopa, tenAthI pradhAna AkAra jenA che te. cAruSa - manoharavaAdi athavA zRMgAra pahelA rasanA gRha samAna suMdara veza jeno che te tathA prAsAdIya, ItyAdi cAra pado pUrvavat. vijayadvAranI baMne paDakhe be niSidhiyAmAM banne jAlakaTaka kahelAM che. te jAlakaTako savaratnamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. vijayanA ItyAdi pUrva baLe jAlakaTaka - jAlaka AkIrNa ramya saMsthAnA pradeza vizeSa kahela che. te jAlakaTako sarvaratnamaya, svaccha ItyAdi pUrvavat che. vijayadvAranA baMne paDakhe baLe tiSIdhikAmAM babbe ghaMTAo kahelI che. te ghaMTAnuM varNana AvA svarUpe kahela che - te A pramANe - jAMbUnadamayI ghaMTA, vajamayI lAlA, vividha maNimaya ghaMTApAzaka, tapanIyamayI sAMkaLa, tamayI kyu che - te gheTA oghasvarA, meghasvarA, haMsasvarA, UMcasvara, sIMhasvarA, dubhisvarA, naMdisvarA, naMdighoSA, maMjughoSA, susvarA, susvara ghoSA, udAra-manojJamanahara karNa-manane sukhakara zabdothI cAvata rahe che. -- akSaragamanikA pUrvavatuM. baLe ghaMTA kahela che. te ghaMTAnuM AvA svarUpanuM varNana che - jAMbUnadamaya ghaMTA, vajamayI lAlA, vividha maNimaya ghaMTAno ekadeza vizeSa, tapanIyamaya sAMkaLa jemAM che te avalaMbIne rahela che. tamaya raju che. te ghaMTA mA - pravAhI svara jeno che te, meghanI jema ati dIrdha svara jeno che te meghasvarA, e pramANe - haMsanI jevA madhura svaravALI, kauMca jevA svaravALI, sIMhanI jema prabhUtadeza vyApIra svaravALI, e rIte duMdubhi svara, sukhadAyI svara jeno che te, naMdI - bAra vAjiMtronA saMghAta jevo svara jeno che te. naMdiva ghoSa - ninAda jeno che te. maMju-priya, kAna ane manane sukhadAyI svara jeno che te, e rIte maMjughoSa, vadhuM keTaluM kahIe - susvarA, susvara ghoSA athavA suthuM je svakIya anaMtarokta varNa-zRMkhalA Adi, tenA vaDe rAje-zobhe te susvA. zobhana svaraghoSa jeno che, te ItyAdi - 4 - vijayadvArane baMne paDakhe baMne niSAdhikAe baLe vanamAlAo kahI che. te 64 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vanamAlA vividha dramalatA kisalaya pallavarI samAkula, bhamarA vaDe paribhogyamAna, zobhaMta, sazrIka ane prAsAdIyAdi che. sUga vyAkhyA - pada yojanA pUrvavatuM. banne vanamAlA kahI che. te vanamAlA, vakSo ane vividha latAnAM je kizalayarUpa atikomaLa palavo vaDe samAkula, bhamaro vaDe paribhoga karAtA hovAthI zobhatA. tethI ja sazrIka. prAsAdIya ItyAdi pUrvavat che. | vijayadvAranI baMne paDakhe, baMne niSAdhikAmAM banne prakaMThako kahelA che. te prakaMThako cAra yojana AyAma-vikaMbhathI, be yojanA bAhalya thakI, sarva vajamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. saNa vyAkhyA - pada yojanA pUrvavatu. babbe prakaMThako kahela che, prakaMThaka eTale pITha vizeSa athavA avanata pradeza pITha te prakaMThaka. te prakaMThako cAra yojana AyAmavikaMbha vaDe be yojana bAhalyathI che, te savaminA vajamaya te prakaMThako che. te prakaMThakonI upara pratyeka-pratyeka prAsAdAvatuMsaka kahela che. te prAsAdAvataMka cAra yojana udgha uccatvathI, be cojana AyAma vikaMbhathI, abhyargata uzrita prahasita, vividha maNiratnathI citrita, vAyu vaDe uDatI vijaya-vaijayaMtI patAkA, chatrAtichagathI yukata, uMce, gaganatalamAM sparzatA zikharo, jAlaMtara rana paMjara ummilita samAna maNi-kanaka-skUpikA, vikasita zatapa-pauMDarIka, tilakaratna addha caMdracita, aMdara ane bahAra glaNa tapanIya vAlukA prastA, sukhasparzavALA, sazrIkarUpa prAsAdIyAdi che. sUtra vyAkhyA - te prakaMThakonI upara pratyeka prAsAdAvatuMsaka kahela che, prAsAdAvataMsaka nAma prAsAda vizeSa vyutpatti A rIte prAsAdonA avataMsaka samAnazekharaka samAna te prAsAdAvataMsaka. te pratyeka cAra yojana utd-uccavathI che, be yojana AyAma-vilakaMbharI che. anyUgata- AbhimukhyatAthI cotaraphathI vinirgata, unRta-prabaLatAthI badhI dizAmAM prasarela je prabhA vaDe baddhanI mAphaka rahe che, anyathA kaI rIte te ati uMce AlaMbana sahita rahe che. tathA vividha maNina, vividha-aneka prakAranA je maNi-caMdrakAMtAdi, ranokaatanAdi, tenA citro ke AzcaryavALA Alekho. * x * tathA vAyu vaDe kaMpita, abhyadayane saMsUcikA vaijayaMtI nAmanI je patAkA athavA vijayA e vaijayaMtInI pArNakarNikA kahe che. tethI pradhAna vaijayaMtI te vijayavaijayaMtI-patAkA, te ja vijaya varjitA vaijayaMtI. chatrAtichatra-upara upara rahela matapatra, tenAthI yukta ucyatvathI cAra yojana pramANavathI tuMga kahe che. tethI ja AkAzane ulaMghatA zikharo jenA che te. tathA nAta - jAlaka, gharanI bhIMtanI jALI, tenA aMtaramAM viziSTa zobhA nimite ratno jemAM che te. paMjarathI utmisita samAnabahiSkRta mAphaka. jema koIpaNa vastu vaMzAdimaya pracchAdana vizeSathI bahiskRta atyaMta avinaSTa chAyAvALI thAya che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/7,8 65 e pramANe te prAsAdaavataMsako paNa jANavA. athavA jAlAMtaramAM rahela ratna samudAya vizeSathI unmIlitanI mAphaka unmiSita locana jevA che. vikasvara zatapatro ane puMDarIka-kamala vizeSa, dvAra AdimAM pratikRtitvapaNe sthita tilakaratna ane ardhacaMdra, tenA vaDe vividharUpanA ke AzcaryabhUta. aMdarabahArathI masRNa tapanIyalAla suvarNanI retIno prasanTa, jenA prAMgaNAmAM che te. bAkI pUrvavat. te prAsAdAvAMsakanA ulloka pAlatA, azokalatAM, caMpakalA, cUtalatA, vanalatA, vAsaMtilatAthI citrita che. te badhAM tapanIyamaya cAvat pratirUpa che. vyAkhyA - te prAsAdAvAMsakano ulloka-uparano bhAga pAlatAdinA citrothI yukta che, svaccha, zvaNAdi vizeSaNa pUrvavat. te prAsAdAvataMsakamAM bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapuSkara yAvat maNI vaDe upazobhita che. maNIno varNa, gaMdha, sparzAda (pUrvavat) jANavo. vyAkhyA - prAsAdAvataMsakanuM varNana - x * samabhUmi varNana, varNapaMcaka, surabhigaMdha, zubha sparza varNana pUrvavat jANavuM. te bahu samaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadezabhAgamAM pratyeka sIMhAsana che, tenuM AvA svarUpanuM varNana kahela che. rajatamaya sIMha, suvarNanA pAyA, tapanIyamaya cakalA, vividhamaNimaya, pAdazIrSaka, jAMbUnadamaya patarA vajramaya saMdhI vividha maNimaya che te sIMhAsana IhAmRga, vRSabha cAvat pAlatAnA citrothI yukta che. saMsArasAra upacita vividha maNiratnanA pAdapITha che. Astaka mRdu masUraka, navI tvacA kuzAMta komaLa kesarathI AcchAdita hovAthI ramaNIya che. Ajinaka-TU-navanIta tulya sparza che. suviracita rajastrANa ItyAdi - 4 - suramya, prAsAdIyAdi che. sUtra vyAkhyA - te prAsAdAvAMsakonI aMdarano bahusamaramaNIya bhUmibhAga, tenA bahumadhyadeza bhAgamAM pratyeka sIMhAsana che. te sIMhAsananuM varNana - rajatamaya sIMha, tenA vaDe upazobhita sIMhAsana, suvarNamaya pAda che, tapanIyamaya cakkalApAyAno adhopradeza hoya che. muktAvividha maNimaya pAdazirSakapAyAno uparitana avayava vizeSa che. jAMbUnadamaya ISAdi che, vajraratnathI pUti avayavono saMdhimela che. - x te sIMhAsana IhAmRga, RSabha, turaMga, nara, makara, sarpa, kinnara, RR, zarabha AdinA citro che. sArasAra-pradhAna evA vividha maNi ratnothI upacita pAdapITha saha che. Astaka-AcchAdana mRdu - x - che. jenI navI tvacA che, pratyagratvacAra darbha paryantarUpa komaLa che, kesarA namazIla che. kyAMka siMhakesarA evo pATha che. - 4 - - x - AcchAdita hovAthI abhirAma che. JAnina - carmamaya vastra, te svabhAvathI ati komaLa hoya che. dUta - 25/5 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kapAsanuM padma, ghUra - vanaspati vizeSa, navanIta-mAkhaNa, tUla-arkaTUla, te badhAM jevo sparza jeno che te, jemAM pratyekanI upara suviracita jastrANa che. parikarmita je kUla-kapAsanuM vastra, te rajastrANa upara bIjuM AcchAdana che. te atiramaNIya vastrathI saMvRtta-AcchAdita che, tethI ja suramya che. prAsAdIya ItyAdi cAra pada pUrvavat che. 66 te sIMhAsana upara vijaya dRSya kahela che. te vijaya dRSya zaMkha, kuMda, dakaraja, mathita phINavuMja sardeza sarvamaya che. vyAkhyA - siMhAsananI upara prati sIMhAsanamAM eka-eka vijayaSya-DhAMkavAnuM vastra vizeSa che. te vijayadUSya zaMkhAdi samAna zveta che. temAM kuMda-kuMdakusuma dakarajapANInA kaNIyA, amRta-kSIrodadhinuM jaLa, maMthana karela dUdhanA phINa - 4 - tenI samAna prabhA jevI che te. sarva ratnamaya che. te vijradUSyanA bahu madhyadeza bhAgamAM pratyekamAM vajramaya aMkuza kahela che. te vajramaya aMkuzamAM pratyekamAM kuMbikA muktAdAma kahelA che, te kuMbhikA mukyAdAma bIjA cAra, tenAthI ardha uccatva pramANa mAtrathI ardhakubhikA muktAdAmathI, cotaraphathI gherAyela che, te dAma tapanIyalaMbUzaka suvarNa pratakathI maMDita che yAvat - rahela che. sUtra vyAkhyA - te sIMhAsananI upara rahela pratyeka vijayaSyanA bahumadhya dezabhAgamAM aMkuza AkAra muktAdAmanA avalaMbana AzrayabhUta kahela che. te vajramaya aMkuzamAM pratyekamAM kuMbha parimAma muktAmaya muktAdAma kahela che. - X - kuMbha mAna AgaLa carmaratna chatraratna samudgaka sthita, cakravartInA gRhapatiranta vaDe dhAnyarAzi samarpaNa adhikAramAM kahevAze. te pratyeka muktAdAma bIjA cAra muktAdAmathI gherAyela che. - 4 - 4 - ahIM keTalIka sUtra pratimAM - "te prAsAdAvAMsakonI upara ATha aSTamaMgala kahelA che. svastika, sIMhAsana yAvat chAtichatra.' evuM sUtra dekhAya che, tenuM vyAkhyAna vyakta che. vijayadvAranA baMne paDakhe baMne nIsaraNImAM babbe toraNo kahyuM che, te toraNo vividha maNimayAdi pUrvavat ATha aSTamaMgala, dhvaja, chatrAtichatra che. te toraNonI AgaLa babbe zAlabhaMjikA kahI che, pahelAM sUtromAM kahyuM, tema ahIM kahevuM. te toraNonI AgaLa babbe nAgadaMtako kahelAM che. te nAgadaMtako muktAjAlaMtara uzritAdi pUrvavat che. te nAgadaMtakomAM ghaNAM kRSNa sUtra baddha vagdhArita mAlyadAmayukta yAt rahe che. sUtra vyAkhyA pUrvavat jANavI. vizeSa e ke - nAgadaMtaka sUtramAM uparanA nAgadaMtako na kahevA. te toraNonI pUrve babbe azvasaMghATaka yAvat vRSabha saMghATaka sarvavnamaya, svaccha cAvat pratirUpa che. e pramANe paMkti, vithi, mithunako jANavA. te toraNonI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/,8 68 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 AgaLa babbe paDAlatA yAvatu zyAmalatA nitya kusumita yAvatu sarvaranamaya yAvatuM pratirUpa che - tenI vyAkhyA - te toraNonI AgaLa baLe azvasaMghATaka, babbe gaja saMghATaka, e rIte manuSya, kiM.raSa, mahora, gaMdharva ane vRSabha saMghATako che. te kevA che ? badhAM ratnamaya svaccha, glaNa ItyAdi pUrvavat. e pramANe paMkti, vIvI, mithunaka e pratyekane kahevA. te toraNonI AgaLa baLe padAlatA che. yAvatuM zabdathI babbe-baLe nAgalatA, azokalatA, caMpakalatA, cUtalatA, vAsaMtI latA, kuMdalatA, atimukatalatA paNa grahaNa karavI. baLe zyAmalatA che. A latAo kevI che ? nityakusumita che cAvatuM zabdathI te badhI nitya mukulita, lavayita, stabakita, gulayita, gucchika camalita, yugalika, vinamita, praNamita, suvibhakta pratimaMjarI avataMsakadharI ane nitya kusumitAdi sarve vizeSaNayukta levI. tenI vyAkhyA pUrvavata kahevI. vaLI kevI che ? sarva ratnamaya cAvat pratirUpa - 4 - te toraNonI AgaLa baLe vaMdana kaLazo kahyA che. te vaMdana kaLazo zreSTha kamaLa upara rahelA che, ItyAdi pUrvavatuM. te sarve ranamaya yAvatu pratirUpa che. varSanA pUrvavatuM. te toraNonI AgaLa baLe mUMgAka kahelA che. zreSTha kamaLa upara rahelA Adi pUrvavatu. sarve ranamaya yAvat pratirUpa che. matta hAthInA mahAmukhanI AkRti samAna kahelA che. vyAkhyA te toraNonI AgaLa babbe bhaMgArako - x * mAphaka vaMdana kaLazonI mAphaka varNana kahevuM. vizeSa e ke- chelle kahyuM ke - unmatta evA hAthInuM je ati vizALa mukha, tenA AkAra jevA kahevA. te toraNonI AgaLa baLe Adarza kahelAM che, tenuM varNana AvA svarUpe che - tapanIyamaya prakaMThaka, vaiDUryamaya saru, vajamaya vAka, vividha maNimaya valANA, kamaya maMDala, anogharSita nirmaLa chAyAthI badhAM samanubaddha caMdra maMDala pratinikAsa mahatuM adhUkAya samAna kahelA che. vyAkhyA - te toraNonI AgaLa baLe darpaNo kahelAM che, te darpaNanuM varNana AvuM che - tapanIyakAya pITha vizeSa, vairyamaya-darpaNano gaMDa pratibaddha pradeza arthAt darpaNano muThThImAM grahaNa yogya pradeza che. vajamaya vAraka-gaMDa che. vividha maNimaya valakSa arthAt sAMkaLarUpa avalaMbana, jemAM baMdhAIne darpaNa susthira rahe che. tathA karanamaya maMDala, jemAM pratibiMba paDe che. adgharSaNa-rAkha vaDe nimajina karavuM, te avaoNrpita. teno abhAva te anavagharSita, tenA vaDe nirmaLa, tevI kAMti vaDe yukata. tathA caMdramaMDalanI samAna. atizaya moTA eTale ke ardhakAma samAna-AlokatAra vyaMtara AdinI kAyAnA aDadhAM pramANa jeTalAM che. te toraNonI AgaLa babbe vajanAbha cALA kahelA che. te nirmaLa, bichaDita zAli cokhA nakhasaMdeTa pratipUrNa samAna rahelA che, sarva jAMbunadamaya, svaccha cAvatuM pratirUpa che ane ati moTA thayaka samAna kahelA che. vyAkhyA - te toraNonI AgaLa baLe vajamaya madhyabhAga jeno che tevA thALA kahyA che - thALA rahelA che te nirmaLa zuddha phaTikavatu, traNa vakhata chaDelA, tethI ja nakhanakhikA, saMdaSTa-muzaLa Adi vaDe cuMbita che. * x * nirmaLa bichaDita, zAli cokhA nakhasaMdeTa vaDe paripUrNa evA che. * x * te pRthvI pariNAmarUpa che, te rIte rahelA e kevaLa AkAranI upamA che, tethI kahe che saMpUrNa jAMbunadamaya che. - x - atizaya mahAnuM rahyunA cakra samAna kahelA che. te toraNonI AgaLa baLe pAmIo kahelI che. te pAtrIo nirmaLa jaLathI paripUrNa che, vividha prakAranA harita phaLo vaDe bahu pratipUrNa hoya tema rahelI che. badhI ja ranamaya yAvat pratirUpa che, ati moTA gokaliMja cakra samAna hai AyuSyamAnuM ! kahelI che. vyAkhyA - te toraNonI AgaLa babbe pAtrIo kahelI che, te pANI svaccha pANI vaDe paDadaltha - paripUrNa che. vividha prakAranA lIlA phaLo vaDe prabhRta pratipUrNa evI rahelI che, nize te phaLo ke jaLa nathI, paraMtu tevA prakAre zAzvata bhAvane pAmela pRthvI pariNAmI che, te upamA mAtra che. sarvarattamaya Adi pUrvavat. atizaya moTA gAyanA caravAne mATe je vAMsanA daLayukta moTuM bhAjana arthAt DAlo, te gokaliMja, te ja vRta AkAratvathI caka kahyuM, tenA samAna kahela che. te toraNonI AgaLa baLe supatiSThaka kahyAM che, te supatiThaka susavaiSadhithI pratipUrNa, vividha prasAdhaka bhAMDathI ghaNAM pratipUrNa samAna rahela che. sarva ranamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. vyAkhyA- te toraNonI AgaLa baLe supatiThaka-AdhAra vizeSa kahelAM che, te savauSadhithI bharelA che ane vividha, paMcavarNanA prasAdhana bhAMDa vaDe ghaNAM bharelAM hoya te rIte rahelAM che. * x * upamAna bhAvanA pUrvavatu. sarve ratnamaya ItyAdi pUrvavat che. te toraNothI AgaLa babbe manogulikAo kahelI che, te manogulikA sarve paiDaryamaya yAvatu pratirUpa che. te manolikAmAM ghaNAM sonA-rUpAnA phalako kahelA che. te sonA rUpAnA phalakomAM ghaNAM vajamaya nAgadaMtaka kahelAM che. te nAgadaMtakomAM jatamaya sikkA kahelAM che. A AkhA sUranI pUrve vyAkhyA karI che. vizeSa A * manomulikA eTale pIThikA. te rajatamaya sikkAmAM ghaNAM vAtakarako kahyA che. te vAtakarako kALA sumanA sikkaga-gavati che, cAvatuM mota sUtranA sikkagaNavasthita che, sarva vairyamaya yAvat pratirUpa che. vyAkhyA - te tamaya zikkAmAM vAtakaka arthAt jaLa zUnya karaka kahelAM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/7,8 e che. te vAta karako kALA dorAnA gavaccha-AcchAdana, tenAthI yukta che. - 4 - pramANe nIlasUtra, ItyAdi paNa kahevA. te saMpUrNa vairyamaya che. te toraNonI AgaLa babbe citra tnakaraMko kahelA che, jema koI cAturaMta cakravartI rAjAnA citra ratnakaraMDaka vaisUrya maNI, sphATika paTalathI AcchAdita sva prabhA vaDe te pradezane cotaraphathI avabhAsita, udhotIta, tApita, prabhAsita kare che, e pramANe te citra snUkareMDaka yAvat prabhAse che. 69 vyAkhyA - te toraNonI AgaLa babbe citravarNa yukta, AzcaryakArI ratnakaDaka kahela che. Aja vAta dRSTAMta vaDe kahe che - jema koI cAturaMga cakravartI - dakSiNa, uttara, pUrva, pazcimarUpa cAre pRthvInA aMta sudhI cakra vaDe vartavAnA zIlavALo che, te cAturaMta cakravartI, tenA AzcaryabhUta vividha varNI maNimayatvathI athavA bAhulyathI vaisUryamaNimaya tathA sphATika paTalamaya AcchAdana svakIyA prabhA vaDe temAM pravezIne badhI dizAmAM sAmastyathI avabhAse che, A ja vAta traNa paryAya vaDe kahe che - udhotIta, tApita, prabhAsita kare che. te toraNonI AgaLa babbe azvakaMTha yAvat vRSabhakaMTha kahela che. te sarve ratnamaya yAvat pratirUpa che. vyAkhyA - * te toraNonI AgaLa babbe hayakaMTha pramANa ratnavizeSa kahelAM che. e pramANe hAthI, manuSya, kiMnara, kiMpuruSa, mahoga, gAMdharva, vRSabhakaMTha paNa kahevA. badhAM ratnavizeSa rUpa, svaccha Adi pUrvavat che. te toraNanI AgaLa babbe puSpa haMgerIo kahI che. e pramANe mAlyacUrNa, gaMdha, vastra, AbharaNa, siddhArthaka, lomahastaka, caMgerI kahevA. te sarva ratnamaya yAvat pratirUpa che. vRttikRt vyAkhyAmAM mAtra anuvAda che. - X - te toraNonI AgaLa babbe puSpapaTalaka yAvat romahastaka paTalaka che, te sarve ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. e pramANe puSpAdi saMgerIvat puSpAdi AThenA paTala babbe saMkhyAmAM kahevA. te toraNonI AgaLa babbe sIMhAsano kahelAM che. te sIMhAsananuM varNana A pramANe che - pUrvavat jANavuM. - x - te toraNonI AgaLa babbe rUya AcchAdana chatra kahelA che, te chatro vaiDUrya vimaladaMDavALA, jAMbUnada karNikA, vajrasaMdhI, muktAjAla pariMgata, 8000 zreSTha suvarNazalAkA, dardara malaya sugaMdhI sarvaRtuka surabhI zItalachAyA, maMgala bhatticitrayukta caMdrAkAra upamAvALA che. vyAkhyA - te toraNonI AgaLa babbe rajatamaya AcchAdana chatra che, te chatra dhairyaratnamaya vimalaDayukta, suvarNathI yukta jenI kaNikA che, te jAMbUnada karNikA, vajraratna vaDe pUrita daMDazalAkA saMdhivALuM, muktAjAla pariMgata 8000 zreSTha suvarNamaya zalAkA jemAM che tevuM, tathA darda-vastra DhAMkIne kuMDikAdi bhAjanamAM gALela, athavA temAM pakAvela, malaya - malaya parvata thayela zrIkhaMDa-caMdana, tenA saMbaMdhI je sugaMdhI jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 gaMdhavAsa, tenI mAphaka badhI RtumAM surabhi zItala chAyA jenI che te tathA maMna svastikAdi AThanA dorelA Alekho jemAM che te. caMdrAkAra - jenI caMdra AkRtinI upamA che te. arthAt caMdramaMDala samAna vRtta. te toraNonI AgaLa babbe cAmaro kahI che, te cAmaro caMdraprabha vajra dhairya vividhimaNiratna khacita vicitra daMDo che. sUkSma rajata dIrgha vALa che. zaMkha-kuMdadakraja-amRta mazita phaNanA puMja sadeza che, te svaccha cAvat pratirUpa che. vyAkhyA - te toraNonI AgaLa be-be cAmaro che. te cAmaro che. te cAmaro caMdraprabhAdi caMdraprabha-caMdrakAMta, - 4 - sUtrArtha mujabanA vividha AkArano daMDa je cAmarono che, te. - 4 - 4 - aM - ratna vizeSa, kuMda-kuMdapuSpa, dakaraja-jaLanAkaNIyA, kSIrodanA jaLanuM mathana karavAthI utpanna phINano puMja, tenA jevI prabhA jenI che te - X - 90 te toraNonI AgaLa babbe tela samudgaka kahelA che. e rIte koSThasamudgaka, patra samudgaka, coya samudgaka, tagara samudgaka, elA samudgaka, haritAla samudgaka, hiMgaloka samudgaka, manaHzIla samudgaka, jana samudgaka che e badhAM sarvaratnamaya cAvat pratirUpa che. vyAkhyA - te toraNonI AgaLa babbe telasamudgaka sugaMdhI telanA AdhAra vizeSa che. e rIte - 4 - koSTha-gaMdhadravyavizeSa, patra-tamAlapatrAdi. coya-tvam nAmaka gaMdhadravya, aMjana-sauvIrAMjana. ahIM saMgrahaNI gAthA paNa ApI che. - 4 - A badhAM samudgaka sarve ratnamaya che, ItyAdi pUrvavat. vijayadvAramAM 108 cakradhvaja, 108 mRgadhvaja, 108 garuDa dhvaja, 108-nRgadhvaja, 108-chatra dhvaja, 108-picchadhvaja, 108-zakunI dhvaja, 108-siMhadhvaja, 108vRSabhadhvaja, 108 zveta caturvizANa zreSTha hAthI dhvaja. e pramANe badhAM maLIne vijaya dvAramAM - 1080 dhvajo hoya che, ema kahela che. vyAkhyA - * te vijayadvAramAM 108 caMdradhvaja - cakrAlekharUpa cihayukta dhvaja che. e pramANe mRga, garuDa, vRka Adi badhAM 108-108 kahevA. e pramANe pUrvApara badhAM maLIne 1080 dhvajo vijayadvAre hoya che, tema meM tathA anya tIrthaMkaroe kahela che. vijayadvAranI AgaLa nava bhauma kahelA che. te bhauma aMdara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, cAvat maNInA sparza, te bhaumanI upara ulloka, pAlatA cAvat zyAmalatAnA citro cItarela che, yAvat sarva tapanIyamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. te bhaumanI bahumadhyadeza bhAgamAM je te pAMcamuM bhauma, te bhaumanA bahumadhyadezabhAgamAM eka moTuM sIMhAsana kahela che, sIMhAsana varNaka. vijayaSya yAvat aMkuza cAvat dAmo rahelAM che. sUtra vyAkhyA - vijaya dvAranI AgaLa nava bhauma-viziSTa sthAno kahelA che. cothA aMgamAM - "vijayadvAranI eka eka bAhAmAM nava bhauma kahela che.'' Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3,8 e saMkhyA zabdanI AgaLa vIsA vacanathI ubhaya bAhAnA maLavAthI bhaumanI 18 saMkhyA saMbhave che. tava sAtizayI loko jANe. - x - te bhaumanA bahumadhyadeza bhAgamAM je pAMcamuM bhauma che, tenA bahumadhyadeza bhAgamAM vijaya dvAranA adhipati vijayadeva cogya sIMhAsana kahela che. te sIMhAsana varNana vijayadUSya kuMbhAgya muktAdAma varNana pUrvavatuM. uttarapUrvamAM A vijayadevanA 4ooo sAmAnikonA 4000 bhadrAsano kahelAM che. te sIMhAsananI pUrve vijayadevanI saparivAra cAra agramahiSInA 40oo bhadrAsano kahelAM che. te sIMhAsananI dakSiNa pazcime vijayadevanI atyaMtara papaidAnI daooo devanA 8000 bhadrAsano kahelA che. te sIMhAsananI dakSiNe A vijayadevanI madhyama parSadAnA 10,ooo devonA 10,ooo bhadrAsano kahelAM che. te sIMhAsananI dakSiNapazcime A vijayadevanI bAhya parSadAnA 12,ooo devonA 12,ooo bhadrAsano kahelAM che. te sIMhAsananI pazcime A vijayadevanA sAta sainyAdhipatinA sAta bhadrAsano kahelAM che, te sIMhAsananI pUrva-dakSiNa-pazcima-uttarathI ahIM vijayadevanA 16,ooo AtmarakSaka devonA 16,000 bhadrAsano kahelAM che. te A pramANe - pUrvamAM 40eo, e pramANe cAre dizAmAM cAvatu uttaramAM 4000. bAkInA bhaumamAM pratyekanA sIMhAsana saparivAra kahela che - sUga vyAkhyA - te sIMhAsananI pazcima-uttaramAM atha ivAyavya khUNAmAM che. uttara dizAmAM ane uttarapUrva-IzAna khUNAmAM sarva saMkalanAthI traNe dizAmAM ahIM vijaya devanA cAra samAnamAM - vijaya deva sadeza Ayu, dhati, vaibhavAdimAM hoya te sAmAniko - x - tenA 4ooo bhadrAsano kahelA che. te siMhAsananI pUrvamAM ahIM vijayadevanI cAra agramahipInA - ahIM abhiSeka karAyela devI mahiSI kahevAya che. te parivAranI badhI devIomAM agra-pradhAna hoya che mATe agamahiSI kahevAya. te pratyekanA hajAra devI parivAra sahitanA 4ooo bhadrAsano kahelAM che. te siMhAsananI dakSiNa pUrve arthAta agni koNamAM vijayadevanI atyaMtara parSadAnA 8000 devone yogya 8000 bhadrAsano kahelAM che, te siMhAsananI dakSiNa dizAmAM vijayadevanI madhyamA pArSadAnA 10,000 devonA 10,ooo bhadrAsano ItyAdi - X - che. atyaMtara, madhya, bAhya parSadAnA devo koNa che? jenA vaDe atyaMtara parSadAdi vyavahAra thAya che? atyaMtara parSadAnA devo bolAve to ja svAmI pAse Ave che, vaNa bolAvyA nahIM, kemake teo parama gausvapAmava che, madhyamaparmadAnA devo bolAvyA ke vaNa bolAvyA paNa svAmI pAse Ave che. kemake madhyama pratipatti viSayavALA che. bAhya parSadAvALA vaNa bolAvyA svAmI pAse Ave che, kemake temane akAraNa lakSaNa gauravanuM yogyapaNuM che athavA jenI uttama mativathI vicArIne vijayadeva kArya kare che, te gaurava paryAlocanAmAM atyaMta atyaMtara che te AtyaMtarikA, jenI AgaLa atyaMtara parvadA saha palAyana karIne deDhIkRta pada jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 guNadoSanA kathanathI prapaMce che, te gaurava paryAlocanAmAM madhyama bhAve hoya te mAdhyamikA, jenI AgaLa pahelI parSadA saha paryAlocita hoya, bIjI parSadA sAthe prAMcita pada AjJApradhAna thaI A karavuM ke na karavuM tema prarUpe che, te gaurava ane paryAlocanathI bahAranA bhAve che, te bAhyA. te siMhAsananI pazcima dizAmAM ahIM vijayadevanA sAta anIkAdhipatinA sAta bhadrAsano kahelAM che, have parikSepAMtara kahe che - te sIMhAsananI pUrva, dakSiNa, pazcima, uttara e cAre dizAmAM ahIM vijayadevanA 16,ooo AtmarakSaka devone yogya 16,000 bhadrAsano kahelAM che. te A rIte - pUrvamAM 4ooo ItyAdi * * * sUga vyAkhyA - vRttimAM to te siMhAsananI badhI dizAmAM sAmAnyathI ItyAdi vyAkhyAna che. te pAThAMtara apekSAthI saMbhave che. bAkInA bhaumomAM pUrva-para maLIne ATha saMkhyakamAM pratyeka-pratyeka siMhAsana saparivAra sAmAnikAdi deva yogya bhadrAsanarUpa parivAra sahita kahela che. | vijayadvAranA uparanA AkAramAM 16 bhede rano upazobhita che. te A pramANe - ratna, vaja, vaiDUrya, lohitAkSa, masAgala, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyotirasa, aMka, aMjana, jata, jAtyarUpa, aMjana pulaka, sphaTika ane Ti. tenI vyAkhyA vijayadvArano uparano AkAra - utaraMgAdirU5, soLa bhede rano vaDe zobhe che. rana Adi. temAM rana-karkItanAdi, vajAdi ratna vizeSa prasiddha che. vizeSa e ke - sanata - 5, jAtyarUpa-sonuM, A baMne paNa rana ja che. | vijayadvAranI upara ATha aSTamaMgala kahelA che. te A - svastika, zrIvatsA cAvatuM darpaNa, sarve ranamaya cAvatu pratirUpa che. vyAkhyA - X - sugama che. vijayadvAranI upara ghaNAM kALAsAmaradhvaja che yAvatu te badhAM ranamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. vijayadvAranI upara ghaNAM chatrAtichatra che te pUrvavatuM. vyAkhyA pUrvavatu - X - X - bhagavad ! te vijayadvArane "vijayadvAra" kema kahe che ? gautama ! vijayadvAre vijaya nAme mahaddhika, mahAdhutika, mahAbala, mahAyazA, mahAsakhyA, palyopama sthitika deva vase che. te tyAM 4000 sAmAniko, saparivAra cAra agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainyo, sAta sainyAdhipatio, 16,ooo AtmarakSaka devo, vijayadvAra ane vijayA rAjadhAnInA bIjA ghaNAM vijayarAjadhAnI vAstabhA devo ane devInuM Adhipatya, paropatya, svAmItva, bhatRva, mahatarakAva, AjJA-zarya senApatya karato, pAlana karato, mahA Ahata-nRtya-gIta AdinA sva vaDe divya bhogopabhogane bhogavato rahe che. tethI te vijayadvArane vijayadvAra kahe che. sUga vyAkhyA - bhagavaMta! kayA hetuthI vijayadvArane vijayadvAra kahe che. bhagavaMte kahyuM - vijayadvAramAM vijaya nAme anAdikALanA pravAhathI vijaya e nAmano mahAkaddhi-bhavana, parivArAdi jene che tevo, mahAdhutika-jene zarIragata ane AbharaNagata moTI yuti che te. mahAbala-zArIranA prANa, mahAyaza-vyAti Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3,8 jene che te, mahA Iza nAme prasiddhi jene che te mahezASya. athavA Iza-aizvaryapotAnI khyAti, te IzAkhya. mahAna evo te IzAkhya, te mahesAkhya athavA kyAMka mahAsaukhya pATha che - prabhUta sat vedha udayane vaza che te. palyopama sthitika vase che. temAM 4ooo sAmAnika, saparivAra cAra agramahiSI che, te pratyeka eka-eka hajAra saMkhyaka parivAra sahita che. traNe parSadAmAM anukrame ATha, daza, bAra hajAra saMkhyaka devo che. sAta sainya-Aa, hAthI, tha, padAti, mahiSa, gaMdharva, nATyarUpa che. te sAmenA adhipatinA ane 16,000 AtmarakSako, vijayadvAranuM, vijayA rAjadhAnInuM tyAM vasatA bIjA aneka deva-devIonuM adhipatikarma-rakSA karato, te rakSA sAmAnyathI AtmarakSako vaDe karAya che, tethI kahe che - puno pati te purapati, tenuM karma te paupatya arthAt badhAmAM agresaratva, te agresarava nAyakava sivAya paNa cAya, svanAyaka niyukta tathAvidha gRhaciMtaka sAmAnya puruSanI mAphaka, tethI nAyakatvanA svIkArane mATe kahe che - svAmI, teno bhAva te svAmItva arthAt nAyakavuM. te nAyakava poSakatva sivAya paNa thAya che, jema-mRga cUMthAdhipati mRga. tethI kahe che - bhartRtva-poSakatva, tethI ja mahatarakava, e mahattarakatva koI AjJArahitane paNa thAya, jema koI vaNikanuM sva dAsa-dAsI varga prati hoya. tethI kahe che - AjJA vaDe Izvara te ADozara, senAno pati senApati, Aphozara evo A senApati, tenuM karma Azcara senApatya svasainya prati abhUta AjJApAdhAnya, anya niyukata puruSa vaDe pAlana karAvatA. moTA avAja sAtheAkhyAnaka pratibaddha athavA avyAhata, nitya anubaMdha, je nATyagIta-nRtyagAna, je vAdita taMgItala-tAla-truTita, taMtrI-vINA, tala-hastatala, tAla-kaMzikA, guTita-bAkInA vAdho tathA je ghanamRdaMga-megha samAna dhvani-muraja, paTu puruSa vaDe pravAdita. A badhAMno je nAda, tenA vaDe sahakArIbhUta, svargamAM thanAra te divya-atipradhAna, bhogAIbana-zabdAdi bhoga bhogo athavA bhoga vaDe - dArikakAya bhAvathI atizaya bhoga te bhoga bhoga, tene bhogavato - anubhavatA vicAre che - rahe che. A kAraNe gautamAM ema kahe che - vijayadvAra e vijayadvAra che. vijaya nAme teno svAmI deva che. * x - 4 - | vijayadevanI sthiti pratipAdakakalA pustakamAM vijayane vijaya nAmathI bolAvela che athavA gautama! vijayadvAranuM zAzvata nAma che. te haMmezA hatuM - che ane raheze. athavA vijaya e anAdiprasiddha nAma che, bAkI sugama che. * * * * * vijayadvAra varNana karyuM. dhe rAjadhAnI varNana kahe che. jemake - he bhagavan ! vijaya devanI vijayA nAme rAjadhAnI kayAM AvelI che ? gautama ! vijaya dvAranI pUrve tIcha asaMkhya dvIpasamudra gayA pachI bIjA jaMbUdvIpa dvIpamAM 12,000 yojana avagAhya pachI, A 4 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vijayadevanI vijayA nAme rAjadhAnI kahI che. ahIMthI AraMbhIne vijaya deva tyAM sudhInA sUtrane jANavuM. praznasUna sugama che. uttara sUtramAM vijayadvAranI pUrva dizAmAM tIcha asaMkhyAta dvIpasamudro atikramIne A aMtaramAM je bIjo jaMbUdvIpa adhikRta dvIpatuca nAme. AnA dvArA jaMbUdvIponuM asaMkhyayatva sUcave che. temAM 12,000 yojana avagAhIne tyAM vijayadevanI vijayA nAme rAjadhAnI meM tathA anya tIrthaMkara vaDe kahevAyela che. te nirgamana sUjha sudhI kahevuM. * have zeSa dvArAdinA svarUpa kathana mATe atideza - e pramANe vijayanA dvAranA prakArathI cAre paNa jaMbUdvIpanA dvArA rAjadhAnI sahita kahevA. [zaMkA] vijaya dvAranA varNitapaNAnI sUtramAM kaI rIte caturi viSayaka atideza samasUtri che ? atidezathI atideza pratiyogInA atyaMta tulya vakatvanA pratipAdanArthe che. tethI je rIte vijayadvAranuM varNaka che, te rIte vaijayaMta, jayaMta, aparAjita dvAronuM paNa che. je rIte A traNe dvAro che, te rIte vijayadvAra paNa che. jema vijayarAjadhAnInuM varNaka che, te rIte vaijayaMtA, jayaMtA, aparAjitA rAjadhAnInuM paNa che. je rIte te traNenuM che, te rIte vijayA rAjadhAnInuM paNa che. A dvAro pUrva dizAthI pradakSiNA vaDe nAmathI jANavA. te A rIte - pUrvamAM vijaya, dakSiNamAM vaijayaMta, pazcimamAM jayaMta ane uttaramAM aparAjita che. ahIM vaijayaMtAdi dvAro paNa jIvAbhigamathI ja prazna ane uttararUpe AlApako jANavA. te A rIte - bhagavad ! jaMbUdvIpa dvIpanuM vaijayaMta nAme dvAra kyAM kahela che ? gautama! jaMbUlIpa dvIpamAM meru parvatanI dakSiNe 45,ooo abAdhAthI jaMbUdvIpa dvIpanA dakSiNAMtathI lavaNa samudra dakSiNAddhanA uttarathI ahIM jaMbUdvIpa hIpanuM vaijayaMta nAme dvAra kahela che. ATha yojana uM uccatvathI Adi badhI vaktavyatA yAvatuM nitya che. rAjadhAnI, te dakSiNanI yAvata vaijayaMta deva. bhagavad ! jaMbUdvIpa dvIpanuM jayaMta nAme dvAra kyAM kahela che ? gautama! jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI pazcime 45,000 abAdhAthI jaMbUdvIpanA pazcimAMtathI lavaNa samudranA pazcimAddhanA pUrvathI sIsodA mahAnadInI upara A jaMbUdvIpanuM jayaMta nAme dvAra kahela che, pramANa pUrvavata, jayaMtadeva, pazcimathI te rAjadhAnI cAvat jayaMtadeva che. bhagavan! jaMbUvIpanuM aparAjita nAme dvAra kyAM kahela che ? gautama merunI uttaramAM 45,000 yojana abAdhAthI jaMbUdvIpa dvIpanA uttAMtathI lavaNasamudramAM uttaranI dakSiNathI ahIM jaMbudvIpa dvIpanuM aparAjita nAme dvAra kahela che, pramANa pUrvavata rAjadhAnI, uttI yAvata aparAjita deva che. cAre anya jaMbUdvIpamAM che. have vyAkhyA - bhagavad ! jaMbUdvIpanuM vaijayaMta nAme dvAra kayAM Avela che ? gautama ! meranI dakSiNa dizAmAM 45,000 yojana abAdhAthI, bAdhA-AkamaNa, na Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3,8 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 have cotho prazna ja AkAra bhAva pratyavArarUpamAM bharoganuM svarUpa jijJAsu pUche che - * sUtra-11 - bhagavana jaMbudvIpa dvIpamAM bharata nAme homa karyA kare che ? gautama ! ladhu himavata varSadhara parvatanI dakSiNethI dakSiNa lavaNasamudranI uttarethI pUrva lavaNasamudranI pazcimathI pazcima lavaNasamudranI pUrve ahIM jaMbUdvIpa hIpamAM bharata nAme kSetra kahela che. A bharataeljhamAM sthANu, kaMTaka, viSama, durga, pavana, pavAda, uMjhara, ri , khADI, dari, nadI, kaha, vRkSa, guccha, gulma, latA, vela, aTavI, zApada, tRNa, taskara DiMbha, Damara, dubhikSa, dukALa, pAkhaMDa, kRpaNa, vanIka, Iti, mAri, kuvRSTi, anAvRSTi, rAjA, roga, saMkleza, vAraMvArano saMkSona [A badhal]nI bahulA che. bAdhA te bAdhA. dUravartItvathI anAkramaNa-apAMtarAla. apAMtarAlane choDIne. jaMbUDhIpa dvIpanA dakSiNa cheDAthI, lavaNa samudranA dakSiNAddhanA uttarathI jaMbUdvIpa dvIpanuM vaijayaMta nAme dvAra che. ATha yojana utI uccavathI ItyAdi, vijayadvAra saMbaMdhI badhI vaktavyatA yAvat nitya. vaijayaMta devanI vaijayaMtI nAme rAjadhAnI ItyAdi badhuM pUrvavatuM. vaijayaMta deva. e pramANe jayaMta, aparAjita dvAra vaktavyatA paNa kahevI. mAtra dizAno phera che. - 4 - have vijayAdi dvAranuM paraspara aMtara batAve che - * sUtra-9,10 : 6] bhagavana! jaMbUdvIpa hIpanA eka dvArathI bIjA dvAranuM abAdhA aMtara keTaluM kahyuM che ? gautama! 99,05ra yojana ane kaMIka nyUna ardha yojana eka dvArathI bIjA dvAranuM abAdhA aMtara kahela che. [10] jaMbUdvIpanuM dvArAMtara kaMIka jUna 9,05ra yojanAnuM che. * vivecana-9,10 : bhadaMta! jaMbUdvIpa dvIpa saMbaMdhI dvArathI dvAranuM keTalA pramANamAM abAdhA aMtara che? vAdhA - paraspara saMzleSathI pIDavuM te. bAdhA nahIM te bAdhA. te abAdhA vaDe je aMtara arthAt vyavadhAna. ahIM aMtara zabda madhya vizeSAdi athamAM vatatuM jANavuM. tethI tenA vyavacchedathI vyavadhAna artha parigrahaNa karavA mATe 'abAdhA' zabda lIdho che. ahIM uttaramAM bhagavaMta kahe che - gautama! 79,05ra yojana ane dezonA aDadhuM yojana dvArathI dvAranuM abAdhA aMtara kaheluM che. te A rIte - jaMbUdvIpa paridhi pUrve nirdeza karyA mujaba - 3,16,227 yojana, 3-koza, 128-dhanuSa, 13/l. aMgula che. ahIMthI dvArA catukano vistAra 18 yojana bAda karavo. jethI ekaika dvArano vistAra cAra yojana prati dvAra ane be dvAra zAkhAno vistAra be koza che. A hAra ane zAkhAnA parimANane cAra vaDe guNatAM 18 yojana Avaze. tene bAda karatAM zeSa paridhi gaNatAM 3,16,209 yojanarUpane caturbhAgamAM prApta yojanA 39,05ra yojana, eka koza tathA paridhinA traNa kozanA dhanuSya karatAM 6000 dhana thAya. temAM paridhimAM rahela 128 dhana umeratAM 6128 dhanuSa thAya che, tene paNa cAra vaDe bhAMgatA 3-saMgala Ave, zeSa eka jaMgalamAM ATha yava che, temAM paridhinA pAMca yava umeratAM 13-cavo thaze. tene paNa cAra vaDe bhAMgatA traNa cava Avaze. pachI eka cava raheze. tenA ATha yukA thaze. temAM paridhinA eka cukAne umeratAM nava cUkA thAya. tene cAra vaDe bhAMganI be cUkA Ave. zeSanI alApaNAthI, vivakSA karI nathI. ane A badhuM dezona eka gAu thAya che, pUrva prApta gAunI sAthe dezonA ardhayojana thAya. A ja arthane lAghavatAne mATe gAyA vaDe kahela che. A bharatakSetra pUrva-pazcima lAMbu, uttara-dakSiNa vistIrNa, uttarathI paDyuMka saMsthAna saMsthita, dakSiNathI dhanupRSTha saMsthita che, traNa taraphathI lavaNasamudrane sparzita, gaMgA-siMdhu mahAnadI vaDe ane vaitAdya parvatathI cha bhAgamAM vibhakata che. jaMbUDhIpadvIpanA 190 bhAga karatAM, para6-yojana ane eka yojanA 6/19 bhAga viSaMbhathI che. bharatakSetranA bahumadhyadeza bhAgamAM vaitADhya nAme parvata kahela che. je bharatone be bhAgamAM vibhAga karato rahela che, te A pramANe - dakSiNahirvabharad ane uttarArdha bharata. * vivecana-11 - pUchanAranI apekSAthI nIkaTapaNAthI pahelA bharatanuM ja prazna sUjha che. bhagavana! jaMbUdvIpamAM bharata nAme varSotra kyAM kahyuM che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! cULa zabda dezI che, kSalla teno payi che. mahAhimavatanI apekSAthI laghu, je himavAnu varSadhara parvata-phoga maryAdA karanAra parvata vizeSa, tenA dakSiNathI, dakSiNa dizAmAM dAkSiNAtya lavaNa samudranI uttaramAM pUrvI lavaNa samudranI pazcime pAzcAtya lavaNasamudranI pUrva dizAmAM je avakAza che, tyAM bharatakSetra che. temAM zuM vizeSa che ? sthANu-kIlaka, je chedAyela vanaspatinA zuka avayavarUpe che, lokamAM ThuMThuM kahe che. te pracura vyApta che. athavA jyAM ghaNAM ThuMThA che te. ema badhe pada yojanA karavI. kaMTaka-boranA kAMTA, viSama-uMcAnIcA sthAna. durga-durgama sthAna, parvata-nAnA giri, prapAta-jayAM maravAnI IcchAvALA loko kaMpa kare che athavA prapAta-rAgighATI, avajharaparvatanA taTathI jaLanuM adha:patana, te sadA avasthAyI hoya to nirjhara. gad-khADo. dari-guphA. vRkSa-sahakAra Adi, guccha-vaMtAkI Adi, zubha-navamAlikAdi. latA-padAlatAdi, valI-kUmAMDI Adi, ahIM nadI, draha, vRkSAdinuM azubha bhAvajanita Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11 38 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bAhulya jANavuM, paNa tevA prakAranA zubha bhAvajanita hovAthI ekAMta suSamAdi kALamAM tema na hoya. - X - aTavI-jananivAsa sthAnathI ghaNI dUra bhUmi, zvApada-hiMsaka jIva, stana-cora, taka-sarvadA corI karanAra, DiMba-svadezamAM thato viplava. Damara-parAjAgRta upadrava, durmikSa-bhikSAcarone bhikSAnI durlabhatA, dukALa-dhAnyanuM moMghApaNuM Adi duSTakALa. pAkhaMDa-pAkhaMDI jana vaDe sthApita mithyAvAda, vanIpakacAcaka, iti-dhAnyAdi upadravakArI zalabha-mUSakAdi. mAri-marakI, kuvRSTi-kRsita vRSTi, kheDUta lokone na game tevo varasAda. anAvRSTi-varSAno abhAva, sajA-Adhipatya karanAra, je prajAne pIDAkArI hoya. saMkSobha-cittanI anavasthitatA - 4 - A badhAM vizeSaNa bharatanA che te prajJApakanI apekSAthI madhyakAlIna anubhAva ja varNavela che. tenA vaDe utarasaMgamAM ekAMta suSamAdimAM bahusamaramaNIyatva atinigdhatva Adi che ekAMta duHzvamAdimAM nivanaspatikava, arAjavAdi che, tethI have kahevAnAra (kathana) virodhI nathI. dizA vivakSAmAM prAcIna eTale pUrva - x * pUrva pazcima lAMbu. uttara-dakSiNA pahoLuM. * x * have te ja saMsthAnacI vizeSita kare che. uttara dizAmAM pathaMka mAphaka saMsthAna jenuM che ke, dakSiNa dizAmAM Aropita-jAnA dhanuSa - kodaMDanA pRSThapAzcAtya bhAga, tenI jema saMsthAna jenuM che te. tethI A dhanupRSTha zarajIvA bAhAno saMbhava che. AnuM svarUpa sva-sva avasare nirUpita karAze. vidhA-pUrva koTi dhanu:pRSTha para koTi vaDe lavaNasamudra * kramathI pUrva-dakSiNa-apara lavaNasamuddha avayavane sparze che * x * athati pUrvakoTi vaDe pUrva lavaNasamudra dhanupRSThathI dakSiNalavaNasamudrane apaskoTi vaDe pazcima lavaNasamudrane sparzIne rahela che. have Ane cha khaMDa vibhAjana dvArA vizeSita kare che - gaMgA, siMdhu mahAnadI vaDe ane vaitADhya parvata vaDe ja saMkhyA bhAga thAya atha anaMtarokta traNa vaDe dakSiNa-uttaranA pratyekanA traNa khaMDa karavAthI bharatanA cha khaMDa karelAM che. dhe ja jaMbUdvIpanA ekadezabhUta bharata che, to vibhathI keTalAmAM bhAge te kahevAya ? jaMbUdvIpa dvIpanA virkamano 290mo je bhAga, temAM che. have 190mAM bhAgamAM keTalAM yojano che te kahe che . pa26 yojana ane eka yojanano 6/ra1 bhAga. zuM artha che ? jevo 1lmAM bhAga samudita vaDe yojana thAya, tevA cha bhAgo. * x * ahIM eka sthApanA - pa266/19 teno bhAva A pramANe - jaMbUdvIpanA vistAranA lAkha yojana rUpanA 190 bhAgathI prApta. 126/6/19 yojana. ATalo ja bharatakSetrano vistAra che. (zaMkA) bhAjaTharAzi 10 rU5 che. cha bhAga yojana vaDe 19 kaLArUpa che. te videza samAna lAge che. [samAdhAna gaNitanipuNane badhuM sujJAna ja che. te A rIte - jaMbadvIpano vyAsa lAkha yojana che. tene 190 vaDe bhAga detAM zeSa-60-vadhe che. 60ne 190 vaDe bhAMgI na zakAya, tethI bhAjaya-bhAjaka sazi 6/190ne 10 vaDe cheda karatAM 6/1 bhAjya sazi-6, bhAjaka sazi-19 Ave che. (zaMkA) 190 rU5 bhAjaka aMkanI utpattimAM bIja zuM che ? uttaraeka bhAga bharatano, be bhAga himavatanA-kemake pUrvakSetrathI bamaNuM che. cAra haimavaMta phonanA - kemake pUrva varSadharathI bamaNAM che, ATha mahAhimavaMtanA, 16-harivarSanA, 3ra-niSadhanA e badhAM maLIne 63-bhANa thayA. A merathI dakSiNe thayA. e rIte uttara tarapha paNa 63 bhAga thaze ane videha kSetranA 64-bhAga thAya. tethI 63+64+63=190 thaze. sarva pramANathI ATalA bhAgo vaDe dakSiNathI-uttarathI jaMbUdvIpa lAkha yojanathI pUrita thAya che. tethI 190 vaDe bhAga dIdho. have je kahyuM ke - gaMgA, siMdha, vaitADhyathI cha bhAga thAya che. te paitAnA svarUpanI prarUpaNA karavA kahe che - bharatanA bahumadhya deza bhAgamAM vaijayaMtadvArathI traNa kaLA adhika 238 yojana atikamI 50-yojana khaMDamAM vaitADhya nAme parvata kahela che. te bharatakSetrane be bhAgamAM vibhakta kare che. * * * * * temAM AdimAM nIkaTapaNAthI dakSiNAddha bharatano prazna - * sUtra-12 : bhagavAna ! jaMbudvIpa dvIpamAM dakSiNapaddha bharata nAme kSetra kyAM kahela che ? gautama vaitADhaya parvatanI dakSiNathI dakSiNI lavaNa samudranI uttarathI pUrva lavaNasamudranI pazcimathI, pazcima lavaNa samudranI pUvathI A jaMbUdvIpa dvIpamAM dakSiNaddhi bharata nAme vakSetra kahela che. te pUrva-pazcima lAMbu, uttara-dakSiNa vistIrNa che, AdhacaMdra saMsiyAna saMsthita che. traNa sthAne lavaNasamudrane RSTa che. gaMgA ane siMdhu mahAnadI ta: traNa bhAgamAM vibhakata che. dakSiNaddha bharata kSetra 38 yojana ane eka yojananA 19 bhAga viSThabhaNI che. tenI jIvA uttarathI pUrva-pazcima lAMbI lavaNasamadrane be sthAne spaSTa che, pUrva koTiNI pUrvanA lavaNa samudrane RSTa che, pazcima koDIthI pazcimanA lavaNasamudrane pRSTa che. - dakSiNaddha bharatotra-9748-vyojana ane eka yojananA 12/19 bhAga labhAIthI tenuM dAnupRSTha, dakSiNathI 9766 yojanA ane eka yojanano "/19 bhAgathI kaMIka vizeSAdhika parikSepathI kahela che. bhagavad ! dakSiNaddhi bharatakSetranA kevA prakAre AkAra-bhAva pratyavatAra kahela che ? gautama bahurAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapura yAva4 vividha paMcavaNa maNI ane tRNa vaDe upazobhita che. te A rIte kRtrima ane akRtrima vaDe. bhagavana / dAkSiNAddha bharatakSetranA manuSyonA kevA AkAra bhAva pratyAvatAra kahela che ? gautama ! te manuSyonA saMghayaNa, saMsthAna, uracavAyayi ane Ayu payayio ghaNAM prakAre che. ghaNAM varSo Ayune pAne che, pALIne keTalAMka manuSpo Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12 09 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 naragAmI, keTalAMka tiryaMcagAmI, keTalAMka manuSagAmI, keTalAMka devagAmI thAya che. keTalAMka siddha-buddha-mukata thaI parinirvANa pAmI, sarva duHkhono aMta kare che. vivecana-12 : A sUtra pUrvasUgathI samAna AvavApaNe vivRta prAya che. vizeSa e - addha caMdra saMsthAna saMsthita, dakSiNabharatAddhanA jaMbUdvIpa pa AdimAM Alekha darzanathI vyakta ja che. tathA traNa saMkhyA bhAga te tribhAga, tenA vaDe vibhakta che. teno pUrva bhAga gaMgA vaDe pUrva samudranA mIlanacI karela che. pAzcAtya bhAga siMdhu vaDe pazcima samudrane maLavAthI karela che. madhyabhAga gaMgA-siMdhu vaDe kRta che. 238 yojana ane yojananA 3 bhAga vikuMbhacI che ahIM zuM kahe che? 526/6/19 yojanA bharata vistArathI, vaitADhya vistAramAM 50 yojana zodhita karatAM bAkI rahela 476 yojana ane 6-kaLA eTale ke 476/6/19 thAya. tenuM aDadhuM eTale 238 yojana ane 3-kaLA = 238 19 thaze. e rIte yathokta pramANa thAya che. AnA dvArA zaprarUpaNA karI, kemake zara, vikaMbha abheda che. Q jIvA sUtra kahe che - te dakSiNAddha bharatanI jIvA samAna jIvA - kaDavI savanima pradeza paMkti che. mera dizAnI uttaramAM, pUrvamAM pratIcIna-pazcimamAM laMbAI vALI, be tarapha lavaNasamudrane sRSTa, A ja arthane pragaTa kare che - pUrva koTi-grabhAgathI pUrvI lavaNasamudra avayavane sparzIne pAzcAtya koTi vaDe lavaNasamudra avayavane RSTa che. 9948 yojana ane eka yojananA 129 bhAga laMbAIthI che. je samavAyAMga sUjhamAMdakSiNAddha bharatanI jIvA pUrva-pazcima lAMbI che, te baMne bAju lavaNasamudrane dhRSTa che. 9000 yojana AyAmathI kahyuM, te sUcanA mAkapaNe che, suganI zeSa vivakSA karelA nathI. vRttikAre A avaziSTa rAzirUpa vizeSa gRhIta che. ahIM sUtramAM anukta chatAM jIvA lAvavA mATe karaNabhAvanA dazavi che. te A rIte - vikSita kSetramAM jaMbUdvIpanA vyAsathI zodhAya che. tethI ja Ave, tene Iy vaDe guNAya che. pachI pharI cAra vaDe guNAya che. ahIM sa-saMkAra sazi vivakSita kSetrano jIvAvarga kahevAya che. AnA mULane grahaNa karatAM je prApta thAya, te jIvAnI kalAnuM pramANa che. tenI 19 bhAgamAM yojanarAzi ane zeSa kalArAzi. temAM jIvAdi parijJAna ISa parimANa parijJAna vinA gaNela che. te paripUrNa janasaMkhyAMka nathI, paNa kalA vaDe Atireka karIne vivakSita kSetrAdithI IpunA savarNanArthe kalA karAya che. te kalIkRtathI ja jaMbUdvIpa vyAsa vaDe sukhe zodhanIya che. e pramANe maMDalaga vyAsa paNa 1, zUnya-5-35 kalIkaraNane mATe 19 vaDe gumatAM thaze-19, zUnya-5. pachI dakSiNa bharatArdhatI ISanA 38 yojana mAtra kalikRtanA prakSipta uparanI kalA mikanA 4525-rUpathI guNIe, Avaze 8,53,70,24,39pa A caturguNa 34,30,80,97,500, A dakSiNAddha bharatano jIvAvarga. tenuM vargamULa karavAthI Ave 1,85,224 kaLA. zeSa lAMza 167,324 ane nIce chedarAzi 3,30,448. prApta kalAnA 19 bhAgamAM yojana-934 ane kaLA-12. A dakSiNAddha bharatanI jIvA che. e pramANe vaitADhyAdi jIvAmAM paNa kahevuM. jyAM sudhI dakSiNa taraphanI videhAddha jIvA che, e pramANe uttarArdha airAvata jIvA, cAvatu uttarAddha videha jIvA paNa kahevI. have dakSiNa bharatAddhanA dhanupRSThanuM nirUpaNa kare che - anaMtarokta jIvAthI dakSiNanI dizA-lavaNa dizA. dhanupRSTha adhikArathI dakSiNa bharatAddhanuM kahevuM-vyAkhyA karavI. 9766 yojana ane eka yojanAnA 119 bhAgathI kaMIka vizeSAdhika paridhithI kahela che. - ahIM karaNabhAvanA je rIte vivakSita che, A vivakSita guNomAM punaH cha-guNa vivakSita jIvA vayukta je rAzi che te dhanuSTha varga e rIte oLakhAvAya che. tenA vargamULamAM prApta kaLAnA 19 bhAgamAM yojana prApta thAya che-avaziSTa kaLA che. tethI kahe che - dakSiNa bharatAddhamAM kaLA-4525. Ano varga 2,04,35,625, AnA cha guNa-12,28,53,750 thAya. have dakSiNAddha bharatano jIvAvarga thaze - 34,30,80,97,5oo, AnI yuti 34,43,09,51,250 thAya. A dhanupRSTha varga che. AnA vargamULamAM prApta kaLA - 1,85,papapa che ane bAkI kakSAMza 2,93,225 thAya. chedakarAzi nIcethI - 3,31,210, kaLAnA 19 bhAgamAM, yojana - 9766 ane kaLA1 ane je vargamULa avaziSTa kalAMzA che, te vivakSAthI ane sUkAre kalAthI vizeSa adhikapaNAthI kahela che. kahe che - e pramANe jIvAkaraNamAM paNa vargamUla avaziSTa kalAMzanA sadabhAvathI, tyAM paNa ukta kaLAnuM sAdhikava pratipAdana nyAyaprApta che, to paNa kema na karyuM ? * uttaramAM kahe che - sUragatinA vaicirAgyathI avivekSIta hovAthI nathI kahyuM. * * * vaitADhyAdi dhanupRSThomAM paNa e pramANe kahevuM. dAkSiNAtya videhAddha ghanupRSTha je pramANe che, te pramANe uttara bhairavatAddhanuM dhanupRSTha che, e pramANe uttarAddhavidehanuM paNa dhanupRSTha che. ahIM dakSiNAddha bharatamAM bAhA asaMbhava che. have dakSiNAddha bharatanuM svarUpa pUchatAM A kahe che - bhagavat ! dakSiNAddha bharatano kevo AkAra-svarUpano bhAva-paryAya che, teno pratyavatA-prAdurbhAva kevo che ? arthAt prastuta kSetranuM svarUpa vizeSa kevuM che ? - bhagavaMte kahyuM - gautama ! bharatano bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahelo che ? "jema koI AliMgapukara ItyAdi bahu samatvavarNaka, badhuM ja grahaNa karyuM cAvatu vividha paMcavathI maNi ane tRNa vaDe upazobhita che. te maNi ane tRNamAM zuM viziSTa che ? kRtrima-kramathI zilpI ane karmakAdinA prayoga vaDe niSpana che. kRtrimakamathI ratananI khANamAMthI upajela AdithI zobhato dakSiNAddha bharatano bhUmibhAga che. AnA vaDe tenuM karmabhUmiva kahyuM, anyathA haimavatAdi karmabhUmimAM paNa A vizeSaNa kahyuM hota. - x - (zaMkA) A sUtra vaDe kahevAnAra uttarAddha bharata varNAka sUjhathI sAthe "ThuMThA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12 1 viSamatA-kaMTakanI bahulatA che' ItyAdi sAmAnya bharatavarNakasUtra virodha che. A sUtra ArA vizeSanI apekSAthI nathI, sAmAnya bharatasUtra prajJApakanA kALanI apekSAthI che, tethI temAM virodha na kahevo. kemake maNI ane tRNanA kRtrima ane akRtrimapaNAMne kahevAthI prajJApaka kAlInatvanuM aucitya che. tyAM paNa kRtrima maNI ane tRNono saMbhava che. prajJApakano kAla avasarpiNInA trIjA ArakanA aMtathI AraMbhIne sau varSa jUnAM dudhamA ArA sudhI kahela che. (samAdhAna) ahIM "ThuThAnI bahulatA, viSamatA Adi sUtranA bAhulyanI apekSAthI kahevAyela che, koI deza vizeSamAM puruSa vizeSanA punyaphaLa bhogArthe upasaMpad bhUminA bahusama ramaNIyatva AdimAM virodha nathI. kemake bhojakanI vicitratAmAM bhogya vaicitryanI niyatatA che. AnA dvArA tenA ekAMta zubha, ekAMta azubha mizralakSaNa traNa kALanuM AdhAratva dekhADyuM. ekAMta zubha kALamAM sarva kSetra bhAvazubha ane ekAMta azubhamAM badhAM azubha ja hoya, mizramAM kyAMka zubha, kyAMka azubha che. tethI ja pAMcamAM ArAthI yAvat bhUmi bhAga varNaka bahusama ramaNIyAdi ja sUtrakAre kahyuM, paNa chaTThA ArAmAM to ekAMta azubha che, te rIte badhuM susthAyI nathI. have temAM ja manuSya svarUpane pUche che - praznasUtra sugama che. uttarasUtramAM bhagavaMte kahyuM - gautama ! je svarUpanI tame jijJAsA karI che, te manuSyo ghaNAMvajraRSabhanArAya Adi saMghayaNo - 4 - che. ghaNAM-samayatusrAdi saMsthAno che - x - ghaNAM-vividha prakAre zarIranI uMcAI che, paryAya-500 dhanuSyI sAta hAtha Adi vizeSa che. Ayu-pUrvakoTithI 100 varSa Adi che. ghaNAM varSonuM Ayu pALIne koI narakagatimAM, koIka tiryaMcagatimAM, koI manuSyagatimAM, koI devagatimAM jAya che. koI badhAM karmono kSaya karIne niSThItArthI thAya che. kevaLa jJAnathI vastutatvane jANe che, bhavopagrAhI karmAMzothI mUkAya che, karmakRt tApanA virahathI zAMta thAya che, sarva duHkhono aMta kare che. - x - have teno sImAkArI paitADhya kyAM che ? te pUche che. - sUtra-13 : jaMbudvIpa dvIpamAM bharatakSetramAM vaitADhya nAme parvata kyAM kahelo che ? gautama ! uttarAI bharatakSetranI dakSiNe dakSiNa addha bharatakSetranI uttare, pUrvI lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNasamudranI pUrve, A jaMbUdvIpa dvIpamAM bharatakSetramAM vaitADhya nAmano parvata kahelo che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa vistIrNa che. baMne bAju lavaNa samudrane pRSTa che. pUrvanI koTIthI pUrvanA lavaNasamudrane dRSTa che, pazcimanI koTIthI pazcimanA lavaNa samudrane spaSTa che. A vaitADhya parvata 25-yojana urdhva uccatvathI, savA cha yojana udvedhathI, 50 yojana viSNubhathI che. tenI bAhA pUrva-pazcima 488 yojana ane eka yojananA 16/19 bhAga che. tathA ardhayojana laMbAIthI kahI che. 25/6 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tenI jIvA uttaramAM pUrva-pazcima lAMbI, baMne bAju lavaNasamudrane sRSTa, pUrvanI koTithI pUrvI lavaNasamudrane pRSTa, pazcimanI koTithI pazcimI lavaNasamudrane pRSTa 10,320 yojana ane yojananA 12/19 bhAga AyAmathI che. tenuM dhanupRSTha dakSiNathI 10,743 yojana ane yojananA 15/19 bhAga paridhi che. te vaitADhya parvata sUcaka saMsthAna saMsthita, sarajatamaya, svaccha, lakSNa, laSTa, dhRSTa, sRSTa, nIraja, nirmaLa, niSpaka, nirkeTaka chAyA, prabhA-kIraNa sahita, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. ra tenI baMne bAju be pAvaravedikA, be vanakhaMDa cotaraphathI vIMTAyela che. te pAvaravedikA ardhayojana urdhva uccattathI, 500 dhanur vikhaMbhathI, parvatAmAna AyAmathI che. varNana kahevuM. te vanakhaMDa dezona be yojana vikabhathI, pAvara vedikA samAna AyamathI, kRSNa-kRSNAvabhAsa yAvat varNana karavuM. vaitADhya parvatanI pUrva-pazcimamAM be guphA kahela che. uttara-dakSiNa pUrva pazcima vistIrNa, 50 yojana AyamathI, 12-yojana vidhyuMbhathI, ATha yojana urdhva uccatvathI, vajramaya kapATa-avaghATInIthI, yamala yugala ghanakapATathI vaizya, nityAMdhakArathI tamisa, graha-caMdra-sUrya-nakSatra ane jyotiSa prabhAthI rahita yAvat pratirUpa che. te be guphA A pramANe - tamisaguphA ane khaMDapapAtaguphA. te guphAmAM be mahaddhika, mahAdhutika, mahAbalI, mahAyazavI, mahAsaukhya, mahAnubhAva ane palyopama sthitika devo vase che. te A rIte - kRtamAla ane nRtyamAla, te vanakhaMDanA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI vaitADhya parvatanI baMne bAju daza-daza yojana urdhva jaIne ahIM be vidhAdharazreNI kahelI che. te pUrva-pazcima lAMbI, uttara-dakSiNa vistIrNa, daza-daza yojana viSphabhathI che, parvata samAna AsAmathI baMne paDakhe be pAvaravedikA vaDe be vanakhaMDathI parivRtta che. te pAvaravedikA ardhayojana urdhva uccatvathI, 500 dhanur vikabhakSI, parvata samAna AyAmathI che. varNana jANavuM. vanakhaMDo paNa pAvaravedikA samAna AyAmathI che. varNana karavuM. bhagavan ! vidhAdhara zreNI bhUminA kevA AkAra-bhAvAdi kahela che ? gautama ! bahuAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapuSkara yAvat vividha paMcavarNI maNI ane tRNa vaDe zobhita che. te A pramANe - kRtrima ane kRtrima vaDe. temAM dakSiNanI vidhAdharazreNI gaganavallabha pramukha-50 vidhAdhara nagarAvArA kahela che. uttaranI vidhAdharazreNImAM ratha-nepura-cakravAla pramukha-60-vidhAdhara nagarAvAsa kahela che. e pramANe badhAM maLIne dakSiNa ane uttaranI vidhAdhara zreNImAM 110 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/13 83 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vighAdAra nagarAvAsa che, tema kahela che. te vidhAdharanagaro zraddha-simita-nsamRddha pramudita jana-jAnapada yAvatu pratirUpa che. te vidhAdhara nagaramAM vidhAdhara rAja vase che. te mahA himAMta, malaya-maMda-mahendrasAra Adi rAjAnuM varNana kahevuM. bhagavad ! vidhAdhara zreNInA manuSyono kevo AkAra-bhAvAdi kahela che? gautama ! te manuSyo ghaNAM saMghayaNa-saMsthAna-uccatvapayarayavALA ane uttama AyupayayivALA che yAvat sarva duHkhano aMta kare che. te vidhAdhara zreNInA bahusamaramaNIya bhUmi bhAgathI vaitAdya parvatanA baMne paDakhe daza-daza yojana ud jaIne ahIM be abhiyoga-zreNI kahela che. pUrva-pazcima lAMbI, uttara-dakSiNa vistIrNa, 10-10 yojana viEbhathI parvata samAna AyAmathI baMne paDakhe be pAvara vedikA ane be vanakhaMDothI parivRtta che. baMne parvata samAna AyAmathI che. bhagavAna ! abhiyogazreNIno kevo AkAra bhAva pratyavatAra kahela che ? gautama bahurAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che. cAvata tRNa vaDe zobhita che. varSa rAvata tRNa zabda. te abhiyoga zreNInA te-te dezamAM tyAM-tyAM yAvatu saMtara devo ane devIo bese che, suve che yAvat phaLa vRtti vizeSane anubhavatA vicare che. te abhiyoga zreNImAM devendra devarAja zakanA soma-yama-varuNa-vaizramaNa kAyika abhiyoga devonA ghaNAM bhavano kahelAM che. te bhavano bahArathI vRd, aMdarathI caturaDha vana yAvata asara dhanasaMgha vikirNa yAvatu pratirUpa che. tyAM devendra devarAja zakanA soma, yama, varuNa, vaizramaNakAyika ghaNAM abhiyogika devo ke je mahahika, mahAdhutika, cAvatuM mahAsabhya ane palyopamasthitika devo vase che. te abhiyogika zreNIno bahurAma ramaNIya bhUmibhAgathI vaitAdya parvatanI baMne bAju pAMca-pAMca yojana udhdha jaIne, ahIM vaitAdya parvatanuM zikharatala kahela che te pUrva-pazcima lAMbu, uttara-dakSiNa vistIrNa. 10 yojana viEbhathI parvata samAna AyAmathI che. te eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI parivRtta che. baMnenuM varNana pUrvavatuM. bhagavAna ! vaitAdya parvatanA zikharadlano kevo AkAra bhAva pratyavatAra kahela che ? gautama ! bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, jema koI AliMgapura cAvata vividha paMcavaNa maNIthI zobhita cAvata vAva, puSkariNI yAvata vyaMtara devo ane devIo bese che, cAvata bhogavatAM vicare che. bhagavat / jaMbUdvIpa dvIpamAM bharatakSetramAM vaitAdya parvata keTalAM kUTo kahelA che ? gautamAM nava kUTo kahelA che - siddhAyatanakUTa dAkSiNArvabharatakUTa, khaMDaupAtaguphA kUTa, mANibhadrakUTa, vaitAkUTa, pUmidrakUTa, tamiyaguphAkUTa, uttarArvabharatakUTa, vaizramaNakUTa. * vivecana-13 : pUrvasUtra samAna A sUga che. vizeSa A - uttarArdhabharatathI dakSiNamAM Adi dizA svarUpa jaMbUdvIpa paTTAdithI jANavuM. 5-yojana urva uccatvathI, savA cha-yojana uddhagha-bhUmimAM che kemake meru sivAyanA samaya-phoTavartIgiri pota-potAnA usedhacatuthazathI bhami avagAha kahyo che. tethI 5-yojananA catuthAza A pramANe thAya. ahIM prastAvathI "zara" jaNAve che te 288 yojana ane 3-kaLA che. tenuM karaNa-dakSiNa bharatAddha zara-238 19 che. e pramANe vaitADhya pRyuvamAM pa0-yojanarUpa umeratA yathokta pramANa thAya che. - x * khaMDa maMDala kSetramAM Aropitaye ghanuSa AkRti thAya che. temAM AyAmane jANavAne jIvA parikSepa prakarSa parijJAnane mATe dhanu:pRSTha vyAsa prakarSa parijJAnane mATe zara, te dhanupRSTha madhyama ja thAya che. prastuta girinA kevaLa dhanuSa AkRtinA abhAvathI dhanuSa pRSThano paNa abhAva thavAthI zara paNa saMbhavato nathI. tethI dakSiNa dhanuSa pRSThanI sAthe Anu dhanuSa pRSTharg che. prAcya zara mizrita ja Ano vikaMbha zara thAya che. anyathA zara vyatirikta sthAnamAM nyUna-adhikatvathI prakRSTa vyAsa prAptinI ja anupapati thAya. A zara karaNa dakSiNAddha videha sudhI jANavuM. e pramANe uttaramAM paNa airAvatanA vaitADhyathI AraMbhIne uttarArdha videha sudhI che. have tenI bAhA - vaitAdyanI bAhA dakSiNa-uttara lAMbI vakra AkAza pradeza paMkti che. pUrva-pazcimanI ekaikanI 488 yojana ane yojanA 16/19 bhAganI ardhakalA arthAta yojananA 38 bhAga, AyAmathI kahela che. RjubAhA parvatamadhyavartInI pUrva-pazcima AyatapramANathI kSetra vicArAdithI jANavI. ahIM karaNa - jemake guradhanupRSThathI laghu ghanu pRSTha zodhIne zeSane aDadhI karatAM bAhA Ave. jemake guru dhanupRSTha vaitAdya, kalA rUpa-2,04,13ra che. temAMthI laghu ghanupRSTha kalArUpa - 1,86,555 zodhita karatAM Ave - 18,57, tene aDaghAM karatAM kalA - 9288 thaze. tenA 19 bhAge cojana - 488 ane 16 kalAddha thaze. ItyAdi - 4 - have tenI jIvA kahe che - vaitAdyanI jIvA pUrvavatuM. vizeSa e - 10,720 yojana ane 119 bhAga. ahIM karaNabhAvanA - pUrvoktakaraNa kramathI jaMbUdvIpavyAsa kalArUpa-19, zUnya-5. temAMthI vaitADhya zara kakSAnA pa475 zodhita karAtaM 18,94,525 thaze. A vaitADhaya zara - pa435 vaDe guNatAM - 10,33,5,24,39pa cAya, tenA cAraNaguNA karatAM - 41,49,00,97,5oo, A vaitAdya jIvA varga che. AnuM mULa karatAM chedAzi - 4,07,382 che. prApta kaLA che - 2,03,691 cAya. zeSa kalAMza raheze - 94,019. prApta kaLAne 19 bhAgathI prApta yojana - 10,720 ane kaLA11 thaze. zeSa kalAMza ardha adhika thavAthI che. e ardhane adhika karatAM 12 kaLA thaze. have tenuM dhanupRSTha kahe che - temAM vizeSa e - 10,344 yojana ane Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/13 86 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 151 bhAga. ahIM karaNa je rIte vaitAdyamAM klArUpa-pa4pa teno varga-2,99,35,625, tenA cha gaNAM-10,98,53,50, vaitADhya jIvA varga-41,49,00,97,500 che. baMnenA maLavAthI thAya-41,66,9,51,25o A vaitAdya dhanaHpRSTha varga. mUla chedarAzi - 4,08,264. prApta kaLA thAya 2,04,132, zeSa kalAMza - 99,826. prApta kaLAne 1thI bhAga detAM 10,343|"I19 thAya. have A vaitAdya kevo viziSTa che, te kahe che - racaka eTale gaLAnuM eka AbharaNa, te saMsthAnathI saMsthita, sarvathA jatamaya che. baMne paDakhe be padAvapedikA, be vanakhaMDa vaDe cotaraphathI parivRta che. ahIM be pAvaravedikA tene pUrva-pazcima jagatIthI ruddha thavAthI niravakAzavathI ekIbhavana asaMbhava che. * X - X - have temAM rahela be guphAnI prarUpaNA kahe che - vaitADhya parvatanI pUrvapazcimathI, ahIM pUrva dizA mATe purajhama zabdane pUrve nipAta chatAM pazcimamAM pUrvanI vyAkhyA karavI. granyAMtaramAM pazcimamAM tamitra guphA ane pUrvamAM khaMDaprapAtaguphA nAma che. uttara-dakSiNa lAMbI, ATalo ja vaitAdyano vikuMbha, te ja AnI laMbAI che. pUrvapazcima vistIrNa, te Adha arthazI vyakta che. * X - X - vajamaya kapATa vaDe AcchAdita che. A baMne dvAra, cakavartInA kALane vajIne dakSiNa ane uttapAzvamAM pratyeka sadA saMmIlita vajamaya kapATa yugala che. tethI ja samasthita che. be rUpa che, nizcidra che, tethI dupraveza che. nitya aMdhakAravALI che. - X - vizeSaNa dvArA atra arthe hetu kahe che - graha, caMdrAdinI jayoti cAlI gayela che, evo mArga jemAM che te. athavA cAlI gaI che. grahAdInI prabhA jemAMthI te vAva pratirUpa che. -x-x- ukta guphA nAmathI dazavi che - tamisAguphA ane khaMDa prapAtAguphA. vaiva zabda baMnenI tucakAtA batAve che. tenA vaDe A baMne samasvarUpamAM jANavI. A badhI vijayadeva samAna AlAvAmAM prAyaH vyAkhyA karI che. vizeSa e ke - tami sAdhipati kRtamAlaka, khaMDaupAtAdhipati nRtamAlaka che. - have ahIM zreNi prarUpaNA mATe kahe che - te vaitADhyanA ubhaya pAvartI bhUmigata vanakhaMDano bahasama maNIya bhUmibhAgathI udvaitADhyagirinA baMne paDakhe daza yojana thaIne ahIM be vidhAdharane AzrayabhUta zreNI kahe che - eka dakSiNamAM, eka uttaramAM che. * x - ubhaya vikaMbhathI daza-daza yojana, tethI pahelI mekhalAmAM vaitADhaya vilaMbha 30-yojana che. parvata samipa AyAmathI che. vaitAdyavatu A paNa pUrva-pazcima samadrane sparze che. tathA pratyeka baMne paDakhe be pAvara vedikA vaDe ane be vanakhaMDa vaDe parivRta che. e pramANe ekaika zreNImAM be pAvara vedikA ane be vanakhaMDa che, tethI baMne zreNInI cAra pAvara vedikA ane cAra vanakhaMDa jANavA. - X - 4 - have te zreNInuM svarUpa pUche che - vidhAdhara Adi artha kahelo che. vizeSa e ke vividha maNI-paMcavarNamaNI vaDe A pATha ghaNI pratomAM dekhAto nathI, paNa rAjauMIyanI vRttimAM dekhAya che ane saMgata hovAthI, ahIM te pATha lakhelo che, tema jANavuM. have ubhaya zreNInA nagaronI saMkhyA kahe che - dakSiNa vidhAdharazreNImAM gaganavalabhAdi-50-vidhAdhara nagarAvAsa kahyA che. -x* tenagarAvAso rAjadhAnIrUpa jANavA. * * * * * uttara vidhAdhara zreNImAM rathanupura cakravAla Adi-60-vidhAdhara nagarAvAso kahelAM che. kemake dakSiNa zreNIthI A zreNI adhika dIrdhapaNe che. RSabha cAimAM dakSiNa zreNImAM ratha-nupUra cakravAla, uttara zreNImAM gaganavallabha kahela che, tava sAtizaya zratadhara jANe. - x - baMne zreNI maLIne 110 vidhAdhara nagarAvAsa che, tema meM ane anya tIrthaMkare kahela che. A 110 nagaronA nAmo hemAcAryakRta RSabha rAtrithI jANavA. te vidhAdhara nagaro bhavanAdi vaDe vRddhine pAmela, nirbhayatvathI sthira, dhanadhAnyAdithI samRddha che. pramoda vastunA sabhAvathI-pramudita, nana - nagarImAM rahetA loko, nAnapa6 - janapadamAM thayela ke temAM Avela. cAvatuM zabdathI badhuM caMpAnagarInuM varNana pahelA upAMgathI jANavuM. te pratirUpa sudhI jAmavuM. vidhAdhara nagaromAM vidhAdhara rAjA vase che. * x - te kevA che ? mahAhimavAnuhaimavata phoganA uttare sImAkArI varSadhara parvata, malaya-parvata vizeSa, maMdara-meru, mAhendraparvata vizeSa. tenI jema pradhAna. rAjAnuM varNana pahelAM upAMgathI jANavuM. have ahIM ja vartatI AbhiyogazreNIne nirUpe che - te vidhAdhara zremInA bahusama ramaNIya bhUmi bhAgathI vaitADhya parvatanA baMne paDakhe daza yojana udarva jaIne ahIM be Abhiyogya - abhi mukyatAthI preNakarmamAM prayojAya che te. * zakanA lokapAlanA preya karmakArI vyaMtara vizeSa, tenA AvAsa bhUta zreNI. baMne jAti apekSAthI pAvara vedikA vanakhaMDanuM varNaka kahevuM. parvata samika cAre paNa pAvaravedikA dIdhatAvI che. ahIM tenA saMbaMdhI vanakhaMDo paNa parvata samAna AyAmathI che. pUrve nIcenA jagatI pAvarapedikA samabhU bhAga maNi-tRNa vaNadi ane yaMtara deva-devI krIDAdi, je gama vaDe varNavyA te ja gama che, tethI pharI vyAkhyA karI nathI. te Abhiyogya zreNimAM zakanA - Asana vizeSana adhiSThAtA zaka, tenA dakSiNAddha lokAdhipati, devo maLe parama aizvaryayukta te devendra, devomAM kAMti Adi gaNothI adhika rAjamAna-zobhatA te devarAjAnA soma-pUrva dizAmAla, cama-dakSiNA dikapAla, varuNa-pazcima dikapAla, vaizramaNa - uttara dikSAla, tenI nikAya. - X * zaka saMbaMdhI somAdi dikvAla parivArabhUta. Abhiyogya devonA ghaNAM bhavano kahela che. te bhavano bahArathI vRtAkAra, aMdarathI samacaturasa che. ahIM bhavanonuM varNana kahevuM. * x * te prajJApanAnA sthAna Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/13 nAme bIjA padamAM kahela che. jemake nIce puSkara karNikA saMsthAna saMsthita, vipula gaMbhIra khAta varikhA, prAkAra - aTTAlaka-kapATa-toraNa-pratidvAra dezabhAga, yaMtra-zatanimusala-musuMDhI parivArika ityAdi - 4 - 4 - 4 - 4 - X - have ukta sUtranI vyAkhyA kahe che - nIcenA bAgamAM puSkara karNikA saMsthAna saMsthita che, utkIrNa eTale ati vyakta. je khAta-parIkhAnuM aMtara utkIrNa che te. arthAt khAta ane parIkhAnuM spaSTa, vaivikavyanA mIlana arthe apAMtarAlamAM moTI pALI sama che. vipula - vistIrNa, gaMbhIra - madhyabhAga prApta nathI te. khAta-parikhAmAM A bheda che - parikhA, upara vizALa che, nIce saMkucita che. khAta-baMne sthAne sama che. prAkAra - vapramAM pratibhavana aTTAlakA-pAtaranI uparavartI Azraya vizeSa. kapATa-pratAlIdvAra, AnA vaDe pratolI sarvatra sUcita che. anyathA kapATa ja asaMbhava thaze. toraNa - pratolI dvAramAM hoya che. pratidvAra - mULadvAranA apAMtarAlamAM rahela laghudvAra. e rUpa dezavizeSa jemAM che te. yaMtra - vividha prakAre, zataghni - mahAyaSTi ke mahAzilA. je uparathI pheMkavAmAM AvatA, so puruSone haNe che. muhaMDhI - zastra vizeSa, tenA vaDe parivArita - cotaraphathI veSTita. tethI ja bIjA vaDe yuddha karavAnuM azakya che. ayodhyatvathI ja sarvakALa jaya jemAM che te sadA jaya arthAt sarvakALa jayaMvatI. kemake sarvakALa gupta praharaNa ane puruSa vaDe yoddhA vaDe sarvathA niraMtara parivAstipaNe bIjAne sahana na karatAM thoDo paNa praveza asaMbhava che. - 4 - koSThaka - apavaraka, racita - svayaM ja racanAne prApta jemAM che te. - 4 - x - jemAM vanamAlAdinA citro che te. bIjA kahe che - akravAta e dezI zabda ce. te prazaMsAvAcI che. tethI Avo artha nIkaLe ke - prazasta koSThaka racita, prazasta vanamAlApR. kSema - pat upadrava rahita, ziva sadA maMgalayukta, kiMkara - nokararUpa deva - 4 - lAIa-chANa Adi vaDe bhUminuM upalepana karavuM. ullAI - cunA Adi vaDe bhIMta Adine dhoLavuM vagere, te dvArA pUjita. gozIrSa-caMdana vizeSa. sarasa-ktacaMdana, dardara - dardara nAmaka caMdana, tenA vaDe paMcAMguNI thApA devAyela che te. upacita-nivezata, mukelA vaMdanAkaLaza - mAMgalya ghaTa, vaMdanaghaTa - mAMgalya kaLaza, tenA vaDe zobhatA, je toraNo tene pratidvAranA deza bhAgamAM mUkelA che. Asakta-bhUmimAM lAgelA, utsata-upara lAgelA, vipula-ati vistIrNa, vRtta-vartuLa. vagdhAriya - laTakAvelI, mAlTadAma kalApa-puSpamALAno samUha. - X + X - upacAra-pUjA, apasaragaNano saMgha-samudAya, tenA vaDe samyak - ramaNIyapaNe vikIrNavyApta. divya zruti-AtodhanA je zabdo, tenA vaDe samyak - kAnane manohArIpaNe prakarSathI - sarvakALa, nati-zabda kare che. - X + X - baMne Abhiyogya zreNInA have vaitADhyanA zikharatalane kahe che bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI vaitADhya parvatanI baMne bAju pAMca-pAMca yojana urdhva jaIne, A aMtaramAM vaitADhya parvatanuM zikhatala kahela che. ane te zikhatala eka - - 3 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 padmavavedikAthI tene vIMTaLAyela eka vanakhaMDa vaDe cotaraphathI pavRitta che. arthAt jema jagatInA madhyabhAgamAM pAvaravedikA ekaika jagatIne dizA-vidizAmAM vIMTAIne rahela che, tema A sarvathA zikhatala paryanta vIMTIne rahela che. paraMtu A lAMbu, cAra khUNAvALuM zikharatala saMsthita hovAthI Ayata caturasa jANavuM. tethI eka eka saMkhyAvALuM kahyuM, tethI AgaLa bahivartI vanakhaMDa paNa eka ja che, paraMtu vaitADhya mUlagata pAvara vedikAvananI mAphaka dakSiNa-uttara vibhAgavat be rUpe nathI. kSetra vicAra bRhavRttimAM Ama kahyuM che. pramANa - vidhyuMbha, AcAmaviSayaka. padmavasvedikA ane vanakhaMDanuM varNana pUrvavat jANavuM. have zikharatalanuM svarUpa pUche che - A badhuM jagatInI padmavavedikAnA vanakhaMDa bhUmi bhAgavat vyAkhyA karavI. have tenI kUTa vaktavyatA pUche che - bhagavan ! jaMbUdvIpadvIpamAM bharataGetramAM vaitADhya parvata upara keTalA kUTo kahelA che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! nava kUTo kahyA che. te A pramANe t - siddha-zAzvata ke siddha, zAzvatI arhat pratimAnuM sthAna te siddhAyatana, teno AdhArabhUta kUTa te siddhAyatana kUTa. dakSiNAddhe bharata nAme nivAsabhUta kUTa te dakSiNAddha bharatakUTa. khaMDa guphAdhipati devano nivAsabhUta kUTa te khaMDa prapAtakUTa. maNibhadra no devano nivAsabhUta kUTa te mANibhadrakUTa. vaitADhya nAmaka devanA nivAsabhUta kUTa te vaitADhyakUTa. pUrNabhadra devano nivAsabhUta kUTa te pUrNabhadrakUTa. e pramANe tamisaguphAdhipati devano kUTa te tamasa guphAkUTa, uttarAddha bhatakUTa. vaizramaNakUTa paNa jANavA. have temAM paheluM siddhAyatanakUTa sthAnano prazna - * sUtra-14 : bhagavan! jaMbUdvIpa dvIpanA bharatakSetranA vaitADhya parvata siddhAyatanakUTa nAme phUTa kyAM kahelo che? gautama! pUrvI lavaNasamudranI pazcimathI dAkSiNAI bharatakUTanA pUrvamAM A jaMbUdvIpa dvIpanA bharatakSetramAM vaitADhya parvata upara siddhAyatana phUTa nAme phUTa kahela che. te cha yojana eka koza urdhva uccatvathI che te mUlamAM cha yojana - eka koza viSphabhathI, madhyamAM dezona pAMca yojana vikhaMbhathI, upara sAtireka traNa yojana vizkebhatI che. mUlamAM dezona rara-yojana paridhithI, madhyamAM dezona paMdara yojana paridhithI, upara sAtireka nava yojana paridhithI che. te mUlamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta, upara pAtaLI, gopuccha saMsthAnathI saMsthita che. te sarva ratnamaya, svaccha, lakSaNa yAvat pratirUpa che. te eka pAvaravedikAthI ane eka vanakhaMDathI cAre dizA-vidizAthI saMparivRtta che. pramANAdi pUrvavat. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14 CE siddhAyatana phUTanI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapuSkara yAva-vyaMtara deva-devIo yAvat vicare che rahe che. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka mahAt siddhAyatana kahela che. te eka koza AyAmathI, ardhakoza viSphabhathI, dezona koza urdhva uccatvathI che. te aneka zata staMbha saMnirviSTa che. te azrunnata, suracita vaidikA, toraNo tathA suMdara putaLIothI suzobhita che. tenA ujjavaLa staMbha cIkaNA, viziSTa, suMdara AkArayukta uttama vaisUrya maNIthI nirmita che. teno bhUmibhAga vividha prakAranA maNI ane ratnothI khacita, ujvala, atyaMta samatala ane suvibhakata che. temAM IhAmRga, vRSabha, ghoDA, magara, manuSya, pakSI, sarpa, kinnara, mRga, zarabha, cAmara, hAthI, vanalatA yAvat pAlatAnA citrothI aMkita che. - tenI rUpikA suvarNa, maNi ane ratnothI nirmita che te siddhAyatana aneka prakAranA paMcaraMgI maNIothI vibhUSita che. tenA zikharo upara aneka prakAranI paMcaraMgI dhvajA ane ghaMTa lAgelA che. te zvetavarNI, marIcI kavaca choDato, lAulloIta mahita che. te siddhAyatananI traNa dizAmAM traNa dvAra kahelA che, te dvAro 500 dhanup urdhva uccatvathI, 250 dhanur vizvabhathI, teTalAM ja pravezathI, zveta uttama suvarNa nirmita rUpikAo che. dvAra varNana yAvat vanamAlA [anyatra che.] te siddhAyatananI aMdara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che, te jema koI AliMga puSkara yAvat te siddhAyatananA bahuAma ramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAgamAM ahIM 108 jinapatimA jina utsedha pramANa mAtra rahelI che. e pramANe dhUpakaDachAM sudhI kahevuM. * vivecana-14 : sUtra saraLa che. vizeSa e ke - dakSiNAddha bharatakUTa ja AnI pazcima dizAmAM rahela che. tethI pUrvathI. tenA uccatpAdinuM pramANa keTaluM che ? cha yojana ane eka koza, urdhva uccatvathI che. mULamAM cha yojana eka kroza ItyAdi sUtrArtha mujaba kahevuM. have AnA zikharathI nIce javAthI vivakSita sthAnamAM pRthutva jANavAne mATe karaNa kahe che - zikharathI utarIne yojanAdi sudhI jaIne teTalAM pramANamAM yojanAdi be vaDe bhAMgatA kUTanA utsedhathI advaMyukta je thAya, te ISTasthAne vikhuMbha. tethI kahe che - zikharathI traNa yojana ane ardhakroza utarIne, tyAMthI traNa yojana kozAddhadhikano be bhAga karI prApta cha kroza ane krozano pAda, kUTotsedha sakroza-cha yojana, AnA addha yojanatrayI te krozAddhadhika. AmAM pUrva rAzi umeratA thase sapAdakroza nyUna pAMca yojana. A madhyadezamAM vikhuMbha che - x - mULathI urdhavagamanamAM ISTa sthAnamAM vikuMbhaparijJAna mATe A karaNa che - mULathI atikrAMta yojanAdi be vaDe bhAMgatA prApta mULa vyAsathI zodhita karatAM jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 avaziSTa ISTa sthAnamAM vikhuMbha che. te A rIte - mULathI traNa yojana ane ardhakroza urdhva jaIne, be vaDe prApta bhAga cha kroza ane krozano pAda ATalA mApa vaDe mULavyAsathI zodhita thAya che. zeSa pAMca yojanamAM sapAda kroza nyUna che. A madhyabhAga vikhaMbha che. - 4 - EO A Aroha-avaroha karaNamAM bAkInA vaitADhyakUTomAM pAMca zatimAM, himavadAdi kUTomAM sahasra aMkamAM ane harissahAdi kUTamAM ATha yojanikamAM, RSabhakUTomAM avatAraNIya che. vAMcanAMtara pramANa apekSAthI RSabhakUTomAM karaNa jagatIvat che. AnI padmavavedikAdinuM varNana kahe che - te spaSTa che. have jinagRha varNana kahe che bahurAmaramaNIya bhUmi bhAganA bahumadhya dezabAgamAM ahIM eka moTuM siddhonuM zAzvatI arhat pratimAnuM Ayanatana-sthAna arthAt caitya che. te eka kroza lAMbu, ardhakroza vikhaMbhathI, dezona kroza urdhva uccatvathI che. ahIM deza 560 dhanurUpa che. - 4 - 4 - te vaitADhyakUTanI upara caityagRha, drahadevI bhavana tulya parimANathI che. jema zrIgRha eka kroza lAMbu aDadho kroza pahoLuM, 1440 dhanuSu ucca che. tathA anekazata staMbhomAM saMniviSTa che. arthAt tenA AdhAre rahela che. staMbhamAM rahela sukRt nipuNa zilpIracita. tevA prakAranI dvAra zuMDikA upara vajraratnamacI vedikA ane toraNa che. tathA pradhAna nayana-manaHsukhakAriNI zAlabhaMjikA temAM che. tathA saMbaddha pradhAna manojJa saMsthAna jenuM che te. tathA tevA prakAre prazaMsAspadIbhUta dhairya vimala staMbha jemAM che te. vividha maNiratnothI khacita che te. - x - - tevA prakAre ujjavala, atyaMta sama, suvibhakta bhUmi bhAga jemAM che te. IhAmRga Adi pUrvavat vyAkhyA karavI. vizeSa e ke - marIcI kvaca eTale kiraNajANane choDatA tathA nAma arthAt je bhUminuM chANa AdithI upataMpana. ullokti - bhIMto ane mALanuM sunA vaDe saMmRSTikaraNa. A lAulloIya vaDe pUjita. jemake chANa Adi vaDe upalipta, cUnA vaDe dhavala karAyela jethI gRhAdi sazrIka thAya che. tema A je paNa thAya. yAvat dhvaja. ahIM cAvat karaNathI kahevAnAra AmikA rAjadhAnI prakaraNamAM siddhAyatana varNamAM atirdiSTa sudharmA sama gama kahevo yAvat siddhAyatana upara dhvajA upavarNita che. jo ke ahIM yAvat padamAM grAhya dvAravarNaka, pratimAvarNaka, dhUpakaDachAM Adi badhuM aMdara Ave che. to paNa sthAna azunyatArthe kaMIka sUtramAM darzAve che - siddhAyatananI traNe dizA te tridik, temAM. pUrva-dakSiNa-uttara vibhAgamAM traNa dvAro kahelA che. te dvAro 500 dhanum urdhva uccatvathI che, 250 dhanuSu vidhyuMbhathI che. teTalAM ja mAtra pravezatI che. "zveta zreSTha suvarNa bhUmibhAga''thI dvAravarNaka maMtavya vijayadvAravat yAvat vanamAlA varNana kahevuM. tenA bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka mahAn devachaMdaka - devane besavAnuM sthAna kahyuM. ahIM na kahela hovA chatAM laMbAI-pahoDAI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14 92 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vaDe devachaMdaka samAna uccatvathI ane tenuM aDadhuM pramANa te maNipIThikA saMbhave che. * x* x * te siddhAyatananA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTI maNipIThikA kahI che. te 16-yojana AyAma-vikuMbhathI che, ATha yojana uccatvathI che. * x - te siddhAyatananA bahumadhyadeza bhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che, te be yojana AyAma-vikaMbharI, eka yojana bAhalyathI sarva maNimayI, svaccha cAvatu pratirUpa che ane te deva chaMdaka 500 dhanuSa AyAma-vikuMbhathI, sAtireka sAdhika 500 dhanu udarva-uccatvathI che. te sarvathA ranamaya che. te devachaMdakamAM 108 jinapatimAM, jinosedha pramANa mAtra - eTale tIrthakara zarIranuM uccatva. te pramANa utkRSTathI 500 dhanuSa ane jaghanyatI sAta hAtha pramANa che. ahIM paoo dhanuSa ja grahaNa karAya che. ahIM hIrasUrijInI vRttino havAlo Apela che - ahIM tIchalokavatatvathI 5oo dhanuSa artha levo. te usedhAMgulacI sAta hAtha urvaloka ane agholokamAM che, tIlokamAM 500 dhanu pramANa zAzvata pratimAne huM vaMdu chuM. - X - X - devachaMdakanI cAre dizAmAM pratyeka 23-bhAve rahela che. [zaMkA paDAvaravedikA mAphaka sAgatabhAvarUpa jinapatimAM hoya che, paNa pratiSThitatva abhAvathI tenuM ArAdhyava kaI rIte che ? (samAghAna] zAzvata bhAvanI mAphaka zAzvata bhAvadharma paNa sahajasiddha ja hoya che, tethI zAzvatapratimAvatuM zAzvata pratimA dharma paNa pratiSThitatva ArAdhyapaNuM Adi sahaja siddha ja che. to pratiSThApanA sivAyanA vicArathI zuM? tethI zAzvata pratimAmAM sahajasiddha ArAdhyatva che. - X - ahIM pratimAsUtra varNana jIvAbhigamAdimAM kahela che, te A rIte - te jinapratimAo - tapanIyamaya hastatala ane pAdatala, aMkamaya nakho, aMte lohitAkSa pratizeka, kanakamaya pAda, kanakamaya gupha, kanakamaya jaMghA, kanakamaya jAnu, kanakamaya ura, kanakamaya gAgalaSTi, riThamaya maMsa, tapanIyamaya nAbhi, riThamaya romarAjI, tapanIyamaya succaka, tapanIyamaya zrIvansa, kanakamaya bAho, kanakamayagrIvA, zilapravAlamaya hoTha, sphaTikamaya dAMta, tapanIyamaya jIbha, tapanIyamaya tAlu, kanakamaya nAsikA, aMte lohitAkSa pratiseka, aMkamaya AMkha aMte lohitAkSa pratireka, pulakamayI daSTi, Thimaya tAraka - akSIpatra ane bhramara, kanakamaya kapola-zravaNaniDAlapaTTikA, vajamaya zIrSaghaMTikA, tapanIyamaya kezAMtakeza bhUmi, riTamaya uparanA vALa che. te jinapratimAnI pratyekanI pAchaLa chatradhAra pratimA kahI che. te chatradhArapratimA hima-rajata-kuMda-iMdu samAna, sakoraMTa mAlyadAmayukta dhavala Atapatra, lIlAsahita dhAraNa karIne rahI che. te jinapatimAnI baMne paDakhe pratyekamAM babbe cAmaradhArI pratimAo che. te cAmarapara pratimA caMdraprabha vaja vairya vividha maNi kanakarane khacita mahArDa tapanIya ujvala vicitra daDo silikAo, zaMkha-kakuMda-dapharajamaya mayita phINapuMja samAna, sUma jatanA dIrdhavALayukta, zveta cAmara lIlAsahita dhAraNa karIne rahI che. te jinapratimAnI AgaLa baLe nAgapratimA, babbe yakSapratimA banne bhUtapatimAM, babbe kuMDadhAra pratimA vinayathI namelI page paDatI, aMjali joDelI evI rahelI che. te badhI ja ranamaya, svaccha, zlaSNa, laSTa, dhRSTa, mRSTa, nIraja, nIujka cAvatu pratirUpa che. te jinapratimAnI AgaLa ekaso ATha - ekaso ATha ghaMTA, vaMdanakaLaza, zRMgAra Adarzaka, zALA, pAtrI, supatiSThaka, manogulikA, vAtakaka, ciga ratanakaraMDaka, aghakaMThaka yAvat vRSabhakaMThaka, puSpagaMgerI cAvatuM lomahasta caMgerI, puSpapaTalaka cAvatuM lomahasta paTalaka che.. sUpNa vyAkhyA - [vRttikArazrIe prAkRta pAThanuM saMskRtamAM rUpAMtara ja karela hovAthI ame ahIM mAtra viziSTa zabdAdi ja lIdhAM che . te jinapratimAno A AvA svarUpano varNa vyAsa kahela che. te A pramANe - saMvamaya * aMkaranamaya, lohitAkSa-A nAmanuM eka rana, riThamaya-Tiranamaya, cucuka-stananI DIMTaDI, zilapravAla maya - vidrumamaya, *x * x * pratisevaka-khUNA ke dhAra, riTarananI banelI AMkhanI madhye rahela kIkI, riTaranamaya akSipl-netraroma, * * * * * tapanIyamaya vALanI aMtabhUmi - kezabhUmi arthAt TAlaku riharanamaya uparanA mUrdhaja - vALa che. [zaMkA kezarahita mastaka-mukhayukta bhAvajinonI pratikRtinI sadbhAva sthApanA hoya che, to jinone keza-kUryAdino saMbhava kaI rIte hoya? [samAdhAna] bhAvajinone paNa avasthita kezAdinuM pratipAdana siddhAMtathI siddha che. jema - samavAyAMgamAM atizayanA adhikAramAM "avasthita keza-zmazna-roma-nakha" kahela che. avasthitatva deva mAhAbhyathI che, pUrvotpanna kezAdinuM te pramANe avasthAna che, paNa sarvathA bhAvatva nathI. A ja zobhAtireka darzana ane parama pratipatti che. tethI prastutamAM tenI pratirUpatAmAM vyAghAta nathI. (zaMkA) jo ema che to arcanaka vaDe, zuM AlaMbana karIne tenI zrAmasyavasthAne bhAvavI ? [samAdhAna] parikarmita riThamaNimaya tathAvidha aA kezAdi ramaNIya mukhAdi svarUpa. je zrI dharmaghoSasUrijIe bhASyavRttimAM bhagavaMtane cAlIgayela rihita kezavALA mastaka-mukha nirIkSaNathI zrAmasyAvasthA sujJAna ja kahela che. te na vadhatA ane aApaNAthI abhAvanI vivAmAM zrAmasyAvasthAnA pratibaMdhakavathI kahyuM, temAM kazuM ayukta nathI. te jinapratimAnI pAchaLa eka-eka chatradhAra pratimA kahI che te chatradhAra pratimA Adi sUsArthavat Atapatra-chatra. te jinapratimAnI baMne paDakhe pratyekamAM baLe cAmaradhAra pratimA kahI che. te pratimA caMdraprabha-caMdrakAMta, vaja-hIrakamaNi ItyAdithI khacita je daMDomAM che te. evA svarUpanA mahAI, tapanIya ujjavala daMDa jemAM che te. * x * lIlAsahita dhAraNa kare che - vIMjhe che, vIMjhatA rahela che. te jinapatimAnI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/14 AgaLa babbe-baLe nAga, yakSa, bhUta, kuMDadhAra pratimAM che. te devachaMdakamAM jinapratimAnI AgaLa 108-108 ghaMTA, vaMdanakaLaza-mAMgalyaghaTa, ItyAdi badhuM samArcavatu jANavuM. vizeSa A- manolikA-pIThikA vizeSarUpa, akaMTha hastikaMTa-narkaMTha-klinkaMTha-liMpurapakaMTha - mahoga kaMTha * gaMdharvakaMTha - vRSabhakaMTha tathA puSpagaMgerI, e rIte mAtra * cUrNa - gaMdha-vastra-AbharaNa-siddhArthaka-romahasta A badhAMnI caMgerI, temAM romahasta - morapIMchanI pUMjaNI, puSpa paTala, mAlya paTala, mukala, puSa, grathitamALA, cUrNa paTala, gaMdha-vastrAdi badhAMnA paTalaka, e badhAM 108-108 jANavA 108-108 siMhAsana, chatra, cAmara, tailasamudgaka, koTha samudgaka, copagasamudgaka, tagara samuka, melAsamugaka, haritAla Adi samudgaka A badhAM ja telAdi parama surabhigaMdhayukta jANavA. 108 vajA che. * * * * * siddhAyatanakUTa vaktavatA kahI, have dakSiNAddha bharatakUTa - * sUga-15 thI 18 : [15] bhagavad ! vaitAdya parvatamAM dAkSiNAharta bharatakUTa nAmaka kUTa kayAM kahyo che ? gautama khaMDapAta phUTanI pUrvamAM, siddhAyatana kUTanI pazcime, ahIM vaitAdya paddhatino dAkSiNAddha bharatakUTa nAmano kUTa kahela che. siddhAyatana phUTa pramANa sardeza yAvatuM te bahurAmaramaNIya bhUmibhAganI bahumadeza bhAgamAM ahIM eka moTo prAsAdAvatuMsaka kahela che. te eka kroza ud uccatvarI, ardhakoza virkabhathI abhyagata ucita prahasita cAva4 prAsAdIyAdi che. te prAsAdAvartasakanA bahumadhyadeza bhAgamAM eka moTI maNipIThikA kahI che, te 500 dhanuSa AyAma-vichaMbhathI, 5o-dhanuSa bAhalyathI, sarvamaNImayI, maNipIThikAnI upara sIMhAsana kahela che, te saparivAra kahevuM. bhagavatu tene dakSiNAddha bharatakUTa kema kahe che ? gautama ! dAkSiNaddhi bharata nAmaka mahaddhika yAvana palyopama sthitika deva ahIM vase che. te tyAM ooo sAmAnika, saparivAra cAra agramahiNI, traNa diA, sAta aniko, sAta anikAdhipati, 16,ooo AtmarakSakadeva, dAkSiNAddha bharatakUTa, dAkSiNaddhi rAjadhAnI, bIja ghaNAM devo ane devInuM AdhipatyAdi karatAM cAvata vicare che. ghakSiAddha bharatakUTa devanI dAkSiNAddhAM rAjadhAnI kyAM kahI che? gautama! mera parvatanI dakSiNamAM tichamAM asaMkhyAta dvIpasamudra atikramIne A jaMbUdvIpa dvIpamAM dakSiNamAM 12,ooo yojana jaIne, ahIM dAkSiNAddha bharatakuTa devanI dAkSiNaddhiAM nAme rAjadhAnI kahevI. je rIte vijayadevanI kahI che. e pramANe sarve kUTo gaNavA yAvat aizramaNakUTa. te paraspara pUrvathI pazcima che. A vaNavAsa gAthA - [16] vaitAdya parvatanA madhyamAM traNa phUTa ravamaya che. bAkInA badhAM phUTo ranamaya che. [1] je nAmanA kUTa che, te nAmanA devo hoya che, te pratyake pratyekanI jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 palyopamanI sthiti hoya che. [18] mANibhadrakUTa, vaitADhakUTa, pUrNabhadrakUTa. A traNa kUTo suvarNamiya che, bAkInA cha ranamaya che. be visadeza nAmavALA deva che - tamAlaka ane nRtyamAlaka. bAkInA cha sadeza nAmavALA che. rAjadhAnIo jaMbUDhIpadvIpanA meru parvatanI dakSiNamAM tIchamAM asaMkhyAta dvIpasamudra atikramIne bIjA jaMbUdvIpamAM 12,000 yojana jaIne, ahIM rAjadhAnI kahevI, te vijaya rAdhAnI sardeza che. * vivecana-15 thI 18 : ahIM badhe padayojanA sugama che. vizeSa - prAsAdAvatuMsaka eka koza ud uccatvathI, addha kroza viThaMbhathI, addha kroza AyAmathI paNa jANavuM. * * * e pramANe somatilakasUrikRta zrInilaya e kSetra vicAnA vacanathI jANavuM. umAsvAtikRta jaMbUdvIpa samAsamAM paNa prAsAdAvatuMsaka AvA prakAranA pramANathI kahela che. - X - X - taH i Adi sugama che. vizeSa e - saparivAra - dakSiNAddha bharatakUTAdhipa sAmAnikAdi deva yogya bhadrAsana sahita. - have prastuta kUTonA avarya pUche che - A AkhuM sUtra vijayadvAra nAmaka avartha sUcaka sUtravat kahevuM. vizeSa A * x * dakSiNAddha bharatanI rAjadhAnI. ahIM nathI chatAM tenvi0 svayaM jANavuM. tathA dakSiNAddha bharatakUTa nAme deva, svAmItvathI, Ano che. have tenI rAjadhAnI kyAM che ? tema pUche che - te spaSTa che. have apara kUTa vaktavyatAne dakSiNAddha bharatakUTanA atidezathI kahe che - e pramANe dakSiNAddha bharatakUTa nyAyathI badhAM kUTo-trIjA khaMDa prapAtA kUTAdi buddhipathathI prApta karavA. te navamAM vaizramaNakUTa sudhI jANavuM. te paraspara-pUrvApacI, A artha che - pUrvamAM pUrvapUrva, pazcimamAM uttara-uttara, pUrvApara vibhAganI ApekSikatvathI kahyuM. A kUTonA varNaka vistAramAM A varDsamANa gAthA che. paNa meM te kUTonA vaNavAsamAM A gAthA yojanIya che - mo maHe * x * tenAthI vaitADhya maLe cothuM-pAMcamuM-chaThuM rU5 traNa kUTo kanakamaya hoya che. * x * bAkInA parvata kUTo vaitAdya varSadhara meTu Adi girikUTo - X * harissaha, harikUTa, balakUTa varjita badhAM ranamaya jANavA. je A vaitAdya prakaraNamAM badhAM parvatamAM rahela kUTatuM jANapaNuM che. te badhuM eka vaNakavathI lAghavArthe che. vaitADhya zabda ahIM jAti apekSAe che, tethI bharata, airavata, mahAvideha vijayamAM rahela vaitAdyanA nave kUTomAM sarvamadhyama traNatraNa kuTo suvarNanA jANavA. A ja kathana vetAryamAM vyaktapaNe dazavi che - mANibhadra ItyAdi. be kuTano videza nAmaka devo che - kRtamAla, nRtyamAla. bAkInA cha kUTonA sardeza nAmanA devo che. jemake dakSiNAddha bharata kUTano svAmI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/15 thI 18 dakSiNAddha bharatakUTa deva che. A ja arthane vyakta karatI gAthA kahela che - ja nAmanA kUTo che, te nAmanA devo palyopama sthitika nizce hoya che ane te pratyeka kUTanA jANavA. AnA dvArA ATha phUTonA svAmI kahyA. siddhAyatana phUTamAM siddhAyatananA ja mukhyapaNAthI tenA svAmI devanuM nAma jaNAvela nathI. Ech (zaMkA) dakSiNAddha bharata kUTonA sandeza nAma deva Azraya bhUtatvathI nAmo anvarya thAya che. jemake dakSiNAddha bharata nAmanA deva svAmItvathI upacArathI - 4 - dakSiNAddha bharata evuM nAma che. ema bIjAmAM paNa che. paraMtu khaMDaprapAta guphAkUTa ane tamisa guphA kUTamAM te kaI rIte che ? tenA svAmI nRtamAla, kRtamAla visardeza nAmapaNe che. khaMDaprapAta guphAnA uparavartIkUTa khaMDaprapAta guphAkUTa ItyAdi ja anvartha thato nathI. A sUtramAM dakSiNA bharatakUTa samAna, bIjA kUTanA atidezathI bRhakSetra samAsavRttimAM "e pramANe zeSa chUTo paNa sva-sva adhipati yogathI pravRtta che, tema jANavuM. khaMDaprapAtaguphAdhipatino phUTa khaMDaprapAtakUTa e yaugika nAmAMtara apekSAthI ahIM paNa anvartha ghaTe che ja. tethI ja kahe che ke - trIjA kUTamAM khaMDaprapAtaguphAdhipati deva AdhipatyAdi kare che, tethI te khaMDaprapAtaguphAkUTa kahevAya che. tyArapachI rAjadAnI viSayaka sUtra che. te saraLa che - 4 - rAjadhAnI khaMDaprapAtaguphA nAme che, mANibhadra deva che. - x - * sUtra-19,20 : [19] bhagavan ! vaitADhya parvatane vaitADhya parvata kema kahe che ? gautama ! vaitADhya parvata bharatakSetrane be bhAgamAM vibhakta karato rahela che. te A pramANe - dAkSiNA bharata, uttarAI bharata. ahIM mahaddhika yAvat palyopamasthitika vaitADhyakumAra deva vase che. tethI he gautama ! ema kahevAya che - vaitADhya parvata e vaitADhya parvata kahevAya che. athavA he gautama ! vaitADhya parvata e zAzvata nAma kahela che, je kadI nAM hatuM tema nahIM, kadI nathI tema nahIM, kadI nahIM haze ema paNa nathI, hatuM * che ane raheze. te dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita, nitva che. [2] bhagavan ! jaMbudvIpamAM uttarAI bharatakSetra kayAM Avela che ? gautama ! laghuhimavaMta varSadhara parvatanI dakSiNamAM vaitADhya parvatanI uttaramAM pUrvI lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNasamudranI pUrve, ahIM bUdvIpa dvIpamAM uttarAI bharata nAme vAsa kSetra kahela che. A kSetra pUrva-pazcima lAMbu, uttara-dakSiNa pahoLuM palyaka saMsthAne rahela, be tarapha lavaNa samudrane sRSTa, pUrva koTithI pUrva lavaNa samudrane spaSTa ane pazcima koTithI yAvat sRSTa che. gaMgA-siMdhu mahAnadI vaDe traNa bhAgamAM vibhakta, 238 yojana ane eka yojananA 3/19 bhAga vikabhakSI che. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tenI bAhA pUrva-pazcimathI 1892 yojana ane eka yojananA (19 bhAga ane ardhabhAga laMbAIthI che. tenI jIvA uttaramAM pUrva-pazcima lAMbI, lavaNasamudrane be bAju sRSTa che yAvat 14,471 yojana ane 6/19 bhAgathI kaMIka vizeSa nyUna AyAmathI kahela che. tenuM dhanupRSTha dakSiNathI 14,528 yojana ane yojananA 11/19 bhAga parikSepathI che. Ex bhagavan ! uttarAddha bharatakSetrano kevo AkAra pratyavatAra kahela che? gautama ! bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapuSkara yAvat kRtrima ane kRtrima vaDe che. bhagavan ! uttarAI bharatanA manuSyanA kevA AkArabhAva pratyavatAra kahela che? te manuSyo ghaNAM saMghayaNI yAvat keTalAMka siddha thAya che, yAvat sarve duHkhono aMta kare che. * vivecana-19,20 : have vaitADhya nAmanI nirukti pUche che uttaramAM kahe che - bharatakSetrane be bhAgamAM vibhAga karIne rahela che. tethI je bharata kSetranA be aDadhA kare che, tethI vaitADhya kahyo. have bIjA prakAre nAmano anyartha kahe che - ahIM vaitADhyagikuimAra deva mahaddhika, mahAdhutikAdi che. palyopamasthitika deva ahIM vase che. tenAthI vaitADhyano nAmAtvartha vijayadvAravat jANavo. kemake sardeza nAmanA svAmI che. anuttara ItyAdi pUrvavat che. - have uttarArdhvabharatakSetra kyAM che ? e praznasUtra kahe che. dakSiNAddha bharatanA samAna gamatvathI vyakta che. vizeSa e ke - paNUMkavat saMsthAna jenuM che te. te 238/3/19 yojana vidhyuMbha che. Ano zara paNa prAcyazara sahita svakSetra vistArathI 526 yojana ane 6-kaLA che. have tenI bAhA - uttarAddha bharatanI bAhA - pUrvokta svarUpa pUrvApara dizAmAM ekaika 1892|/19 bhAga ane yojanano ardhabhAga paNa 19mAM bhAgano che arthAt yojanano 38mo bhAga che. AnuM karaNa - gurudhanu pRSTha kalArUpa 2,76,042. temAMthI 2,04,131 kaLArUpa laghu dhanuHpRSTha zodhita karatAM thaze - 71,911. tene aDadhuM karatAM 35,955 kalAddha thAya che. tenA yojano 1892 ane 7-kalAddha thaze. A eka paDakhAMnI bAhAnI laMbAI che. have tenI jIvA kahe che - tenI jIvA-pUrvokta svarUpA uttaramAM laghuhimavaMtagirinI dizAmAM pUrva-pazcima lAMbI baMne bAju lavaNasamudrane spaSTa, dakSiNAddha bharata jIvA sUtravat ja jANavI. - 4 - 14,471 - 6/19 bhAgathI kiMcit vizeSa nyUna laMbAIthI che. AnA karaNa A rIte - kalIkRt jaMbudvIpa vyAsa 19 zUnya-5, IyUnita 189 zUnya-4, ISuguNa-189, zUnya-8, cAra gaNuM karatAM-756, zUnya-8. A uttarArdhva bharatano jIvAvarga che. AnuM vargamULa karatAM prApta kaLA che 2,34,954, zeSa - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/19,20 9 kalAMza-2,97,884 ane chaMda-5,49,908 thAya. prApta kaLAnA-19 bhAge yojana karatAM 14,471 - 5/19 uddharyA pachI zeSa kalAMzamAM umeratAM kaMika vizeSa nyUna 60 kaLA vivakSita che. have AnuM dhanu:pRSTa kahe che - te uttarArdhva bharata jIvAnA dakSiNa pArzvamAM dhanu:pRSTha arthAt uttarAddhabharatanA 14,528 11/19 yojana paridhicI kahela che. ahIM karaNa - uttarArdhva bharatanA kalIkRt Iyu 10,000, Ano varga-1, zUnya-8, tene cha vaDe guNatA 6-zUnya-8. te paNa uttarAddha bharata jIvA vargathI 75,60,00,00,000 e svarUpe mizrita thatAM 762 ane zUnya-8. A uttarAddha bharatano jIvA varga, tenA mUlathI prApta kaLA 2,76,043, zeSa kalAMza-2,62,151 ane chaMda rAzi-5,52,026, kaLAnA 19mA bhAge 14,528 11/19. ahIM zeSAMzonA avivakSitatvathI 11-kaLAnuM sAdhikatva sUcavyuM. ahIM dakSiNAddha bharatAdi kSetra saMbaMdhI zarAdi catuSka sukhethI parijJAnane mATe vRttikArazrIe koSTaka Apela che. zara 238/3 jIvA dhanu:pRSTha 9738/12 9766/1 kSetra dakSiNabharatAddha vaitADhya parvata 488/6 // | 10720/12 10743/15 uttara bharatAddha 526/6 | 1892/3nA | 14471/5 | 15528/11 288/3 bAhA - A zara Adi karaNavidhi prasaMgathI ahIM darzAvala che. ahIMthI AgaLa uttaramAM laghuhimavatAdi sUtramAM te darzAvela nathI. te kSetraviyAra vRttithI jANavuM. have uttarAddha bharatanuM svarUpa pUche che. te spaSTa che. ahIM ja manuSyanuM svarUpa pUche che - te paNa pUrvavat. cAvat koI sarva duHkhono aMta kare che. (zaMkA) ahIM manuSyomAM arahaMtAdinA abhAvathI mukti aMgabhUta dharmazravaNAdinA abhAvathI kaI rIte mukti prAptinA sUtranA aucityane kahe che ? te kahe che. cakravartI kALamAM khullI baMne guphAnA avasthAnathI jatA-AvatAM dakSiNA bharatavAsI sAdhu AdithI ke anyadA paNa vidhAdhara-zramaNAdithI ke jAti smaraNAdithI mukti prApti sUtra ucita che. [ahIM hIrasUrijInI vRttino saMdarbha che - jo ke uttarAI bharatakSetramAM tIrthaMkarAdinA abhAvathI anAdizotpannatvathI tyAMnA manuSyone dharmaprApti sAmagrI abhAva che, to paNa caitya namaskArAdi prayojana vaza tagata vidhAdharAdi sAdhu ane jinapratimAnA darzanathI karmanA kSopazamanA vaicitryathI ArdrakumArAvitta jAtismaraNa thAya.] - have A kSetravartI RSabhakUTa kyAM che, te pUche che - * sUtra-21 : bhagavan ! jaMbudvIpadvIpamAM uttarAI bharatakSetramAM RSabha phUTa nAmaka parvata kahela che ? gautama ! gaMgAkUTanI pazcime, siMdhu phUTanI pUrve laghuhimavaMta varSadhara parvatanA dakSiNI nitaMbamAM, ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM uttarArdhva bharatakSetramAM RSabhakUTa 25/7 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 nAme parvata kahela che. tathA - A RSabhakUTa ATha yojana urdhva uccatvathI, be yojana udvedhathI, mULamAM ATha yojana, madhyamAM cha yojana, upara cAra yojana vikhaMbhathI kahela che. mULamAM sAtireka 25-yojana, madhyamAM sAtireka 18-yojana, upara sAtireka 12 yojana paridhi che. 9. pAThAMtarathI - mULamAM bAra yojana, madhyamAM ATha yojana, upara cAra yojana vikabhathI, mULamAM sAtireka 37-yojana, madhye sAtireka 25-yojana, upara sAtireka 12-yojana paridhithI RSabhakUTa kahela che. te mULamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta, upara tanu. gopuccha saMsthAna saMsthita, sarva jAMbUnadamaya, svaccha-zlaGga-yAvat pratirUpa che. te eka padmavavedikAthI pUrvavat yAvat bhavana koza laMbAIthI, ddhakroza pahoLAIthI, dezona kroza urdhva uccatvathI che, artha pUrvavat. utpalo, pA yAvat RSabha, ahIM mahaddhika deva yAvat dakSiNathI rAjadhAnI pUrvavat meru parvatanA, jema vijayanI che tema kahevI. * vivecana-21 : bhagavan ! jaMbudvIpadvIpamAM uttarArdhva bharatamAM RSabhakUTa parvata kyAM che? gautama ! jyAM himavathI gaMgA nIkaLe che, te gaMgA kUTa tenI pazcime, e rIte siMdhUkuDanI pUrvamAM, laghu himavata varSadharanA dakSiNI nitaMbamAM che. A pradezamAM jaMbudvIpa dvIpamAM RSabha kUTa nAme parvata kahela che. te ATha yojana uMco Adi badhuM sUtrArthavat jANavuM. udvedha-bhUmimAM rahelo che. vikhuMbha-vistAra, upalakSaNathI AyAma paNa che. parikSepa-paridhi. - X >> X - ahIM kahe che - eka vastunA vikhaMbhAdi parimANamAM be rUpa asaMbhava hovAthI A graMthanA sAtizaya sthavira praNItapaNAmAM koI eka nirNaya kema nathI ? - X - satya che. jinezvaro badhAM kSAyika jJAnI hovAthI mULathI eka ja mata hoya. pAchaLathI kAlAMtathI vismRti Adi vaDe A vAcanA bheda che. jyotikaraMka vRttimAM kahela che ke - duHkhamAnubhAvathI durbhikSapravRttithI sAdhu vaDe paThana-guNanAdimAM muzkelI thaI. subhikSakALa thatAM baMne saMghano melApaka thayo. eka vallabhImAM, eka mathurAmAM. tyAM sUtrArtha saMghaTanamAM paraspara vAcanA bheda thayo. - 4 - tema ahIM paNa koI eka nirNaya hato. duSkara - 4 - 4 - ItyAdi. paraMtu siddhAMta ziromaNI pUjyazrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa praNIta kSetra samAsa sUtramAM uttaramata ja darzAvela che. jemake - badhAM ja RSabhakUTa urdhva ATha yojana hoya che, bAra, ATha ane cAra, mULamAM-madhyamAM-upara vistIrNa che. have enI pAvara vedikAdi kahe che - siddhAyatana kUTamAM pUrve kahyuM tema ahIM paNa vaktavyatA kahevI. te RSabha nAmanA devanA sthAna-bhavana sudhI kahevuM. te A - eka vanakhaMDathI cotaraphathI pavRitta che. RSabhakUTa upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/1 kakSa che, *x* cAvatuM tyAM vyaMtaro vicare che. te bahumaramaNIya bhUmibhAgatA bahu madhyadeza bhAgamAM eka moTuM bhavata kahela che. AnI vyAkhyA pUrvavatuM. bhavananuM pramANa sUtramAM sAkSAt ja dazarvila che. * x * jo ke bhavananA AyAmanI apekSAthI kaMIka jUna uMcAI pramANa che, prAsAda AyAmacI be gaNo uMco che. jJAtAdharmakathAnI vRttimAM bhavana ane prAsAdamAM zuM bheda ? tevA praznanA uttaramAM kahyuM, tenuM ahIM ekAryava jANavuM. kSetra samAsavRttimAM paNa bhavananuM pramANa kakSa che. nAmano varga bASabhakUTano te ja pramANe, jema jIvAbhigama AdimAM camakAdi parvatono kahyAM che. te rIte ahIM paNa aucityathI kahevo. te A rIte - bhagavanuM ! tene RSabhakUTa parvata kema kahe che ? gautama ! RSabhaparvatamAM drA, kSadrikA, vApI, puSkariNI AdimAM ghaNAM utpala, pA Adi RSabhakUTaprabhA, kaSabhakUTa vaNabhA che, athad wbhakUTa AkAranA che * x * tethI tenA AkArapaNuM ane varNapaNAthI taaNa sAdezyathI RSabhakUTa prasiddha che. tenA yogathI A parvata paNa sSabhakUTa che. aAvA anAdikALa prasiddha nAma hovAthI A pravRtti che. * * * prakAAMtarathI paNa nAma nimita kahe che - RSabha e ahIMno mahartika deva che, yAvatu zabadathI mahAghatika cAvata RSabhakUTa ane RSabhA rAjaghAnI AdinuM AdhipatyAdi karato yAvatuM vicAre che. tethI te bASabhakUTa kahevAya che. RSabhadevanI bApubhA nAme rAjadhAnI mera parvatanI dakSiNathI temaja kahevI, jema vijayadevanI pUrve kahI. A vijayA rAjadhAnInuM nAmathI aMtara che, varNanamAM koI aMtara nathI. $ vakSaskAra-2-"kALa" che - X - X - X -x - * sUjha-22 thI 26 : [2] bhagavana! jaMbUdvIpa dvIpamAM bharatomAM keTala kALa kahe che? gautama be bheda kALa kahe che, te A - avasarpiNIkALa ane utsarpiNIkALa. bhagavan! avasarpiNIkALa keTalA bhede kahela che ? gautamA bhede kahela che, te A - suyasuSamakALa, suSamakALa, sukama jamAkALa, yama suSamAkALa, duHAmAkALa, duHSama duHdhamAkALa. bhagavanA utsarpiNIkALa keTalA bheTe kahela che gautama cha meTe kahela che. te - duHSamaduHdhamAkALa yAvata muvamasudhamAkALa. bhagavan! eka-eka muhUrtanA keTalA ucchavAsakALa kahela che gautama ! asaMkhyAta samayanA samudAya samiti samAgamathI te eka avalikA kahI che, saMkhyAta vilikAno ucchavAsa ane saMkhyAla AvalikAno eka niHzAsa thAya che. [] haSTapuSTa, aplAna, nIroga manuSyano eka ucchavAsa-niHzvAsa prANa kahevAya che. [24] sAta prANono eka stoka, sAta stokano eka lava ane havanuM eka muhUrta kahela che. [5] 1993 ucchavAsanuM muhUrta anaMtajJAnIe kahela che. [] A muhUrta pramANathI 30-muhUrtano ahorama, paMdara horamano pakSa, be pakSano mAsa, be mAsanI Rtu, traNa RtunuM eka ayana, be ayananuM saMvatsara, pAMca saMvatsarano yuga, vIsa yuganA so varSa, daza zatavanA hAra varSa so hAvarSanA eka lAkha varSa, 84 lAkha varSanuM eka pUnama, 84 lAkha puganuM eka pUrva e pramANe dviguNa-dviguNa jANavuM. kuTitAMga-buTid, aDaDAMgaaDaDa, avavAMga-avata, hahukAMga-hahaka, utpalAMga-upala, vui-vu, nalinAMganalina, anipurAMga-Arya nipura, ayutAMga-Ayud, nayutAMganacuta, prayutasaMgaprayuta sUtikAra-mUhikA, etpahelikAMga-zIpahelikoMga-ellfuhevikA, yAvatuM * x * ATale sudhI gati che, ATalo gaNitano viSaya che, tethI AgaLa upamAkALa che. * vivecana-22 thI 26 : phoko avasthita ane anavasthita kALa bhedathI be prakAre jANavA chatAM ahIM sAA ghaTatAM zubha bhAvone joIne pArizepyathI saMbhavatA anavasthitakALane hRdayamAM dhArIne pUche che - jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM keTalo kALa kahela che? bhagavaMte kahyuM - gautamAM be prakAre kALa kahela che. te ja rIte - ghaTatA ApaNAthI avasarSe | muni dIparatnasAgare karela vakSaskAra-1-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/22 thI 26 101 che athavA kramathI Ayu, zarIrAdi bhAvo ghaTADe che, tethI te avasarpiNI evo A kALa che. prajJApaka apekSAthI te pahelA kahyo che. utsarpati-ArAnI apekSAthI vadhe che, athavA kramathI Ayu Adi bhAvo vadhe che, te utsarpiNIkALa che. 2 kAra baMne ArAnI samAnatA, samAna pariNAmatA Adine jaNAve che. tethI prazna kare che - avasarpiNI kALa keTalA bhede che ? cha bhede. (1) zobhana varSo jemAM che, te suSamA, suSamA evo A suSamA te suSamAsuSamA. - baMne sAmAnAI che, prakRSNArtha vAcakavathI atyaMta suSamAM, ekAMta sukharUpa A ja pahelo Aro che. tevo A kALa, te suSamA suSamA kALa. bIjo suSamAkALa, trIjo suSamadupamA * duSTa vapa jemAM che te duH5mA, suSama evo A duSamA te suSamaduSamA arthAt suSamAnuMbhAvanI bahulatA cAne duSamAbhAvanI apatA. cotho duSama suSamA arthAt duSama bhAvanI bahulatA, suSamabhAvanI alAtA. pAMcamo duSamA, chaTho duSamaduSamakALa. e pramANe utsarpiNI sUtro paNa kahevA. paraMtu cha e kALo viparIta krame kahevA. duSamaduSamArI suSamasuSamAM kALa. kALane vizeSathI jANavA pUche che - bhagavan! ekaika muhUrtano keTalo uzvAsa pramita kALa vizeSa kahyo che ? eka muhamAM keTalAM ugavAsa thAya che ? uzvAsa zabdathI ahIM upalakSaNathI ucchavAsa-ni:zvAsa sAthe ja levA. teno uttara- asaMkhyAta samaya prasiddha paTa-jJATikA phALavAnA daSTAMta bolanAranA svarUpano paramanikRSTa kALa vizeSa samayonuM vRMda, temanuM je mIlana, teno samAgama-eka thavAthI je kALamAna thAya che, te eka jaghanyayukta asaMkhyAtasamaya pramANanI "AvalikA" evI saMjJAthI jinezvare kahela che. - X - X - X - X - X - X - X - X - X - X - saMkhyAta AvalikAno ucchavAsa-aMtarmukha pavana, saMkhyAta AvalikAno niHzvAsa-bahirmukha pavana thAya. saMkhyayatvanI upapatti A pramANe - 56 AvalikAno eka kSallaka bhava grahaNa thAya, sAtireka 17 kSullakabhava, te eka uvAsa - niHzvAsakALa thAya. jevA prakAranA ucchavAsa vaDe muhUrtamAna thAya, te kahe che - puSTa dhAtuvALo, jarAyI nA hArela, vyAdhi vaDe pUrve ke hAla abhibhUtana thayela evA manuSyAdinA eka ucchavAsathI yukta niHzvAsa, ucchavAsani:zvAsa, te prANa kahevAya che. dhAtuhAni-jarAdi vaDe asvastha prANInA ucchavAsani:zvAsa varitAdi svarUpapaNe hoya, svabhAvastha nahIM, tethI hRSTAdi vizeSaNa grahaNa karyuM. sAta prANa - ucchavAsa niHzvAsano stoka, sAta stoke lava, 33 lavono A adhikRta jijJAsA - prazna che, te muhUrta kahe che. have 37 lavanA pramANathI sAmAnyathI nirUpita muharta ja ucchavAsa saMkhyA vaDe vizeSathI nirUpaNa karavA kahe che - teno A bhAvArya che - sAta uvAsathI toka, sAta stoke lava, tethI x 9 = 89. ane 99 lavano eka muhad. 49 x = 3333 thaze. tethI 1993 ucazvAse eka muhUd. 102 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 badhAM anaMtajJAnI vaDe" ema kahIne badhAM jinonI eka vAkyatA jJApanathI sadeza jJAnitva sUcavyuM che. - x - 4 - have je hetuthI muhAdi prazna che, te mAnavizeSane kahI, dvividha kALa parimANa jJApana mATe upakrama kahe che - UAmu ItyAdi. anaMtara kahela muhad pramANathI 30-muhUrtano ahorax. 15-ahoramano pakSa, be pakSano mAsa ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM. chelle 84 lAkha varSano eka pUvaga kahyo. pachI 84 lAkha pUvage * eka pU. pUrvanuM parimANa A pramANe - 7,05,60,00,00,00,000, A pramANe pUvaga-pUrva nyAyathI saMkhyA sthAna uttarottara guTitAMga-truTita ItyAdi - X* [ahIM hIrasUrijInI vRttino saMdarbha che .** - vaginI apekSAe pUull che, pUrvanI apekSAthI truTitAMga pradhAna che, tenI apekSAthI guTiMd, ItyAdi cAvatuM zIrSa prahelikA sarva prakalNa che. kemake bakutara padArtha viSayavaMzI che ItyAdi - X-] sUramAM ekathI nirdeza karAtA-13-saMkhyA sthAno che, lAghavapadhAna sujhathI A kahyuM. paraMtu A mane be guNAkAra bhramajanaka na nAkhavuM. kemake 84 guNakAne anaMtara ja kahela che. tethI A zabda saMskAra mAtra che. guTitAMga-truTita, aDaDAMga-vaDa, ItyAdi sUtrArthava jANavuM cAvat 84 lAkha zIrSa prahelikAMge eka zIrSaprahelikA thAya. tenI sthApanA A pramANe che - p5,8263,530,9301,0241,159,3356.995,6668,961,8966,8480, 8018,3296. e rIte 54 aMko ane AgaLa 40 zUnya Ave, e pramANe zIrSaprahelikamAM A badhAM 194 saMkhyAnA aMka sthAno thAya che. A mAdhurI vAcanA mujaba ane anuyogadvArAdi saMvAdi saMkhyAsthAna kahyA. - A mArI vAcanAgata ane anuyogadvANadi saMvAdI saMkhyA sthAnanuM pratipAdana karyuM. jyotikaraMDaka prakIrNaka sAthe visaMvAda che. paraMtu temAM vicikitsA na karavI. (hIrasurIzvarajInI vRttino saMdarbha-vallabhI vAyAnI ane jyotiSa daMDaka baMnemAM A saMkhyA gaNita judI rIte che - pUvaga-pUrva, latAMga-latA, mahAlatAM-mahalatA, ettietimatite, mahalinAMga-mAlid, mahAkumudAMgamAkumuda, kuTitAMga-buTita, mahIM guTitAMga-mahAguti, aTaTAMga-TaTa, mahA aTaTAMga-madha aTaTa UlhAMga-ha, mohAM-mahoha, zIrSauhelikaoNMgazIrSauhelikA - ahIM saMmoha na karavo. durbhikSA doSatI zrutahAnI thatAM jene jevI smRti hatI, tene tevI saMmati karIne lakhyuM. eka mathurA ane bIjIe valabhI lakhyuM ItyAdi] - vallabhI vAcanAmAM ud saMkhyA bhedathI tenI zIrSaprahelikA aMka sthApanA AvI jANavI- 18,55, 13,55, 01,15, 5419, 00969, 98134, 396so, 39346,54942, 61967, 33343, 6535, 33453, 18681, 6. e 30 [1] aMko ane AgaLa 180 zUnya thaze. jyotikaraMDakamAM kahela zIrSa prahelikAmAM 50 saMkhyaka aMka sthAno thAya. ahIM satya zuM ? te kevalI jANe. ATalA kALamAnathI keTalAMka ratnaprabhA nAka, bhavanapati, vyaMtara, suSamaduSamaAranA manuSya, tiryayonuM yathAsaMbhava AyU mApe che. ATaluM mAtra samayathI zIrSa prahelikA sudhI kALa gaNitasaMkhyA sthAna che. ATalo zIrSa prahelikA prameya sazi parimANa gaNitano viSaya - Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/22 thI 26 103 Ayu sthityAdi kALa che. tenAthI AgaLa upamA vaDe nivRta aupamika kALa che. upamA -x- kALa vize prazna kare che - * sUtra-27 thI 31 : [2] te aupamikakALa zuM che ? be bhede che - palyopama ane sAgaropama. te palyopama zuM che? palyopamanI prarUpaNA karIza. paramANu be bhede kahela che. te A rIte - sUkSma ane vyavahArika. anaMta sukhaparamANa pagalonA samudAya samiti samAgamathI vyavahArika paramANu nipaje che, tene zastro kApI na zake. [28] sutiNa zastra vaDe jenuM chedana-bhedana karavuM zakya nathI, te pramANu ema siddho kahe che, te pramANonI Adi che. (ravyavahArika paramANunA samudaya samiti samAgamathI te eka udllA -lakSikA thAya che, zlaSNa zvaNikA-jAvat uodhAMgula jaNavuM. ti A rI- ATha udGNa-zleksikAnI eka GNa zvarNikA, ATha GNa-kSaNikAno eka udaAriNa, ATha uddharaNano eka prasareNu, ATha basareNuno eka rathareNu, ATha rathareNunA eka devakUru-uttarakuranA manuSyano vAlA, ATha devakara-uttara kuranA manuSyanA vAtAgrano eka harivarSa-ramyaphavarSanA manuSyano vAlANa, e pramANe hemavaMta-eraNyavaMtanA manuSyono, pUrva-pazcima videhanA manuSyano, tenA ATha vAlAnI eka liMkSA, ATha lIMkhanI eka ja ATha jUno eka javamadhya, ATha jayamadAno eka aMgula. A gula pramANathI cha aMgulano eka pAda, bhAra mukanI eka veta, 24- gulanI eka ranI, 48-aMgulanI kukSI, 96 gulano eka akSa, * daMDa, , yuga, musala, nAlikA ema gaNatAM 2000 dhanuSano eka gAu, cAra gAuno eka yojana thAya. A yojanAmANano je paca, AyAma-vikaMbhathI eka yojana hoya, ud uccatvathI eka yojana hoya, tenAthI sAdhika traNagaNI paridhi hoya, te parAne eka, be, traNa yAvatuM utkRSTa sAta ahorAtranA janmela yaugalikanA vadhelA vAlAyothI saghana, nicita, nibiDa pe bharavAmAM Ave. te vAlAya nA kharAba thAya, na vivasta thAya, na ani bALe, na vAyu hare, saDI jAya. tyArapachI so-so varSe eka-eka lAzane bahAra kADhatA jeTalA kALe te patra kSINa, nIraja, nirlepa, niSThita thAya che, te palyopama. [] AvA koDAkoDI palyopamane dazagaNAM karavAthI eka sAgaropamanuM parimANa thAya che. [31] sAgaropama pramANathI (1) cAra koDAkoDI sAgaropama kALa te suSamasuSamA. () sAgaropama koDAkoDI kALa te suSamA. 3) be sAgaropama 104 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 koDAkoDI kALa ke suSamaduSamA, (4) eka sAgaropama koDAkoDImAM 2,000 varSa jUna kALa ne duSamasuSamA, (5) 21,000 varSano kALa te duSamA (6) 21,000no kALa te duSamagSamA. pharI utsarpiNImAM 1,000 varSano kALa te duSamaduSamA, e pramANe ulaTAkamathI jANavuM yAvatu cAra sAgaropama koDAkoDI kALa suSamasuSamA. ema daza sAgaropama koDAkoDI kALa avasarpiNIno che, daza sAgaropama koDAkoDI kALa utsarpiNIno che. ema vIza sAgaropama koDAkoDI kALa avasarpiNI-utsarpiNIno che. * vivecana-27 thI 31 - te pamika zuM che ? be bhede che - palsa vaDe kahevAnAra svarUpathI upamA jenI che, te tathA durlabha pArapaNathI samudra vaDe jenI upamA che te. '' kAra baMnenI tucakakSatA jaNAve che. je tuca kakSatA baMnenA asaMkhyAtakALane sUcave che. - te palyopama zuM che ? te huM karIza. AnA dvArA kiyAraMbha sUcaka vacanathI ziSyane mananI prasakti karAvI. anyathA "paramANu be bhede che" e dUrasAdhya palyopama prarUpaNAM prati saMdehavALo thaI ziSya AdaravALo na thAya. ziSyane vAcanA dAnamAM A vidhi che. ati suMdara dharmamaya upanIta kAraNa guNo vaDe ziSyanA manane prahalAda karatAM AcArya bole. paramANu be bhede - sUkSma ane vyavahArika - temAM sUkSmanA "kAraNa ja anya sUma ane nitya eka - rasa, varNa, gaMdha ane be sparza tathA kAryaliMga paramANu hoya che ItyAdi lakSaNa lakSita atyaMta parama nikRSTatA lakSaNa kahyuM, vaizeSika rUpanuM pratipAdana karela nathI. tenI sthApanA karI vyavahAranuM svarUpa kahe che - anaMtA sUma paramANurUpa pudgalo saMbaMdhI je samudAya - traNa, cAra dino saMyoga, tenI je samiti - ghaNuM mIlana, temanA saMyogathI - ekI bhAvathI, eka vyavahArika paramANuM thAya che. arthAta nizcayanaya ja nirvibhAga sUma pudgala paramANune Icche che, jyAre vyavahAra paramANu aneka vaDe hovAthI skaMdha ja kahevAya che. vyavahAra naya, te aneka saMghAta niSpanna hovA chatAM paNa je zastracheda, agnidAha Adino viSaya na hoya, te hajI paNa tathAvidha skUla bhAva na pAmyA hovAthI paramANapaNe vyavahAra kare che. tethI A nizcayathI skaMdha hovA chatAM paNa vyavahAranayanA matathI vyavahArika paramANu kahyo. - X - X - anaMta paramANu vaDe niSpanna kASThAdi zastra chedAdi viSaya deTa, to paNa anaMtanA anaMta bhedavathI teTalAM pramANamAM niSpanna hajI paNa samatvathI zastra chedAdi viSayatAne pAmato nathI. Ane agni vaDe bALavuM, jaLathI bhIMjAvuM, ItyAdi badhAne nirasta karela che. A artha mATe pramANa kahe che - sutIkSNa zastra vaDe paNa khaga AdithI be bheda karavA, aneka prakAre vidAravA, soya vaDe vastrAdi mAphaka chidra sahita karavAnuM je pudgalAdi vizeSa nizcayathI samartha nathI, te vyavahArika paramANu siddha che. tema Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/17 thI 31 105 arahaMta bhagavaMte utpanna kevaLajJAnathI, siddhimAM gayela nahIM, kahela che ItyAdi - X - X - X - (zaMkA) te sUkSmatatvathI cakSu Adi gamya nathI, paNa je anaMta sUkSma paramANu vaDe eka vyavahArika paramANu AraMbha thAya, te cakSu Adi agocara, zA chedAdi gocara che, te maMda che. [kahe che] pudgalapariNAma be bhede che - sUma ane bAdara, * x * AgamamAM paNa pudgalonA sUkSmatva-asUmatva pariNAma kahelA che. jemake dvipadezI DhaMdha eka ja nabhapradezamAM samAya che. te ja baMne paNa samAya che, te saMkocavikAsakRta bheda che. lokamAM paNa dekhAya che. pijela Tu ane lohIpiMDanA parimANamAM bheda che. tethI vistAra karatAM nathI. dhe pramANamAMtara lakSaNArthe kahe che - anaMta vyavahArika paramANunA samudAya samiti samAgamathI je parimANa mAtra che, te eka atizaya glaNa che. * x * utprAbalyathI glaNazlakSikA te utkSaNazlarNikA, - x* A glaNazlaNikAdithI gula sudhI pramANa bhedo uttara krame aSTa guNo hovA chatAM pratyeka anaMta paramANuva choDatAM nathI. tethI nirvizeSita paNa kahela che. pUvokta pramANa apekSAthI aSTaguNatvathI sthULatAthI urva reNu apekSAthI aSTabhAga pramANavathI glaNazlaNikA kahevAya che. svathI ke parathI utdagho-ticha calana dharma jAlapraviSTa sUryaprabhA abhivyaMgya reNu te uriNa, pUviida vAyu prerita je jAya che, te reNune trasareNu che. rathanA gamanathI je reNu te rathareNu che. devakara Adi nivAsI mAnavonA vALa sthULatAnA kramathI kSetra zubhAnubhAva hAni kahevI cAvatu videha AzrayImanuSyonA ATha vAlANanI eka liA, ATha zikSAnI eka cUkA, ATha cUkAnA eka yavamadhya, ATha yavamadhyano eka aMgula. A gula pramANathI ja kahe che - cha aMgulano pAda - pagano madhyatalapadeza athavA pAdahAthano cotho bhAga, bAra aMgulanI eka veMta * x * x * e pramANe AgaLa paNa 24-aMgulanI eka ni, e sAmayikI paribhASA che. nAma kozAdimAM "baddhamuSTivALonI hAtha te ni" ema kahyuM che. 48-aMgulanI kukSi, 96 aMgulano eka akSa-gADAno avayava vizeSa - x - dRDha skaMdha kASTha te musala ane nAlikA-te yaSTi vizeSa che. - X - X * dhanu pramANathI dhanuSano eka gAu, cAra gAuno eka yojana, A yojana pramANa vaDe je paca-dhAnyAzraya vizeSa, badhe samapaNe hovAthI, tenI jema kahyuM. upamA zabdano lopa thayo che. yojana AyAma ane vikuMbha vaDe samavRtatva hovAthI pratyeka utsadha aMgula nipajJa yojana, yojana ud uccatvathI che. te yojanA paridhithI sAdhika gaNaguNo che. vRtta paridhithI kaMIka jUna cha bhAga adhika triguNatvathI che. ukta pramANavALo palya, eka-be ke traNa utkRSTathI sAta divasanA ugelA 106 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 sadhInA vAlANakoTIthI bharela. temAM muMDita mastakanA eka, be, traNa divasanA pUrela, pracaya vizeSathI nibiDIkRta, vALanI agra koTI-prakRSTa vibhAga. athavA vAlANa koTi eTale videha kSetranA manuSyanI apekSAthI sUkSmavAdi lakSaNa yukatapaNAthI zreSTha vAlANa, kuranA manuSyanA roma, tenI koTi, koTAkoTI pramukha saMkhyA. * x - jema aDada AdithI bharela koThI hoya tema vAlANakoTIthI bharela. vAlANanI saMkhyA lAvavAno upAya A che - devaku, utaku? manuSyanA vAlANathI AThagaNAM harivarSa-ramyaka varSanA manuSyanA vAlANa che. jyAM eka harivarSaramya varSanA manuSyano vAlANa che, tyAM kurukSetranA manuSyanA ATha vAlANa hoya che. jyAM eka haimavata-bhairaNyavata manuSyanA vAlANa che. tyAM kurukSetranA 64-vAlANa che. e pramANe videhanA manuSyanA 512 vAlANa, likSA-4096, cUkA-2,68, vayamadhya 2,62,144, aMkula saMkhyA 20,97,152, ahIM aMgulathI utsadhAMgula levA. kemake AmAMgula aniyata che ane pramANAMgula atimAnAthI che. ahIM badhe pUrva pramANanI apekSAthI uttara-uttara pramANathI ATha gaNAthI A saMkhyA thAya che. A sazine 24-gaNI karIe, tethI 5,03,31,648 thaze, kemake hAtha-24 gula pramANa che. A rAzinA cAmaNAM karIe. cAra hAthathI dhanuSa thAya. tethI prApta saMkhyA thase - 20,13,26,592. A 20eo gaNuM karIe. 2ooo pramANathI eka koza thAya. tethI saMkhyA thaze - 4,02,65,31,84,000 thaze. pachI A sazine cAra gaNA karIe, kemake yojanamAM cAra kroza pramANa thAya che. tethI saMkhyA Ave - 16,10,61,23,36,000. zUci gaNanAthI A ja gAmita jANavuM. A zucirAzi che, AnA vaDe ja guNita pratara samacaturasa yojanamAM che. kemake sUci vaDe zUci guNitathI ja pratApaNuM che. saMkhyAthI - 2,59,40,33,38,53,65,40,56,96,00,000. A rAzi vaLI pUrva sazi vaDe guNita dhanarUpa romarAzi thAya che. te A rIte - 4,180, 463, 588, 1584, 2338, 4544, 560, oooo, oooo thaze. ukta sazi samacatustra dhana yojana pramita parAgata che. samavRtta dhanayojana pramita palyagata zazinI apekSAthI keTalA bhAgathI adhika che, tenA vaDe adhika bhAga pAtana arthe sukumAranA vaDe pUla upAya kahe che - anaMtarokta zazine 24 bhAga vaDe ghaTADatAM prApta thAya che - 1340, 8531, 8024, 5066, 0115, 7689, 3440, 0000, 0000. ukta zazine 19 vaDe guNavA. tethI samavRta dhanayojana parAgata zazi thAya che. te saMkhyAthI A pramANe thaze - 33, 3035, 504, 2455, 554, 199, 5091, 5350, 00000000. teno artha A che - jevA 24 bhAgothI samacatustra dhana yojana pramita parAgata romarAzi thAya che. teTalA 19 bhAgo vaDe samavRtta dhana yojana amita parAgata zazi thAya che.. (zaMkA) covIza vaDe bhAga daIne 19 vaDe guNavAno zuM artha che ? (samAdhAna) Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra27 thI 31 103 eka yojana pramANa vRta kSetranA karaNarItithI Avela traNa yojana ane yojanAno chaTho bhAga - 3/1/6. savarNathI thaze 19/6 ane vRttapatra paridhi kSetra, AnA vaDe samacaturasa patha paridhi kSetra cAra yojana rUpa guNIe. sthApanA A rIte - 16 * * A 16, samachedamAM 24 lAghava mATe baMneno cheda karatAM thaze. 19-24. arthAt - samacatustra paridhi kSetrathI vRta paridhi homathI zULa vRttithI pAMca bhAga nyUna che. tenA karaNa mATe A upakrama che ane sthULa vRtti yojananA cha bhAganI kaMIka adhikatAnI vivakSA karI nathI. te vAlANo pracayanA vizeSathI polANa abhAve ane vAyunA asaMbhavathI asAratAM thatI nathI. tethI parivivaMsa pAmatA nathI. kaMIka parisaDana AzrIne vinaMsA pAmatA nathI. tene agni bALe nahIM, vAyu hare nahIM. kemake ati ghana hovAthI agni ke vAyu tene atikrame nahIM. te kadI pUtibhAva na pAme - artha kadI durgadhIva na pAme. te vAlAthI athavA te prakAre paca bharyA pachI so-so varSe ekaika vAlANane haratA kALa mApavo. tethI jeTalA kALa vaDe te paca kSINa thAya - vAlAgra kADhI letA khAlI thAya. tathA narana - ja hita samAna sUkSma vAlAjha. * x - nirlepa - atyaMta saMzleSathI tanmayatAmata vAlANanA lepanA apahArathI. dravyanA apanayane AzrIne niSThAne pAmela te niSThita. athavA A ekArcika zabdo che athavA A zabdo ati vizuddhi pratipAdanapara che. * x - te A palyopama che. A parAgata vAlANonA saMkhyAta varSathI upahAranA saMbhavathI saMkhyAta varSa koTAkoTI mAnathI bAdara palyopama jANavuM. AnA vaDe kahevAnAra suSamasuSamAdi kALamAnAdi adhikAra na jANavo. paNa sUkSma palyopama svarUpane saraLatAthI samajavAne prarepaNA karelI che, tema jANavuM. tethI pUrvakota ekaika vAlANanA asaMkhyAta khaMDa karIne bharela uodha aMgula yojana pramANa AyAma, viThaMbha avagAha palyane soso varSe ekaika vAlANa apahArathI sarva vAlANakhaMDa nirlepanA kALarUpa asaMkhyAta varSa koTAkoTI pramANa sUkSma palyopama che. - X - X - e pramANe AgaLa sAgaropamamAM paNa jANavuM. have sAgaropama svarUpa padya gAyA vaDe jANavuM - anaMtarota palyopamane daza vaDe guNela koDAkoDI te sAgaropama thAya che. te badhuM saraLa che. vizeSa e ke A sAgaropama pramANathI jUnAdhika nahIM evA cAra koDAkoDI sAgaropama kALa, te suSama suSamA - cAra sAgaropama koDAkoDI lakSaNakALA te pahelo Aro kahevAya che. je kALamAM 42,000 varSa jUna che. te cotho Aro kahevAya che. te 21,000 varSanA duHSama kALa ane 1,000 varSanA duHSama du:SamAM rUpa che, tenA vaDe pUrNa eka koDAkoDI thAya che. avasarpiNIkALa daza sAgaropama koDAkoDIthI 108 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 pUrNa thAya. e pramANe padyAnupUrvIthI utsarpiNI kahevI. avasarpiNI-utsarpiNIthI kALacakra thAya. bharatamAM kALanuM svarUpa kahyuM, have kALamAM bharatanuM svarUpa pUchatAM kahe che - temAM avasarpiNInA vartamAnapaNAthI suSama suSamAno prazna kahe che - * sUtra-32 - bhagavana / jaMbUdvIpa hIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM suSama suSamAM nAme pahelAM ArAmAM uttama kASThA prApta bharatamanA kevA svarUpe AcAra-bhAvapratyavatAra che? - gautamAM bahusamaramaNIya bhUmibhAga che. jema koI AliMgapuSkara yAvatuM vividha paMcavaNa maNi vaDe ane tRNa-maNithI upazobhita che. jemake - kRSNa yAvata zukala. e pramANe varNa, gaMdha ane zabdazI vraNa ane maNi kahevA yAvata tyAM ghaNAM manuSyo ane mAnuSIo tyAM bese che, suve che, rahe che, niSadhA kare che, vaNa vartana kare che, hase che, rame che, krIDA kare che. te samayamAM bhad varSamAM ghaNAM uddAla, kuddAla, muddAha, kRmAla, nRtamAla, daMtamAla, nAgAla, gRgamAla, zaMkhamAla, zetamAla nAmaka vR1 samUho hatA. te kuza-vikuza rahita mULavALA hatA, te mULamaMta, kaMdamaMta cAvatu bIjamaMta, xpuSpa ane phaLa vaDe DhaMkAyelA rahetA hatA. zrI vaDe atIva-atIva zobhatA rahelA hatA. te samayagALAmAM bharatakSetramAM tyAM-tyAM ghaNAM bheTatAla, heratAla, meratAla, prabhatAla, zAla, sarala, saptaparNa, pUgaphalI, khajUrI, nALiyera e badhAMnA vano hatA. je kuzAvikuza rahita mULavALA vRkSa hatA yAvat rahelA hatA. te ArAmAM bharatakSetramAM tyAM-tyAM ghaNAM serikA, nomAlikA, koraMTaka, baMjIvaka, manoja bIja bANa, kaNera, kujAya, siMduvAra, mogara, juhikA, mallikA, vAsaMtikA, vasula, khula, sevAla, agasti, magadaMtikA, caMpaka, jAti, navanItikA, kuMda, mahAjAti e badhAMnA gulmo hatA. te badhAM ramya, mahAmepa niraMbhabhUta, paMcavaNa puSpothI kusumita hatA. te bharatotranA bahusamaraNIya bhUmibhAgane vAyu vaDe kaMpita aJzAkhAthI phUlane pADIne puNanA paMjopacArayukta karatA hatA. te ArAmAM bharatakSetramAM tyAM-tyAM, tyAre tyAre ghaNI vanarAjIo kahelI hatI. je kRSNa-skRNAvabhAsa yAvata manohara hatI. puSpa parAganI saurabhathI matta, bhramara, koka, bhaMgAska, kuMDalaka, cakora, naMdImukha, kapila, piMgalAkSaka, karaMDaka, cakavAka, bataka, haMsa Adi aneka pakSInA yugalo tyAM vicaratA hatA. te vanarAjIo pakSIonA madhura zabdothI sadA pratidhvanita rahetI hatI. te vanarAjInA pradeza yuponA Asava pIvAmAM utsuka, madhura guMjana karatA bhamarInA samUhathI parivRtta, dad, mata bhramaronA madhura dhvanithI mukharita hatA. te vanarAjIo Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 109 110 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 aMdaranI bAju phaLothI ane bahAranI bAju puSpothI AcchAdita hatI. tyAMnA phaLo svAdiSTa hatA, vAtAvaraNa nIroga hatuM. te kAMTAthI rahita hatI. vividha prakAranA phulonA guccho, ladInA gulmo tathA maMDaLothI zobhita hatI. vAva-puSkariNI-dIkviMkA hatI. te badhAM upara lagRha hatA. ItyAdi - 4 - te sarvatratuka puSpaSphaLathI samRddha hatI yAvatuM prAsAdIya hatI. * vivecana-32 - bhagavana! jaMbadvIpadvIpamAM bharatakSetramAM A avasarpiNImAM vartamAnamAM, suSamAsuSamA nAmanA paNT - kALa vibhAga lakSaNa-AsamAM. te kevo che ? prakRSTa avasthAne prApta, pAThAMtarathI ta:kALa apekSAthI utkRSTa vaNadine prApta - tenA utamAryane prApta, bharatakSetrano kevA AkArAdi hatA ? badhAMnI parve vyAkhyA karI che. vizeSa e ke ahIM manuSyopabhoga adhikAramAM nidrA sahita ane hitavanA bhedathI zayanamAM baMne rIte jAya che. have savizeSa manuSya jijJAsAmAM na pUchavA chatAM guru vaDe ziSyane mATe upadeza che. prazna paddhati rahita pahelA ArAnA anubhAva janita bharatabhUmi saubhAgya sUcaka cAra sUtra kahe che - te ArAmAM bharata varSamAM ghaNAM uddAla, kuddAlAdi nAmaka kumajAti vizeSa samUha tIrthakara ane gaNadhare kahela che. te kevA che ? te kahe che - muLa * darbha, viza * balvamadi tRNa vizeSa vaDe vizuddha - hita, vRkSamUla - teno adhobhAga che. ahIM mULa, zAkhAdi paNa Adi bhAga lakSaNathI kahe che, jemake zAkhA-mULa ItyAdi, pachI sarva vRkSanA mULanI pratipatti mATe vRkSanuM grahaNa che. mULamaMta, kaMdamaMta e be pada cAvatu pada saMgrAhya jagatI vananA tarugaNa mAphaka vyAkhyA karavI. * X - X - te ArAmAM ghaNAM bheratAlAdi vRkSa vizeSa che. kyAMka prabhavAlavana pATha che. temAM prabhavAla e vRkSa vizeSa che. zAlasajja, sarasva-devadAra, te badhAMnA vana, pUgalI-kamukavRkSa. khajUrI Adi prasiddha che, tenA vana, bIjuM pUrvavatuM. te ArAmAM ghaNAM zerikA, navamAlikA AdinA gulyo chetemAM badhuM jIvaka gubho, jenA puSpo madhyAhai vikase che siMduvAra gubha-jAtigubha, agatsyagubhamagadaMtikAbubha, zubha eTale nAno skaMdha, bahukAMDa, paga-puSa-skULa yukta. AmAMnA keTalAMka jANItA che, keTalAMka deza vizeSathI jANavA. dazAddha varNa : paMcavaNa, kusuma-jAti ekavacana che tethI kusuma samUha artha thaze. * x - bharata varSano bahasamaramaNIya bhUmibhAga, vAyu vaDe kaMpita agrazAlA, tenA vaDe choDAyela je puSpakuMja, te ja upacAra-pUjA tenA vaDe kalita-yukta kare che. dhe A ja vanazreNInA varNanane mATe kahe che - te te dezamAM, te te dezanA tyAM-tyAM pradezamAM ghaNI vanarAjI kahI che. ahIM eka-aneka prakAranA vRkSonI paMkti che, te vanarAjI che. zeSa kathana pUrva sUtravat che, tethI pharI kahela nathI. kRSNakaNAbhAsa pachI cAvatuM zabdathI nIla-nIlAvabhAsa, harita-haritAvabhAsa, zItazItAvabhAsa, snigdha-stiSpAvabhAsa, harita-haritAvabhAsa, zIta-zItAvabhAsa, niSpasnigdhAvabhAsa, tIva-tIvAvabhAsa, kRSNa-kRSNacchAya, nIla-nIlacchAya, haritahatizyAya zIta-zItachAya, niSpa-nidhachAya, tId-tIdchAya, dhanakaDita chAyA, vAyanAMtarathI ghanakaDita chAyA, mahAmeghanikuba bhUta, ramya. A sUtra pUrve pAvara vedikAvana varNana adhikAramAM lakhela che, je pharI lakhela che, te atidezadarzita sUramAM sAkSAt dazavila che. - X - X - sUtramAM kaMIka eka deza grahaNazI che, kaMIka sarva grahaNa vaDe che. kaMIka kamathI che, kaMIka utkramacI sAkSAt lakhela che. te kAraNe vAcakane vyAmoha na thAya, te mATe samyakrapAThane jaNAvavA vRtimAM pharI lakhIe chIe - 17 chappayara ItyAdi. * * * * * . temAM saMffma - saMpiMDita daita bhramara-madhukara-pathakara ItyAdi che - * - nAnAvihaguccha - vividha guccha, gubha, maMDapathI zobhita, vAva Adi suNiti - vAva, puSkariNI, dIdhiMkAmAM sArI rIte nivezita ramya jAlagRho che. vivira - vicitra zubha dhvajAbhUta, mamitta - atyaMtara puSpa, phaLa. bahAra patrathI AcchAdita. sa3 - svAdu phaLa, nirovara - nIrogatA, fifttta * piMDama nihArima sugaMdhI. * x - - ukta sUtranI vyAkhyA pUrvavat che. vizeSa e ke - ramata - surata unmAdI je bhramara Adi jIvo, ItyAdi. e pramANe ja sUtrakAre - x * atideza karela che. sUtramAM lAghavatA dazavi che, jema nizIthabhASyamAM soLamAM uddezAmAM kahela che - kyAMka deza grahaNa che, kyAMka saMpUrNa bhaNela che, ItyAdi - 4 - have ahIM vRkSanA adhikArathI kalpavRkSa svarUpa batAve che-- * satra-13 : te ArAmAM bharatakSetramAM tyAM tyAM, tyAre tyAre, mattAMga nAme vRkSagaNa kahela che. jema te caMdraprabhA yAvata chagtpaticchanna rahela che, e pramANe yAvatuM nana nAmaka vRkSagaNa kahela che. * vivecana-33 - te ArAmAM bharatavarSamAM te-te dezamAM, te-te pradezamAM mata-madanA aMga-kAraNa, te madirArUpa, jemAM che - te mattAMga nAme vRkSagaNa kahela che. te kevA che ? te kahe che - jema te caMdraprabhA Adi madha vidhi ghaNAM prakAre che sAva cha-pratiSkRtta rahela che. -x* ahIM badhAM cAvat zabdo vaDe sUcita mattAMga Adi vRkSa varNana jIvAbhigama upAMga mujaba kahevuM. te A pramANe - jema te caMdraprabhA, manazIlA, vara sIdhu, vara vANI, sujAta patra-puSaSphaLa-coyaNiwAsa sArabahu dravya yukti saMbhAra kALa saMdhi Asava, madhumaraNa-riTAbha-duddhajAti prasanna tallaga Adi surA [madisa varNa-gaMdha-rasa-parzayukta, Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 111 bala-vIrya pariNAmavALA, ghaNAM prakAranI madhavidhi hoya, te pramANe te matagAdi drumANa aneka bahu vividha visasA pariNata, madhavidhi yukta phaLa vaDe pUrNa bIsadaMti, kasa-vikasa rahita vRkSAmULa cAvata chacpatiyajJa, zrI vaDe ati zobhitaatizobhita rahela che. sUga vyAkhyA - A saMketa vAkya che. bIje sthAne paNa vyAkhyA karAyela kalpadrumasUmothI jANavuM. caMdraprabhA - caMdranA jevI prabhA jenI che te. maNizilA, zreSTha evI te sIdhu-varasIdhu, zreSTha evI te vAruNI-varavAruNI, sujAtasuparipAkagata puSpo, phaLo, gaMdha dravyono je sa, tenA vaDe sAra tathA ghaNAM dravyonA upavRMhaNakono saMyoga. tenuM prabhutva jemAM che te. tathA svasvane ucita saMdhita aMgabhUta dravyonuM saMdhAna yojavuM. temAMthI utpanna thAya te kAla saMdhijA. AvA prakAre te Asava che. ahIM zuM kahe che ? patrAdi vAsaka dravya bhedathI aneka prakArano saMva te patrAsava. * ** madha vizeSa riSTharana varNanI AbhA, je zAsmAMtaramAM "jaMbUkalakalikA" nAme prasiddha che. dugdhajAti - AsvAdathI dudha jevI. prasanna - surA vizeSa, talakasurAvizeSa, zatAyu - je so vakhata zodhita chatAM sva-rUpane choDatI nathI. "sAra" zabda badhAM sAthe joDatAM khajUrasArathI banela Asava vizeSa te khajUsAra, mRddhikAdrAkSa, tenA sArathI nipajJa Asava te mRDhIkAsAra, kapilAyana - madha vizeSa, suparvaparipAka pAmela, je kSodarasa-zeraDIno rasa temAMthI niSpanna uttama susa. A badhAM madha vizeSa che. ukta madha lokaprasiddha che, A paNa bIjA zAothI ke lokathI yathA svarUpa jANavuM. A madha vizeSa kevuM che ? varNanA prastAvathI atizAyI, e pramANe gaMdha-rasasparzathI sahita, baLahetuka vIrya pariNAma jemAM che, te tathA ghaNAM prakAranA jAtibhedayukta e bhinna kramathI yojavuM. tevA svarUpathI, paraMtu anya prakAranI nahIM tevI madha vidhi vaDe yukta te matAMga hRmagaNa che. anyathA daSTAMta yojanA sabhya na thAya. kevI viziSTa madhavidhi? te kahe che - navakra - vyakti bhedathI, vaghu * prabhUta, viyasA-svabhAvathI, tevA prakAranI kSetra vizeSa sAmagrIthI janita-pariNata, paNa IzvarAdi vaDe nipAdita nahIM, te madhavidhi vaDe yukta, tAlAdi vRkSanI mAphaka saMkurAdimAM nahIM, paNa phalAdimAM, tethI kahe che - phaLomAM pUrNa madhavidhi vaDe. sAmarthyathI te ja anaMtarokta madhavidhi vaDe zrave che. kyAMka visakRta pATha che. temAM "vikase che" ema vyAkhyA karavI. arthAt te phaLo paripAkagata madha vidhi vaDe pUrNa phUTa thaI-thaIne te madhavidhine choDe che. -x have bIjA kalpavRkSanA jAti svarUpane kahe che - te ArAmAM tyAM-tyAM, tyAre tyAre ghaNAM "mRgAMga' nAme vRkSa gaNa kahelA che. jema ke vAska, ghaTaka, lazaka, karaka, karkarI, pAyaMcaNi, udaMkavaddhanI, supatiSThaka, viSTapArI, casaka zrRMgAra ItyAdi - X 112 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 * vicitra vrata - x- savarNa, maNi, rana AdithI cikita bhAjana vidhi-ghaNAM prakAre hoya. te pramANe te bhRgAga vRkSo aneka bahuvidha visasA pariNata bhAjana vidhithI upayukta phaLo vaDe pUrNavat rahelAM che. sUga vyAkhyA - chata - bharavuM, pUratuM che. aMga-kAraNa. bharaNa kriyA, bharavAnA bhAjana vinA thatI nathI. tenA saMpAdakapaNAthI vRkSo paNa mRtAMga che. jema ke vArakamaradeva prasiddha mAMgalyaghaTa, ghaTaka-nAno ghaDo, kaLaza-moTo ghaDo, kaka-prasiddha che, karkarI-te ja vizeSathI, pAdakAMcanikA - paga dhovA mATenI sonAnI pAtrI, udaMka-jenA vaDe pANI choDAya che, vAddhanI-galaMtikA, jo ke nAmakozamAM karaka, karkarI, vAddhanImAM kaMI ja bheda nathI, to paNa ahIM saMsthAnAdi kRta bheda lokathI jANavo. supatiThakapuSpa patra vizeSa, pArI-telAdinuM vAsaNa, caSaka-surApAnanuM pAtra, bhaMgAra-kanakAlupa, saka-madirApAtra, dakavAka-pANIno ghaDo, vicitra-vividha vicitrayukta, vRtaka-bhojana kSaNe upayogI ghI AdinA pAtra. te ja maNipradhAna vRtaka te maNivRttaka, zukticaMdanAdinA AdhArabhUta, bAkInA vinTara karoDI, tallaka, capavitAdi lokathI ke saMpradAyathI jANavA, suvarNa ane maNi ratnonA citro vaDe citrita bhAjananA prakAro ghaNAM prakAre che arthAt eka ekamAM anaMtara anekabheda che. mRtAMga paNa vRkSagaNa che. bhAjanaprakArathI yukta, phaLo vaDe pUrNa hoya tema vikase che. teno A artha che - tenA bhAjana prakAro phaLonI jema zobhe che. athavA 'Dha' zabdanI bhinna kramathI yojanA karavI, tethI phaLo vaDe pUrNa bhAjana vidhithI yukta che. have trIjA kalpavRkSanuM svarUpa - te ArAmAM te-te dezamAM ghaNAM buTitAMga nAme vRkSa samUho kahelA che. jema te AliMga-mRdaMga-praNava-paTaka-dardaka-DiDima-karaDIbhaMbhA-horaMbha-kaNiya-kharamukhI-mukuMda-zaMkhisa-piralI-vaMsa-veNughoSa-viparI-mahatikacchabhI-talatAla-kAMsyatAlathI susaMpayukta Atodhavidhi, nipuNa gaMdharva zA kuzala vaDe paMdita pristhAna karaNa zuddha hoya, te pramANe te vRkSagaNa paNa aneka bahuvidha virasA pariNata tata-vitata-dhana-jhusira AtodhavidhithI upayukata phaLathI pUrNavatuM rahe che. * x - sUga vyAkhyA - jema te AliMga nAmaka je vAdaka vaDe muja AliMga vagADAya che. arthAt hRdaye dhAraNa karIne vagADAya che. mRdaMga-nAnuM mardala. praNavabhAMDa, paTaha-laghupaTaha, dardarika-jenA cAra caraNa vaDe sthita gAyanA carma vaDe avanaddha vAdha vizeSa. DiDama-pahelA prastAvanuM sUcaka praNava vizeSa, bhaMbhA-DhakkA-X * horaMbhamoTI DhakkA, vaNitA-koIka vINA, kharamukhI - kAhala, mukuMda-muraja vizeSa, zaMkhikAnAnA zaMkharU5, teno svara kaMIka tIkSNa hoya che, paNa zaMkha jevo ati gaMbhIra nahIM, piralI ane varcaka-tRNarUpa vAdha vizeSa che. parivAdanI-sAta tArI vINA, veNu-vaMza vizeSa, sughoSA-vINA vizeSa, vipaMcI-taMtrI, vINA-moTI zatataMgikA, kacchapI-bhAratI vINA, rigisigikA - gharNamANa vAjiMtra vizeSa. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 113 A vAjiMtro kevA prakAranA che? tala - hAthanI tALI, tAla AdithI saMprayukta-suSka atizayathI samyagucavokta rIte, prayukata-saMbaddha, jo ke hastapuTa e koI vAdha vizeSa nathI, to paNa tenAthI thato zabda paDaghAtA zadane lakSIne che. AvA prakAre Atodhavidhi - sUrya prakAraje rIte nipuNa hoya, e pramANe gaMdharva-nATya zAstramAM kuzaLa, tenA vaDe paMdita. vaLI zuM viziSTa te kahe che - Adi, madhya, aMtya sthAnomAM karaNa vaDe - kiyA vaDe yathokta vAdana kriyA vaDe zuddha - avadAta, paNa asthAna spaMdana vaDe leza doSathI paNa kalaMkita nahIM te, guTitAMga vRkSagaNa paNa tevA prakAre ja che, bIjA prakAre nahIM. tata-vINAdi, vitata-paTaha Adi, dhana-kAMsyatAlAdi, zuSira-vaMzAdi. AvA svarUpe sAmAnyathI cAra prakAranI Atodha vidhithI yukta che. bAkI pUrvavatuM. have cothA kalAvRkSanuM svarUpa kahe che - te ArAmAM te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM dIpa zIkhA nAmaka vRkSagaNo kahelA che, jema ke saMdhyA virAra samayamAM navanidhi pati, hIpikA cakravAla chaMda, prabhUta vRttipalita sneha, ujjavalita, timiramardaka, kanaka nikakusumita-pAliAtagavata prakAza, kaMcana-maNi-rana-vimala-mahAI-tapanIya-ujavala vicitra daMDa vaDe hIpikAthI sahasA prajavAlita - x * x - ItyAdithI zobhatA, te pramANe ja dIpazikhA vRkSagaNa paNa aneka bahuvidha visA pariNata udhotavidhithI yukta phaLothI pUrNavat kusa-viksa rahita cAvatu rahe che. sUga vyAkhyA - te ArAmAM dIpazikhA samAna dIpazikhA tenA kAryakArItvathI che, anyathA vyAghAtakALavathI, temAM agninA abhAvathI dIpazikhAno paNa asaMbhava thAya. - 4 - jema te saMdhyArUpa uparama samaya vartitvathI maMda rAga che, te avasare navanidhipati cakravartI mAphaka hasva dIpA dIpikA, teno cakavAla - sarva taraphathI parimaMDalarUpa chaMda kevuM hoya te kahe che - ta - cUra, vartaya-dazA jenI che te tathA, payati-paripUrNa sneha - tailAdi rUpa, ghana-atyartha ujjavalita, tethI ja timiramardaka, vaLI zuM viziSTa che. te kahe che - kanakanikara- savarNarAzi, kusumita evuM pArijAtakavana-puSita surata vizeSa vana. tenI jema prakAza-prabhA, AkAra jeno che te tathA. ATalA samudAya vizeSaNa kahyA, have samudAya ane samudAyInA kaMIka bheda che, te jaNAvavA samudAya vizeSaNanI ja vivakSAthI samudAyI vizeSaNo kahe che -x - vavA ItyAdi. dIpikA vaDe zobhato. kevA prakAranI dIpikA vaDe ? te kahe che - suvarNa maNiratnamaya, vimala-svAbhAvika AgaMtuka mala rahita, mahAImahotsavAI, tapanIya-suvarNa vizeSa, tenAthI ujjavala-dIpta, vicitra-vicitravartI daMDa, jeno che, te tathA tenA vaDe sahasA-eka kALa prajavAlita ane utsarpitA vartI utsarSaNathI tathA snigdha-manohara teja jemAM che te. dIpyamAna-rAtrinA dekhAtA, vimala2i5/8]. 114 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 dhULa AdinA abhAve, grahasamUha jevI prabhA jevI che te. vitimirakara-niraMdhakAkAsa kiraNa, tevo A sUra, tenI jema je prasarela udhota-prabhA samUha, tenA vaDe dIpyamAna, jAlAvat ujjavala, prahasita-hAsya, tenA vaDe abhirAma-ramaNIya, tethI ja zobhAyamAna. tenI jemaja dIpazikhA vRkSagaNa paNa aneka-bahuvidha visasA pariNata udhota vidhi vaDe yakta, jema dIpazikhA rAzimAM gharanI aMdara udhota kare che, dIvase paNa ghara AdimAM tenI jema A vRkSo che, tevuM kahevAno Azaya che. e pramANe have kahevAnAra jayotipikA nAme vRkSathI vizeSa che. bAkI pUrvavatuM. have pAMcamAM kalpavRkSanuM svarUpa kahe che - te ArAmAM tyAM-tyAM ghaNAM jyotipikA nAme vRkSagaNa kahelA che. jema te turaMtano ugelo zarada sUryamaMDala, paDatI ulkA, hajAro dIpatI vidhutu, ujjavala hutAvaha, nidhUma jalita-niddhata-ghauta-id-cpanIya kizuMka, jAsuvana kusuma, vimukulitapuMja maNi-rana kiraNa, jAtya hiMgalokano Dhagalo, atireka rU5. tenI jema jyotipikA vRkSagaNa aneka bahuvidha visasA pariNata, udhota vidhithIyukta, zubhalezyA, maMgalezyA, maMdAta lezyA, kUDA mAphaka sthAnasthita, anyonya samavagADha lezyA vaDe sva prabhAthI te pradezane cotaraphathI avabhAsita, udhotIta, prabhAsIta yAvat rahela che. sUtra vyAkhyA - te ArAmAM jyotiSikA nAme vRkSagaNo kahela che. anvartha A pramANe - jyotika devo, te ja jyotiSika. - X - X * jIvAbhigama vRttimAM jyotipikA kahela che. tethI ahIM jyotiSika zabdathI sUrya grahaNa thAya che, tenI samAna prakAzakArItvathI vRkSo paNa jyotirSika kahyA che. jyoti zabda sUrya ke vali vAcaka che. te kevA svarUpe che, te kahe che - jema te turaMtanuM ugela zaratuM sUryamaMDala, athavA paDatI evI hajAro ulkA, dIpatI evI vidhata, udagata evI javAlA jevI che te, dhUmarahita dIpta dahana-agni. A sevA svarUpe che te kahe che - nimati-haMmezAM agni saMyogathI zodhita mala, auta-zodhita tapta ane tapanIya, je kiMzuka-azoka-japAkusuma, vimukulita-vikasita paMja, je maNi-ranakiraNo, jAtya hiMgalokano samUha, te svarUpathI atizaya yathAyoga varSathI prabhA vaDe svarUpa jenuM che te. tenI jema jyotipikA vRkSagaNa paNa aneka bahuvidha visasA pariNatathI udhotavidhi vaDe yukta jyAM sudhI che te saMTaka, (zaMkA) jo sUryamaMDalAdiva prakAzaka che, to durnirIkSyatva, tIvratva, jaMgamavAdi dharmayukta paNa hoya che, tethI kahe che - sukhakAriNI lezyAteja jenuM che te, tethI ja maMgalezyA, maMdAtapa lezyA, jenI che te tathA sUrya-analAdi AtapanuM teja, jema dussaha che, temAM tema nathI. tathA parvatAdinA zRMganI mAphaka sthira. samayakSetranI bahAra vartatA jayotikonI mAphaka te avabhAse che. tathA paraspara samavagADha lecA sahita ayati jemAM vivakSita jyotiSiyA nAmaka taralezyA avagADha che, tyAM bIjAnI vezyA paNa avagADha che, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 115 jyAM bIjA taranI lezyA avagADha che, tyAM vivakSita taralezyA avagADha che. prabhAti e tasatra vijayadvAra toraNa saMbaMdhI karaMDaka varNanamo vyAkhyAyita karela che. A to bahavyApI dIpazikhAvRkSanA prakAzanI apekSAthI tIvra prakAza hoya che, eTaluM pahelAMthI vizeSa che. dhe chaThA kalAvRkSanuM svarUpa kahe che - te ArAmAM tyAM-tyAM ghaNAM citrAMga nAme vRkSagaNa kahela che. jema te prekSAgRha vicitra ramya zreSTha kusumadAmamALAthI ujjavala, prakAzatA mukta puujjopacAra vaDe yukata, varaliya vicitra mAlya zrI samudaya pragarbha graMthima-veSTima - pUrima-saMghAtima mAlyathI cheka zilpI vibhAga racitathI sarva taraphathI samanubaddha pravirala-laMbAtA-vipakRSTa-paMcavaNa kusumadAmathI zobhatA vanamALA kacaJya mAphaka dIpatA. tenI mAphaka citrAMta vRkSagaNa paNa che. te aneka bahuvidha visasA pariNatA mArAvidhithI yukta yAvat rahela che. sUra vyAkhyA - te ArAmAM, ItyAdi pUrvavata, aneka prakAranA cimanA vivakSA prAdhAnyathI mAlyanA aMga-kAraNa, tenA saMpAdakatvathI vRkSo paNa cimAMga che. jemake - te prekSAgRha, vividha citrayukta, tethI ja ramya - jonArane manane AnaMda Ape che. temAM zuM viziSTa che te kahe che - zreSTha kusumanI mALA, zreNIo, tenA vaDe ujjavala, dedIpyamAnapaNAthI kahyuM che. bhAsvAn - vikasitapaNe ane manoharapaNe dIpatA, mukta je pupopacAra puMja, tenA vaDe yukta, viralita-viralIkRta vicitra je mAlya-gracita puSpamALA, teno je zobhA prakarSa, tenA vaDe ati paripuSTa, graMthima-je sUtra vaDe grathita, veSTima-je puSpamugaTa samAna uparanA zikhara AkRti vaDe mALA sthApana. pUrima-je laghu chidromAM puSpo mUkIne pUrAya che. saMghAtima - je puSpa puSpa vaDe paraspara nAla pravezathI saMyojAya che. A prakAre mArA vaDe paramadakSiNakaLAvAna dvArA vibhakitApUrvaka je ahIM yogya graMthimAdi. tenA vaDe badhI dizAmAM sArI rIte baddha, praviralad-thoDAM paNa asaMhatava mabacI thAya che. tethI vipakaTava pratipAdanA kahe che - bRhad aMtarAlathI paMcavarNI kusumadAma vaDe zobhatA. vaMdana mALA agrabhAgamAM karela che jene te, te svarUpe dIpatA, tenI jema citrAMga vRkSagaNo paNa aneka bahuvidha visasA pariNathI mAthavidhi vaDe yukta. - 4 - have sAtamAM kalAvRkSanuM svarUpa kahe che - te ArAmAM tyAM-tyAM ghaNAM cikarasa nAme vRkSagaNa kahelAM che. jema ke sugaMdhI zreSTha kamaLa, zAli naMdala, viziSTa nirupahaddurbarAddha zArada ghI goLa khAMDa madhumelita, atirasa paramAtta hoya, uttamavarNa-gaMdhayukta hoya athavA cakravartI rAjAnA nipuNa rasoyAe nirmita karela hoya, * x * athavA pratipUrNa dravyathI upaskRta hoya, varNagaMdha-rasa-parzayukta bala-vIrya pariNAmavALA hoya, Indriya-bala-puSTinI vRddhi karanAra, bhukha-tarasane haNanAra, ItyAdi hoya - - - te pramANe te citrarasa vRkSagaNa paNa aneka bahuvidha visasA pariNata bhojana 116 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vidhithI yukta ane kuza-vikuza rahita cAvatuM rahe che. sUtra vyAkhyA - teno ArAmAM ItyAdi pUrvavatuM. vizeSa e ke futra - madhurAdi bheda bhinnatvathI aneka prakAra ane khAnArane AzcaryakArI sa jemAM che te. jema paramANa-khIra hoya che, tema. bIjuM zuM vizeSa che? pravagaMdhayukta * x - pradhAna, doSarahita hogakAlAdi sAmagrI saMpAdita Atma lAbha. kalamazAli- cokhA vizeSa, naMdala-ayitakaNa, bhAta, viziSTa gAya Adi saMbaMdhI, pAkAdi vaDe avinAzita dudha tenA vaDe pakAvela arthAt parama kalama zAli vaDe ane parama dudha vaDe yathocita mAtra pAkathI niSpAdita. tathA zaradaRtuno ghI, goLa ke madha, zarkarAno apara paryAya melita jemAM che te. jotAM ja sukha upaje tevuM. tethI ja atirasa-uttama varNa gaMdhava - jema cakravartI rAjAnA odanavatuM hoya che. nipUNa evA rasoIyAe nipAdita * x * rasavatI zAstranA jJAtA ja odananA viSayamAM sukumAratA lAvavAne mATe eka viSayamAM catura kalpone dhAraNa kare che. te odanamAM zuM viziSTa che ? kalamazAli vaDe yukta che, viziSTa paripAkagata che, bApane choDatA, komaLa catukalA sekAdi vaDe parikarmita hovAthI viza, sarvathA tuSAdi malathI rahita, pUrNa sikatha jemAM che te. aneka puSpa-phaLa Adi prasiddha, tenA vaDe yukta che. athavA lADavA jevA hoya che. zuM viziSTa che ? te kahe che - paripUrNa, elacI AdithI saMskArela x * yazokta mAtrAmAM agni paritApa Adi vaDe parama saMskArane pAmela, varNa-gaMdha-rasa ane sparzanA sAmarthyathI ati zayavALA, bala-vIrya hetu pariNAmI hoya. * x* temAM vastra - zArIrika, vIrya-aMtarano utsAha tathA IndriyonAcA AdinA, svasva viSaya grahaNanI paTutA, tenI puSTi, temAM vRddhi kare che. bhukhatarasane haNe che tathA pradhAna vaNita-niSaddha goLa ke tevI khAMDa, tevI khAMDelI sAkara-mIzrI, tevuM ghI, tenA vaDe yojita che. tathA sUkSama evA traNa vastra vaDe gALavAthI samita-ghauMnuM cUrNa, teno garbhatenA mULadaLathI niSpanna. atyaMta vallabha, tadupayogI dravya vaDe saMyukta. tenA jevA te citrasa vRkSo paNa aneka bahuvidha visasA pariNata bhojana vidhithI yukta ItyAdi pUrvavatuM. have AThamAM kalpavRkSanuM svarUpa kahe ce - te ArAmAM tyAM tyAM ghaNAM marcaMga nAme vRkSagaNa kahelA che. jema te hAra, ardha hAra, veDhanaka, mugaTa, kuMDala, vAmottaka, hamajAla, maNijAla, sUtraka, gaDucI, akSAka, kSudraka, ekAvali, kaMThasUtra, makarI, naiveyaka, zroNisUtra, cUDAmaNi, kanakatilaka, siddhArthaka, karNavAli caMdra-sUrya-vRSabhacakAga, talabhaMjaka, truTita, hasta mAlaka, harisaya, keura valaya, prAlaMba, aMgulijjaka, valAkSa dInAramAlikA, kaMcimehala, kalAva, prataraka, pAdajAla, ghaMTikA, biMkhiNI, rano jAla, nepura, calaNa mAlikA, ItyAdi * x * kaMcana, maNi, ratana vaDe cikita. te pramANe mAsTaMga vRkSagaNo aneka yAvat bhUSaNa vidhithI yukata che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 - sUtra vyAkhyA - te ArAmAM ItyAdi pUrvavat. vizeSa e ke maNimaya AbharaNa, adheyamAM AdhAranA upacArathI maNI mAphaka aMgo - avayavo jenA che, te mahyaMga arthAt AbhUSaNanA saMpAdaka. jemake te hAra-aDhArasaro, addhahAra-navasaro, veSTanaka-kAnanuM AbharaNa, vAmotakahemajAla - chidravALA suvarNAlaMkAra vizeSa, e pramANe maNikanakajAla paNa jANavuM. sUtraka - vaikakSakakRt suvarNa sUtra, ucitakaTaka - yogya valaya, kSudraka-aMgulIyaka vizeSa, ekAvalI - vicitra maNinI kRt ekasarikA, kaMThasUtra-prasiddha che. makarikAmakarAkAra AbharaNa urastha-hRdayAbharaNa, traiveya-gaLAnuM AbharaNa. 2/33 ahIM sAmAnya vivakSAthI traiveya, e jIvAbhigama vRtti anusAra kahyuM, anyathA haimavyAkaraNAdimAM alaMkAra vivakSAmAM traiveyaka kahela che. e pramANe bIje paNa tete vRtti anusAra jANavuM. throNisUtra - kaTisUtra, cUDAmaNi nAme sarvarRparatnasAra, na-amarendra magaTamAM sthAyI amaMgalamaya pramukha doSane haranAra ane parama maMgalabhUta AbharaNa vizeSa. kanakatilaka-lalATAbharaNa, puSpAkRti lalATAbharaNa, siddhArthaka-sarpapapramANa svarNakaNa racita suvarNa-maNimaya karNavAlI-kAnanA uparanA bhAganuM bhUSaNa. zazi-sUrya-vRSabha svarNamaya caMdrakAdirUpa AbharaNa vizeSa. cakrAkAra zirobhUSaNa vizeSa, truTika-bAhAnuM AbharaNa. - 4 - keyUra-aMgada, valaya-kaMkaNa, prAtaMba-muMbanaka, aMgulIyaka-mudrikA, valakSa-rUDhithI jANavuM. dInAramAlikI Adi - dInArAdi AkRti maNimALA. kAMcI mekhalA kalApa - strInuM kaTI AbharaNavizeSa. prataraka - vRttapAla AbharaNa vizeSa, pArihArya-valaya vizeSa pagamAM jAlAkRti, ghaMTikA-ghaskiA, kiMkiNIkSudra ghaMTikA, ratnoru jAla-ratnamaya evuM jAMghanuM laTakatuM saMkalaka saMbhave che. caraNa mAlikA-saMsthAna vizeSakRt paganuM AbharaNa, kanaka nigaDa-beDI AkAranuM AbharaNa vizeSa, je suvarNanuM saMbhave che. lokamAM te kaDalAM nAme prasiddha che. e badhAMnI zreNi - X - A ane AvI bhUSaNavidhi - AbhUSaNa prakAro che. te avAMtara bhedathI ghaNAM prakAre che. temAM zuM vizeSa che ? kaMcana-maNi-ratnanA citrothI citrita. te pramANe AbhUSaNa vidhithI yukta che, te mahyaMga, evo tAtparyArtha che. bAkI pUrvavat. have navamAM kalAvRkSane kahe che - te ArAmAM tyAM tyAM ghaNAM gRhAkAra nAmanA vRkSamaNo kahelA che. jema te prAkAra, aTTAlaka, carikA, dvAra, gopura, prAsAda, AkAzatala, maMDapa, eka zAlaka, be zAlaka, trizAlaka, catuHzAlaka, garbhagRha, mohanagRha, vallabhI, mAlI gRha, bhaktigRha, vRtta-yaMsa, caturA, baMdhAvarta saMsthita, paMDuratala-muMDamAlaharmita, dhavalahara-ardhamAgadha vibhrama, zailaardhazailathI saMsthita, kUDAgAra suvihita koSThaka aneka ghara - saraNa-layanaApaNa viDaMga jAla vRMda niyUha apavaharaka caMda zAlikArUpa vibhakti kalita bhavanavidhi, bahu vikalpA che. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 te pramANe te gehAkAra vRkSagaNo paNa aneka-bahuvidha-vividha visasA pariNata, sukhArohaNa, sukhotAraNa, sukhaniSkramaNa-praveza, dardara sopAna paMkti yukta, zubhavihArathI, manonukULa, bhavanavidhi vaDe upayukta yAvat rahela che. sUtra vyAkhyA - gehAkAra nAme vRkSagaNo kahelAM che, je rIte te prAkAra-vapra, aTTAlaka-prAkAra upara rahela Azraya vizeSa, carikA-nagaranA prAkAranA aMtarAlamAM 114 ATha hAtha pramANa mArga, dvAra, gopura-puradvAra, prAsAda-narendrano Azraya, AkAzatalakaTa AdithI DhAMkela kuTTima, maMDapa-chAyAdi mATe paTAdimaya Azraya vizeSa. ekazAlaka, be zAlaka Adi bhavano che. vizeSa e ke - garbha gRha e atyaMtagRha che. anyathA kahevAnAra apavakathI punarukti thAya. mohanagRhakatikrIDAgRha, vallabhI-chadi AdhArapradhAnagRha, citrazAla gRha - citrakarmavat gRha, mAlakagRha-bIjI bhUmikAdinI uparavartI gRha, citrAdi Alekha pradhAna gRha, vRttavartulAkAra, tryasa-trikoNa, caturasa-catuSkoNa, gaMdhAvartta-prAsAdavizeSanI jema saMsthAnagRha. pAMDuratala-sudhAmayatala, muMDamAlaharmsa-uparI anAcchAdita zikharAdi bhAgarahita harmsa, dhavalagRha-saudha, ardhamAgadhavibhrama-gRhavizeSa zaila saMsthita-parvatAkAra gRha, ardhazaila saMsthita-temaja che. kUTAkA-zikharAkRti ADhya, suvidhikoSThaka-susUtraNApUrva karacitano uparano bhAga vizeSa, aneka gRho, sAmAnyathI zaraNa-tRNamaya, layanaparvata nikuti gRha, ApaNa-hATa ItyAdi bhavanavidhi-vAprakAra ghaNAM vikalpe che. te kevA che ? viTaMka-kapotapAlI, jAlavRMda-gavAkSasamUha, nirvyUha-dvAranA uparanA paDakhe nIkaLela lAkaDuM, caMdrazAlikA-zirogRha, evA prakAranA vibhAgothI yukta te pramANe bhavanavidhi vaDe yukta a gRhAkAra vRkSo paNa rahelAM che. kaI viziSTa vidhithI rahelA che ? sukhathI ArohaNa-urdhvagamana, sukhenAvatAra - nIce utaravuM te, sukhathI niSkramaNanirgama ane praveza jemAM ce te tathA, kaI rIte ukta svarUpa kahela che ? - dardara sopAna paMktiyukta, ekAMte sukha vihAra, avasthAna, zayanAdi rUpa jemAM che te. jemAM che te, tathA manonukUla che, te vyakta che. bAkI pUrvavat. - te samaya ArAmAM tyAM tyAM ghaNAM anagna nAme have dazamuM kalpavRkSa vRkSagaNa kahela che. jema te Ajinaka, kSauma tanula, kaMbala, dukUla, kozaya, kAlamRgapaTTa aMzuka-cinAMzuka 5TTa, AbharaNa-citra-zlakSaNa-kalyANaka, zRMganIla, kAjaLa bahuvarmI rakta-pIta-zukla ItyAdi - 4 - nA bhatticitro yukta bahu prakAre vastravidhithI pravara paTTanugata varNarAgayukta che. te pramANe anagna vRkSa paNa kahela che. te aneka, bahuvidha, vividha, vijrasA pariNata vastravidhithI yukta cAvat rahela che. sUtra vyAkhyA - nAmArtha che - vicitra vastradAyIpaNAthI tatkAlIna lokone nagnatA jenAthI rahetI nathI, te anagna. - 4 - 4 - bina - carmamaya vastra, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/33 119 kSauma-sAmAnyathI kapAsanuM banela, bIjAnA mate atasInuM banela. tanu-zarIrane sukhasparzapaNe lAti-anugrahaNa kare che, te tanula-tanusukhAdi, kaMbala, tanukakaMbala e pATha mujaba-taMtuka-sUkSma unanuM kaMbala, dukUla-gauDa dezanuM viziSTa kAryAsika athavA kUla-vRkSa vizeSa, tenuM valka laIne udUSala jaLa vaDe kuTIne vaNAya che te. kauzeyatrasaritaMtuthI niSpanna kAlamRgapaTTa - kALamRgacarma, aMzukacinAMzuka e vividha dezamAM prasiddha dukUlavizeSarUpa che. athavA pUrvokta varkanI je atyaMtara hIri vaDe niSpAdita thAya, sUkSmAMtara hoya te cInAMzuka paTTa-paTTasUtra niSpanna, AbharaNa vicitra. lakSNasUkSmataMtu niSpanna, kalyANaka-paramavastra lakSaNayukta. bhRga-kITa vizeSa, tenI jema nIla, kalavarNa bahuvarNa-vicitravarNa, lAlapILuM-sapheda, saMskRta-pakirmita, je bhRgaroma ane hema, te rUpa kanakarAcchustitvAdi dharmayogathI. slaka-kaMbala vizeSa jIna Adi. A kevA prakAre che ? te kahe che - pazcima deza, uttaradeza, siMdhudeza, usabhatti-saMpradAyathI jANavuM, draviDa-baMga-kaliMga dezo che. ukta dezomAM utpannapaNAthI je che te. nalinataMtu - sUkSmataMtu maya je viziSTa racanA, tene vaDe citrita, ItyAdi, vastra vidhi ghaNAM prakAre hoya che. vapattana-tete prasiddha patana, temAMthI nIkaLela. vivida maMjiSThArAgAdi vaDe yukta, te pramANe anagnaka vRkSagaNa paNa aneka bahuvidha vividha visasA pariNata vastravidhi vaDe yukta ItyAdi. jIvAbhigamanI pratimAM kyAMka kyAMka kaMIka adhika pada paNa dekhAya che, te vRttimAM vyAkhyAyita karela nathI. tethI ame paNa arthapada lakhela nathI. te saMpradAyathI jANavuM. >> X - suSamasuSamAmAM kalpavRkSanuM svarUpa kahyuM. have te kALanA manuSyanuM svarUpane pUchatA kahe che - - sUtra-34 : bhagavan ! te ArAmAM-samayagALAmAM bharatakSetramAM manuSyanA kevA ravarUpanA AkAra bhAva pratyavatAra kahela che ? gautama ! te manuSyo supratiSThita kUrma cAru caraNavALA vat lakSaNavyaMjana-guNayukta, sujAta suvibhaktasaMgata aMgavALA prAsAdIya yAvat pratirUpa che. bhagavan ! te ArAmAM-samayagALAmAM bharatakSetramAM mAnuSInA kevA svarUpanA AkAra bhAvapatyavatAra kahela che? gautama! te mAnuSIo sujAta sarvAMgasuMdarI, pradhAnamahilA guNo vaDe yukta, atikrAMta visarpamAna mRdutA, sukumAla kUrma saMsthita viziSTa caraNo, Rju mRdu pIvara susAdhaka aMgulI, abyunnata racita talina tAmazUci snigdha nakho, romarahita, vRtta-laSTa-saMsthita, ajaghanya prazasta lakSaNa, akakoppa jAMghayugala, sunirmita sugUDha sujju maMDala saMbaddhasaMdhI, kadalI staMbhAtireka saMsthita nirdeza sukumAla mRdu mAMsala avirala sama saMhita sujAta vRtta pIvara niraMtara uru aSTApada vItikasRSTa saMsthita prazasta vichinna, jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 thula zreNI - - - vaMdana AyAma pramANathI bamaNI vizALa mAMsala subaddha, zreSTha jaghana dhAriNI, vajra virAjita prazasta lakSaNa nirodara, trivalIka vali, tanunaka madhyabhAga, Rju rAma sahita jAtyatanu kRna snigdha Adeya laDaha sujAta suvibhakta kAMta zobhaMta rucira ramaNIya romarAjI gaMgAvata pradakSiNAvarta taraMga bhaMgura ravikiraNa taruNa bodhita krozAyaMta, padma gaMbhIra vivRta nAbhi, anugbhaTa prazasta pInakukSI, sannata pArzva, saMgata pArzva, mRdu-mAsIka pIna racita pArzva, akaDuka kanaka caka nirmaLa sujAta nirupahata gAtrayaSTi, kaMcana kaLaza pramANa sama sahita laSTa yuyuka Amelaka samalayugala vartika abhyunnata pIna racita pIvara payodharA, bhuyaMga anupUrva tanuka gopuccha vRtta saMhita namita. Adeya sulabhita bAhuo, tAmanakha, 120 - mAMsala grahasta . - - pIvara komaLa zreSTha aMgulI, snigdha hastarekhA, ravi-zazi-zaMkhacakra-svastikathI suvibhakta suvviracita hAthanI rekhAo, pIna-unnata hAthakakSA-bastipadeza, pratipUrNa gALa-kapola, caturaMgula supramANa kaMbuMvara sardeza grIvA, mAMsala saMsthita prazasta hanuka, dADamapuSpa samAna pIvara pralaMba kucita vara adhara, suMdara uttaroSTha, dahIM dakaraka caMda kuda vAsaMti mukula dhavala chidra vimala dAMta, rakta utpalapatra mRdu sukumAla tAlu ane jIbha, kaNera mukula kuTila abhyudgata Rju tuMga nIka, zArada nava kamala kumuda kuvalaya vimaladala nikara sardeza lakSaNa prazasta ajinha kAMta nayano, pratala dhavala Ayata AtAmralocana, nAmita cApa rucira kRSNAbharAji saMgata sujAta bhramara, AlIna pramANayukta kAna, pIna dRSTa gaMDa lekhA, caturasa prazasta sama niDAla, kaumudI rajanIkara vimaLa pratipUrNa saumya vadanA, chatraunnata uttamAMga, akapila susnigdha sugaMdha dIrghavALa - - - - 7, vaja, sUpa, zubha, dAmani, kamaMDalu, kaLaza, vApI, svastika, patAkA, mRta, matsya, kuMbha, zreSTharatha, magaradhvaja, aMka, thALa, aMkuza, aSTApada, supratiSThaka, mayUra, zrI-abhiSeka, toraNa, medinI, udadhi, zreSTha bhavana, giri, zreSTha Adarza, salIlagata, vRSabha, sIMha ane cAmara e uttama prazasta batrIza lakSaNadhArI - haMsa saEzagatikA, koyala madhura gira suravarA, kAMtA, badhAMne anumatA, cAlI gayela vaLIA - paLIA - vyaMga - durvaNa, vyAdhi, dobhagyi, zokAdi. je uccatva manuSyonuM che, tenAthI kaMIka nyUna uMcAIvALI, svabhAvathI zrRMgAra-cAru vezavALI, saMgata gata hasita bhaNita ceSTita vilAsa saMtApa nipuNayuktopacAra kuzalA, suMdara stana jaghana vadana hAthapaga nayana lAvaNya rUpa yauvana vilAsayukata che. - - [te mAnuSI strIo] naMdanavana vivara cAriNI apsarA jevI, jANe Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 1ra1 122 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bharatonI mAnuSI asarAo che, te AzcaryakArI, pekSaNIya, prAsAdIyA yAvatuM pratijJA che. te manuSyo oghasvara, haMsavara, kaucasvara, naMdIvara, naMdIghoSa, sahasvara, salghoSa, suvara, suvaranighoSa, chAyAAtA-udhota-aMga aMgavALA che - - - - - vajAbha nArAya saMghayaNI, samayasa saMsthAna. AtaMka hitA zarIra, anuloma vAyuvega, kaMkagrahaNI, kapotaparikSAmA, zakunI-poSa-pitarauru pariNata, 6ooo dInu uMcA che. te manuSyone 56 piTha karaMDako che. AyuSyamAna zramaNa ! kahelI che. teo pA utpala gaMdha sazanI:zvAsayukta surabhivadana vALA che. te manuSyo prakRtithI upazAMta, prakRtithI patalA krodha-mAna-mAyA-lobhavALA, mRdumArdavatA saMvw, AlIna bhadraka, vinIta, alya IcchAvALA, asaMnidhisaMcaya, viDimaMtara parizvasana, IcchAnusAra kAmabhoga bhogavanArA hatA. * vivecana-34 : bhagavad ! te samaya-ArAmAM bharatavarSamAM manuSyonA kramathI yugalonA kevA AkAra-bhAva-pratyavatAra kahelAM che. bhagavaMte kahyuM - gautama ! te manuSyo saMtapratiSThAnavALA arthAta saMgatanivezA che. kAcabA jevA unnatapaNAthI cAravaMtu caraNa jemanAM che. te tathA. (zaMkA) - x * manuSya yugmanA pagathI AraMbhIne vana kaI rIte devavatu yukata che? (samAdhAna) vareca puca prakRti vaDe teo devapaNe abhimata che. ahIM cAvatuM zabda saMgrAhya "mUMzirayA' sudhI che. jIvAbhigamAdi prasiddha sUtra A che - rakta utpalapatra, mRdu sukumAla komaLatala, naga-nagara-magara-sAgara-cakAMkaharAMka lakSaNAMkita caraNa, anukrame susAhata aMgulI, unnata tanu nAma snigdha nAkho, saMsthita suzliSTa gUDha guMpha, eNI kurUviMdAvarta vRtta anupUrva jAMgho, samudga nimagna gUDha jAtu, gaja-zazana sujAta saMnibha u varavAraNamata tuca vikrama vilAsI gati, pramudita zreSTha aa-sIMha-vara vartIta kaTI, zreSTha azva sujAta guhya deza, kIrNahaya samAna nira5lepa, sAhaya sogaMda musala darpaNa nikarI avara kanaka sara sardeza zreSTha valita madhyabhAga, jhasavihaga sujAta pIna kukSI, jhasodara, gaMgAvatuM pradakSiNAvata taraMga bhaMgura ravi kiraNa taruNa bodhita AkrozAyaMta pA gaMbhIra vikaTa nAbhi, bAju sama saMhita jAtya tanu kRna snigdha Adeya laDaha sukumAla mRdu ramaNIya romarAjI, saMnata-saMgata-suMdara sujAta paDakhAM - - - * * * karaMDuka kanaka rucaka nirmaLa sujAta nirupata dehadhArI, prazasta batrIsa lakSaNadhara, kanakazilAtala ujjavala prazasta samatala upacita, vistIrNa pRthula chAtIvALA, zrIvatsaaMkitavatsA, yupasaMnibha pIna racita pIvara prakRSTa saMsthita suzliSTa viziSTa dhana sthira subaddha saMdhi puravara zreSTha phalita vartikabhujA, bhujagezvara vipula bhoga AyANa phalita uchUDha dIrdha bAhu, rakta talopavita mRdu mAMsala sujAta prazasta lakSaNa achidra jAlapANI, pIvara komala aMgulI, rucira snigdha nAkho, caMdrapAmi rekhA, suryapANirekhA, zaMkhapANirekhA, cakrapANirekhA, dizA sauvastika pANirekhA, caMdra-sUyadipANirekhA, aneka zreSTha lakSaNa uttama prazasta sucira hastarekhA ... . . . zreSTha mahiSa-vAha-sIMha-zArdUla-vRSabha-nagavara-pratipUrNa vipula skaMdha, caturaMgula supamANa kaMbuvara sardeza grIvA, mAMsala, saMsthita prazasta zArdula vipula hanuka, avasthita suvibhakta citragmazra, zilapravAla biMbaphaLa jevA agharoSTha, paMDurazazi-vimala nirmaLa zaMkha gokSIra pheNI kuMda jaLakaNa jevI daMta zreNI, rAkhaMDaaskRti-sujAta-avila dAMta, eka daMta zreNIvat aneka dAMta, hutAvaha niddhata vauta tapta tapanIya kad tAlu-jihA, garUDa jevuM lAMbu tuMga nAka, vikasita kamaLa jevA nayano, dhavala pratala akSI, kRSNabharAjI saMsthita saMgata lAMbI sujAta tanu snigdha bhramara, AlIna pramANayukta kAna, pIna mAMsala kapola dezamAga ItyAdi badhuM jIvAbhigama sUtravat jANavuM. sUganI vyAkhyA - vatta - lAla kamaLa travatu, mRduka-mAdeva guNayukata, te sukumAra paNa saMbhave che, jema pASANa pratimA, tethI kahe che - sukamAla zirISakusumAdi karatA paNa komaLa tala-paganA taLIyA jenA che te, naga-parvata, aMkadhara-caMdra, mAMkatenA jevuM lAMchane, je lokamAM haraNa kahevAya che. evA svarUpe ukata AkAra pariNata rekhAthI aMkita paNa jenA che te. * x * kramathI vaghatA ke ghaTatA nakho, susaMhata avirata, aMgulI-paganA agra avayavo jenA che te. ahIM kramathI paganI AMgulI levI - x - unnata-madhyamAM tuMga, tanu-patala, tAma-lAla, snigdha-nigdha kAMtivALA nakho * x - saMsthita-samyak svapamANapaNe sthita, suzliSTa-sughana ke susthira, gUDha-gupta, mAMsalavathI na dekhAtA, gulpha-ghuMTaNa, eNI-hariNI, tenI ahIM jaMghA levI, kuruviMdavRNa vizeSa, vRta-vartuLa, kramathI urva sthULa-sthULatara, jaMghA jevI che te. * * * kurUviMda-kuTilaka nAmaka roga vizeSa tene paNa tyajela, samudga-samasudgaka nAme bhAjana vizeSa, tene DhAMkvA vaDe, saMdhi mAphaka nimagna, gUDha-mAMsala paNAthI anupalakSya jAnu jenA che te. pAThAMtarI samuka pakSI vizeSanI mAphaka svabhAvika mAMsalavathI anunnata - X - gaja-hAthI, zvasana-zuMDha, sujAta-suniSpanna tenI jevA ur jenA che te. mata va-pradhAna, bhadrajAtIyavathI vAraNa-hAthI, tenuM cakramaNa, tenI vilAsitA-vilAsavALI gati-gamana jenuM che te. rogAdi abhAvathI pramudita, tethI atipuTa-cauvana prApta, evA je zreSTha azva ane sIMha, tenA jevI vRtta karI jenI che te. zreSTha azvanI jema sujAta, guptavaNI saniSA guhya deza jeno che te. khatya azAnI jema nispalepazarIrI, jAtya azvaja mUtrAdi anupalita gAtra hoya che, saMhatasaunaMda nAmaka urvIkRta Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 1ra3 124 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ukhala AkRti kATha, tenI maLe tanu baMne paDakhe bRhat athavA saMta-saMkSipta madhya, saunaMda-rAmaAyudha musala vizeSa, sAmAnyathI darpaNakhaMDa artha levo. nigarItasArIkRta zreSTha suvarNa, tenI khagrAdi muSTi saMdeza. varadhvaja-saudharmendranA AyudhanI jema valibaNayukta madhyabhAga jeno che te, jhaSanI jema anaMtaroktanI jema jenuM udara che te, zuci-pavitra ke tirUpalepa, karaNacA Adi Indriyo jenI che te, - x - gaMgAnA Avarta, tenI jema pradakSiNAvarta, paraMtu vAmAvarta nahIM, traNa valaya, tenI jema bhagna sUrya kiraNa, taruNa-tAjA, bodhitanIkaLelA, pA, tenI jema gaMbhIra, vikaTa-vizALa nAbhi jenI che te. * * * | bAjuka-avaka, saMhitA-saMtatirUpe sthita paNa apAMtarAlapaNe vyavacchinna nahIM, sujAta-sujamAM paNa kALa Adi guNayathI durjanmA nahIM, tethI ja jAya-pradhAna, pAtaLI paNa cULa nahIM, kALI paNa markaTavartI nahIM, snigdha-cIkaNI, AdeyajovAnA mArgamAM Avela chatAM pharI-pharI AkAMkSaNIya, ukta kathananuM samarthana karatAM kahe che - sukumAramatI - ati komaLa, ramaNIya-ramya romarAji jenI che te, samyak adho-adhokramathI namelA paDakhAM jenA che te, saMgata-deha pramANocita paDakhAM jenA che che, tethI ja suMdara pArzva, sujAtapArzva, tathA parimita mAtrAyukta, ucita pramANathI nyanAdhika nahIM, pIna-upacita, tidApaDakhAM jenA che te. avidhamAna - mAMsalavathI anupalakSyamANa karaMDaka-pRSTha vaMza asthika jeno deha che te karaMDuka - X - athavA akaraMDukavatuM vyAkhyA karavI. kanakanI mAphaka ruci jenI che te, nirmaLa-svAbhAvika AgaMtuka maNa rahita, sujAta-bIjAdhAnathI AraMbhIne janmadoSa rahita, nirupadrava - javarAdi, dezAdi upadrava hita. evA prakAranA dehane dhAraNa karavAnA svabhAvavALA tathA kanakazilAtalavatuM ujjavala prazasta aviSama mAMsala urva-adho apekSAthI viratIrNa, dakSiNa-uttarathI pRthula chAtI jenI che te. zrIvatsa lAMchana vizeSathI aMkita vakSa jevuM che te. vRtatva ane AyatatvathI cUpatulya, pIna-mAMsala, ratidA-jotAM ja subhaga pIvara prakoThaka kRzakalAyika, saMsthita-saMsthAna vizeSavaMta, suzliSTa-sughana, viziSTa-pradhAna, dhananibiDa, sthira-atizlatha nahIM, subaddha-snAyu vaDe sArI rIte baddha, saMdhi-hADakAMnuM saMdhAna, puravara parighavatu - mahAnagaranI argalAvat vRta bhujA jemanI che te. vaLI te bAhu kevA che ? bhugarAja, tenuM vipula je zarIra, AdIyad - bAraNuM aTakAvavAno AgaLIyo, svasthAnathI avakSipta nikAzita dvArano pRSTha bAge apAyela. tenA jevA dIrdha bAhu jenA che te. - x * x - tatala - aruNano adhobhAga upacita - unnata ke aupayika athavA ucita ke avapatita-kramathI ghaTato upacaya, mRdu - mAMsala-sujAta e traNa pada pUrvavatuM, achidrajAla-avirala aMgulI samudAya hAtha jenA che te. AtAma-kaMIka kad, lInapratala, zuci-pavitra, rucira-manojJa, snigdha-arkSa nakha jemanA che te. caMdranI jema caMdrAkAra hastarekhA jemanI che te, divastika-dipradhAna svastika athavA dakSiNAvarta svastika, te rekhA jenA hAthamAM che te. ukata vizeSaNonA prazad ane apakarSanA pratipAdana mATe saMgrahavacanathI kahe che - caMdra sUryAdi A sivAya bIjA paNa anake-prabhUta, vapradhAnalakSaNa vaDe uttama-prazaMsAspadabhUta, bhUcipavitra, racita-svakarma vaDe nipAdita hastarekhA jenI che te. varamahiSa-pradhAna sairibha, varAha-vajazUkara, sIMha-kesarIsIMha, zArdula-vAgha, RSabha-baLada, nAgavara-pradhAna hAthI, tenI jema pratipUrNa-svapramANathI ahIna, vipula-vistIrNa, skaMdha-aMza deza jenA che te, caturaMgula-sva aMga apekSAthI cAra gula mApa, suSTha-zobhana pramANa jevuM che , kaMbuvarasaEzI-unnatapaNAthI traNa valInA yogathI, pradhAna zaMkha jevI grIvA jevI che te. mAMsala-puSTa saMsthitasaMsthAna, tenA vaDe prazasta-saMkucita kamaLanA AkAratvathI zArdula-vAghanI jema, vistIrNa hatuka jenI che te. avasthita-na vadhanArI, suvibhakta-paraspara zobhatA vibhAgo, vadanavivaranA kUkiMza puMjanI mAphaka puMjInI mAphaka puMjIbhUta, citra-atiramyapaNe abhUta, zmazUdADhI AdinA vALa jenA che te, kemake zmaznanA abhAve napuMsakabhAvanI pratipatti thAya che. hIyamAnavathI vArdhakyanI pratipatti thAya che ane vartamAnavamAM saMskArakajanAbhAva jaNAya che, tethI avasthitatva kahyuM. avisa-parikarmita je zIlArUpa pravAla-vidhumakhaMDa, paNa maNikAdi rUpa nahIM, biMbaphaLa-pAkela gohAphaLa, tenI jema tapaNe unnata, madhyapaNe, nIcenA daMtachaMdaadharoSTha jenA che te. pAMDura-je caMdramaMDalakhaMDa arthAt akalaMka caMdramaMDala bhAga. vimalanI madhye nirmaLa je zaMkha, gAyanA phINa, kuMda kusuma, dakaraja-vAyu vaDe Ahata jalakaNa, mRNAlikA-paDhiAnI mUla, tenI jema dhavala, daMtapaMkti jenI che te. akhaMDadaMtaparipUrNadAMta, arUTitadaMta-ajjara dAMta tethI ja sujAta dAta-janmadoSarahita dAMta, aviraladaMta-niraMtaradAMta, paraspara anupalakSya daMta vibhAgavathI ekAkAra daMta zreNi jenI che te, aneka - batrIza dAMta jenA che te. - 4 - hatAvaha - agni vaDe nirmAta - nirdaSpa, ghauta-zodhita mala, tapta-satApa, tapanIya-suvarNa vizeSa, tenI jema lAla tala-lohita rUpa tALavuM, jillA-rasanA, garuDa pakSIrAjanI jema lAMbI, gAjavI-saraLa, tuMga-unnata paNa mudgala jAtIyanI mAphaka capaTI nahIM tevI nAsikA jevI che te. avadAlita vikiraNathI vikAsita je puMDarIkazveta padma, tenA jevA nayana jenA che te. koAsita-vikasita ane dhavala, koIka dezamAM patrala-pAMkhavALA nego jenA che te. AnAmita-kaMIka namela, Aropita, je cApa-dhanuSpa, tenI jema ruci-saMsthAna vizeSa bhAvathI ramaNIya kRSNAbhAji mAphaka rahela. saMgata thokata pramANayukta, Ayata-dII, sujAta-suniNa, tanU-LavaNa parimita vALanA paMktirUpapaNAthI kRSNa-kAlimAyukta, snigdha chAya bhramara jenI che te. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/34 125 AlIna-mastaka bhiMte kaMIka lAgela, pramANayukta-sva pramANopeta zravaNa-karNa, jenA che te, tethI ja suzravaNa athavA suSThu zravaNa - zabdopalaMbha jene che te, pInapuSTa, mAMsala-upacita kapola lakSaNa dezabhAga - mukhano avayava jeno che te. nirmANavisphoTakAdi kSatarahita, sama-aviSama, laSTa-manojJa, dRSTa-masRNa, caMdrAIsama-AThamanA caMdra sadaMza lalATa jenuM che te, pratipUrNa-pUnamano, uDupati-caMdra, tenI jema soma-sazrIka vadana jeNInuM che te. dhanavat - ayoghanavat nicita-nibiDa, subaddha-sArI rIte snAyubaddha, lakSaNonnata-prazasta lakSaNa, kUTa-girizikharanA AkArathI nibha-sardeza, pASANapiMDanI jema vartuLapaNAthI piMDikAyamAna agrazira jenuM che te. chatrAkAra - chatra samAna uttamAMgarUpa deza jeno che te, dADamanA puSpanA prakAzathI tathA tapanIya sardezI nirmaLa, sujAta vALa samIpanI keza utpatti sthAnarUpa mastakanI tvacA jenI che te, zAlmalI vRkSa vizeSanuM je boMDa-phaLa, tenI jema dhana-nicita, atizaya nibiDa, choTitA-kemake yugalone parijJAnanA abhAve vALa bAMdhavAno abhAva che, paraMtu choTitA paNa tevA svabhAvathI zAlmalInA phaLanA AkAvat dhana nicita ja rahe che. mRdu-akhara, vizada-nirmaLa, prazasta-prazaMsArUpa, sUkSma-zvakSNa, lakSaNavAna, sugaMdhA-paramagaMdhopeta, tethI ja suMdara, bhujamocaka-ratna vizeSa, bhaMga-nIlakIDo, AnuM grahaNa nIla ane kRSNanA aikyathI che nIla-maratamaNi, kAjaLa, prahaSTa-puSTa, bhramagaNa, te atyaMta kAlimA vALA hoya che. tenI jema snigdha, nikuMbarabhUta hovAthI nicita, paNa vikIrNa na hovAthI saMkucita, kaMIka kuTIla-kuMDalIrUpa, pradakSiNAvarta mastakanA vALa jenA che te. ATaluM atideza sUtra che. have mULasUtrane anusarIe chIe - lakSaNa-svastikAdi, vyaMjana-mItilakAdi, guNa-kSAMti Adi. tenA vaDe yukta, suvibhakta-aMga pratyaMgonA yathokta vaivikalpanA sadbhAvathI saMgata-pramANayukta, paraMtu cha AMgaLI Adivat nyUnAdhika deha jeno nathI te. have yugaladharmamAM samAna hovA chatAM paMktibheda na karavA yugninuM svarUpa pUche che - bhagavan ! te samayamAM bharatakSetramAM mAnuSInA prastAvathI sugminIno kevA AkAra bhAva pratyAvatAra kahela che ? gautama Adi pUrvavat. tA mAnuSI sunAta-yokta pramANopetapaNAthI zobhana janmA sarve aMgo jeNInA che te, tethI ja suMdara AkAravALI che. pradhAna evA je strInA guNo - priyaMvadatva, potAnA patinA cittane anuvartanapaNu Adi vaDe yukta, e rIte be vizeSaNathI sAmAnyathI varNana karIne teNI ane tenA bhattane paNa prAcIna dAnanA phaLane pragaTa karI vizeSathI varNave che - atikAMta-ati ramya, tethI ja svazarIrAnusArI pramANa paNa jUnAdhika mAtrA nahIM. athavA saMcaratA paNa mRdunI madhye sukumAla, kUrma saMsthita-unnatvathI 126 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kAcabA saMsthAne manojJa paga jenA che te. Rju-saraLa, mRdu-komaLa, pIvara-azyamAna snAyu Adi saMdhatvathI upacita, susaMhata-suzliSTa arthAt nirvicAlA, paganI AMgaLIo jenI che te. azrunnata jonArane sukha denArA athavA lAkSArasathI raMgela, talina-pratala, tAmra-kaMIka lAla, zuci-pavitra, snigdha-cikkaNA nakho jenA che, te tathA - - romarahita vartuLa, laSTa saMsthita-manojJa saMsthAna, kramathI urdhva sthULa-sthULatara, ajaghanya-utkRSTa prazasta lakSaNo jemAM che te, akopTa-adveSyamati subhagatvathI jaMghA yugala jenA che te, sArI rIte haMmezA mita-parimANayukta, sugUDha-anupalakSya je jAnumaMDala, tenA vaDe subaddha dRDha snAyuvvathI kahyuM. saMdhIsaMdhAna. kadalI staMbhathI atizaya saMsthita-saMsthAna, nirvANa-visphoTakAdi kSata rahita, sukumAramRdaka-ati komaLa, mAMsapUrNa, paraMtu kAkanI jAMghavat durbaLa, avirala-paraspara nIkaTa, sama-pramANathI tulya, sahika-kSama, sujAta-suniSpanna, vRtta-vartuLa, pIvara-upayaya sahita, niraMtara-paraspara nirvizeSa, uru-sAthaLa jenA che te. vIti-Itika rahita, aSTApada-dhutaphalaka, praSTha saMsthita-pradhAna saMsthAna, prazasta, ati vipula throNi-kaTino agrabhAga jeNIno che te. vadananuM AyAma pramANa ane mukhanA dIrdhatvanA bAra aMgula pramANa tethI bamaNuM covIza aMgula vistIrNa mAMsalapuSTa, subaddha, jaghanavara-pradhAna kaTI pUrvabhAgane dhAraNa karanArI. vavat virAjita kSAmatvathI tathA prazasta lakSaNa sAmudrika prazasta guNayukta vikRta udara rahita athavA alpatvathI avivakSA karavA vaDe nirudara, traNa valaya jemAM che te trivalika, balita-saMjAtabala, kSAmatvathI durbaLatAnI AzaMkA na karavI. tanukRza, nata-nama. Avo madhya bhAga jeNIno che te, Rju-avakra, samAna-tulya, kyAMya daMturA sahita nahIM, kyAMya apAMtarAlamAM vyavacchinna nahIM. jAtya-svabhAva ja ke pradhAna, sUkSma kRSNa paNa markaTavarNA nahIM, snigdha-satejavALA, Adeya-dRSTisubhaga, sujAta-suniSpanna, suvibhakta, kAMta-kamanIya, tethI ja zobhamAna, rucira, ramaNIyaati manohara, romarAji-Avali jenI che te. anudbaTa, prazasta, pInakukSI jenI che te. 4 - kAMcana ane kaLazanI mAphaka pramANa jevuM che te, sama-paraspara tulya, eka hIna nahIM ke adhika nahIM. sahita-saMhata, AnA aMtarAlamAM mRNAla sUtra paNa praveza pAmato nathI. sujAtajanmadoSarahita, manojJa stananuM mukha zekhara, samala-samazreNika yugalarUpa vRtta azrunnattapattinI abhimukha unnata, pIna-puSTa rati patine denAra te pInaratidA, pIva-puSTa payodhara jenA che te. bhujaMgavat kramathI nIce-nIceno bhAga, tanuka tethI ja gAyanI puMchavat vRtta, sama-paraspara tulya, saMhita-madhyakAya apekSAthI avirala, namela-skaMdha dezanA namavAthI, Adeya-ati subhagatAthI upAdeya, talina-manojJa ceSTA yukta bAhU jenA che te. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/34 127 128 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tamanakhI, hAthano agra bhAga mAMsala jeno che te. hAthanI rekhAo snigdha che ItyAdi pUrvavatu. sUrya-caMdrAdi cila supagaTa che, suviracita - sunirmita hasta rekhA jenI che te, pIna-upayita avayavo, amyunnata, hAthanuM mULa-hadaya-guhya pradeza jeno che te. - X - X - pIvara-upacita, pralaMba-hoThanI apekSAe kaMIka lAMbA. Arkacita-kaMIka vaLela, vara-pradhAna, aghanIceno dazanachada jeno che te. dakaraja-jaLanA kaNa, kuMda kusumAdi * vanaspati vizeSakalikA che, tenI jema dhavala - x achidra-avirala, vimaLa-nirmaLa, dazana-dAMta jenA che te. lAla kamaLavat lAla, mRdukumAra-ati komaLa, tALavuM ane jIbha jenA che te. karavIra kalikAvat nAkanA be phoyaNAM cokta pramANatAthI saMvRtAkArapaNe kuTila-avaka hovAthI amyurNata - be bhramara madhyethI nIkaLatI, tethI ja dusaraLa, tuMga-ucca paraMtu gAya AdinA zIMgaDAva vakra nahIM, evuM nAka jenuM che te. zaradamAM thanAra navuM kamaLa te ravi bodhya, kumuda-caMdrabodhya, kuvalaya-tenI jema nIla, Ano je dalanikara-patra samUha, tenI samAna, prazastalakSaNa, maMda bhadra bhAvapaNe nirvikAra-capaLa. kAMta nayana jenA che te. * x * strInA aMgamAM ja naya saubhAgya ja parama zRMgAra aMga, pagalapamavatI, paNa roga vizeSathI romaka nahIM, - X - kaMIka tama locana jenA che te. mAMsalatAthI pIna paNa kRpAkAra nahIM, mRSTAzuddha paNa zyAma chAyAyukta nahIM evI kapALanI pALI jevI che te. cAre khUNAmAM dakSiNa-uttanA pratyeka ud-dho bhAga rUpamAM prazasta ahInAdhika lakSaNathI sama-aviSama lalATa jevuM che te. kaumudI-kArtikI pUrNimA, teno rajanIkara - caMdra, tenI jema vimala, pratipUrNaahIna, saumya-akrUra, paNa bahukAMtAnI mAphaka bhISaNa vadana jevuM nathI te. kapilazyAma, susnigdha-taila abhAvathI acaMga nirapekSatAthI svAbhAvika cIkaNA, sugaMdhI, dIrdha ane puruSanA vALanI jema nikuMbarabhUta nahIM, dhamilAdi pariNAmavALA nahIM kemake saMyamavijJAnano abhAva che, tevA mastakanA kezavALI. chatra, vaja, cUpa-staMbha vizeSa, stUpa-pIda, dAmiNI-rUDhithI jANavuM, kamaMDalutApasanuM pANInuM pAtra, kaLaza, vApI, svastika, patAkA, yava, matsya, kUrma, zreSTharatha, makaradhvaja-kAmadeva, tenuM saMsUcaka, te sarvakALa avidhavatvAdi sUcaka che. eka-caMdrabiMba tavartI kALo avayava, kyAMka aMkanA sthAne zuka evuM dekhAya che. sthAla, aMkuza, aSTApada-putalaka, supatiSThA-sthApanaka, mayura, zrI abhiSeka-lamI abhiSeka, toraNa, medinI, udadhi, varabhavana-pradhAnagRha, giri, varAdarza-zreSTha darpaNa, salIlagaja-lIlA karato hAthI, RSabha-baLada, siMha, cAmara. A uttama-pradhAna, prazasta-sAmudrika zAomAM prazaMsArUpa banIza lakSaNo dhAraNa kare che te. haMsanA jevI gativALI, kokIlAnA AmamaMjarI saMskRtava thakI paMcama svara udgAramayI je madhura gIta, tenI jema zobhana svara jeno che te. kAMtA - kamanIya, sarva tenA pratyAsannavartI lokane anumatasaMmata, koIne paNa kaMIpaNa dveSa nathI. valizIthIlatAthI udbhavela cAmaDIno vikAra, palita-pAMDukya, te vali-palita jenAmAM nathI te. viruddha aMga te vyaMga-vikAravALA avayava, durvaNa-duSTa zarIratvacA, vyAdhi AdithI vimukta evI che. uMcAImAM manuSyo, svapatithI kaMIka nyUna je rIte hoya, te rIte uMcAIvALI, kaMIka nyUna traNa gAu uMcI. aidaMyugI manuSyanI patnI mAphaka potAnI patinI samAna ke adhika uccatva vALI nahIM. arthAt - jema hAla puruSanI anyUna uccatvavALI patnInA yoge lokamAM upahAsa pAtra thAya che, tevuM te manuSyonI strImAM nathI, tevA svabhAvathI ja zRMgArarUpa cAra-pradhAna veza jeno che te. prAyaH nirvikAra manaskava ane adaSTa pUrvakavathI tenA sImaMta-unnayanAdi aupAdhika zRMgArano abhAva che. saMgata-ucita, gata-gamana haMsIgamanavatu, hasita-hasana kapolavikAzI ane premaidarzI che, bhaNita-bhaNana, gaMbhIra darpane uddIpaka cepTanasakAma aMga-pratyaMgopAMga darzanAdi, vilAsanemaceSTA, saMtApa-pati sAthe sakAma sva hRdaya pratyarpaNa kSama paraspara saMbhASaNa, temAM nipuNa, yukta-saMgata je upacAra-loka vyavahAra, temAM kuzala. AvA prakAranA vizeSaNa svapati prati jANavA, paraMtu parapuruSa pratye na jANavA, tevA prakAranA kALa svabhAvathI pAtaLA kAmapaNAthI parapuraSa prati tevA abhilASa asaMbhava che. e pramANe yammI pApone paNa para prati abhilASa na hoya tema jANavuM. [zaMkA jo ema hoya to pahelA bhagavaMtane sunaMdAnuM pANi grahaNa kaI rIte ucita hatuM ? puruSanuM mRtyu thatAM tenA parasaMbaMdhIpaNAnA avirodhathI che ? (samAdhAna] bhagavaMtanuM niSiddha viruddha AcaraNa na bolavuM. -x- kanyAvasthAmAM ja te bhagavaMtanuM pANigrahaNa karAyela che. jethI * pahelA kAlamRtyu, temAM tALaphaLathI bALaka haNAyu kanyA bacI gaI te kanyA kulakare RSabhanI patnIrUpe grahaNa karI.. jo ema che, to sAthe janmela sumaMgalA sAthe pANigrahaNa kaI rIte ? satya che. tyAre te lokA cIrNatvanI che mATe aviruddhatva che. muMjA ItyAdi vyakta che, vizeSa e ke- jaghana-pUrvano kaTIbAga, lAvaNAya - AkAranI spRhaNIyatA, vilAsa - mInI ceSya vizeSa, kahyuM che - sadAna, Asana gamana ane hAtha, bhU, netra karmono je vizeSa gliTa te vilAsa che. naMdanavana - merunuM bIjuM vana, teno vivara - avakAza vRkSarahita bhU bhAga, temAM caratI evI asarA-devI, bhAratakSetramAM mAnuSIrUpa apsarA che, Azcarya - abhUta, tethI prekSaNIya, prAsAdIya. have strI-puruSa sAdhAraNapaNAthI tatkALabhAvi manuSyasvarUpa vivakSA mATe A kahe che - te ne mama' te sukhamasuSamA bhAvi manuSya ogha-pravAhI svara jeno che. che. haMsanI jevo madhura svara jeno che te. krauMcanI jema prayAsa vinA nIkaLela paNa dIdizavyApI svara jeno che te. naMdI-bAra bhede vAjiMtra samudaya, tenI jema zabdAMtara Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/34 atirodhAyI svara jeno che te. naMdinI jema ghoSa-anunAda jeno che te. siMhanI jema baliSTa svara jeno che te, e pramANe siMhaghoSa. 129 ukta vizeSaNono vizeSaNa dvArA hetu kahe che - susvarA, susvara nirdoSa, chAyA-prabhA, tenA vaDe dhotita aMgo - avayavo jenA che, te evA prakAre aMga-zarIra jenuM che te. vajraRSabhanArAya nAme sarvotkRSTa Adha saMhanana jenuM che te, samacaturasa che saMsthAna-sarvotkRSTa AkRti vizeSa, tenA vaDe saMsthita, chavI-tvacA, nirAlaMka-nIrogadAdara kuSTha kilAsAdi vaglR doSa rahita zarIra athavA chavi-chavivALo, chavi-chavimatanA abheda upacArathI dIrdhatvathI "mata'no lopa thayo che arthAt udAtta varNa sukumAra tvacAyukta. anuloma - anukULa vAyuvega - zarIra aMtavartI vAtajava jene che te. kapotanI jema gulmarahita udarano madhyapradeza. kemake gulmamAM pratikULa vAyuvega thAya che. kaMkapakSI vizeSa, tenI jema grahaNI-gudAzaya, nIroga varcaskatAthI jenA che te. kapotapakSI vizeSa mAphaka pariNAma-AhArano paripAka jene che te. kapotane ja jaTharAgni thoDAM pASANane paNa pacAvI jAya che, tevI laukika zruti che. e pramANe temane paNa ati AhAra grahaNa karavA chatAM paNaajIrNa doSAdi thatAM nathI. pachInI jema puruSanA utsargamAM nirlepatAthI posa-apAna deza jene che te. - 4 - tathA pRSTha-zarIrano pAchaLano bhAga, aMtara-pRSThodarano aMtarAla arthAt paDakhAM. urU-sAthaLa. A badhAM pariniSThitatAne pAmale che jemanA te pariNata. - 4 - arthAt yathocita pariNAmathI saMjAta che. 6000 dhanur uMcA, utsedha aMgulathI traNa gAu pramANakAyA ane yugmInInI je kaMIka nyUna traNa gAu pramANa uccatva kahela che, tenI alpatAthI vivakSA karI nathI. have tenA zarIranA pRSTha karaMDakanI saMkhyA kahe che - temi naM ItyAdi te manuSyone 256 pRSTha karaMDaka che. pAThAMtaratI 100 pRSTha karaMDaka kahela che. pRSTha karaMDakapRSThavaMzavartI unnata asthikhaMDa arthAt pAMsaLI, he zramaNa ItyAdi pUrvavat. manuSyonA padma-kamala, utpala-nIlotpala athavA padmapadmaka nAme gaMdhadravya, utpala-kuSTha, te baMnenI gaMdha-parimala sadeza-sama, je niHzvAsa, tenA vaDe surabhigaMdhI vadana jenuM che te. prakRtisvabhAvathI upazAMta paNa krUra nahIM, prakRtithI pratanuM - atimaMdarUpa krodha-mAna-mAyA-lobha jenA che te. tethI ja mRdu-manojJa pariNAme sukhAvaha. je mArdava tenA vaDe saMpanna, paraMtu kapaTI mRdutA yukta nahIM. AlIna-gurujana Azrita, anuzAsanamAM paNa guru pratye dveSa na karanAra, athavA mA~ - cotaraphathI badhI kriyAmAM lIna-gupta, ulvaNa ceSTAkArI nahIM. bhadrakakalyANabhAgI, athavA bhadraka-bhadra hAthInI gati, vinita-moTA puruSane vinaya karavAnA svabhAvavALA athavA vinitA jevA - vijita IndriyavALA jevA. abhecchA-maNi kanakAdi pratibaMdha rahita. tethI ja jene vidhamAna nathI saMnidhiparyuSita khAdha Adi, saMcaya-dhAraNa karavI te. 25/9 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 viTapAMtara - zAkhAMtaramAM prAsAdAdi AkRtimAM pavisana - AkAla AvAsa jeno che te, jemake Icchita kAma-zabdAdi kAmayaMta-arthone bhogavavAno svabhAva jeno che te. 130 ahIM jIvAbhigamAdimAM yugmI varNanAdhikAramAM AhArArthe praznottarasUtra dekhAya che. ahIM kALadoSathI truTita saMbhave che, ahIM ja uttastra bIjA-trIjA ArAnA varNana sUtramAM AhArArthasUtranA sAkSAt dRzyamAnatvathI che. tethI ahIM sthAnazUnyArthe jIvAbhigama AdithI lakhIe chIe - * sUtra-35 H bhagavan ! te manuSyone keTalA kALe AhAranI IcchA utpanna thAya che? gautama ! temane akramabhakta [traNa divasa] pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. he AyuSyamAna zramaNo ! te manuSyone pRthvI, puSpa, phaLano AhAra kahelo che. bhagavan ! te pRthvIno AsvAda kevA prakAre kahelo che ? gautama! jema koI goLa ke khAMDa ke zakaya ke matsaMDI ke pati, modaka, mRNAla, puSpottara, pauttara, vijayA, mahAvijayA, AkAzikA, AdarzikA, AkAza phalopama, upamA ke anopamA, zuM AvA prakArano te pRthvIno AravAda hoya che [bhagavan ! ? nA, e artha samartha nathI, te pRthvI AnAthI ISTatarikA yAvat maNAmamatarikA AvAdavALI kahI che. te puSaphaLono kevA prakArano AsvAda kahela che? gautama! jema koI cAturaMta cakravartI rAjAnuM bhojana lAkha suvarNamudranA vyayathI niSpanna thAya che, te kalyANakara, prazasta, varNayukta yAvat sparzayukta, AsvAdanIya, visvAdanIya, dIpanIya, darpaNIya, madanIya, bRhaNIya, sarve Indriya-gamane prahlAdanIya hoya, [zuM te puSpo phaLono svAda AvA prakArano kahyo che ? nA, te artha samartha nathI. te puSpa phaLono svAda AnAthI paNa ISTataraka yAvat AsvAda kahela che. * vivecana-35 : bhagavan ! te manuSyone keTalo kALa gayA pachI pharI AhAra IcchA utpanna thAya che - AhAra lakSaNa prayojana upasthita thAya che ? bhagavaMte kahyuM - ATha bhakta atikrAMta thatAM AhArecchA utpanna thAya che. jo ke sarasa AhAritvathI ATalo kALa temanA kSudhA vedanIyanA abhAvathI svataH ja abhArthatA che, nirjarArthe tapa nathI. to paNa abhaktAryatvanA sAdharmsathI aTTamabhakta kahela che. anumabhakta e traNa upavAsanI saMjJA che. have teo je AhAra kare che, te kahe che - pRthvI eTale bhUmi ane phaLo kalpatarunA phaLono AhAra jemane che te. AvA prakAre te manuSyo kahelA che - ItyAdi. have A AhAra madhye pRthvInuM svarUpa pUche che - te pRthvIno kevo AsvAda Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 131 kahelo che ? - x * bhagavaMte kahyuM - he gautama! jema koI Adi pUrvavatuM. goLazeraDInA rasano kavAtha, khAMDa-goLano vikAra, zarkarAkAza AdithI thayela, marcaMDikAkhaMDa zarkarA, puSpottara, potara e zarkarAnA ja bheda che. bAkI paTimodakAdi khAdhA vizeSa lokathI jANavA. A madhuradravya vizeSanA svAmInA nirdiSTa nAmamAM AvA prakAranA rasavALI pRthvI kadAcit hoya, e vikArUDha mati gautama kahe che - zuM te pRthvIno AsvAda Avo che ? bhagavaMte kahyuM- gautama ! e artha samartha nathI. te pRthvI A goLa-zarkarAdithI ISTatara che. cAvat zabdatI kAMtatara, priyatara paNa kahevuM. AsvAdathI maNAmatara kahela che. have puSa, phaLonA AsvAdane pUche che - te puSya phaLonA kalpavRkSa saMbaMdhI kevA prakArano AsvAda kahela che ? je pUrvasUtramAM yugmInA AhAravathI vyAkhyA karI che, te jANavI. bhagavaMte kahyuM - gautama! jema koI rAjA, te rAjA lokamAM keTalAMka dezano adhipati paNa hoya, tethI kahe che traNa samudra ane himavatu e cAra saMtavALA photrane cakra vaDe jItanAra evo cAturaMta cakvartI hoya, AnA dvArA vAsudevanI vyAvRtti karI. tenA kalyANa - ekAMta sukhAvaha bhojana vizeSa, je lAkha dravyanA bhayathI niSag hoya, varNa vaDe atizayayukta hoya, anyathA sAmAnya bhojana paNa varNamAgavALuM saMbhave che. to adhika varNanathI zuM? yAvata atizaya sparza vaDe yukta hoya yAvatuM gaMdha ane rasa vaDe atizayatAyukata hoya, sAmAnyathI AsvAdanIya hoya ane vizeSathI vivAdanIya-tenA rasathI kaMIka adhika hoya dIpanIya * agnivRddhikara, jaTharAgnimAM agninI vRddhi karanAra hoya, darpaNIya-utsAhanI vRddhi karanAra, madanIyakAmane janma ApanAra, chaMhaNIya-dhAtune upayayakArIpaNe, sarve Indriyo ane gAtrane prahalAdakArI hoya. * x - e pramANe kahetA gautame pUchyuM - bhagava! to zuM te puSpa ane phaLono AsvAda Avo hoya ? bhagavaMte kahyuM - gautama! A artha samartha nathI. te puSpa phaLono cakavartInA bhojanathI ISTataraka Adi svAda che. ahIM kalyANa bhojanamAM saMpradAya A pramANe che - cakravartI saMbaMdhI paMDa IkSayAriNI nAme gAyana lAkhanA dhAryakramathI pItagokSIra paryanta cAvatu eka gAya saMbaMdhI je dudha, te saddha kalama zAlI paramANarUpa aneka saMskAra dravya saMmizra kalyANabhojana prasiddha che. cakravartI ane strIrana vinA bIjAne te khIra khAvI gurjara ane mahAunmAdaka che. dhe e ukta svarUpa AhAra AhArI kyAM vase che te pRcchA - sUtra-36,3s :[36] bhagavAna ! te manuSyo te AhArane ratAM kaI vasatimAM vase che ? gautama ! te manuSyo vRkSarUpa gharamAM rahenArA che, tema che AyuSyamAna zramaNa 132 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kahela che. bhagavAna ! te vRkSono kevA prakAre AkAra bhAva pratyavatAra kahelo che ? gautama ! kUDAgAra saMsthita, prekSAgRha, chatra, dhvaja, sUpa, toraNa, gopura vedikA, cophAla, aTTAlikA, prAsAda harmsa, havelI, gavAkSa, vAlAjhapotikA tathA vallabhIgRha sardeza saMsthAna saMsthita che. A bharata kSetramAM bIja paNa evA vRkSa che. jenA AkAra uttama viziSTa bhavano jevA che, je sukhapada zItala chAyA yukta che ema he AyuSyamAna zramaNa ! kahela che.. [] bhagavanA te samaye bharatakSetramAM zuM ghara hoya che ke gehApaNa hoya che ? gautama ! artha samartha nathI. kemake te manuSyo che AyuSyamAna zramaNa ! vRkSagehAlA kahelA che. bhagavAna ! te samaye bhAratamAM gAma ke cAvatuM saMniveza che? gautama! te artha samartha nathI. te manuSyo svabhAvathI yatheccha-vicaraNalIla kahelA che. bhagavana te samaye asI, masI, kRSi, vaNikaLA, pazya athavA vANijya che? te artha samartha nathI. kemake he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo asi masi kRSi vaNika kA paya vANijya jIvikAthI sahita kahelA che. bhagavAna ! te samaye tyAM hiraNya, suvarNa, kAMsya, dUSya, maNi, motI, zaMkha, zilA-pravAla, kta rana, sAvaIjja hoya che ? hA, hoya che paNa te manuSyonA paribhogapaNe zIgha upayogamAM AvatA nathI. bhagavAna ! te samaye bharatakSetramAM rAja yuvarAja, Izvara, talavara, mAuMbika, kauTuMbika, Ibhya, zreSThI, senApati ke sArthavAha che ? gautama! A artha samartha nathI. te manuSya Rddhi-satakAra rahita che. bhagavAna ! te samaye bharatakSetramAM dAsa, pedhya, ziSya, bhUtaka, bhAgiyA ke kamara che ? nA, e artha samartha nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo abhiyoga rahita che. bhagavAna ! te samaye bharatakSetramAM mAtA, pitA, bhAI, bahena, patnI, putra, putrI ke putravadhU hoya che ? hA, hoya che, paraMtu temane tIvakhema baMdhana utpanna thatuM nathI. bhagavAna ! te samaye bharatakSetramAM arI, vairI, ghAtaka, vadhaka, pratyenIka ke pratyAmitra che ? nA, e artha samartha nathI. he AyuSyamAt zramaNa ! te manuSyo vairAnuzaya rahita hoya che. bhagavana! te samaye bharatomAM mitra, vayasya, jJAti, saMghATaka, sakhad, suhRda ke sAMtika che ? hA, che. paNa te manuSyone tIvra rAmadhana utpanna thatuM nathI. bhagavana ! te samaye bharatakSetramAM AvAha, vivAha, yajJa, zrAddha, thAlIpAka Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 236,37 ke mRtapiMDa nivedanA hoya che ? nA, eka artha samartha nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo AbAha, vivAha, yajJa, zrAddha, sthAlIpAka, mRtapiMDa nivedanA vyavahAra rahita che. bhagavAna ! te samaye bharatakSetramAM Indra-skaMda-nAgajaH-bhUta-gaDataDAgakaha-nadI-nRpavatastupa ke caityano mahotsava hoya che? nA, e artha samartha nathI. te manuSyo mahotsava mahimA rahita kahelA che. bhagavatu ! te samaye bharatakSetramAM naTa-nartaka-jala-mala-mauSTika-velakakathaka-plavaka ke zAsakanI prekSA kahelI che ? nA, e artha samartha nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo kutUhala rahita kahelA che. bhagavan! te samaye bharatakSetramAM zaTa, ratha, yAna, succha, gili, thilli, sIyA ke aMdamAnikA che, nA e artha samartha nathI. te manuSyo pAdacAra vihArI kahelA che. bhagavAna ! te samaye bharatomAM gAya, bheMsa, bakarA ke gheTA che ? hA, hoya che. paraMtu te manuSyonA paribhogamAM AvatA nathI. bhagavana ! te samaye bharatakSetramAM azva, hAthI, uMTa, gAya, gavaya, bakarA, gheTA, prazraya, mRga, varAha, 8, zarabha, amara, ku, gokarNa Adi hoya che ? hA, hoya che. paNa temanA paribhogamAM AvatA nathI. bhagavAna ! te samaye bharatakSetramAM sIMha, vAgha, vRka, hIpika, cha, tarakSa, ziyAla, biDAla, sunaka, kokatika ke kolanaka che ? hA, che paNa te manuSyone AbAdha, vyAbAdha, chaviccheda, karatA nathI. AyuSyamAna zramaNo ! te zApadamaNa prakRtithI bhadraka che. bhagavAna ! te samaye bharatakSetramAM zAlI, vIhI, godhUma, java, javajava, kalama, masUra, maga, aDada, tala, kaLathI, niphAva, Aliidaka, atarI, kuTuMbha, kodrava, kaMgu, vaka, salaka, zaNa, sarasava, mUlaga ke bIja che? hA, hoya che. paraMtu te manuSyonA upabhogamAM AvatA nathI. bhagavan! te samaye bharatakSetramAM gag, darI, vAtaviSama ke vijavala hoya che ? nA, e artha samartha nathI. kemake bharata kSetramAM bahumaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapura ityAdi hoya, tema gaNavuM. bhagavan ! te samaye bharatakSetramAM sthANu, kaMTaka, tRNa, kavara ke kacavara hoya che ? nA, te artha samartha nathI. te bhUmi sthANu, kaMTaka, tRNa, kacavara, patrakakravara rahita che. bhagavarnA / te samaye bharatakSetramAM DAMsa, mazaka, ju lIkha, TikuNa ke pisyu hoya che ? nA, e artha samartha nathI te bhUmi DAMsa, mazaka, ju lIkha, hikuNa ane pistunA upadravarahita kahelI che. bhagavanA te samaye bharatomAM sarSa ke ajagara hoya che? hA, hoya 134 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che. paraMtu te manuSyone AbAha Adi karatA nathI. yAvat te prakRtiddhika vAlaka gaNa kahela che. bhagavAna ! te samaye bhAratamAM ubha, mara, kalaha, bola, kSAra, vaira, mahAyuddha, mahAsaMma, mahAzaapadna ke mahApuraSa padna hoya chegautama ! nA, e artha samartha nathI. te manuSyo vairAnubaMdha rahita kahelA che. bhagavanA te samaye bharatakSetramAM durbhata kularoga, grama roga, maMDalaroga, poroga, zIvidanA, karNa-hoTha-akSi-nakha-daMta vedanA, kAza, zvAsa, zoSa, dAha, ajIrNa, jalodara, pAMDuroga, bhagaMdara, ekAhika-ddhaghAhika-cAhikacaturdika (e badhAM) jAva-tAva, Indragraha, dhanugraha, skaMdagraha, kumAragraha, yAgraha, bhUtagraha, majAkazULa, hRdayazULa, peTazULa, kukSIzULa, yonizULa, grAmamArI yAvata saktivezamArI, prANIkSaya, janakSaya, kuLakSaya, vyasanabhUta anArya e badhuM hoya che ? gautama ! nA, te artha samartha nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo rogAtaMka rahita kahelA che. * vivecana-36,32 - bhagavanate manuSyo, te anaMtarokta svarUpa AhAra karIne kayA upaAzrayamAM jAya che * vase che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! vRkSarUpa gRha Alaya-AzrA jeno che te, evA prakAre manuSyo kahelA che. he zramaNa ! ItyAdi pUrvavatuM. have A gRhAkAra vRkSo kevA svarUpanA che, tema pUche che - prasUtra padayojanA sulabha che. AkAra bhAva pratyAvatAra pUrvavatuM. bhagavaMte kahyuM - he gautama! te vRkSo kUTa-zikhara, te AkAre rahela che. prekSAprekSAgRha, nATyagRha. saMsthita zabda badhe joDavo. tethI prekSAgRha saMsthita arthAt prekSAgRha AkArathI saMsthAnavatuM. e pramANe chatra, vaja, toraNa, sUpa, gopura, vedikA, cophAla, aTTAlaka, prAsAda, harmsa, gavAkSa, vAlAmrapotikA vallabhIgRha saMsthita. temAM chatrAdi prasiddha che. gopara-puradvAra, vedikA-upavezana yogya bhUmi, cophAla - matavAraNa, arAlaka-pUrvavatu, prAsAda-devatA ke rAjAnuM gRha ke ghaNo uMco prAsAda, A baMnene aMte zikhara hoya che. - - - *** hampa-zikhararahita dhanavAnonuM bhavana, gavAkSa-goLa, vAlAprapotikAjaLanI uparano prAsAda, valabhI-chadirAdhAra, tenAthI pradhAnagRha, ahIM Azaya evo che - keTalAMka vRkSo kUTa saMsthita che, te sivAyanA bIjA prekSAgRhasaMsthitA che, bIjA chatra saMsthita che. e pramANe badhe bhAvanA karavI. bIjA kahe che - ahIM suSamAsuSamAmAM bharatakSetramAM ghaNAM zreSTha bhavano, sAmAnyathI viziSTagRho che. tenA je viziSTa saMsthAna tenA vaDe saMsthita, zubha-zItala chAyA jenI che te tathA AvA prakAranA vRkSagaNo kahelA che. zramaNAdi pUrvavatuM. pUrve gehAkAra kalAvRkSa svarUpa varNana kahevA chatAM paNa A paramapuNya prakRtika yugmInA AvA suMdara AzrayomAM vase che te jaNAvavAne pharI te varNaka sUjhano AraMbha sArthaka Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236,37 135 136 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che. zuM tyAre gRho nathI hotA ? hoya che, paNa te gRho dhAnyavatu temanA upayogamAM AvatA nathI, evI AzaMkAthI pUche che - x - bhagavana! te samaye bharatakSetramAM gRho ke pratIta gRhomAM Ayatana ke Apatana upabhogArthe Ave che ? uttarasUtra pUrvavatuM. AnA vaDe tyAre manuSyAdi prayogajanya gRhano abhAva che, tethI ja temanA upabhogArge tyAM ApaNAkano abhAva kahela che. kahevAyela kahevAnAra A yugmI sUtromAM praznottara AlAvA vAkya yojanA pUrvavatu che vizeSa e ke gAmo vRttithI AvRta ke karovALA jANavA. cAvatuM zabadathI. nagarAdine levA. temAM nagara - cAra gopurane udbhASaka ke jyAM karo vidyamAna nathI te nagara athata kararahita. - x * nigama-prabhUta vaNilokonA AvAso, kheDadhULanA prakAranI nibaddha -x-, kSullaka prAkAra veSTita abhita ke parvatathI AvRta te kabUTa. marDaba-aDhI gAu aMtara sudhI gAma rahita ke 500 grAma upajIvya. pavanajaLa, sthaLa paNa yukta ke ratnayonibhUta, droNamukha-siMghavelAvalayita, Akara-sonAnI khANa vagere. Azrata-tApasanuM sthAna, saMbodha-parvatanA zRMga sthApI nivAsa ke yAtrAthI Avela prabhUjana niveza, rAjadhAnI jemAM nagara ke patanamAM anyatra rAjA vase che. saMniveza-jemAM sArtha, kaTakAdinA AvAso hoya che. e prazna che. teno uttara che - A artha samartha nathI. - A artha mATe vizeSaNa dvArA hetu kahe che - yathA INita-IcchAne analikamya, kAma-atyartha, gAmino-gamanazIla te manuSyo che. ahIM atyartha kathanathI temanuM sarvadA svAtaMtrya kahyuM. grAma nagara Adi vyavasthAmAM niyata AzrayatnathI temano IcchAnirodha thAya. jIvAbhigamamAM paNa 'nAdikAmarfpaLo' ne sthAne naM viA #TEXTEo e pATha che, teno A artha che - jethI Icchita kAmagAmI nathI. na Icchita-IcchAnA viSayIkRta Icchita nathI. ahIM 'nam' zabda anAdezano abhAva che. necchita-IcchAnA aviSayIkRta, kAma-svecchAthI javAno svabhAva che te, evA kAmagAmI te manuSyo che. jo ke gRhasUtrathI ja apittithI grAmAdino abhAva sUcavela che, to paNa Avyutpanna vineyajana vyutpatti arthe A sUtrano upanyAsa che. ahIM uSa - khaga, jenI jIvikAthI loko sukhavRttika thAya che, athavA sAhacarya lakSaNathI asi zabdathI ahIM asi upalakSita puruSo grahaNa karavA. e pramANe AgaLanA vizeSaNomAM paNa yathAyoga jANavuM. 5 - jenI AjIvikAthI lekhaka kaLA, vaDa - kheDavuM. vaNika-vepArathI jIvanAra, paNita-kariyANuM, vANijya - x - ItyAdi. A artha samartha nathI. kemake teo asi-maSI-kRSi-vaNika-paNitavANijya jemAMthI cAlyA gayela che tevA te manuSyo kahela che. | hiraNya-rUchyuM ke na ghaDela suvarNa, suvarNa-ghaDeluM sonuM, kAMsu, dUga-vastranI jAti, maNi-caMdrakAMtAdi, motI, zaMkha-dakSiNAvarta Adi, zilA-gaMghapeSaNAdi, pravAla, raktaratna-pArAgAdi, sthApateya - 4tasuvaNiida dravya. (zaMkA) jo hiraNya rUpya che, to rUpAnI khANa tyAM saMbhave che, jo na ghaDela suvarNa che, to sonAnI khANa che. paraMtu ghaDela suvarNa tathA tAMbu-trapu saMyogathI banela kAMsu ane vaNIne banAvela vA, te tyAM kaI rIte saMbhave ? te zilApayoga janyavathI che. te ahIM atIta utsarpiNInA nidhAnagata saMbhavatuM nathI tema kahevuM. kemake sAdi saparyavasita prayoga baMdhano asaMgeyakALa sthita asaMbhave che. ekoka ane uttarakura sUtranA A AlApakano akathana prasaMga che. (samAdhAna) saMvaraNapravRta, kIDA pravRta deva prayogathI teno saMbhava hoya tema saMbhave che... ahIM utta'haMta' zabdathI vAkacAraMbha ke komaLa AmaMtraNa che. hiraNyAdi che, te manuSyonA paribhogyapaNe te kyAreya paNa AvatA nathI. rAjA * cakavartI Adi, yuvarAja - rAjayane yogya, Izvara-bhogikAdi ke aNimAdi ATha prakAre aizvaryayukta, talavara-rAjAe saMtuSTa thaIne Apela suvarNapaTTa alaMkR4 - X * mADaMbika-pUrvokta maDaMba, tenA adhipati, kauTuMbika-koIka kuTuMbano svAmI, Ibhya-jenA dravyano Dhagalo karatA hAthI paNa na dekhAya teTaluM dravya, IbhahatI, teTalA pramANamAM dravyane yogya. zreSThI-zrIdevatA adhyAsita suvarNapaTTa alaMkRta mastaka, nagara zreSTha vaNika vizeSa. - - - ... senApati-jenI AjJAmAM rAjA vaDe caturaMga senA rAkhI hoya, sArthavAha * je gaNimAdi krayANaka grahaNa karIne dezAMtara jatAM sahacArIne mArgamAM sahAyaka thAya che. ukta praznano uttara che, "A artha samartha nathI." temane Rddhi, vaibhava, aizvarya cAlyA gayela che. satkAra-tenuM sevana paNa cAlI gayuM che jemane tevA. dAsa-AmaraNa kharIdIne rAkhela ke gRhadAsI putra. DSya-preSaNa yogya janadatAdi. ziya-upAdhyAyano upAsaka ati zikSaNIya. mRtaka-niyatakALa mATe maryAdA karIne vetanathI kakaraNane mATe rAkhela ke dukALa AdimAM nizrita. bhAgika-bIjo vagere bhAga grahaNa karanAra, karmaka-chANa Adi laI janAra. ahIM kahe che ke te artha samartha nathI kemake teo Abhiyogika karmarahita che. mAtA - je, janma Ape, pitA-je, bIjane rope, bhrAtA-je sAthe jame, bhaginI-je sAthe janme, bhAryA-bhogyajanya, putrajanma Apela, duhitA-putrI, khUSAputravadha, ahIM bhagavaMta kahe che - hA. paNa tenA mATe manuSyone tIva-utkaTa premabaMdhana utpanna thatuM nathI. kemake tevo hoba svabhAva che, teo pAtaLA prema baMdhanavALA yugmI kahyA che. (zaMkA) jema kuTuMba manuSyomAM tuSA saMbaMdha jo ApekSika che, to bhatrIjAbhANeja Adi saMbaMdha kema na saMbhave ? kahe che - kuberadata-kuberadattAnA svakabhAvavatuM te paNa upalakSaNathI levA, paNa pragaTa vyavahArathI A ja saMbaMdho che. ari-sAmAnyathI zatru, vaijiAti nibaddha vairayukata, ghAtaka-je bIjA vaDe Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/36,39 133 ghAta kare. vaghaka-svayaM haNe ke vyaki-thapATa Adi vaDe mAranAra, pratyanIka-kAya upaghAtaka, pratyamitra - je pUrve mitra thaI, pachI amitra ke amitra sahAyaka thAya. e praznonA uttaramAM 'nA' kahe che. kemake temane vairajanya pazcAtApathI rahitanA che. kemake paira karIne tenA phaLavipAkarUpa puruSa pazcAttApa kare che. - mijha-nehaprApta, vayasya-samAna vayavALA gADhatara neha prad, jJA-savajJAtIya, athavA saMvAsAdi vaDe jJAta eTale sahaja paricita. saMghATika-sahacArI, sakhA-samAna khAnapAnathI gADhatama sneha prApta, suha-mitra ja sarvakALa dUra na thanAra ane hitopadezadAtA, sAMgatika-saMgati mAtra ghaTita che. "hA" che . pUrvavata. paraMtu te manuSyone tIvra gabaMdhana thatuM nathI. mAvAi - vivAha pUrveno tAMbUladAna utsava, vivAha-pariNAyata, yajJa-pratidina svasva ISTa devatA pUjA, zrAddha-pitR kriyA, sthAlIpAka-saMpradAyathI jANavuM, mRtapiMDa. nivedana-mRtone zmazAnamAM trIjA-navamAdi divase piMDanivedana-piMDa samarpaNa. e hotuM nathI. kemake teo AvAha, vivAhAdi hita che. Indra-prasiddha che, maha-pratiniyata divase thato utsava, aMda-kArtikeya, nAgabhavanapati vizeSa, yakSa ane bhUta-vyaMtara vizeSa, avaTa-kUvo, taDAga-taLAva Adi, tUpa-pITha vizeSa, caitya-ISTa devatAnuM Ayatana. A badhuM nathI kemake te manuSyo AvA mahotsavathI rahita che. naTa-nATya karanAra, temanI prekSA-jovAne mATe kautuka darzana usuka lokono meLApa. nRta-nRtya karanAra, jala-doraDA upara khelanAra, mala-bhujA yuddha karanA, mauSTika-mala, je muddhi vaDe prahAra kare che. viDaMbaka-vidUSaka mukhavikArAdithI lokone hAsya utpanna karanAra, kathakasavALI kathAnA kathanathI zrotAne sautpatti karanArA, lavaka-je kudakA Adi dvArA gatadine kUde che athavA nadI Adine tarI jAya che. lAyaka-rAsa Adi karanAra, temane jovA, upalakSaNathI AgAyakanI prekSA paNa grahaNa karavI. - .. te artha samartha nathI. te manuSyo kutuhala hita che. | gADu vagere prasiddha che. ratha-kkIDA rathAdi, yAna-jenA vaDe javAya che. pAnakahela ane kahevAnAra maMtrI Adi yugya-puNo vaDe upADAtuM jaMpAna, malli - be puraSo vaDe upADAtI DolI, cili - be vetarAdithI nirmita yAna, zibikA - (pAlakhI), caMdamAnikA - purUSa pramANa lAMbI zibikA, A badhuM nathI. kemake te manuSyo page cAlanAra che, gADA Adi vicaranArA nathI. jo kvI Adi, temAM ekA-gheTI. te manuSyonA paribhogapaNe kadAcita AvatA nathI, tenA dudha Adi te manuSyone upabhogamAM AvatA nathI. 3% Adi *** temAM goNa-baLada, gavaya-vanyagAya, prajJaka - be khuravALA aTavI paza vizeSa, rara-mRga vizeSa, zarabha-aSTApada, camAra-vanya gAya, jemanA paMcha ane keza cAmarapaNe thAya che. zabara-jenI aneka zAkhAmAM zIMgaDA hoya che, kuraMga ane gokarNa, baMne haraNanA bhedo che, tema zIMgaDA ane varNAdi vizeSanA sAmarthyathI 138 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 jANavuM - A baghAM tyAM che * x * paNa te pahelA ArAnA manuSyone yathAsaMbhava sArohaNAdi kAryamAM AvatA nathI. have nAkhara pragnasUtra kahe che - ahIM sIMha-kesarIsIMha, vRka-IhAmRga, hIpinacito, rukSa-akSabhala, tarakSa-mRgAdana, biDAla-mAra, zuka-zvAna, kaukaMtika-lomaTaka je saginA ko ko ema avAja kare che. kolasUnaka - mahAzUkara. A badhAM pazu hoya che, paraMtu te manuSyone kiMcit bAdhA, vizeSa abAdhA, carma kartana Adi utpanna karatAM nathI. kemake te zvapado prakRtithI bhadraka che, tema kahela che. zAli-kalamAdi vizeSa, vIhI-sAmAnyathI [DAMgara), avayava-ava vizeSa, kalakalAyanA nipuTa nAme ke goLa caNAmasUra-mAlavadeza prasiddha dhAnya vizeSa kulasthAcapalaka tulyA ripiTA thAya che, niSpAva-vAla * x * alasI-dhAnya, tenuM tela alasInA tela nAme prasiddha che. kusaMbha-jenA puSpo vaDe vAdino raMga karAya che, kodrava-kodarA, kaMDu-pILA tAMdula, vI-dhAnya vizeSa, rAlaka-kaMgu vizeSa - x zaNavacApradhAna nAla, eka dhAnya che. mUlaka-eka zAka, tenA bIjo. A badhuM che, paNa te manuSyonA paribhogyapaNe kyAreya AvatA nathI, kemake temane kalpavRkSanA - puSpaphaLAdino AhAra hoya che. gatoM-moTo khADo, darI-uMdarAdie karela nAno khADo, apAna-prapAta sthAna, jyAM cAlatA loko prakAza hovA chatAM paNa paDe che. prapAta - bhRNa, jayAM loko kaMka IcchA karIne paDe che viSama - du:khe. Aroha-avaroha thAya tevuM sthAna, vijala-cIkaNA kAdavayukta sthAna, jyAM loko kAraNa vinA ja paDe che A artha yogya nathI, kemake bharatakSetramAM bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. varNana pUrvavatuM. ahIM sthANu-udarvakASTha, kaMTaka-kAMTA, tRNa ane pAMdaDA rUpa kacaro. e badhuM nathI. kemake te sthANu Adi rahita che. e rIte suSamAsuSamA nAme Aro kahyo. ahIM DAMsa, mazakAdi che ? temAM DhiMkuNa-mAMkaDa, pizuka-caMcaTa, teno uttara che - DAMsa, mazakAdi hita tathA TiMkuNa AdinA upadrava hita che. evo te samaye kahelA che. * X - X - ahaya-sAmAnyathI sarpa, ajagara-mahAkAya sarva, bAkI pUrvavata. je kAraNe prakRtibhadraka cAlagaNa-sarisRpa jAti gaNa kahela che. * * * ahIM DiMba-Damara pUrvavatu, kalaha-vacananI saTi, bola-ghaNAM lokonA avyakata aDhAra rU5 vini-kalakala, kSAra-paraspara matsara, vai-paraspara asahamAnapaNAthI hiMsyahiMsakatAnA adhyavasAya, mahAyuddha - vyavasthAhIna mahAraNa, mahAsaMgrAma-cakAdi bhUracanA yuktatAthI savyavasthA mahAraNa, mahAzaa-nAga bANAdi, tene hiMsAbuddhithI pheMkavA Adi. A badhAMnA adbhUta vicitra zaktitatvathI mahAzaava che. tethI kahe che - nAgabANa dhanuSya upara Aropita bANa AkAra muktA jAjavalyamAna asahya Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/36,37 139 140 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ulkAdaMDa rU5 che, te bIjAnA zarIre saMkrAMta thaI nAgamUrti thaIne pAzava kare ce. tAmasa bANa - sakala raNabhUmi vyApI mahAMdha tamasa rUpapaNe che. pavanabANa * tevA prakAranA pavana svarUpapaNe che. vahina bANa - tevA prakAranA vahina prakArathI pariNata prativairI vAhinImAM vinotpAdaka thAya che. e pramANe bIjAmAM paNa sva-sva nAmAnusAra svasva janya kAryane utpanna kare che. ahIM vRttikArazrIe utArtha sUcaka be gAyA kahI che. mahApuruSa - chatrapati Adi, temanuM patana-kALa dharmane pAme, tethI ja mahArudhirachatrapati AdinuM lohI, tenuM nipatana-pravAhape vahana. teno uttara - evuM nathI. jethI te vairAnubaMdha-saMtAnabhAvathI pravRti jene nathI tevA te manuSyo che. duSTa-lokonA dhAnyAdi upadrava hetutvathI, bhUtasava, uMda-zalabha vagere Iti, kuLaroga-grAmaroga-maMDalaroga anukrame ghaNAM sthAnavyApI che. poH-dezIzabda che, teno artha uMdara che. zIrSa-mastaka, tenI vedanA. e rIte kaNadi vedanA, kAsa-zvAsAdirogamAM zauSa-kSayaroga, arza,-gudAMkura, masA. dakoda-jaLodara, pAMDurogAdi prasiddha che. ekAhika - je tAva eka dinanA aMtare Ave che. e pramANe hayAhika Adi jANavuM. Indragraha Adi unmatatAnA kAraNarUpa vyaMtarAdi devakRta upadrava, dhanurraha-saMpradAyathI jANavuM, mastaka zULAdi prasiddha che. mAri-yugapat roga vizeSAdithI ghaNAMnA maraNa thavA. cAvatu zabdathI nagaramAri Adi grahaNa karavA. prANi kSaya - gAya Adino kSaya, jana kSaya - manuSya kSaya, kuLakSaya - vaMzakSaya. ukta rogAdi kevA che ? vyasanabhUta- lokone ApattirUpa, anArya-pApAtmaka. ahIM kahe che ke - AmAMnuM kazuM nathI, kemake teo rogarahita che. - cirasthAyI kuSThAdi AtaMka - te manuSyo ukta rogAdi hita kahelAM che. have emanI bhavasthiti pUche che - * sUra-38 : bhagavana! te samaye bharatakSetranA manuSyonI kevI kAla sthiti kahelI che ? gautama! jaghanyathI dezona traNa palyopama, ukRSTathI dezona kaNa palyopama che. bhagavanA te samaye bharatakSetranA manuSyonA zarIranI keTalI uMcAI kahelI che ? gautama! jadhanyathI traNa gAu ane utkRSTa paNa traNa gAuM. bhagavan! te manuSyo kevA saMghayaNavALA kahaiA che ? gautama ! vaja8SabhanArAya saMghayaNavALA kahyA che. bhagavana! te manuSyonA zarIra kevA saMsthAne kahela che ? gautama samacaturastra saMsthAne saMsthita che. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyone ra56-pRSTha karaMDako kahelA che. bhagavan! te manuSyo mRtyunA avasare, mRtyu pAmI jyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautama! cha mAsa Ayu bAkI rahetA eka yugalane janma Ape che, 49 ahorama temanuM saMrakSaNa ane saMzodhana kare che. tema karIne khAMsI-chIka ke bagAsu AvatA kaSTarahita, vyathA rahita, paritApa rahitapaNe mRtyu avasare mRtyu pAmIne devalokamAM upaje che te manuSyo devaloka parigrahA-svargamAM janmanAra kahela che. bhagavana te samaye bharatakSetramAM kevA prakAranA manuSyo hoya che? gautama ! cha prakAranA manuSyo kahelA che. te A pramANe - pAgaMdhI, mRgAMdhI, amama, tejasvI, sahanazIla ane chaThThA zanaizcArI manuSyo hoya che. * vivecana-38 : prAyaH A cha kaMThya che. vizeSa e ke dezona traNa palyopama sthiti yugalinInI jANavI. te deza ahIM palyopamanA asaMkhyAta bhAgarUpa jANavo. jemake jIvAbhigamamAM kahyuM che ke - "devakura ane uttarakuru karmabhUminI manuSyastrInI sthiti, bhagavana ! keTalA kALanI kahI che? gautama ! dezona traNa palyopama, palyopamano asaMkhyAtabhAga nyUna ane utkRSTa traNa palyopama. - have avagAhanAne pUchatA kahe che - te sugama che. vizeSa e ke dezona traNa kroza, te paNa yugalinIne AzrIne che. "uMcAImAM manuSyothI thoDI cUta uMcAIvALI" e vacanathI. jo ke 6000 dhanuSa uMcAIvALI, ema pUrvasUjhathI tenI avagAhanA prApta thAya che, to paNa jaghanya ane utkRSTano bheda jaNAvavA karI avagAhanA sUtra kahela che. have temanuM saMhanana kevuM che ? - x * te manuSyo vajasSabhanArAja kahelA che. saMsthAnA sUtra sugama che. vizeSa e ke - saMsthita eTale temanuM saMsthAna. jo ke pUrva varNaka sUtramAM vizeSaNa dvArA emanA saMhatanAdi kahela che, to paNa te kALe vartatA badhAMnA saMhanAnAdinI mAtrAne jaNAvavAnuM A sUtrano praznottara paddhatithI nirdeza karela che, tethI punaruktinI zaMkA na karavI. have AgaLa AvanAra pRSTha karaMDaka mAM - "te manuSyone keTalAM pRSTha karaMDaka kahyA che ? ahIM prazna satrAMza adhyAhAra che. temanA pRSTha karaMDaka zata - pUrvokta svarUpavALA keTalAM che ? bhagavaMta kahe che - baso chappana pRSTha karaMka kahelAM che. te manuSyo kALa-maraNanA mAse-je kALa vizeSamAM avazya kALadharma pAme, te kALane karIne, mAsanA upalakSaNathI kALadivase ItyAdi jANavuM. kyAM jAya che - kyAM utpanna thAya che ? evA be prazna chatAM paNa "devalokamAM utpanna thAya che," ema eka ja uttara che. gamana pUrvakavathI utpAdanA utpAda nAmathI gamata sAmarthyathI jANavuM. evo Azaya che athavA gati eTale dezAMtara prApti thAya che," kayA jAya che ?" e paNa payaya vaDe kahe che - utpatti dharmavALA thAya che, tethI ja uttara sUtramAM utpanna thAya che, tema kahyuM. bhagavaMte kahyuM - gautama ! cha mAsa Ayu bAkI rahetA, para-bhavanA Ayuno baMdha kare che. tema jANavuM. eka yugalane janma Ape che. Amane AyunA traNa bhAga Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/8 146 142 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 AdinAM parabhavanA AyanA baMdhano abhAva kahe che. teo 49 samidivasa-ahorA, saMrakSati-ucita upacAra karavA vaDe, pAlana kare che - anAbhogathI hatakhalana kaSTathI saMgopana kare che. e rIte saMrakSaNa saMgopana karIne zuM ? kAtivA - khAMsI khAIne, suvA-chIMkIne, cUMbhacivA-bagAsu khAIne, aHiTA-potAnA zarIrathI utpanna kalezane vajIne, avyayitA - bIjA vaDe apAtA du:khathI, aparitApita-potAthI ke bIjAthI zarIra ke manano paritApa upajAvyA vinA. AnA dvArA teonuM sukhamaraNa kahela che. kALamAse kALa karIne devalokamAM - IzAna sudhInA devalokamAM utpanna thAya che, kemake potAnA sama ke hIna Ayuka devamAM ja temanI utpatti saMbhave che. ahIM kAlamAsa e kathanathI te kALamAM thanAra manuSyano akALamaraNano abhAva kahela che. kemake aparAptinA aMtarmahartakALa anaMtara apavatana tamuhUtakALa anaMtara apavatanarahita Ayuka hoya che. ahIM koI kahe che - zuM sarvathA vartamAna bhavAyu karmapudgala parizATana kALa ja maraNakALavathI kaI rIte kALamaraNa svIkArela che, jeno abhAva vartamAna samaya * ArAmAM nirUpela che. satya che, manuSya ane tiryaMcanuM Ayu be prakAre che - apavartanIya ane anapavarNanIya. temAM pahelu bahukALa vedha hovAthI tevA adhyavasAya yogajanita zithila baMdhanabaddhapaNe udIrNa sarva pradezAgra apavaInAnA karaNa vazathI judahana Adi nyAyathI eka sAthe vecAya che. bIjuM gADhabaMdhanapaNAthI kAnapavartanA yogya kramathI vedAya che. tethI ghaNAmAM vartamAna Aka ucita anapavananIya Ayu kramathI anubhavatA. koI ekAdanuM Ayu parivartana pAme che, tyAre tene loko vaDe akALa maraNa ema kahe che. "prathama akALamaraNa" ItyAdivatuM, tenA sivAya kALA maraNa saMbhave, tethI teno niSadha karyo, temAM doSa nathI.. have kaI rIte teo devalokamAM utpanna thAya che, te kahe che - devalokabhavanapati Adi AzrayarUpa, teno tevA prakAranA kALa-vibhAvathI, tene yogya AyubaMdhathI parigraha-aMgIkAra jemane che, te te rIte devalokagAmI . Amane 49-divasanI avadhinAM paripAlanamAM kevI avasthA kahI - e zlokanI vRttikAra kR vyAkhyA A pramANe che - Arya janmadivasathI sAta divasa sudhI cattA sUIne potAno aMguTho cUse che, pachI bIjA sAta divasa pRthvImAM rame che [phare che.) pachI bIjA sAta divasa kalagira-vyakatavAyAvALo thAya, pachI cothA sAta divasa khalanA pAmato page cAle, pachI pAMcamAM sAta divasa sthira page cAle, pachI chaThThA sAta divasa kalAsamUhathI bharelo thAya, pachI sAtamAM saptakamAM tAraNya bhoga udgata thAya. keTalAMka sudaMgAdAnamAM - samyaktva grahaNamAM paNa yogya thAya e krama che. A avasthAnakALa suSamAsuSamAnI AdimAM jANavuM. pachI kaMIka adhika paNa saMbhave che. ahIta prastAvathI koI kahe che - have tyAre agnisaMskArAdinA apAdurbhatapaNAthI mRta zarIronI zuM gati thAya ? to kahe che - bhAkhaMDa Adi pakSI tenA tevA jagat svAbhAvathI nIDakASTha mAphaka upADIne samudra madhye pheMke che. hemAcAryae bASabha rAtrimAM kahyuM che ke - pUrve mRtayugala zarIrone moTApakSI * x * samudramAM pheMkatA. jo ke A zlokamAM "budhi"nA upalakSaNathI yathAyoga gaMgA vagere nadImAM paNa temane pheMkatA, tema jANavuM. (zaMkA) utkRSTathI paNa dhanuSa pRthatva pramANa zarIrathI temanuM utkRSTa pramANa che. to kaI rIte suvahana thAya ? - yugmI zarIrane aMbudhi kSepa moTA pakSI kare pacI ghaNAM sthAnomAM pratipAdanI sIdAya athavA pakSInA zarIra pamANanA yathAsaMbhava ArasanI apekSAthI bahu-bahatara-bahutama dhanuSu pRthakava rUpanA paNa saMbhavathI te kALa vartI yugmI manuSya hAthI AdinA zarIranI apekSAthI bahu dhanuSa pRthakava parimANa zarIra nathI, mATe tenuM durvahana saMbhavatuM nathI. A kathanomAM tava zuM che te to bahuzruta jANe. - X - X - X - - have tyAre manuSyomAM ekapaNuM hatuM ke vividhapaNuM ? evo prazna karatAM kahe che - bhagavan! te samayamAM bhAtogamAM jAtibhedathI keTalAM prakAranA manuSyo kALathI kALAMtare anuvRtavaMta che, arthAt saMtati bhAvathI thAya che ? bhagavaMte kahyuM - cha bhede che, te A rIte - parAgaMdhI, mRga gaMdhI, amamA, tejalina, sahA, zanaizcArI. A jAtivAcaka zabdo saMjJA zabdavathI rUDha che. jema pUrve ekAkAra paNa manuSya jAti trIjA ArAne aMte zrI RSabhadeva vaDe ugra-bhogarAjanya-kSatriya bhedathI cAra prakAre karyA, tema ahIM paNa cha bhede te svabhAvathI ja hoya che. jo ke zrI abhayadevasUrijI vaDe pAMcamAM aMganA chaThThA zatakanA sAtamAM uddezAmAM pAsamAnagaMdhI, mRgamadagaMdhI, mamatvarahita, teja ane tala rUpa jene che, te tejastalina, sahiSNu-samartha, zanaiH - maMda utsukatA abhAvathI care che evA zIlavALI evI vyAkhyA karI che. to paNa tathAvidha saMpradAyanA abhAvathI sAdhAraNa vyaMjakAbhAvathI AnA jAti prakAronA durbodhavathI jIvAbhigamanI vRttimAM sAmAnyathI jAtivAcakapaNe vyAkhyAna darzanathI vizeSathI vyakta karyA nathI. pahelo Aro puro thayo. * sUtra-39 : te samaye * ArAmAM cAra koDAkoDI sAgaropama kALa gayA pachI anaMtA varNapayayi, anaMtA gaMdhapayaya, anaMtA rasAyayi, anaMtA sparza payi, anaMtA saMghayaNa paryAya, anaMtA saMsthAna payaya, anaMtA uccatva paryAyi, anaMtA Ayu paryAya, anaMtA gurala ane agurulaghu payaya, anaMtA utthAna-karma-balavIya-yurapAkAra parAkrama paryAyiothI, anaMtaguNanI parihAnIthI ghaTatAM A suSamA nAmano samayakALa - Aro he zramaNAyuSa ! prApta thAya che. bhagavAna ! jaMbUdvIpamAM A avasarpiNImAM suSamA ArAmAM uttamakASThA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jaMbUdvIpapajJati upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 2/39 143 prApta bharatakSetrano kevo AkAra-bhAva-svarUpa hoya che ? gautama bahumaramaNIya bhUmibhAga hoya che. jema koI AliMgapukara badhuM suSamasuSamAmAM pUrve varNavyA mujaba kahevuM. vizeSa e ke - 4000 dhanuSa uMcA, 128-pRSTha karaDaka, cha8 bhakata-be divasa pachI AhArecchA, 64 ahorAtra apatya saMrakSaNa, be palyopama Ayu bAkI rahetA pUrvavata. te samayamAM cAra prakAre manuSyo hoya che. te rIte - ekA, paurajaMghA, kusumA, susamaNA. * vivecana-39 : te suSamasuSamA nAmanA ArAnA cAra koDAkoDI sAgaropama kALa vItyA pachI athavA cAra koDAkoDI sAgaropama varDa kAla pramANa gaNita pachI, ahIM mita Adi zabda adhyAhArathI yojavA. e samaya pachI suSamA nAme kALa lAgelo-zarU thayelo. suSamA Aro utsarpiNImAM paNa thAya, tethI kahe che - anaMta guNa parihAnithI ghaTatAM hAtine pAme che. samaye samaye hAni pAme che. dhe kALanA nitya dravyatvathI hAni prApta na thAya, anyathA ahorAtra sarvadA trIza muhUrtanuM ja che, te na thAya, tethI kahe che - anaMtavarNa paryAyAdithI * ahIM varNa - zeta, pIta, rakata, nIla ane kRSNa bhedathI jANavuM. kapiza Adi tenA saMyogathI janmela che, tethI zretAdithImAMnA koI paryava-buddhikata nivibhAga mAga ekagaNa zvetatAdi sarva jIva rAzithI. anaMtaguNAdhika, tethI anaMtA je guNo - anaMtarokta svarUpa bhAga, tenI parihAni * apacaya, ghaTatAM-ghaTatAM suSamA kAla vizeSa ema yojavuM. AgaLa paNa tema jANavuM. have je rIte AnuM anaMtatva pratisamaye che, te rIte anaMta guNahAni dazavi che - pahelA samaye kalA vRkSanA puSpa-phaLAdigata je zveta varNa, te utkRSTa che, tene kevalipajJAthI chedatA jo nirvibhAga bhAga karIe, to anaMtA thAya che. tenI madhyethI anaMtabhAgAtmaka eka zazi pahelA ArAnA bIjA samaye buTita thAya che, e pramANe tRtIyAdi samayamAM paNa kahevuM. cAvatuM pahelAM ArAnA aMtya samaya sudhI kahevuM. A ja rIti avasarpiNInA chellA samaya sudhI cAvatuM jANavI. tethI ja anaMtaguNa parihAni, e pramANe ahIM anaMtaguNonI parihAni evo ja artha karavo. guNa zabda bhAga paryAya vacana anuyoga dvAra vRttikRt ekaguNa kALA paryava vicAramAM suspaSTa kahelo che. e pramANe thatAM zvetavarNanA nIkaTano ja sarvathA cheda thAya. tema thatAM zveta vastunA azvetatva prasaMga thAya ane te jAtipuSpAdimAM pratyakSa viraddha che ? tenuM samAdhAna karatAM kahe che - AgamamAM anaMtakanA anaMtabhedapaNAthI hIyamAna bhAgonuM anaMtaka alA che. tenAthI mUlAzinA bhAganuM anaMtaka bRhattara jANavuM. jema siddhapaNuM pAmatAM bhavya lokomAM temane anaMtakALe paNa nirlepana AgamamAM kahela nathI, to sarvajIvocI anaMtaguNonA utkRSTa varNagata bhAgonuM kaI rIte thAya ? jema teo saMkhyAtA ja siddha thAya che, tema A pratisamaye anaMtA ghaTe che, tema mahatuM daTAMta vaiSamya kahevuM. jema tyAM je rIte siddha thatAM bhavyonI saMkhyAtatA che, tema siddhikALa anaMta, e pramANe ahIM paNa jema pratisamaya anaMtanI A hIyamAnatA tema hAnikALa avasarpiNI pramANa ja, pachI parama utsarpiNI prathama samayAdimAM te ja kramathI vRddhi pAme che, e badhuM samyak che. e pramANe pati Adi varSomAM ane gaMdharasa-parzamAM yathAsaMbhava Agama avirodhathI vicAravuM. tathA anaMta saMhananaparyavo vaDe, saMhanana-asthiticaya racanA vizeSarUpa, vajaRSabhanArAja * pamanArAya - nArAya - ardha nArAya-kIlikA ane sevAd bhedathI cha che. temAM A ArAmAM paheluM ja levuM, RSabhanArAya Adino abhAva che. bIje yathA saMbhava tenuM grahaNa karavuM, tenA paryAyo paNa te rIte ja ghaTe che. saMhanana vaDe ja zarIramAM deDhatA utpanna thAya che, te sarvotkRSTa suSamasuSamanA Adha samayamAM hoya che. pachI parama anaMta-anaMta paryava vaDe samaye-samaye ghaTe che. ema jANavuM. tathA saMsthAna-AkRtirUpa, samacatussa-caNodha-sAdi-kuja-vAmana-huMDa e che bhedathI che. te pahelAM ArAmAM sarvotkRSTa hoya, tyArapachI te pramANe ghaTe che. tathA uccatva-zarIrano ulledha, te pahelAM samayamAM traNa gAu pramANa utkRSTa che, tyArapachI tenA pramANa tAratamyarUpa paryavo anaMtA samaye samaye ghaTe che. (zaMkA) uccatva ja zarIranA sva avagADha mULakSetrathI upara-uparanA AkAzapradeza avagAhitva che, tenA paryAyo eka-be-traNa pratara avagAhitnathI asaMkhya pratara avagAhitva aMtathI asaMkhyAtA ja che. kemake avagAhanA phoganA asaMkhyAta pradezAtmakavavI che, to AnuM anaMtatva kaI rIte che? kaI rIte e anaMtabhAga parihAnithI ghaTe che ? (samAghAna) pahelAM ArAmAM je prathama samaya utpanna thayelanuM utkRSTa zarIra uccatva hoya che, tenAthI dvitIyAdi samaye utpanuM cAvatuM eka AkAza pratara vagAhitva lakSaNa paryavonI hAni sudhI pudgala anaMtaka ghaTADo jANavo. kemake AdhAra hAnimAM Adheya hAninuM Avazyakatva che. tenAthI uccatva paryavonuM paNa anaMtava siddha thAya che. kemake AkAzapatara avagAhanuM pagaluM upacaya sAdhyatva che - tayA - bApu - jIvita, te paNa temAM, prathama samayamAM traNa palyopama utkRSTa che. tyArapachI tenA paryavo paNa anaMtA prati samaye ghaTe che. [zaMkA paryavo eka samaya nyUna, be samaya nyUna sAva asaMkhyAta samaya nyUna utkRSTa sthiti che. tethI sthiti Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/39 145 146 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 sthAna tAratamyarUpa asaMkhyAtA ja che. kemake Ayu sthitinA asaMkhyAta samayAtmakavavI che. to sUtramAM anaMta AyuparyavothI kema kahyuM ? (samAdhAna) prati samaya ghaTatAM sthiti sthAne kAraNarUpa anaMta AyunA karma daliko ghaTe che, tethI kAraNa hAnimAM kArya hAninA AvazyakapaNAthI ema kahyuM che, te bhavasthitinA kAraNapaNAthI AyuSyanA paryavo che. tethI te anaMtA che. - tathA anaMta gura-laghu paryavo vaDe - ahIM guralaghu dravya eTale bAdaza skaMdha dravyo ane audAki, vaikriya, hAka ane taijasarUpa tenA paryavo che. temAM svAbhAvika vaikriya ane AhArakano anupayoga che, tethI audArika zarIrane AzrIne utkRSTa vaNadi. temAM AraMbhanA samaye jANavA. tyArapachI te pramANe ja taijasane AzrIne ghaTe che - kapota pariNAmI jaTharAgni Adi samaye utkRSTa hoya, tyArapachI maMda-maMdatarAdi vIryakatva rUpa hoya che. tathA anaMta aguru laghu paryava vaDe, gurulaghu dravya eTale sUkumadravya, prastutamAM paudgalika jANavA. anyathA apIlika evA dhamastikAyAdinA paryavono paNa hAni prasaMga Ave. te kAmaNa mano-bhASAdi dravyo anaMta paryavo vaDe [ghaTe temAM kAmaNanA sAtA vedanIya zubhanirmANa susvara saubhAgya Adeya AdirUpa bahu sthiti-anubhAgapradezapaNAthI, manodravyanA bahugrahaNaasaMdigdha grahaNa, jadI grahaNa, bahu dhAraNA AdithI, bhASA dravyanA udAtatva gaMbhIra upanI sagava pratinAda AdithI. te badhAmAM Adi samaye utkRSTatA, pachI kramathI anaMtA paryavo ghaTe che. anaMta utthAnAdi paryavothI [ghaTa] temAM uttAna-uMce thavuM te, karma-caDavuM, utaravuM athavuM javuM vagere, bala-zArIrika prANa, vIrya-jIvotsAha, puruSAkAra - pauruSa abhimAna, parAkrama - te ja abhimata prayojana athavA purapa kriyA, te prAyaH strI kriyAthI prakarSavatI hoya che, tenA svabhAvava Adi, e vizeSaNathI tenuM grahaNa karyuM. parAkrama - zaguno vinAza. A badhAM zarUAtanA samaye utkRSTa ane pachI anukrame pUrvavat ghaTe che. tathA kahyuM che ke - manuSyonA saMghayaNa, saMsthAna, uMcAI, Ayu, pratyeka samaye avasarpiNI kALa doSathI hAni pAme che. manuSyonA krodha, mada, mAyA, lobha vadhe che. * x * tulAnuM viSamapaNuM, janapadanA mAnanuM viSamapaNuM, rAjakuLa ane vanuiM viSamapaNuM thAya che. viSama varSothI auSadhibala pasAra thAya che, asAra auSadhibaLathI manuSyonA Ayu ghaTe che. e pramANe taMdulavaicArikamAM avasarpiNI kALa doSatI hAni kahelI che, te bahulatAthI du:Sama ArAne AzrIne che. bAkInA ArAmAM te yayA saMbhava jANavI. nityadravyanI paNa kALanI hAni kaI rIte? ema bIjAe karela asaMbhava AzaMkAnA nivAraNArthe varNAdi paryavonI hAni kahI che ane te pudgala dharma che, [25/10]. to bIjA dharmonA ghaTADAnI vivakSA karI, kALa kaI rIte ghaTe, te ghaNuM asaMgata che. tema hovAthI vRddhAnI vaya hAnimAM yuvatinI paNa vaya hAnino prasaMga che, nA kALanA kArya vastu mAtramAM kAraNava aMgIkAra karavAthI kAryarata dharma kAraNamAM upacAra pAme che. have prastuta ArA saMbaMdhI prazna - pUrvavatu, temAM mAtra ATalo taphAvata ce - 4000 dhanuSa ane be koza te manuSyo uMcA che. 128 pAMsaLI che. cha bhakata gayA pachI AhArecchA thAya che. 64 ahorAtra paryanta te manuSyo saMtAnonuM rakSaNa kare che. temAM sAta avasthAkrama pUrvokta ja che. vizeSa e ke ekaika avasthAnuM kALamAna nava divasa ane ATha ghaTI, 34-5la, 13-akSarathI kaMIka adhika che. kemake 64 ne 3-vaDe bhAMgatA ATalo kALa Ave ane je pUrvathI adhika apatya saMrakSaNakALa che, te kALanA ghaTADApaNAthI utthAna AdinA ghaTADApaNAnuM vyApaNuM che. ema AgaLa paNa jANavuM. te manuSyonuM Ayu be palyopama hoya che. * x * x - 4 - ahIM have bhagavaMta svayaM ja na pUchelA evA manuSyonA bhedone kahe che - ekA, pracura jaMghA, kusumA, suzamanA. A badhAM paNa pUrvavat jAti zabdo jANavA. GrthatA A pramANe che. ekA-zreSTha, pracura jaMghA - pRSTa jaMghAvALA, paNa kAkajaMghA nahIM. kusumA-kusumanA sadezapaNAthI sukumAratA Adi guNayogathI kusumA. suzamanAatizaya zAMtabhAva jemanA che te, kemake pAtaLA kapAyavALA che. ahIM pUrvokta che. prakAranA manuSyono abhAva che, A anya jAtibheda che. bIjo Aro pUrNa thayo. sUtra-4o - bIja ArAno traNa koDakoDI sAgaropama kALa vItyA pachI anaMtA vaNa yayayo yAvatu anaMtaNuNa parihAnIthI ghaTatAM-ghaTatAM he AyuSyamAna zramaNa ! A suSamA dudhamAM kALa zarU thayo. te (ga) ANe kaNa bhede che - pahelAM bhAga, vacalA bIja bhAga, chellA sibhAga. bhagavAna ! jaMbUdvIpanA A avasarpiNInA suSamAdu:khamA ArAnA pahelA ane vacalA bhAgamAM bharatakSetranA kevA AkAra-bhAva-pratyAvatAra kahyA che ? gautama bahusamamaNIya bhUmibhAga hoya che. pUrvavat lAvo kahevo. viroSa e ke raood dhanuSa uM uMcAIthI hoya che. te manuSyone pIThanI 64pAMsaLI hoya, eka divasa (cothabhakad] vItyA pachI AhArecchA thAya che. eka palyopama Ayu hoya che. 96 ahorAtra [potAnA apatyanuM saMrakSaNa ane saMgopana kare che, yAvata AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo marIne svarge ja jaya che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 143 148 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bhagavanA trIjA ArAnA pAchalA gabhANamAM bharatakSetranuM svarUpa kevuM che? gautamAM bahusama maNIya bhUmibhAga hoya che. jema koI AliMgapukara, hoya yAvatu maNi vaDe upazobhita hoya che. te A pramANe kutrima ane akRtrima. bhagavante ArAnA pAchalanA pribhAgamAM bharatakSetranA manuSyonuM svarUpa kevuM che? gautama ! te manuSyone cha prakAre saMghayaNa, cha prakAre saMsthAna, ghaNA so nuNa ud uMcAI, jaghanyathI saMkhyAta varSa ane utkRSTathI asaMkhyAta varSanuM Ayu pALe che. pALIne keTalAMka nakamAM, keTalAMka tiryaMcamAM, keTalAMka manuSyamAM ane keTalAMka devagatimAM jAya che, keTalAMka siddha thaIne yAvat sarva duHkhono aMta kare che. vivecana-40 : vyAkhyA pUrvavatu jANavI. * x * x * have Ane ja vibhAga pradarzanArthe kahe che - te suSamadu:SamA nAme trIjA Aro lakSaNa vaDe traNa bhAga karAya che. te A pramANe - pahelA tRtIyAMza bhAga te prathama mibhAga, e pramANe AgaLa paNa jANavuM. teno bhAva A che - be koDAkoDI sAgaropamanA traNa bhAga vaDe je Ave, te ekaika bhAganuM pramANa che, te A pramANe - 66 karoDa lAkha, 66 karoDa hajAra, 6 karoDa zataka, 66 karoDa, 66 lAkha, 66 hajAra, 666 sAgaropama ane 3 sAgaropama. A cako A rIte Ave - 6, 66, 66, 66, 66, 66, 666 3. have pUrvanA ane madhyamanA bhAgane AzrIne prazna kare che - svarUpa viSayaka prazna pUrvavatuM. vizeSatA e che - 2000 dhanuSa ane koza uMcAI che 64 pIThanI pAMsaLI che kemake 128nuM aDadhuM ATaluM thAya che. eka divasa vItyA pachI AhArecchA thAya che. palyopamanuM Ayu hoya, apatya yugalane 39 ahorAtra saMrakSaNa ane saMgopana kare che. teno avasthA krama pUrvavata che. vizeSa e ke ekaika avasthAmAM kAlamAna 11-divasa, 13 ghaTI, 85la, 34-akSarathI kaMIka adhika che. 79ne sAta vaDe bhAgavAthI ATalo kALa Ave che. AmAM manuSyonI bhin mti nathI. tyAre. teno asaMbhava hoI zake che. tatva vidvAno jANe ane je ugra, bhoga, rAjanya, kSatriya e cAra bheda kahyA che, te trIjA ArAnA aMte thanAra hovAthI, ahIM teno adhikAra nathI. (zaMkA) A ArAnA traNa vibhAga kema karyA ? jema pahelo ArAmAM traNa palyopamAya, traNa gAu uMcAI, traNa divasa pachI bhojana, 49 divasa apatya saMrakSaNa che, pachI kramathI kALanI parihAnithI bIjA ArAnI AdimAM be palyopamAyu, be gAu uMcAI, be divasa pachI bhojana, 64 divasa apatya saMrakSaNa, pachI paNa te pramANe ja parihAnithI trIjA ArAnI AdimAM eka palyopamAyu, eka gAu uMcAI, eka divasa pachI. bhojana, 79 divasa apatya saMrakSaNa karIne pachI, traNa bhAga karAyela bIjA ArAnA pahelAM be mibhAga sudhI, te pramANe ja niyata parihAnithI ghaTatAM yugala manuSyo thAya che. aMtima bhAgamAM te parihAni aniyata thAya che, tema sUcavavA mATe tribhAga karaNa sArthaka hoya tema saMbhave che. anyathA jema Agama saMpradAyamAM vibhAgakaraNano hetu che, te jANI levo. have trIjA ArAnA svarUpano prazna karatAM pUche che -. x - jema dakSiNAddha bharatanA svarUpanA pratipAdana adhikAramAM vyAkhyA karI, tema ahIM sUtramAM niravazeSa grahaNa karavI. vizeSa e ke- ahIM kRSi Adi karma pravRtta thayuM, kRtrima tRNa - kRtrima maNi vaDe ema kahyuM. pachI manuSyonuM svarUpa pUche che, te pUrvavatuM. have je rIte jagatanI vyavasthA thaI te kahe che - * sutra-41 : te ArAnA pAchalA vibhAgamAM eka palyopamano AThamo bhAga bAkI rahetA, ahIM A paMdara kulakaro utpanna thayA. te A pramANe - sumati, pratikRtI, sImaMkara, sImaMdhara, kSemaMkara, kSemaMdhara, vimalavAhana, cakSukhAna, yazasvAna, abhicaMdra, caMdrAbha, prasenajita, marudeva, nAbhi ane RSabha. * vivecana-41 : trIjA ArAnA chellA sibhAgamAM palyopamano AThamo bhAga bAkI rahetA A samayamAM A paMdara kulakaro thayA. kulakara eTale viziSTa buddhi vaDe loka vyavasthAkArI kulakaraNazIla puruSa vizeSa. ahIM koI kahe che - Avazyaka niryukti AdimAM sAta kulakaronA nAmo che, ahIM paMdara nAmo che, te kaI rIte saMbhave che? [sthAnAMga AdimAM sAta je kulakaro. kahA che * x * vimala vAhana, cakSumAna, yazasvAtu, abhicaMdra, prasenajitu, marudeva ane nAbhi. ahIM RSabhadeva sahita paMdara kahelA che. temAM paNa abhicaMdra ane prasenajitanA aMtarAlamAM caMdrAbha kahela che. to anyonya saMgati kaI rIte thAya ? - hIrasUri vRtti puNya puruSonA adhikAdhika vaMzya puruSavarNananA nyAyathI Ama kahyuM hoya. paraMtu palyopamanA ATha bhAga bAkI rahetA - e vacana kALane sArI rIte bAdhaka che. te A rIte - asakalAnAthI palyopamanA 40-bhAga pIe, teno AThamo bhAga te pAMca thAya. temAM paNa pahelA vimalavAhananuM Ayu palyopamano dazamo bhAga, pachI cAra cAlIza bhAga tenA AyunA gayA. bAkI eka palyopamano 40mo saMkhyaya bhAga rahe, te cakSukhAna AdinA asaMkhyAta pUrvathI - nAbhinA saMkhyAta pUrvathI zrI RSabhasvAmI 84 lAkha pUrvathI bAkInA 89 pakSathI paripUrNa karAya che. to pUrvanA sumati Adi kulakaronA mahattama Ayuno avakAza kaI rIte rahe? hiIra vRttimAM kahe che -kulakaro je prakAre che. kulakara kRtyomAM niyukta ane svataMgapravRd. vimalavAhanaHIdi niyukta che te sanAMga AdimAM kahA che, te ja kula kRtya karatAM kulakaro Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1 149 che, evA abhiprAyaNI baMnenuM grahaNa karela che. sAtamAM sthAnamAM sAta dazamAM sthAnamAM daza ane ahIM paMdara kukaro kahelA che. - * - kadAya A vAyanA bheda hoya pahelA sumatinuM patha dazamAMza Ayu, pachI bAra vaMzya sudhI pUrva darzita nyAyathI eka/cAlIzamAM bAkInA bhAgamAM asaMkhyAta pUrvo, te AgaLaAgaLa hIna-hIna thatAM nAbhinuM saMkhyAtapUrvAyu. e aviruddha lAge che. *x* AvazyakavRttimAM matAMtaracI nAbhinuM asaMkhyAta pUvaya kahyuM : x * ItyAdimAM paraspara virodha nathI ane AvazyakAdimAM vimalavAhananuM pacadazamAMza Ayu kahyuM te vAMcanAbheda jANavo. nAma-pATha bheda paNa temaja naNavo. have prastuta upakama kahyo te- sumati, pratidhRti yAvat RSabha che, te sUtrArtha mujaba samajI levo. vaLI pA caDhimAM cauda kulakaro kahyA che, ahIM paMdaramAM RSabhano paNa ullekha che. te bharatakSetra prakaraNamAM bharatabhata bharata nAme paNa mahArAjAnI prarUpaNA anukrame che, te jaNAvavAnuM che. have A kulakaratva kaI rIte kare che te kahe che - * sUga-4ra : temAM samati, pratikRti, sImakara sImaMghara ane kSemakara e pAMca kulakaronI 'hakkAra' nAme deDaollti hatI, te manuSyo 'hakkAra' deDathI abhihata thaI lajjita, vilajjita, vya, bhIta thaI maunapUrvaka vinayathI namIne rahetA hatA. temAM phomaMja, vimalavAhana, cakSukhana, yazasvAna ane abhicaMdra e pAMca kulakaronI makkAra nAme daMDanIti hatI. te manuSyo makakAra daMDathI abhihata thaI yAvatu rahe che. temAM caMdrAbha, prasenajita, marudeva, nAbhi ane RSabha e pAMca kulakaromAM dhikAra nAme deDanIti hatI. te manuSyo dhikkAra daMDa vaDe abhita thaI yAvata rahe che. - vivecana-4ra : te paMdara kulakaro mATe sumati, pratikRti, sImaMkara, sImaMdhara, kSemaMkara e pAMca kulakaronA 'hA' evA adhiopArthaka zabdanA karavAne 'hAkAra' nAme daMDa-aparAdhinuM anuzAsana, temAM nItinyAya thato hato. ahIM saMpradAya A rIte che - pUrve bIja AsanA aMte kAladoSathI vratabhraSTa yatInI mAphaka kAmanA maMdapaNAmAM potAnA dehanA avayavonI jema temAM yugalonA mamatvatA janmamAM bIjAe svIkAla bIjA anya vaDe grahaNa karAtA paraspara vivAda jamatA, parAbhavathI asahiSNutA AvatA temane svAmIpaNe karatAM. te temano bhAga karIne vRddho gokIone dravyanI mAphaka ApatA. jyAre te sthiti ati thaI, tyAre tenA zAsanane mATe jAtismaraNanI nItijJapaNe 'hAkAra' daMDanIti karI. tene pratikRti Adi cAre pravartAvI. 15o jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tyAre teo kevA thayA ? te kahe che - te manuSyo 'hAkAra' deDa vaDe abhihata thaI lajjita thaI, prIti thaI, baddha - prakarSavALI lAvALA thaI. A traNe paryAyavAcI zabdo che, DarIne, mauna dharI vinayathI namIne * * * rahetA. teo A daMDa vaDe potAne hAyelA mAnIne pharI te aparAdhamAM na pravartatA. ahIM pUrvena joyela zAsananA temane daMDAdi ghAtathI atizaya marmaghAtIpaNe thavAthI 'hata' evuM A vacana che. have pachInA kALavArtA kulakara kALamAM te ja daMDanIti zuM hatI ? te AzaMkAnuM samAdhAna karatAM kahe che - - temAM kSemaMdharAdi pAMca kulakaromAM 'aa' evA niSedhArtha karaNa - nAmaka "rakAra' nAme daMDanIti thaI. bAkI pUrvavatuM. AvazyakAdimAM to vimalavAhana ane cakSamatA kulakane 'hAkAra'5 daMDanIti che. je abhicaMdra ane prasenajitanA madhya caMdrAbhanuM kathana che, te vAyanAMtara jANavuM. ahIM evuM kahevA mAMge che ke - kamathI ati saMstava Adi vaDe jIbhItikavathI 'hAkAra'nA atikAmamAM gaMbhIra vedI hAthInI mAphaka yugalomAM phormaghara kulakare bIjI 'mAkAra' rUpa daMDanIti karI, tene vimalavAhanAdi cAre anusarI. ahIM saMpradAya A pramANe che - moTA aparAdhamAM 'mAkAra' rUpa ane bIjAmAM 'hAkAra' daMDanIti ja hatI. hemasUrIe naSabhacaritramAM sAta kulakara adhikAramAM yazasvInA vArAmAM daMDanItine AzrIne kahyuM che ke - ala aparAdhamAM pahelI nIti, madhyamamAM bIjI, mahA aparAdhamAM baMne paNa nIti te mahAmatie prayojI. have bIjA kulakara paMcakamAM vyavasthA kahe che - x * temAM 'dhi' e pramANenA uccAraNayukata 'dhikkAra' nIti hatI. saMpadAya A che - pUrvanItinA atikamaNamAM caMdrAbhakulakare dhikkAra daMDanIti karI. tene prasenajita Adi cAre e anusarI, moya aparAdhamAM dhikkAra ane madhyama-ghAmAM mAkAhAkAra nIti. bIjI paribhASaNAdi nIti bharatanA kALamAM hatI. te A pahelI pabhiASaNA, bIjI maMDalibaMdha, trIjI cAka, cothI chavicchedAdi e bharatanI cAre nItio hatI. koI kahe che te RSabhanA kALe hatI. ( dhe 15-kulakaramAM kulakaratva mAtra 14-sAghAraNa, asAdhAraNa puca prakRti udayajama za NatunA janathI pUjanIyatAne darzAvavA A lokamAM viziSTa dharmaadharma saMjJA vyavahAra pravatavila, tene kahe che - * sUra-43 : nAbhi kulakaranI maradevA nAme patnInI kukSimAM te samaye RSabha nAme ahaMtu, kautika, prathama rAja, prathama jina, prathama kevali, prathama tIrthakara, prathama Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 152 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 2/42 zreSTha dharma cakravata utpanna thayA. tyAre te RSabha kauzalika ahaMta 20-lAkha pUrva kumAravAsa madhye rahA. rahIne 63-lAkha pUrva mahArAjApaNe rahyA. 63-lAkha pUrva mahArAjApaNe vasatA lekha Adi gaNita pradhAna, pakSIonI bolI sudhInI ra+kaLAo, 64-mahilA guNo, 100 zivAkarma e traNeno prajAnA hitane mATe upadeza Apyo. tyArapachI 1oo yone rAjarUpe abhisaMcita karyA, karIne 83-lAkha pUrva gRhasthanAsamAM rahyA. rahIne je te grISmano pahelo masa, pahelo pakSa, te caitravadanI nomanA divase pAchalA bhAge hiraNyano tyAga karI, suvarNano tyAga karI, kozakoThAgArano tyAga karI, vipula dhana-suvarNa-mana-maNi-maukitaka-zaMkha-zilApravAla-katarana-sArarUpa dravyano parityAga karIne, temAMthI mamatva tyajIne, dAyakone daIne, paribhAga karIne, sudarzanA nAme zibikAmAM deva-manuSya-asuranI pArSadA vaDe sArI rIte anugamana karAtAM [tathA] - - - .. zAMkhika, cakI, nAMgalika, mukha mAMgalika, puNa-mAnava, vartamAnaka, AkhyAyaka, maMkha, ghaTikAgaNa vaDe anusaratA, ITa-kAMta-priya-manojJa-maNAmaudAra-kalyANa-ziva-dhanya-maMgala-sazIka-hRdayaMgama-hRdaya pahAdanIya, kAna ane manane sukhakara-apunarukta-arthazatika vANI vaDe anavarata abhinaMdAtA, abhidvAtA ema kahe che - he naMdA tamAro jaya thAo, he bhadrA tamAro jaya thAo. dharma vaDe parISaho ane upayogI abhita raho, bhaya ane mairavamAM zAMtima raho, tamane dharmamAM avidana thAo. ema kahI abhinaMdana ane abhistavana kare che. tyAre te RSabha kauzalika arahaMta hajAro nayanamALA vaDe javAtA jevAtA cAvavuM nIkaLe che, te uvavAI sUtra mujaba badhuM kahevuM yAvat AkAzane ghaNAM zabdothI AkuLa karatAM vinItA rAjadhAnInI vaccovaccethI nIkaLe che. tyAre rAjamArga Asikta, samArjita, surabhijaLathI siMcita, puSpopacArayukata karAyelo che, je siddhArtha vana sudhI te rIte che. ghoDAhAthI-ratha-padaidI Adi vaDe karelA mArgathI maMda-maMda uddhata dhULane karatAM jyAM siddhArtha vana udhAna che, jyAM Azoka zreSTha vRkSa che, tyAM pahoMce che. pahoMcIne zreSTha azokavRkSa nIce zIbikAne sthApe che, sthApIne te zibikAmAMthI utare che, utarIne svayaM ja AbharaNa-alaMkAra utAre che, utArIne svayaM ja cAra mukI loca kare che, karIne, jaLa rahita cha4 bhakata vaDe ASADhA nakSatramAM caMdrano yoga thatAM ugra, bhoga, rAjanya ane kSatriya puruSo sAthe, pote eka devadUSya dhAraNa karI muMDa thaIne ghara choDIne anagArika pravajyAne prApta karI. * vivecana-43 : nAbhi kulakaranI marudevI nAmanI patnInI kukSimAM A samayamAM bASabhasaMyamano bhAra vahana karavAmAM RSabha samAna athavA vRSabha evA saMskAcI vRSabha, vRSa vaDe zobhe che te vRSabha. e pramANe badhAM paNa ahA RSabha ke vRSabha che. umAM vRSabha lAMchanatvathI ke mAtAe joyela cauda svapnomAM paheluM vRSabhane jovAthI RSabha ke vRSabha nAma hatuM. kozala-ayodhyAmAM thavAthI kauzalika. kemake ayodhyA sthApanA sSabhadevanA rAjya samaye karAI, tethI bhAvino bhUtavatu upacAra karatAM kauzalika kahyuM. tene bharatakSetra nAmanA kathana avasare jaNAvela che. arahaMta pArzvanAtha AdinI jema keTalAMka asvIkArela rAjadharmavALA paNa hoya, tethI kayA krame arahaMta thayA te kahe che - pahelA rAjA - A avasarpiNImAM nAbhikulakare Adeza karela yugala manuSyo ane zaka vaDe pahelA rAjA tarIke abhiSikta karyA. pahelA jina-pahelAM sagAdIne jItanArA athavA pahelAM mana:paryavajJAnI, rAjyanA tyAga pachI dravyathI ane bhAvathI sAdhupadamAM vartavApaNAthI. kemake A avasarpiNImAM A ja bhagavaMta pahelAM thayA. sthAnAMgamAM jinapaNuM - avadhi, mana:paryava, kevalI traNa bhede kahela che. avadhi jinavanI vyAkhyA karatAM sUtra akramabaddha thaze. - x - pahelA kevalI - Adha sarvajJa, kevalItva tIrthakara nAma kamadayathI hatuM, tethI kahe che - pahelAM tIrthakara - Adha cAtuvarNa saMgha sthApaka, tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI kevA thAya che? pahelAM dharma pradhAna cakravartI, jema cakravartI badhe ja apatita vIryathI cakra vaDe varte che, tema tIrthaMkara paNa varte che. te samutpanna thayA. have bhagavaMte je rIte avasthA svIkArI, te kahe che - janma kalyANaka pachI, RSabha arahaMta vIza lAkha pUrva kumArapaNe - rAjaya abhiSeka na karAyela rAjaputrapaNe temAM rahyA, kumArapaNe Azraya karyo. pachI 63-lAkha pUrva mahArAjApaNe - sAmAnya vaDe rahyA - vasyA, temAM vasatA kaI rIte prajAne upakAra karyo ? te kahe che - - 63-lAkha pUrva sudhI mahArAjArUpe vasatA lipividhAna Adi gaNita-kavidhA, dharma-karma vyavasthA karI. * x * zakunaruta-pakSinI bolI, jenA aMte che te, 2 kaLAkalana arthAta vijJAna, prAyaH puruSopayogI A 72 kalA (zIkhavI). 64-guNo, karmomAM--jIvana upAyo madhame 1oo zikA, 100 vijJAna, kuMbhakAra zila Adi. A traNe vastu lokopakAra mATe upadezI. -x - badhAM ja Adi tIrthakaronI A ja upadeza vidhi che, te jaNAvavA mATe che. jo ke kRSi-vANijyAdi ghaNAMne jIvana-upAya che, to paNa te pachInA kALe prAdurbhAva pAmela, bhagavaMte to so zIlpono ja upadeza Apela, tethI ja AcAryanA upadezathI thayela te zIbha ane anAcAryanA upadezathI thayela te karma ema zIla ane karmamAM bheda manAya che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra/43 153 hemasUrikRt Adideva caDhiAmAM - tRNahAra, kASThahAra, kRSi, vANijya, anya paNa karmo lokonA jIvitane mATe karAyA tathA karmo jaghanya-madhyama-utkRSTa bhedathI traNe paNa upadeze che, te paNa vyAkhyA karavI ane so zilpo judA ja kahyA che, tema jANavuM. ahIM saMkSepathI kahyuM che, vistArathI rAjapanIya sUtramAM batAvela rakaLA kahIe chIe - lekha, gaNita, rUpa, nRtya, gIta, vAmi, svaragata, puSkaragata, samatAla [9], dhuta, janavAda, pAsA, aSTApada, pukAvya, jaLamATika, annavidhi, pAnavidhi, vamavidhi [18] vilepana vidhi, zayanavidhi, AryA, prahelikA, mAgadhikA gAthA, gIta, zaloka, hiraNyayukti [2] suvarNayukti, cUrNayukti, AbharaNa vidhi, taruNI parikarma, zrI lakSaNa, puruSalakSaNa, azvalakSaNa, hAthI lakSaNa, baLada lakSaNa [36] kukaDAlakSaNa, chabalakSaNa, daMDalakSaNa, asilakSaNa, maNi lakSaNa, kAMkaNilakSaNa, vAstuvidhA, skaMdhAvAramAna, nagaramAna [45] cAra, praticAra, bhUha, pratimUha cakabhUla, garuDa lUha, zakaTa yUha, yuddha, niyuddha [54] yuddhAtiyuddha, daiSTiyuddha, muSTiyuddha, bAhayuddha, latAyuddha, ISazAstra, sarapavAda, dhanurvedha, hiraNyapAka [63] suvarNapAka, sUga kheTa, vapraneTa, nAlikAkheTa, padha, kaTachedha, sajIva, nirjIva, zakunarata e botera kaLA. * * * * temAM (1) lekhana te lekha - akSara vinyAsa viSayaka, kaLA - vijJAna. te bhagavaMta upadeze che, ema badhe ja joDavuM. te lekha be bhede che - lipi ane vipayabhedathI che. temAM lipi aDhAra sthAne kahI che. athavA lATAdi deza bhedathI tevA prakAranI vicitra upAdhi bhedathI aneka prakAre che. to paNa paga-vakala-kATha-daMtaloha-tAma-rajatAdi akSaronA AdhAra che, tathA lekhana, uGiraNa, cUta, bhUta, chinna, bhinna, dagdha saMkrAMtita akSaro thAya che. viSayanI apekSAthI paNa aneka prakAre svAmI-nokara, pitA-putra, guru-ziSya, patnI-pati, zatru-mitrAdinI lekha-viSayanA anekavaNI ane tevA prakAranA prayojana bhedathI che. * X - X - (2) gaNita-saMkhyAna, saMkalitAdi aneka bheda che. (3) rUpa-leya, zilA, suvarNa, maNi, vastra, citrAdimAM rUpa nirmANa, (4) nATya-abhinaya sahita ane rahita be bhede che. (5) gIta-gaMdharvakaLA ke gAnavijJAna. (6) vAdita-vAdha, tatavitata bhedathI. (9) svaramata-gItanA mULabhUta paja RSabhAdi svaronuM jJAna, (8) pukAragata-mRdaMga maMtrI Adi bheda, te viSayaka vijJAna, (9) samatAla - gItAdi mAnA kALa ane tAla, te sama-anyUnAdhika mAtrikatvathI jemAMthI jaNAya che. (10) dhuta, (11) janavAda - dhuta vizeSa, (12) pAsA, (13) aSTApadazAriphalakadhuta, te viSayanI kaLA, (14) para kAvya- zIghra kavitva, (15) daLamaTTikajaLa saMyukata mATI, vivecaka dravya prayoga pUrvikA, tenI vivecana kaLA, te upacArathI 154 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 daka kRtikA, (16) annavidhi-rasoIkaLA, (13) pAnavidhi - dakamRtikA kaLA vaDe prasAditanuM sahaja nirmaLanuM saMskAra karaNa athavA jaLapAna viSayamAM guNa doSanuM jJAna. (18) vastravidhi-vastranA paridhAna Adi rUpa . (19) vilepanavidhi- yakSakaddamAdi parijJAna, (20) zayana vidhi- palaMgAdinI. vidhi, te A pramANe - so AgaLa torI zayyA rAjAne jayane mATe thAya, nevuM - cha jUna - bAra jUna - chatrIza nyUna te cAre anukrame rAjapuga, maMtrI, senApati ane purohitanI hoya * * * * * ItyAdi je vijJAna athavA zayana-svapna, te viSayaka vidhi, jemake pUrvamAM mastaka karavuM vagere vidhi. (21) AryA - chaMda racavAnI kaLA, (22) prahelikA - gUDhAzaya padha, pahelI. (23) mAgadhikA - chaMda vizeSa, be traNa cAra pAMca cha mAsikA gaNa ane ka-ca-rata-5 saMjJA ItyAdi. (24) gAyA - saMskRta sivAyanI bhASA vaDe nibaddha AryA ja. (25) gItikA * pUvaddhi sadaMza, aparAddha lakSaNa Aya ja, (26) zloka-anuSTra vizeSa, (27) hiraNya yukti - rUpAne yathAsthAne yojavuM te. (28) e pramANe suvarNayukti, (29) cUrNayukti - koSTha Adi surabhi dravyomAM cUrNa karIne tene ucita dravyo bhegA karavA. (30) AbharaNa vidhi, (31) taruNIparikarma - yuvatInA aMgonI vaNadi vRddhirUpa. (32) strIlakSaNa, (33) puruSa lakSaNa, (34) azvalakSaNa - lAMbI Doka, lAMbI AMkha ItyAdi aa vijJAna, (35) hAthI lakSaNa - pAMca unnata, ATha hAthe parimANa, maMda, bhadra ItyAdi - x - jJAna. (36) baLada lakSaNa X-, (39) kukaDA lakSaNa-pAtaLI AMgaLI, tAmavaka nakha vagere. (38) chatra lakSaNa - jema cakInuM chatrarana, (39) daMDalakSaNa - lAkaDI, Ataba, aMkuza, netara, cApa, vitAna, kuMta, dhvaja, cAmaronuM vyApIta kRSNa varNa ItyAdi. -x-x-x- kone kaI rIte lAbhadAyI che te viSayaka jJAna - X * (40) asilakSaNa - jemake 50-gula uttama che, 5 gulathI khanna thAya vagere. temAM zubhAzubhatA kaI rIte thAya che ItyAdi vijJAna. (41) maNi lakSaNa - ratna parIkSA graMthamAM kahela kAkapada akSikApada kezAhitya Adi, tenA guNadoSanuM vijJAna. (41) kAkaNIlakSaNa - cakInuM ratna vizeSa, tenuM lakSaNa - viSaharaNa, mAna, unmAnAdi *x - (43) vAstuvidhA - gRha ke bhUmividhA, vAstu zAstra prasiddha guNa-doSa vijJAna. (44) rUMdhAvAramAna - eka tha, traNa azva, pAMca padAti, senA * * * * * ItyAdi - x * (45) nagaramAna - bAra yojana laMbAI, nava yojana pahoLAI ItyAdi parijJAna, upalakSaNathI kaLasa Adi nirIkSaNapUrvaka sUAnyAsa ane yathA sthAne vadi vyavasthAnuM parijJAna. (46) cAra-jyotika bhramaNanuM vijJAna, (47) pratiyA-pratikULa cAra, grahonuM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/43 vakragamanAdi, tenA pravyUhamAM cakrAkRtimAM - 4 - rAjanyakasthAnA. (49) prativyUha - temanA pratidvaMdIno bhaMga upAyano vyUha, (50) cakravyUha - cakrAkRti sainya racanA, (51) garuDa vyUha-garuDa AkRti sainyasyanA, (52) e rIte zakaTavyUha. (53) yuddha-kukaDAnI jema muMDAmuMDI yuddha, zIMgaDAvALAnI jema zrRMgAzrRMgI vyUha, (54) niyuddha-mallayuddha, (55) yuddhAtiyuddha - khaDgAdi pheMkavA pUrvaka mahAyuddha jemAM pratidvandvI puruSone pADI devAmAM Ave, (56) dRSTiyuddha - yoddhA ane pratiyoddhAnI AMkhonuM nirnimeSa rahevuM te. (57) muSTiyuddha - yoddhAnuM paraspara muSTi vaDe hanana. (58) bAhu yuddha - coddhA pratiyoddhAnuM anyonya prasArita bAhune namAvyA vinA vALavuM te. (58) latAyuddha - jema latA vRkSane caDI jAya tema yoddho mULathI, mastaka sudhI tene vIMTI de, te rIte coddho pratiyoddhAnA zarIrane gADha rIte pIDIne bhUmimAM pADI de. 155 (60) Iyu zAstra-nAgabANa Adi divya astrAdi sUyaka zAstra (61) sarupavAda - khaDga, muSTi tenA avayavanA yogathI, teno pravAda je zAstramAM che te arthAt khaDga zikSA zAstra. (62) dhanurveda-dhanuAstra, (63) hiraNyapAka rajatasiddhi, (64) suvarNapAka-kanaka siddhi, (65) sUtrakheTa - sUtrakrIDA, (66) e pramANe vastrakrIDA, (67) nAlikAkheDa - dyuta vizeSa, - 4 - nAlikA-jemAMthI pAzA pheMkAya che - 4 - 4 - (68) patra chedha-108 pAMdaDA madhye vivakSita saMkhyAvALA patranA chedananI kaLA, (69) kaTachedha - sAdaDI mAphaka krama chedha vastunuM vijJAna - x + - (70) sajIva-mRtadhAtu AdinuM sahaja svarUpa upAdAna, (71) nirjIva - nirjIvakaraNa, hemAdi dhAtu mAraNa athavA rondranuM mUrchA prApta karAvavuM te, (72) zakunata - upalakSaNathI vasaMtarAjAdi ukta sarva zakuna levA, gati-ceSTA-dizAbalAdino saMgraha. have strIonI 64 kaLA kahe che - mRtyu, aucitya, citra, vAditra, maMtra, taMtra, jJAna, vijJAna [8] daMbha, jaLastaMbha, gItamAna, tAlamAna, meghavRSTi, phalAsRSTi, ArAmaropaNa, AkAra gopana, [16], dharmavicAra, zakunasAra, kriyAkagaNya, saMskRta bolavuM, prAsAdanIti, dharmarIti, varNikAvRddhi, svarNasiddha [24] sugaMdhI taila karaNa, lIlApUrvaka cAlavuM, azva-hAthI parIkSaNa, puruSa-strI lakSaNa, hemaratnabheda, aDhAra lipi pariccheda, tatkAlabuddhi, vAstusiddhi [32] kAmavikriyA, vaidhakakriyA, kuMbhabhrama, sArizrama, aMjanayoga, cUrNayoga, hasta lAghava, vacanapATava [40] bhojya vidhi, vANijya vidhi, mukha maMDana, zAlikhaMDana, kathAkathana, phUla guMthavA, vakrokti, kAvya-zakti [48], skAravidhiveSa, sarvabhASA vizeSa, abhidhAnajJAna, bhUSaNa paridhAna, bhRtyopacAra, gRhAyAra, vyAkaraNa, paranirAkaraNa [56] rAMdhavuM, vALa bAMdhavA, vINAnAda, vitaMDAvAda, aMkavicAra, loka vyavahAra, aMtyAkSarI, 156 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 prazna prahelikA. ahIM upalakSaNathI upara kahela sivAyanI strI ane puruSanI kaLA paNa bIjA graMthamAM ane lokamAM prasiddha jANavI. ahIM je puruSakALamAM strIkaLAnuM ane strIkaLAmAM puruSa kaLAnuM sAMkarya che, te baMnenA upayogItvathI che. [zaMkA] to "cosaTha mahilAguNa' e graMtha virodha nathI ? [samAdhAna] A graMtha strI mAtranA guNane jaNAvavA mATe nathI, paraMtu strI svarUpa pratipAdaka che, tethI kyAMka puruSa guNapaNAmAM paNa virodha nathI. . 4 - so zilpa A pramANe che - kuMbhAra, luhAra, citra, vaNakara, nApita rUpa pAMca mULa zilpa che te pratyekanA vIza-vIza bhedo che. - 4 - [zaMkA] A pAMca mULa zilponI utpattimAM nimita zuM che ? [uttara] yugalone kAcA dhAnyonA AhAramAM maMdAgnipaNAthI pacatuM na hovAthI agnimAM nAMkhatA, turaMta baLI javAthI yugala manuSyonI vinaMtIthI hAthInA skaMdha upara ArUDha bhagavaMta vaDe pahelA daDAnuM zilpa pragaTa karAyuM, kSatriyo hAthamAM zastro vaDe ja duSTothI prajAnI rakSA kare, tethI loha zilpa, citrAMga kalpavRkSanI hAni thavAthI citrakAra zilpa, vastra kalpavRkSamAM hAnithI vaNakara zilpa, ghaNAM yugala dharmamAM pahelAM na vadhatAM vALa ane nakho, vadhavA lAgatAM manuSyone mATe nApita zilpa. hemAcArya kRt RSabha castrimAM gRhAdi nimitta vardhakI ane luhAranA yugmarUpa bIjuM zilpa kahela che. bAkI badhuM te ja che. bhogya satkarmavALA arahaMta bhagavaMtane samutpanna vyAdhinA pratikAra samAna strI Adi parigraha kare che, bIjo nahIM, to pachI nivadhamAM eka ruci evA bhagavan kema sAvadhAnubaMdhI kalAdine dekhADavAmAM pravRtta thayA ? [samAdhAna] samAnubhAvI AjIvikArahita, dIna manuSyomAM duHkhane vicArIne saMjAta karuNA ekarasatvathI, samutpanna vivakSita rasa sivAya bIjo koI rasa-sApekSa hoI nahIM. jema bhagavaMta vIre brAhmaNane vastradAna karyuM. jo ema che to bhagavaMte samagra vastranuM dAna kema na karyuM? satya che, bhagavaMte cAra jJAnanA dhArakapaNAthI tene teTalo ja mAtra lAbha joIne ane adhika yoga na hovAthI kSemanA nirvAha mATe tema karyuM. [hIra-vRtti mujaba - bhagavaMta RSabhanuM sarvaloka vyavahAra pravartana prajAnA hitane mATe hatuM - X - x -] + X - x - kalA Adi upAyathI prApta sukha vRtti - AjIvikAthI corI Adi vyasana Asakti paNa thatI nathI. (zaMkA) nAmokta hetu jagatvAmIne kalAdinuM upadarzana ThIka che, paraMtu rAjadharma pravartatva kaI rIte ucita che ? [samAdhAna] ziSTanA anugrahane mATe, duSTanA nigrahane mATe ane dhasthitinA saMgrahane mATe [yogya che.]. teo rAjyasthiti zrI vaDe samyak pravartanArA, anukrame bIjA mahApuruSa mArgopadarzakatAthI corI Adi Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/43 153 vyasananA nivartanathI, narakanA atithIpaNAnI nivArakatAthI ane Aloka tathA paralokanA sukhasAdhakapaNAthI prazasta ja che, mahApuruSonI pravRtti, badhe ja parArthava vyApta ane ghaNAM guNa-akAdoSa kArya-kAraNanI vicAraNA pUrvakanA hoya che. yuganI AdimAM jaganI vyavasthA prathama rAjA vaDe ja thavI te AcAra che. sthAnAMganAM pAMcamA adhyayanamAM paNa kahyuM che - dharmamAM vicaranArane pAMca nizrAsthAna kahelAM che - chakkAya, gaNa, rAjA, gAthApati ane zarIra, tenI vRttimAM - rAjAnI nizrAne AzrIne, rAjA eTale narapati, tenuM dharmasahAyakatva duSTothI sAdhanA rakSaNa vaDe kahyuM che e pramANe parama karUNAvALA cittathI parama dharma pravartaka traNa jJAnayukta bhagavaMtanuM rAjadharma pravartakapaNuM kaMI paNa anaucitya manamAM na ciMtavavavuM. * * * teno vistAra jinabhavana paMcAzaka sUtranI vRttinA yatanA dvAramAM vyaktarUpe dazarvila che, te jANI levuM. - 8 - ahIM trIjA ArAne aMte rAjya sthitinA utpAdamAM dharmasthiti utpAda che, pAMcamAM ArAne aMte - "kRta, sUri, saMgha ane dharma pUvahnimAM viccheda pAmaze * x - ' e vayanacI dharmasthiti vicchedamAM, rAjyasthitino paNa viccheda thaze, e rIte rAjayasthitino dharma sthiti hetupaNe che tema jANavuM. tyArapachI bhagavaMte zuM karyuM ? kalAdino upadeza karI bharata, bAhubali vagere so putrone kozalA, takSazilAdi so rAjyamAM sthApe che. ahIM zaMka Adi prabhaMjana sudhInA bharatanA 98 bhAInA nAmo prasiddha hovAthI lakhela nathI. dezanA nAmo ghaNAM aprasiddha che. have bhagavaMtanuM dIkSA kalyANaka kahe che - 83 lAkha pUrva rAjyamAM rahI - gRhavAsamAM vase che arthAt gRhastha payi rahe che. [ahIM hIra-vRttimAM kahe che - a dkha purva mahArAjapaNe vAsa kare che, temAM vase che, jo ke tema nathI, kemake 20lAkha pUrva kumAravAsa mathe rahe che ane 63-Gokha pUrva mahArAjAvAsa mathe vase che. ahIM bhAvino bhUtavatu upacAra e nyAyathI rAjyane yogya kumAra rAjavahu kumArAvasthA paNa mahArAjAvAnI jema vivajJANI sarva avasthAne tema kahI che.) pUrvokta vyAdhipatikAra nyAyathI tIrthakaronuM gRhavAsamAM pravartana che, te sAmAnyathI yayokata ja che, temAM doSa nathI athavA "mahAna arANa jemAM che tevo vAsa" ema yojavuM. te bhagavaMtanI apekSA vaDe e pramANe ja che. AnA vaDe 63-lAkha mahArAja madhye vase che, te pUrva vacanano virodha nathI vasyA pachI - je A grImano pahelo mAsa, zrImakALa mAsa madhye pahelo mAsa, pahelo pakSa te caitra kRSNa pakSa, tenI navamI tithi-AThamo divasa, temAM - AnA vaDe 'caitraveda AThama' vAkya sAthe AgamamAM virodha Avato nathI athavA vAyanAMtI navamo pakSa - navamI divasa, divasanA-AThamA divasanA madhyadinanA uttarakALamAM, jo ke divasa zabda ahorAtranA arthamAM anyatra prasiddha che, to paNa ahIM divasa * x * sUryanA 158 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 cAranuM viziSTa kALa vizeSa grahaNa karavuM. anyathA "divasanA chellA bhAge" evo artha thaze nahIM. hiraNya - na ghaDela suvarNa ke jata, suvarNa-ghaDeluM sonuM, koza-bhAMDAgAra, koThAgAra * dhAnyanuM AzrayagRha, bala-cAturaMga senA, vAhana-vesarAdi, ghanagAya Adi, kanaka-suvarNa, mauktika-AkAzAdithI utpanna zukti, zaMkhadakSiNAvarta, zilA-rAjapaTTAdirU5, pravAla-vidyuma, rakArana-pArAga, ItyAdi svarUpanuM je sArarUpa dravya, tene choDIne-mamatvano tyAga karIne, vicchardha - pharI mamatva na karavA vaDe, kaI rIte mamatva tyAga? A asthira hovAthI juguptA yogya che ema kahIne, nizrAne tyajIne, kaI rIte? gomikone daIne, dhanano vibhAga karIne ApavA vaDe, kemake tyAre anAtha, mArgamAM yAcanA karanArA Adino abhAva hato, tethI gogika lIdhAM, teoe paNa mamatva rahitatAthI bhagavaMtanI preraNAthI zeSa mAtra svIkAryuM. [ahIM AvazyakaNinA sAkSIpATha sAthe hIravRtimAM kahe che - je gorikone dAna, te zeSA mAtra ja che, yAcanA nathI. je Icchita yAcanA karanArane dAna, te yAyakone ja che, bIjAne nathI. ahIM zaMkA kare che ke - tIrthakara AgaLa mAMgavAmAM bAdhA zuM che? - x * yAcanA vinA nivahakaraNa samartha gRhasthone mahApuruSo pAse yAcanA karavI anucita che, tethI ja zrI mahAvIradAna adhikAramAM dAtAra vaDe dAna' e pada yAcakanA grahaNane mATe adhika kahyuM che ItyAdi - X - X - X -]. A jagata guruno AcAra che ke je IcchA maryAdAyI dAna Ape che, ane temanI IcchApUrti kare che. ahIM IcchA saMbaMdhI AzaMkA - x " no uttara ApatA kahe che prabhunA prabhAvathI aparimita IcchAno temane asaMbhava che. sudarzanA zibikAmAM beThA, bhagavaMta kevA viziSTa lAge che? svarga-mRtyu-pAtAla loka nivAsI jana sahitathI samudAya vaDe samyak anugamana karatA, AvA prabhunA AgaLanA bhAge zAMkhikAdi abhinaMdana ane abhistavana karatAM AgaLa pramANe kahe che. temAM zAMkhiko - hAthamAM caMdanagarbha zaMkhavALA mAMgalya karanArA ke zaMkha vagADanArA, cAkrika-caka jamADanArA, lAMgalika-gaLAmAM laTakAvela suvaNiidamaya haLadhArI bhaTTa vizeSa, mukhamaMgalika-mIThuM bolanAra, varlDamAnakA-khaMbhe manuSyane besADanAra, AgAyaka-zubhAzubhakathA kahenArA, laMkha-vAMsaDA upara khelanArA, maMkhahAthamAM citra phalakavALA, ghAMTika-ghaMTA vAdaka - X - X - X - pAMcamAM raMgasUtramAM jamAli castrimAM vikramaNa mahotsava varNanamAM zAMkhikAdinuM varNana che. uparokata vivakSitonI vANI dvArA abhinaMdAtA ane abhikhavAtA ema joDavuM. vivakSitapaNAne kahe che - Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 159 160 IcchavA yogya te ati ISTa, temanA vaDe, prayojana vazathI ISTa paNa kaMIka svarUpathI kAMta ane akAMta hoya, tethI kahe che - kAMta ati kamanIya zabdo vaDe, piyu-priya artha vaDe, manojJa-mana vaDe suMdarapaNe jaNAya te manojJa-bhAvathI suMdara, manAma-mana vaDe pharI-pharI je suMdaravathI atizaya jaNAya tevA, udAra-zabdathI ane arthathI, kalyANa-kalyANaprApti sUcaka De, ziva-nirupadrava, zabdArthanA duSaNone choDIne, dhanya-dhana lAbha karAvanArI, mAMgalya-anarthanA pratighAtamAM sAdhu, sazrIkA vaDe - anuprAsAdI alaMkAra yukta evI, hRdayagamanIya - artha prAgaTya cAturIpaNAthI subodhA, hRdaya-prahnAdanIya-hRdayamAM rahela kopa, zokAdi graMthine ogALI denArI, kAna ane manane sukha ApanArI, arthazatikA- jemAM so artho rahelA che tevI athavA artha-ISTakArya - 4 vANI vaDe. anavarata - vizrAmano abhAva, abhinaMdayaMta - jaya, jIvo ItyAdi kahevA vaDe, e rIte abhistavanA karatA, zuM kahe che ? jaya-jaya naMda-samRddha thAva, naMda e bhagavaMtanuM AmaMtraNa che. athavA he jagatanaMda tame jaya pAmo ItyAdi. bhadra-kalyANavALA, kalyANakArI. dharma-karaNarUpathI, abhimAna ke lajAdithI nahIM, parISaha-upasargothI DarIne nahIM athatu parISaha-upasargone jItanArA thAo. tathA kSAMti vaDe - asAmadhyadi vaDe nahIM, kSama-sahana karanArA thAo. bhaya - Akasmika, bhairava-siMhAdithI thayela athavA bhairavabhaya - bhayaMkara bhayomAM kSAMta thAo. nAnA varjhANAM - vividha vacanabhaMgI *x* dharma-prastuta cAaidharma, avinavidanano abhAva, Apane thAo. e pramANe bolatA vAraMvAra abhinaMdana ane abhistavana kare che. have je prakAre nIkaLe che te kahe che - tyArapachI bahaSabhakauzalika arahaMta hajAro nayana mAlA vaDe - zreNImAM rahela bhagavaMtane ja mama jovAnI IcchAvALA nagarajanonA netra chaMdo vaDe jovAtA-jovAtA arthAt pharI pharI avalokana karAtA, - x - cAvat nIkaLe che. je rIte pahelAM upAMgamAM caMpAthI zreNika putra nIkaLyo, te pramANe ahIM kahevuM. vAyanAMtarathI cAvatuM Akula bola bahula AkAzane karatAM, sudhI kahevuM. temAM je vizeSa che, te batAve che - vinItA rAjadhAnInI vaccovaccathI nIkaLe che - x * uvavAI satrano AlAvo A pramANe che - hajAro hadayamALA vaDe abhinaMdana karAtA, hajAro manoratha mALA vaDe IcchItA, hajAro vacanamALA vaDe abhidvAtA, kAMti-rUpa-saubhAgya guNo vaDe prAthatA, hajAro aMguli mAlA vaDe dekhADAtA, jamaNA hAthathI ghaNAM hajAro nara-nArInI hajAro aMjali vaDe aMjali karAtA, maMjula ghoSa vaDe pratibodhita karatA, hajAro bhavanA paMkitane ulaMghatA, taMtI-tAla-tuTita-gIta-vAjiMtranA rava vaDe madhura-manahara jaya zabdanA udghoSa viSayathI maMjula zabdothI pratibodhita karAtA. - - - jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ... kaMdara, giri, vivara, kuhara, girivaranA paDakhAmAM rahela bhavana, devakuLa, zRMgATaka, mika, catuka, cavara, ArAma, udhAna, kAnana, sabhA, prapAtanA dezabhAga pratighoSa karAtA. ghoDAno haNahaNATa - hAthIno gulagulATa, rathano ghaNaghaNATa e zabdonA mIzra-moTA kalakala rava vaDe, lokonA madhura avAjathI pUrIta, sugaMdha zreSTha kusuma-cUrNathI AkAzane vAsita karatA, kALo agaru-kuMdaraka-tukanI dhUpano kSepa karatAM jIvalokanI jema vAsita karIne, cotarapha kSabhita kavAla prayura jana-bAlavRddha pramudita atvarita nIkaLyo. ukta sUtrano vyAkhyAsAra A pramANe che - hadayamAla sahasa - lokAnA manasamUha vaDe - samRddhine pAmo, jaya-jIva-naMda ema AzIvadinA dAna vaDe abhinaMdana karAtA, manorathamAlA saharA - AnI ja AjJAmAM ame rahIe ItyAdi loka vikalpo vaDe vizeSa spazatA, vadana ke vacanamALA sahasa vaDe abhivAtA, pati ke svAmI paNe strI-puruSa jana dvArA abhilASA karAtA, * x * aMjalimAlA arthAt saMyukta kara-mudrA vizeSa, tenuM vRMda, praticchanna * grahaNa karatAM. ahIM zuM kahe che ? mailokyanAtha prabhu vaDe lokomAM amArI aMjalirUpa bhakita manamAM avatare. te mATe jamaNA hAthanuM darzana, mahApamodane mATe thAya ema karatAM. maMjumaMjunA - ati komaLa, ghoSa-svara vaDe, pratipRcchanuM - prazna karatAM, praNamar - svarUpAdi vAta, bhavana-vinItA nagarInA gharo, paMkti-samazreNi sthiti, paNa vikharAyelI sthiti nahIM. - x - guTita-bAkInAM vAdho, tenuM vAdana, * * * x * gIta-gIta madhyamAM je vAdita-vAdana, tenA vaDe je rava-zabda, tenAthI madhura-manohara tathA jaya zabdano udghoSa vizad - spaSTapaNe pratibhAsa thato jemAM che te maMjamaMja ghoSathI ane nagarajananA zabdothI pratibodhita karAtA - sAvadhAna karAtA. kaMdara-parvatanI darAra, vivaraguphA, kuha-parvatanA aMtara, girivara-zreSTha parvata, prAsAda-sAta mALano Adi, urvadhanabhavana- ucca avirata gRha, zRMgATaka - trikoNa sthAna, trika-jyAM traNa zerI bhegI thAya, catuka - jayAM cAra zerI bhegI thAya, cavara * ghaNAM mArgo, ArAma-puSyajAtipradhAna vanakhaMDa, udhAna-puSpAdivALA vRkSo, kAnananagaranI najIkanA, sabhA-beThaka, prapA-jaLadAna sthAna, A badhAMnA je pradeza-deza rUpa bhAga, tene. temAM pradeza-laghutara bhAga, deza-laghu bhAga, pratikRta-paDaghAM, temanAM saMkulane karatAM. ghoDAonA haNahaNATa rU5, hAthInA gulagulAyita rUpa ane rathonA ghaNaghaNAhaTarU5, e zabdo vaDe, lokonA mizrita zabdathI moTA kalakala ravathI AnaMda zabdavathI madhura-akura zabdothI pUratAM, AkAzane tema yoga joDavo, te uttagraMthamAM varte che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/43 161 sugaMdhI zreSTha puSponuM cUrNa, tenI uMce jatI vAsareNu eTale vAsaka raja, tenA vaDe AkAzane kapila karatAM, kALo agaru-kuMduka - silpaka - dhUpa eTale dazAMgaAdino gaMdha dravya saMyoga, A badhAMnA vahevAthI jANe jIvaloka vAsita jevuM [jaNAya che.] - 4 - cotarapha kSubhita-sAzcaryapaNe sasaMbhrama cakravAla - janamaMDala thAya te rIte jAya che pracura loko athavA paurajano, bALa ane vRddho je pramudita che ane jaldI jaldI jaI rahyA che, temanA ati vyAkuLanA je zabda, te jyAM ghaNAM che evA prakAre AkAzane karatAM. - 4 - - nIkaLIne jyAM Ave che, te kahe che gaMdhodaka vaDe kaMIka siMcela, kacaro zodhavA vaDe pramArjita, te kAraNe ja pavitra thayela, puSpo vaDe je pUjA tenAthI yukta - 4 - 4 - e pramANe siddhArthavana sudhI vipula rAjamArgane karatAM, tathA azva-hAthIratha arthAt azvAdi senA tathA padAtI cakara vRMda vaDe je rIte maMdamaMda thAya tema. je rIte azvAdi senA pAchaLa cAle che, te rIte bahutara ke bahutama uMce uDatI raja vALuM karatAM, jyAM siddhArthavana udhAna che, temAM jyAM zreSTha azokavRkSa che, tyAM bhagavaMta Ave che. tyAM AvIne zuM kare che ? zreSTha azokavRkSanI nIce zibikAne sthApana kare che, sthApIne zibikAmAMthI utare che. utarIne svayaM ja AbharaNa-muguTa Adi ane alaMkAra-vastrAdi - 4 - tyAga kare che. kulamahattakiAnA haMsalakSaNa paTTamAM mUkIne, pote ja cAra muTTI vaDe karAtA evA vALano loya kare che, - 4 - bIjA alaMkArAdino tyAga karavApUrvaka mastakanA alaMkArAdino tyAga e vidhikrama che, tethI aMte mastaka alaMkArarUpa vALano tyAga kare che. tIrthaMkarone paMcamuSTika locano saMbhava chatAM A bhagavaMta sAmuSTika locavALA che. zrI hemAcArya kRt RSabha castriAdino A abhiprAya che - pahelA eka muThThI vaDe dADhI-mUMchano loca karyo, traNa muThThI vaDe mastakano loca karyo, eka muThThI bAkI rahelAM vALa, pavanathI AMdolita thatAM suvarNa maya jaNAtAM bhagavaMtanA skaMdhanI upara loTatAM maskatanI upamAne dhAraNa karatAM parama ramaNIya kezane joIne AnaMdIta thayelAM zakra vaDe - bhagavan ! mArA upara anugraha karIne ATalA kezane dhAraNa karo, ema vinaMtI karatAM bhagavaMte paNa te keza temaja rAkhyA. - 4 - A kAraNe ja zrI RSabhanI mUrtimAM saMdhonI upara vallarikA karAya che. luMcita keza zakra vaDe haMsalakSaNapaTTamAM laI kSIrasamudramAM nAMkhyA. chaTThabhakta - be upavAsarUpa ane pANIno paNa tyAga e rIte cAre prakAranA AhAra tyAga vaDe aSADha - uttarASADhA nakSatrathI caMdrano yoga thatAM, A prabhue ArakSakapaNe niyukta-ugra, gurupaNe vyavaharela-bhoga, mitrarUpe sthApela te rAjanya, bAkInI prajArUpe rahelAM te kSatriya, evA 4000 puruSo sAthe, A badhAM puruSo bhAIo, mitro ane bharata vaDe paNa niSedha karAyela chatAM kRtajJapaNAthI svAmInA 25/11 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 upakAranuM smaraNa karatAM, svAmInA virahathI karIne vAMta annanI mAphaka rAjya sukhamAM vimukha thaI, jema svAmI anuSThAna karaze tema ame karIzuM evo nizvaya karIne svAmIne anusare che. [bhagavaMta RSabha] zakrae potAnA AcAra mujaba DAbe saMdhe arpita eka devadUSya svIkArIne, paNa rajoharaNAdi liMga na laIne, kemake jinendro kalpAtIta che, muMDandravyathI mAthAnA vALano loya karIne ane bhAvathI kopAdi rahita thaIne, gRhavAsathI nIkaLIne anagAritAgRhI arthAt saMsArI, teno pratiSedha karI anagArI-saMyatano bhAva arthAt sAdhutAne prApta karI athavA nirgunthapaNe pravrajyA svIkArI. have prabhuno vastra dhAraNa kALa kahe che - 162 * sUtra-44 : kauzalika RSabha rahata sAdhika eka varSa vastradhArI rahyA. tyArapachI aolaka thAya. jyArathI kauzalika RSabha rahaMta muMDa thaIne gRhavAsatyAgI nigrantha pravrajyA lIdhI, tyArathI kauzalika RSabha arahaMta nitya kAyAne vosirAvIne, deha mamattva tajIne, je koI upasargo upaje che, te A pramANe - deve karela yAvat pratikULa ke anukULa, temAM pratikULa jema koI veMta vaDe yAvat kaza vaDe kAyAne pITe ke anukULa - jemake vaMdana kare ke payupAsanA kare, tevA utpanna thayela sarve parISahone samyak rIte sahana kare che cAvat adhyAsita kare che. tyAre te bhagavana zramaNa thayA, Isimita yAvat pAriSThapanikA samita, mana samita, vacana samita, kAya samita, mano gupta yAvat gupta brahmacArI, krodharahita yAvat lobharahita, zAMta, prazAMta, upazAMta, parinivRtta, chinna srota, nirUpalepa, zaMkhanI jema niraMjana, jAtyacanavat jAtyarUpa, darpaNagat pratibiMbavat pAkRta bhAvavALA, krarmavat guptendriya, puSkarapatra vat nirUpalepa, AkAzavat nirAlaMbana, anilavat nirAlaya, caMdra jevA saumya, sUrya jevA tejasvI, pakSI jevA apatibaddhagAmI, sAgara jevA gaMbhIra, meru parvata jevA akaMpa, pRthvI jevA sarva sparzane sahana karanAra, jIvanI jema patihata gati. [evA prakAranA thayA te bhagavaMtane koI prakArano pratibaMdha nathI. te pratibaMdha cAra prakAre hoya che, te A pramANe - dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI, dravyathI ahIM - A mArI mAtA, mArA pitA, mAro bhAI, mArI bahena yAvat ciraparicita loko che, mAru sonuM, mAruM rUpu yAvat upakaraNa athavA saMkSepathI sacitta, acitta ane mizra dravyajAta e [mArA che] evuM te bhagavaMtane na hatuM. kSetrathI grAma, nagara, araNya, khetara, khaLA, gRha, AMgaNa [Adi] mAM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/44 temane koI pratibaMdha-Asakti na hatA. kALathI stoka, lava, muhUrta, ahorAtra, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara ke anya koI dIrghakALamAM temane koI pratibaMdha na hato. 163 bhAvathI krodhamAM yAvat lobhamAM, bhayamAM, hAsyamAM te bhagavaMtane koI pratibaMdha-AsaktibhAva na hato. te bhagavaMta varSAvArasane varjIne hemaMta ane grISmamAM gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri vicaratA hAsya, zoka, arati, bhaya, patriAsathI varjita ane mamatva tathA ahaMkAra rahita thaIne laghubhUta, agraMtha, vasula [kuhADAthI] cAmaDI chedAvA chatAM dveSa na karatAM, caMdana vaDe anulepanamAM paNa arakta hatA. DhephAM ke suvarNamAM samadaSTi, A lokamAM Apati, jIvita-maramamAM nivakAMkSa, saMsAra pAragAmI, karmanA saMganuM nitina karavAmAM azrudhata hatA. te bhagavaMtane AvA vihArathI vicaratA 1000 varSa vyatIta thayA tyAre pusmitAla nagaranI bahAra zakaTamukha udhAnamAM zreSTha nyagrodhavRkSanI nIce dhyAnAMtarikAmAM vartatA phAgaNavada-11-nA pUhikALa samayamAM aSTama bhakata nirjaLa akrama tapathI uttarASADhA nakSatramAM caMdramAMno yoga thayo tyAre anuttarajJAnathI yAvat cAtrithI, anuttara tapathI, baLa-vIthI, Alaya vihArathI, bhAvanA-kSAMti-gupti-mukti-tuSTIthI, Ava-mAdava-lAghavathI, surArita-sopacitaphaLa nitaNi mArgathI AtmAne bhAvita karatAM anaMta anuttara nighiAta nirAvaraNa saMpUrNa pratipUrNa zreSTha kevaLajJAnadarzana utpanna thayA, teo jina thayA, kevalIsarvajJa-sarvadarzI, nairayika-tiryaMca-manuSya-deva sahita lokanA paryAyone jANe che, jue che. te A rIte . - Agati, gati, sthiti, upapAta, mukta, kR, pratisevita, pragaTa karma, pragaTa karyu, te te kALe mana-vacana-kAyanA yoga e pramANe jIvonA sarvabhAvo, jIvonA sarvabhAvo, mokSamArganA vizuddhatara bhAvo e badhAMne jANanArA-jonArA tathA nizne A mokSamArga mane ane bIjA jIvone hitasukha-niHzreyaskara sarvadu:khavimocaka ane parama sukha samApanna thaze [tevA jJAtA ane daSTA thayA.] tyArapachI bhagavaMta RSabha zramaNa nigrantha ane nirgunzIne bhAvanA sahita pAMca mahAtata, cha jIvanikAya dharmano upadeza karatAM vire che, te A pramANe - pRthvIkAyikanI bhAvanAno AlAvo ane bhAvanA sahita pAMca mahAtato ahIM kahevA. kauzalika RSabha rahaMtane 84 gaNo ane 84-gaNadharo hatA. kauzalika RSabha ArahaMtane RSabhasena vagere 84,000 zramaNonI utkRSTa saMpadA thaI. bhagavaMta RSabhane brAhmI-suMdarI vagere traNa lAkha zramaNIonI utkRSTa zramaNI jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 164 saMpadA thaI. bhagavaMta RSabhane zreyAMsa Adi traNa lAkha pAMca hajAra zramaNopArAkanI utkRSTa zramaNopAsaka saMpadA thaI. bhagavaMta RSabhane subhadrA vagere pAMca lAkha copana hajAra zramaNopAsittanI utkRSTa saMpadA thaI. bhagavaMta RSabhane ajina chatAM jina samAna, sakSira saMnipAti, jinanI mAphaka avitatha nirUpaNA karanAra 4750 cauda pUrvInI utkRSTa saMpadA thaI. bhagavaMta RSabhane utkRSTa 9000 avadhijJAnI, 20,000 kevalI, 20,600 vaikriyalabdhidhara, 12,650 vipulamati mana:paryavajJAnI e pramANe utkRSTa saMpadA thaI. bhagavaMta RSabhane gati kalyANaka - sthiti kalyANaka - Agamibhadra 22,900 munio anuttaropAtikamAM gayA. 20,000 zramaNo ddhi thayA, 40,000 zramaNI siddha thayA, e rIte 60,000 aMtevAsI siddhi gatine pAmyA. bhagavaMta RSabhanA ghaNAM aMtevAsI aNagAro hatA. temAM keTalAMka eka mAsanA paryAyavALA hatA ItyAdi jema uvavAImAM kahyA che tema sarve aNagAranuM varNana karavuM yAvat udhvajAnU, adhozira thaIne dhyAnarUpI koThAmAM upagata thaI, saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvita karatAM vicaratA hatA. rahaMta RSabhane be prakAre aMtakara bhUmi thaI. te A rIte - yugAMtakara bhUmi ane pAiMtakara bhUmi, yugAMtakarabhUmi yAvat asaMkhyAta puNyayuga sudhI rahI ane payiAMtakara bhUmi aMtarmuhUrta paMcayimAM [koI kevalIe jIvanano aMta karyo. * vivecana-44 : kauzalika RSabha arahaMta sAdhika arthAt ekamAsa sahita saMvatsara - varSa sudhI vastradhArI rahyA, pachI parama acelaka thayA. ahIM je koI lipi pramAda - AdarzomAM A adhika kahe che, te Avazyaka cUrNimAM RSabhanA devadUSya adhikAramAM A AlApaka jANavo - "zakra lAkha mUlyavALA devaSyane badhAM jinezvarane khaMbhe sthApita kare, vIrane sAdhika eka varSa rahyuM, badhAMnI te ja sthiti jANavI. zramaNa thaIne prabhu kaI rIte pravRtta thayA? te kahe che - jyArathI kauzalika RSabha arahaMta pravrujita thayA, tyArathI nitya pakirmanA varjana vaDe kAyAne vosirAvIne, parISahAdinA sahevA dvArA zarIrano tyAga karIne, tathA je koI upasargo utpanna thatAM, jemake divya - deve karelA, yAvat zabdathI manuSya ke tiryaMce utpanna karelA. te pratikULapaNe vedAtA hoya ke anukULapaNe vedAtA hoya. temAM pratikULapaNe - vega vaDe - jaLavAMsathI cAvat zabdathI tvacA-chivA ke latA vaDe, kapa-carmadaMDa vaDe koI duSTAtmA vaMdana kare, yAvat zabdathI pUje, - - 4 - mAre, tADana kare. anukULa upasarga te satkAra kare, sanmAna kare, ItyAdi. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 2/44 temAM vaMdana - stuti karavA vaDe, pUjA - puSpAdi vaDe, satkAra vagAdi vaDe, sanmAna - abhyatyAnAdi vaDe, kalyANa - bhadrakApiNAthI, maMgala - anarthapratighAtitvathI, devatA-ISTa devatA samAna, caitya-ISTa devatAnI pratimA samAna, paryApAsanA-seve. te pratikULa ane anukULa bhedathI upasargone samyak rIte ane bhayanA abhAvathI sahana kare yAvat zabdathI krodhanA abhAvathI khame, dinatA dhAraNa karyA vinA titikSA kare, avicalakAyapaNe adhyAse. have bhagavaMtanI zramaNAvasthAne varNave che - tyArapachI te bhagavaMta zramaNa-muni thayA. kevA svarUpanA ? I - gamanAgamanamAM samita - samyak pravRta thatu upayogavALA yAvat zabdathI bhASA samita- niravadha bhASANamAM upayogavaMta, eSaNA * piMDa vizuddhimAM, AdhAkamiida doSarahita bhikSA grahaNamAM upayogavaMta, bhAMDa mAtra - upakaraNa mAtranA grahaNamAM ane mUkavAmAM upayogavaMta arthAt pratyupekSaNAdi suMdara ceSTA vaDe yukta athavA AdAna sAthe bhAMDamAganuM nikSepaNa, uccAra-maLa, prazravaNamUtra, khela-kapha, siMghAna-nAkano mala, jala-zarIrano mela, e badhAMnuM pAriThApana - sarva prakAre punarNahaNapaNe mUkavuM arthAt parityAga karavo te. pAriThApanAmAM suMdara ceSTA-kriyA, temAM upayogavaMta * x * x * thayA. jo ke A chellI be samiti bhagavaMtane bhAMDa, siMghAnakAdi asaMbhava hovA chatAM akhaMDanArthe kahelI che. te bAdara prekSaNa jaNAya che. sUma prekSaNathI to jema vauSaNAnA asaMbhava chatAM sarvathA eSaNA samitino bhagavaMtane asaMbhava nathI, kemake AhArAdimAM teno upayoga che. tathA bIjA bhAMDanA asaMbhavamAM paNa devadUSya saMbaMdhI cothI samiti hoya ja che. jema bhagavaMta vIranA brAhmaNane vAdAnamAM AdAna-niphopa che. e pramANe glemAdinA abhAvamAM paNa nIhAra [aDila] pravRttimAM pAMcamI samiti che, eTaluM prasaMgathI kahyuM. tathA mana samita-kuzaLa manoyoga pravartaka, vayanasamita - kuzaLa vAdyoga pravartaka, bhASA samita kahevA chatAM je vacana samita ema kahyuM. te bIjI samitimAM ati AdaranA nirUpaNane mATe ane traNa karaNanI zuddhinA sUkamAM saMkhyA-pUraNa arthamAM che. kAya samita - prazasta kAyAnA vyApAravALo - pravRta jANavo. | manogupta- kuzala manoyogane rUMdhanAra, cAvat zabdathI vacanagupta-kuzala vAdyoganA rodhaka, kAyagupta-akuzala kAyayoganA rodhaka. e pramANe sapravRttirUpa samita ane asatpavRtti nirodha rUpa gupta, ema jANavuM, tethI ja gupta kemake sarvathA saMvRtta che. temAM ja vizeSaNa dvArA hetune kahe che - gaNendriya - zabdAdi Indriya viSayomAM rAga-dveSa rahitapaNe pravartana karavAthI tathA gupti vaDe vasati AdithI yatnapUrvaka kSita hovAthI gupta. brahma-maithuna viratirUpa vicaranArA. akrodha, ahIM cAvat zabdathI amAna, amAyA pada baMne levA, lobha. 166 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ahIM cAremAM svA arthamAM niSedha jANavo. tethI sva. krodhAdi vaDe, anyathA sUkSama saMparAya guNa sthAnaka sudhInA lobhodayanI upazAMta moha avadhi ane cAre paNa krodhAdino satAmAM saMbhava chatAM teno abhAva saMbhave che. A pramANe kema hoya ? te kahe che - zrAMta-bhavabhamaNathI prasvAMta-prakRSTa cita, upasarnAdi AvavA chatAM dhIrayidpaNAthI, upazAMta che, tethI ja paranivRta che. kemake sarva saMtApa varjita che. chinnasotachinna saMsAra pravAha athavA chiamzoka, nirapalepadravya ane bhAvamalarahita. have upamAna sahita cauda vizeSaNo vaDe bhagavaMtane vizeSathI kahe che - zaMkhanI jema jemAMthI maMjana cAlI gayela che te - karma jIvamAlinya hetupaNAthI A upamA che. jAtya kanaka * soLa varSanA suvarNanI jema. jAtarUpa - svarUpa, rAga Adi kudravyathI rahita che te. Adarza-arIso, temAM pratibiMbanI jema pragaTa bhAva atu jema arIsAmAM pratibiMbita vastunuM jema-jema prApta svabhAva AMkha-mukha Adi dekhAya che, tema svAmInA paNa yathAsthita mananA pariNAma dekhAya che. paNa zaThavatuM dekhAtA nathI. kAcabAnI mAphaka guptendriya, kAcabo ja mastakathI paga sudhInA pAMca avayavothI gupta hoya che, tema bhagavaMta paNa pAMca Indriyo vaDe gupta che. pUrvokata gukhendriyapaNuM deTAMta dvArA kahyuM tethI temAM punarapti nathI. pukarama samAna nirUpalepa, kAdava ane jaLa samAna svajana viSayaka sneha rahita, AkAzanI jema nirAlaMbana - kuLa, grAma, nagarAdi nizrA rahita. vAyunI jema vasatinA pratibaMdha rahita, kemake yathocita satata vihApaNuM che. ahIM evuM kahe che. - jema vAyu badhe ja vahevAnA kAraNe aniyatavAsI che, tema bhagavaMta che. caMdranI jema saumyadarzana - araudramUrti, sUryanI jema tejasvI-paratIrthikane pahAra kaQAthI kahyA. pakSInI jema apratibaddhapaNe javAnA svabhAvavALA che. arthAt sthalacara ane jalacarane sthaLa ane jaLanI nizrAe gamana hoya che, tevuM vihagaAkAzagAmIne hotuM nathI, potAnA avayavarUpa pAMkhothI teo gamana kare che. tema vihagavat A prabhu aneka anArya dezomAM karmanA kSayamAM sahAya karanAra pratye anapekSa thaI svazaktithI vicare che. sAgara jevA gaMbhIra - bIjA vaDe madhya bhAga apAya, nirUpama jJAnavALA hovA chatAM bIjAe khAnagImAM sevela dudghajhine jAhera na karanArA, harSa-zokAdi kAraNono sadbhAva hovA chatAM tenA vikArane nahIM jonArA. meru jevA akaMpa, kemake svapratijJA ane tapa:saMyamamAM dRDha AzayapaNAthI pravarte che. pRthvInI jema sarva anukULa ke pratikULa ane sahana karanArA che. jIvanI jema apatieta - akhalita gativALA che. jema jIvanI gati bhIMta Adi vaDe haNAtI nathI, tema koIpaNa pAkhaMDI vaDe Arya-anArya dezomAM saMcaratA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/44 prabhu paNa che. prabhune kadAca bIjo koI gati vighAtaka na bane, paNa potAnA pratibaMdhaAsaktithI gati na haNAya te mATe kahe che - te bhagavaMtane kyAMya paNa pratibaMdha - "A mAruM che ane huM Ano chuMevA AzayarUpa Asakti nathI. A ja vAta saMsAra zabdathI jaNAve che - "A mAruM' e saMsAra che ane na huM - na mAruM e nivRtti che. * * * A pratibaMdha dravyathI - dravyane AzrIne, e pramANe kSetra ItyAdi paNa jANavA. A lokamAM mArI mAtA, mArA pitA, cAvatuM zabdathI mArI patnI, mAro ga, mArI putrI, mArI putravadhU ItyAdi. temAM dhUma - pugI, taptA-pautra, aSA - putravadhU, sakhA-mikha, svajana-kAkA aAdi sagaLa svajananA svajana, bhamIe-zALo Adi, saMstuta-vAraMvAra darzanathI paricita, A badhAMne jIvapaci hovAthI dravya kahyuM. mAruM ru, mAru sonuM cAvat zabadathI mAruM kAMsu, mArA vastra, mAruM dhana ItyAdi, upakaraNa * ud Atirikta. A cAvatuM pada saMgraha mULamAM 'Ta hovAthI mArA vaDe siddhAMta zailIthI pragaTa karIne sthAnanI azacatA mATe lakhela che. te saiddhAMtikoe tenA mULapAThane zodhavAne udhama kavo joIe. bIjA prakAre dravya pratibaMdha kahe che - ukata rItithI vyakata karavAnuM kathana zakya hovAthI saMkSepathI kahe che. sacita-dvipadAdi, ayita-hiraNAdi, mizrahiNathI alaMkRta dvipadAdi. dravyanatadravya prakAramAM ke samuccayamAM, te pratibaMdha che bhagavaMtane nathI athavuM mAruM A - evo AzayabaMdha hoto nathI. phonathI e prAyaH vyakata che. vizeSa e ke - kSetra eTale dhAnyanI jamabhUmi, khetara, khala-dhAnyane meLavavA ke panAdi bhUmi, khaLo. e pramANe AzayabaMdha, te bhagavaMtane tI. kALajI - sAta prANa pramANa-stoka, sAta stoka pramANa * lava, muharta-38 lava pramANa, ahorAjha-30 mud pramANa, pA-paMdara ahorA pramANa, mAsa-be pakSa pramANa, * be mAsa pramANa, ayana-traNa Rtu pramANa, saMvasara - be ayana pramANa, te sivAyano so varSa Adi koI dIrdhakALa, ukta rIte temane pratibaMdha nathI. mane A Rtu anukULa che, A Rtu pratikULa che evI mati temane nathI. jemake zrImaMtone zIta thatu anukULapaNe pratibaMdha kare che, nirtanone uNa kaThatu anukULa pratibaMdha kare che - ItyAdi. bhAvagI * saLa che, vizeSa e ke- kadAprahanA vazI he koyAdine jIza nahIM evI buddhi temane hotI nathI. A sUmanA upalakSaNa rU5, tenA vaDe na kahevAyela badhAM pApasthAno ahIM bhAvamAM levA. he bhagavanuM kaI rIte vicAre che, te kahe che - bhagavaMta varSamAM - prAvRTakALamAM 168 jaMbUtIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vAsa-avasthAna, tete vaIne hemaMta-zIta kALa mAsa, grIma-uNakALamAya, temAM gAmamAM - nAnA saMnivezamAM eka sami vasavA vaDe te ekarANika ati eka dina vasanAra, nagara moya saMnivezamAM pAMca satri vasavA vaDe te pAMca dita vasanAra, [aal eljtamAM kahe che - "gAmamAM ekafSa** ItyAdi pravacana baLavI mAne mukhyavRttithI kAma ja hoya tevI zaMkA kare che. sAdhune ApIne A pramANe (pAThaabhipuha vizeSa ja jAmavo. uvAI sUpanI vRttimAM temaja vyAkhaIM che, tethI ja mAmANI sAmai vihAramAM vicitratA paw wAmamAM prasiddha che. teelI ja eka divasa-uoja divasa ke mahinA sunI jema samAdhi rahe tema * ItyAdi kahe che. je ke divasa zabda * ahoramavAcI che, to paNa saki zabda paNa ahorAkhavAthI che, to pachI divasa zabdanuM grahaNa kema na karyuM ? sagino vihAra asaMcamahetupaNe che. tethI cAra jJAnI tIrthakara paNa avagRhIta vasatimAM saginA vasa kare che, tevo vRddha AmnAya che. hAsya-zokAdi cAlyA gayA che tevA - temAM arati-mana vaDe anausUtAthI udveganuM phaLa. ti-rono abhAva, patriAsa-Akasmika bhaya, bAkInA zabdo prasiddha che, jaE - 'mAra' zabda jemanAmAMthI nIkaLI gayo che te. atha prabhune 'mAra' evA abhilASavI abhilApa nathI arthAt jemAM mAruM-mAruM nathI evI sAdhutA, nirahaMkAra * huM - huM ema karavuM te ahaMkAra, che jemAMthI cAlyo gayo che te. laghubhUta-udarvagatika hovAthI, tethI ja bAhya-vyaMtara parigraha hita. vAcasuthAranuM savizeSa tenA vaDe je cholavuM athag cAmaDIne ukheDavI te, temAM zreSarahita, caMdana vaDe lepamAM raga vagaMA. leTapatyara ane sonAmAM samabhAvI, upekSaNIya hovAthI baMnemAM samAna bhAvane bhajanAdhAraNa karanAra. A lokamAM - vartamAna bhavamAM, manuSyalokamAM. pazloka-devatA bhavAdimAM Asakti rahita. temAM atisukhanI tRSNArahita. jIvanamAM ke maraNamAM AkAMkSA sahita * Indra, narendrAdi pujAnI prAptimAM jIvita ane bhayaMkara parISaha prAtimAM maraNa vize nispRha. * * * karmono saMga-anAdi kAlIna jIvapadezo sAtheno saMbaMdha, tenuM nighatinachA pADavA tene mATe ughata thaI vicAre che. have jJAnakalyANakanuM varNana kare che - bhagavaMtane hamaNAM kahelA vihArI vicaratA 1000 varSa vItyA pachI purimatAla nagaranI bahAra zakaTamukha udhAnamAM coghanA zreSThavRkSanI nIce dayAnAMtarikA-vicachedanuM karyuM te aMtarikA, athavA aMtara te ja AMtarya *x* AMtarI ke AMtarya ja aMtarikA, dayAnAMtarikA * Amela dhyAnanI samApti ane apUrvano anAraMbha, temAM vartatA evA. ahIM zuM kahevA mAMge che? (1) pRthakatvavitarka savicAra, (2) ekavavitarka avicAra, (3) sUmakriyA ApatipAti, (4) vyachinna kiyA anivani. e cAra caraNarUpa zukla yAnanA be caraNanA dhyAnamAM ane chellA be caraNane nA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/44 169 130 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 pAmIne. yoganirodharUpa dhyAnanuM caudamAM guNasthAnakavatI hovAthI kevalIne ja saMbhave che. e rIte phAgaNavada-11 nA pUrvArNa kALarUpa je samaya-avasara, temAM kAma bhakata : Agama kathita vaNa upavAsarUpa ane te paNa nirjaLa, temAM uttarASADhA nakSatramAM caMdra sAthe yoga thayo tyAre - x - anuttara-kSapaka zreNi svIkArIne kevaLa AsapaNe parama vizuddhipada prAptapaNAthI jemAM uttara-pradhAna pravartI ke chApAspika jJAna vidhamAna rahela nathI te. tevA jJAnathI - tavAvabodharUpa. e pramANe yAvata zabdathI darzana vaDe - kSAyika bhAva pAmIne, samyakatva vaDe. cAtri - virati pariNAmarUpa kSAyika bhAvane pAmIne, tapa vaDe, baLa-saMhanathI uThela prANa vaDe, vIrya-mananA utsAha vaDe, Alaya - nirdoSa vasati vaDe, vihA-gocaracayadithI pharavA rUpa vaDe, bhAvanA-mahAvata saMbaMdhI manogupti AdirUpa thavA padArthonA anityavAdi ciMtanarUpa vaDe tiyA] - - - - - kSAMti - krodha nigraha vaDe, gupti-pUrve vyAkhyA karela che, tenA vaDe, mukti - nilabhatA vaDe, tuSTi - IcchAnI nivRtti vaDe, Arjava-mAyAnA nigraha vaDe, mArdava-mAnanA vigraha vaDe, lAghava-kriyAmAM dakSa bhAvathI, sopayita - upacaya sahita, puSTa. AvA prakAranA prastAvathI nirvANa mArga saMbaMdhI, sucarita - sat AcaraNa vaDe phaLa-kramathI mukti lakSaNa jemAMyI che, tevo je nirvANa mArga- asAdhAraNa rAgiyarUpa, tenA vaDe AtmAne bhAvita karatAM, zreSTha kevaLa jJAna-darzana samutpanna thayA. e pramANe anvaya che. temAM avinAzIpaNAthI anaMta, sarvottamapaNAthI anuttara, bhIMta Adi vaDe apatiMhatapaNAthI nivyaghiAta, kSAyikapaNAthI nirAvaraNa, sarva arthanA grAhakapaNAthI saMpUrNa, pUrNacaMdranI mAphaka sarva kalazothI yukta hovAthI paripUrNa, kevala-asahAya kemake "chAAsthika jJAna naSTa thatAM" evuM vacana che. parama-pradhAna jJAna ane darzana * x * temAM sAmAnya-vizeSa ubhayAtmaka oya vastunuM jJAna te vizeSa avabodharU5 che ane darzana-sAmAnya avabodharUpa che. ahIM kahevAno Azaya A pramANe che - dUrathI ja tAla-tamAla Adi vRkSasamUhane viziSTa vyakti rUpapaNe anavaghArita avalokatA puruSane sAmAnyathI vRkSamAmanI ja pratiti karAve che, te apariskUTa kaMIpaNa rUpane cakAse che te darzana. - x* paraMtu te ja tAla-tamAlAdine vyakitarUpapaNe avadhAvuM, te ja vRkSa samUhane jotA viziSTa vyakti pratIti janaka pariskUTa rUpane jue che, te jJAna che. (zaMkA) A anubhavasiddha jJAnamAM chAsthone vizeSa grAhakatA ane darzanamAM sAmAnya grAhakatA, paraMtu kevalIne jJAna lakSaNamAM sAmAnyAMzanA agrahaNathI darzana vaDe vizeSAMza grahaNano abhAva vaDe, baMne paNa savartha viSayava viruddha na thAya ? (samAdhAna) jJAna kSaNamAM ja kevalIne jJAnamAM cAvatuM vizeSane grahaNa kare tyAre sAmAnya pratibhAse ja che. azeSa vizeSa zazirUpapaNAthI sAmAnya, darzana kSaNamAM darzanamAM sAmAnyane grahaNa karatAM yAvatuM vizeSa pratibhAse che ja, kemake vizeSanA aliMgiMtamAM sAmAnyano abhAva hoya che. ItyAdi * x * ahIM zo artha che ? jJAnamAM pradhAnabhAvathI, vizeSa gauNabhAvathI sAmAnya, darzanamAM pradhAnabhAvathI sAmAnya ane gauNa bhAvathI vizeSa, ema baMnemAM taphAvata jANavo. samuNa * samyaka, kemake kSAyikapaNAne lIdhe deza sthApanAno abhAva che, utpanna * prAdubhUta utpanna kevaLa bhagavaMtanuM ja svarUpa che te pragaTa kare che - gina * rAgAdinA jitanAra, kevala-zrutajJAnAdinI sahAya vinA jJAna jene che, te kevalI. tethI ja sarvajJa-vizeSAMza puraskArathI sarvajJAtA. sarvadarza - sAmAnyAMzanA puraskArathI sarvajJAtA. (zaMkA) arahaMtone kevaLajJAna-kevaLadarzana AvaraNa, kSINa mohatA tya samaye ja kSINa thavAthI eka sAthe utpanna thavA paNAno upayoga svabhAva che, ane krama pravRttimAM siddhone mATe sarvajJa-sarvadarzI evuM sUtra, jema jJAna prAthamya sUcaka rahela che. tema sarvadarzI sarvajJa e pramANe. darzananI prathamatAnuM sUcaka kema nathI ? tuca nyAyatvathI. tema nathI. badhI labdhio sAkAropayuktane upaje che, anAkAropayuktane nahIM. e pramANe AgamanA utpatikamathI sarvadA jinone pahelA samaye jJAna ane bIjA samaye darzana hoya che, ema jJApanapaNAthI A upacAsa che. paraMtu chaghasyone to pahelAM samaye darzana ane bIjA samaye jJAna hoya che tema jANavuM. [ahIM samaya zabda avasaravAcakapaNe jANavo.] . ukata baMne vizeSaNane vizeSathI kahe che - nairayika, tiryaca, manuSya, deva sahitanA paMcAstikAyAtmaka kSetra khaMDanA ane upalakSaNathI lokanA ane alokanApaNa - AkAza pradeza mAtra kSetra viSayanA payione - anukrame bhAvi svarUpa vizepane kevaLajJAna vaDe jANe che ane kevaLadarzana vaDe ja che. "paryAya* ema kahevAthI dravya ane paryAya baMne grahaNa karavA, kemake dravya rahita payaya ke pAyi rahita dravya hotA nathI. te AdhAra ane Adhyeya che. anyathA AdheyapaNuM na rahe. * athavA sAmAnyathI paryAyione kahyA. jJAnane spaSTarUpe nirUpaNa karatAM kahe che - umAti - jIvo vivakSita sthAne je sthAnathI Ave che te. gati * jyAM marIne utpanna thAya che te. sthiti - kAya ane bhava sthitirUpa, cyavana - devalokathI devonuM manuSya ke tiryaMcamAM avataraNa. upapAta - deve ke nArakanuM janmasthAna. bhukta - azanAdi, kRta + corI Adi. pratisevita - maithunAdi. Avi karma * pragaTa kArya, raha:karma - pracchanna kArya. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/44 11 172 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 te - te kALamAM -x * mana, vacana, kAyAnA yogo athata gaNe karaNanA vyApAra ItyAdi. jIvonA sarvabhAvone atha jIvadhamoMte. ajIvonA paNa sarva bhAvone ati rUpa Adi dhamane. mokSa mArganA-ratnatrayarUpanA vizuddhataka : prakafkoTi prApta karmakAya hetuka bhAvone - jJAnAcArAdi, tene jANatAM-jotAM vicare che. kaI rIte jANatAM-jotAM vicare che ? anaMtara varcamANa dharma, nize mokSamArga che. siddhi sAdhakapaNAthI mane arthAt kahenArane ane bIjAne - sAMbhaLanArane hitakalyANa arthAt paththabhojana samAna thAya che. sukha-anukULavedha, pipAsA - zItaLajaLapAnavatuM, niHTeya mokSa, tene karanAra, ukata hitAdino kAraka che. sarva duHkha vimokSaNa - badhAM duHkhane choDAvanAra, paramasukha AtyaMtika sukhane samyaka rIte prApta karAve che. * X - X - X - have utpanna kevaLajJAnavALA bhagavaMta je rIte dharmane pragaTa kare che, te kahe che - te bhagavaMta zramaNa nirmantha ane nirgunzIne pAMca mahAvata - sarva prANAtipAta viramaNAdi, sabhAvanA - Iyasimiti Adi bhAvanA yukata tathA cha jIvanikAya - pRthvIkAyAdithI trasakAya paryA, e pramANe dharmano upadeza karatAM vicare che. dharmamAM je prakamathI cha ivanikAyanuM kathana karAyuM, te "jIva-parijJA" sivAya vratapAlanano asaMbhava che, tema jaNAvavA mATe che. (zaMkA) zuM 'jIva-parijJA'no niyama pahelA vratamAM ja na saMbhave ? kemake mRSAvAda viramaNAdi to bhASAvibhAgAdi jJAnane adhIna che, temAM A niyama na saMbhave (samAdhAna] bAkInA vrato paNa prANAtipAta-viramaNa vratanA rakSakapaNe niyukta che jema mahAvatanA vRtivRkSa hoya che. tethI kahe che - mRSA bhASA na bolato ja abhyAkhyAnAdi virata che. te kuLavadhU Adine mArato nathI. adattAdAna na leto dhanasvAmIne ane sacita jaLa-phaLAdine mArato nathI. maithunathI virata nava lAkha paMcendriyone mArato nathI ane parigraha virata zukita ane kasturI mRganI hatyA karato nathI. tethI A ja vAta kaMIka vakta rIte kare che - pRthvIkAyika jIvone joto vicare che. lAghava arthe sUganI pravRttithI dezanA grahaNathI pUrNa AlApaka kahyo. te A rIte- akAyika, teukAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika ane prakAyikane. tathA paMcamahAvata bhAvanA sahita, bhAvanAno lAvo AcArAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhamAM bhAvanA nAmaka adhyayanathI jANavo ahIM sUtramAM je uddezathI pAMca mahAvato ItyAdi kahyA, temAM pachI pRvIkAyika ItyAdi kema che, tevA zaMkA na karavI. kemake pachI uddiSTa karAyA chatAM cha javanikAyonI prastuta upAMgamAM svatA vaktavyatAthI pahelAM prarUpaNAmAM yukti upapanna che. * x - AcAryanI vicitra sUtra kRti che, e nyAyathI athavA svayaM jANavuM. (zaMkA) bhagavaMta vaDe gRhidharma ane saMvijha pAkSika dharma paNa mokSanA aMgarUpe kahevAyela che tema nathI ? je kahyuM che - sAvadhayoganA parivarjanathI yatidharma sarvottama che, bIjo zrAvakadharma, trIjo saMvistRpakSa. te ahIM te baMne kema na kahyA ? (samAdhAna) sarvasAvadhanA varjanathI dezanAmAM yatidharmanuM prathama kakSa hovAthI ane mokSapathapaNAnI ati nIkaTatAthI zramaNasaMghanI prathama vyavasthApanIyatAthI prAdhAnya darzAvavA pahelAM kahela che. tethI "vyAkhyAthI vizeSArtha jaNAya che" e nyAyathI AvuM pUchatAM te baMne dharmo bhagavaMte prarUpelA che, tema jANavuM. - x - 4 - have avaMdhya zaktivayanaguNa pratibaddha prabhunA parikararUpa saMghanI saMkhyA kahe che - RSabhadevanA ItyAdi sugama che. vizeSa e ke - jenA jeTalA gaNa hoya, tenA teTalAM gaNadharo hoya. * x - e vacanathI sUtramAM gaNonAM sAkSAt nirdeza karavAthI teTalAM gaNadharo jANavA. keTalAMka jIrNa pratomAM 84 gaNo ane gaNadharo hatA, tevo pATha paNa dekhAya che, tethI 84 gaNo ane 84 gaNagharo ema jANavuM. gaNa eTale eka vAcanA ane AcAravALo yati samudAya ane tene dhAraNA kare te gaNadhara arthAt vAcanAdi vaDe jJAnAdi saMpadAnA saMpAdakavaNI gaNanA AdhArarU5. bhagavaMta RSabhane RSabhasena Adi 84,000 zramaNo thayA. A utkRSTa bhAga che. teTalI utkRSTI saMpadA thaI. * x - bhagavaMta RSabhane ItyAdi sUtra prAyaH sugama che. vizeSa e ke caudapUrvInA sUtramAM nina - chAstha, savakSara saMnipAti - akArAdi badhAM ja akSarono saMnipAta * be Adi saMyoga anaMta hovAthI anaMtA paNa jANa paNe vidhamAna jemAM che te. jinatulyavano hetu kahe che - jinanI jema avitatha - yathArtha vyAkuvana - uttara Ape che ke kahe che. kemake prajJApanAmAM kevalI ane zrata kevalInI tulyatA batAve che - [AgamamAM zrata kevalIne asaMkhyabhava nirNAyaka kahyA che. te caudapUrvInI utkRSTa saMkhyAno ahIM sUtrakAre nirdeza karelo che. - vaikriyalabdhivALA ItyAdi spaSTa che. vipulamati eTale mana:paryavajJAna vizeSavALA. ItyAdi - x - vAdI-vAdilabdhivALA, bIjA vAdInA nigrahamAM samartha. gati-devagatirUpa, kalyANa- jemAM prAyaH sAtAnA udaya temane hoya che. sthiti * devAyurUpa, jemAM kalyANa hoya che. apavIyAra - sukhanA svAmIpaNAthI. Athamiya bhadra - jemAM teo AgAmIbhave mokSamAM janAra hoya che te. anuropapAtika - pAMca anutara lava saptama deva vizeSa 22,900 thayA. sSabhadevane ItyAdi sugama che. vizeSa e ke - zramaNa ane zramaNI baMnenI saMkhyAnA milanathI aMtevAsIonI saMkhyA prApta thAya che. tethI sUtramAM bhegI saMkhyA dazaviI. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/44 173 have bhagavaMtanA zramaNonuM varNasUtra kahe che - arahaMta RSabhanA ghaNAM aMtevAsI - ziSyo hatA, te gRhastha paNa hoI zake, tethI aNagAra bhagavaMta pUjya kahyA che. temAM keTalAMka eka mAsa paryAya - cAstripAlana jemane che tevA kahyA. jema uvavAI upAMga sUtramAM sarve aNagAranuM varNana che, te pramANe ahIM paNa kahevuM. te kyAM sudhI kahevuM ? te kahe che - jemanA urdhvajAnu che, te urdhvajAnuvALA. zuddha pRthvInA Asanane varjIne aupagrahika niSadhAnA abhAve utkaTuka AsanavALA jANavA. adhozira - adhomukha, urdhva ke tIrdI vikSiptadRSTivALA nahIM. vaLI dhyAnarUpa koSTha-koThI, tene pAmelA. temAM pravezelA. jema koThImAM nAMkhela dhAnya vikherAI jatuM nathI, tema aNagAro viSayomAM na phelAyelI IndriyovALA hoya che. saMyama vaDe - saMvara vaDe, tapathI - anazanAdithI. ahIM saMyama ane tapanuM grahaNa mokSanA pradhAna aMgapaNAthI che. temAM saMyamanuM mukhyapaNuM navA karmonuM upAdAna na karavAnA hetuthI che ane tapanuM upAdAna jUnA karmonI nirjarAnA hetupaNAthI che. kemake navA karmonuM anupAdAna ane jUnA karmonA kSayathI sarva karmakSaya lakSaNa mokSa che. AtmAne bhAvita karatAM - temAM vAsa karatA rahe che. ahIM yAvat padathI saMgrAhya - "keTalAMka be mAsa paryAya vALA hatA'' ItyAdi uvavAI graMthamAM che. te vistAra bhayathI atre lakhatA nathI, tyAMthI jANI levuM. have RSabha svAmIne kevalajJAnanI utpatti pachI keTalA kALanA aMtare bhavyonuM siddhigamana cAlu thayuM ane keTalA kALa sudhI te anuvartya te kahe che - bhagavaMta RSabhane be prakAre bhavano aMta karanArA eTale ke aMtakaro - muktimAM janArA thayA, temanI bhUmi arthAt kALa, kALanA AdhArapaNAnA kAraNatvathI bhUmipaNe oLakhAvAya che. te A rIte - yuga eTale pAMca varSa pramANa kALavizeSa athavA lokaprasiddha kRyugAdi, te kramavartI, tenA sAdharmsathI kramavartI guru ziSyapraziSyAdi rUpa puruSo, te paNa sAdhyavAnalakSaNanI abheda pratipattithI yuga arthAt papaddhati puruSo artha jANavo. temanA vaDe pramita aMtakara bhUmi te yugAMtakara bhUmi kahevAya. paryAya - tIrthaMkaranA kevalipaNAno kALa, tenI apekSAthI aMtakara bhUmi. zo artha che ? RSabhajinanA ATalo kevalapayikALa vItyA pachI muktigamana pravRtta thayuM. temAM yugAMtakarabhUmi asaMkhyAta puruSa - pATe AvelA, te yugAni-pUrvokta yuktithI puruSo, puruSayuga. - 4 - bhagavaMta RSabhathI laIne bhagavaMta ajitanA tIrtha sudhImAM bhagavaMta RSabhanI paTTa paraMparAmAM ArUDha asaMkhyAtA siddha thayA arthAt teTalo kALa muktigamanamAM viraha na thayo, ema jANavuM. je Adityayaza vagere RSabhadevanA vaMzaja rAjAo cauda lAkha pramANanuM jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kramathI pahelAthI siddhigamana, pachI eka sarvArthasiddhe gayAM, ItyAdi aneka rItithI ajitajinanA pitA sudhI maryAdA karIne naMdIsUtranI cUrNi, vRtti, siddhadaMDikAdimAM sarvArthasiddha sudhI gamana che tema jaNAveluM che, te siddhi gama kahyo. te kozalApaTTapatine AzrIne jANavo. paNa A puMDarIkagaNadharAdine AzrIne vizeSa che. tathA paryAyAMtakara bhUmi, temane aMtarmuhUrtano kevaLajJAna paryAya jeno che, te che. A pramANe RSabhadevamAM aMta - bhavano aMta karAyo, paraMtu te pUrve nahIM. je bhagavaMtanI mAtA marudevA pahelAM siddha thayA, te bhagavaMta RSabhanA kevala utpattinA anaMtara muhUrta pachI ja siddha thayA. have janma kalyANakAdi nakSatro kahe che - 174 * sUtra-45 : rahaMta RSabhane pAMca vastu uttarASADhA nakSamAM ane chaThThI Abhijit nakSatramAM thaI. te A pramANe - - uttarASADhA nakSatramAM cavyA, cavIne garbhamAM utpanna thayA. yAvat uttarASADhA nakSatramAM rAjyAbhiSeka pAmyA, uttarASADhAnakSatramAM muMDa thaIne gRhavAsa choDI anagAra-pravrajyA lIdhI. uttarASADhA nakSatramAM anaMta yAvat samutpanna thayA. abhijit nakSetramAM bhagavaMta nirvANa pAmyA. * vivecana-45 : arahaMta RSabha pAMca vastumAM - cyavana, janma, rAjyAbhiSeka, dIkSA ane kevaLajJAna uttarASADhA nakSatra caMdra vaDe bhogavAya che, temAM tathA chaThThA abhijita nakSatramAM - nirvANarUpa vastu banI. - X - ukta arthane ja kahe che - te A pramANe :- uttarASADhA vaDe yukta caMdra. - x - cyutaH sarvArthasiddha nAmanA mahAvimAnathI nIkaLI, cavIne garbhamAM AvyA - marudevAnI kukSimAM avataryA. jAta-garbhAvAsathI nIkaLyA, rAjyAbhiSekane prApta thayA, muMDa dhaIne - ghara choDIne anagAritA - sAdhutAmAM dIkSA pAmyA. anaMta evuM yAvat kevaLajJAna utpanna thayuM. cAvat pada saMgraha pUrvavat. abhijit yukta caMdramAM parinivRtta - siddhimAM gayA. (zaMkA) A ja vibhAga sUtranA baLathI Adi devanA cha kalyANako prApta thAya che. - - - nA, kalyANaka te ja che jemAM Asana kaMpavA yukta avadhithI sarve surAsurendro AcAra samajI vidhi-mahotsave ekasAthe saMbhrama sahita hAjara thAya che. te ahIM cha kalyANaka vaDe Ape nirUpaNa karelA hovAthI rAjyAbhiSeka paNa tenI samAna che. tene bhagavaMta mahAvIranA garbhApahAravat jANavuM. paNa te kalyANaka nathI. anaMtara kahela lakSaNanA yogathI kahyuM, tethI nirarthaka A kalyANaka adhikAramAM tenuM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/45 15 paThana na vAMcavuM - na jANavuM. pahelAM tIrthakarano rAjyAbhiSekano AcAra zaka vaDe karAtAM devakAryava lakSaNa sAdharmsathI samAna nappaNuM hovAthI, prasaMge tenA paThananI sArthakatA hovAthI kahela che. tethI samAnanakSatramAM te vastu hovA chatAM kalyANakacvanA abhAvathI aniyata vaktavyatAthI kyAreka rAjyAbhiSekanA kathanamAM paNa doSa nathI. vaLI dazAzrutaskaMdhanA AThamAM adhyayanamAM paryuSaNA kallAmAM zrI bhadrabAhu svAmI kahe che - "te kALe te samaye arahaMta RSabha kauzalikane cAra uttarASADhAmAM ane pAMcamuM abhijimAM thayuM. e pramANe pAMca kalyANaka nAganuM pratipAdana karatuM sUtra bAMdhyuM, paNa rAjyAbhiSeka nakSatranuM abhidhAna na karyuM. - A vyAkhyAnanuM nAgamikatva paNa na vicAravuM. kemake AcArAMgamAM bhAvanA adhyayanamAM zrIvIra kalyANaka sUtranuM e pramANe ja vyAkhyAna karAyela che. have bhagavaMtanI zarIra saMpadA ane zarIrUmANanuM varNana karatAM kahe che - sUtra-46 - kauzalika RSabha arahaMta vajaRSabhanArAya saMghayaNI, samacaturasa saMsthAnathI saMsthita, pado dhanuNa urjA uMcA hatA. RSabha arahaMta 20 lAkha pUrva kumAravAsa mathe rahIne, 63 lAkha pUrva mahArAjApaNe rahIne, ema kula 83 lAkha pUrva gRhavAsamAM rahIne muMDa thaIne gRhatyAga karI sAdhupaNe dIkSA lIdhI. RSabha arahaMta 1000 varSa chAstha paryAya pALIne, eka lAkha pUrvamAM 1000 varSa jUnA kevaliparyAya pALIne, e rIte kula eka lAkha pUrva bahu patipUrNa zAmaNya paryAyinuM pAlana karyuM. ema kula 84 lAkha pUrva satayuSya pALIne je te hemaMta Rtuno trIjo mAsa, pAMcamo pA-mAghakRSNa, te mahAvadanI terasanA divase 10,000 aNagAra sAthe saMpavRitta thaIne aSTApada parvatanA zikhare apAnaka cauda bhakata athati nirjaLa cha upavAsapUrvaka palcakAsane rahIne [pazAsanamAM] pUvahiNakALa samayamAM abhijitu nakSatramAM caMdrano yoga thayo tyAre suSamaduSamA ArAnA 89 pakSa [3 varSa, 8 mAsa bAkI hatA tyAre kALadharma dunivaNi] pAmyA yAvat savadu:khathI rahita thayA muikti pA]. je samaye kauzalika RSabha arahaMta kALadharma [niva]i pAmyA, janmajarA-maraNanA baMdhano chinna thayA, siddha-buddha yAvat sarvadu:khathI mukta thayA, te samaye devendra devarAja zakanuM Asana calita thayuM. tyAre te devendra devarAja zake Asanane calita thayuM jue che. jaIne avadhi jJAnane prayojyuM. prayojIne avadhijJAna vaDe tirthaMkara bhagavaMtane jue che, joIne A pramANe bolyA - 176 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 jaMbudvIpa dvIpamAM bhAratamAM kauzalika kaSabha arahaMta parinirvANa pAmyA che. to atIta-vamAna-anAgatanA devendra devarAja zakrano e paraMparAgata AcAra che ke tIrthakarano parinirvANa mahotsava karavo joIe... ...to huM tyAM jauM ane tIrthakara bhagavaMtano parinivaNi mahotsava karuM. ema kahIne vaMdana-namana kare che. karIne potAnA 84,ooo sAmAniko, 33 prAyaziMzako, cAra lokapAla yAvatu cAhmaNa 84,ooo AtmarakSaka devo tathA bIjI paNa ghaNAM saudharmakalpavAsI vaimAnika devo ane devIo sAthe saMparivarIne, tevI utkRSTa yAvatu saMkhyA tocha dvIpa samudronI vaccovarathI jyAM aSTApada parvata che, jyAM tIra bhagavaMtanuM zarIra che, tyAM Ave che. AvIne udAsa, nirAnaMda, akSayUniyane tIrthanA zarIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA kare che. karIne bahu najIka nahIM ke bahu dUra nahIM tevA sthAne rahIne suzruSA karatAM cAvatu paryApAse che. te kALe - te samaye uttarAddha lokAdhipati devendra devarAja IzAna, ke je ra8-lAkha vimAnano adhipati che, hAthamAM zULa che, vRSabha vAhana che, nirmaLa AkAza jevA varSanA vastra paherela che yAvatu vipula bhogapabhogane bhogavato vicare che. tyAre te devendra devarAja IzAnanuM Asana calita thayuM. tyAre te IzAna cAvata devarAja Asanane calita thatuM jue che, joIne avadhijJAna prayoje che, prayojIne tIrthakara bhagavaMtane avadhi vaDe jue che. joIne zakanI jema nIkaLyo. ahIM teno potAno parivAra kahevo cAvatuM te paryApAsanA kare che. e pramANe badhAM devendro yAvatu ayyatendra pota-potAnA parivAra sAthe tyAM AvyA. e pramANe cAvatuM bhavanavAsI Indro, vaMtaranA 16-Indro, jyotikanA baMne Indro potapotAnA parivAra sAthe tyAM AvyA, e pramANe jANavuM. [kahevuM... tyAre te devendra devarAja zake, ghaNAM ja bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika devone A pramANe kahyuM - he devAnupiyo/ naMdanavanathI sarasa zreSTha gozISa caMdananA kASTha laI Avo, lAvIne pachI traNa cittAnI racanA karo. eka bhagavata tIrthaktanI, eka gaNAdharanI ane eka bAkInA aNagAro mATenI. tyAre te bhavanapati cAvatu vaimAnika devo naMdanavanathI saharasa, zreSTha, gozISacaMdananA kASTha lAve che, lAvIne traNa cittA race che. eka tIra bhagavaMtanI, eka gaNadharanI, eka bAkInA zaNagAronI. tyArapachI te devendra devarAja zaka abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne pramANe temane kahyuM - jaldIthI o devAnupiyo ! kSIrodaka Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 1es 138 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 samudrathI kSIrodakane lAvo, tyAre te abhiyogika devo kSIrodaka samudrathI kSIrodakane lAve che. tyArapachI te devendra devarAja zaka tirthaMkaranA zarIrane kSIrodaka vaDe snAna karAve che, karAvIne tene sarasa zreSTha gozISa caMdanathI anulekhana kare che, karIne haMsalakSaNa - zveta paTaNATaka paherAve che, pachI sarva alaMkAro vaDe vibhUSita kare che. tyArapachI te bhavanapati yAvatu vaimAniko gaNadharanA zarIrane ane aNagAranA zarIrone kSIrodaka vaDe snAna karAve che, pachI tene sarasa-zreSTha gauzIrSa caMdana vaDe analepana kare che. karIne ahata-na phATelA divya devaduSyavA yugala paherAve che, paherAvIne sarva alaMkAra vaDe vibhUSita kare che. tyArapachI te devendra devarAja zaka te ghaNAM bhavanapati yAvat vaimAnika devone A pramANe kahe che - o devAnupiyo ! jaldIthI IhAmRga, RSabha, Aa cAvatuM vanalatAnA citrothI citrita traNa zibikAonI vikuvA karo. eka tIrthakara bhagavaMtanI, eka gaNadharonI, eka bAkI rahelA aNagAronI. tyAre te ghaNAM bhavanapati cAvat vaimAniko traNa zibikA vikurve che - eka tIrthakara bhagavaMtanI, eka gaNadharonI, eka bAkInA aNagAronI. tyArapachI te devendra devarAja zaka udAsa, AnaMdarahita ane aNupUrNa nayanathI bhagavaMta tIranA niSNa janma-jarA-maraNavALA zarIrane zibikAmAM Arohe che. ArohIne cittAmAM sthApana kare che. tyAre te ghaNAM bhavanapati yAvatuM vaimAnika devo gaNadharonA ane aNagAronA ke jemanA janma-jarA-maraNa naSTa thayelA che. temanA zarIrone zIbikAmAM Arohe che. ArohaNa karIne citAmAM sthApe che. tyArapachI te devendra devarAja zaka agnikumAra devone bolAve che, bolAvIne temane Ama kahe che - o devAnapiyo ! jaldIthI tIrthakaranI citAmAM yAvatuM aNagaronI citAmAM anikAyanI vikadNA karo, karIne mArI AjJA mane pachI sauo. tyAre te agnikumAra devo udAsa, AnaMdarahita thaI, pUrNa nayane tIrthakarananI citA sAva aNagAranI citAmAM agnikAyanI vikRdNA kare che. tyArapachI devendra devarAja zaka vAyukumAra devone bolAve che, bholAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI tIrthakaranI citAmAM cAvatuM aNagAronI citAmAM vAyukAyane viku. vikuvane anikAyane ujjavalita karo ane tIkaranA zarIrane, gaNadharonA zarIrane ane aNagAronA zarIrane anisaMyukata karo. tyAre te vAyakumAra devo udAsa, AnaMdarahita ane praznapUrNa nayanavALA 2i5/12 thaI tIrthakaranI citAmAM yAva4 vikadNA karIne anikAyane prajavalita kare che. karIne tIrthakaranA zarIrane yAvata ANagAranA zarIrone agnisaMyukata kare che - bhiALe che.J. tyArapachI te devendra devarAja zaka ghaNAM bhavanapati yAvat vaimAnika devane A pramANe kahe che - o devAnupiye jaldIthI tIrthakaranI citAmAM yAvatu aNagAronI citAmAM kuMbhANa ane bhAraNa Athati vipula pramANamAM aga, turaka, ghI, madhane nAMkho. tyAre te bhavanapati yAva4 tIrthakara yAvata nAMkhe che. tyArapachI te devendradevarAja zakra meghakumAra devone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI tIrthakaranI citA yAvat aNagAronI citAmAM kSIrodaka vaDe nivapita-zAMta karo. tyAre te meghakumAra devo tIranI citAne yAvata nivapita-zAMta kare che. [Thare che.] tyArapachI te devendra devarAja zaka tIrthakara bhagavaMtanI uparanI jamaNI dADhAne grahaNa kare che. devendra devarAja IzAna uparanI DAbI dADhAne grahaNa kya che. surendra asurarAja camara nIcenI jamaNI dADhAne grahaNa kare che. vairoganendra vairoyanarAja bali nIcenI DAbI dADhAne grahaNa kare che. bAkInA bhavanapati yAva4 vaimAnika devo yathAuM bAkInA aMgopAMgane grahaNa kare che, koI jinabhakitathI, koI potAno AcAra samajIne ane koI dharma samajIne grahaNa kare che. tyArapachI te devendra devarAja zaka ghaNAM bhavanapati cAva4 vaimAnika devane yathArta A pramANe kahe che - o devAnupiyo ! jaldIthI saranamaya mahA vizALa traNa caityanupane karo. eka bhagavata tIrthakaranA citA sthAne, eka gaNadharacitra sthAne ane eka bAkInA zaNagAronI citA sthAne. tyAre te ghaNAM devo te pramANe cAvata traNa caityastupa kare che. tyArapachI te ghaNAM bhavanapati rAvata vaimAnika do tIrthakarano parinirvANa mahotsava kare che. karIne jyAM naMdIzvaradvIpa che. tyAM Ave che, tyAre te devendra devarAja zaka pUrvIya aMjanaka parvatamAM aSTAhikA mahotsava kare che, tyAre devendra zakanA cAra lokapAlo cAra dadhimukha parvata upara aSTAhikA mahotsava kare che. devendra devarAja IzAna uttarIya aMjanaka parvata aSTAhikA mahotsava kare che. temanA lokapAlo cAre dadhimukha upara aSTAliMkA mahotsava kare che. amarendra dakSiNanA janake, tenA lokapAlo dadhimukha parvata, balIndra pazcimI janake, tenA lokapAlo dadhimukhe mahotsava kare che. tyArapachI te ghaNAM bhavanapati, vyaMtara devo yAvatu aSTAliMkA mahAmahotsava kare che, karIne pota-potAnA vimAnomAM jyAM pota-potAnA bhavano che, jyAM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/46 pota-potAnI sudhAMsabhA che. jyAM-jyAM pota-potAnA mANavaka caitya staMbho che, tyAM jAya che, jaIne tyAM vajramaya goLa-vRtta samudgako che, temAM jina asthi padharAve che, padharAvIne abhinava uttama mALA ane gaMdha vaDe arcanA kare che, karIne vipula bhogopabhogane bhogavatA vicAre che. 179 * vivecana-46 : have RSabhano kumArAvasthA ane rAjyanA grahaNapaNAthI je kALa pUrve kahyo, te saMgraharUpapaNe jaNAvavAne kahe che - te vyakta che. have chadmasthatA Adi paryAyane batAvavApUrvaka nirvANa kalyANaka kahe che - RSabha arahaMta 1000 varSa chadmastha paryAya pUrNa karyo. 1000 varSa nyUna eka lAkha pUrva kevalI paryAya pAmIne eka lAkha pUrva bahu pratipUrNa arthAt dezathI paNa nyUna nahIM e rIte zrAmaNya paryAya pALIne ane 84 lAkha sarvAya pALIne - bhogavIne... hemaMta-zItakALa mAsanI madhye je trIjo mAsa, pAMcamo pakSa te mAghabahula arthAt mahAmAsano kRSNa pakSa, te mahAvadanI terasanA divase - 4 - 10,000 aNagAra sAthe saMpavirIne aSTApada parvatanA zikhare caudabhakta - cha upavAsa, te paNa pANInA AhArarahita samyak paryaka-padmAsane besIne, paNa ubhA ItyAdi nahIM, pUrvANa kALa samayAM abhijita nakSatra vaDe caMdrano yoga pAmIne suSamAduSamAmAM 89 pakSa bAkI rahyA tyAre - 4 - 4 - maraNadharmane pAmyA, saMsArane ullaMghI gayA. yAvat zabdathI janma-jarA-maraNanA baMdhanathI mukta thayA, siddha-buddha-mukta-takRt thaI parinirvANa pAmyA. temAM samyag - pharI na AvavApaNe, urdhva-lokAgralakSaNa sthAna pAmyA, pharI sugata AdinI jema avatArI na thAya te. jema anya tIrthiko kahe che ke - dharmatIrthanA kartA jJAnI paramapadane pAmIne, gayA pachI paNa pharI tIrthanA nistAne mATe pAchA Ave che, te vAta [jaina matamAM svIkArya nathI] tethI "apunarAvRtti" kahyA che. janmAdi baMdhana chedIne, baMdhana-baMdhananA hetubhUta karmane chedIne. siddha-niSThitArtha. buddha-jJAtatatva, mukta-bhavogrAhI karmAzothI, sarva duHkhono aMta karanAra. parinivRttacotaraphathI zItIbhUta thayela, kemake karmakRt sakala saMtApothI rahita che. jemanA sarve paNa zArIrAdi duHkho kSINa thayA che tevA. have bhagavaMta nirvANa pAmatA je devakRtya che tene kahe che - je samaye ItyAdi. avadhijJAna vaDe upayogayukta thatAM. bAkI sugama che upayoga karIne e pramANe kahyuM - zuM kahyuM ? parinivRtta, jaMbudvIyadvIpamAM bharatakSetramAM kauzalika RSabha ahaMta. te hetuthI khIta - kalpa, AcAra. have kahevAnAra tevo - bhUta, vartamAna, bhAvi [traNe kALanA zakanA - Asana vizeSa adhiSThAtA devonI madhyamAM, IndronA - parama aizvaryayukta devonA ke devomAM, rAjJA-kAMti Adi guNathI adhika zobhatAM, 180 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tIrthaMkaronA parinirvANa mahotsava karavAne tyAM jaIe. huM paNa tIrthaMkara bhagavaMtano parinirvANa mahotsava karIza. ema vicArIne nirvANa pAmela bhagavaMtane vaMde che - stuti kare che, name che - praNAma kare che. je jIvarahita chatAM tIrthaMkaranA zarIrane Indra vAMdhu, te IndranA samyak dRSTipaNAthI nAma-sthApanA-dravya-bhAva ahaMtanuM vaMdanIyapaNuM tenA vaDe zraddhAn te tatva che. ahIM vRMdAM ane namana, e be vizeSaNothI zano bhagavaMtamAM tIvrarANa ane dharmanItijJatvane sUcave che. [zaMkA] jJAnAdizUnya evA tIrthaMkaranA zarIranuM je vaMdanAdi papAsA sudhI kahyuM, te zano AcAra ja che, paNa dharmanIti nathI, ema na kahevAya ? nA, tema nathI. sthApanA AiMnAM paNa vaMdanAdi dharma ane nItimAM Apatti Ave. sthApanA jitanI ArAdhanAnI achinna paraMparA ane AlbamanI saMmatithI muktiyukta che. kemake AgamamAM paNa kula, gaNa, saMgha, caityAdinI vaiyAvacAdinuM kathana che. pravacanamAM je ArAdhya che, te nAmAdi yAre paNa yathAsaMbhava vidhi vaDe ArAdhya che. - 4 - 4 - ItyAdi kthana prasaMge zrI hIrUvRttimAM che.] vAMdI-namIne zuM kare che ? te kahe che - 84,000 sAmAnikonI zarIra-vaibhavazruti-sthiti Adi vaDe zakranI tulyatA vaDe, 33-trAyazriMsaka-gurusthAnIya devo vaDe, cAra lokapAlo - soma, yama, varuNa ane kubera nAmanA che, tenA vaDe, cAvat padathI ATha agramahiSIo padmA, zivA, zacI, aMjU, amalA, apsarA, navamikA, rohiNI, A AThenA parivAra sahita, e soLa hajAra - soLa hajAra devI parivAra yukta, traNa paryAdA-bAhya-madhya-atyaMtararUpa, tenA vaDe. sAta sainya - azva, hAthI, stha, subhaTa, vRSabha, gaMdharva, nATya, te sAta vaDe, te sAta sainyonA adhipati tenA vaDe, cAra-coryAzI hajAra arthAt cAre dizAmAM pratyekamAM 84,000 aMgarakSako vaDe kula 3,36,000 aMgarakSaka devo vaDe ane bIjA paNa ghaNAM saudharma kalpavAsI devo ane devIo vaDe parivarelo... - Avo zakra devajanaprasiddha evI utkRSTa - kemake prazasta vihAyogatimAM utkRSTapaNe che, yAvat padathI mAnasa utsukatAthI tvarita evI, kAyAthI capaLatAvALI, caMDA-krodhAviSTA samAna zramanA asaMvedanavALI, javanA - parama utkRSTa vegavALI gati vaDe. ahIM siddhAMta prasiddha caMDAdi gati grahaNa na karavI, teno pratikrama saMkhyAta yojana pramANa kSetranA atikramaNathI. tethI ATalA pado devagatinA vizeSaNarUpe yojavA joIe. devo tathA bhava svabhAva vaDe aciMtya sAmarthyathI atyaMta zIghra ja cAle che. anyathA jinezvaranA janma AdimAM mahotsava nimitte te ja divase jaldIthI devalokathI atyaMta dUra devo kaI rIte Ave ? udhdhatA - uDatI evI dizAnA aMta sudhI vyApelI raja jevI je gati, tenA vaDe. tethI ja niraMtara zIghratvanA yogathI zIghra evI divyA-devocita devagati vaDe jatAM-jatAM. tIrghA asaMkhyAtA dvIpasamudronI vaccovacathI - madhyabhAgatI jyAM aSTApada Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/46 182 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 parvata che, jyAM tIrthakara bhagavaMtanuM zarIra che, tyAM ja Ave che. - x * x - tyAM AvIne je kare che, te kahe che - AvIne vimanA-UokAkuLa manavALA, azrupUrNa nayane tIrthaMkaranA zarIrane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA kare che, pachI bahu dUra nahIM ke bahu nIkaTa nahIM tevA cayAsthAne zuzruSA karatA hoya tema, te avasaramAM paNa, bhaktinA AvezapaNAthI bhagavaMtanA vacananA zravaNanI IcchAthI anivRta, cAvatu padathI paMcAMgapraNAmAdi vaDe namaskAra karatAM, mafkha - bhagavaMtane lakSya karIne mukha che jemanuM te, tathA vinaya - aMtara bahumAnathI aMjali karIne pUrvavatu paryApAse - seve che. have bIjA IndranI vakatavyatA kahe che - te spaSTa che. vizeSa e - ajasi - nirmaLa je aMbara vaa-svacchatAthI AkAza samAna vastro, tene dhAraNa kare che. cAvatuM zabdathI mALA mugaTa dhArI, navA suvarNanA suMdara caMcaLa kuMDaLa gAla uparatI. pharI rahelA hoya tevA, mahARddha, mahAdhuti, mahAbaLa, mahAyaza, mahAnubhAva, mahAsaumya, suMdara zarIrI, lAMbI vanamALAdhArI, IzAnakalAmAM IzAnaavataMsaka vimAnamAM saudhama sabhAmAM IzAna siMhAsane besIne... - 28 lAkha vimAno, 80,000 sAmAniko, 33-trAyaDhiAMsako, cAra lokapAlo, saparivAra ATha agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 3,20,ooo AtmarakSaka devo, bIjA IzAnakatAvAsI devo-devInuM Adhipatya, pauropatya, svAmItva, bhatRtva, mahArakatva, AjJA-aizvarya senApatya karato, pALato, mahA mahatayukta gIta, vAjiMtra, taMtrI, tala, tAlAdinA ravathI badhuM spaSTa che. vizeSa e ke - AnaMti - yathAsthAne sthApela mALA-mugaTa jeNe te tathA navA ja evA suvarNamaya suMdara citrakRta, caMcaLa- ahIM tahIM cAlatA evA kuMDalo vaDe jenA gAla vilekhita che tevo. je rIte zaka saudharmendra potAnA pasviAra sAthe kahyo. te rIte IzAnendra paNa kahevo. te paryApAse che sudhI jANatuM. e pramANe - zakanA kathana mujaba badhAM devendra-vaimAniko acyatendra sudhI Ave che. kaI rIte ? nijakaparivAra - pota potAnA sAmAnikAdi parivAranI sAthe. bhagavaMta zarIranI pAse AvyA. e pramANe vaimAnikanA prakArathI cAvatu bhavanavAsI-dakSiNottara bhavanapatinA vIza Indro Ave che. ahIM cAvata zabda anya koI aMtargata saMgrahanuM sUcaka nathI. kemake saMgraha grAhya padono abhAva che, paraMtu sajAtIya bhavanapatinuM sUcaka che. vANamaMtara, vyaMtaronA kALa Adi soLa Indro Ave che. [zaMkA sthAnAMgAdimAM 32-baMtarendro kahyA che, ahIM 16-kema kahyA ? [samAdhAna] mULabhedarUpa 16-mahartika 'kALa' Adi Indro lIdhA che, tenA avAMtara bheda rU5 16-'aNapaNI Adi Indro alA RddhivALA hovAthI ahIM tenI vivakSA karela nathI athavA A sUtrakAranI vicitra pravRtti che, je bIje prasiddha bhAvo, koI Azaya vizeSathI svayugamAM sukAra bAMdhatA nathI. jema prativAsudevo bIje - Avazyaka niryukti AdimAM uttama puruSa rUpe prasiddha che, chatAM cothA aMgamAM copanamAM samavAyamAM prativAsudevane uttama puruSa kahyA nathI. bharata ane airAvata hogamAM eka-eka avasarpiNImAM copana-copana mahApuruSo upaje che, te A pramANe - 24 tIrthakaro, 1ra-cakravartI, 9-baladeva, 9-vAsudeva. paNa upalakSaNathI te paNa grahaNa karavA. jyotikonA be caMdro, be sUryo che, jAtine AzrIne eka-eka gaNela che. vyaktigata to te asaMkhyAtA che. nijaka parivAra - saha vartI svaparikaravALA gaNavA. tyArapachI zaka zuM kare che ? te kahe che - tyArapachI devendra devarAja zaka, te ghaNAM bhavanapati Adi devone Ama kahe che - jaldIthI atha vilaMbarahitapaNe, o devono priya ! ahIM revAn - svAmIne anukULa AcaraNathI anurUpa rahI khuza kare te devAnupiya. naMdanavanathI sarasa snigdha-rUkSa nahIM te gozI" nAmanuM zreSTha caMdana, tenA lAkaDAM lAvo, lAvIne traNa citA karAvo. eka tIrthakara bhagavaMtanI, eka gaNadharanI, eka bAkI rahelA aNagAronI. ahIM A AvazyakavRtti AdimAM kahela yitA canAno dizA vibhAga - naMdanavanathI lAvela caMdananA lAkaDA vaDe bhagavaMtane mATe pUrvamAM goLa citA, gaNadharone mATe pazcimamAM caya citA, bAkInA sAdhane utaramAM cataya citA devoe karI. (zaMkA) AvazyakAdimAM INAkUNamAM bIjI yitA kahI, ahIM gaNadharone kema kahI ? [samAdhAna] ahIM pradhAnapaNe gaNadharonA upAdAnamAM paNa upalANathI gaNadhara vagerenI IvAkUNAmAM bIjI citA jANavI, temAM koI AzaMkA na karavI. tyArapachI citA racanA bAda zaka zuM kare che ? te kahe che - te spaSTa che, pachI kSIrodaka maMgAvIne pachI te zaka zuM kare che te batAve che - pachI zakra tIrthakaranA zarIrane kSIrodaka vaDe havaDAve che, pachI zreSTha gozIpa caMdana vaDe anulepana kare che, anulepana karIne haMsalakSaNa - sveta zATaka-vatra mAna, te eka vizALa paTTa kahevAya che. tevA haMsanAmaka paTazATakane paherAve che. pachI sarvAlaMkArathI vibhUSita kare che. tyArapachI te bhavanapati Adi devo gaNadharo ane aNagAronA zarIrone te pramANe ja kare che. mAta - akhaMDita divya evA zreSTha devaduSya yugalane paherAve che. bAkI vyasta che. tyArapachI zakae bhavanapati Adine A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jadIthI IhAmRgAdinA citrayukta traNa zibikAne vidurvo ItyAdi spaSTa che. tyArapachI zaka bhagavaMtanA zarIrane zibikAmAM Arohe che - mUke che, mahAmaddhi vaDe citAnA sthAne laI jaIne citAmAM sthApana kare che, bAkI badhuM spaSTa ja che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/46 183 pachI za, agnikumAra devone AmaMtraNa kare che - bolAve che. bolAvIne A o agnikumAra devo ! tIrthaMkaranI citAmAM, gaNadharanI citAmAM ane aNagAronI citAmAM agnikAyanI vikrvaNA karo. virdIne mArI AjJA pramANe kahe che - pAchI Apo. pachInA baMne sUtro paNa vyakta ja che, ujvAlayata-dIpta, pragaTAvo, tIrthaMkaranA zarIra yAvat aNagAranA zarIrane dhmApita karo, sva varNano tyAga karIne, bIjA varNane pAme te rIte te zarIronA agnisaMskAra karo. tyArapachI te zakae bhavanapati Adi devone A pramANe kahyuM - o devAnupriya ! tIrthaMkaranI citAmAM cAvat aNagAnI citAmAM agaru, turuSka, ghI, madha e dravyo kuMbhAgrazaH aneka kuMbha parimANa ane bhArAgrazaH aneka 20-tulA parimANa athavA puruSa vaDe utkRSaNIya te bhAra, te agra - parimANa jenuM che te bhArAgra, tevAM ghaNAM bhArAgrane laI Avo e pUrvavat jANavuM. have mAMsAdine bALI naMkhAyA pachI bAkI rahelAM asthinuM zaka zuM kare che ? kare che ? te kahe che - te spaSTa che. vizeSa e ke - kSIrodaka vaDe arthAt kSIrasamudrathI lAvela jaLa vaDe vidhyArpita - zAMta kare che. have asthi vaktavyatA kahe che - tyArapachI citikAne zAMta karyA pachI bhagavaMta tIrthaMkaranI uparanI jamaNI bAjunI sakiya-dADhA zakra grahaNa kare che. kemake te urdhvalokano vAsI che ane dakSiNa lokAddhano adhipati che. [ahIM hI-vRttimAM jaNAve che--] jinanI dADhA jinanI jema ArAdhya che kemake jinasaMbaMdhI vastuNe che. jinapratimA ke jinasthApita tIrthasamAna che. jenAmAM jinabhakti che. tenAmAM ja temanI dADhAdinI bhakti che, anyathA bhakti asaMbhava che. amitranI AkRti joIne ane nAmAdi sAMbhaLIne ke anumodanathI bhakti na thAya paNa koIpaNe koI rIte tene sAMbhalIne ke joIne tenI bhakti thAya. ema dADhAdinI bhakti jinabhakti jevI che. (zaMkA) jinapratimA tevI jina AkRtivALI hovAthI jinanI smRtinA hetupaNAthI tIrthanI ane tIrthaMkarasthApitapaNAthI sarvaguNonA AzrayatvathI ane tIrthaMkara paNa namaskaraNIyatAthI temanuM ArAdhana yukta che, kemake vastugata te jinArAdhanapaNAthI ja che, paraMtu dADhAnuM ArAdhana kaI rIte jinabhakti kahevAya ? (samAdhAna) jema eka ja harivaMzakuLa A neminAthanA kuLa ItyAdi rUpathI neminAthane AzrIne mahAphaLadAyI thAya che, te e pramANe kRSNa vAsudevanA kuLa Adi vaDe kRSNa vAsudevane AzrIne na thAya, e pramANe dADhA Adi RSabhadevAdi saMbaMdhi tIrthaMkarane AzrIne zravaNapaNamAM Avela chatAM mahAphaLano hetu che, to pachI tenuM pUjanAdi zA mATe? pratimA tIrthaMkaranI AkRti mAtra ja che, tenA zarIranA avayavo nathI zuM? dADhA sAkSAt zarIra avayava ja che. A dADhA RSabhadeva saMbaMdhI che, e jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 pramANe svayaM vicAratA ke sAMbhaLatA mahAnirjarAno hetu che. ema karIne svayaM ja samyag vicAratA AzaMkA thatI nathI. e rIte samyagdaSTine temanA asthi AdinuM grahaNa ane pUjana jinabhakti che tema siddha thAya che. e pramANe hIravRttimAM kahe che. IzAnendra e uparanI DAbI dADhA grahaNa karI, kemake te urdhva lokavAsI che ane uttara lokAddhano adhipati che. 184 asurendra asurarAja yamare nIcenI jamaNI bAjunI dADhA grahaNa karI, kemake te adholokavAsI che ane dakSiNa zreNIno adhipati che. bali, dakSiNanA asura vaDe vi - viziSTa rona - dIpavuM te, arthAt dIpti jenI che, te vairocana, uttarano asura, dakSiNanA karatAM uttarIyanI adhika punyaprakRti hovAthI, teno Indra, e rIte vairoyana rAjA paNa che, teNe nIcenI DAbI bAjunI dADhA grahaNa karI kemake te adholokavAsI ane uttarazreNino adhipati che. bAkInA bhavanapati, yAvat zabdathI vyaMtara, jyotika ane vaimAniko paNa levA. vaimAnika devo mahaddhikanA krame bAkInA aMgo-bhujAdinA asthi ane upAMgaaMganI samIpavartI aMgulI AdinA asthine grahaNa kare che. ahIM bhAva A che - sanakumArAdi 28-Indro bAkI rahelA 28-dAMtone ane bAkI rahelA Indro aMga-upAMganA asthine grahaNa kare che. devone tenuM grahaNa karavAmAM zo hetu che ? te kahe che - keTalAMka loko jinabhaktithI jinezvara nirvANa pAmyA pachI jinaasthine jinavat ArAdhya jANe che. keTalAMka A jina-purAtana evuM AyI hovAthI amAruM paNa A kartavya che, ema mAnIne le che. keTalAMka te punya che' mAnIne le che. ahIM bIjA graMthamAM prasiddha A hetu paNa che - je (A dADhA Adine) roja pUje che, teno kadAca kyAreka koI parAbhava kare to te dADhAdine prakSAlIne tenA jaLa vaDe potAnI rakSA karAya che. saudharmendra ane IzAnendra baMnene paraspara vaira hoya che, tene chAMTavAthI vairano upazama thAya che ItyAdi jANavuM. tathA "vyAkhyAthI vizeSArya jaNAya che" AthI vidhAdhara manuSyo citAnI bhasmanI zeSa grahaNa kare che, teo sarvopadravane zAMta karanAra mAne che. traNa jagA ArAdhya tIrthaMkaro to ThIka, paNa yoga bhRt cakravartInI asthi paNa devo grahaNa kare che. have tyAM vidhAdhara Adi vaDe ahaMpUrvikAthI bhasma grahaNa karAya tyAre ane akhAtanI gartAmAM jatAM tyAM pAmasjanakRt AzAtanA prasaMga na Ave ane tIrtha pravRttinuM sAtatya rahe tethI stUpavidhi kahe che - te sarve spaSTa che. vizeSa e ke - saMpUrNapaNe ratnamaya - aMdara ane bahAra ratnothI khacita mahAtimahata - ati vistIrma, - 4 - traNa caityastUpo. temAM caitya-cittane AhlAdaka evA stUpone traNe citAnI bhUmi upara kare che, AjJA karaNa sUtramAM te ghaNAM bhavanapati Adi devo te pramANe kare che. [tema jANavuM.] Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/46 185 jema AjJA karaNa sUtramAM cAvat karaNathI sUtrakAre lAghavatA sUcavI, te pramANe pUrvasUtramAM paNa kema lAghava vicAraNA na karI ? sUtrathI pravRtti vicitra hoya che, mATe tema karyuM. tyArapachI te ghaNAM bhavanapati Adi devo stUpa upara-pAse yathocita tIrthaMkarano parinirvANa mahotsava kare che. karIne jyAM AkAzakhaMDamAM naMdIzvaradvIpa che, tyAM Ave che. tyArapachI te zakra pUrvanA aMjanagiri parvata aSTAlikA-ATha divasIya samAroha je mahotsavamAM hoya che, te aSTAhikA, temAM mahAmahotsava kare che. tyArapachI zakranA cAre lokapAlo soma-cama-varuNa ane vaizramaNa, tenI nIkaTanA cAra dadhimukha parvata upara aSTAhikA mahotsava kare che. ahIM naMdIzvarAdi zabdono zo artha che ? nandhA-parvata puSkariNI Adi padArtha sAthe samudbhUta evI ati samRddhithI Izvara-phAtimAna te naMdIzvara, te ja manuSyadvIponI apekSAthI ghaNAM siddhAyatanAdinA sadbhAvathI zreSTha che, mATe naMdIzvaravara, tathA aMjanaimayapaNAthI aMjana athavA kRSNa varNapaNAthI aMjana tulya hovAthI janaka. dahIM samAna ujvala varNa mukha zikhara, jatamayapaNAthI jemAM che te. have IzAnendranA naMdIzvare AgamananI vaktavyatA kahe che - IzAna devendra uttaranA aMjanake aSTAkSikA kare che, temanA lokapAlo uttarIya janakanA parivArarUpa cAra dadhimukhe aghyANikA kare che. rAmara dakSiNanA aMjanake ane tenA lokapAlo dadhimukha parvata upara kare. balIndra pazcimanA aMjanake ane tenA lokapAlo dadhimukha parvata upara aSTAkSikA kare che. tyArapachI te ghaNAM bhavanapati Adi devo aSTAhikA mahAmahotsavarUpa kare che. A aSTAkSikA saudharmendra Adi vaDe alaga-alaga karAya che. aSTAhnikA mahAmahotsava karIne je lokadezamAM pota-potAnA saMbaMdhI vimAno hoya, jyAM-jyAM pota-potAnA bhavano-nivAsaprAsAda hoya, temAM jyAM-jyAM sudharmasabhA hoya, jyAM-jyAM potapotAnA saMbaMdhI mANavaka nAme caitya staMbha hoya, tyAM Ave che. AvIne tyAM vajramaya golaka samudgaka - goLa DAbalAmAM jinasakiyane mUke che. sakiya padanA upalakSaNathI dAMta vagere paNa yathAyogya mUke che. ahIM jJAtAdharmakathAMgamAM kahela mallinAtha nirvANa mahimA adhikAramAM kahela sUtragata vRtti anusAre mANavaka, temAMthI goLa DAbalo kADhIne siMhAsane mUke che. temAM rahelA jinasakiya pUje che. temAM RSabhajinanA sakiya-dADhAdi paNa mUke che, tema jANavuM. mUkIne pachI tene zreSTha mALA vaDe ane gaMdha vaDe arcanA kare che, arcana karIne jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vipula-bhogocita, bhogone bhogavatAM vicare che - rahe che. ahIM bIjA kahe che ke - cAstriAdiguNa rahita bhagavaMtanA zarIranA pUjanAdi pUrve paNa mane aMdaranA ghAnI jema naDatA hatA, tyAre pachI A jinasakiya AdinuM pUjana ghAmAM kSAranI jema vadhAre pIDe che. (tenuM zuM ?) AvuM na bolavuM. nAma, sthApanA, dravya jina paNa bhAvajina mAphaka ja vaMdanIyapaNe che. tyAre bhagavaMtanA zarIranA dravyajina rUpatvathI ane sakriya Adi temanAM ja avayava hovAthI bhAvajinanA bhedathI vaMdanIyapaNe ja che. anyathA garbhapaNe utpanna mAtra bhagavaMtane "zramaNa bhagavaMta mahAvIra" ItyAdi AlApa vaDe sUtrakAre sUtra racanAmAM zakrastava Adi prayoga karyo na hota. tethI ja jinasathi AdinA AzAtanAbhIru ja devo tyAM kAma sevanAdimAM paNa pravartatA nathI. 186 e rIte trIjo Aro gayo. have cothA ArAnuM svarUpa kahe che - * sUtra-47 thI 49 : (47) trIjA ArAno be koDAkoDI sAgaropama kALa vItyA pachI anaMta varNa paryAyothI yAvat anaMta utthAna karma yAvat hrAsa thatAM thatAM A duSamasuSamA nAmaka ArAno he AyuSyamAna zramaNa ! AraMbha thayo. bhagavan ! te samayamAM bharatakSetranA kevA prakAranA AkArabhAva pratyAvatAra kahelA che ? gautama ! bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, jema koI AliMgapuSkara yAvat maNI vaDe upazobhita hoya, te A pramANe kRtrima ane akRtrima. bhagavan ! te ArAmAM bharatakSetranA manuSyonA kevA AkArabhAva pratyAvatAra kahelA che? gautama ! te manuSyone cha bhede saMghayaNa, cha bhede saMsthAna, ghaNAM dhanuSu urdhva uMcAIthI, jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI pUrvakoDInuM Ayu pAlana kare che. pALIne keTalAMka nakagAmI, yAvat devagAmI thAya che, keTalAMka siddha, buddha thAvat sarva duHkhono aMta karanArA thAya che. te cothA ArAmAM traNa vaMzo utpanna thayA. te A pramANe - arahaMtavaMza, cakravartIvaMza, dazAhavaMza. te samayamAM 23 tIrthaMkaro 11-cakravartIo, 9-baladeva ane 9-vAsudeva utpanna thayA. (48) te cothA ArAmAM 42,000 varSa jUna eka sAgaropama koDAkoDI kALa vyatIta thayA pachI anaMta paryavothI Adi pUrvavat yAvat parihAnIthI hrAsa thatA-thatAM A dUSamA nAme pAMcamo ArAno AraMbha he AyuSyamAn zramaNo ! thaze. bhagavan ! te ArAmAM bharatakSetranA kevA AkAra-bhAvapatyAvatAra thaze ? gautama ! bahurAma ramaNIya bhUmibhAga thaze, jema koI AliMgapuSkara ke mRdaMgapuSkara yAvat vividha paMcavarNImaNI ke je kRtrima athavA akRtrima hoya tenA vaDe [te Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/47 thI 49 183 zobhita haze.] bhagavana ! te samayamAM bharatakSetranA manuSyonA kevA prakAre AkAra bhAva pratyavatAra kahela che ? gautama! te manuSyone cha bheda saMghayaNa, cha bheTe saMsthAna, ghaNAM ranI (hAtha) uM uMcAIthI hoya, jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI sAtireka so varSanuM Ayu pAlana karaze, pAlana karIne keTalAMka nakagAmI thaze yAvata sarva duHkhono aMta karanArA keTalAMka thaze. te samayamAM pAchalA bhAgamAM gaNadharma, akhaMDa dhama, rAjadharma, jAta teja tathA cAritradharma viccheda pAmaze. [49] te samayamAM-pAMcamA ArAnA ra1,ooo varSa-kALa vItyA pachI anaMtA varNa payayogI, gaMdha- sparza yayiothI yAvatu hAsa thatAM-thatAM A dumbaduSamA nAmano chaThTho Aro he AyuSyamAna zramaNa ! AraMbha thaze. bhagavan! te rAmAM uttamakAchiyApta bharata kSetranuM virU5] AkArabhAva patyavatAra kevA haze? gautamAM te kALe hAhAbhUta, bhabhabhUta, kolAhallabhUta samaanubhAvathI atyaMta kaThora, dhULathI malina, durviSaha, vyAkuLa, bhayaMkara vAyu ane saMvartaka vAyu cAlaze. dizAo vAraMvAra dhumADAne choDaze. te sarvathA rajathI bharelI ane dhULathI malina tathA ghora aMdhakArane kAraNe prakAzazunya thaI jaze. kALanI rUkSatAnA kAraNe caMdra adhika apathya zItane choDaze. sUrya adhika tapaze. gautama ! tyArapachI alsamegha, virasamegha, kSAramegha, khagamegha, animegha, vidhavamegha, viSamegha, AyojanIya jaLayukta vyAdhi-roga-vedanA utpAdaka parimANa jaLa, amanojJa jaLayukata, aMka-vAyuthI apahata tINa ghAsa choDanArI vani varasAvaze. ukata vaSathiI bharatakSetramAM grAma, AkAra, nagara, kheDa, karmaTa, maDaMbha, droNamakha, pATaNa, AzramamAM rahela janapada-catuSpada-gavelakama khecara-pakSisaMgha gAma ane araNyamAM rahela trasa ane prANa jIvo, ghaNAM prakAranA vRkSa-gucchagubha-latA-vali-pravAla-aMkura Adi tRNa, vanaspati ane auSadino vidhvasa karI deze... (tathA). ...parvata, giri, DuMgara, unnata sthaLa, bhASTra Adika ane vaitAgiri sivAyanA parvatAdinuM nAma nizAna miTAvI deze. gaMgA, siMdhu nadI sivAyanA jaLanA soto, jharaNA, viSamagata nIcA-uMcA jaLanA sthAnone samAna karI deze. bhagavan! te samayamAM bharatakSetranI bhUminA kevA AkArabhAva patyavatAra svirUpa thaze ? gautama ! bhUmi aMgArabhUta, mumurabhUta, kSArikabhUta, tapta kavellakabhUta, 188 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 taptasama jyotibhUta, dhULa-reNu-paMka-kIcaDa ane calani e badhAMnI bahulatAvALI bhUmi thaze. te dharatI upara jIvone cAlavAnuM duSkara banI jaze. bhagavan! te samayamAM bharata kSetranA manuSyonA kevA AkAra-bhAva pratyavatara thaze? gautama ! te manuSyo kurUpa, kuvarNa, dudha, durasa ane duSTasparzavALA thaze. (tathA) aniTa, akAMta, apiya, azubha, amanojJa, amaNAma thaze. (vaLI) hInasvaravALA, dInasvaravALA aniSTasvaravALA, ekAMta svaravALA, apiyasvaravALA, amaNAma svaravALA, amanojJasvaravALA, nAdeya vajanavALA, avizvAstha, nirlaja thaze... ...te manuSyo] kUDa, kapaTa, kalaha, baMdha tathA vairamAM nirata thaze. mayadAnA atikramaNamAM pradhAna, akArya karavAmAM sadA udhata, gurunA niyo. ane vinayathI rahita, vikalarUpavALA, vadhI gayelA nakha-vALa-dADhI ane muMchavALA, kALA ane rUkSa-kaThora sparzavALA, phUTela jevA mastaka yukta, kapilavaNa-palita vALavALA, ghaNAM ja nAyuo vaDe nibaddha, durdazanIya rUpavALA, dehanI AsapAsa paDela karacalIrUpa taraMgothI vyApta evA aMgaupAMgathI yukta hatA... [temaja]. [te manuSyo jagayukta vRddhonI sardeza pariNata vayavALA, pravirala ane parizaTita daMtazreNivALA, ghaDAnA vikRtamukha samAna mukhavALA, viSama evA cakSu ane vAMkI nAkavALA, vaMkavalI, vikRta-bhayAnaka mukhavALA, dAda-khAja ityAdithI vikRta kaThora cAmaDIvALA, kAbaracItarA zarIravALA, basara nAmaka cAmaDInA rogathI pIDita, kaThora tINa nakhothI kharajavAne lIdhe vikRta zarIravALA... [tathA te manuSyo Tolagati [uMTa jevI cAlavALA), viSama saMdhi baMdhanavALA, akkaDu asthivALA, vibhakta, durbaLa, kusaMdhayaNa, kumANa, kusaMsthita, kurUpa, kusthAna, kuAsana, kuzasyA, kubhojana e badhAMthI yukata, zuci, aneka vyAdhithI pIDita aMga-upAMgavALA, alaMta-vihaLa gati vALA, nirutsAhI, savaparivarjita, ceSTAhina, nIedja, vAraMvAra zIta-uNa-baskaThora vAyuthI vyApta zarIravALA, malinapuLathI AvRtta deham. ...tathA ghaNAM krodha-mAna-mAyA-lobhavALA, ghaNAM mohavALA, azubha duHkhanA bhAgI, prAyaH dharmasaMjJA ane samyakatvathI paribhraSTa thaze. teo utkRSTa eka hAtha pramANa uMcAIvALA, soLathI vIsa varSa parama AyuSyavALA hoya che. potAnAM ghaNAM putra-pautra parivAramAM atipaNa yukta hoya che. gaMgA-siMdha mahAnadI ane vaitAdya parvatanI nizrAmAM bilomAM raheze. te bilavAsInI saMkhyA karanI haze. temanAthI bhaviSyamAM pharI manuSya jAtino Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/43 thI 49 190 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vistAra thaze. bhagavAna ! te manuSyo zuM AhAra karaze ? gautamAM te kALe, te samaye gaMgA-siMdhumahAnadI ratha cAlavAnA mArga jeTalI mAtra vistAramAM haze. rAkSasota pramANamAtra uMDu tyAM pAmI haze. te jaLamAM ghaNAM matsya kAcabA Adi haze. te jaLamAM sajAtIya apUkAya jIva vadhu nahIM hoya. tyAre te manuSyo sUryanA ugavAnA muhUrtamAM ane sUrya AthamavAnA mahattamAM bhilomAMthI doDatA nIkaLaze. bilomAMthI doDatA nIkaLIne te matsya, kAcabAne pakaDIne jamIna upara laI Avaze. sthaLa [jamIna] upara lAvIne zIta ane Atapa vaDe masTa ane kAcabAne rasarAhita banAvaze. e rIte potAnI AjIvikA calAvatA 21,000 varSa sudhI potAno nivahi karatAM raheze. bhagavan! te manuSyo ni:zIla, nirvata, nipuNa, nimayadi, pratyAkhyAna ane pauSadhopavAsa rahita haze. vaLI te pAyaH mAMsAhArI, masyAhArI, mudra AhArI, kuNimAhArI (haze) te kALamAse kALa karIne kayA jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautama! prAyaH narakagati ane tiryaMcagatimAM upajaze. bhagavad ! te ArAmAM sIMha, vAgha, vRka, hIpikA, accha, tarasa, parAsara, sarabha, ziyALa, biDAla, sunaka, kolazunaka, zazaka, cittA, cillaka prAyaH mAMsAhArI, matsAhArI, suddhAhArI, kuNimAhArI (haze) te mRtyukALe mRtyu pAmI kyAM jaze? kyAM upajaze? gautamaprAyaH naska ane tiryaMcayonikomAM upajaze. bhagavan! te DhaMka, kaMka, pIlaka, madrAka, zikhI prAyaH mAMsAhArI ItyAdi haze cAvatuM kyAM jaze ? kyAM upajaze ? gautama! prAyaH naka ane tiryaMcayonimAM upajaze. * vivecana-40 thI 49 : te anaMtara varNita ArAnA koDAkoDI sAgaropama, eTalo kALa vyatIta thatAM anaMtA vapiyo AdithI pUrvavat bIjA ArAnI pratipatinA kramathI jANavuM cAvat anaMta utthAna-baLa-vIrya-puruSAkAra parAkramothI anaMtaguNa parihAnI vaDe ghaTatAM-ghaTatAM pachI anaMtara evo duSamasuSamAM nAmano kALa Ave che. ( dhe pUrvenA ArAnI mAphaka bharatakSetranuM svarUpa pUchatA kahe che - te spaSTa che. pachI temAMnA manuSyanuM svarUpa pUchatA kahe che - te kALe ItyAdi. A baMne sUtro prAyaH pUrvanA sUtra sadeza AlAvAvALA hovAthI sugama che. vizeSa e ke- te kALanA manuSyo Ayune jaghanyathI aMtarmuhUrva ane utkRSTathI pUrvakoTinuM pAlana kare che. pALIne pAMce gatimAM atithi thAya che. have pUrvanI samAptimAM vizeSa kahe che - te ArAmAM traNa vaMza samAna vaMza-pravAha thayA, te saMtAnarUpa paraMparAnA arthamAM nathI. kemake paraspara pitAputra, pautra-prapatra Adi vyavahArano abhAva che. te utpanna thayA, te A pramANe - ahaMtu vaza, cakravartIvaMza, dazArha - baladeva ane vAsudevono vaMza. ahIM je dazAra zabda vaDe baMnenuM kathana karyuM, te pachInA sUtranA baLathI karela che. anyathA dazAhe zabdathI vAsudeva ja pratipAdita karyA hota. kemake mA 2 HTTTTTTK e vacana che. je prativAsudeva vaMza kahela nathI, te prAyaH aMgane anusaratA upAMgo che, kemake sthAnAMgamAM traNa vaMzanI prarUpaNA che. je hetuthI tyAM nirdeza che, temAM A vRddha paraMparA che - prativAsudevo vAsudeva vaDe vadhya hovAthI tenI puruSottamapaNAnI vivA karatA nathI. A ja arthane spaSTa karatAM kahe che - te ArAmAM 33-tIrthakaro, 11cakravartIo thayA. kemake bhagavaMta RSabha ane cakravartI bharata baMne bIjA ArAmAM thayA che. nava baLadeva ane nava vAsudeva thayA. ahIM baLadeva e moTA bhAI hoya che, tethI tenuM grahaNa pahelAM karyuM. upalakSaNathI prativAsudevano vaMza paNa grahaNa karavo. cotho Aro puro thayo, have pAMcamo kahe che - te ArAmAM 42,000 varSa jUna eka koDAkoDI sAgaropamano kALa hato. tenA dvArA pAMcamo ane chaThTho Aro baMne 21,000 - 21,000 varSanA jANavA. kALa vyatIta thatAM anaMta varNAdi paryAyo pUrvavat cAvatu parihAnithI ghaTatAMghaTatAM, A samayamAM duHSama nAme kALa Avaze. * x - have ahIM bharatanuM svarUpa pUchatAM kahe che - te badhuM pUrve kahevAI gayela che. viseSa e ke pUchanAranI apekSAthI "thaze" evo bhaviSyakALano prayoga karela che. ahIM bhUminuM bahusamaramaNIyatara Adi cothA ArAnI ghaTatAM-ghaTatAM sarvayAhIna jANavuM. [zaMkA sthANu-kAMTA ane viSamatAnI bahulatA ItyAdi je pachInA sUga vaDe ane lokaprasiddhithI kahyuM, te virodha na Ave. (samAdhAna AvuM avicArita ciMtavavuM nahIM. kemake ahIM bahula zabda vaDe sthANu AdinI bahulatA vicAravI, paNa chaThThA ArAnI jema ekAMtikapaNuM na vicAravuM. tethI kvacit gaMgA taTAdimAM, ArAma AdimAM, vaitADhya girinikuMjAdimAM bahusamaramaNIyata Adi prApta thAya che ja, tethI ukta vighAnamAM koI virodha nathI. have tenA manuSyonuM svarUpa pUchatAM kahe che - badhuM pUrva vyAkhyA karAyela che. vizeSa e ke - ghaNAM ni eTale hAca, sAta hAtha uMcAI jemAM che te. jo ke nAmakozamAM baddhamuDI hAthane tmika ema kahela che. to paNa siddhAMtanI paribhASAthI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 thI 49 11 192 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 pUrNa hAtha jANavo. te manuSyo jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI sAtireka 130 varSa Ayu pALe che. koIka-koIka narakagatigAmI che cAvata badhAM duHkhono aMta karanArA thAya che. A aMtakriyA cothA ArAmAM janmelA puruSonI apekSA vaDe che. kemake teo ja pAMcamAM ArAmAM siddha thAya che - jaMbUsvAmI mAphaka paraMtu saMharaNane AzrIne A nA vicAravuM. tema hovAthI ja pahelA ane chaThThA ArA AdimAM A sUtrapATha prApta thAya che. ahIM pALe che, aMta kare che ItyAdimAM bhaviSyakALanA prayogamAM kaI rIte vartamAnano nirdeza che ? te kahe che - badhI ja avasarpiNImAM pAMcamAM ArAmAM A ja svarUpa che, e pramANe nitya pravRtta hovAthI vartamAnakALamAM vartamAnano prayoga che. jema "be sAgaropama kALamAM zaka rAjya kare che te rIte [A vartamAna nirdeza jANavo.] to pachI "duHSama ArAmAM kALa prApta thaze" ItyAdi prayoga kaI rIte che ? te kahe che - prajJApakapuruSanI apekSAthI A prayoga che. pharI paNa kALamAM bIjuM zuM-zuM varte che, te kahe che - te du:SamA nAmanA ArAmAM pAchalAM sibhAgamAM varSasahastra saptaka pramANa atikAMta thatAM paraMtu bAkI kALamAM nahIM, tema hovAthI ra1,000 varSa pramANa zrI vIra bhagavaMtanA tIrthanA asucchinna kALanI ApUrtimAM TT - samudAya, nijajJAti, tenAM dharma-vasva pravartita vyavahAra vivAhAdi, pAkhaMDa-zAkyAdino dharma prasiddha che, rAjadharma-nigraha anugrahAdi, jAtiteja - agni, te paNa ati niSpa suSamasuSamAdi jevo nahIM, atirUkSa-duSamaduH5mAdi jevo nahIM. tevo utpanna thaze. gha kArathI agnihetuka "saMdhavA Adi"no vyavahAra. caraNadharma-cAaidharma. zabdathI gaccha vyavahAra. - X- vicchedane prApta thaze. samyakatva dharma keTalAMkane saMbhave che. bilavAsIne ati kliTavathI cAtrino abhAva ja che. tethI ja prajJaptimAM kahela che - prAyaH karIne dharmasaMjJAthI prabhraSTa thayelA che. ahIM satra zabda prAyaH arthamAM grahaNa karavo. kyAreka samyakatvane pAme paNa che, evo bhAva che. pAMcamo Aro puro thayo, have chAno AraMbha kare che - te ArAnA 21,000 varSa pramANa kALa vyatIta thatAM anaMta varNa payayathI temaja gaMgha-sparza paryAyothI sAvat ghaTatAM-ghaTatAM duHSama-du:Sama nAmano Aro prApta thaze. dhe te vakhatanA bharatanuM svarUpa kahe che - te ArAmAM uttama kASThAprApta thatu uttama avasthAgatamAM athavA paramakaSTa prApta sthitimAM bharatanuM kevuM kevA prakAre, AkArabhAva-AkRtilakSaNa paryAyano pratyavatAra-avataraNa te AkArabhAva pratyavatAra (svarUpa kaheluM che. bhagavaMte kahyuM - gautamAM ema AmaMtrIne have kahevAnAra viziSTa kALa thase, kevA prakAre? te kahe che - dAdabhUta - eTale 'hAhA' e pramANe A zabdanuM du:khAdloka vaDe karaNa te hAhA kahevAya che. te rUra prApta je kALa, te 'hAhAbhUta' kALa. 'bhAMbhA' e du:khAd gAya AdithI karAya te - bhAMbharavuM, evo je kALa te 'bhaMbhAbhUta' kALa. A baMne anukaraNa zabdo che athavA bhaMbhA eTale 'berI' te aMtaHzUnya che, tethI bhaMbhA samAna je kALa, janakSayathI te zUnya, tene 'bhaMbhAbhUta' kahe che. kolAhala - e pIDita pakSIno samUhadhvani che, te rUpa prApta, te kolAhalabhUta, samaanubhAvathI - kALa vizeSa sAmarthyathI. ahIM ja kAra e vAcyAMtara dazAve che. khapuruSa - atyaMta kaThora ane dhULathI malina je vAyu te tathA durviSaha-dussaha arthAta vyAkuLaasamaMjasa. bhayaMkara vAya che. *x - saMvartaka - tRNa, kASTha Adino apahAka vAyu vizeSa, te paNa vAya che ahIM A kALamAM vAraMvAra dhUmALone uMce pheMkatI evI dizA hoya che. te kevA prakAranI hoya ? te kahe che - cotarapha rajavALI, tevI ja reNu-raja vaDe kaluSa-malina tathA tama paTalaaMdhakAranA vRMdathI nirAloka-prakAza vagaranI, athavA jyAM daiSTi prasarI zakatI nathI tevI. kemake samaya ane kALanI sUkSatA che. adhika, ahita ke apacya caMdra zItahimane choDe che. te rIte ja sUrya paNa tape che ati tApane muke che. kALanI rukSatAthI zarIranI sUkSatA che, tenAthI adhika zIta-uSNa parAbhava che. have pharI tenuM svarUpa bhagavaMta svayaM ja kahe che - vaLI bIjuM e ke he gautama ! vAraMvAra maraNa - manojJarasa varjita pANIvALo je megha che te, virasa-viruddha savALo je megha che te. A ja vAtane vadhu vyakta kare che - kSAramegha - sadi kSAra samAna jaLathI yukta megha. khANamegha-chANa jevA rasanA jaLathI yukta megha, kavacit tyAM khATA pANIvALo megha, animegha-aniva4 dAhakArI jaLavALo megha, vidhupradhAnanI jema jaLa varjita megha athavA vidhatano nipAta karato ke vidyuta nipAtA kAryakArI jaLanipAtavALo megha, viSamegha-lokonA maraNa thAya tevA hetuvALo megha, ahIM 'animegha' evuM pada paNa kyAMka dekhAya che. teno artha A che - karyu Adino nipAta karato parvatAdinA vidAraNamAM samartha jalapaNAthI vajamegha, cayApanIya * prayojana jala jemAM che te arthAt asamAdhAnakArI jaLa. kyAreka na pIvAyogya jala paNa hoya. A ja kathanane spaSTa kare che - vyAdhi-roga-vedanA-pariNAma jaLa. ahIM vyAdhi-sthira kuSThAdi, roga-saghaghAtI zUlAdi, temAMthI usthita je vedanAnI udIraNAaprApta samayamAM udayane prApta, te pariNAma-paripAka je pANIno che te. te evA prakAre jala jemAM che te. tethI ja amanojJa pANI, caMDa pavana vaDe prahata, tIkSNa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/47 thI 49 193 194 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vegavatI dhArAno je nipAta, te pracura pramANamAM je varSamAM che te. evI vani varasAve che, bIjA graMthamAM A kSArameghAdi 100 varSa jUna 21,000 varSa pramANa duH5mAkALa atikramyA pachI varase che. dhe te arasa meghAdinA varasavAthI zuM karaze ? te kahe che - je vasavAnA karaNarUpathI pUrvokata vizeSaNavALo megha vidhvaMsa kare che te. bharata varSamAM grAma Adi Azrama sudhInA pUrve vyAkhyAyita karela che, temAM rahela janapada-manuSyaloka, catuSpadagAya,bheMsa Adi. go zabdathI gomatika gheTI vagere levI. tathA khecara-vaitAvANI vidhAdharo tathA pakSI saMgho. tathA gAma ane araNyamAM je vicaraNa, temAM Asakta basa ane prANa eTale beIndriyAdi ghaNAM prakAre. tathA vRkSa-Ama Adi, guccha-vRMtAkI Adi, zubha-nava mAlikA Adi, latAazokalatA Adi, valI-vAlaMkI Adi pravAla-pallava, aMkura - zAtyAdi bIja ItyAdi tRNa-vanaspati kAyika-bAra vanaspatikAyiko. kemake sUkSma vanaspatikAyikone temanA vaDe upaghAtano asaMbhava che. tathA auSadhi-zAli Adi.. parvatAdi anyatra ekAIpaNe rUDha che, to paNa ahIM vizeSathI jANavA. te A pramANe - parvatana arthAta utsava vistAraNathI parvata-kIDA parvata- ujjayaMta, vaibhArAdi. gRNakti-lokonA nivAsa rU5tvathI bolAvAya che te girigopAlagiri, citrakUTa Adi. DuMga-zilAchaMda ke coravRMda jyAM hoya che ke, tene pratyaya lAgIne banyuM DuMgara, arthAt ziloccaya mAgarUpa. unnata - uMcI dhULanA Dhaga rUpa sthaLa, bhakTi-bhrASTra, pAMsu Adi sivAyanI bhUmi. ukta sarve sthAno pachI mAra zabda che, tenAthI prAsAda ane zikharAdi paNa grahaNa karavA. zabda meghonI bIjI kriyA jaNAve che. "vidrAvaNa karaze" e kriyAyoga kahelo che. A arthamAM apavAdasUtra kahe che - vaitAgiri sivAyanA parvatAdi levA kemake te parvato zAzvata hovAthI teno vidhvaMsa na thAya. upalakSaNathI gasSabhakUTa (paNa levA) ane prAyaH zAzvatapaNAthI zatruMjaya giri AdinuM paNa varjana karavuM. tathA salilabila-jamInanA jharaNAM ane viSamagad-pUrI na zakAya tevA zakSauMDA khADA, kyAkaM durgapada paNa dekhAya che, tyAM durga-khAta valaya prAkAra Adi durgama. niSNa ane unnata te uMcA nIcA, temAM paNa zAzvata nadIpaNAthI gaMgA ane siMdhu baMnenuM varjana karela che. have tyAM bharatabhUminA svarUpano prazna kahe che - bhagavat ! te AgamAM bharatanI bhUminuM svarUpa kevuM haze ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! [AvI] bhUmi thaze - aMgArabhUta-jvAlArahita agninA piMDarUpa, mukuMdabhUta - virala agnikaNarUpa, kSArikabhUta-bhasmarUpa, tapta 2i513] kavelukabhata - agnigI ati tapela retI jevI, taptasama jayotibhUta- tApa vaDe tula anirUpa thayelI che. dhUlibahula - dhULa dhaNI hoya tevI, reNu-retI, paMka-kAdava, panaka-pAtaLo kAdava, calanI-cAlI zakAya teTalA pramANavALo kAdava. ukta kAraNothI bhUmimAM cAlatA ghaNAM jIvone duHkhathI satata kramaNa-cAlavAnuM jemAM che te durniAkrama atui duratikamaNIya che. upa zabdathI duHkhe karIne besavuM Adi paNa samajI levuM. - 8 - 4 - have tyAMnA manuSyonuM svarUpa pUche che - praznasUma pUrvavat che. uttarasUjhamAM kahe che - gautama ! te manuSyo AvA prakAranA thAya che - kevA ? dUrUpa-duSTa svabhAvavALA. durvaNa - kutsita varNavALA, e pramANe durgadhI, dUrasA-rohiNI Adiva kusita rasayukta. duparza - karkaza Adi kutsita sparzavALA, aniSTa-anicchanIya viSayavALA, paraMtu aniSTa kaMIka kamanIya paNa hoya, tethI kahe che - akAMta eTale kamanIya. kAMta paNa kaMIka kAraNavazacI prItine mATe thAya, tethI apiya-apiyahetuka. temanuM apriyatna kaI rIte thAya ? te kahe che - azubha eTale azobhana bhAvarUpacthI. azubhatvane vizeSathI kahe che - mana vaDe arthAtu antaH saMvedanathI zubhapaNe na jaNAya, tethI amanojJa. amanojJapaNe anubhUta chatAM smRtidazAmAM dazAvizeSathI kaMIka manojJa hoya, tethI kahe che - amanoma arthAt mana vaDe pharI smaraNa karavuM na game tevuM. athavA A badhAM zabdo ekArjika che, te aniSTatAnA prakarSane sUcavanArA jANavA. aniSTAdi vizeSaNayukta hovA chatAM keTalAMka DuMbanI jema susvaravALA hoya che, tethI kahe che - na - glAnanI jevo svara jemano che te. dIna-du:khitanI jevA svaravALA, aniTAdi zabdo ukata arthavALA che, te ja ahIM svara sAthe yojavA. anAdeyavayanakhatyAjAtA- asubhagapaNAthI agrAhya vacana, tevA prakAre jemano janma che te. nirlaja, kuTa-bhrAMtijanakadravya, kapaTa-bIjAne chetaravA mATe veSAMtara karavo te, kalaha, vadha-hAtha Adi vaDe tADana karavuM te. baMdha-doraDA vaDe bAMghavA, vaira, A badhAmAM nirad. maryAdA atikramamAM pradhAna, akAryamAM nitya udhata, gura-mAtA Adi vaDIla, temano niyoga-AjJA, temAM je vinaya-'hA, bhale' ItyAdirUpa, tenAthI rahita. vikala - asaMpUrNa, kANo - cAra aMgulikAdi svabhAvapaNAthI rUpa jemanuM che che. prarUDha * khADAmAM paDela sUkaranI jema A janma saMskAranA abhAvathI vadhI gayelA nakha, vALa, dADhI-mUMcha ane roma-vALa jemanA che ke, kAlA-kRtAMta sardeza athavA kuraprakRtipaNAthI khara puruSa - sparzathI ati kaThora, zyAmavarNa-nIlI kuMDamAM nAMkhela ke kADhela puruSa - sparzathI ati kaThora, zyAmavarNa - nIlIkuMDamAM nAMkhela ke kADhela evA. kyAMka dhyAmavarNa evuM pada paNa dekhAya che, teno artha anujjavala - ujjavala nahIM tevA varNavALA che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/40 thI 49 15 skUTita ziram - phUla evuM dekhAtuM mastaka jemanuM che te. kapila-varNa che, palitazukla [zveta] vALavALA, ghaNAM snAyu vaDe baddha evA, du:khathI joI zakAya evA rUpavALA. zaMkuTita - saMkucita valli-nirmAsa ane cAmaDInAM vikAvALA, tene anurUpa AkArapaNAthI taraMga-vIci, tenAthI pariveSTita aMgo-avayavo jemAM che, evA prakAre aga-zarIra jemanuM che te. | konI jevA? vRddhAvasthAthI pariNata evA arthAt sthavira manuSyo jevA. sthaviro bIjI rIte paNa oLakhAvAya che, tethI jarApariNatanuM grahaNa karyuM che. pravilA - aMtarAlapaNAthI chuTA chuTA dAMtavALA, keTalAMka paDI gayelA dAMtanI zreNi jemanI che te. udabhaTa-vikarALa, ghoDAM jevuM mukha jemanuM che tevA mukhavALA, kemake tuccha detA chedavALA che kavacita 'ubhaDaghADAmuha' evo pATha che, teno artha che - spaSTa kRkATika vadana jemanuM che tevA. viSama nayanavALA, vakranAkavALA. - x * x * vikRtabIbhatsa, bhISaNa-bhayajanaka mukhavALA. dadhvakiTibhasidbhAni - ddha kuSTha vizeSa, tethI pradhAna. rUTita ane kaThora, zarIranI tvacAvALA. tethI ja cikalAMga-kAbara cItarA avayava zarIrI, kachU-pAma ane kasara vaDe vyApta thayelA tethI ja kharatINanakha - kaThina tIvra nakho vaDe khaNavAthI vikRta-vra karAyelA zarIravALA, TolAkRti-apazasta AkAravALA athavA Tolagati-uMTa Adi mAphaka cAlanArA. [tathA viSama-dIrdhahasva bhAvathI saMdhirUpa baMdhano jene che te. ukarka - yathA sthAne aniviSTa, asthika-prIkasa [hADakAdi] vibhakta vat - aMtaro dekhAtA hoya tevA - x * athavA tevA prakAranA svabhAvathI ukuTuka rahelA, vibhakata-bhojana vizeSa rahita, durbaLa-baLarahita, kusaMhanana-sevAd saMhatanavALA, kupamANa-pramANahIna, kusaMsthitadu:saMsthAnavALA. - x - tethI ja kahe che - | kurUpa-kuAkAravALA, kucAnAsana - kutsita Azraye rahelA, kuzadhyA-kutsitA zayanavALA, kubhojI-duSTa bhojanavALA, azuci-stAna, brahmacaryAdi rahita athavA azruti-zAstrArahita. aneka vyAdhi vaDe paripIDita aMgavALA, khalita thatAM ke vihaLa athavA jevI-tevI gativALA, tirasAha, sava parivarjita, vikRta ceSTAvALA, naSTa tejavALA. vAraMvAra zIta-uNa khara-kaThora vAyu vaDe mizrita thatu vyApta. malina pAMsarUpa ja vaDe paNa puraja vaDe nahIM, te rIte jemanA aMgo-avayavo dhULathI kharaDAyA che tevA aMgavALA. ghaNAM krodha, mAna, mAyA, lobhatI yukta tathA ghaNAM mohavALA, jemane zubhaanukULa vedha karma jemane nathI tevA, tethI ja du:khanA bhAgI, athavA du:khAnubaMdhI du:khanA bhAgI. bahulatAthI dharmasaMjJA - dharmazraddhA ane samyakatva, te baMne vaDe paribhraSTa. 196 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bAhulyagrahaNathI je rIte temanuM samyagdaSTitava kadAcita saMbhave che, te prakAre pachInA graMthamAM vyAkhyA karela che. utkRSTathI tni-hAtha, tenA je 24-aMgula lakSaNa pramANa vaDe jenI mAtrAparimANa che tevA. ahIM kadAca 16 varSa ane kadAca 20-varSa pama Ayu jemanuM che tevA kahe che. zrI vIrAtrimAM to strInA 16-varSa ane puruSonA 20-varSa kahelAM che. ghaNAM putro, pautronA parivAravALA, temanA praNaya-snehanI bahulatAvALA che. AnA dvArA apAyuM hovA chatAM ghaNAM saMtAnavALA temane kahelAM che. aAkALamAM cauvananA sadbhAvathI Ama kahyuM ce. teo gRhAdinA abhAve kyAM vase che ? gaMgA-siMdhu mahAnadImAM, vaitAdya parvatanI nizrAmAM boMtera sthAna vizeSAzrita nigoda-kuTuMbo che. temAM boMteranI saMkhyA A pramANe - vaitAdyanI pUrve gaMgAnA be kinAre nava-nava bilono saMbhava che, tethI aDhAra ane siMdhu nadInA paNa aDhAra. e chatrIzamAM dakSiNAddha bharatanA manuSyo vase che. vaitAdyathI AgaLa gaMgAnA baMne kinAre aDhAra ane siMdhunA baMne kinAre aDhAra, ahIM uttarAddha bharata vAsI manuSyo vase che. bIjanI mAphaka bIja thatAM janasamUhonA hetupaNAthI bIjanI jema mAtrA-parimANa jemanuM che te. sva arthAt svarUpathI, bilavAsI manuSyo thaze. * * - X - have temanA AhAranuM svarUpa pUchatAM kahe che - bhagavat ! te manuSyo zuM AhAra kare che ? zuM khAze ? bhagavaMte kahyuM - te kALamAM arthAta ekAMta duH5malakSaNa rUpa ane te samayamAM - chaThThA ArAnA aMta svarUpa, gaMgA-siMdhu baMne mahAnadI sthapathagADAMnA be paiDAthI mapAya teTalo mArga, te mAmA-parimANa. jenuM che, teTalA pramANamAM vistAra * pravAhano vyAsa jeno che te tathA akSa-pauDAnI nAbhimAM mUkAtuM kASTha, temAM je sota-dhurIno pravezarabdha, teTaluM pramANa, tenI mAtrAavagAhanA jenI che, teTalA pramANamAM jaLa kahela che. ATalAM pramANamAM ja, paraMtu gaMbhIra uMDANamAM jaLane dhAraNa karaze nahIM. (zaMkA) laghuhimavat ArAnI vyavasthAnA rahitapaNAthI temAM rahela pAdrahathI nIkaLato A pravAha, tenAthI A nyUnarUpa kahela pravAha kaI rIte eka sAthe jAya che ? (samAdhAna) gaMgA prapAta kuMDamAMthI nIkaLyA pachI kramathI kALa nubhAva janita bharata bhUmimAM rahela tApanA vazacI jaLanA zoSaNamAM ane samudranA pravezamAM - baMnemAM ukta mAtrAmAM ja zeSa jaLanA vahanapaNAthI tema che, tethI temAM koI Apatti nathI. teTalAM paNa pANImAM ghaNAM matsya ane kAcabAthI vyApta hoya che ane Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/51 193 198 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 akAyanI ati sajAtIya apakAya samuhanI bahulatA hotI nathI. tyArapachI te manuSyo sUryanA ugavAnA ane asta thavAnA samayamAM * * * * * bilomAMthI zIgha gatithI bahAra nIkaLe che. kemake muharta pachI atitApa ke atizIta [AraMbha thAya che. tene sahana karavA zaktimAna hotA nathI. bilomAMthI nIkaLIne matsya ane kAcabAne sthaLe athar kinArAnI bhUmi * thakI prApta kare che - grahaNa kare che. grahaNa karIne ThaMDI ane garamImAM tapta athAt samimAM ThaMDI vaDe ane divasanA Atapa vaDe rasa zoSAyela prApita AhAra yogya thAya che. kemake atisa-rasa temanA jaTharAgni vaDe pacI zakato nathI. e rIte mAchalA ane kAcabAo vaDe 21,000 varSa sudhI AjIvikA karatAM vicaraze. have tenI gatinuM svarUpa pUchatAM kahe che - bhagavan! te manuSyo nizIlaAyAra rahita, nirvata-mahAvata, aNuvrata hita, nirguNa-uttaraguNathI rahita, nirmaryAdikuLa Adi maryAdA jemane nathI tevA, niutyAkhyAna pauSadhopavAsA - porisa Adi niyama nathI tevA, tathA jemane aSTamI Adi parvanA upavAsAdi vartatA nathI tevA [d manuSyo hoya che.] - prAyaH mAMsAhArI, kaI rIte? te kahe che - kemake matsAhArI che, tathA kSaudrAhArI - madhubhojI athavA kSINa - tuccha vadhelA, tuccha dhAnya Adi AhAra jemano che tevA. * * * * * keTalIka pratomAM ahIM 'galuhAra' zabda dekhAya che, te lipipramAda ja saMbhave che. kemake pAMcamAM aMganA sAtamAM zatakamAM, chaThThA uddezAmAM daSamadaSama ArAnA varNanamAM Avo pATha dekhAto nathI. athavA saMpadAyAnusAra A padanI vyAkhyA karavI. kuNapa-zabda-teno rasa ane carabIno AhAra. nAmar - ItyAdi pUrvavata, uttarasUga paNa pUrvavat che. vizeSa e ke "prAyaH" zabdanA grahaNathI koIka zuddha AhAravALA akliSTa adhyavasAyathI devalokagAmI paNa thAya che. - have je te kALAnA bAkI rahelAM catuSpado che, temanI zuM gati che, ema pUche che - bhagavana te ArAmAM catuSpada-siMha Adi purve vyAkhyA karelA arthavALA zApada-zikArI pazu, prAyaH mAMsAhArAdi vizeSaNa viziSTa che, teo kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! prAyaH naraka-tiryaMcayonamAM utpanna thaze. "prAyaH' zabdanA grahaNathI koIka mAMsAdi hita devayonimAM paNa jAya. vizeSa e ke - cilalaka eTale nAkhara vizeSa prANI. have te kALanA pakSinI gatine vize prazna kare che - te spaSTa che. vizeSa e ke - bAkI rahelA je pakSIo, vat zabdathI grahaNa karavA. temAM TaMka - kAka vizeSa, kaMkA-lAMbA pagavALA, pilaka-rUDhithI jANavuM, macchuka-jaLa kAgaDA, zikhi-mora. chaThTho Aro puro thayo. tethI avasarpiNI paNa pUrI thaI. have pUrve kahela utsarpiNIne nirUpavAnI IcchAthI tenA pratipAdanane kALanA pratipAdanapUrvaka pahelA ArAnuM svarUpa * sUtra-pa0 : te chaThThA ArAnA ra1,ooo varSano kALa vItyA pachI AgAmI utsarpiNImAM zrAvaNa mAsanA kRSNa pakSanI ekama, bAlavakaraNamAM abhijitu najhamAM caudazAmAM kALanA pahelA samayamAM anaMta varNapayarayo cAvatu anaMtaguNanI paritRddhithI vRddhi pAmatAM-pAmatAM A duSamakSamA nAmano Aro-samayakALa che AyuSyamAna zramaNa ! prApta thaze. bhagavAna ! te ArAmAM bharatakSetrano kevA prakArano AkAra-bhAva pratyAvatAra svirU5 thaze? gautamI te kALa hAhAbhUta, bhaMbhAbhUta ItyAdi thaze, te avasarpiNInA kumakuyamA ArA mAphaka jANavo.. te ArAnA ra1,000 varSano kALa vItyA pacI anaMtA varNa pacayiothI cAvatu anaMtaguNa pariddhithI vRddhi pAmatAM-pAmatAM A duSamA nAme ArAno kALa prApta thaze. * vivecana-5 - te ArAmAM avasarpiNImAM duSamaduSamA nAmaka 1,000 varSa pramANa kALa vyatikAMta thayA pacI utsarpiNI Avaze. te zrAvaNa mAsanA kRSNapakSanI ekama ane pUrve avasarpiNInA apADha mAsanI pUrNimAno aMta samaya haze. kemake tenuM paryavasAna che. bAlava nAmanA karaNamAM vada pakSanI ekama tithi AdimAM ja teno sadbhAva hoya che. abhijitu nakSatramAM caMdra vaDe yoga thAya che. caturdaza kALa vizeSanA prathama samaye - prAraMbha kSaNe anaMtA varSe paryAyiothI cAvatu anaMtaguNa parivRddhithI vadhatAM-vadhatAM eTalAM aMtaramAM duHSamaduHSamA nAmano Aro-samaya kALa, he AyuSyamAna zramaNa ! prApta thaze, ema vaNadinI vRddhi je kramathI pUrve avasarpiNInA ArAmAM hAni kahI, temaja kahevI. catudaza kALa vizeSa vaLI niHzvAsa ke ucchavAsathI gaNAya che. samayanA nirvibhAga kALapaNAthI Adhana vyavahArAbhAvathI ane AvalikAnA vyavahAra - arthatvathI upekSA. temAM niHzvAsa ke ucazvAsa, prANa, stoka, lava, muhUrta, ahorAka, pakSa, mAsa, vaDatu, ayana, saMvatsara, yuga, karaNa, nakSatra. A cauda. temAMnA pAMca, sUtramAM sAkSAt kahelAM che, bAkInA upalakSaNathI saMgRhItamAM pahelAM samaye. teno artha zo che ? je A cauda kALa vizeSamAMno pahelo samaya che, te ja utsarpiNInA pahelA ArAno pahelo samaya che. avasarpiNImAM A aSADha pUnamano chello samaya ja Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/51 19 paryavasAnathI jANavo. ahIM evuM kahevA mAMge che ke - avasarpiNInI AdimAM mahAkALe pahelAMthI pravartamAna badhAM paNa tenA avAMtararUpa kALa vizeSa prathamathI ja eka sAthe pravarte che. pachI svasva pramANa samAptimAM samApta thAya che. te ja pramANe pharI pravarte che, pharI parisamApti pAme che yAvata mahAkALa parisamApti pAme che. jo ke bIjA graMthamAM RtunuM aSADhAdipaNAthI kathana vaDe utsarpiNInuM zrAvaNa AdipaNAthI A prathama samaya sarakho thato nathI. kemake kaThatunuM aDadhuM cAlI gayelA che, to paNa prAvRTa zrAvaNAdi varSa sami, varSa - Aso Adi, zarad - mRgazirSAdi, hemaMta-mAghAdi, vasaMta-caitra Adi grISma-jayeSTha Adi ItyAdi bhagavatI sUtranI vRttinA vacanathI zrAvaNa AdipaNAnA pakSanuM AzrayapaNa kahevuM, temAM doSa nathI. paraMtu A satra gaMbhIra che ane bIjA graMthamAM vyakata anupalabhya bhAvArthaka che, tethI bIjI rIte paNa AgamanA avirodhathI madhyastha bahuzrutoe paribhAvanA karavI joIe. have ahIM kALa svarUpa pUche che - te badhuM sugama che. vizeSa e ke - duSamakSamAnA avasarpiNInA chaThThA ArAnA varNakane jANavuM - kemake te AnI samAna prApta thAya che. utsarpiNIno pahelo Aro puro thayo, have bIjA ArAnuM svarUpa vaNave che. te badhuM sugama che. vizeSa e ke - tene utsarpiNIno bIjA Aro kahevo joIe. have avasarpiNInA duHSamA ArAthI AnuM vizeSa kahe che - * sUtra-pa1 : te kALe - te samaye pukala saMvataka nAmaka mahAmeLa utpanna thaze. te mahAmepa laMbAIthI bharatane anurUpa ane vikraMbha tA bAhalyathI paNa anurUpa haze. tyArapachI te pukala saMvataka mahAmegha zIghatAthI garjanA karaze. zalutAthI garjanA karIne, zIghatAthI vidhutayukata thaze. zIghatAthI vidhuta yukata thaIne zIghatAthI yuga musala muSTi pramANa mAtra dhArA vaDe sAlarAtri sudhI vamegha varSa vasAvaze. ukata vaSaNiI bharatakSetranA bhUmibhAganA aMgArabhUta, mumurabhUta, kSArikabhUta, tapta kadllakabhUta, tapta samajyotibhUta bhUmine nityapitazItaLa karI deze. pukala saMvartaka mahAmegha sAta ahorama bhUmine zItaLa karyA pachI, . ahIM kSIramegha nAmaka mahAmeghano prAdubhava thaze. te mahAmeLa bharatapamANa max laMbAIthI ane tene anurUpa viEbha ane bAhalyathI thaze. tyAre te kSIramegha nAmaka mahAmeva jadIthI garjanA karaze. yAvatuM jaldIthI yugamuzala muSTi cAvatuM sAta ahorAtra vaSa varasAvaze. 200 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ukta varSathI bharatakSetranI bhUmimAM (zubha) varNa-gaMdha-rasa ane sparza utpanna karaze. te sITamegha sAta ahorAtra paryanta bhUmine zItalakare pachI ahIM dhRtamegha nAme mahAmeLa utpanna thaze, te laMbAIthI bharatakSetra pramANa mAtra ane tene anurUpa viEbha ane bAhalyathI haze. tyAre te dhRtamegha nAmaka mahAmeLa jaldIthI garjanA karaze. cAva4 varSa varasAvaze. jenAthI bharatakSetranI bhUmi nigdhabhAva vaDe yukta thaze - nehabhAva janmAvaze. te dhRtamegha sAta ahorAtra bhUmine zItaLa karyA pachI ahIM amRtamegha nAmaka mahAmeghano uddabhava thaze, te bharatakSetra pramANa laMbAI vaDe yAvata vaSati varasAvaze. ukata meghathI bharatakSetra, vRkSa, guccha, gulma, latA, valli, tRNa, pavaka, harita, auSadhi, pravAla, aMkura Adi tRNa vanaspatikAyane utpanna karaze - tRNa vanaspatiyukata thaze. te amRtamegha sAta ahorAtra bhUmine zItaLa karyA pachI ahIM samegha nAmaka mahAmeLa utpanna thaze. te bharata pramANa mama laMbAIthI yAva4 varSa varasAvaze. ukata vaSaNiI ghaNAM ja vRkSa, guccha, gulma, latA, valli, tRNa, vaka, harita, auSadhi, pravAla, aMkura Adi tikta-kaDuka-kaSAya-amba ane madhura Ica prakAranA savizeSane janmAvaze. tyAre bharatakSetra parUDha vRkSa, guNa, gulma, latA, valli, vraNa, parNaka, harita, auSadhithI yukta thaze. upacita vicA-ga-pravAlaaMkura-55-phaLa yukta sukhopabhogya thaze. * vivecana-pa1 : te kALe arthAta utsarpiNInA bIjA ArArUpa, te samaye arthAta tenA ja prathama samayAM, pukala - sarva azubha anubhAvarUpa bharata kSetramAM rahela rUkSa dAhAdine prazasta udaka vaDe saMvata - nAza karaze. pukala saMvartaka, te parjanya Adi megha traNanI apekSAthI mahAna megha-10,000 varSanI avadhivALI eka varSathI bhUminA bhAvukapaNAthI mahAmegha pragaTa thaze - udbhavaze. bharataga pramANathI sAdhika 14,431 pramANa jevuM che ke, kaI rIte? laMbAI vaDe. A bhAva che - pUrva samudrathI AraMbhIne pazcima samudra sudhI tenA vAdaLo vyApta thaze. te bharatotra saMdeza - x * haze. konA vaDe? viDaMbha ane bAhalyathI athati jeTalo vyAsa bharatotranA ISa sthAne - pa26 yojana, 6-kaLA ane yojananA 21-bhAgarUpa che, tenAthI atirikta sthAnamAM aniyatapaNAthI, Ano paNa vikaMbha che. bAharA-jeTalA jaLa bhAra vaDe jeTalA avagADha bharatakSetranI tata Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/51 201 202 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bhUmi bhInI thAya ane tApanI upazAMti thAya teTalA pramANamAM jaLasamUhane niSpanna thayela grahaNa karavo. have te prAdubhUta thaIne je karaze, te kahe che - tyArapachI te pukala saMvartaka megha jaldIthI * * * * * prakarSathI garjanA karaze. tema karIne jaldIthI yuga-rathano avayava vizeSa, muzala-sAMbelu, muSTi-muTTI, bhegI karela AMgaLI sahitano hAtha, AnuM je pramANamAM laMbAI-pahoLAI Adi, tenA vaDe pramANa jenuM che te. ATalA pramANamAM sthULa evI dhArAthI sAmAnyathI bharatakSetranA bhUmibhAgane aMgArarUpa-mumurarUpakSAkirUpa-tapta kavelakarUpa-tapta sama jyotirUpa che tene te pukara saMvartaka mahAmegha zAMta karI deze. have bIjA meghanI vaktavyatA kahe che - ane temAM, ahIM 'tra' zabda bIjA vAkyanA prAraMbhArthe che. pukala saMvartaka mahAmegha sAta ahoraNa sudhI paDyA pachI - nirbhara varasyA pachI, te aMtaramAM kSIramegha nAmaka mahAmeLa utpanna thAya che. bAkI pUrvavatu. dhe te megha pragaTa thaIne zuM kare che ? te kahe che - ahIM "varasaze" sudhI pUrvavata, je megha bharatanI bhUmimAM (zubha) varNa, gaMdha, sa, sparzane utpanna karaze. ahIM vaNadi zubha ja grahaNa karavA, jenAthI loko anukULa vedana kare che. kemake azubha varNAdi pUrvakALanA anubhAvathI janita to vartatA ja hoya che. (zaMkA jo zubhavaNadine utpanna kare che, to tarupamAdi nIla varNa, jAMbUphaLAdi kRSNa, mariya AdimAM tIkho sa, kArelA AdimAM kaLavo sa, caNA AdimAM rahyA sparza, suvarNa AdimAM bhAre sparza, kakayAdimAM khara sparza, ItyAdi azubhavaNadi kema saMbhave ?. (samAdhAna] azubha pariNAmo paNa Amane anukULa vedhapaNAthI zubha ja che. jema masyA Adino tIkho rasa Adi pratikULa vedhatAthI zubha chatAM azubha ja che, jema kuSTha Adine thayela zveta varNAdi. dhe trIjA meghanI vaktavyatA kahe che - te kSIramegha sAta ahorAtra paDI gayA pachInA aMtaramAM ghI jevo nizva megha-dhRtamegha nAme mahAmegha pragaTa thAya che, ItyAdi badhuM pUrvavat. dhe te pragaTa thaIne zuM karaze te kahe che - badhuM pUrvavat. vizeSa e ke dhRtamegha bharatabhUmimAM snehabhAva-nigdhatAne utpanna karaze. dhe cothA meghanI vaktavyatA kahe che - te dhRtamegha sAta dinarAtri paDyA pachI ahIM-prastAvita amRtamegha nAma pramANe artha dharAvato tevo mahAmegha pragaTa thaze, cAvatu varasaze, te badhuM pUrvavat je megha bharatakSetramAM vRkSa, gulma, guccha, latA, valli, tRNa-A vRkSAdi prasiddha che, parvaga-zeraDI Adi. harita-durvA Adi, auSadhi-zAli Adi, pravAla-pallava aMkura - zAlyAdi bIja ItyAdi tRNa vanaspatikAyo * bAdara vanaspatikAyone utpanna karaze. have pAMcamAM meghanA svarUpanI vaktavyatA kahe che - vyakta che. paraMtu sajanaka megha eTale rasamegha. je rasamegha, te amRtameghathI utpanna ghaNAM vRkSAdi jAMkura sudhInI vanaspatinA tikata-lIMbaDA AdimAM rahela, kaTuka-maracA AdimAM rahela, kaSAya - bibhItaka, AmalakAdimAM rahela, aMba-AMbalI Adi Azrita, madhucchakAdi Azrita. A pAMca prakAranA sa vizeSone utpanna karaze. lavaNarasa madhurAdinA saMsargathI janya hovAthI tenI vivakSA bhedamAM karI nathI. kemake temAM mAdhurya Adi saMsarga saMbhave che. badhAM somAM lavaNanA prakSepathI ja svAdupaNuM utpanna thAya che, tethI judo nirdeza karyo nathI. A pAMca meghonuM kramathI A prayojana sUtra kahyA chatAM spaSTIkaraNane mATe pharI lakhIe chIe - (1) pahelAM meghamAM bharatabhUminA dAhano upazama thAya che. (2) bIjA meghamAM temAM ja zubhavarNagaMdhAdinI utpatti. (3) trIjA meghamAM temAM ja snigdhatAnI utpatti, ahIM kSIramegha vaDe ja zubha varNa-gaMdha-rasa-parza saMpattimAM bhUminI nigdhatA saMpatti na kahevI. kemake temAM snigdhatAnI adhikatAnuM saMpAdana che, jevI snigdhatA ghI mAM hoya tevI dudhamAM na hoya, te anubhava ja sAkSI che. (4) cothA meghamAM temAM vanaspatinI utpati. (5) pAMcamAM meghamAM vanaspatimAM sva-sva yogya rasavizeSanI utpatti thAya che. jo ke amRtameghathI vanaspati saMbhavamAM vaNadisaMpati paNa tenI sahacArI hovAthI sanI paNa saMpatti tenAthI ja hoya te yukti che, to paNa sva-sva yogya sa vizeSane saMpAdita karavAne rasamegha ja prabhu-samartha che, tema jANavuM. tyAre bharatakSotra jevuM thaze, te kahe che - tyArapachI - ukata svarUpa pAMca meghanA varasyA pachI bharatakSetra kevuM thAya che ? te kahe che - prarUDha - ugelA vRkSA, guccha, gubha, latA, vali, vraNa, parvaja harita auSadhi jyAM - tyAM hoya che tevuM arthAt A vanaspatijIvothI yukta, upacita-puSTine pAmela, vacA-paga-pravAla-pallava-aMku-puSa-skULo samudita - samyak prakAre udayane prApta jemAM che tevuM. - x" AnA vaDe puSpa ane phaLonI zati dazavI, tethI ja sukhopabhogyasukhethI sevI zakAya tevuM thaze. ahIM vAkyAMtaranI yojanA mATe (bhaviSya) thaze evuM pada yojela che. tethI punarukti na vicAravI. have takAlIna manuSyo tevA bharatakSetrane joIne je karaze tene kahevA mATe sUtrakArazrI jaNAve che - * sUra-52,53 : [5] tyAre manuSyo bharatakSetrane vRddhi pAmela vRkSa, guccha, gulma, valli, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/pa2,53 203 204 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 latA, vraNa, pavaka, harita, auSadhithI upasthita vayA, pas, pravAla, pallava, aMkura puSpa, phaLa samudita ane sukhopabhogya thayeluM jaze. joine bhilomAMthI zIghatAthI nIkaLaze. nIkaLIne hasTa-tuSTa thaI ekabIjAne bolAvaze. ekabIjAne bolAvIne te manuSyo (paraspara) A pramANe kaheze - o devAnupiyo : bharatakSetra vRddhi pAmela vRkSa, gulma, guccha, latA, vali, vraNa, parvata, harita yAvata sukhopabhogya thayuM che, to te devAnupiyo ! ApaNe je kaMI A ja paryanta azubha, kuNima AhArane karatA hatA, te aneka chAyA sudhI varjanIya karIzuM tenI chAyAne paNa sparzazu nahIM, ema karIne samIcIna vyavasthA karaze. tyArapachI teo te bharatakSetramAM sukhapUrvaka ramaNa karatAM-karatAM vicaraNa karaze. [3] bhagavAna ! te ArAmAM [utsarpiNInA bIjA ArAmAM] bharata kSetranA kevA prakAre AkAra-bhAva-pratyAvatAra svarUpa thaze ? gautama ! bahusama ramaNIya bhUmibhAga thaze cAva4 kRtrima ane kRtrima maNIthI zobhita thaze. bhagavana ! te ArAmAM manuSyonA kevA AkAra bhAva Adi svarUpa thaze ? gautamate manuSyone cha bhede saMghayaNa, cha bhede saMsthAna, ghaNAM ranI [hAtha utd GravathI, jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa sAtireka so varSa Ayu pALaze. pAchaLIne keTalAMka nakagAmI yAvatu keTalAMka devagati gAmI thaze, siddha thase nahIM. te ArAmAM 21,000 varSano kALa vItyA pachI anaMtA vaNapayayiothI yAvatu vRddhi pAmatA - pAmatA A dUdhamasuSamAM nAme kALa ke AyuSyamAnuM zramaNa ! prApta thaze. bhagavat ! te ArAmAM bharatakSetranA kevA AkAra-bhAva-pAvatAra thaze ? gautama ! bahusama ramaNIya yAvatu akRtrimAdi pUrvavatuM. bhagavat ! te ArAmAM manuSyonA kevA AkA-bhAva-pratyAvatAra thaze ? gautama! te manuSyone cha bheda saMghayaNa, cha bhede saMsthAna, ghaNAM dhanuSyo udad uccatvathI, jaghanA aMtamuhUrva ane utkRSTa pUvakoDI AyunuM pAlana karaze, pAlana karIne keTalAMka narakagAmI thaze yAdd keTalAMka sarve duHkhono aMta karaze. te trIja arAmAM traNa vaMza utpanna thaze. te A pramANe - tIrthakya vaMza, cakravartAvaMza, dazArNavaMza. te ArAmAM 3-tIrthakaro, 11cakravartIo, 9-baladevo ane 9-vAsudevo samutpanna thaze. te ArAmAM AyuSyamAna zramaNa ! 42,000 varSa jUnA eka koDAkoDI sAgaropama kALa vyatIta thayA pachI anaMta varNapayayiothI yAvatu anaMtaguNa paritRddhithI vadhatAM-vadhatAM A suSamadaSamAM nAme ApaNe simaya-kALa] prApta thaze. ukata samaya kaNa bheda vibhAjIta thaze. pahelAM mibhAga, madhyama mibhAga, pAchalA mibhAga. bhagavAna ! te ArAmAM pahelAM vibhAgamAM bharatomano kevA prakAre acakAsa bhAva-pratyavatAra thaze ? gautama / bahusamaramaNIya yAvatu thaze. manuSyonI je prakAra avasarpiNInA pAchala bhAganI vakatavyA che, te kahetI, mAtra temAM kulakara ane RSabhasvAmI na kahetA. bIjA kahe che ke - te ArAmAM pahelA vibhAgamAM A paMdara kulakaro utpanna thaze. te A pramANe - sumati yAvata RSabha, bAkI badhuM pUrvavatu jANavuM. daMDanItio ulaTA krame jANavI. te ArAnA pahelAM vibhAgamAM rAjadharma cAvata dharmacAstri viccheda pAmaze. te ArAnA madhyama ane pAchalA bhAgamAM vAvavuM pahelI ane madhyama pribhAganI vakatavyatA, je avasarpiNImAM kahI, te kahevI. suSamA Aro pUrvavata, suSamasuSamA paNa pUrvavat kahevo. cAvat cha bheda manuSyo cAvatuM zanaizcArI ItyAdi pUrvavatuM. * vivecana-52,53 - tyArapachI te manuSyo bharatakSetrane cAvatu sukhopabhogya jue che. joIne bilomAMthI jaldIthI nIkaLe che. nIkaLIne AnaMdita thayelA ane saMtoSane pAmelA evA te pachI anyonyane bolAvaze bolAvIne A pramANe kaheze, have te zuM kaheze ? te kahe che - o devAnupiyo bharatoba vRddhigata vRkSavALuM cAvat sukhe upabhogya thayuM che, tethI he devAnupiyo ! ApaNe - ApaNI jAtinAe kaMIpaNa AjathI azubha, kuNimamAMsAhArano AhAra karaze, te puruSa aneka chAyA vaDe, bhojanAdimAM sAthe paMktimAM besavanI je zarIra saMbaMdhi je chAyA, te paNa varjavI. teno artha evo che - temanI aspRzyatAthI zarIra sparza to dUra rahyo, tenA zarIranI chAyAno sparza paNa varjanIya che. * e pramANe saMsthiti-maryAdAnI sthApanA karaze. sthApIne bharatavarSamAM sukhe sukhe abhiramANa - athatu sukhapUrvaka krIDa karatAM-karatAM vicaraze - pravaze ema jANavuM. have bharatabhUminuM svarUpa pUche che - badhuM pUrvavatuM. [zaMkA] kRmimamaNi Adi karaNa, tyAre te manuSyone zilopadezaka AcAryanA abhAvathI asaMbhava che teinuM zuM ?] Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/pa2,53 205 206 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 (samAdhAna bIjA ArAmAM pu-Adi niveza, rAjanIti-vyavasthAdika jAtismaraNavALA puruSa vizeSa dvArA athavA kSetranA adhiSThAyaka devanA prayogathI ke pachI kAlAnubhAvajanita naipuNyathI teno susaMbhava hovAthI kahyuM che... ...anyathA kaI rIte A ja graMthamAM prastuta ArAne AzrIne puSkara saMvarghakAdi pAMca mahAmeghanI vRSTi pachI vRkSAdi vaDe ane auSadhi vaDe bhAsura saMjAta thatAM bharata bhUmimAM tatkAlIna manuSyo bilothI nIkaLIne mAMsAdi bhakSaNa niyama maryAdAne dhAraNa kare che ane teno lopa karanArane paMktinI bahAra karaze, e arthanuM abhighApaka pUrvokta sUtra saMgata thaI zake ? have manuSyanuM svarUpa kahe che - badhuM avasarpiNInA duHSama ArasanA manuSyanuM svarUpa che tema kahevuM. vizeSa e ke siddha thatAM nathI thatuM sarva karmakSaya lakSaNa siddhine pAmatAM nathI. kemake cAaidharmanI pravRttino abhAva che * * * e rIte utsarpiNIno bIjo Aro puro thayo. te ArAmAM - duHSamA nAmanA ArAmAM 21,000 varSano kALa vyatikrAMta thayA pachI anaMtA varNaparyAya vaDe cAva vadhatAM-vadhatAM e avasaramAM du:pama suSamA nAmaka kALa, utsarpiNIno trIjo Aro he zramaNa ! prApta thaze, ItyAdi pUrvavatuM. avasarpiNInA cothA ArA samAna utsarpiNIno trIjo Aro che, tenA sArdezyane pragaTa karatAM kahe che - prAyaH pUrve vyAkhyAyita karela artha che. temAM pakAnAbha Adi vevIza tIrthakaro thaze, kemake covIzamAM bhadrakRt nAmanA tIrthakara cothA ArAmAM utpanna thavAnA che. agiyAra cakravartI bharatAdi, vIra caritramAM dIrdhadaMta Adi, bAramAM ariSTha nAmaka cakravartI cothA ArAmAM kahyA che. tava baladevo - jayaMta Adi, nava vAsudeva naMdI Adi. jo ke tilakAdi prativAsudevo ahIM kAA nathI, temAM pUrvokta hetu ja jANavo. * e rIte cakavartI Adi thaze. trIjo Aro pUrNa thayo, have utsarpiNIno cotho Aro kahe che - te ArAmAM 42,000 varSa jUnA koDAkoDI sAgaropama kALa vyatIta thayA pachI anaMta vaNaparyAyothI cAvat vRddhi pAmatA-pAmatAM prastAvita suSama duHSamA nAmano Aro-sarpiNInA cothA Ara rUpa kALa prApta thaze. te Aro traNa bheda vibhAga pAmaze. pahelo * madhyama ane pAchalo vibhAga. temAM Adha vibhAganuM svarUpa kahe che - bhagavatu ! te ArAmAM pahelAM tribhAgamAM bharatakSetranA kevA AkArabhAva pacavatAra thaze ? gautama bahasama maNIya yAvatu thaze yAvatuM zahadathI pUrNa paNa bhUmivarNakano AlAvo levo. manuSyano prazna bhagavat svayaM kahe che - tatkAlIna manuSyonI je avasarpiNInA trIjA ArAnI pAchalanA pribhAgamAM je vaktavyatA che, te ahIM paNa kahevI. ahIM apavAdamULa kahe che - kulakarone vajIne te vaktavyatA kahevI joIe. e pramANe RSabhadevane paNa varjavA. avasarpiNImAM kulakaroe saMpAdita karela daMDanIti Adi mAphaka kaSabhasvAmI saMpAdha annapAkAdi prakriyA, zilA-kaLA upadarzanAdinI mAphaka utsarpiNImAM paNa bIjA ArAnA bhAvi kalakara pravartita temanI te vakhate anuvartanArI, tenA pratipAdaka puruSanA kathananA prayojananA abhAvathI, jema avasarpiNInA bIjA ArAnA trIjA bhAgamAM kulakaronA svarUpa, RSabha svAmInuM svarUpa pUrve kahyuM, te rIte ahIM kahevuM nahIM. athavA RSabhasvAmInA varjanathI RSabhasvAmIno AlAvo varjavo joIe. ema tAtparya che. tethI RSabha svAmIno AlAvo vajIne bhadrata tIrthaMkarano AlAvo karavo joIe. kemake utsarpiNInA chellA tIrthakaranA prAyaH avasarpiNInA prathama tIrthakaranA samAna zIlapaNAthI (ema kahI anyathA utsarpiNInA covIsamAM tIrthakara kyAre saMbhave che, evA saMzayAdi paNa thAya. * x - have kulakara viSayaka vAcanAbheda kahe che - bIja AcAyoM kahe che - te ArAnA prathama tribhAgamAM A kahevAnAra paMdara kulakaro utpanna thaze, te A pramANe - sumatithI kaSabha paryanta. kyAMka "samucI" evo pATha che, temAM "saMmati" zabda prAkRtanA niyamathI 'saMpura' thayo hoya athavA "samuci' e pramANe cAvat zabdathI pUrvokta 'pratikRti' Adi ja grahaNa karavA. vAMcatAMtara anusArathI je kulakara saMbhava nirUpita che, tenA sivAyanA bAkInA pAMca-pAMca puruSa parva saMpAdhamAna nava-nava daMDanIti Adi te pramANe pUrvokta ja jANavI. ahIM ja daMDanItikrama vizeSa svarUpane kahe che - daMDanIti kulakara vaDe saMpAI hA-kAra Adi pratiloma-pazcAtupUrvI thatI jANavI * atha ibuddhipathamAM, prApya che. pahelAM paMcakanI dhikkAra Adi utkRSTa-madhyama-jaghanya aparAdhIne yathAyogya gaNe che, bIjA paMcakanI kALAnubhAvathI utkRSTa aparAdha karanArane trIjI ane madhyamajaghanya aparAdhamAM "mAkAra" ane hAkArarUpa be, trIjA kulakara paMcakane pUrva aparAdhadvaya dhAraNa karanArane be jaghanya aparAdhamAM 'hAkAra'rUpa pahelI daMDanIti che. ahIM daMDanItioe upalakSaNa che, tenAthI zarIra ane Ayu * pramANAdi paNa yathAsaMbhava pratiloma - pazcAtupUrvIpaNe jANavuM. bIjI vAyanAnA sUtrano A bhAva che - ahIM vyavacchinna rAjadharmamAM kAlAnubhAvathI pAtaLA-pAtaLA kaSAyogI zAsana karanArA agratejaka daMDa karaze Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUga-29 203 208 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 pAMcamo ane chaThTho Aro pUrNa thayo. te pUrNa thatAM avasarpiNI kALa paNa pUrNa thayo. tenA pUrNa thavAthI avasarpiNI ane utsarpiNI rUpa kALa caMdra paNa pUrNa thayuM. muni dIparatnasAgare karela vakSaskAra-2-no TIkA sahita anuvAda pUrNa -- U -- -- -- 0 -- che - 6 bhAga-25 mo nahIM. temaja zAsanIya manuSyo tevA daMDane ucita aparAdha paNa karaze nahIM. tyArapachI ariSTha nAmaka cakravartInA saMtAnIya paMdara kulakaro thaze. bAkInA temaNe karela mayadAnA pAlaka thaze ane kramathI badhAM paNa ahamindra manuSyatvane prApta karaze. ahIM RSabha nAme kulakara, paraMtu RSabha nAme tIrthakara na levA. tene sthAne bhadrakRta tIrthakara, prastuta ArAnA 89-pakSa vyatikAMta thatAM utpanna thanApaNe AgamamAM kahyA che. jo ke sthAnAMganA sAtamA sthAnamAM sAta kulakaro kahyA che, temAM sumati nAma paNa kahela nathI. dazamAM sthAnamAM sImaMkara Adi daza kulakara kahyA che, temAM sumati nAma kahyuM che, paraMtu aMte nahIM. vaLI samavAyAMgamAM to sAta ja pUrvavat kahyA che. dazamAM vimalavAhanathI sumati sudhInA kahyA che. sthAnAMgamAM navamAM sthAnakamAM sumatinA putrapaNAthI paDAnAbhanI utpatti kahI che. tathA prastuta graMthamAM bIjA ArAnAM kulakaro mUlathI ja kahyA nathI. cothA ArAmAM matAMtarathI sumati Adi paMdara kahyA che, tethI kulakarone AzrIne bhinna-bhinna nAmapaNuM, vyastanAmapaNuM, anyUnAdhika nAmapaNArUpa sUrapAThanA darzanathI vyAmoha na karavo joIe. kemake te vAcanAbheda janitapaNuM che. vAyanA bhedathI pAThabheda thAya che. tatva kevali jANe. have ahIM ja pribhAgamAM zuM zuM luccheda pAmaze te darzAvatA kahe che - te carAmAM pahelA tribhAgamAM rAjadharma yAvat cAstridharma viccheda pAmaze cAvat zabdathI gaNadharma, pAkhaMDadharma, agnidharma paNa viccheda pAmaze tema jANavuM. have zeSa dvibhANa vaktavyatAne kahe che - te ArAmAM madhyama ane pazcima pribhAgamAM, prathama ane madhyamanI ahIM yathAsaMbhava artha yojanAnA aucityathI madhyama ane prathama, e pramANe jANavuM joIe. atyathA zuddha pratilomya abhAvathI arthanI anupapatti thAya che. avasarpiNInI vaktavyatA te kahevI. cotho Aro pUrNa thayo. have pAMcamo ane chaTTo Aro atidezathI kahe che - 'suSamA' pAMcamAM ArAnA lakSaNa, kALa te pramANe A avasarpiNInA bIjA ArA pramANe che. 'suSamAsuSamA' nAmano chaThTho Aro, te paNa * te pramANe ja * avasarpiNInA pahelA ArA samAna che. - A badhuM kyAM sudhI jANavuM ? te kahe che - jyAM sudhI cha prakAranA manuSyo saMtati vaDe anuvartaze yAvat zanaizcArI. ahIM cAvat padathI padhAgaMdhAdi pUrvokata ja grahaNa karavI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH AgamasaTIkaanuvAda 26/1 jaMbudvIpaprajJapti-2 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-5-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa 2066 kA.su.pa Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 26 mAM che... 0 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-7 nA... --0-- vakSaskAra-3 -0- vakSaskAra-4 - TAIpa seTIMga ~ zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. (M) 9824419736 -- x -- * - * - * -- x -- -- -- - mudraka HnavaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Tel. 079-25508631 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA 26 nI A bhAga saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 5.pU. A.deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI pUjya AcAryazrI RcAMdrasUrIzvarajI teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa taNasA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU jainasaMgha,' pAlaDI, amadAvAda. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 18 jaMbUDIpaprApti-upAMgara-7/2 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana bhaO-26 :-) 0 A bhAgamAM aDhAramuM Agama ke je upAMga sUtromAM sAtamuM [chaThuM) upAMga che, tevA "jaMbudvIpa prajJapti" sUtrano samAveza karAyela che. prAkRtamAM te "saMdhUNIvapati' nAme oLakhAya che. saMskRtamAM saMvRklIpa prApti nAma che. vyavahAramAM A nAme ja oLakhAya che. tenI zrI zAMticaMdramaNikRta TIkA hAla upalabdha che, temAM A upAMgano krama chaThTho jaNAvela che, sAthe upAMganA krama vize matabheda che, tevo paNa ullekha A TIkAmAM thayelo ja che. - A upAMgamAM gaNitAnuyoganI mukhyatA gaNAvAya che, paNa bhagavaMta kaDaSabhadeva ane cakravartI bharatanA cauidvArA kathAnuyogapaNa kahevAyelo che. carkiyitu bAkInA be anuyoganuM varNana paNa che. chatAM A Agamane "jainabhUgoLa"rUpe vizeSathI oLakhAvI zakAya, cakravartI viSayaka saghana varNana mATeno AdhArabhUta sota paNa A ja upAMgamAM che, te noMdhanIya che. che va kAra-3 che. -X - X - X - [* vakSaskAra- 1 ane 2, bhAga-25mAM sUtra 1 thI 53 aMtargata mudrita thayela che. A bhAga-26mAM vakSaskAra 3 ane 4 no saTIka anuvAda che -] sUtra-54 - bhagavana / bharatonuM bharatakSetra nAma phakyA kAraNathI che ? gautama ? bharatakSetra vaitaya parvatanI dakSiNathI 114-11/19 yojana abAdhANI, lavaNasamudranI uttarathI 114-11/18 yojana abAdhANI, gaMgA mahAnadIthI pazcime ane siMdhu mahAnadIthI pUrve dakSiNAI bharatanA madhyama prabhAganA bahu madhyadeza bhAgamAM vinItA rAjadhAnI kahI che. te pUrva-pazcima lAMbI ane uttara-dakSiNa pahoLI che. laMbAI 1ra yojana, pahoLAI 6 -yojana che. dhanapatinI buddhithI . nirmita, svarNamaya pAkAra yukta vividhamaNImaya paMcaka varmI kapizIrSaka parimaMkti suMdara, alakApurI jevI, pramudita-prakriDita, pratyakSa devalokarUpa, sAddha-svimitasamRddha, pramudita jana-jAnapadA yAvat pratirUpa che. * vivecana-54 : saMpUrNa bharatotra svarUpa kathana pachI bhagavat ! kayA hetuthI ema kahyuM ke bharatakSotranuM nAma bharatakSetra che ? - x - gautama ! bharata kSetramAM vaitAdya parvatanI dakSiNathI 114-11/19 yojanAnuM apAMtarAla karIne tathA lavaNasamudranI uttarathIdakSiNa lavaNasamudranI uttarathI temaja che. pUrva-pazcima samudranI gaMgA-siMdhu vaDe vyavahitapaNAthI tenI vivakSA karela nathI. gaMgAmahAnadInI pazcimamAM ane siMdhu mahAnadInI pUrvamAM dakSiNAddhabharatanA madhya trIjA bhAganA bahumadhya deza bhAgamAM ahIM - ATalA kSetramAM vinItA-ayodhyA nAme rAjadhAnI-rAjanivAsa nagarI meM tathA bIjA tIrthakaroe kahelI che. sAdhika 114 yojana utpatimAM A rIte che - bharatoba pa26 yojana ane 6/19 bhAgarUpe vistRta che. emAMthI 50-yojana vaitADhya girino vyAsa bAda karIe, to 476-/19 kaLA Ave. dakSiNa ane uttara bharatAddhanA vibhAjanathI tenuM aDadhuM karatAM 238-9 yojana. ATalA dakSiNAddha bharatanA vyAsathI - X - vinItAnA vistArarU5 9 yojana bAda karatAM 229-319 yojana thAya. tenA madhya bhAgamAM A upAMganI carNi ane anyAnya vRtti cAyAno ullekha avazya maLe che, paNa upalabdha TIkA zrI zAMticaMdra gaNinI che, jemAM zrI hIravijayajIkRta vRtinA ghaNAM aMzo paNa che, te ja amArA A saTIka anuvAdano AdhAra che. sAta vakSaskAro (adhyayana] vALA A Agamane ame traNa bhAgamAM goThavela che. pahelAM bhAgamAM be vakSaskAra, bIjAmAM be vakSaskAra ane bIjAmAM traNa vAskAra goThavela che, jemAM A bIjA bhAgamAM vakSaskAra traNa ane cArano anuvAda karyo che. padArthonA saMbaMdhathI kyAMka kaMIka umeryuM paNa che. nyAya vyAkaraNa Adi keTalIka vastune choDI paNa dIdhela che. mATe ja ame anuvAdane "TIkAnusArI viveyana" nAme oLakhAvIe chIe. 2i6/2] Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/54 nagarI che, tethI aDadhuM karatAM 114 yojana ane 11 kaLA thAya che. tene ja vizeSaNa vaDe vizeSathI kahe che - pUrva pazcima dizAmAM lAMbI, uttara dakSiNamAM pahoLI che. 12-yojana lAMbI, 9-yojana pahoLI, dhanapati-uttaranA dikpAlanI buddhi vaDe nirmita che. nipuNa zilpI vaDe racita atisuMdara5Ne che. je rIte dhanapati vaDe nirmita che, te graMthAMtathI kaMIka vyaktarUpe jaNAvAya che - 19 vRttikAthI ahIM 36mA nodhe che, teno sArAMza A che - prabhunA rAjya samayamAM zakanA AdezathI navI nagarIne kubere suvarNasamUhathI sthApI. te 12-yojana lAMbI, 9-yojana pahoLI, aSTa dvAra mahAzALA je ujvala toraNavALI hatI. te 1200 dhanur uMcA ane 800 dhanuSanuM taLIyuM hatuM. 100 dhanunI laMbAI hatI. tenuM addha suvarNanuM, kapizIrSAvali yukta hatuM - X - tathA nakSatrAvalivat udgata hatI. temAM cAra khUNA, traNa khUNA, vRtta ane svastika tathA maMdarAdi ekabe-traNa-sAta mALa sudhInA - 4 - ratnasuvarNanA prAsAdo hatA. IzAnamAM sAtamALI hatA, caturasa sonAnA hatA. cakrAkAra vApI yukta nAbhirAjAno prAsAda hato. pUrva dizAmAM bharata mATe sarvatobhadra, saptabhUmi, mahAunnata, vartuLa prAsAda dhanade karyo. agni khUNAmAM bAhubalino ane bAkInA kumAronA tenA AMtarAmAM bhavano karyA. tyArapachI Adidevano 21-bhUmino trailokya vibhrama nAme prAsAda ratnarAji vaDe karyo. te varSakhAtika, ramya, suvarNa kaLazAvRttAdi yukta hato, je harie banAvelo. 1008 maNijALayukta ane temanA yazane kaheto evo saMkhyamukha hato. badhAM kalpavRkSothI parivRtta hatA. - x - sudharmasabhA jevI suMdara, ratnamaya te nagarI banI, yugAdi devanA prAsAdathI prabhAvALI hatI. cAre dizAmAM maNi, toraNanI mALAo hatI, paMcavarNI prabhAMkUra pUra DaMbasti AkAza hatuM. 1008 maNi biMba vaDe vibhUSita, be gAu uMcu ane maNiratnamaya, vividha bhUmi gavAkSathI Rddhiyukta, vicitra maNi vedikAvALo jagadIzano prAsAda hato. vizvakarmA vaDe sAmaMta-mAMDalikonA naMdhAva'di zubha prAsAdo nirmANa pAmelA. 1008 jinonA bhavano thayA. catutha pratibaddha 84 uMcA suvarNa kaLazo vaDe arhatonA ramya prAsAdo thayA. - 4 - 4 - dakSiNamAM kSatriyonA vividha saudha zastrAgAra thayA. - 4 - 4 - 4 - 4 - pUrva-pazcimamAM kArukonA gRho thayA, te ekabhUmi mukhavALA tryasa, yAvat uMcA hatA. te nagarIne dhanade ahorAtramAM nirmANa karI, hiraNya-ratna-dhAnya-vastra-AbharaNa yukta karI. sarovara-vApI-kUvA-dIdhikA-devatAlaya ane bIjuM badhuM dhanade ahorAtramAM karyu. cAre dizAmAM vano, siddhArtha zrI nivAsa, puSpAkAra ane naMdana tathA bIjA ghaNAM vano karyA. pratyeka suvarNa caityamAM jinezvaronA bhavano zobhatA hatA, pavanathI Avela puSpapaMkti pUjita vRkSo paNa hatA. pUrva AdimAM aSTApada, mahA unnata mahAzaila, surazaila, udayAcala parvato hatA, jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 te kalpavRkSothI yukta hatA, jinAvAsa maNi ane ratnothI pavitrita hatA. zakranI AjJAthI ratnamayI vinItA jenuM bIjuM nAma ayodhyA hatuM tevI nagarInuM nirmANa karyuM. jemAM vasatAM loko deva-guru dharmamAM AdaravALA, dhairyAdi guNothIyukta, satyazauca-dayAvALA hatA. kalAkalApamAM kuzaLa, satsaMgatita, zAMta, sadbhAvI Adi hatA. te nagarImAM deva-asura-narathI arcita RSabhasvAmI rAjya - 4 - karatAM hatAM. - X "X - 20 saMkSepathI tenuM svarUpa sUtrakAre paNa kahyuM che - suvarNanA prAkAra, vividha maNinA kapizIrSothI parimaMDita, abhirAma, alakApurI sadeza, pramudita lokovALI nagarI - 4 - tathA krIDA karavAne AraMbhavALA, tevA prakAranA je loko, temanA yogathI nagarI paNa prakrIDitA hatI. pratyakSa pramANathI, tenA anumAnanI adhikatAthI vizeSa prakAzakatvathI - 4 - 4 - svargaloka samAna, samRddha Adi vizeSaNayukta hatI. - x - X - A kSetranI nAma pravRtti kaI rIte thaI ? te kahe che - - sUtra-55 H tyAM vinItA rAjadhAnImAM bharata nAme cAturaMta cakravartI rAjA utpanna thayo. te mahAhimavaMta, mahaMta, malaya, maMdara sardeza yAvat rAjyane prazAsita karato vicarato hato. rAjAnA varNanano bIjo lAvo A pramANe che tyAM asaMkhya kALanA vAsa pachI bharata cakravartI utpanna thayo. te yazavI, uttama, abhijAta, satvavIrya-parAkrama guNavALo, prazata-varNa, svara, sAra saMghayaNa zarIrI, tIkSNabuddhi, dhAraNA, medhA, uttama saMsthAna, zIla ane prakRtivALo, utkRSTa gaurava-kAMtigatiyukta, anekavAna pradhAna, teja-Ayu-bala-vIyuikta, nizciMdra dhana nizcita lohazrRMkhalA jevA sudRDha vajra RSabhanArA saMghayaNa zarIradhArI hato. - tenI hatheLI ane paganA taLIyA upara matsya, zRMgAra, vardhamAnaka, bhadramAnaka, zaMkha, chatra, cAmara, patAkA, cakra, haLa, muzala, stha, svastika, aMkuza, caMdra, sUrya, agni, cUpa, sAgara, IndradhvajA, pRthvI, padma, kuMjara, sIMhAsana, daMDa, kuMbha, girivara, zreSTha azva, zreSTha mugaTa, kuMDala, naMdAvartta, dhanur, kuta, gAgara, bhavanavimAna e chatrIza lakSaNo ItyAdi aneka cihno prazasta, suvibhakta, aMkita hatA. tenA vizALa vakSasthaLa upara urdhvamukhI, sukomala, snigdha, mRdu ane prazasta keza hatA, jenAthI sahajarUpe zrIvatsanuM cihna nirmita hatuM. deza ane kSetrane anurUpa tenuM sugaThita suMdara zarIra hatuM. bALasUryanA kiraNothI vikasita kamaLanA madhyabhAga jevo teno varNa hato. pRSThAMta, ghoDAnA pRSThAMta jevuM nirupalipta hatuM. tenA zarIramAMthI paDA, utpala, camelI, mAlatI, jUhI, caMpaka, kesara, kasturI sardeza sugaMdha nIkaLatI hatI. te chatrIzathI paNa adhika prazasta, rAjocita Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/55 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 lavNothI yukata hato. akhaMDita chatrano svAmI hato. tenA mAtRvaMza tathA pitRvaMza nirmaLa hatA. potAnA vizuddha kuLarUpI AkAzamAM te pUrNimAnA caMdra jevo hato. te caMdra jevo saumya, mana ane nayanane AnaMdauda, samudra samAna gaMbhIra, yuddhamAM sadA aparAjita, parama vikramazALI hato, tenA Na naSTa thaI gayelA. kuberanI jema te bhogopabhogamAM dravyano samucita prasUra vyaya karato hato. e rIte te sukhapUrvaka bharataphajhanI rAjyane bhogavato hato. * vivecana-pa5 : tyAM vinItA rAjadhAnImAM bharata nAme rAjA hato. rAjA to sAmaMtAdi paNa hoya, tethI kahe che - cakravartI, paNa cakravartI to vAsudeva paNa hoya, tethI kahe che - cAra aMta jene che te - pUrva, pazcima, dakSiNamAM traNa samudro che, cotho himavaMta, e pramANe jene che te cAturaMta evo cakravartI thayo. mahAhimavAnuM - haimavata ane harivarSa phonanA vibhAjaka kulagiri, tenI jema mahAna, malaya - caMdanavRkSa utpatti prasiddha giri, maMdara-meru. yAvat padathI pahelA upAMgathI samagra rAjavarNana levuM. te rAjyane pALato vicare che, sudhI kahevuM. (zaMkA) ema hoya to paNa zAzvatI bharata nAmaka pravRtti kema che ? kahevAnAra nigamana paNa asaMbhave, evI AzaMkAthI bIjA prakAre te-te kALa bhAvi bharata nAme cakravartI uddezathI rAjavarNana kahe che. - bIjo pATha vizeSa * x * te vinItAmAM asaMkhyAtakALa je varSothI, tenA aMtarAlathI arthAta pravacanamAM ja kALanI asaMkhyayatA che * x * anyathA samaya apekSAthI asaMkhyayatvamAM daMyugIna manuSyonA asaMkhyaya AyukavanA vyavahArano prasaMga Ave. asaMkhyaya varSarUpa kALa jatAM eka bharatacakavartI pachI bIjo bharata cakavartI, jenAthI A kSetranuM bharata evuM nAma pravarte che, te utpanna thAya che. Avazyaka cUrNimAM "saMkhyAtakALa varSAyuka"-x- pATha che, tenAthI yugmI manuSyatvano vyavahAra dUra karelo jANavo. kemake temano asaMkhyAta vadhu hoya che. (zaMkA) bharatayakIthI asaMkhyAtakALe sagara cakI Adi vaDe A sUma vyabhicare che, kemake temAM bharata nAmavano abhAva hoya che ? (samAdhAna] A sUtra asaMkhyAtakALa vatarathI sarvakALavartI cakvartI maMDalamAM niyamathI bharatanA nAmano sUcaka nathI, kadAcita saMbhava sUcave che. jemake AgAmI utsarpiNImAM bharata nAme pahelo cakI thaze. - 4 - te kevo che ? yazasvI, zalAkApuruSatvathI uttama, sSabhAdi vaMzyavathI kulIna, sAhasika, AMtarabaLayukta, zatru vigAsana zaktivALo AvA rAjAne ucita savatizAyI guNavALo, prazasta-vakhANavAlAyaka, zarIranI tvacA-varNa, dhvani, zubha pudgalopacaya janya dhAtu vizeSa, saMhatana- asthi nicayarUpa, tanu-zarIra, autpAtikI Adi-buddhi, dhAraNA-anubhUta arcanI avismRti, medhA-hecopAdeya buddhi, saMsthAna yathAsthAne aMgaupAMgano vinyAsa, zIla-AcAra, prakRti-sahaja. prazasta vaNiida arthavALA, - X - X - gaurava-mahAsAmaMta Adie karela abhyasthAnAdi, chAyA-zarIra zobhA, gati-saMcaraNa, vividha vakatavyomAM mukhya. nijazAsana pravartAnAdimAM aneka prakAranA vacanaprakAro hoya che. jemake AdimAM madhura ItyAdi - X - X - teja-bIjA vaDe asahanIya -x-x- Ayurbala-puruSAyu te vIrya vaDe yukata. tethI jarA-rogAdi vaDe upahata vIryava jene nathI te. purapAyuSa - te kALe lokone pUrvakoTi saMbhave che, to paNa AnuM truTitAMga pramANa jANavuM. kemake naradevanuM ATaluM ja Ayu siddhAMtamAM kahyuM che. azuSira-nichiddha, tethI ja ghananicita loDhAnI sAMkaLanI jema vaja bASabhanArAya saMghayaNa jemAM che tevA prakAre deha dharanAra, chatrIsa lakSaNomAMnA viziSTa lakSaNano artha - jhaSa-mAchaluM, yugagADAMnuM aMga vizeSa, vRMgAra-jaLanuM bhAjana vizeSa, vyaMjanI-cAmara, cUpa-yajJastaMbha, siMhAsanasiMhanA cihnavALuM rAjAnuM Asana, vaMdhAvad-prati dizAmAM navakhUNAvALuM, gAgarastrInuM paridhAna vizeSa, bhavana-bhavanapati devAvAsa, vimAna-vaimAnika devAvAsa. - ATalA mAMgalya, atizaya vivikta, je sAdhika hajAra pramANa lakSANo, tenA vaDe vismayakara hAtha-paganA taLIyAvALA, tIrthakaronI jema cakravartIne paNa 1oo8 lakSaNo siddhAMta siddha che. nizItha cUrNimAM paNa teno sAkSIpATha che. bhUmimAMthI ugelA aMkuronI jema jenA mukha urva che, te udhaImukha evA je roma, teno samUha jemAM che te. AnA vaDe zrIvatsAkAra spaSTa karyo. * x * sukamAla, navanIta-piMDAdi dravyavahu mRda, Avarta-cikara saMsthAna vizeSa. prazasta-mAMgalya dakSiNAvarta. tenAthI viracita je vasa - X - X - tenA vaDe AcchAdita vipula vakSavALA. dezakozala dezAdimAM, tra-tenA ekadezarUpa vinItA nagarI AdimAM, yathAsthAna viniviSTa avayavavALo je deha, tene dhAraNa karanAra, AMtu te kALe bharatakSetramAM bharatayakIthI vadhu suMdara koI na hato. | ugatA sUryanA kiraNo vaDe vikasita je zreSTha kamaLa-saroja, teno vikasvara je garbha, tenA jevo varNa-zarIranI vayA jenI ce te. azvanA gadA pradeza jevo - X * sugaptatvathI tenI samAna, prazasta pRSTha bhAgano aMta-gudA pradeza, te maLanA lepathI rahita hoya che. utpala-kuSTha, kuMdajAti, vacaMpaka-rAjacaMpaka, nAgakesarakusuma sAraMga-pradhAnadala athavA * x- sAraMgamada-kasturI, e badhAMnI tulya gaMdha-zarIra parimala jenI che te. 36adhika prazasta evA rAjAnA guNo vaDe yukta, te A pramANe - vyaMga, lakSaNathI pUrNa, rUpa saMpatiyukta zarIra, amada, jagatuojasvI, yazasvI ItyAdi jANavA. - ukta 36-gaNomAM vizeSa zabdono artha A pramANe che - audArya-dAkSiNyatA, tethI dAna zauMDatA guNathI A guNa judo che. joke A guNomAMnA keTalAMka guNo Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /55 sUtrakAre sAkSAt pUrvasUtramAM kahelAM che ane uttarasUtramAM paNa kaheze, to paNa 36saMkhyA batAvavA te kahyA, temAM doSa nathI. upalakSaNathI mAna-umAnAdi vRddhi, bhakta vatsalatA Adi bIjA paNa guNo ukta atirikta levA. avyavacchinna - akhaMDita chatravALA, AnA dvArA pitA ane dAdAnI kramathI Avela rAjyanuM bhoktApaNuM sUcita che, athavA saMyamakALathI pUrve koIpaNa balavAnuM zabu vaDe tenuM prabhutva chedAyuM nathI. pragaTa-vizad avadAlatAthI jagat pratita mAtApitArUpa jene che che. tethI ja vizuddha-nikalaMka je nijakakuLa che, tenI jema gagana, temAM pUrNacaMdra samAna, mRdu svabhAvathI nayana ane manane AlhAdaka. akSobha-bhayarahita, kSIrasamudrAdi mAphaka sthira ciMtAnA kallolathI hita, paNa lavaNasamudra mAphaka velA avasare vadhatA kallola mAphaka asthira nahIM. dhanapatikubera mAphaka bhogano samyak udaya, tenI sAthe vidhamAna dravya jenA che tevA. arthAt bhogopayogI bhogAMga samRddha. samara-saMgrAmamAM aparAjita. amarapatinI samAna atyathI tulyarUpa jenuM che te, manujapati-narapati evo bharata cakravartI utpanna thayo. * * * have utpanna thaIne zuM kare che ? anaMtara sUtramAM darzita svarUpavALo bharatacakravartI bharata kSetranuM zAsana kare che, * x * tethI A bharatakSetra kahevAya che, evuM nigamana AgaLa kahevAze. have bharatanI divijayAdi vaktavyatA - sUtra-pa6 thI 60 : (pa) tyArapachI rAza bharatanI AyudhagharazALAmAM koI divase divya carana utpanna thayuM. tyAre te AyudhagRhike bharata rAjAnA Ayudha zALAmAM divya cakarana utpanna thayuM joyuM, joIne harSita, saMtuSTa, AnaMdita citta, naMdita, patimAna, parama saumanazcika ane harSanA vAthI vikasita hRdaya thaI jyAM divya carana che, tyAM Ave che. AvIne tene traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA kare che. karIne be hAtha joDI yAvana aMjali karIne cakraratanane praNAma kare che, karIne AyudhazALAnI bahAra nIkaLe che. bahAra nIkaLIne jyAM upasthAnazALA che, jyAM bharata rAja che, tyAM Ave che, AvIne be hAtha joDI, jaya-vijayathI vadhAve che. vadhAvIne A pramANe karyuM - he devAnupiyA nize ApanI AyudhazALAmAM divya carina utpaI thayela che, ApanI pitArthe A piya saMvAda nivedita karuM chuM, je piya thAo. tyAre te bharata rAja, te AyudhamUhikanI pAse A ane sAMbhaLI, vadhArI, harSita cAva4 saumanazcika, vikasita zreSTha kamala jevA vadana ane nayanavALo thayo. hAthamAM paherelA uttama kaTaka, truTita, keyura mastake dhAraNa karela mugaTa, kAnanA kuMDala, caMcala thaI gayA. hatirekathI halatA hArathI tenuM vakSasthala ati zobhita lAgatuM hatuM, tenA gaLAmAM laTakatI lAMbI puSamALA caMcaLa thaI gaI. jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra rAja utkaMThita thaIne ghaNI varAthI, jaldIthI siMhAsanathI ubho thayo. ubho thaIne pAdapIThathI utaryo, utarIne pAdukAo utArI, utArIne ekaTika uttarAsaMga karyuM. karIne hAthone aMjalibaddha kAMI pachI sakarane sanmukha sAtaATha pagalAM sAme gayo. jaIne DAbo ghuMTaNa uMco karyo. jamaNo ghUMTaNa jamIna tala upara mukyo. be hAtha joDI cAva( aMjali karIne caranane praNAma karyA. karIne te Ayudha adhikArIne mugaTa sivAyanA vadhArAnA badhAM AbhUSaNa dAna karyA. karIne vipula AjIvikAyogya pratidAna ApyuM. ApIne sarakArI-sanmAnIne pati visarjita karyo karIne zreSTha siMhAsane jaI yuvabhimukha thaI beTho. tyArapachI bharatarAjAe kauTuMbika puraSone bolAvIne A pramANe karyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI vinItA rAjadhAnIne aMdara ane bahArathI sikatasaMmArjid-sikata-zucika karo. mArga ane gaNIo svaccha karAvo. maMcAtimaMcayukata karo. vividha raMgomAM raMgI vaNI nirmita dhvaja, patAkA, atipatAkAthI suzobhita karo-karAvo. lepana ane yuno karo, gozISa ane sarasa caMdanathI surabhita karo. pratyeka dvArA bhAgane caMdana kaLazo ane toraNothI sajAvo. cAvatuM sugaMdhita gadhanI prayuratAthI tyAM goLagoLa ghUmamaya banatI dekhAI tevI karo, karAvo, karI-karAvIne mArI A AjJA mane pAchI soMpo. tyAre te kauTuMbika puruSo e bharata rAjAne ema kahetA sAMbhalI harSita cAvatu be hAtha joDI, svAmInI AjJA vacanane vinayathI sAMbhaLe che. sAMbhaLIne bharatanI pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne vinItA rAjadhAnIne cAvata kare che - karAve che, AjJA pAchI soMpe che. tyArapachI te bharata rAja jyAM nAnagRha che, tyAM jAya che. jaIne te nAnagRhamAM praveze che. pravezIne muktAjAlathI vyApta, suMdara, vicitra maNiranayukata taLavALA, ramaNIya, nAnamaMDapamAM, vividha maNiranonA Alekhita citrovALI nAnapIThe sukhethI beTho. zuddhodaka, gaMdhodaka, puNodaka ane zubhodakathI pucakalyANaka pravara nAna vidhi vaDe snAna karyuM. tyAM seMkaDo kautuka kya. bahuvidha kalyANaka pravara snAna pachI pahmaNa sukumAla gaMdha kASAyika vasyAthI zarIra luchayuM. sarasa sugaMdhI gozISa caMdanathI gaLo vIza. akSata mahAI vAra nathI susaMvRtta thayo. pavitra mALA paherI. vilepana karyuM. maNIjaDita suvarNa AbhuSaNa paheya. hAra, arthahAra, tInasarohAra, lAMbA-laTakatA kaTirANI potAne zobhita karyo. gaLAnuM AbharaNa paheryuM. AMgaLIomAM vIMTI paherI. vividha maNimaya kaMkaNa tathA guTita dvArA bhujAne khaMbhita karI. e rIte rAjAnI zobhA ghaNI vadhI gaI. kuMDalothI mukha dIpta hatuM, mastaka mugaTathI dIpta hatuM. hArathI DhAMkela vakSasthaLa suMdara lAgatuM hatuM. eka lAMbulaTakatuM varasa utarIyaye dhAraNa kareluM. mudrikAne lIdhe rAjAnI AMgaLIo pILI lAgatI hatI. suyogya zipI dvArA vividha maNi-sava-ratanathI suracita, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/56 thI 60 vimaLa, mahAha, suzliSTa, utkRSTa, prazasta vIravalaya dhAraNa karyA hatA. bIjuM keTaluM kahIe 1 kalAvRkSa sardeza alaMkita, vibhUSita narendrae koraTapakSanI mALA sahita chatra yAvata cAra cAmarathI viMmato maMgala jaya-jaya zabdathI thayela lokayukata, aneka gaNanAyaka, daMDanAyaka yAvatu dUta, saMdhipAla sAthe parivarIne zveta mahAmethI nIkaLatAM cAvatu caMdravat zobhato, priyadarzana narapati, dhUpa-da-mALAmukata nAnagRhathI nIkaLyo. nIkaLIne jyAM Ayudhalim che, jyAM carana che, tyAM javAne prasthAna karyuM tyAre te bharatarAjAnI pAchaLa-pAchaLa ghaNAM Izvara vagere cAlyA, jemAM keTalAMkanA hAthamAM pA, keTalAMkanA hAthamAM utpala cAvatu keTalAMka saharAma hAthamAM laIne cAlyA. tyAre te bharata rAjAnI ghaNI... piTa thI 5e] ku, pilAtI, vAmaNI, vaDabhI, babI, bAkuzikA, yonikI, pahRtikA, IsiNikA, thAru phinikA, lAkuzikA, lakuzikA, damili, siMhali, ArabI, puliMdi, pakavaNI, bahali, muDI, zabarI ane pArasI dAsIo cAlI. jemAMnI keTalIka hAthamAM caMdanakaLaza laIne, keTalIka aMgerI pupala laIne, e rIte bhaMgAra, darpaNa, thALa, atri, supatiSThaka, vIMjaNA, ratnakaraMDaka, yuprasaMgerI, mALA, varNa, sUrNa, gaMdha hAthamAM laIne tathA vastra, bhAbharaNa, romahad, gaMgerI, puupaTala hAthamAM laIne cAvatuM morapIMchI laIne ane keTalIka sIMhAsana, chatra, cAmara, telasamuka laIne cAlI. keTalIka tela-koi samudgaka, , coya, magaramelA, haritAla, hiMgaloka, mana:zilA, sarasava samugaka laIne cAlI. [60] keTalIka dAsI hAthamAM talavRta laIne, keTalIka dhUpa-kaDachAM hAthamAM laIne bharata rAjAnI pAchaLa-pAchaLa cAlI.. - tyAre bharatarAja samiddhi, sarvavuti, sAvabhala, sarvasamudaya, sarva Adara sarva vibhA, sarva vibhUti, sarva vaTA-puSa-gaMdha-mALAalaMkAra AdinI vibhuSAthI, sarva guTitanA zabda saMninAdathI, mahA Rddhi cAvatuM mahA vasyuTi-camakazamakanA pravAditathI, zaMkha-uwva-paTaha-bherI-jhalarI-kharamukhI-muMja-mRdaMga-dubhinI nighoSa nAdathI jyAM AyudhazALa hatI tyAM gayo, jaIne cakraratnane jotAM ja praNAma karyA tyArapachI cakaranI pAse gayo, jaIne morapIMchIthI poMcyuM. pachI cakrananI pramArjanA karI, karIne divya udakadhArAthI siMcana karyuM. karIne sarasa goSi caMdanathI analiMpana karyuM karIne pradhAna zreSTha gaMdha ane mALAthI arcanA karI, puSpa caDAvyA, mALA-gaMdha-va-sUrNa-vastra caDAvyA, AbharaNo caDAvyA. pachI svaccha, GNa, zveta ranamaya, akSata-ddula vaDe cakraratnanI AgaLa ATha-ATha maMgalanuM Alekhana karyuM. te A pramANe - svastika, zIvalsa, naghAtad, vartamAnaka, bhadrAsana, matsya, kaLaza, paNa. aSTamaMgala AvekhIne upacAra kare che. te upacAra zuM che? pAgala, mallikA, caMpaka, zoka, puewga, AyamaMjarI, navamallikA, bakula, tika, kora, kuMda, kunjaka, karaMTaka, zra, damanaka je surabhita 26 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra sugaMdhI pukya rAjAe hAthamAM lIdhA, carananI AgaLa vadhArI, caDhAvyA. tenAthI te paMcagI phulono carananI AgaLa jAnupamANa uMco Dhagalo thaI gayo. tyArapachI rAjAe dhUpadAna hAthamAM lIdhuM. je caMdrakAMta, vaja, vaiDUrya namaya daMDayukata, vividha citrAMkananA rUpe saMyojita suvarNa, maNi ane ratanayukata, kALo agara uttama kudraka, lobhAna tathA dhUpanI mahekathI zobhita, vaDU maNithI nirmita hatuM. AdarapUrvaka dhUpa pragaTAvI sAta-ATha DagalAM pAchaLa gayo. pachI DAbo ghUMTaNa uMco karyo yAvata praNAma karyA karIne AyudhazALAthI bahAra nIkaLyo. tyArapachI jyAM bAhya upasthAna zALA hatI, jyAM sIMhAsana hatuM tyAM Avyo, AvIne zreSTha sahAsana upara pUrvAbhimukha thaIne beTho. besIne aDhAra zreNI-paBNI lokone bolAvyA ane kahyuM - o devAnapiyo : jadIkI, carananA upalacamAM vijayasUcaka aSTAlikA mahA mahotsava karo. te divasomAM uphulka, ura, utkRSTa, adeya, ameya, abhaTapraveza, adaMDa-kodaMDima, dharima nIti apanAvo] gaNikAnA zreSTha nAkayukata, aneka tAlAcara anucarita, samudrabhAvita mRdaMgayukta karo, aplAna phUlonI mALAthI nagara sajAvo, pamudita, prakriDita jana-jAnapadayukta nagarane karo. mArI A AjJA pAchI Apo. tyAre te aDhAra zreNi-prazreNIjano bharatarAja pAse A pramANe sAMbhaLIne harSita thaI cAvata vinayathI zravaNa kare che. karIne bharata rAja pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne usuka, ura yAvata kare che ane karAve che, pachI bharatarAja pAse AvIne vAvata tenI AjJA pAchI soMpe che. * vivecana-50 thI 60 : mAMDalikad prApti pachI te bharata rAjAne anya koI divase mAMDalikad bhogavatA 1000 varSa gayA pachI, AyudhazALAmAM divya cakarana utpanna thayuM. caMkarananI utpatti pachI, Ayudha gRhika, je bharata rAjAnA AyudhagRhano adhyakSa karAyelo hato, teNe bharatarAjAnI AyudhazALAmAM divya cakarana utpanna thayela joIne, ati harSita, saMtuSTa thayo arthAta aho meM A apUrva joyuM tevA vismItathI harSita ane sAruM thayuM je meM pahelAM A apUrva joyuM, jenA nivedanathI svasvAmIne prItipAtra karIza evo saMtoSa pAmela citavALo, pramoda prApta athavA ati tuSTa tathA citathI AnaMdita, naMdita-mukhasaumyatAdi bhAvothI samRddhine pAmela, prIti-manamAM je prINana tathA cakarane prati bahumAna parAyaNa thayo. parama samanava pAmyo. A ja kathanane vizeSathI kahe che - harSanA vazathI ullasita hadayavALo thayo. ukata vizeSaNo pramodanA prakarSane pratipAdita kare che. * x - jyAM te divya cakraratna hatuM, tyAM jaIne traNa vakhata jamaNA hAthethI AraMbhIne pradakSiNA kare che, traNa pradakSiNA karIne - X - X - hatheLI vaDe parigRhita, te hAtha saMbaMdhI daza nakhone joDIne mastake Avarta pradakSiNAthI paribhramaNa karIne * * * Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/56 thI 60 mastake aMjali-mukalita kamalAkAra be hAtharUpa karIne cakaranane praNAma kare che. karIne AyadhazALAthI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA - sabhAmaMDapa che, jyAM bharata rAA che tyAM Ave che. AvIne pUrvavatu jaya ane vijaya vaDe - X * x * vadhAve che. arthAt tevI Azi Ape che ane kahe che - A je meM kahyuM che, te viparyaya AdithI anyathA na thAo." ApanI AyudhazALAmAM divya cakarAne utpanna thayela che" * x * te Apane priyatA arthe ISTa nivedana karuM chuM. A nivedana Apane priya thAo. pachI bharate zuM karyuM ? te kahe che - tyArapachI bharata rAjA te AyughagRhika pAse A arcane sAMbhaLIne, vadhArIne hRdayathI tuSTa yAvat saumanazcita thayo. pramodanA atirekathI je bhAvo bharatane cayA, tene vizeSaNa dvAcI kahe che - vikasita kamaLa jevA nayana ane vadanavALo, caMkrarAnanI utpattinA zravaNa janita saMbhamanA atirekathI DaMpita pradhAna valayavALo, bAhurakSaka, keyura, mugaTa, kuMDalavALo thayo - x - hAra vaDe virAjita ane ratida vakSaHvALo thayo. laTakamAM, saMbhamathI ja jhuMbanakavALo, AMdolita thatAM AbhUSaNane dhare che. * x - evo Adara sahita, mananI utsukatA vALo, kAyAnI capaLatAvALo je rIte thAya, tema te narendra siMhAsanathI ubho thayo, thaIne pAdapIThathI nIce utare che, utarIne pAdukAne bhaktinA atizayathI mUke che. mukIne akhaMDa bhATaka evuM uttarAsaMgahRdayathI tI vistArita varA-vizeSane kare che. karIne pachI aMjali karIne cakarata abhimukha sAta-ATha pado nIkaTa thAya che. * x-x-x - jaIne DAbo DhIMcaNa ubho kare che. jamaNo DhIMcaNa dharaNItale rAkhIne, pUrvavatu aMjali joDIne cakaranane praNAma kare che. karIne te AyudhagRhikane pacAparihita - X - X - X * dAna Ape che. - x * x* mugaTa sivAyanA badhAM AbharaNo ApI de che. kemake rAjayila alaMkArapaNAthI adeya che. paNa kRpaNatAthI nathI ApatA tema nahIM. - X - X - X * ApIne bIjuM zuM kare che? vipula AjIvikA yogya prItidAna Ape che, vastrAdi vaDe satkAra kare che, vacanabahumAnathI sanmAna kare che. pachI prativisarjana kare che - svasthAna gamana mATe jaNAve che. tene prativisarjita karI zreSTha siMhAsane pUrvAbhimukha beTho. bharate je karyuM, te kahe che - te spaSTa che. pachI te kahe che - o devAnupiyo ! jaldIthI vinItA rAjadhAnIne naganA madhyabhAga ane nagarano bahirbhAga jemAM che tene, gaMdhodakane chAMTavA vaDe kaMIka siMcit karo, kacaro sApha karavA vaDe saMmAjita karo, sikta jaLathI ja zucikA che, viSama bhUminA bhaMgathI rAjamArga ane avAMtara mArgone saMgRSTa karo. A vizeSaNa yojanAnA vicitrapaNAthI saMsRSTa-saMmAjiMta-sikta-Asitazucikara ItyAdi jANavuM - x * maMca-mALa, prekSaNaka jovA Avela lokone besavA nimite, atimaMca-tenI upara, je che tenA vaDe yukta, vividha rAga-raMgavuM te kauTuMbha 28 jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 maMjiTAdirUpa, vatana-vastro che tevI uMcI karela dhvajA-siMha, garuDAdi rUpaka sahita moTA paTTarU5, patAkA-sivAyanA rUpe, atipatAkA - tenI upara rahela, tenA vaDe maMDita, zeSa varNana pUrve vyAkhyAyita che. AvA vizeSaNa viziSTa svayaM karo, bIjA pAse karAvo ane mArI A AjJA mane pAchI Apo. tyAre teo zuM kare che ? bharatanI AjJA pachI kauTuMbikA-adhikArI puraSo, bharata rAjAe Ama kahetA harSita thaI, be hAtha joDI Adi pUrvavatu, e pramANe svAmI ! jema Ape Adeza karyo tema, evA prativacana vaDe, AjJAno - svAmI zAsananA ukta lakSaNathI niyamacI, vacanane aMgIkAra kare che. - tyArapachI teo zuM kare che? sAMbhaLIne tyAMthI nIkaLe che. nIkaLIne vinItA rAjadhAnIne anaMtarokta sarve vizeSaNa viziSTa karI-karAvIne te AjJA pAchI soMpe che. have bharata zuM kare che ? tyArapachI bharata sajA snAnagRhamAM jAya che. jaIne temAM praveze che, pravezIne motInI jALa-gavAkSa vaDe vyApta ane abhirAma evA, vicitra maNiratnamaya taLIyAvALA - baddhabhUmikAvALA, tethI ja samabhUmikapaNAthI maNIya stAnamaMDapamAM, vividha prakAranA maNI ane ranonA aucityAnusAra stranA vaDe AzcaryakArI snAnayogya Asane sukhapUrvaka besIne tIrthodaka ke sukhodaka arthAt bahu uNa ke bahuzIta nahIM tevA, caMdanAdirasa mizragaMdhodakathI, pukhodakathI, anya jaLAzayanA svAbhAvika jaLa vaDe snAna kare che. * x - AnA dvArA kAMtijanaka ane zramaNa hananAdi guNArthe snAna kahyuM. have ariSTha vighAtArthe kahe che - pharI kalyANakArI pravara snAna-viruddhagrahapIDA nivRtti arthaka viti auSadhi Adi snAna vidhithI - zuddhayarthakavathI snAnArthakapaNAthI masjita-aMta:pura vRddhA vaDe snAna karAvAyuM. kaI rIte snAna karyuM ? snAnAvasare kautuka-seMkaDo rakSA Adi athavA kautUhalika loko vaDe svasevA samyak prayogArye darzAvatA bhAMDu ceSTAdi aneka prakAranA kutuhala vaDe. have jJAnotara vidhi kahe che - kalyANaka, pravara snAna pachI rUMchaDAvALA, tethI ja kamAla gaMdhAdhAna kaSAya - pItapta varNAzraya raMgavAnI vastu vaDe raMgela kASAyikI arthAt kaSAyaraMgI zATikA vaDe, rUkSita-nirlepatAne prApta aMga jenuM che te. sarasa surabhi gozISacaMdana vaDe alipta zarIravALA, maLa ke mUSikAdi vaDe anupaDutaahad, bahu mUlyavAna je vastraratna-pradhAnavara, tene sArI rIte paherelo, AnA dvArA vara-alaMkAra kahA. ahIM vasUtra pahelAM yojavuM, caMdanasUtra pachI levuM, kemake vyAkhyAna kramanI prAdhAnyatA che, paNa nhAIne ja caMdana vaDe zarIranA vilepanano vidhikama nathI. tiyA pavitra mALA, kulonI mALAthI maMDanakArI kuMkamAdi vilepana jene che te. AnA vaDe pupAlaMkAra kahyA. nIcenA sUtramAM zarIranI sugaMdha mATe vilepana kahyuM che, ahIM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/56 thI 60 zarIranA maMDana mATe che, te bheda che. maNi-suvarNa paherelo, AnA dvArA jatAdi alaMkArano niSedha sUcavela che. maNi suvarNanA alaMkArone ja vizeSathI kahe che - yathA sthAne dhAraNa karela aDhAra sarohAra, navasarohAra, bisarohAra, laTakatAM jhumakhA, kaTiAbharaNa vaDe jenI zobhA adhika che te, athavA dhAraNa karelA hArAdithI sArI rIte zobhA karelo tathA raiveyaka-kaMThanuM AbharaNa bAMdhelo, AMgaLInA AbharaNavALo, AnA dvArA AbharaNa-alaMkAra kahyA. - lalita-sukumAla aMgaka-muddha Adi, zobhAvALA kezanA AbharaNa-puSpAdivALo, AnA dvArA kezAlaMkAra kahyA. have siMhAvalokana nyAyathI karI paNa AbharaNaalaMkAranuM varNana karatAM kahe che - vividha maNInA kaTaka ane buTika vaDe * * * khaMbhita bhUjAvALo - X-kuMDalo vaDe udhotita mukhavALo, mugaTa vaDe dIpatA mastakavALo, hAra vaDe AcchAdita ane tethI ja prekSajanone tidAyI vakSaH jene che te. dIdha dolAyamAna sArI rIte nirmita vastra vaDe uttarAsaMga karelo. mudrikA vaDe pILI lAgatI AMgaLI jene che te. vividha maNimaya, vimaLa, bahumUlya, nipuNa zilpI vaDe parikarmita, dIpyamAna, nirmita, susaMdhi, bIjAthI viziSTa, manohara, saMsthAna jenuM che ke, jovA vIravalayo paherelo * x - 4 - bIjuM keTaluMka varNana karavuM ? (TUMkamAM) kalAvRkSa jevo alaMkRt ane vibhUSita, temAM dala AdithI alaMkRta ane kala-puSpAdithI vibhUSita evA kalAvRkSanI mAphaka mugaTAdithI alaMkRtu rAjA ane vAdithI vibhUSita, narendra, koraMTa nAmanA puSpo, je pILA varganA che, mALAne aMte zobhArthe baMdhAya che, tenI - puSponI mALA jemAM che te. evA chagane mastake dhAraNa karelo zobhe che. AgaLa, pAchaLa ane baMne paDakhe ema cAra cAmaro jene vIjhI rahyA che, jenuM darzana thatAM loko jaya zabda bole che. [tayA...] aneka gaNanAyaka-malla Adi gaNamukhya, daMDanAyaka-taMga pAla, * * * mAMDalika rAjA, Izvara-yuvarAja athavA aNimAdi zarya yukata, talava-rAjAe khuza thaI Apela pabaMdha vibhUSita rAjasathAnIya, mADaMbika-chinna maDaMbanA adhipati, kauTuMbika-keTalAMka kuTuMbano adhipati, maMtrI, mahAmaMtrI, gaNaka-gaNitapa ke bhAMDAgArika, dauvArika-pratihAra, amAtyarAjyAdhiSThAyaka, ceTa-dAsa, pIThama-nIkaTanA sevako ke vayasya, athavA vezyAcArya, nagara-nagaranivAsI prajA, nigama-vaNino vAsa, zreSThImahatara, senApati, sAryavAha, dUta-bIjA rAjyamAM jaI rAjAno Adeza tivedaka, saMdhipAta-rAjya saMdhirakSaka - 4 - A badhAMnI sAthe, paNa ekalo nahIM, temanA vaDe parivarelo rAjA snAnagRhathI nIkaLyo. saja kevo lAge che ? priyadarzana, dhavala evA zaraddhA meghathI nIkaLela samAna, * * * vizeSaNano A artha che - jema zaraddhA vAdaLa samUhathI nIkaLelA samAna, graha-gaNa ane zobhatAM nakSatro tathA tArAgaNa madhya vartatA caMdra jevo priyadarzana lAge, te rIte bharata paNa sudhA dhavala snAnagRhathI nIkaLato aneka gaNanAyakAdi parivAra maLe vartato priyadarzana lAgato hato. jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra vaLI kevA prakArano rAjA nIkaLe che, te kahe che - dhUpa-puSpagaMdha-mALA pUjopakaraNa jenA hAthamAM che te. dhUpa-dazAMgAdi, puSa-prakIrNaka puSpo, gaMdha-vAsa, mAvya-guMthelA puSpo. nIkaLIne zuM kare che ? jyAM Ayudha zALA che, jyAM cakarana che, te tapha cAlyo - javAne pravRtta thayo. bharatanA gamana pachI tenA anucaroe je karyuM, te kahe che - bharatanA nIkaLyA pachI, te bharata rAjAnA ghaNAM Izvara Adi - x * pUrvavatu keTalAMka hAthamAM padma laIne, keTalAMka utpala laIne - x - keTalAMka hAthamAM kumuda laIne, keTalAMka hAthamAM nalina laIne, keTalAMka hAthamAM saugaMdhika laIne, keTalAMka hAthamAM puMDarIka laIne, keTalAMka hAthamAM sahasaba laIne cAlyA. vyAkhyA pUrvavatuM. vizeSa che ke - bharata rAjAnI pAchaLa pAchaLa cAlyA. arthAtu anukrame cAlyA. badhAM sAmaMtonI eka ja vaineyikIgati che, tema batAvavA vIsAmAM dvivacana che. mAtra sAmaMto ja nahIM, dAsIo paNa cAlI, te kahe che - sAmaMta nRpanA anugamana pachI te bharata rAjAnI ghaNI dAsIo bharatarAjAnI pAchaLa-pAchaLa cAlI, te koNa hatI ? kulpikA-vajaMghA, pilAta dezamAM utpanna, atyaMta hRsvadehavALI, vaDalikA-nIcenI kAyA vakra hoya tevI, barbara dezamAM utpast, bakaza dezanI, yonikI-yonakadezanI, pa(c)va dezanI, IsilikA-thArakinikalAsalakuzikI-draviDa cAvatu - pArasa badhI te te dezamAM utpanna thayela jANavI. ahIM cilAtI Adi aDhAra pUrvokata rIte te-te dezobhavapaNAthI te-te nAmanI jANavI ane kuAdi traNe vizeSaNarUpa jANavI. te zuM laIne cAlI ? te kahe che - keTalIka vaMdanakaLaza - mAMgalyaghaTa hAthamAM laIne, e rIte mUMgAra Adi laIne cAlI, vyAkhyA pUrvavata, vizeSa e ke- puSpagaMgerIthI AraMbhIne mAlAdi sudhI gaMgerI jANavI. - x * lAghavArthe sUTamAM badhI sAkSAt kahI nathI. * x * e pramANe hAthamAM puSpapaTala, mAlyAdi paTala paNa kahevuM. keTalIka-keTalIka hAthamAM siMhAsana laIne, chatra-cAmara laIne, tela samu-telanuM bhAjana vizeSa laIne, e pramANe koTha samudgaka cAvatuM sarasava samudgaka laIne cAlI yAvatu padathI saMgRhita "rAjapanIya" upAMgathI jANavuM. e rIte tAlavRta-vIMjhaNo, dhUpakaDacho laIne cAlI. have je samRddhithI bharata AyudhazALAmAM pahoMcyo, te kahe che - te bharata rAjA AyudhazALAmAM samaddhithI - samasta AriNAdirUpa lakSmI vaDe yukta thaI pahoMcyo. e pramANe bIjA paNa pado yojavA. vizeSa e ke - yukti- paraspara ucita padArthono meLa, tenA vaDe, bala-sainya, samudaya-parivAra Adi samudaya, Adara-Ayudhana bhakti bahamAnathI, vibhUSA-ucita nepathyAdi zobhA, vibhUti vaDe, e pramANenA vistArathI. ukata vibhUSA spaSTa kahe che sarva puSpAdi. pUrvavat vizeSa e ke - alaMkAramugaTa Adi rUpathI, mUTita-tRno je zabda-dhvani, teno saMgata ninAda-pratidhvani, - x - x - mahA RddhithI ItyAdi, yojanA pUrvavata kahevI. - x - mahetA-ghaNAM, vasyuTita-ni:svAnAdi tUryono ekasAthe pravAdita-dhvanita tenA sahita. zaMkha, praNava Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/56 thI 60 31 nAno paTaha, bherI-DhakkA, jhallarI-cAra aMgulanAli kaTi sardezI valayAkAra, kharamukhI, muraja-moTuM mala, mRdaMga-nAnuM mala, duMdubhi-devavAdha. e badhAMnA nighoSa nAditathI. temAM nirdoSa-mahAdhvanino nAda ane paDaghA. - X - X - AyadhagRhazALAmAM pahoMcyA pachIno vidhi kahe che - tyAM jaIne cakaratnanA darzanamAtra thatAM praNAma kare che. kemake zreSTha AyudhanA pratyakSa devatApaNAnI saMkalAnA che. jyAM cakarana che, tyAM jAya che. pramArjInikAne hAtha vaDe grahaNa kare che. grahaNa karIne cakaranane pramArje che. jo ke tevA ratnamAM jano saMbhava nathI, to paNa bhaktajananI vinaya prakriyAne jaNAvavA A lIdhela che. pramAjIne divya udakadhArA vaDe sIMce che - havaDAve che. pachI sarasa gozISacaMdana vaDe anilepana kare che. anulekhana karIne aparibhUta abhinava zreSTha gaMdha-mAlya vaDe arcanA kare che. e ja vAta spaSTa kare che - pupa-mALA-varNa-cUrNa-vastra-AbharaNanuM AropaNa kare che. tyArapachI accha-nirmaLa, glaNa-pAtaLAM, zveta-rajatamaya, tethI ja charasa che arthAt prati Asanna vastu pratibiMbanA AdhArabhUtanI jema ati nirmaLa, evA cokhA vaDe - x - svastika Adi aSTamaMgala-maMgala vastune Alekhe che. ahIM AThaATha evA vizeSaNathI pratyeka vastu ATha-ATha jANavI. athavA 'aSTa' e saMkhyA zabda che. aSTamaMgala e akhaMDa saMjJA zabda che. * * A ATha nAmo pharIthI kahe che - svastika ItyAdi, vyAkhyA pUrvavat jANavI. - x - A cATamaMgalano Alekha-AkAra karIne, aMtarvarNakAdi bharaNathI pUrNa karIne artha che. upacAra-ucita sevA kare che. * x * te A-pATalapuSa, vicakilapupa-veli, caMpakAdi prasiddha che, AmamaMjarI, bakula-je strImukhanA sidhuthI siMcAtA vikase che, tilaka-AnA kaTAkSathI vikaro che, kaNera, kuMda, kusjaka-kUba vRkSanuM puSa, koraMTaka. paga-marabakapatrAdi, damaNo nA vaDe atyaMta sugaMdhI. * tathA * sugaMdha-zobhanacUrNanI gaMdhavALuM, "x- kacagraha-maithunanA AraMbhe mukhamuMbanAdi arthe yuvatInA kezanuM paMcAMguliyI grahaNa, e nyAye gRhita, pachI hatheLIthI mUkela * x * paMcavarNA puSpanI rAzi. tene cakarana parikara bhUmimAM AzcaryakArI ane jAnuM sudhI uccatvanA pramANathI yukta puruSanA cAra AMgaLa caraNa-24 AMgaLa jaMghA uccatvathI 28-aMgularUpa mAtrA jevI che te. maryAdAthI vistAra karIne. caMdrakAMta, vaja-hIrA, vaiDUryamaya vimala daMDavALuM, tathA te suvarNa-maNi-ratnonI AzcaryakArI stranA vaDe citrita. kRSNAgaru, kuMdaka, turaka tenI je dhUpanI utkRSTa saumya * x * tenA vaDe bhAta. tenA vaDe dhUmazreNIne mukatI. mAga vaiDUryarana vaDe ghaDela sthAlaka-sthaganaka Adi avayayomAM, daMDavat caMdrakAMtAdi ranamayapaNAmAM, aMgAradhama saMsargajanita, dhUpadhANAne laIne, AdriyamANa dhUpa saLagAve che. pachI pramArjanAdi kAraNa vizeSathI sannidhIyamAna chatAM cakarAne ati nIkaTatAthI AzAtanA na thAya, te mATe sAta-ATha pagalAM pAcho jAya che. jaIne DAbo ghUMTaNa uMco kare che. jamaNo ghUMTaNa bhUmitaLe mUke che. pachI be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake aMjali. jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 karI - X * praNAma kare che * x * praNAma karIne AyughazALAnI bahAra nIkaLe che. tyArapachI jyAM bAhya upasthAna zALA che, tyAM siMhAsane jAya che, jaIne zreSTha siMhAsane pUrvAbhimukha bese che. besIne aDhAra zreNI-kuMbhakArAdi prajA, prazreNI-tenA peTA bhedo. e badhAMne bolAve che, bolAvIne A pramANe kahe che - temAM aDhAra zreNIo A pramANe - kuMbhAra, paTTaIla, sonI, sUpakAra, gaMdharva, kAzyapa, mAlAkAra, kacchakAra, taMbolika. A nava prakAre nATaka kahyA. have nava prakAre kAavarNa kahIza. carmatara, yaMgapIlaka, maMjhika, jhiMpAka, kAMsyakAra, zIvaka, guAra, bhila, dhIvara. cimakArAdi AmAM aMtarbhAva pAmela che. [ahIM hIravRttimAM kahe che - aDhAra zreNipazreNI eTale aDhAra saMkhyAmAM svadeza ciMtArthe niyukta pAlAdi adhikArI. paraMtu AgaLanI pAdanoMdha kahe che ke taMtrapAla artha ahIM levo ucita nathI.] have nagarajano prati zuM kahe che ? jaldIthI o devAnupiyo ! cakaranano ATha divasIya samAroha je mahotsavamAM hoya, te aSTAdinakA mahA mahimA karo. karIne mArI A AjJA pAchI soMpo. have kramathI vizeSaNasaha jaNAve che ke kevo mahimA kare ? zUkarahita - vecAtA bhAMDanuM rAjadeya dravya na levuM. ukagAya Adino prativarSa je kara, utkRSTa-kapaNa labhya grahaNane mATe, te na levA. adeya-vecANa niSedha, koIne kaMIpaNa na devuM (vecave ameya-kharIda vecAmanA niSedhathI mApavAno niSedha, bhaTa-rAjapuruSonA AjJAdAyI praveza je kuTuMbI gRhomAM che, teno niSedha. daMDathI prApta dravya te daMDa, kudaMDa-jemAM rAjya daMDa nathI levAyo . ahIM daMDa-aparAdhAnusAra rAjagrAhya daMDa, kudaMDakAraNikatA prajJAdi aparAdhathI moTA aparAdhInA aparAdhamAM ala rAjyagrAhya dravya, adharima-RSadravya vidhamAna nathI te. ati uttama ke adhama traNa mATe kaMI vivAda na karatAM amArI pAsethI dhana laIne RNa cUkavI devuM te. gaNikAvara-vilAsInI pradhAna nATaka pratibaddha pAtra vaDe yukta jeNI che , aneka tAlAcara-pekSAkArI vizeSathI Asevita. AnurUpatA vaDe mAIDika vidhi anusAra udaghata-vAdana arthe mRdaMgo jemAM mukAyA che te. jemAM svAna puSpadAmo che che. plAnA puSamALA utArIne navI-navI AropavI. krIDAne AraMbhela ayodhyAvAsIloka sahita, kozaladezavAsI loko jemAM che te. atizaya vijayanuM prayojana jemAM che te. arthAt A Ayugharanane samyak ArAdhIne mane abhipreta mahAvijaya sAdhe che te. * * * * * * * vijaya vaijayaMta dadjabaddha. AvA prakAranuM je cakarAne, tenI aTAlikA e pramANe pUrvavatu. - X - X - aSTAhnikA mahAmahimA pachI zuM thayuM ? * sUtra-61 : aSTAliMkA mahAmahotsava saMpanna thayA bAda te divyacakrarana AyudhagRha zALAthI nIkaLe che, nIkaLIne AkAzamAM patipanna thayuM. te 1000 yakSothI gherAyela hatuM. divya vAdhonI vani ane ninAdathI AkAza vyApta hatuM. te cakaratana vinItA rAjadhAnInI vaccovaccethI nIkaLyuM. nIkaLIne gaMgA mahAnadInA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/61 dakSiNI kinArethI thaIne pUrva dizAmAM mAgadhatIrtha tarapha cAlyu. bharata rAja te divya cakarIne gaMgA mahAnadInA jamaNI kinArAthI thaIne pUrva dizAmAM mAgadha tIrtha tarapha jatuM joI, te harSita ane saMtuSTa yAvat vikasIta hadayI thaI kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - o devAnupiyo ! jaldI AbhiSekakya hastinane susajja karo, ghoDAhAthI-tha- zreSTha yoddhAthI yukata sataraMgiNI senA taiyAra karo. mArI A AjJA mane pAchI soMpo. kauTuMbika puruSoe paNa tema karyuM. tyArapachI te bharata rAjya nAnagRhe gayo. tyAM jaIne nAnagRhamAM pravezyo. pravezIne mukatAjALa sahita abhirAmaha pUvava yAvat dhavala mahAmela samAna caMdravatu priyadarzana nAnagRhathI nIkaLyo. nIkaLIne azva-hati-thapavaravAhana-bhaTTa caTakara pathakarathI yukta senAthI suzobhita, jyAM bAhya upasthAnazALA hatI. jyAM abhiSekya hastirana hato tyAM Avyo. AvIne aMjanagirinA zikhara samAna gajapati upara te narapati ArUDha thayo. tyAre te bharatAdhipa narendranuM vakSa:sthaLa hArothI vyApta ane suzobhita hatuM. kuMDalathI udhotita mukha, mugaTathI dita mastaka, narasIMha, narapati, narendra, navavRSabha, murata rAja vRSabha samAna, abhyadhika sajadja vamIthI dipyamAnuM, prazasta maMgala zabdothI khavAtA, loka vaDe jaya zabda karAto, zreSTha hastinA skaMdhe beTho. koraMTa mAtranI mALA yukta chatrane dhAraNa karelo, zreSTha zeta cAmara vaDe vIMjhAto, hAra yakSa vaDe saMparivRtta, dhanapati vaizramaNa sadaMza, devarAja Indratulya RhitavAna, vikRta yazavALo gaMgA mahAnadInA dakSiNa kinArethI hajAro gAma, Akara, nagara, kheTa, maDaMba kabUTa, droNamukha, pATaNa, Azrama, saMbadhathI zobhita prajAjanayukta pRdIne jItato Avo, zreSTha ranone bheTamAM grahaNa karato, te divya cakraratnane anusarato evo eka eka yojana paDAva nAMkhato, mAgadhatItha hatuM tyAM Avyo. AvIne mAgadhatIthanI samIpe 1ra yojana lAMbo, nava yojana pahoLo zreSTha nagara samAna vijaya rUMdhAvAra niveza kare che. karIne vartakIrane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyA jaldIthI mAro avAsa ane pauSadhazALA kara karIne mArI AjJA pAchI soMpa. tyAre te vartakIranA bharata rAjAe ema kahetA harSitatuSTa-AnaMdita citta-patimana thaI cAva4 aMjali karI, tahadI karI, AjJAvIne vinayapUrvaka svIkAre che. svIkArIne bharata rAjAno AvAsa ane pauSadhazALA kare che, karAvIne jaldIthI temanI AjJA pAchI sope che. tyAre te bharata rAja abhiSekya hastinathI nIce utaryo, utarIne pauSadhazALAe Avyo, AvIne pauSadhazALAmAM pravezyo. pravezIne pauSadhazALAne pramAjI pramAIna darbhano saMthAro pAtharyo, darbha saMthAre ArUDha thayo, thaIne 2i6/3] jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra mAgadhatIthakumAra devane AzrIne aSTamabhakata grahaNa karyo. karIne pauSadhazALAmAM paudhika, brahAcArI, maNi-suvarNano tyAgI, mALA-vaNaka-vilepana rahita, zAmuzalAdi dara mUkIne, darbha saMstArake rahIne ekalo-advitIya amabhakatamAM pratisAgarita thaI vicAravA lAgyo. tyAre te bharatarAjA aThThamabhakta paripUrNa thatAM pauSadhazALAthI bahAra nIkaLyo, nIkaLIne bAhya upasthAnazALAe gayo. jaIne kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI aahasti-ra-vara yoddhA yukata cAturaMgiNI senAne sajja karo, cAtuTa Azcaranane sajAvo, ema kahI nAnagRhamAM pravezyo, pravezIne pUrvavat yAvat dhavalamahAmela nIkaLyo cAvatu - X - nIkaLIne aa-haritha-avara vAhana cAvatu senApati, prathitakIrti bAhya upasthAnazALAmAM jyAM cAturghaTa azvaratha che, tyAM AvIne cAturghaTa azvarathamAM beTho. * vivecana-61 - tyArapachI te divya cakarana aSTAhiA mahimA thayA pachI AyughagRha zALAthI nIkaLIne AkAzamAM rahyuM. hajAra yakSa parivRttacakradhanA cauda ratnomAM pratyeka hajAra devathI adhiSThita hoya che tethI. divya guTita zabdanA ninAda sahita zabdo vaDe AkAzane vyApta kare che. vinItA rAjadhAnInA madhyabhAgathI nIkaLe che. nIkaLIne gaMgA mahAnadInA dakSiNa bAjunA kinArAthI * X * atui samudra pAsenA kinArethI. ahIM evo bhAva che ke - vinItAnI samazreNimAM ja gaMgA vahe che ane mAgadhatIrtha sthAnamAM pUrva samudramAM praveze che. A paNa mAgadhatIrthane sAdhavAnI IcchAthI pUrva dizAmAM javA mATe anu nadI kinAre jAya che. te kinAro dakSiNa dizAvartIpaNAthI dAkSiNAya ema kahevAya che. tethI dakSiNanA kinArethI pUrva dizAmAM mAgadhatIthabhimukha cAlyuM, ema paNa hoya. A prayANanA pahelA divase jeTalAM kSetrane atikramIne rahyuM, teTalAM yojanane jaNAve che - te pramANAMgula niSpannatAthI bharata cakInA rUMdhAvArane svazaktithI ja nihi che. bIjA kahe che divyazaktithI nirvahe che. pachI zuM thayuM, te kahe che - te utArtha che. zuM kahyuM ? devAnupiyo ! jaldIthI abhiSeka yogya hastiratna-pahatI, sajaja karo. allAdi caturaMgiNI -x - senAne sajja karo cAvatu zabdathI - "bharata rAjA dvArA ema kahevAtA harSita, saMtuSTa, AnaMdita cita thayA" ema grahaNa karavuM. svIkAra sUNa mizra AjJAsUtra spaSTa che. bharata digyAmA javAnI IcchAthI je vidhi kare che, te kahe che - nAnasUtra pUrvavatu. azva, hAthI, ratha, pravara vAhano, yoddhA-temano vistAra chaMda, * x * tenAthI vyApta senAnI sAthe cAvyo, vikhyAta kIrti bharad, jayAM bAhya upasthAnazALA che, jyAM bAhya upasthAna zALA che, jyAM AbhiSekaya hastiratna che, tyAM Ave che, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/61 36 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 AvIne aMjanagirinA nitaMbabhAganI samIpa eTalA pramANa uccavaNI, gajapati upara narapati ArUDha thayo. ArUDha thaIne kevI RddhithI cakarana vaDe dekhADAtAM sthAne jAya che ? te kahe che - tyAre te bharatotrapati, te bharatAdhipa deva paNa che, tethI narendra, prastAvathI vRSabhama evo cakI. *x * hAravirAjitAdi purvavatu sUrapaNAthI narasiMha, svAmItvathI narapati, parama aizvarya yogathI narendra, svIkRta kRtyanAbhAranA nivahikapaNAthI naravRSabha, vaMtarAdino devamarata, tenA rAjA-sabrihitAdi Indra, temanI madhye mukhya saudharmendrAdi samAna. abhyadhika jitejalamIthI dIpato, prazasta maMgala sUcaka vayana vaDe karIne baMdi vaDe khavAto. - X - hatinA skaMdhane pAmelo.... | konI sAthe ? koraMTa puSpanI mALA sahita chatra vaDe dhAraNa karAyelo. arthAt jyAre rAjA hAthInA skaMdha upara hoya, tyAre chatra paNa hAthInA skaMdha upara hoya tema dhAraNa karAya che anyathA chatra dhAraNa karavuM asaMgata che. e rIte zveta cAmaro vaDe vIMjhAto. - x * adhikArya prastAvanA arthapaNAthI A yakSa-deva vizeSanI hajAro saMkhyAthI parivarela. kemake cakInA zarIrane ra000 vyaMtaradeve adhiThita karela hoya che. - vaizramaNa samAna dhanapati, cAmarapati samAna addhi vaDe, vistRta kItivAnuM, gaMgA mahAnadInA dAkSiNAtya kinArAnA - x * grAma, Akara Adi-pUrva pahelAM ArAnA varNanamAM yugala varNanAdhikAramAM kahelAM varUpanA hajAro vaDe zobhita, temAM vasavAnI bahulatAthI bharata bhUminA nirbhayapaNe rahelA pRthvI Azrita loko jemAM che, temAM A rAjAnA prajApriyatnathI - x-x- evA prakAranI pRthvIno jaya karato-karato, * temAM ati adhika vasavA vaDe svavazamAM karatAM-karato. atyaMta utkRSTa rano - te te jAtipradhAna vastu, AjJAne vazavartI karato te-te dezanA adhipati vaDe upahArarUpe apAtA grahaNa karato - karato. te divya cakarananI pAchaLa jato atu cakaranagati aMkita mArge cAlato, cAra gAurUpa eka yojanA mArge raheto-raheto arthAta vizrAma karato-karato arthAt eka vizrAma, pachI yojana jaIne pharI vizrAma leto, mAgaghatIrthe Ave che. mAgadhatIrthe AvIne zuM kare che ? mAgadhatIrthe AvIne tenAthI bahu dUra nahIM tema baha nIkaTa nahIM, tevA sthAne bAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI zreSTha nagara samAna vijayayukta rUMdhAvAra - chAvaNInI sthApanA kare che, karIne vadhakirana-sutAra mukhyane bolAve che, bolAvIne e pramANe kahyuM ke - devAnupiya! jaladIthI mArA mATe AvAsa ane pauSadhazALA karo. temAM pauSadha-paryadine karavAnuM tapa upavAsAdi, tenA mATenI zALA-gRhavizeSa, tene karIne mArI AjJA pAchI soMpo. * * * have bharata zuM kare che? te kahe che - pachI te bharata rAjA AbhiSekakya hastitvathI utare che, utarIne jyAM pauSadhazALA che, tyAM jAya che, jaIne pauSadhazALAmAM praveze che, pravezIne pauSadhazALA pramArje che, pramAjIne darbhasaMskAraka pAthare che, pAtharIne darbha saMcArA upara bese che, besIne mAgaghatIrthakumAra devane sAdhavAne mATe athavA te devane AzrIne ama bhakta arthAt traNa upavAsa kare che. aSTamabhakta eTale - coka dinamAM be vakhatanA bhojana aucityathI traNa divasanA cha bhojana tathA AgalA pAchalA divasanI eka-eka bhojanano tyAga, e rIte bhojana jemAM grahaNa thAya che. AnA vaDe AhAra pauSadha kahyo, pauSadhazALAmAM grahaNa karIne pauSadhika-pauSadhavALo thayo. ahIM pauSadha eTale abhimata devatAne sAdhavAne mATe vratavizeSa abhigraha artha karavo, paNa agiyAramAM vrata svarUpa nahIM, kemake sAMsArika kAryanI vicAraNA anaucita che. [zaMkA agiyAramuM vrata ucita nathI, to brahmacaryAdi anuSThAna sUramAM kema kahyuM ? aihika arthanI siddhi paNa saMvara anuSThAnapUrvaka ja thAya che, tevo upAyopeyI bhAva darzAvavA mATe kahyuM, abhayakumArAdinI mAphaka jANavuM. tethI ja parama jAgaka puNya prakRtika saMkalpa mAgathI devane sAdhavAnA siddha nidAyanI sAdhana IcchA jANI jina-cakI atisAtAnA udayavALA kaTAdimAM aDhamAdi karatAM nathI, paraMtu mAgadhatithadhipAdi devane hRdayamAM dhAraNa karatAM teo bheTayuM laI jaldIthI sevA kAyarthei upasthita thAya che. e vAta zrI hemacaMdrasUrijIe zAMtinAtha cAritramAM paNa karela che. * X - X - X - ItyAdi. jo ke zramaNyamAM jagatu guru durviSaha parISahone temanA karma kSayArthe sahana kare che, AnA dvArA sAdhammacI pauSadhazabda pravRtti paNa che je rIte A pauSadhavata vaDe sAghasyuM che, te rIte kahe che - brahmacArI arthAt maithunanA tyAgI, AnA vaDe brahmacarya pauSadha kahyo. maNi-suvarNamaya AbharaNanA tyAgI, jemAMthI mALI-vakavilepana cAlyA gayela che te. ahIM varNaka-caMdana. A be pado vaDe zarIra saMkAra pauSada kahyo. hAthathI kSarikAdi muzaLa choDI dIdhela che tevo, AnA vaDe ISTa devatA ciMtanarUpa eka vyApAra choDIne bIjA vyApAratyAgarUpa pauSadha kahyo. a - AMtara vyakta rAgAdi sahAya sivAya, matIya - tevA prakAre padAti AdinI sahAya thakI rahita. aThThama tapane pAlana karatAM rahyA. pachI bharatarAjA aThThama tapa paripUrNa thatAM - x * pauSadhazALAthI nIkaLe che. nIkaLIne bAhya upasthAna zALAmAM Ave che. AvIne kauTuMbika puruSone bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI azvAdiyukta caturaMgiNI senAne sajja karo. tenI cAre bAja ekaika dizAmAM ghaMTA, chamikA hoya tevo azaratha goThavo. arthAt azva vaDe vahanIya ratha niyojo. - x * AnA vaDe sAMjhAmikaracava kahyuM. te sajja karo - 4 - tyArapachI snAnagRhamAM praveze che, pravezIne muktAjALa vaDe suMdara snAnagRhamAM ItyAdi pUrvavata. * x * cAvatu nAnagRhathI nIkaLe che. nIkaLIne azva, hAthI, ratha, pravara vAhana, yoddhAno samUha Adi * x- pUrvavatuM. ahIM pauSadha pUrNa thatAM mAgadhatIrthe javAne mATe bharatanuM je snAna kahyuM, te uttakALa bhAvi balikamadi mATe jANavuM. e vAta hemacaMdrasUrijI AdinAtha castrimAM paNa kare che. * x * ahIM sUtramAM na kahyuM hovA chatAM "balikama'' samajI levuM. have snAnAdi bAda bharata zuM kare che? te kahe che - Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/62 thI 60 * sUga-62 thI 63 - 6i tyAre te bharata rAjA cAturghaTa azvarathamAM ArUDha thayA pachI Aa, hAthI, ratha, pavarasyoddhAyukata senAthI gherAyelo, moTA-moTA yoddhAonA samUhachaMdathI parivarelo, cakarana dvArA dekhADelA mArge cAlato hato. aneka zreSTha hajAro rAja tenI pAchaLa cAlatA hatA. temanA utkRSTa moTA siMhanAdanA kalakala zabadothI jANe vAyu vaDe prasubhita mahAsAgara garjato hoya tema jaNAtuM hatuM. pUrva dizAbhimukha mAgadhAtIthiI lavaNasamudranuM avagAhana karyuM yAvata rathanA paiDA bhInA thayA. tyAre bharata rAjAe ghoDAne rokyA, rokIne rathane sthApyo. pachI dhanuSa uThAvyuM. tyAre te dhanuSa turaMtanA nIkaLela bAlacaMdra ane IndradhanuSa samAna, utUTa gavayukta maisAnA sudaDha saghana zRMgamAphaka nichidra hatuM. teno pRSTha bhAga uttama nAga, mahilavRMga zreSTha kokli, bhamara samudAya tathA nIlasardeza ujjavala kALI kAMtithI yukata tejathI javalyamAna ane nirmaLa hatuM. nipuNa zilpI dvArA camakAvAyela, dedIpyamAna maNi ane ranonI ghaTInA samUhathI pariveSTita hato. vijaLI mAphaka jhagamagAtA kiraNothI yukata suvarNa paribaddha tA cihayukata hatuM. dara tathA malaya parvatanA zikhare rahenArA siMhanI kesara, cAmarabhAla, ardhacaMdrAkAra baMdha yukata, kALA-lIlA-lAla-pILAsapheda snAyunI pratyaMcAthI hRddha, zatrunA jIvanano ta karanAra, caMcaLa jIvAyukta dhanuNane te rAjAe uThAvyuM. upara bhANa caDAvyuM. te bANanI baMne koTio uttama vajanI banela hatI, tenuM mukha vaja mAphaka abhedha hatuM, tenI pUMcha suvaramAM jaDela caMdrakAMtAdi maNI ane ranothI susajja hatI, tenA upara aneka maNI ane ratno dvArA suMdara rAja bharananuM nAma aMkita hatuM. bharata vaizAkhI saMsthAne rahI, bANane kAna sudhI kheMcI, A vacano kahyuM - [G] sAMbhaLo, bahirbhAgamAM adhiSThita nAgakumAru, suvarNakumArAdi je devo tamone huM praNAma karuM chuM. 6i4] sAMbhaLo, aMtabhagimAM rahelA je nAgakumAra, suvarNakumAradi devo sarve mArA viSayavAsI thAo. * - * ema karIne bANa pheMkyu. 65] akhADAmAM utarato malla jema kamara bAMdhela hoya che, tenI jema bharate yuddhocitta vasa baMdha dvArA potAnI kamara bAMdhI. tenuM kauzayava havAthI phakatuM evuM ghaNuM suMdara lAgatuM hatuM. [66] vicitra uttama dhanuSa dhAraNa karela te sAkSAt Indra mAphaka suzobhita lAgato hato, vidhutvavatu dedIpyamAna hato, paMcamInA caMdra mAphaka zobhita che mahAdhanuSa rAjAnA vijayodhata DAbA hAthamAM camakatuM hatuM. 6] tyAre rAja bharata dvArA choDAyela te bANa turata ja bAra yojanA sudhI jaIne mAgadhatInA adhipati devanA bhavanamAM paDyuM. tyAre te mAgadha tIyadhipati deve jevuM bANAne potAnA bhavanamAM paDatuM joyuM ke turaMta krodhathI 38 jaMbUDhIpaprAptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra lAla roSayukata, komaviSTa, pracaMDa ane krodhAgnithI uddipta thaI gayo. kapALa traNa saLa pADI, bhrakuTI tANIne bolyo - are A koNa apArthitano prArthaka, duraMta prAMta lakSaNa, hInayuja caudazIyo, hI-zI parivarjita che, je mArI AvI AvA svarUpanI divya devaRhita, divya devadhati, divya devAnabhAva vadha-prApta-abisamanvAgata upara prahAra karato motathI paNa na Darato, mArA bhavanamAM bANa pheMke che ? ' ema kahIne te potAnA siMhAsanethI ubho thayo ane jyAM te nAmAMkita bANa paDeluM, tyAM Avyo. AvIne bANa uThAvyuM, nAmAMkana joyuM. joIne tene Avo abhyArthita-ciMtita-prArthita-manogata saMkalpa utpanna thayo ke - are ! nize, jaMbUdvIpa hIpanA bharata kSetramAM bharata nAme cAturaMta cakravartI rAja utpanna thayo che. atIta-vamAna-bhAvi mAgadhatIrtha kumAra devono e AcAra che ke rAjAne upahAra bheTa kare, to huM paNa jauM ane bharata rAjAne bheMTaNuM ghara.. ema vicArIne teNe hAra, mugaTa, kuMDala, kaTaka, kaDA, kuTita, vastra, anyonya vividha alaMkAra, bharatanA nAmanuM aMkita bANa ane mAgadhatInuM jaLa lIdhuM. laIne utkRSTa-varita-capala-jayana-sIMha jevI-zag-uddhata-divya devagatithI cAlato cAlato bharata rAjA pAse Avyo. AvIne AkAzamAM sthita thaI, nAnI ghaMTikAyukata, paMcaraMgI pravara vastra dhAraNa karI, be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI yAvata mastake aMjali karI, bharata rAjAne jaya-vijayathI vadhAvIne bolyo - Apa devAnupiyae pUrva dizAmAM mAgadha tIrtha sudhI samasta bharatone jItI lIdhuM che. huM Ape jItela dezano nivAsI chuM. huM Apa devAnupiyano AjJAvata sevaka chuM. Apano pUrvadizAno tapAla chuM. Apa mAruM A AvA prakAranuM prItidAna che, ema kahIne hAra, mugaTa, kuMDala, kaTaka yAvat mAgadha tirthodakano svIkAra karo. tyAre bharata rAjae mAdadhatI kiMmara devanA evA prakAranA prItidAnano svIkAra karyo. svIkArIne mAgavatIkumAra devane sahakArIsanmAnIne vidAya ApI. tyArapachI te bharata rAjae rathane pAcho pheravyo. phrevIne mAgavatIthathI lavaNasamudrathI pAcho pharyo - pAcho pharIne jyAM vijaya rUMdhAvAra nivezamAM jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, tyAM Avyo. AvIne aaono nigraha karyo karIne rathane ubho rAkhyo, thathI utaryo. utarIne jyAM snAnagRha che tyAM Avyo, nAnagRhamAM pravezyo, cAvatu caMdravat priyadarzana narapati nAnagRhathI bahAra nIkaLyo. tyArapachI bhojanamaMDape gayo, jaIne bhojanamaMDapamAM zreSTha sukhAsane beTho, aThThamatapanuM pAraNuM karyuM. karIne bhojanamaMDapathI nIkaLyo nIkaLIne bAhA upasthAnazALAmAM sIMhAsana pAse Avyo. AvIne zreSTha sahAsane pUvAbhimukha Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /62 thI 60 39 so beTho. besIne aDhAra zreNI-prazreNI janone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI utsuka, ukara yAvat mAgadhatIkumAra devane AalIne ATha divasIya mahAmahimA karo. karIne mArI A AjJAne pAchI soMpo. tyAre te aDhAra zreNI-prazreNIjana bharata rAjAe Ama kahetA harSita thayA cAvata mahAmahimA karIne temanI aA pAchI soMpI. tyArapachI te divya cakarana, ke jenA tuMba vajamaya hatA. ArAo lohitAkSamaya hatA, nemi jAMbUnadamaya hatI, vividha maNIyukta aMdarano paridhibhAga hato, maNi-motInA jALathI vibhUSita hato, naMdIghoSa sahita, vaMtikAsahita, te divyapabhAva-madhyAhunA sUryamaMDala sardeza tejayukata vividha maNi ane ranonI ghaTikAnA jalathI vIMTAyela, sarvaRtuka sugaMdhI kusumanI mAlyadAmathI yukta, AkAzamAM avasthita, hajArayA vaDe saparivRtta, divyabuTivanA zAdonA ninAdathI bharatalane bAta karatA hoya tevuM, sudarzana nAmathI hatuM. te rAja bharatanuM te prathama carana zastrAgArathI nIkaLI dakSiNa-pazcimamAM varadAmatIrtha tarapha cAlyuM. * vivecana-62 thI 67 : tyAre te bharata rAjA caturghaTa azvastha ArUDha thaIne zva, hAthI Adi yukata thatu senA sAthe saMparivarIne mahAbhaTo caDaga-vistAravALA, pahagara-samUha, temanuM je vRMda-samUha arthAt vistAravALo samUha. tenAthI parivarIne cakarane dekhADelA mArge aneka hajAro mugaTabaddha rAjA vaDe anugamata karato, mahA AnaMdatvani, sIMhanAda, avyakta zabdonA kalakalano je sva, tenA vaDe mahAvAyunA vazathI ukallola evo je mahAsamudra teno sva prApta thato hoya tevA dizAmaMDala te karato pUrva dizAbhimukha mAgadha nAmaka tIrthathI lavaNasamudramAM praveze che. keTalo avagAhe che ? te rathanA kUpa-racanA avayavo bhInA thAya, tethI ja sUtranA baLathI bIje AnA nIkaTarU5 rAyakanI nAbhi samAna avayavanI vivakSA kare che. * x x* pachI bharata rAjA ghoDAno nigraha kare che. ahIM be azva evuM dvivacana sUkAIthI siddha che chatAM varadAma sUtramAM cAra ghoDA kahevAyA che, tethI bahuvacananI vyAkhyA karavI. ghoDAne rokIne rathane ubho rAkhe che, rAkhIne dhanune sparze che, have jevA dhanuSane spazya, tevA dhanunuM varNana kare che - te pachI - dhanune sparzI pachI, te narapati have kahevAnAra vacano bolyo. dhanuSya grahaNa karIne, kevuM ghary ? turaMtano ugela je zukalapakSanI bIjano caMdra, utasatramAM je paMcamInA caMdranI upamA che, te Aropita guNanI ati vakatA jaNAvavA mATe che. IndradhanuSa vakratAthI tenI samAna che. darSita-baMne samAnAryathI atizayavAcakavathI saMjAta daUtizaya, je pradhAna mahiSa, tenA daiDha-nibiDapudgala niSag, tethI ja dhana-nichidra je zRMgANa, tenA vaDe cita sAra temAM suravara - zreSTha bhujA, pravaragavala-zreSTha mahiSazRMga, pravaparabhUta-zreSTha kokila, bhramarakula-madhukara samUha, nIla-gulikA e badhAMnI jema kALI kAMtivALo, jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra teja vaDe baLato, nirmaLa pRSThabhAga jeno che te, tathA nipuNa zithI vaDe ujjavAlita, dedIpyamAna maNirana ghaMTikAnI je jALa, tenA vaDe veSTita, tathA vidhutunI mAphaka taraNa kiraNo jenA che, e prakAre tapanIyanA saMbaMdhI baddha lAMchana jemAM che te. dardara ane malaya nAmanA je parvata, tenA je zikharo, te saMbaMdhI je kesarA-siMhanA skaMdhanA keza, camaranA puMchaDAnA vALa, ukta baMne parvatanA ati suMdaravathI A baMnenuM upAdAna karela che. khaMDacaMdranA pratibiMba cagarUpa AvA cihno jemAM che te, je dhanuSamAM siMha kesarA baMdhAya che, te mahAzara, evA zauryane jaNAvavA A vizeSaNa che. camaravALa baMdhana - zobhAnA atizayane mATe che. kALA vagere varNanA je snAyuo tenA vaDe baddha jIvA-pratyaMyA jevI che te. zatrunA jIvitano aMta karanAra. arthAt AmAMthI choDAyela bANa avazya muno jaya kare. 'vananIva' e vizoSaNanI vyAkhyA chaTTA aMgamAM zrI abhayadevasUrie karI nathI, mATe ahIM paNa karatAM nathI. paNa jaMbUdvIpa prajJapti mAdazamAM vyAkhyA karelI joIne tenA TaMkAra karaNarUpa ghana - caMcaLa jIvA evI vyAkhyA karI che. pharI zuM karIne? te kahe che - bANa laIne, tene vizeSathI kahe che - zreSTha vajamaya koTI-cheDA jevA che te. zreSThavavat abhedhatvathI abhaMgura mukha vibhAga bhalIrUpa jenuM che ke, kAMcana baddha caMdrakAMtAdi maNi, suvarNabaddha karyetanAdi rajano jenA pradeza vizeSamAM che, te nirmaLapaNAthI ghauta dhanuSThone abhimata, nipuNazithI vaDe nirmita jeno pRSThabhAga che te, aneka maNiratno vaDe vividha prakAre suviracita, potAnA nAmanI varNa paMktirUpa che te. vaLI kaI rIte ? te kahe che - vaizAkha nAmaka pAda nyAsa vizeSa rUpe rahIne * samahata pramANa be pagano vistAra karIne, kUTalakSyamano vedha karavo. pharI paNa zuM karIne ? te kahe che - tIrane prayatnapUrvaka kAna sudhI kheMcIne. A vacano kahyA * x * vI - satya ati jevo Azaya che, tema kahuM chuM athavA thiI - saMbodhana arthamAM che. tame sAMbhaLo. meM prayojela bANanA vayAbhAge je adhiSThAyaka devo-vacAne DhAdi karanArA che, te koNa che ? nAga, asura, garuDakumAra devo. temane vize huM namaskAra karuM chuM. ahIM namI ane prApatAna e punarvacana bhaktinA atizayane jaNAvavA mATe che. AnA vaDe bANanA prayogane mATe sahAyakad bAhAbhAgavAsI devonuM saMbodhana kahela che. have atyaMtara bhAgavartI devone saMbodhanane mATe kahe che - atyaMtara - bANanA garbha bhAgamAM je adhiSThAyaka - tene DhAdi karanArA che tene ahIM saMbodhe che, te badhAM devo mArA dezavAsI. - X... A vayana-A badhAM devo mArI AjJAvazavadavathI mArA ISTa bANa prayogane sAhAya karaze, evo Azaya che. * * * * * | [zaMkA] A devo AjJAvazavartI che, to namaskAryava upayukta nathI, simAdhAna kSatriyone zastranA namaskAryava cakarananI jema vyavahAradarzanathI che. tethI tenA adhiSThAtAne paNa sva abhimata kRtyanA sAdhakapaNAthI namaskAryava anupayukata Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /62 thI 60 nathI. ema karI bANa mUke che. have bharatanA A prastAva varNana mATe be padha kahe che - malakacachabaMdha vaDe * yuddhocita vastra baMdha vizeSa, jeno madhya bhAga subaddha che te, samudra vAtathI uAipta zobhatA vastra vizeSa jenA che te, AzcaryakArI zreSTha dhanuSa vaDe zobhe che, te bharata. Indra samAna sAkSAt pUrvokta svarUpa mahAcApa caMcala thatAM athatu kAMti jhAta karanAWI, Aropita guNatvathI paMcamInA caMdranI upamAthI zobhe che. naspatinA DAbA hAthamAM, te mAgadhatIrthane sAdhavAmAM. - pachI te bANa bharata rAjAe choDyuM, tyAre jaldIthI bAra yojana jaIne mAgadha tIrthAdhipati devanA bhavanAM paDyuM. tyAre zuM thayuM te kahe che - tyAre te mAgadhapati deve potAnA bhavanamAM bANane paDela joIne jaldI krodhanA udayathI mUDha thayo arthAt kopano cila pragaTa thayA, krodha udita thayo. cAMDikya utpamAM thayuM - raudrarUpa pragaTyuM. kopano udaya vadhyo. krodhAgni vaDe baLato evo athavA A zabdo yokArjika che, te kopanA prakarSanI pratipAdanAceM kahela che. traNa vAkya-prakopathI usthita lalATanI rekhA jenI che te. kopathI vikRta bhU rU5 kare che. saMtarIne ema kahe che - koNa ajJAtakulazIla sahajatvathI anirdiSTa nAmaka - X - X * A bANa prayojanAra, apArjita-koIpaNa amanoracanA prastAvathI maraNano abhilASI, je mArI sAthe yuddha karavA Icche che, te maravAno ja che. te dukhAvasAta tuccha lakSaNavALo, puNyamAM hIna ane caudaze janmela, temAM caudaza kharekhara tithi - janmane Azrita puNyapavitra-zubha thAya che, te pUrNa atyaMta bhAgyavAnuM janma vALo thAya. e rIte ahIM AkozatA kahela che. kyAMka "bhinnapujJa cAusa" kahe che. temAM bhinna-patithinA saMgamathI bhedane prApta je punya caudaza, temAM janmela, lajjA ane zobhA vaDe rahita, A pratyakSa anubhavAtA, AvA svarUpanA - je samayAMtaramAM bhaMguratAdi rUpAMtarane na pAmatAM, te svargamAM saMbhava je pradhAna evI devonI Rddhi tene, ema sarva jANavuM. vizeSa e ke - dhati-dIpti, zarIra-AmaraNAdi saMpatti athavA tenI yutiISTa parivAra di saMyogarUpa, divya-pradhAna devAnubhAva vaDe - bhAgya mahimAthI athavA divya-deva saMbadhI anubhAva vaDe - aciMtya vaikriyAdi karaNa mahimA vaDe, labdhajamAMtara arjita, prApta - ahIM upasthita, abhisamanvAgata - bhogyatAne pAmela - x * x * Adi karIne siMhAsanathI ubho thAya che. ubho thaIne je kartavya che te kahe che - jyAM te nAmarUpa akhaMDita cihna che, te nAmAMka. evA prakAre bANa tyAM [choDe che) jAya che. te nAmAhatAMka bANane grahaNa kare che, pachI varNAnupUrvakamathI vAMce che, te vAMcatA teno AvA svarUpe AtmaviSayaka saMkalpa thayo. saMkalpa be bhede che - dayAnAtmaka ane ciMtAmaka, temAM pahelo sthira adhyavasAya lakSaNa, tevA prakAre deDha saMhanAnAdi guNayukta che, bIjo cala adhyavasAya lakSaNa che. te bemAM A ciMtArUpa, citanA anavasthitavaNI che te anabhilASAtmaka paNa hoya, tethI kahe che - prArthanAviSaya 42 jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 che, A mArA manoratha che. te manamAM ja che paNa bahAra vayana vaDe prakAzita nathI, saMtA upajyo. te ja kahe che - - X - X - jaMbUdvIpa hIpanA bharata kSetramAM bharata nAme cAturaMta cakravartI rAja thayo che, tethI atIta-vamAna-anAgata mAMgadha tIrthAdhipatikumArano e AcAra che, ahIM nAgakumAranA jAtIyavathI kumArapadanuM vAcya che, te nAme devono rAjA - naradevane bheTazuM karavAne tyAM jaIza, huM paNa bharata rAjAne upasthAnika karuM. ema manamAM vicArI potAnI gaDaddhine jue che. pachI zuM kare che ? hAra Adi joIne - x * bANa bharatane pAchuM ApavAne mATe * * * * * tathA te mAgagha tIrthodaka ane rAjyAbhiSeka upayogI badhuM grahaNa karIne. tyArapachI zuM kare che ? te laIne divya covI devagatithI Adi cAlyo, te pUrvavatu. vizeSa e ke - siMhagati samAna kemake atimahatuM baLathI AraMbhela che. je pUrva RSabhadevanA nirvANa kalyANa adhikAramAM gati AlApaka kathanamAM kahela che, ahIM tenuM kathana vistAracI che, te sUtrakAranI pravRttinI vicitratA che. ' jayAM bharata rAjA che, tyAM jAya che, jaIne AkAzamAM rahI, kemake devo bhUmi para paga mUkatA nathI. kSadra ghaMTikA sAthe rahela paMcavarSI zreSTha vo vidhipUrvaka paherela che. arthAt je rIte paMcavarNI vastro paherelA che, te rIte laghughaMTikA paNa jANavI. ahIM ghaMTikAnA grahaNathI tenA naTAdi yogya veSadhAritva darzAvavA vaDe tenI bharata pratye pragADhabhaktine jaNAvI che. athavA ghaMTikAthI utpanna zabda vaDe sarvajana samakSa "huM sevaka chuM" paNa pragaTa nathI tema jaNAvavAne tenA sahita Avyo. athavA ghaTikA baddha, te baMdha zobhAnA atizayane mATe che. be hAtha joDI daza nakha bhegA karI mastake Avarta karI, mastake aMjali karIne bharata rAjAne jaya ane vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne Ama kahyuM - AjJAvaza thaI bolyo devAnupriya - vaMdhapAda vaDe saMpUrNapaNAthI kevaLajJAna samAna bharatogane pUrvamAM mAgadhatIrtha sudhI, tethI huM Apano dezavAsI chuM, tethI kahe che ke - Apano AjJAvartI dAsa - sevaka chuM. huM Apano pUrva dizA saMbaMdhI ApanA Adezya deza saMbaMdhI upadravothI rakSaNa karIza tethI tapAla chuM arthAt pUrva dizAnA dezanA lokonuM devAdikRta samasta upadrava nivAraka chuM. - x * x * to he devAnupiyA mAruM A lAvela AvA svarUpanuM pratyakSa anubhavAtuM saMtoSadAna - bheMTaNuM svIkAro. ema karIne hArAdinuM bhaMTaNuM karyuM. tyArapachI te bharatarAjA mAgadhatIrthakumAra devanA AvA svarUpanA prItidAnane tenI prIti utpAdana mATe lobharahita grahaNa kare che. karIne mAgadhatIcakumAra devane vAdi vaDe sakArI, ucita pratipatti vaDe sanmAnI, svasthAne javAne mATe anumati ApI. have tenuM uttara kavi kahe che - tyArapachI bharata rAjAe rathane bhastotra abhimukha karyo. karIne mAgadhatIrthathI lavaNa samudrathI prati avatare che. avatarIne Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /2 thI 3 44 jyAM vijaya rUMdhAvAra niveza che, jyAM bAhya upasyAnazALA che, tyAM Ave che, AvIne ghoDAne roke che, rokIne rathane ubho rAkhe che. ubho rAkhIne rathayI utare che, utarIne jyAM snAnagRha che, tyAM Ave che. tyAM AvIne nAnagRhamAM praveze che, pravezIne yAvatu saMpUrNa jJAna lAyaka kahevo te pUrvavatuM. rAja nAnagRhasthI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM bhojanamaMDapa che, tyAM Ave che. AvIne bhojanamaMDapamAM sukhAsane beTho. aDhamabhakatane pAre che. pArIne bojana maMDapacI nIkaLe che. nIkaLIne bAhya upasthAnazALAmAM jyAM siMhAsana che, tyAM Ave che. AvIne siMhAsane pUrvAbhimukha beTho, besIne aDhAra zreNi-prazreNine bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM. sUtramAM ahIM 'cAvata' zabda lipi pramAdathI Avela che. kemake saMgrAhaka padano abhAva che. have zuM kahe che? pUrvavata. je rIte rAjAnI AjJA lokoe dhAraNa karI, te vyakta che. pachI mAgadhatIrthakumAra deva vijaya aTAhnikA mahAmahimA pachI cakarana kaI rIte ane kyAM saMcaryuM te kahe che - tyArapachI te divya cakarana vajamaya tuMba-ArAnuM niveza sthAna jemAM che te. lohitAkSa ranamaya ArA jemAM che te, pItasuvarNamaya dhArA jemAM che te, nAnAmaNimaya aMta, kSaraprarUpa sthAla - aMta paridhi rU5 vaDe parigata che te. maNi ane motInI jALa vaDe bhUSita che. naMdi-bhaMbhA, mRdaMgAdi bAra prakAre vAjiMtra samudAya, teno ghoSa, tenI sAthe rahela je che te. laghu ghaMTikA sahita, 'divya' e vizeSaNa pUrve kahyA chatAM prazastatAnA atizayane jaNAvavA mATe pharI vacana noMdhyuM che. teNa sUryamaMDala samAna vividha maNiratna ghaMTikA jALa vaDe cotaraphathI vyApta che. * * * * * naspati - cakI, prathama - sarvaranomAM pradhAna, tenA mukhyatvathI vairI vijayamAM sarvatra amogha zaktitvathI cakarad. - x - mAgaghatIrthakumAra devanA aTAlikA mahAmahimA puro thatAM AyughagRha zALAthI nIkaLe che, nIkaLIne tainatya dizAmAM varadAma tIrtha sanmukha cAle che. ahIM evuM kahe che ke - zuddha pUrva sthitathI zuddha dakSiNavartI varadAmatIrge cAlyo. cAlatA AgneyI vidizAmAM jAya che. tyAM vaka mArga hovAthI ema kahyuM che. - x - A je cakarananuM pUrvathI dakSiNa dizAmAM gamana, te sRSTi kramathI digvijayanI sAdhanArthe che - * sUpl-68 : tyArapachI te bharata rAja te divya caranane dakSiNa-pazcimamAM varadAmatIthI tarapha jatuM jue che, joIne harSita-saMtuSTa thayo. kauTuMbika pakSone bolAvyA. bolAvIne kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI ghoDA-hAthI-ra-reSTha yoddhAyukata cAturaMgiNI senA sajAvo. abhiSekya hastina taiyAra karo. ema kahIne snAnagRhamAM praveze che. tyArapachI pUrvanA kramathI cAvata ta mahAmedhavat nIkaLyo. rAvatuM zeta zreSTha cAmaro vaDe vIjhAto-vIjhAto, potAnA hAthamAM uttama DhAla rAkhI, zreSTha jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra kamarabaMdha bAMdhI, uttama kavaca bAMdhela hoya tevA hajAro yoddhAthI te pagita hato. zreSTha uwta mugaTa, kuMDala, patAkA, nAnI patAkA, davA, vaijayaMtI, cAlatI cAmara, chatrathI dhakAra chavAyo hato. Asi, kSepaNI, khaga, cApa, nArAya, kaNaka, katAnI, phUla, lAThI, bhiMdIpAla, vAMsanA dhanuSa, turIra, zara Adi zaothI je kALA-nIlA-lAla-pILA-ksapheda varNanA seMkaDo cilothI yukta hatA. te bhAne ThokatA, siMhanAda karatA, yoddhA bhad rAjAnI sAthe cAlatA hatA. ghoDA haNahaNatA hatA, hAthI siMdhADatA hatA, lAkho rathonA cAlavAno vini, cAbukono avAja, bhaMbhA-kauraMbha-vINA-kharamukhI-mukuMda-zakhikA-parilIvaccaka-parivAdinI-daMsa-veNa-vipaMcI-mahatI-kacchapI-saraMgI-karatAla-kAMsyatAlahastatADana AdithI utpanna vipula dhvani-pratidhvanithI samagra pUrNa thatuM hatuM. e badhAMnI vacce rAza bharata potAnI cAturaMgiNI senA tathA vibhinna vAhanothI yukata hajAro yakSothI parivarelo kubera samAna RddhivAnuM tathA potAnI RddhithI Indra jevo aizvaryazALI lAgato hato. te grAma, Akara, nagara, kheDa, kaTi Adi pUrvavata yAvat vijaya aMdhAvAra niveza kare che. karIne vakI ratanane bolAvIne pramANe kahyuM - o devAnupiya! jaldIthI mArA AvAsa ane pauSadhazALAne karo. mArI A AjJAne pAchI Apo. * vivecana-68 : tyArapachI te bharatarAjAe te divya cakraratnane dakSiNa-pazcima dizAmAM varadAma tIrtha abhimukha jatuM joyuM. joIne harSita-saMtuSTa thayo, ItyAdi pUrvavatu. kauTuMbika puraSone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - jaldIthI Adi pUrve kahela che. ahIM lAghavArthe atideza vAkya kahe che - pUrvokta snAnAdhikAra sUtra paripATIthI tyAM sudhI kahevuM, jyAM sudhI "zveta mahAmeghathI nIkaLyo" ItyAdi nigamana sUga che. tyArapachI zeta zreSTha cAmara vaDe vAto sudhI rAjahakti upara beTho sUdhI sUjha kahevuM. have jevo bharata varadAma tIrthe pahoMcyo, je rIte tyAM kaMdhAvAra niveza kare che, te rIte kahe che, ahIM sUtramAM be vAkya che, temAM Adi vAkya pUrvavatu, bAkIno atidezapadathI sUcita graMthamAM - "jyAM varadAma tIrtha che tyAM Ave che." - X - bIjA vAkyamAM vijaya rUMdhAvAra niveza kare che. zuM lakSaNa che ? te kahe che - 'mA' - hAthamAM pAzita varakalaka-pradhAna kheTaka jenA vaDe che te tathA pravara parika-pragADha. gArikA baMdha ane khaTaka jemAM che te, phalaka ane dArUmaya kheTaka - vaMza zalAkAdimaya che tethI punarukti nathI. zreSTha varmI kavaca - sannAha vizeSa jenA che te. Amane vizeSathI kalAkuzalo dvArA jANavuM. -x - tenA hajAro-vRMdachaMda vaDe yukta je che te. kemake sajA prayANa samaye yuddha aMgonI sAthe saMcare che. - unnata pravara mugaTa, kiriTa-te ja traNa zikharayukta, patAkA-laghupa rUpa, vijAmoTA paTTarUpa, vaijayaMta-paDakhe be laghupatAkAthI yukta patAkAja, cAmAdi saMbaMdhI je Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 3/68 45 aMdhakAra-chAyArUpa, tenAthI yukta * x * "kalita' zabda pRthaka ja che, tethI kahevAnAra anaMtara sUtramAM 'kalita' zabda joDavo anyathA temAM rahela 2 kAranuM baLathI tyAM paNa joDavo. A vizeSaNano A bhAvArtha che - cAlatA cakInA mugaTAdi, tenA sainyanI chatra sivAyanI sAmagrI tevI rIte hoya, jethI mArgamAM kaMIpaNa tApaleza na hoya, ahIM bharatanI sainya saMbaddha chAyA bharatanA vizeSaNapaNe baddha che. sainyakRta "svAmIno jaya" vyavahAra darzanathI che. pharI paNa bharatane ja vizeSathI kahe che - khaga vizeSa zIrSaka guTikA pheMke che. kSepiNi-'hathanAli' ema loka prasiddha che. cApa-kodaMDA, nArAya-sarva loha bANa, kaNaka-bANa vizeSa, kalAnIkRpANI, zULa, lAThI, bhiMdIpAla-hAtha vaDe pheMkavAnuM moTA phaLavALuM dIrdha Ayudha vizeSa, ghanRSi-vaMzamaya bANAsana je kirAtajana grahaNa kare che. tUNIra, bANa ItyAdi praharaNo vaDe - x * yukta digvijaya mATe udhata rAjAnA ja zao senA sahavartI hoya che, evuM jaNAve che, kaI rIte ukta praharaNa vaDe yukta? te kahe che - jAne - ahIM rudhira zabda lAla arthamAM che, tenAthI kALo, nIlo, rakata, pIta, zukla jAtinA pAMca varNo che, tenA avAMtara bhedathI aneka rUpa che. je seMkaDo cihno, che jemAM saMniviSTa che, te rIte jANavA. zo artha che ? rAjAnA ja zaAdhyakSa tete jAtinA, te-te dezIka zone vilaMba vinA jANavA mATe zaramakozamAM ukta rUpa cihno kare che. zAstromAM te-te varNamaya kezo kare che. dhe vAdha sAmagrI kathana dvArA bharatane vizeSathI kahe che - AsphoTitahAyanA AsphoTarUpa, siMhanAda-siMhanI jema avAja karavo, seMTita-hakarSathI sItkAra karaNa, hacaheSita Adi ghoDA vagerenA zabdo che. A zabdothI sahita tathA yugamatuM evI bhaMbhA, horaMbhA ItyAdi tUryapadanI vyAkhyA che, pUrvAkana guTitAMgakalpavRkSanA adhikAsya jANavuM. vizeSa e ke- na - madhura, tAla, dhanavAdha vizeSa, kAMsyatAla, karabAna-hastatAla, tenA vaDe utthita je moTA zabdo, tenA ninAdathI sarva paNa jIvalokane pUrato. caturaMga sainya, zibikAdi, AnI kramathI vRddhi jenI che te. athavA bala-vAhananA samudayathI yukta. - 4 - mAgaghatIrtha prakaraNamAM kahela hajAro yakSothI parivRtta ItyAdi vizeSaNo grahaNa karavA. ahIM te - x - atidezathI sUcita che. * x - jemake-hajAro yakSothI saMparivRtta, dhanapati jevo vaizramaNa, amarapati sadaMza ThaddhithI prathita kIrti, grAmanagara-Akara AdithI maMDita pRthvIne jItato jItato, pradhAna-zreSTha ranone svIkArato - svIkArato, te divya cakaranane anusarato, yojananA aMtarathI vasatimAM vasatovasato varadAma tIrthe jAya che. vyAkhyA pUrvavatuM. bIjA vAkyamAM paNa kahe che - varadAma tIrthe jaI nIkaTamAM bAra yojana lAMbI ItyAdi vijaya rUMdhAvAra niveza kare che. * x - have rAjAnI AjJA pachI kevo varlDakIrata ane kevA prakArano vainAyika AcAra kare che, te kahe che - * sUma-69 thI 32 - [69] tyAre te vakIrana AzramadroNamukha, grAma, pATaNa, puru, aMdhAvAsa, gRha, ApaNanI racanAmAM kuzaLa, 81 prakAranA sarva vAstumAM anekaguNano jJAtA, paMDita, vidhijJa, 45 devonI vAsuparicchA, nemipa%, bhojana zALA, koNi ane vAsagRhonI racanAmAM kuzaLa, chedana, vedhanamAM, dAnakamAM pradhAnabuddhi hato. jalagata ane bhUmigata bhAjanamAM. jalanasthala-guphAmAM, stra ane pariNAmAM, kALa jJAnamAM pUvavava zabda, vAstupadezamAM praghAna hato. garbhiNI-kaNavRkSa - velI-veSTitanA guNa-doSano jJAtA, guNADhya, soLa prAsAda karaNamAM kuzaLa, cosaTha prakAre gRhasthanAmAM catura hato. naMdAdd, vardhamAna, svastika, racaka tathA sarvatobhadranA saMnivezamAM ane bahuvizeSa uDita deva koTha dara giri khAta vAhananI racanAmAM kuzala hato. [] te zilAkAra anekAneka guNayukata hato. rAjA bharatane potAnA pUvacarita tapa tathA saMyamanA phaLa svarUpa prApta te zilIe kahyuM. svAmI huM ApanA mATe zuM nirmANa karuM? [1] rAjAnA vacanane anurUpa teNe devakarma vidhithI divya kSamatA dvArA muhUrta mAtramAM sainya zibira tathA suMdara AvAsa ane bhavananI racanA karI. ( karIne zreSTha pauSadhagRha karyuM karIne jyAM bharata rAva hato yAvatu A AjJA jadI pAchI ApI. bAkI pUrvavata cAvatu nAnagRhathI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA hatI, jyAM cAtuTa Azcaratha hato tyAM Avyo. * vivecana-69 thI 2 - pachI vartakIrana huM zuM karuM? devAnupriya ! AjJA karo - x - rAjAnI nIkaTa Avyo. - x * te vartakIna kevo hato ? AzramAdi pado pUrvavatuM. tenA vibhAgamAM * ucita sthAne tenA nivezamAM kuzaLa - X - cogrAyogya sthAna vibhAgajJa. * * - evA prakAre vAstu-gRhabhUmimAM - x - 'tra' zabda bIjA vAstunA parigrahArthe che. aneka guNo ane doSono jJAyaka * x * paMDita-sAtizaya buddhivALo, * * * vidhijJa-45 devatAnA ucita sthAna nivezamAM vidhino jJAtA. have je rIte 45 devonA 81-pada vAstunyAsa je rIte che te zikSI zAstrAnusAra dekhADe che. ahIM ekrayAzI pada * cosaTha pada * zatapada e kaNe vAstunyAsanI AkRti vRttimAM che, te joI levI.] AnA saMvAdanane mATe sUtradhAra maMDane karela vAratusarokti paNa lakhe che. [ahIM vRttikArazrI tera gAthA noMdhe che. temAM cosaTha pada vAjI nyAsa Adi noMdhela che, amane temAM samaja na paDatA. anuvAda karela nathI jijJAsuone mULa vRtti jevA vinaMtI - dIparatna sAgara ] chelle temAM lakhyuM che ke vAstunA AraMbhe ke pravezamAM vAstupUjana zreyaskara che, tema na karatA svAmIno nAza thAya che, tethI hitArthIe tenI pUjA karavI. ahIM varAhamihire kahela 81-padanI sthApanAvidhinI gAthA paNa vRttikArazrIe Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 369 thI 2 mUkela che. dhe prastuta sUtranI vRtti kahe che - vastuparicchA atha vAstu ane parIkSAmAM vidhijJa. * x* athavA vAstunA paricchedamAM - kaTakaMbAdi vaDe AvaraNa, temAM vidhijJa -x- nemipArza - saMpradAyathI jANavuM, bhojanazALAmAM, konI-temAM koTTa eTale durga * x " konA grahaNane mATe pratikobhiMtane utthApe che, temAM. tathA vAsagRhazayanagRhamAM, vibhAga kuzala aucityAnusAra vibhAjaka, chaMdha-chedanayogya kASThAdi, vedhya-vedhana yogya, dAnakarma-zAMkanArthe girikaraka sUjhathI rakhAdAna, temAM pradhAnabuddhi tathA jaLagata bhUmikAnI jalottaraNArthe kapadhAkaraNane mATe aucityathI vibhAjaka. ubhagna nimagna nadI AdinA utaravAmAM sAma. jaLa ane sthaLanA saMbaMdhImAM, guphA-suraMgamAM tathA caMga-ghaTI caMdimAM, pazikhAmAM vidhijJa. kAlajJAna-vAstunA prazasta prazasta lakSaNanA parijJAnamAM-vaizAkha, zrAvaNa, mAgha, phAgaNamAM ghara karavuM ItyAdi. zabdazAstramAM sarva kaLA vyutpattimAM, vAstupadeza-gRhakSetranA eka dezamAM - IzAnamAM devagRha, rasoDuM agnimAM karavuM nairpatyamAM bhAMDopakara arthadhAnya vAyavyamAM ItyAdi gRha avayava vibhAgamAM zAstrokta vidhi vidhAnamAM mukhya che. garbhiNI-klAbhimukha vela, kanyA-aphalA athavA dUra phalA vallI ane vRkSa je vAtuaogamAM vadhela hoya. vallivepTana - vAstu kSetramAM ugela vRkSomAM ArohaNa. A badhAMnA guNa-doSano vizeSajJa. jemake - je bhUmimAM garbhiNIvallI ugI hoya che, turaMta phaLadAyI che ItyAdi * * * * * * * pharI tene ja vizeSathI kahe che - guNAdya-prajJA, dhAraNA, buddhi, hastalAghavAdi guNavALo. 16-prAsAdo - svastikAdi rAjAnA gRho, te karavAmAM kazaLa, 64 bhede gRho- je vAstumAM prasiddha che. temAM amUDha mati jenI che te tathA. vikalpo cosaTha ja che - pramoda vijayAdi 16 gRho pUrvadvAravALA che. vartAnAdi 16-gRho dakSiNa dvAravALA, dhanadAdi-16-uttara dvAravALA, durbhAgAdi-16-pazcima dvAravALA, badhAM maLIne 64-thAya che. baMdhAvarta-gRha vizeSa, ema AgaLa paNa jANavuM -x- vardhamAna, svastika, caka tathA sarvatobhadra saMnivezamAM ghaNAM prakAre DroyapaNe ane kartavyapaNe jene che te. ahIM varAhanA mata mujabanI cAra gAthA vRttikArazrI noMdhe che. amane temAM kaMI samajAtuM nathI, jijJAsuoe vRtti jovI.] pharI tene ja vizeSathI kahe che - urva daMDamAM thAya che uDika arthAt dhvaja, deva-IndrAdi pratimA, koTha-uparanuM gRha ke dhAnyanI koThI. dArU-vAstu ucita kASTha, giridurgAdikaraNArthe janAvAsa yogya parvata, khAta-puSkariNI Adi, vAhana-zibikAdi, tenA vibhAgamAM kuzaLa. dhvajanI syanA vize eka gAyA che, -x- te-te graMthothI jANavuM. ema ukRta prakAre bahu guNADhya, te narendracaMdra * bharatayakInA sthapatiradvardhakIratna tapa ane saMyama ane karaNabhUta vaDe prApta che. "zuM karIe ?' ItyAdi pUrvavatuM. have upasthita thaIne vardhakI je kare che, te kahe che - te vaheMkI devakarmavidhithI ciMtita mAtra kAryakaraNarUpathI ThaMdhAvArane narendranA vacanathI rAjAno AvAsa-bhavanA jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 AdithI yukta kare che. badhuM ja muhartathI arthAt vilaMbahita kare che. pachI zreSTha pauSadagRha kare che. karIne bharata rAjA che tyAM jAya che. A AjJA jaladI ja pAchI sope che. - x - * sUtra-93 - jaIne - te ratha pRdI upara zIghagatithI cAlanAra hato. aneka uttama lasaNayukta hato. himavaMta parvatanI vAyurahita kaMdarAomAM saMvardhita tiniza nAmaka rathanimaraNopayogI vRkSonA kASThathI banela hato. tenuM cUpa aMbUnada suvarNathI nirmita hato. ArA svarNamayI tADInA hatA. te pulaka, varendra, nIla sAsa, pravAla, phaTika, lesTa, caMdrakAMta, viThThama no ane maNIothI vibhUSita hatA. pratyeka dizAmAM bAra bAranA kramathI tenA 48 ArA hatA. tuMbo miya pothI daitrIkRddha hatA. tenA pRSTha vizeSarUpathI gherAyela, bAMdhelI, joDelI navI prIthI sunikta hatI. atyaMta manojJa navI loDhAnI sAMkaLa tathA cAmaDAnI rassIthI tenA avayava bAMdhela hatA. tenA baMne paiDA vAsudevanA zastraratana samAna hatA. lI caMdrakAMta, IndranIla, zacaka ranothI suracita ane susajjita hatI. tenA ghoDAnA gaLAmAMnI strI kamanIya, kIraNayakad, lAlimAmaya vaNathI banela hatI. temAM sthAne sthAne kavaca parathApita hatA. te ratha praharaNothI paripUrita hato. DhAlo, kaNako, dhanuSo, paMDalA, trizULa, bhAlA, tomara tA seMkaDo bANothI yukata mIza tUNIrothI te parimaMDita hato. tenA upara suvarNa ane ratano dvArA citra banelA hatA. temAM halImukha, bagalA, hAthIdAMta, caMdra, motI, bhallikA, phuda, kuTaja tathA kaMdalanA puSa, suMdara phINanI rAzi, motInA hAra ane kAza saMdeza zeta, potAnI gati dvArA mana ane vAyunI gatine jitanArI, capaLa, zIghagAmI, cAmara ane svarNamaya AbhUSaNothI vibhUSita cAra ghoDA joDela hatA. tenA upara chatra hatuM, dhajA-vaeNTikA-patAkA lAgelI. tenu saMdhi yojanA suMdara rUpamAM niSNAdita hato. yathocita rUpe susthApita samaranA gaMbhIra ghoSa jevo teno ghoSa hato. tenA kUri uttama hatA. te suMdara cakayukta tathA utkRSTa nemimaMDalayukata hatA. cUpanA baMne kinArA ghaNAM suMdara hatA. baMne taMba zreSTha vajananA banela hatA, te zreSTha suvarNathI zobhita hatA. suyogya zilazIthI nirmita hatA, uttama ghoDA cheDela hatA. suyogya sArathIthI suniyojita hatA. uttamottama ranathI parimaMDita hato. nAnI-nAnI sonAnI ghaMTIothI zobhita hatI. te ayodhyA hato. teno varNa vidhuta, paritapta svarNa, kamaLa, japA-kusuma, dIpta Ani tathA popaTanI cAMca jevo hato. tenI prabhA caNoThInA adha bhAga, baMdhujIvakapuw, saMmardita hiMgula rAzi, siMdura zreSTha kesara, kabUtaranA paga, koyalanI AMkha, adharoSTha, manohara ktAzoka varu svarNa, palAzapuw, hAthInuM tALavuM, Indragopaka, jevI hatI. kAMti biMbaphaLa, zilApatAla ane udayamAna sUrya sA~za hatI. badhI Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 50 jaMbUtIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 3/3 RtumAM vikasita thanArA puSponI mALA temAM lAgelI hatI. tenA upara uard zeta dhA skatI hatI. teno roSa gaMbhIra hato, gunA hRdayane kaMpAvI de tevo hato. loka vikRta, yazasvI sana bharata prAtaHkALe pauSadha pArI, te ahata cAtughaTa azvastha upara ArUDha thayo. - X * bAkI pUrvavata. (rAja bharad] dakSiNAbhimukha varadAmatIthathI lavaNa samudrane avagAhe che cAvata zreSTha rathanA kUpara bhInA thayA yAvat prItidAna. vizeSa e ke varadAma tIthakumAre divya cUDAmaNI, hRdaya ane gaLAnA alaMkAra, zokhrisutaka, kaTaka, zuTita bheMTa karyA. yAvatu dakSiNano aMtaHpAla yAvat aSTAhikA mahAmahimA kare che karIne AjJA pAchI sopI.. tyArapachI te divya cakarana varadAmatIkumAra devatA aSTAlikA mahAmahimA nivRtta thatAM yudhagRha zALAthI nIkaLe che, nIkaLIne AkAze cAlatA cAvata AMbaradlane pUrita karatAM uttara-pazcima dizAmAM prabhAsa tIthabhimukha prayANa karyuM. tyAre bharata rAjAe te divya cakraratnane yAvatu uttaraspazcima dizAmAM pUrvavata cAvatu pazcima dizAbhimukha prabhAsa tIthI lAvaNasamudramAM utaryA. utarIne yAvatuM te zreSTha rathanA kUri bhInA thayA yAvatu pIrtidAna vizeSa e ke prabhAsatIkumAre mALA, mugaTa, motIjAla, hemAla, Traka, guTita, AbharaNa, nAmAMkita bANa ane prabhAsa tIrthodaka grahaNa karyuM karIne yAvata pazcimathI prabhAsatInI maryAdAmAM huM devAnupiyano dezavAsI chuM yAvatu pazcima dizAno aMtarAla chuM, tema kahyuM, bAkI pUrvavata yAvata aSTAphiMga mahotsava nivaryo. * vivecana-93 : jaIna, ItyAdi purvavatu. te prasiddha te prasiddha bharatacakI zreSTha mahAye ArUDha thayo ema saMbaMdha che. kevA prakAre ? dharaNitale jato, zIghagAmI. kevo zreSTha purUSa ? sarvatra jaya saMbhAvanAthI janita pramodarasa pulakitapaNe vistIrNa arthAtu praphUllita hRdaya. have pharI ane vizeSathI kahe che - bahu lakSaNa prazasta, dha himavatu giri-vAtahita je darIno madhyabhAga, temAM saMvardhita citrA-vividhA tinizA-rathaddhama, te ja dalika jenA che te. * x - jAMbUnada suvarNamaya sughaTita kUri-yugedhara jemAM che te. kanakamaya laghudaMDarUpa bharAvALo. pulaka varendranIla zAsaka ratna vizeSa. pravAla ane sphaTika ratna, leTa-vijAtiro, maNi-caMdrakAMtAdi, vidhuma-pravAla vizeSa. -x- tenA vaDe vibhUSita, pratidizAmAM bArabAranA sadbhAvathI 48-ArAo jemAM che te. -x* lAla suvarNamaya paTTaka vaDe lokamAM mahat" rUpe prasiddha che. saMgRhita-daDhIkRt tathA ucita arthAt atilaghu ke ati moTA nahIM tevA, tuMbo jenA che te... ...prakarSathI dhRSTa, prakarSathI baddha, evA nirmita navI paTTikA jemAM che te tevA prakAre je cakraparidhirUpaje lokamAM pUMDI nAme prasiddha che, tethI sunipajJa kArya nirvAhakavarI jenA che te. * * atimanojJa navA loDhAnA carmarakyu, tenuM kArya jemAM che te. arthAt 2i6/4. te rathamAM je avayavo che te lohacarma varDa baddha che. hari-vAsudeva, tenA cakarana sadaMza, katana, IndranIla, zasmaka rUpa traNa ratnamaya, samyak nivezita carcA suMdara saMsthAnA karela. Avo baddha jAlakaTaka jemAM che te. ahIM Avo bhAva che - raguptajAlaka * sachidra canA viziSTa avayava vizeSa. tenI ghaNAM zobhA hoya che. tathA prazasta vistIrNa avaka dhUrI jemAM che te. nagaranI jema cotaraphathI gupta. ratha, prAyaH cotaraphathI lohAdimaya AvRtti thAya che, nagaranA TAMtanA kathano A artha che - jema nagaranA gopurabhAga parityAgathI cotaraphathI vapagupta hoya che. tathA A paNa Aroha sthAna sAcI sthAna choDIne gupta. zobhamAna kAMtika je tapanIya-rakta suvarNamaya yorka, tenA vaDe yukta. * * * * * ahIM A sUtrAda8mAM 'tapanIya jAlakalita' e pATha azuddha saMbhave che. kemake Avazyaka cUNimAM A ja pATha dazarvila che. kaMkaTaka-sAha, temAM sthApita che. * * * je rIte zobhe temAM sadAha sthApita che. tathA praharaNo vaDe bharela che. A ja vyaktitathI kahe che - kheTaka, kaNaka-bANa vizeSa, dhaSi, maMDalA-taravAra, varazakitatrizULa, kuMta-bhAlo, tomara - bANa vizeSa, seMkaDo bANo jemAM che, tevA prakAre banIza bhayakA che, tenA vaDe parimaMDita, kanakarana citra, azva vaDe joDela ema kahevuM. bIjuM zuM viziSTa che te kahe che - halImukha, balAka-baka, gajadaMtacaMdra, mauktika-motI, taNa soMlli-mallikApuSa, kuMda-zetapupa vizeSa, kurajapuN - varasiMduvAra nigRDIpuSa, kaMdalavRkSa vizeSa puSa, zreSTha phINano samUha hAra-motIno samUha, kAza-vRNa vizeSa, prakAza-ujvaLatA, tenI jevA zveta, amara-deva, cita, pavana-vAyu tenA vegane jItAnAra - te amaramanapavana jayI. tethI ja atizIghagAmI che. te cAra saMkhyaka che. tathA cAmara ane kanaka vaDe bhUSita aMga jenuM che te. have pharI racane vizeSathI kahe che - chama, dhvaja, ghaMTa, patAkA sahita pUrvavatuM. sukRta-sArI rIte nirmita, saMdhi yojana jemAM che te. susamAhita-samyaka yathocita sthAne nivezita je saMgrAmavAdha vizeSa, tenA vIromAM vIrarasa utpAdakatvathI tulya gaMbhIra ghoSa-tvanI jemAM che te - x * sucaka varanemimaMDala-pradhAna cakadhArA AvRta, zobhatuM dhULaMgUrjara jenuM che te. zreSTha vaja vaDe baddha tuMba jenA che te. zreSTha suvarNathI bhUSita, varAcArya-pradhAna zilpI vaDe nirmita, zreSTha azvothI yukta, zreSTha sAcI vaDe sArI rIte saMpati . ahIM cakAdinuM punarvacana ratha avayavomAM pradhAnatA jaNAvavAne mATe che. dUrUDha ane ArUDha e samAnArthaka be padonuM grahaNa sukhe ArUDha thayo tema jaNAvavA mATe che. - X - X - X - rathanA Arohakane jaNAvavA kahe che - pravararatna parimaMDita suvarNanI ghaMTaDI jAla vaDe zobhita, ayodhya-hAre nahIM tevo. saudAminI-vidhuta, tapta suvarNa lAlaraMganuM hoya che, tapta zabdathI vizeSita paMkajakamaLa, te paNa sAmAnyathI lAla varNa hoya che. jvalita jvalana-dIpta agni. *x* popaTanI cAMca jevI raktatA jevI che te. caNoThIno Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/93 lAla bhAga, baMdhujIvaka-madhyAhe vikazatA puSpa, saMmati hiMgalono samUha, siMdura, kuMkuma, kabUtaranA paga, kokilanA netra, adharoSTha-te sAmudrikamAM ati lAlava varNavela che. ratida-manohara atikti-adhika aruNa azokavRkSa, AvA suvarNa, kiMzuka-palApapu tathA gajatAlu, surendragopaka-varSAmAM lAlavarNI kSudra jaMtu vizeSa tenI sadeza prabhA jenI che te, evo prakAza - tejano prasAra jeno che te. biMbaphaLa, zilapravAla - ahIM azlIla zabda samAna - "zrIne lAve te" tenuM zlIla thayuM, evo je pravAla, te zlIlapravAla - parikarmita vikrama athavA zilApravAla. ugato sUrya, tenI samAna, cha RtumAM thanAra sugaMdhI agrathita puSpa ane gracitapuSpo jemAM che te. uMco karela zveta dhvaja jemAM che te. mahAmeghanuM je garjana, tenI jema gaMbhIra snigdha ghoSa jeno che te. - 4 - prabhAte - aTThamatapanA pAraNA divase, - 4 - pauSadhika-turaMta pAti pauSadhavata, tevo narapati caturghaTa azvaraNamAM ArUDha thayo. sazrIka nAmaka pRthvI vijayalAbha nAme prakhyAta che. ahIM beThela puruSa pRthvIno vijaya pAme che evuM sAnvarya nAma che. kevo narapati ? loka vidyuta yazavALo, ahata-kyAreya paNa avayavamAM akhaMDita athavA sarvatra askhalita cAlanAro stha. thamAM besIne bharate zuM karyu? 51 - pachI bharatarAjA caturghaTa azvarathamAM beTho, bAkI pUrvavat. - 4 - mAgadhatIrthanA AlAvA mujaba jANavuM. have kahe che - varadAma nAmaka tIrtha-avataraNamArgathI lavaNasamudramAM avagAhe che. "bAkI pUrvavat" e vacanathI azva, hasti, ratha, pravara yoddhAyukta - saMpavRitta, mahA bhaTTa-caDagara pathakaravRMda parikSipta, rAkraratna dezita mArge aneka hajAra rAjA dvArA anusarAtA mArge, mahA-utkRSTa sIMhanAda bola kalakalaravathI prabhubhita mahArAmudranA rava samAna karatAM-karatAM. keTale dUra lavaNasamudramAM avagAhe che ? jyAM sudhI rathanA kUpara bhInA thAya che. ahIM yAvat pada saMgrAhya pada saMgrAhaka nathI, paraMtu jaLanuM avagAha pramANane sUcanArthe che. ahIM paNa mAgadhadeva sAdhanAdhikAramAM kahela sUtra prItidAna sudhI kahevuM. te tIrthAdhipasuranA prItidAna zabdathI-prItidAnArthe vivakSita cUDAmaNi Adi vastu kahe che. ahIM "cAvat dakSiNI aMtapAla" sudhI kahyuM, - 4 - cAvat aSTAhikA mahotsava kare che. ukta vAkyono A artha che - prItidAna nimitte cUDAmaNI Adi vastu grahaNa pratipAdaka sUtra che. teno samudita artha A che - azvone rokavA, tha ubho rAkhavo, dhanuSu upADavuM, bANa choDavuM - x - prItidAna sUtra sudhI mAgadhatIrthAdhikAranA sUtravat jANavuM. vizeSa e ke prItidAnamAM cUDAmaNi ane manohara sarva viSa - apahArI mastakanA bhUSaNarUpa, vAHnA bhUSaNarUpa, DokanuM AbharaNa, kaTi mekhalAM, truTika levA. te sUtra kyAM sudhI kahevuM ? "huM dakSiNa dizAno aMtapAla chuM" sudhI. prItivAkya, bheMTaNuM dharavuM, bharata dvArA teno svIkAra karavo, devanuM sanmAna, vidAya devI, stha pAcho vALavo, chAvaNImAM javuM, snAnagRhamAM javuM, snAna-bhojana karavuM, zreNi-prazreNine bolAvavAnuM sUtra kahevuM. kyAM sudhI? aDhAra zreNi-prazreNi vaDe aSTAhikA mahAmahotsava kare che AjJA pAchI soMpe che. jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 have prabhAsatIrthanI sAdhanA mATe cAle che - badhuM pUrvavat. vizeSa e ke - vAyavya dizAmAM, zuddha dakSiNavartI varadAmatIrthathI zuddha pazcimavartI prabhAsamAM javAne mATe nIkaLyo, kemake A ja mArga saraLa che anyathA varadAmathI pazcimamAM jatAM anuvAridhivela jAthI prabhAsatIrthanI prApti dUrathI thAta. prabhAsa tIrtha, jyAM siMdhu nadI samudramAM praveze che. have tevA cakraratnane joIne je rAjA kare che, te kahe che - badhuM pUrvavat. mAtra pritIdAnamAM bheda che, - 4 - ratnamALA, mugaTa, divya motIno Dhagalo, suvarNarAzi. bAkI A prItidAnano svIkAra, deva sanmAna, vidAya ItyAdi mAgadha devAdhikAra samAna kahevuM. - x - have siMdhudevI sAdhanAdhikAra - = para * sUtra-4 : tyAre te divya cakraratna prabhAsatikumAra devanA aSTAlikA mahAmahotsava nivartI gayA pachI AyudhagRhazALAthI nIkaLyuM, nIkaLIne yAvat baratalane pUratA siMdhu mahAnadIthI dakSiNI kULathI pUrva dizAmAM siMdhudevInA bhavana abhimukha prayANa karyuM. tyArapachI te bharata rAjA te divya cakraratnane hiMdu mahAnadInA dakSiNI mULathI pUrva dizAmAM siMdhudevInA bhavananI abhimukha jatuM jue che, joIne harSita-saMtuSTa citta thaI, pUrvavat yAvat jyAM siMdhudevInuM bhavana che, tyAM jAya che, jaIne hiMdu devInA bhavananI kaMIka nIkaTa bAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI zreSTha nagarasaza vijaya skaMdhAvAra niveza kare che, yAvat siMdhudevI nimitte kramabhakta svIkAra kare che, karIne pauSadhazALAmAM pauSadhika hAcArI thaI yAvat darbhanA saMstArake besI aTTamabhaktithI siMdhudevIne manamAM karIne rahyo. tyArapachI te bharatarAjA akramabhakta pariNamamANa thatAM siMdhudevInuM Arasana calita thayuM, tyAre te siMdhudevI Asanane calita thayuM jue che. joIne avadhijJAna prayoje che, prayojIne bharata rAjAne avadhi vaDe jue che. joIne teNIne A AvA svarUpano abhyarzita, ciMtita, prArthita, manogata saMkalpa utpanna thayo. nizce jaMbudvIpa dvIpanA bharata kSetramAM bharata nAme cAturaMta cakravartI rAjA utpanna thayo che. to atIta-vartamAna-anAgata evo jIta-kalpa che ke siMdhudevI bharatanA rAjAne bheMTaNuM kare. to huM paNa jauM ane bharatarAjAne bheMTaNuM karuM. ema vicArI siMdhudevI ratnamaya 1008 kaLaza, vividha maNikanaka-ratnamaya citrayukta varNa nirmita be bhadrAsana, kaTaka ane truTita yAvat AbharaNone le che. laIne teNI utkRSTI yAvat gatithI jaI A pramANe bolI - devAnupiya vaDe kevalakalpa bharatakSetra jItAyuM che, huM Apa devAnupriyanI dezavAsinI chuM. huM Apa devAnupiyanI AjJAvartI dAsI chuM. he devAnupriya ! Apa mAruM A AvA varUpanuM prItidAna svIkAra karo. ema kahIne 1008 ratnamayI kuMbho, vividhamaNIsuvarNa-kaTaka cAvat pUrvavat cAvat vidAya ApI. tyArapachI te bharata rAjA pauSadhazALAthI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM snAnagRha Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/4 che, tyAM Ave che, AvIne snAna tathA bAlikarma karI cAvatu jyAM bhojanamaMDapa che, tyAM Ave che, AvIne bhojana maMDapamAM zreSTha sukhAsane besI Ama bhakatanuM pAra kare che, karIne yAvata zreSTha sahAsane pUrvAbhimukha jaI bese che. besIne aDhAra zreNI-prazreNIjanone bolAve che, bolAvIne yAvatu aSTAhikA mahAmahotsava karI, te AjJA bharatarAjAne pAchI soMpI. * vivecana-34 : tarf ItyAdi vaktArtha che. vizeSa e ke - ahIM pazcimadizAvartI prabhAsatIthI Avato vaitAgirikumAra devane sAdhavAnI IcchAthI tenA vAsakUTAbhimukha jAya che, prathamanI jema anukrame jAya che. A divibhAgajJAna jaMbUdvIpapAdimAM AlekhIne darzanathI ane gurujananA saMdarzitatAyI subodha che. siMdhudevIgRhanI abhimukha cakarana cAlyuM. (zaMkA) siMdhudevI bhavana A ja sUtramAM uttara bhadddha madhya khaMDamAM siMdhUkuMDamAM siMdhudvIpamAM kahela che, to teno ahIM kaI rIte saMbhava che ? tenuM samAdhAna kahe che - mahartika devInA mULasthAnathI anyatra paNa bhavanAdi saMbhava sAyukta nathI. jema saudharmendrAdinI agramahiSInA saudharmAdi devalokamAM vimAnanA sabhAva chatAM naMdIzvara ke kaMDalamAM rAjadhAnIo che athavA jema A ja devInI asaMkhyAtamAM dvIpamAM rAjadAnI siMdhu Avartana kUTamAM prAsAdAvatuMsaka che, ema siMdhudvIpamAM siMdhu devI bhavananA sadbhAva chatAM ahIM sUtra baLathI te che tema jANavuM - x * pachI bharate zuM karyu? subodha che. ahIM varlDakaranane bolAvavo, pauSadhazALA karavI Adi sarve levuM. te pauSadhazALAmAM siMdhudevIne sAdhavA mATe amabhakata grahaNa karyo, karIne pauSadhika-pauSadhavatavALo, tethI ja brahmacArI yAva darbha saMtADe beTho. ahIM cAvat zabdathI maNi-suvarNa tyAgIne ItyAdi badhuM levuM. aThThama tapa karelA teNe siMdhudevIne dhyAyato rahyo. pachI te bharatarAjA aThThamabhakta paripUrNa prAya thatAM siMdhudevInuM Asana calita thayuM, pachI siMdhudevIe Asana calita thatuM joIne avadhi prayojya, prayojIne bharata rAjAne avadhi vaDe joyo, joIne teNIne A AvA svarUpano AdhyAtmika, citita, prAcaiita, manogata saMkalpa utpanna thayo - X - X - A siMdhadevI AsananA kaMpavAthI upayoga ApIne jAtismaraNathI pote ja anukULa Azaya thayo. tethI bANa choDavuM Adi ahIM na kahevuM ane e pramANe karmacakInA vaitADhayadevAdinA sAdhavAne mATe paNa tathA jinacakIne sarvatra digvijayayAtrAmAM bANa choDavAdi sivAyanI ja pravRtti che, tethI te prakAre ja sAdhyasiddhi hoya che. te saMkalpa kayo che ? te kahe che - nizcayathI jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM bharata kSetramAM mata nAme cAturaMta cakravartI utpanna thayo che. tethI siMdhudevIno traNe kALamAM A AcAra che ke cakI-ardhacakIne mATe - bharata rAjAne mATe meMTaNuM karavuM joIe, to huM jauM, huM paNa bharata rAjAne bheMTaNuM karuM. "vicAraNA ja kArya karyAnI jema pa4 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 phaLadAyI thAya che" tethI kahe che - ema vicArIne 1008 ratnacitrita kuMbha, vividha maNi, suvarNa, ranonI vividha racanA vaDe cikita be suvarNa bhadrAsana, kaTaka, guTika cAvatu AmaraNo le che. laIne teNI utkRSTi ItyAdi gatithI jaI cAvatuM ema bolI, zuM bolI ? devAnupiya-zrImat vaDe jItAyela che kevalakalA-paripUrNa bharatotra, tethI huM ApanI dezavAsinI chuM, ApanI AjJAsevikA chuM, to devAnupriya ! mAruM A prItidAna grahaNa karo. ema kahIne 1008 ranacitrita kuMbhAdi bheTa karyA, ItyAdi badhuM mAgaghadevanA AlAvA mujaba ahIM anusaravuM cAvat vidAya kare che. pachI uttaravidhi kahe che - te badhuM pUrvavatuM. vizeSa e ke zreNi-prazreNio aTAlikA mahAmahotsava karI te AjJA pAchI sope che sudhI kahevuM. have vaitAdya devane sAdhana kahe che - * sUtra-75 : tyArapachI te divya cakaratana siMdhudevI saMbaMdhI aSTAlikA mahA mahotsava nivatya pachI AyughagRhazALAthI nIkaLyuM Adi pUrvavat yAvatu uttarUpazcima dizAmAM vaitAdya parvatAbhimukha prati prayANa karyuM. tyArapachI te bharata rAja cAvatuM jyAM vaitAdya parvata che, jyAM vaitADhaya parvatanA dakSiNI nitaMba che tyAM jAya che. jaIne vaita parvatanA dakSiNI nitaMbamAM bAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI zreSTha nagara sadeza vijaya aMdhAvAranI racanA kare che, karIne yAvata vaitADhya girikumAra devanA nimitte amabhakta grahaNa kare che, karIne pauSadhazALAmAM cAvatuM aThThamabhakika thaI vaitAgikuimAra devane manamAM ciMtavIne rahyo. tyAre te bharata rAja akramabhAmAM paripUrNa thatAM vaitADhaya girikumAra devanuM Asana calita thayuM, ema siMdhu AlAvAvanuM jANavuM. pIrtidAna, abhiseka, ratanAlaMkAra, kaTaka, guTika, vastra ane bharaNa le che. laIne tenI utkRSTI cAvatu aSTAhikA yAvatu AjJA soMpe che. tyArapachI te divya cakarana aSTAlphikA mahAmahotsava pUrNa thatAM cAvatuM pazcima dizAmAM timisa guphA abhimukha prati prayANa karyuM. tyArapachI te bharata rAjA, te divya cakraratna cAvata pazcima dizAmAM timila guphA abhimukha prati jatuM joyuM. joIne harSita-saMtuSTa citta thaI cAvatuM timisa guphAthI kaMIka nIkaTa bAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI yAvata kRtamAla devane zrIne amabhakata grahaNa kare che, karIne pauSadhazALAmAM pauSadhika brahmacArI thaI cAva4 kRtamAlaka devane manamAM vadhArIne tyAM rahe che. tyArapachI te bhad rAjAe Akrama bhakata paripUrNa thatAM kRtamAla devanuM Asana calita thAya che Adi pUrvavata yAvata vaitAdyagiri kumAranA vizeSa e ke- patidAna, strIratnane mATe tilaka cauda bhAMDAlaMkAra, kaTaka cAvatu AbharaNo grahaNa kare che, karIne tenI utkRSTI yAvatuM sakAra ane sanmAna karIne vidAya Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/5 55 ApI yAvatuM bhojana maMDapa, pUrvavata kRtamAlane mahAmahotsava ane AjJA pAchI soMpI. * vivecana-75 : pUrve vyAkhyAta artha che. vizeSa e ke - IzAna khUNAmAM cakraratna vaitAdya parvatAbhimukha cAlyuM. A artha che - siMdhudevI bhavanathI vaitADhya devanI sAdhanArthe vaitAdyadevanA AvAsarUpa vaitAkUTa jatAM IzAna dizA ja saraLa mArga che, pachInuM saNa ukataprAyaH che. vizeSa che - vaitAdya parvatanA dakSiNAddha bharata pAvartI nitaMba, te bharata rAjAnA aTTama bhakta pUrNa thatAM vaitADhya girimAM kumArava krIDAkAritvathI vaitADhya girikumAra devanuM Asana calita thAya che. ema siMdhudevInA pATha samAna jANavuM. * x * paraMtu siMdhudevInA sthAne vaitADhyagirikumAra deva ema kahevuM. je siMdhudevInuM atideza kathana bANa vyApAra sivAya Ama ja kahevuM, te sAdezya jaNAvavAnuM che. prItidAna abhiSeka yogya rAjaparidheya ratnAlaMkAra * mugaTa bAkI pUrvavat yAvat zabdothI grahaNa karavuM. uktAtirikta vizeSaNa sahita gati prItivAkya-prAkRta upanayana grahaNa, devanuM sanmAnathI visarjana, snAna bhojana, zreNI-prazreNI AmaMtraNa sUcave che. - 4 - ( dhe tamisA guphAdhipa kRtamAla devanI sAdhanA kahe che - tyArapachI te divya cakraratna aSTAlikA mahA mahotsava pUrNa thatAM arthAt vaitADhya garikumAra devanA cAvatu pazcimadizA prati tamisa guphAbhi mukha cAlyA. vaitADhyagirikumAra sAdhanA sthAnanA tamisAnA pazcimamAM varte che. pachInuM sUtra pUrvavat che. patidAnamAM ahIM vizeSa e che ke - te A - strIrananA mATe tilaka-lalATAbharaNa, ratnamaya cauda jemAM che, te tilaka cauda, AvA bhADAMlaMkAra * x * cauda AmaraNa A rIte - hAra, ahaahAra, Ika, kanaka, rana, muktAvalI, ketura, kaTaka, guTika, mudrA, kuMDala, urasUtra, cUDAmaNi ane tilaka. * x - bhojanamaMDapa sudhI kahevuM. pUrvavat - mAgadhadevanI mAphaka mahAmahotsava, kRtamAla nimite aSTAlikA ItyAdi - 4 - * sUjha-36 - tyArapachI te bharatarAja kRtamAla nimite aSTAlikA mahA mahotsava pUrNa thatAM surasena senApatine bolAve che, bolAvIne ema kahyuM - o devAnupiyA ja, siMdhu mahAnadIthI pazcimI nikuTa siMdhu sahita sAgara ane girinI maryAdAmAM sama-viSama nigTone zone adhikRta karo. adhikRta karIne pradhAna zreSTha ratano grahaNa karo. karIne mArI A AjJA pAchI Apo. tyAre te senApati senAno netA, bharatakSetramAM vizra cazavALo, mahAbalI, parAkramI, svabhAvathI uddAd, ojasvI, tejalakSaNayukata, mleccha bhASA vizArada, civacAbhASI hato. bharatakSetramAM nikuTo, nino, dumio, duudzono vizeSajJa hato, aeliAakuzaLa, suSeNa senApatirA, bharata rAjAe A pramANe kahetAM jaMbUtIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 harSita-saMtuSTa-citta AnaMdita thayo yAvatu be hAtha joDI, dazanakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, e pramANe svAmI ! 'tahati' karI AjJA vacanane vinayathI svIkAryuM. svIkArIne bhad cAnI khasethI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM potAno AvAsa che, tyAM jAya che, jaIne kauTuMbika puruSone bolAve che, pachI ema kahyuM - o devAnapiyo | jaldI AbhiSekya hastinane sajAvo. azvahati-rathapravarayoddhA yAvata cAturaMgiNI senAne sajaja karo. ema kahIne jyAM nAnagRha che, tyAM jAya che, jaIne nAnagRhamAM praveze che. pravezIne nAna, bhalikama karIne, kautaka-maMgala-prAyazcita karIne, saddha-baddha-varmitakavaca thaI, sarAzanapazcika bAMdhIne, pisaddha-veyaka-baddha-vidra-vimalavara siMdha paTTa thaI, Ayudha-paharaNa laIne, aneka gaNanAyaka-daMDanAyaka yAvatu sAthe saMparivRtta thaI koTapunI mALA sahita chatra dhAraNa karelo, maMgala-jaya zabda-kRtAloka nAnagRhathI nIkaLyo. nIkaLIne jyAM bAhya upasthAna zALA hatI, jyAM abhiSekya hastirana hato tyAM Ave che, AvIne abhiSekya hastina upara ArUDha thayo. tyAre te suSeNa senApati zreSTha hastinA kaMdhe jaI, koraMTa yupanI mALAyukata chatra dhAraNa karAyelo, azva-hAthI--tha-pravara yoddhAyukta cAturagiNI senA sAthe saMparIvarIne moTA subhaTAdinA vRMdathI gherAyelo mahA utkRSTa sIMhanAdabola-kalakala zabdathI samudranA ravanI mAphaka karato-karato sarva kRddhi, sarva yuti, sarva balathI cAvatuM nirdoSa nAditathI jyAM siMdhu mahAnadI che, tyAM Ave che. AvIne camaranane sparze che. tyAre te zrIvansa sardezarUpa hatuM. tenA upara motI, tArA tathA adhicivanA mi banelA hatA. te acala ane AkaMpa hatuM abhedha kavaca jevuM hatuM. nadI ane samadrone paNa karavAnuM yaMtra hatuM. divya carinamAM vAvela sattara prakAranA dhAnya. eka divasamAM utpanna thAya, tevI vizeSatAyukta hatuM. cakravartI bharata dvArA parAkRSTa carmarana kaMIka adhika bAra yojana vistRta hatuM. senApati suSeNa dvArA sparzatA camarina jadI nAvarUpe pariNata thaI gayuM. senApati supeNa sainya zibiramAM vidhamAna ronA sahita te camana upara savAra thayo. pachI nirmaLa jaLanI uMcI uThatI taraMgoLI paripUrNa siMdhu mahAnadIne senA sahita pAra karyuM - paNa karIne siMdha mahAnadIne Apatihata zAsana te senApati gAma, Akara, nagara, parvata, kheDa, rbaTa, maDaMba, pana Adi jItato siMhalaka, barbaraka, sarva aMgaloka, malAyAloka, parama ramya maNiratna kozAgAra samRddha yavanadvIpa, araba, roma, AlasaMDa, piphapura, kAlamukha, ronaka, uttara vaitAdya parvatanI taLeTImAM vasela ghaNAM pleccha jAtinA loko, dakSiNa pazcimathI siMdhusAgarAMta sudhI sarva pravara kaccha derAne sAdhIne pAcho pharyo. te kacchanA bahurAmaramaNIya bhUmibhAga che, tyAM sukhathI rahyo. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 3/36 53 tyAre te janapada, nagara, paTTaNanA svAmI, aneka Akarapati maMDalapati, paNapati badhAM AbharaNa, bhUSaNa, rana, bahumUlya, vastra, anyAnya zreSTha, rAcita vastuo hAtha joDI, mastake aMjali karI, bheMTaNArUpe senApati suSaNane bheTa karI. pharI pAchA pharatA temaNe hAtha joDyA, mastake lagADIne namyA. pachI kahyuM - Apa amArA amI cho, devatAnI mAphaka ame ApanA zaraNAgata chIe, ApanA dezavAsI chIe. e rIte vijayasucaka zabda kahetA, te badhAMne senApatie pUrvavatu yathAyogya kAryamAM sthApyA, niyukta karyA, sanmAna karyuM ane vidAya ApI. teo potAnA nagaro, paTTaNo Adi sthAnomAM pAchA pharyA. potAnA rAja pati vinayazIla, anupahata zAsana ane zanya yukta senApati suSeNe badhAM bheMTaNA, AbharaNa, bhUSaNa, ratno laIne siMdhu nadIne pAra karI. teo ja bhArata pAse AvyA. pUrvavatu rAjAne badho vRttAMta kaho. nivedana karIne prApta badho upahAra rAjAne arpita karyo. rAjAe tene satkArI, samAnI, saharSa vidAya ApI. te potAnA maMDapavAse Avyo. tyArapachI suSeNa senApatie snAna karyuM, lalikarma karyuM, kautuka-maMgalaprAyazcitta karAI, jamyA pachI mukhazuddhi Adi karI cAva4 sarasa gozISa caMdanathI gAtra-zarIranuM liMpana karyuM. pachI uparanA zreSTha prAsAdamAM gayo. tyAM mRdaMga vAgI rahyA hatA, jamIzabaddha nATako zreSTha taruNIthI saMpayukta hatA. temanA nRtyagIta-upalAlitya, mahA Ahata nRtya-gIta-vAjiMtra-taMtrI-tAla-guTid-dhana mRdaMga, paTu pravAhInA rava vaDe ISTa zabda-sparza-rasa-rUpa-gaMdharUpa paMcavidha mAnuSI kAmabhogo bhogavato rahyo. * vivecana-36 : sUga nigada siddha che. vizeSa e ke - suSeNa nAme senApati rana che. zuM kahyuM ? devAnupiya ! tuM jA siMdhu mahAnadInA pazcima dizAvarta nikUTa-koNavartI bharatakSetra khaMDarUpa, AnA vaDe pUrva dizAvartI bharata kSetrakhaMDano niSedha karyo che. A kayA vibhAjakazI vibhakta che. te kahe che - pUrva ane dakSiNamAM siMdhu nadI, pazcimamAM sAgara, uttaramAM giri vaitADhya, AnA vaDe karelA vibhAgarUpapaNe sahita. AnA vaDe bIja pAzcAtya nikuTathI bheda darzAvyo che. temAM paNa sama-sama bhUbhAgavartI ane viSama-durgabhUmikA ane nikuTa-avAMtara kSetrakhaMDarUpa. vedi - sAghavuM, amArI AjJA pravartana vaDe amane vaza karavA. A kathanathI prathama siMdhu nikuTa sAdhavAmAM thoDA paNa bhUbhAganA sAdhanamAM gajanimIlikA na karavI [2] tema jaNAve che. e pramANe akhaMDa cha khaMDanuM rAjApaNAnI prApti che. momavettA - sAdhIne agra pradhAna rana - sva sva jAtinI utkRSTa vastu le che. mArI A AjJA pAchI soMpo. tyArapachI suSeNe je karyuM, te kahe che - bharatanI AjJA pachI suSeNe svAmInA AjJA vacanane vinayathI sAMbhaLyA. - x - 4 - suSeNa kevo che ? senA - hasti AdinA skaMdharUpa baLanA netA - svataMtrapaNe pravartaka, bharatakSetramAM vizrutayazavALo, jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 atuccha sainyanA kramathI bharatakI saMbaMdhI parAkrama jenAthI che te. * * * * * mahAbhA-udAtta svabhAva, ojasvI-Abha vaDe vayiidhaka, tejathI-zArIrika lakSaNa vaDe * savAdithI yukta. pArasI-ArabI pramukha bhASAmAM paMDita. te-te dezanA plecchone sAma-dAnAdi vAkyo vaDe bodha pamADavAmAM samartha. tethI ja vividha grAmyatAdi guNayuta bolavAnA AyAra vALo. bharatakSetramAM nikuTa, gaMbhIra sthAna, durgama sthAna, du:khe pravezI zakAya tevA sthAno-bhUbhAgono jANakAra, temAM tenA rahenArAnI jema pracAra catura. tethI yogyatA mujaba temanA zAsanamAM niyukata. artha zAstra-nItizAstrAdimAM kuzaLa, sainyamAM mukhya, tene bharata rAjAe e pramANe kahetA harSita-saMtuSTa thayo ItyAdi pUrvavatuM. pachI te zuM kare che ? te pAThasiddha che. suSeNa, zarIranA AropaNathI saddha, kapanA baMdhanathI baddha, lokavavAdi varma, - x * evA kavacavALo. utpIDita-gADha guNAropaNathI daDhIkRta. zarAsana paTTikA-dhanudaMDa, grIvAbharaNa ke gIvA trANa paherelo, baddha-graMcidAnathI Aviddha, mastaka veTanathI parihita, vIrAMtivIra sUcaka vastra vizeSayukta, Ayudha ane praharaNa grahaNa karelo - A baMnemAM kSeya ane aphodhyakRta bheda jANavo, temAM -bANAdi, aopya-khagAdi. - 4 - pachInuM sUtra pUrva vyAkhyAta che. vizeSa e- suSeNa carma ranane sparze che. ahIM prastAvathI carmarananuM varNana kahe che - x * te vistRtanAmaka che, AvA svarUpe 'na' - svAmI, cakavartIrUpa jene che te. jenA hastasparzathI IchA vaDe ke vistRNa kare che, te svAmI. zrIvatsa samAnarUpa jenuM che te. [zaMkA] zrIvasa AkAratvamAM cAre paNa cheDA sama ane viSama hoya che ane te kirAte karela vRSTi-upadrava nivAraNa mATe tIrNa vistAravA vaDe vRtAkArathI kamarana sAthe kaI rIte saMghaTanA thAya ? (samAdhAna] svataH zrIvatsAkAra paNa hajAra devanA adhiSThitapaNAthI yathA avasara ciMtitAkAra thAya che, tethI temAM doSa nathI. motI, tAraka, ardhacaMdra e badhAMnA Alekhya-citro jemAM che te, ayala-akaMpa, baMne sadezArthaka che. zabdanA atizayathI ati deDha pariNAma sUcave che. cakI sakala sainyAkAMtatvamAM paNa jarApaNa kaMpatA nathI. abhedha-durbheda kavaca samAna, arthAt vaja khaMjara samAna durlaeNdha, nadI ke sAgarane pAra karavAnA yaMgarUpa-upAyabhUta, diva-devakRta prAtihArya carmaratnacarmamAM pradhAna, pavana-pANI vaDe anupaghAti. jemAM zaNadhAnya 17saMkhyAmAM che, te sarvadhAnyo vavAya che, eka ja divasamAM te laNAya che. saMpradAya A pramANe che - gRhapatine A carmaranamAM sUryodaye dhAnya vAve che, asata samaye laNI le che. A 17 dhAnyo - zAli, java, ghauM, kodarA, rAlaya, tala, maga, aDada, coLA, caNA, tuvera, masUra, kulasthA, godhuma, nipAva, atasI, zaNa che. * x * bIjo covIza dhAnya paNa kahyA che. lokamAM paNa ghaNAM kSadra dhAnyo che. pharI carmaratnanA bIjA guNo kahe che - jalada vRSTi jANIne cakavartI vaDela sparzela divya carmarana bAra yojanA tIrNa vadhe che. temAM uttara bhArata madhyamaMDavartI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/36 6o kirAtakRta meghopadava nivAraNAdi kAryamAM kiMcit adhika che. [zaMkA bAra yojananI maryAdAmAM rahela cakI aMdhAvAno avakAza bAra yojana pramANa ja che, ahIM vadhAre yojela che to adhika vistAravAthI zuM ? [samAdhAna carma-cha baMnenA aMtarAla pUraNane mATe upayogamAM lIdho, mATe sAdhika vistAra kahyuM. ahIM 'yahU' zabdathI pharI divya carmaratnanuM grahaNa karela che. te AlAvo aMtara vyavadhAnathI vimaraNazIla ziSyanA smaraNArthe che. dhe prastuta sUtra - pachI te divya carmaratna suSeNa senApati vaDe pRSTa thatA vilaMbarahitapaNe moTI nadI pAra karavAnI tAvatulya thaI gayuM. - X * carmarana nAvA thayA pachI suSeNa senApati sainyanI je hati Adi cAturaMga zibikAdirUpa, tenI sAthe varte che je te skaMdhAvAra balavAhana nAvarUpa carmaratna upara bese che. siMdhumahAnadI, vimaLajaLanA ati ucca llola jemAM che te tathA te nAvarUpa carmaranathI bala-vAhana sAthe varte che, te sabalavAhana. e pramANe bharatanI AjJA sahita sArI rIte pAra utaryA. bIjI kathAnI prastAvanAmAM mahAnadI siMdhu pAra karavAmAM akhaMDita AjJa senApati. keTalAMka gAma, Akara, nagara, parvata, kheDa ItyAdi athatu kvacita kheDa-maDaMba, kvacita patana tathA siMhala ane barbara dezobhava, sarva galoka ane balAvaloka, A baMne paNa mleccha jAtiya janAzrayabhUta sthAna, yavana dvIpa-nAme dvIpa vizeSa, ema AgaLa paNa jANavuM. - - A traNemAM paNa sAdhAraNa-vizeSa kahe che - pravara maNi-ratna-kanakonA bhAMDAgAra, tenA vaDe samRddha. Araba ane roma dezamAM janmela, lasaMDa viSayavAsI, pikapurAdi mleccha vizeSa, A badhAMne sAdhavA vaDe bAkInA nikuTa paNa sAdhita kahyA che ke nahIM ? uttara dizAvata vaitAdya, A dakSiNasiMdhu nikuTAMtathI, ahIMthI vaitAdya utara dizAmAM varte che, temAM utpanna ane rahela pleyaka pati ghaNAM prakAre che. naiRta khUNA sudhI siMdhu nadI saMgata sAgara te siMdhusAgara, tyAM sudhI, sarva pravara kacchadeza sAdhIne svAdhIna karIne pAcho vaLyo. te kacchadezanA bahusamasmaNIya bhUmibhAgamAM suSeNa sukhethI rahyo. pachI zuM thayuM ? te kahe che - te kALe - X - X - deza, nagara ane patanonA, te nikuTamAM svAmikacakavartI, suSeNa senApati apekSAthI abhaRddhikapamAthI ajJAtasvAmImAM ajJAtArthe # pratyaya che. je ghaNAM suvaNadinI khANanA svAmI, dezakArya niyukta maMDalanA svAmI, teo prAkRta, aMga parigheyaAbharaNa, upAMga parigheya-bhUSaNa, rana, bahu mUlya vastro, bIjI hAthI-sthAdika pradhAna vastu, rAjA yogya bheMTaNA, je abhilaNaNIya hoya A badhuM pUrvokta senApati pAse lAve che. mastake aMjali kare che. tyArapachI teo zuM kare che ? - x * prAbhRtAdi lAvyA pachInA kALe aMjali karyA pachInA avasare pharI paNa mastake aMjali karI, namatva svIkArI, "tame ahIM amArA svAmI cho" devatAnI jema zaraNAgata cho, "ame tamArA dezavAsI chIe" jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 A vijayasucaka vacana bolatA senApati vaDe aucityAnusAra nagarAdinA adhipati Adi pUrvakAryamAM niyojita, vastrAdi vaDe pUjita ane svasthAne javAne anujJA apAyela che. teo pAchA pharIne pota-potAnA nagarAdimAM pravezyA. visarjana pachI senApatie je karyuM te kahe che - te kALe senApati savinayI, svAmI bhaktine aMtaramAM dhArI prAbhRtAdi laIne pharI paNa te siMdhumahAnadI pAra karIne akSata-kavacit akhaMDita zAsana-AjJA ane baLa jevuM che ke, te pramANe ja jemajema pote sAdhyA, tema-tema bharata rAjAne nivedana kare che, karIne prAkRto arpaNa kare che. * x* x* pachI svAmI vaDe vastrAdithI sakArita, bahumAna vayanAdithI sakArita, prabhunA sakAratvathI harSa prApta, tene sva sthAne javAnI anujJA pAmI, potAnA divyapaTakUtu maMDapa ke prAsAdamAM pravezyo. have potAnA AvAsamAM pravezela supeNa kaI rIte vikAsa kare che, tene jaNAve che - tyArapachI te suSeNa senApati nhAyo ItyAdi pUrvavatuM. rAja bhojana vidhithI jamyo. bhojana pachInA kALe upavezana sthAne Avyo. cAvatu padathI zuddha pANI vaDe hAtha-mukhane dhoyA, lepa-sikatha Adi dUra karavA vaDe cokho thayo, e rIte parama zUcibhUta thayo. ziSTajanano krama Amaja hovAthI kahe che ke ukata traNe padanI yojanA krama prAdhAnyathI "bhojana karyA pachI" e pada pUrvaka yojavI. anyathA gusApAtra thAya. karI senApatine vizeSathI kahe che sarasa gozISa caMdanathI gAtra - zarIranA avayavo - vakSaH vagerene sIMcyA - x - ahIM je caMdana vaDe sIyana kahyuM te mArganA zramane dUra karavAne mATe che. sIMcelA caMdanathI ja tApanA virahitavathI ati zItala sparza thAya che. uparanA zreSTha prAsAde pahoMcyo. ati jaldI AsphAlananA vazathI dvidalanI mAphaka mRdaMgonA mastakanI mAphaka uparano bhAga, ubhaya pArtha cAmaDA vaDe baMdhAyela hato, tenA vaDe upanRtyamAna ItyAdi yojavuM. tathA banIza abhinetavya prakAra vaDe sajAgnIya upAMga sUtramAM kahela che. - x * x * nRtya viSayI karAtA te abhinaya saha natanavI, tenA guNa gAnathI upagIyamAna, INita arthanA saMpAdanathI upalabhyamAna. * x * ITa-IcchA viSayI kRta zabdAdi paMcavidha manuSya saMbaMdhI kAmabhoga, zabda-rUpa te kAma, sparza-rasa-gaMdha te bhoga, tene bhogavato vicare che. * sUtra-37 : tyAre te bharata rAjA anyadA kyAreka suSeNa senApatine bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiya! jaldI ja, timisa guphAnA dakSiNa dizAnA dvAranA kamADa ughADo. ughADIne mArI AdA pAchI soMpo. tyAre te suSeNa senApati bharata rAjAe evuM kahetA harSita-saMtuSTa-naMdita citta thaI cAvatu be hAtha joDI, mastake Add karI, mastake aMjali karI cAvatuM pratizravaNa kare che. karIne bharata rAjAnI pAsethI nIkaLyo. pachI jyAM potAno AvAsa che, jyAM pauSadhazALA che tyAM Ave che, Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/3 61 62 AvIne darbha saMskAo bese che yAvata kRtamAla deva nimite ahama bhakta grahaNa kare che. pauSadhazALAmAM pauSadhika, brahmacArI yAvatu amabhakta pariNAmamANa thatAM pauSadhazALAthI nIkaLyo. nIkaLIne jyAM nAnagRha che, tyAM Ave che. AvIne snAna karI, balikarma karIkautuka-maMgala-prAyazcitta karI, zuddha-pAvejyamaMgala pravara vastro paherI, abha paNa mahAI AbharaNathI zarIra alaMkRt karI, hAthamAM dhUpa-puNya-gaMdha-mAlA saha nAnagRhathI nIkaLe che. tyArapachI jyAM timisa guphAnAM dakSiNI dvAranA kamADa hatA tyAM javA nIkaLyo. tyArapachI te suSeNa senApatinA ghaNAM rAjA-Izvara-talavaramADuMbika yAvata sArthavAha vageremAM keTalAMka hAthamAM utpala laIne yAvatuM suSeNa senApatinI pAchaLa-pAchaLa jAya che. tyAre te suSeNa senApatinI pAchaLa ghaNI kuvA citrAtikAo yAvatuM gita-ciMtita-prArthitane jANanArI, nipuNa-kuzala-vinIta hatI. keTalIka hAthamAM kaLaza laIne yAvatu pAchaLa jatI hatI. tyAre te suSeNa senApati sagaDhaddhithI savahutithI sAva nirdoSa nAditathI jyAM timitra guphAnuM dakSiNadizAnuM dvAra che, tenA kamADa pAse Ave che. AvIne potAnI sAthe ja praNAma kare che. karIne morapIMchIne sparze che, ane timitra guphAnA dakSiNI dvAranA kamADane morapIMchIthI pramArje che, pramAjIne divya udakadhArAthI prakSAle che. pachI sarasa gozISa caMdanathI paMcAMgulitavaNI thApA Ape che. thApA mArIne agra zreSTha gaMdha ane mALA vaDe Arzita kare che. karIne puSpArohaNa yAvat vastrArohaNa kare che. karIne uparathI nIce sudhI phelAyela, vistIrNa, goLa caMdaravo bAMdhyo. bAMdhIne svaccha, RNa rajatamaya ajIsa ddulo vaDe timisa guphAnA dakSiNanA dvAranA kamADa AgaLa ATha-ATha magala Alekhe che - svastika, zrIvansa yAvatu kyagraha grahita karatala prabhaSTa caMdraprabhavajanatainya vimala daMDa yAvatu dhUpa Ape che. ApIne DAbo ghUMTaNa uMco karIne cAvatuM mastake aMjali karI kamarADone praNAma kare che. - tyArapachI daMDa ratanane hAthamAM le che. te daMDarananIchI avayava yukata hatuM, vajasAnuM banela, sIMbu senAnuM vinAzaka, rAjAnI chAvaNI, gad-darI-viSama prabhAgirivara prapAtane sama karanAra hatuM te rAjAne zAMti-zubha-hitane karanAruM hatuM. rAjAnA hRdayanA Icchita manorathanuM pUryu hatuM. divya-Apatihata hatuM te daMDarane laIne sAta-ATha pagalAM pAcho khasyo, pAcho khasIne timisa guphAnA dakSiNanA dvAranA kamADane iDarana vaDe moTA-moTA zabdothI traNa vakhata prahAra karyo. tyAre timiyaguphAnA dakSiNanA dvAranA kamADa suSeNa senApati vaDe daMDaranathI moTA-moTA zabdathI traNa vakhata Ahata karAtA moTA-moTA zabdothI kaucArava karatAM sarasara karatAM potAne sthAne saraphayA. tyAre supeNa senApati timisa guphAnA dakSiNanA hAranA kamADa ughADe che, ughADIne jyAM bharata rAjA che, tyAM jAya che. jaIne yAvatu bharata rAjAne be hAtha joDI, jaya ane vijayathI jaMbUDhIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 vadhAve che. vadhArIne Ama kahyuM - devAnapiyA timisa gaphAnA dakSiNa dizAnA dvAranA kamADa ughaDI gayA che. devAnapiyane A piya nivedana piya thAo. tyAre bharata rAja suSeNa senApati pAse A kathana sAMbhaLI-samajI, harSita-saMtuSTa-AnaMdita citta thaI sAva4 suSeNa senApatine sakAre che, sanmAne che. sakArI-nsanmAnI kauTuMbika puraNone bolAve che. bolAvIne Ama kahyuM- o devAnupiyo ! jaldIthI abhiSekya harinane sajAvo, aza-hAthI-thAvara yoddhA pUrvavat yAva4 aMjanagirikUTa samAna zreSTha hAthI upara te narapati ArUDha thayo. * vivecana-97 : sUtra nigadasiddha che. saMbaMdha saMtati saMskAra mAgathI vivaraNa karAya che. pachI te bharatarAjA anyadA koI dine supeNa senApatine bolAve che, bolAvIne ema kahyuM - devAnupriya ! jadI jA. tamisA guphAmAM dakSiNanA dvAranA kamADo - x * udghATita karo yAvatuM mane A AjJA pAchI soMpo. ahIM bharatanI AjJAnuM pratizravaNAdi, nAnagRhathI nIkaLavuM tyAM sudhI pUrvavat kahevuM. vizeSa A - tamisAguphAnA dakSiNI dvAranA kamADo pAse javAno saMkalapa karyo. tamisa guphA gamana saMkalAkaraNa pachI ghaNAM rAjA IzvarAdi loko suSeNa senApatinI pAchaLa cAlyA. ahIM badhuM bharata cakInI arcAnI mAphaka kahevuM. dAsIsUtra paNa pUrvavat che. vizeSa A - kevA lakSaNavALI dAsI ? kathana to dUra, nayanAdinI ceSTAthI ja svAmInA manamAM saMkalita je - te prArthita che te-te jANe che. tathA atyaMta kuzalA, AjJA kAriNI Adi. pachI tamisA guphAbhimukha cAlyA pachI te suSeNa senApati sarva vaDaddhayAdithI cAvata nirdoSa nAditathI tamisA guphAnA dakSiNI dvAra pAse Avyo. AvIne jotAM ja praNAma kare che. pachI badhuM cakaratnanI pUjAvat kahevuM. aMte pharI paNa kamADone praNAma kare che. kemake te - X * ziSNavyavahAra aucitya che. praNAma karIne Daranane sparze che. have avasaragata daMDana svarUpa nirUpaNa kare che. - te daMDa rana arthAt daMDajAtimAM ratna-utkRSTa, kyAreya paNa pratighAta na pAmanAra, daMDa nAme rana grahaNa karIne sAtaATha pagalAM sarake che. te kevuM che ? ranamayI kAlikArUpa avayavo jemAM che te. vajananA pradhAna dravyamaya tenA dalika, sarva zamusenAnuM vinAzaka, narapatinI chAvaNInA prastAvathI javAne pravRta thatAM gad[di, prAbhAAMta pado pUrvavatuM. giriparvata. ahIM giri zabdathI kSudragiri levA. - x * te badhAMcI saMrakSaNIya. prapAta - jatAM lokonA khalana hetuthI pASANa ke bhRgu hoya tene sama karavA, zAMtikara - upadrava zAmaka. [zaMkA jo upadrava upazAmaka che, to daMDaranamAM sagara cakInA putrone javalanapabhanAgAdhipe karela upadrava kema upazAMta na thayo ? [samAdhAna kemake sopakama upadravane zAMta karavAnuM ja tenuM sAmarthya che, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/ anukama upadrava to sarvathA dUra na karI zakAya tevo ja che. anyathA vIra bhagavaMte kuziye choDela tejolezyA sunakSatra ane sarvAnubhUti baMne sAdhune kaI rIte bALI, zakI ? avazyabhAvi bhAvo mahAnubhAvo vaDe paNa dUra karavAnuM zakya nathI. zubhakara - kalyANakara, hitakara-guNone upakAraka. rAjJa-cakravartInA hRdayanA Icchita manorathapUraka, kemake guphAnA kabATa ughADavAnA kAryakaraNamAM samartha che. hajAra divya yakSa adhiThita che. ahIM senApatinuM sAta-ATha pada sakavuM, te dRDha prahAra ke adhika prahAra karavAne mATe che. saphIne zuM karyuM? tamisA guphAnA dakSiNI dvAranA kamADa daMDarana vaDe moTA-moTA zabdothI traNa vAra tADita karyA. je rIte mahA zabda utpanna thAya tevA prakAre tADana kare che. * * * * * * * pachI zuM thayuM? tADana pachI tamisA guphAnA dakSiNI dvAranA kamADo suSeNa senApatie daMDa vaDe tADita karyA pachI moTA avAja sAthe carahATa karatAM * x - te kamADo potAnA sthAnethI - x * x * sarakyA. tay vi ItyAdi... A sUtra Avazyaka cUrNimAM ane vardhamAna sUrikRta Adi cAritramAM dekhAtuM nathI. temAM kamADa udghATana ja abhihita che - x * x* vighATanArthe A sUtra pharI kahela che. kamADo sarakyA pachI suSeNa senApati tamisA guphAnA dakSiNI dvAranA kamADo ughADIne zuM kare che? - x * x * devAnupiyane priya nivedana karIe. * x * x * Apane te priya thAo. - x * pachI gajArUDha thayela rAjAe je karyuM, te kahe che - * sUtra-38 : tyArapachI rAja bharate maNiratnane sparza karyo. te maNirana cAra aMgula pramANa mAtra, anaI, yasa, nIce dhakkoNa, anopama dhuti, divya, maNiratananA svAmIvata, vaiDUrya jAtika, badhAM jIvone kAMta hatuM. je mastake ghare tene koI du:kha na rahe, yAvat sarvakALa Arogyapada hatuM. tIci-deva-mAnuSya upasarga sarve temane du:kha karatAM na hatA. saMgrAmamAM paNa te makSine dhAraNa kadf manuNane azarAvaNa hatuM. tenA prabhAve cauvana sthira rahetuM ane vALa-nakha avasthita rahe che. sarva bhaya rahita che. te maNiratna grahaNa karIne te narapati hArinanA dakSiNa kuMbhIe bAMdhe che. pachI te bharatAdhipati narendranuM vakSasthaLa hArothI vyApta, suzobhita ane prItikara hatuM yAvata te amarapati sadeza RddhivALo ane prathita kIrti lAgato hato. maNiratnakRta udhota tathA cakrane dekhADela mArge aneka hajAra rAjA tenI pAchaLa cAlatA hatA. mahA utkRSTa sahanAdanA bola ane kalakala ravathI samudranA ravanI jema garjanA karatAM-karatAM jyAM tamigra guphAnuM dakSiNa dvAra hatuM. tyAM Ave che. AvIne tamisa guphAnA dakSiNI dvAre Avyo. meghAMdhakArathI nIkaLatA caMdranI jema te tamitra guphAmAM pravezyo. tyArapachI bharata rAjA chatalayukta, bAra khUNAvALA, ATha karNikA, jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 adhikaraNI saMsthita, ATha sauvarNika kAkaNiratnane sparze che. te cAra AMgula parimita, viSanAzaka, anupama, caturastra saMsthAna saMsthita, samatala, samucita mAnonmAna yukta hatuM. sarvajana prajJApaka saMsUcaka hatuM. je guphAnA aMdaranA aMdhakArane caMdra ke sUrya naSTa karI zakato na hato, ani ke bIjA maNi jene nivArI zakatA na hatA, te AMdhakAra kAkaNI rasanI naSTa karatuM hatuM. tenI divyapabhA bAra yojana sudhI vistRta hatI. cakravartInI sabhya chAvaNImAM sarvakALe zatamAM divasa jevo prakAza karavAno teno prabhAva hato. bIjI I bharatane vijaya karavAnA hetuthI, tenA prakAzamAM rAjA bharate sainya sahita tamisA guphAmAM praveza karyo. rAja bharate kAkaNIranA hAthamAM laI tamisA guphAnI pUrva ane pazcima dizAvatuM bhIMto upara eka-eka yojanA aMtare pao0 dhanuSa pramANa vistIrNa, yojana kSetrane udhotita karanAra, rathacakanI paridhivatuM goLa, caMdramaMDalavata bhAsvara, 49 maMDala Alekhita karyo. te tamisA guphA rAjI bharata dvArA eka-eka yojanane aMtare Alikhita eka yojana sudhI udhota karanArA 49 maMDalothI zIgha divasa samAna prakAzavANI thaI. * vivecana-38 : pachI te bharata rAjA maNiranane sparze che. maNiratna kevuM che? * x -dIrdhatAthI cAra aMgula pramANa mAmAvALuM. - zabdathI be aMgula pahoLuM levuM. amUlya, tenAthI kaMIpaNa mUlyavAnuM nathI. traNa khUNAvALuM, pakoTika. lokamAM paNa prAyaH paiDUryanuM mRdaMgAkAratvathI prasiddhapaNe hovAthI madhyamAM unnatta-vRtatvathI aMtaritanA sahajasiddha ubhaya aMtarvata trayasa che. kahe che ke - SaDasa ema siddha hovA chatAM gasa-DA kema kahyuM? baMne bAjunA aMte niraMtara cha koTipaNAthI cha khamA saMbhave che. tethI tenA vyavacchedane mATe grasa chatAM pAsa karyuM. anupamati divya maNiratnomAM sarvotkRSTavathI patisamAna hatuM badhAM bhUtone kAmya hatuM. A ja guNone bIjI rIte varNavatA kahe che - je mastake dhAraNa karanArane kaMI du:kha thatuM nathI, sarvakALe Arogya rahe che. tiryaMcAdi kRta- te saMbaMdhathI te badhAM upasargo tene duHkha karatAM nathI. saMgrAmamAM paNa alAvirodhI yuddhamAM paNa azaavadhya che. - x *x - te zaavadhya thato nathI. te zreSTha maNI dharanAra manuSya vinazvara bhAva cauvana prApta thAya che. arthAt sthAyI yauvana che. tenA keza ane vALa vadhatAM nathI. sabhayarahita thAya che - X - ahIM deva ke manuSyanA pakSathI thayela bhaya jANavo. * * * - have maNirana grahaNa karIne rAjAe je karyuM te kahe che - bharata sajAro hastiranA dakSiNanA kuMbhasthaLamAM maNiratna bAMdhyuM. pachI te bharatAdhipa narendrae hAra dhAraNa karyo ItyAdi vizeSaNa pUrvavatuM. maNirane karela udhotu ane cakkarane dekhADela mArge cAvat - x - tamisA guphAnA dakSiNI dvAre Ave che. AvIne temAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/8 praveze che. ItyAdi - 4 - praveza pachI je kRtya che, te kahe che - te bharatarAjAe kAkaNIratnane sparze che. zuM viziSTa che, te kahe che - cAra dizAmAM cAra koNa, be udaI ane adho, e pramANe cha saMkhyAmAM tala jemAM che te. te ahIM madhyakhaMDarUpa che. je bhUmimAM aviSamapaNe rahe che. bAra-nIce, upara, tIcha cAre dizAmAM pratyeka cAre khUmA jemAM che te. karNikA-koNa. ahIM traNa khUNA maLe che. temAM nIce-upara pratyeka cArenA sabhAvathI aSTakarNika, adhikaraNIsonInuM upakaraNa, tenI jema saMsthita, samacaturAtvathI tenA jevo AkAra che. dhe tAmAna kahe che - ATha suvarNamAna che, tethI aSTa sauvarNika. temAM suvarNamAna A pramANe che - cAra madhura vRNaphaLono eka zvetasarSapa, soLa zetalapano eka dhAnyamApaphaLa, be dhAnyamApaphaLano eka guMja, pAMca guMjano eka karmamASaka, 16-karmamASakano eka suvarNa. AvA ATha suvarNa vaDe eka kAkaNInA niut thAya che. A adhikAramAM - A madhuratRNaphaLAdi bharata cakInA kALanA saMbhavatA ja grahaNa karavA. anyathA kALa bhedathI tenuM vaiSamya saMbhavatA kAkaNIrana baghAM cakInuM tulya na thAya. A kathana mATe anuyogadvAra vRtti ane sthAnAMga vRttino sAkSIpATha che. * x * ahIM aMgula-pramANAMgula jANavuM. kemake badhAM cakInA kAkaNI Adi ranonuM pramANa tulya che vaLI -x-x - anuyoga dvAra sUtranA baLathI usedhAMgula paNa nipajJa che koI vaLI sAta ekendriyarano sarve cakravartIne AmAMgula vaDe kahe che ane bAkInA sAta paMcendriya ratno te kALanA puraSocita mAnavI kahe che. * x - A traNe pakSamAM satya to sarvavid jANe. * x - kAkaNI ratnane sparzIne zuM kare che ? te kahe che - kAkaNIratnane cakavartI rAjAe laI 49 sudhI maMDalo AlekhyA, pachI praveza karyo. te maMDalo kevA che ? cAra gula pramANa mAtra, ekaikanA khUNA cAra aMgula pramANa viThaMbhavALA che. * * * AnA samayatarasatvathI laMbAI ane vikuMbha pratyekanA cAra gula pramANa ja thAya che. je udarva karAtA laMbAI thAya, te ja tIcha khAtA viThaMbha thAya che. - x * tethI viThaMbhanA grahaNathI laMbAInuM paNa grahaNa jANavuM, kemake samacaturasa che. e pramANe badhe ja cAra aMgula pramANa A siddha che. anuyogadvAra sUtramAM "ekaika koDI usedhAMgula viThaMbha, te zramaNa bhagavanuM mahAvIranuM addhagula" kahyuM, tene matAMtara jANavuM, tathA ATha suvarNa vaDe niSpanna te ATha suvarNa mUladravya vaDe niSpanna kahevuM. viSa-jaMgamAdi bheda bhinna, tenuM haraNa, kemake ATha guNa suvarNa madhya viSaharaNa prasiddha che. A tevA svAmiya hatuM. atula-tulA hita ananya sadaMza, cAra khUNAnA AkAre rahela, adhikaraNI daSTAMtathI kahevuM. (zaMkA) adhikaraNi daTAMtane vicAratA pUrvokta cAra AMgaLa pramANa thaze nahIM, kemake adhikaraNanI nIceno bhAga saMkucita hoya - te viSama catura hoya che. sama paNa nyUnAdhika cha tala jene che te A ja kathana catu zabda gabhita vAkya dvArA vizeSathI kahe che - jethI kAkaNI ranathI mAnonmAna yoga-mAna vizeSa vyavahAra 2i6/5]. jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 lokamAM pravarte che. temAM mAna-dhAnyamAna setikA kuDava Adi. samAna-cosaThAdi, unmAna-kapilAdi khAMDa-goLa Adi dravyamAna hatu. upalakSaNathI suvaNadi mAna hetu pratimAne paNa guMjAdi grahaNa karavuM. te vyavahAramAM zuM vizeSa che ? sarva janonA mApanA dravyonuM ATaluM niNayika che. arthAt je rIte hAla Aptajana kRt nirNaya aMkathI kuDavAdimAnano loka vizvAsa vyavahAra pravarte che. tenI jema cakravartIkALe kAkaNIrane aMkita tenA kALa mujaba jANavuM. zabdagarbha vAkayathI ja bIjuM mAhAmya kahe che - caMdra tyAM aMdhakArano nAza na karI zake. sUrya paNa nahIM, dIpa Adino agni ke maNIo paNa tyAM timirano nAza na karI zake - x * x * tevI aMdhakAravALI giri guphAdimAM taka-kAkaNIrana, divya-prabhAvayukta, aMdhakAno nAza kare che. have te keTalA kSetrane prakAze che, te kahe che - bAra yojana tenI legyA-prabhA vRddhi pAme che athatui amaMdapaNe prakAze che. te vezyA kevI che? timiranA samUhane pratiSedha karI tamisA guphAnA pUrva-pazcime bAra yojana vistAra baMne bAju prasarIne rahe che. te rana rAzimAM paNa sarva kALe rUMdhAvAramAM divasa jevo prakAza kare che. jevuM divase dekhAya tevuM ja rAtrimAM paNa dekhAya che, jenA prabhAvathI cakravartI tamisA guphAmAM praveze che. sainAsahita bIjA adhabhArata - uttara bhAratane jItavA jAya che. - X - X - rAjavara-bharata kAkaNIratna laIne tamisA guphAnA pUrva ane pazcima bhIMtomAM yojananA aMtare pramANAMkula niSpanna yojanano aMtarAla choDIne, avagAhanAnI apekSAthI ubhedhAMgula niSpanna 500 dhanuSa viDaMbha, vRttanA grahaNathI viDaMba jeTalI ja laMbAI paNa jANavI. e rIte cakInA hAthathI kAkaNIratna vaDe maMDalo karAyA, A maMDala avagAha sva-va prakAzya yojana madhya ja gaNAya che. anyathA 49 maMDalonA avagAhamAM bhegA karAyela guphAnI bhIMtanI laMbAI ukata pramANathI adhikapamANa thAya. - tethI ja yojana mAtra kSetra prakAzaka kahyuM. jeTalAM maMDalanuM aMtarAla, teTalA maMDala prakAzya guphAnI bhIMtoga jANavuM. cakanI paridhi, tevA AkAre vRta levuM. caMdramaMDalanA bhAsvarava sadeza che. 49 maMDalo-goLa, suvarNa rekhArUpa, kemake kAkaNIratna suvarNamaya che. Alekhato-Alekhato - vinyAsa karato guphAmAM praveze che, tema jANavuM. ahIM vINA vacana AmIzyane jaNAvavA mATe che. maMDala Alekhano krama A che - guphAmAM pravezato bharata pAchaLa AvatA lokone prakAza karavAne mATe dakSiNa dvAramAM pUrva dizAnA kamADe paheluM yojana choDIne paheluM maMDala Alekhe che. pachI gomUjhikAkrame AgaLa pazcima diku kamADa ulkamAM trIjA yojanAdimAM bIjuM maMDaLa Alekhe che. e rIte * x * cothA yojananI AdimAM trIjuM maMDala, pachI pazcimadika bhIMtamAM pAMcamA yojanAnI AdimAM cothuM maMDala * * * * * e kame cAlatAM uttara dizAnA dvAre pazcima dizAnA kamADamAM pahelAM yojananI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/8 68 AdimAM 49-muM e rIte Alekhe che. e rIte eka bhIMtamAM-25 ane bIjImAM 24, e pramANe-49 maMDalo thAya che. ATalAmAM gaphAmAM tIcha bAra yojana prakAze che, udarva-adho bhAvathI ATha yojana, kemake guphAnA vistRta uccava kramathI ATalAM ja thAya che. AgaLa ane pAchaLa yojanane prakAza kare che. [zaMkA gomUmikA racanA kramathI maMDalanA AlekhanamAM kaI rIte A yojanA aMtaritva thAya? jo eka bhIMtanA maMDalanI apekSA che, to be yojanA aMtaritava Avaze anyathA bIjA maMklanI eka bhIMtamAM thavAno prasaMga che, tema thAya to gomUmikA bhaMga thaze. bIjI bhIMtanA maMDalanI apekSAthI to tIMcha sAdhika bAra yojanA aMtarita thaze. [samAdhAna pUrva bhIMtamAM paheluM maMDala Alekhe che, pachI tenA sAmenA pradezanI apekSAthI yojana jaIne bIjuM maMDaLa, pachI tenI sanmukhanA pradezanI apekSAthI yojana jaIne pUrvanI bhIMtamAM trIjuM maMDala Alekhe, e krame maMDala karatAM gomUgikAkApaNuM ane yojanA aMtara thaI jaze te spaSTa ja che. * * * * * e pramANe cha yojanA kSetramAM pAMca maMDala thAya, temAM eka pakSamAM traNa ane bIjAmAM be maMDalo thaze. e pramANe A gobikA maMDalAkAranA canA kramathI pa0 yojana laMbAImAM guphAmAM 49 maMDalonI sthApanA svayaM jANI levI. bIjA AcAryonA mate pUrva dizAnA kamADe AdimAM yojana mUkIne paheluM maMDala kare che, pachI pazcima dizAnA kamADe tenI sanmukha bIjuM, pachI pUrva dizAnA kamADathI pahelA maMDala pachI yojana mUkIne trIjuM x x- e rIte AgaLa AgaLa - x * x * ema baMne bhIMtamAM 49-49 maMDalo thAya che ane kuLa baMne bhIMtanA maLIne 98 maMDalo thAya. * sUjha-79 tamiA guphAnA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM umaganajavA ane nimanajalA nAme be mahAnadIo kahI che. je tamiyA guphAnA pUrvanA bhIMta pradezathI nIkaLI, pazcima bhIMta pradeze thaIne siMdha mahAnadIne maLe che. bhagavan! A nadIone umana javA ane nimana jaHI ema kema kahe che? gautamAM je unmagna jalA mahAnadImAM DraNa, w, kASTha, zarkara, azva, hAthI, ratha, yauddhA ke manuSya pope che, te unmanajala mahAnadI traNa vakhata ahIM-tahIM gumAvIne ekAMta sthaLamAM pheMkI de che. je nimagna jalA mahAnadI che, te tRNa-paga-kATha-zarkaracAvatuM manuSyane ke che. tene nimagna jalA mahAnadI traNa vakhata ahIM-tahIM ghumAvIne jaLanI aMdara samAvI de che. tethI tene unma-nimana javA kahI che. tyArapachI te bharatarAja yarane dekhADelA mArge aneka rAjado ItyAdi mA utkRSTa sIMhanAda cAva4 karatAM-karatAM siMdhu mahAnadInA pUrvanA kUTe jyAM unmamagna jalA mahAnadI che, tyAM jAya che. jaIne vartakIratnane bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - o devAnupiyA jadI unmaZjala-nimagnajanA mahAnadImAM anekazana taMbha saMniviSTa acala akaMpa abhedhakavaca AlaMbanabAi savaranamaya sukhasaMkrama karo * pula banAvo. banAvIne mArI A AjJA mane pAchI soMo. jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra tyAre te vadhIna bharata rAjAe Ama kahetA harSita-saMtuSTa-AnaMdita sita yAvatu vinayathI sAMbhaLIne jaldIthI utpana-nimanA mahAnadImAM yAva4 tevo pula banAve che. banAvIne jyAM bharata rAjA che, tyAM AvIne yAvat Aa pAchI sope che. tyAre te vadhakIratna bharata rAjA kaMdhAvanAra ane sainya sahita utpananimagna jalA mahAnadImAM te anekazad dbha saMniviSTa yAvata sukha saMkrama-pula vaDe para utaryo tyAre te timitra guphAnA uttara dvAranA kamADo svayaM ja moTAmoTA UMcAravA karatA sasara karatAM-karatAM khasyA. * vivecana-39 : te tamisAguphAnA bahamadhyadeza bhAgamAM dakSiNahAzmI tophaka samathI 21yojanathI AgaLa uttara dvAranA tokakasamajI 21 yojana pUrve unmaZjalA, nimagnajavA nAmaka mahAnadIo kahI che. je tamitra guphAnI pUrvI bhItI pradezathI prabuDha nIkaLatI pazcima kaTakane bhedIne siMdhu mahAnadImAM praveze che. have A nadIno pUchatA kahe che bhadaMta! kayA kAraNe ubhagna jalA ane nimagna jalA mahAnadIo kahevAya che ? gautamA unmagna jalA mahAnadImAM je tRNa-pAna-kATha-pattharanA TukaDA-hAthIghoDA-ra-yoddhA ke manuSya nAMkhIe te vRNAdine unmagna jalA mahAnadI traNa vakhata bhamADIne-jaLa vaDe halAvI-halAvIne jaLapradezathI nirjaLa pradezamAM arthAtu kinAre pheMkI de che. tuMbaDAnI jema zilA unmagnajaLamAM tare che. tethI unmajjana karatI hovAthI unmaZ. * x * have bIjIno nAmArtha kahe che - pUrvokta vastu nimagna jalA nadImAM traNa vakhata halAvI-halAvIne jaLamAM DUbADI de che. zIlAnI jema tuMbaDAne paNa jaLamAM DUbADI de che. tethI ja jemAM tRNAdi nimaje che mATe nimagna have teno nigamana kahe che te sugama che. A baMne nadInuM yathAkrame unmajjakatva ane nimajjakatva che, temAM vastuno svabhAva ja kAraNa che, kemake te tarkane yogya nathI. A baMne paNa vistAramAM traNa yojana ane guphAnA vistAra jeTalI lAMbI che. anyonya be yojanA aMtare jANavI. ahIM bharate zuM karyuM? te kahe che - pachI te bharata rAjA cakarana dazita mArge - x * siMdhu mahAnadInA pUrva taTe * x * arthAt tamiyAnI nIce siMdhu vahe che, te tamiyAnI pUrva bhIMtane AzrIne ja che. unmanA paNa pUrva bhatathI nIkaLI che. tethI baMnenuM eka sthAnapaNuM sUcavavAne A sUtra che. unmaZjalA nadI pAse jAya che, jaIne vardhakIrane bolAve che. bolAvIne kahyuM ke - jaldIthI A baMne mahAnadIo upara anekazata staMbhavALo susaMsthita, tethI ja acala, mahAbalanA AkAMtatva chatAM paNa svasthAnethI na cale tevo, akaMpadaDha setubaMdha nimaNi karo athavA ayala-parvata, tenI jema akaMpa, abhedha kavaca jevo Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/9 - jalAdi vaDe bheda na pAme tevo. - x * x - AlaMbana-upara jatAM avalaMbanarUpathI Dhatara bhIMta jevA AlaMbana sahita ubhayapAOM jenA che tevo. saMpUrNa ranamaya. jo ke anyatra pASANamaya ke kAThamaya kahyo che. sukhethI paga mUkI calAya tevo. Avo setu banAvIne mArI AjJA pAchI soMpo. " have te zuM kare che, te kahe che - A anuvAda sUtra hovAthI badhuM pUrvavat. [zaMkA unmanujalAnA jaLano unmajjanano svabhAva che, to temAM saMkamAIka zilAkhaMbhAdi kaI rIte susthita rahe che ? te dIrdhapaDhazAlA AkAre che, jaLa uparanA kASTha Adimaya saMbhavato nathI. kemake tenA asAravathI bhAra sahapta karI zakato nathI. (samAdhAna] vardhakIrane divyazaktinA aciMtya zaktiApaNAthI karela che. enA vaDe cakI rAjyanI parisamApti sudhI sarvaloka paNa pAra utare che. cakInA kALa sudhI guphAmAM te maMDalo paNa temaja rahe che, guphA paNa khullI rahe che. cakInA mRtyu bAda badhI uparame che. ItyAdi - x - tyArapachI te bharatarAjA rUMdhAvA-rUpa-bala sahita utpanu-nImanujalA mahAnadI pAra utare che. ema utaratA cakIne uttaradvAre je thayuM te kahe che - uttara dvAranA kamADo svayaM ja - daMDananA prahAra vinA ja moTA-moTA krauMcAravathI sarasara karatAM khulI gayA - X - X - tenuM kAraNa e che ke - senApatie karela kamADanA udgATana vidhithI saMtuSTa gupAnA adhipatinA anukULa AzayathI bIjI bAjunA kamADa svayaM ughaDI gayA. - have uttara bharatAddha vijaya vivakSA - * sUtra-80 * te kALe te samaye uttarAI bharatakSetramAM ghaNAM ApAta nAme kirAto vasatA hatA, je Arya, dIpta, vitta, vistIrNa vipula bhavana-zayana-AsanayAna-vAhana, bahudhana-bahu suvarNa-rajata, Ayoga prayoga saMpayukta, vichardita pracura bhojana-pAnayukta, ghaNAM dAsI-dAsa-gAya-bhesa-peTA prabhUta hatA, paNa lokothI aparibhUta-zUravIra-vikAMta, vistIrNa-vipula-bala-vAhanavALA, ghaNAM samara saMparAmAM labdhalazya hatA. tyAre te ApAta kirAto anyadA koI divase dezamAM akasmAta seMkaDo utpAta utpanna thayA. te A rIte - akAle garjita, akAle vidhuta, akAle vRkSo upara puSpo AvavA, vAraMvAra AkAzamAM devatAno nAya. tyAre te ApAtakirAto dezamAM ghamAM seMkaDo utpAta udbhavelA jue che. joIne paraspara bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM ninne devAnupiyo ! amArA dezamAM ghaNAM seMkaDo utpAto udbhavyA che, jemake - akALe garjanA, akALe vidhuta - x - ItyAdi. to devAnupiyo ! na jaNe ApaNA dezamAM kevo upadrava thaze . ema vicArI apahata manosaMkalAvALA, ciMtA-zoka sAgaramAM praviTa, hatheLI upara mukha rAkhIne AdhyiAnopagata, bhUmigata daSTika thaI ciMtita thaI gayA. jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/ra tyAre te bharatarAja cakaratana darzita mArge cAvata samudranA ravabhUtanI jema karatAM-karatAM tamigra guphAnA uttarIya dvArethI aMdhakAramAMthI nIkaLatAM caMdranI jema nIkaLyo. tyAre te ApAta kirAto bharatarAjAnA aNasainyane AvatA jae che, joIne Ayukta, duSTa, cAMDiphaya, kupita, gussAthI dhamadhamatA ekamekane bolAve che, ane bolAvIne A pramANe kahyuM - devAnupiyo ! A koNa apAciMtanA pArthita, durad-ulraNa, hInayuja cAturdaza, hI-zrI parivarjita che, je amArA dezanI upara lalakAre jaldIthI Ave che. devAnapiyo ! jaldI tyAM dhasI jaIe, jyAM A amArA dezanI upara balAtkAre jaldI na Ave. ema kahI ekabIjAnI pAse A ni sAMbhaLe che, sAMbhaLIne saddhabaddharmitakavacavALA thaI, utpIDita zarAsanapaTTikA, pinaddha zaiveyakA, baddha-Aviddha-vImalavara ciMdhapaTTa, Ayudha-paharaNa laIne jyAM bharata rAjAnuM agra sainya hatuM. tyAM Ave che, AvIne temanI sAthe yuddha caDI gayA. tyAre te ApAta kirAtoe bharata rAjAnA agasainyane hata-mathita-pavaravIra ghAtika-vipatita cila-dhvaja-patAkAvALuM karI dIdhuM. tyAre te sainya muzkelIthI potAnA prANa bacAvI ahIM-tahIM bhAgI chUTayuM. * vivecana-80 : bIjA ArAne aMte, jemAM bharata uttara bharatAddhane jItavA mATe tamisA guphAthI nIkaLe che, uttarAIbharata kSetramAM ApAta nAme kirAto vasatA hatA, teo dhanika, garviSTha, temanI jAtimAM prasiddha, ati vipula bhavano temAM hatA tathA zayana-Asana, rathAdi, azvAdiyukta hatA. temAM prabhUta gaNima-dharimAdi dhana, ghaNAM jAtyarUpajata hatA. Ayoga ane prayoga vyApAramAM joDAyelA hatA. temane tyajela-ghaNAM lokone bhojananA dAnathI baceluM-chAMDeluM saMbhave che. savistara, ghaNAM prakAre, prabhUta bhojanapAna jemAM che te. ghaNAM dAsI-dAsa ItyAdi jemAM che te. ghaNAM loko vaDe aparibhUta, pratijJAnA nirvAha ke dAnamAM zUra, saMgrAmamAM vIra, pRthvI upara AkramaNamAM samartha, ati vipula balavAhanavALA, ghaNAM yuddhomAM - AnA dvArA ati bhayAnakava sUcavela che, samararUpa yuddhomAM amoghahasta hatA. - x * have te maMDalamAM je thayuM, te kahe che - te ApAtakirAtone anyadA koI dine cakravartInA Agamana kALathI pUrve, - x * x * dezamAM ghaNAM seMkaDo utpAto - ariSTha sUcaka seMkaDo nimito pragaTa thayA. te A pramANe - akALe varSA, kAla vyatirikta kALe garjanA, akALe vijaLI, akALamAM - vRkSamAM puSpo ugavA, vAraMvAra AkAzamAM bhUtavizeSo nAce che. have te ApAtakirAto zuM kare che ? utpAtu thayA pachI teo dezamAM ghaNAM seMkaDo utpAto pragaTa thayelA jue che, joIne ekabIjAne bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - x * ApaNAM dezamAM ghaNAM seMkaDo utpAto utpanna thayA che, jemake - akALe garjanAdi, jANatA nathI ke amArA dezamAM - x - kevA upadravo thaze ? ema kahIne vimanaraka, rAjyabhraMza ane dhana apahArAdi ciMtanathI je zokanI ciMtAthI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/80 kara jaMbUlapAptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 zoka sAgaramAM DUbelA hatA. ItyAdi - X - X - AvI paDelA saMkaTamAM zuM karavuM, tema ciMtavatA hatA. have prastuta banatuM carita kahe che - temanA utpAta ciMtana pachI te bharatarAjA cakarana darzita mArga yAvat samudranA rava rUpa guphAmAM karatAM-karatAM tamisa guphAthI uttaranA dvArathI nIkaLe che. - x - guphAthI nIkaLyA pachI te ApAta kirAto bharatarAjAnA sainyanA agrabhAgane AvatA joIne Asuruta ItyAdi thayA te pUrvavatuM. ekabIjAne bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! koI ajJAta pAyita prAryakAdi vizeSaNa viziSTa che, je amArA dezanI upara mazaktithI jaldI Ave che, to ApaNe tene dizA-vidizAmAM vikherI nAMkhIe. jethI te ApaNA deza upara AtmazaktithI jadI ghasI na Ave. A samaye zuM thayuM ? te kahe che - anaMtarodita viciMtya ekabIjAnI pAse A kathanane 'hA' kahIM svIkArI, svIkArIne saddhabaddha ItyAdi pUrvavat. jyAM bharatarAjAnuM agrasainya che, tyAM Ave che, AvIne tenI sAthe yuddhane mATe pravRtta thayA. teo zuM kare che ? te kahe che - te ApAta kirAtoe bharata rAjAnA asainyane haNya, keTalAMka prANatyAgathI, keTalAMka mAnathI mathita thayA. keTalAMka pradhAna yoddhA prahAradAnathI ghAta karAyA, keTalAMka svasthAnathI bhraSTa garaDa vijA, patAkAdi cihna vALA thayA, mahA kaSTa prANone prApta ekathI bIja dizAmAM - x * bhAgI gayA - x - A tarapha bharata sainyamAM zuM thayuM ? te kahe che - * sUtra-81 thI 83 : [1] bharapachI te senAlanA netA rAva bharata rAjAnA grInyane ApAtakirAta vaDe hatha-mazita-pravaravIra yAvata diza-vidizAmAM bhAgatA joyA, jaIne atyaMta kuddha, kuSTa, cAMDikya, kupita thayo. te dhamadhamato kamalAmela zvarana upara ArUDha thayo. te AzcaramAM 80 aMgula uMco, 6 aMgula paridhiyukta, 18-aMgula lAMbo, 3ra-gula makavALo, cAra AMgula kAnavALo, 20 aMgula bhANAvALo, 4-gula jAnU 16-aMgula jaMghA, 4-gula khura, dehano madhyabhAga mukatolI sadaza vRtta tathA valita, kaMIka gula namela pRSTha, saMnata-saMgAta-suta-prazAviziSTa pIThavALo, hariNInA jAnu jevI utta-vistRta-jAMdha pIyukta, velatA-kasa-nipAta-aMkellA-pahAra parivarjita dehavALo hato. lagAma suvarNa jaDela darpaNa kArasukata aocitta vAbhiraNa yukata hatI. kAThI bAMdhavAnA hetuthI prayojanIya rassI, uttama svarNaghaTita suMdara puSpo tathA darpaNothI samAyukta hatI. vividha ranamaya hatI. tenI pITha svarNayukta maNi racita tathA kevala vaNa nirmita akasaMjJaka AbhUSaNa jenA madhyamAM jaDela hatA. AvI vividha prakAranI ghaMTI ane motInI serothI parimaMDita hatI. * x - mukhAlaMkaraNa hetu karketana-chaMdanIla-maskata AdithI racita ane mANeka sAthe viddhathI te vibhUSita hatI. svarNamaya tilakathI susajja mukha hatuM. te azva devamatithI viracita hatuM. devarAja IndranI savArInA azva samAna gatizIla tathA surUpa hato. pAMca cAmarone dhAraNa karelo, nabhacArI, vikasita nayana, kokAsita padlayukata AMkho, sadAvaraNanava kanaka tapita tapanIya tAlu-jIbha, zrI abhiSeksa nAka, puSkarapatra samAna-nsalila biMduyukta acaMcala phUrtiluM zarIra hatuM. cokSa caka parivrAjaka samAna hilIyamAna, khuracaraNa cacapuTathI dharaNitalane abhihata karato baMne caraNone yugapata uThAvatA paNe mukhamAMthI nIkaLatA hoya tevo jaNAto hato, temanI gati lAghavayukta hatI. te jaLamAM paNa thala samAna zIutAthI cAlavAmAM samartha hato. prazasta AvarSothI yukata hato. uttama jAti-kuLa-rUpa-vizvAstha hato. vizuddha lakSaNayukata hato. sakaLa prakRtamedhAvI-bhadraka-vinIta, aNu-tanaka-sukumAla-niSNa roma zarIrI hato. potAnI gatithI devatA, mana, vAyu tathA garUDanI gatine jitanAro hato, capala ane dvatagAmI hato. RSinI jema kSAMtikSama, suziyasamAna pratyakSataH vinIta hato. te jaLa, agni, patthara, mATI, kIcaDa, kaMkarathI yukta sthAna. retIvALA stAna, nadInA taTa, pahADanI taLeTI, uMcA-nIcA pahAra, parvatIya guphA, e badhAMne anAyAsa lAMghavAmAM samartha hato. te acaMpAtika, daMDapAtika, aHsupAtika, akAlatAlu, kALahesi, jitanidra gaveSaka, jinapariSaha, jAtyajAtika, malihAni, sugajha suvarNa komaLa maNAbhirAma kamalAmela nAmanA akSaranane senApati kramathI ArUDha thayo. evA azvArUDha senApatie rAja pAsethI asirana lIdhuM. te talavAra nIlakamala jevI, caMdramaMDala sadaMza, zatruvinAzaka hatI. tenI mUTha varNa ane ranathI nirmita hatI. temAMthI navamAlikA puSpa jevI sugaMdha AvatI hatI. vividha prakAre maNIthI nirmita vela AdinA citro hatA. te camakatI ane tIkSaNa hatI, lokamAM anupama hatI. te vAMsa, vRkSa, bhesa AdinA zRMga, hAthI AdinA dAMta, loha, lohamaya bhAre daMDa, vaja, AdinA bhedanamAM samartha hatI. savA Apatihad cAvatu jaMgama dehanA bhedanamAM samartha hatI. [8] te asiranI 50-aMgula lAMbI, 16-aMgula pahoLI ane AI aMgula pramANa jADI hatI. [ca] rAjAnA hAthathI te asiTana laIne sonApati ApAta kirAto hatA tyAM Avyo. ApAta kirAto sAthe yuddha karavA lAgyo. tyAre te suSeNa senApatie ApAtakirAtone had-mathilAvaravIra ghAtita cAvata diza-vidizAmAM bhagADI dIdhA. * vivecana-81 thI 83 : sva sainya pratiSedha thayA pachI tenArUpabaLano netA veija - vastu viSayavarNaka pUrvokta ja levuM. cAvatu bharata rAjAnA agrasainya ApAta kirAto vaDe cAva pratiSedhita Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 thI 83 joIne AzarakatAdi vizeSaNa viziSTa kamalApIDa ke kamalAmela nAme aza upara beTho. have akSarananuM varNana kare che - x - te prasiddhaguNa nAmanA kamalAmela azvanane senApati sannAhAdi paridhAnavidhithI beTho. te azva kevo hato ? 80 aMgula uMco, gula e ahIM pramANa che, 99 gula pramANa madhya paridhivALo, 108 aMgula lAMbo, ghoDAnI uMcAI-khurathI AraMbhIne karNa sudhI, madhya bhAga-pRSTha-pArthaudAMtara sudhI, laMbAI-mukhatI pUMchaDA sudhI. -x * x * banIza gula uMcAI, cAra gula pramANa kAna kemake nAnA kAna e jAtya azvanuM lakSaNa che. A kAnanI uMcAIthI sthira cauvanava jaNAvela che. ghoDAnAM yauvananuM patana thatAM strInA stananI mAphaka ane baMne karmonuM patana thAya che. * X - X - 20 aMgula pramANa bAhA - zirobhAganA adhovartI ane ghUMTaNanI uparavata caraNa bhAga, cAra aMgula pramANa ghuTaNa-bAhA ane jAMghanI saMdhirUpa avayava, 16-aMgula pramANa jaMghA- jAnu nIcenA khura sudhInA avayava, cAra aMgula uMcI khura-paganA talarUpa avayava, A badhAM avayavonA saravALAthI pUrvokta 80-aMgularUpa thAya. zreSTha azvamAnane AzrIne che. jo ke pArAsara nAme laukika graMthamAM A viSayamAM traNa gAthA vRttikAre noMdhI che. jo * X - X - X - jo ke temAM pramANamAM pheraphAra che. ame te matAMtara noMdhela nathI.] have avayavomAM lakSaNopetatva sUcave che. muktolI-nIce ane upara saMkIrNa, paNa maLe kaMIka vizALa koThI vatu samyagravartuLa, vaLavAnA svabhAvavALo paNa stabdha nahIM tevo madhyabhANa, ahIM madhya paridhirUpa ja vicAratA ucita upamA thaze. kaMIka gula sudhI namavAne AraMbhela, kemake ati namela hoya to besavuM duHkhada bane che. pRSTha * payaNa sthAna, arthAt besanArane sukhAvaha pITha che. samyam - nIcenIcenA krame namela pRSTha jenI che te, saMgata-deha pramANocita pRSTha jevuM che te. sujAta-jamadoSa hita pRSThavALo. prazasta-lakSaNAnusAra pIThavALA. bIjuM keTaluM kahIe ? pradhAnapRSThavALo. pRSTha varNana kahyuM. have tenA ja bAkInA bhAgane kahe che - hariNInI jAnavatu unnata ane baMne paDakhAM vistRta tathA cama bhAgamAM stabdha sudaDha pRSThavALo. vega, latA, carmadaMDa, tarjana vizeSa AghAtathI rahita kemake te asavAranA manane anukULa cAripaNe che tapanIyamaya darpaNa AkAre annAlaMkAra vizeSa che jemAM tenuM mukha saMyamana vizeSavALo. vakanakamaya zobhanapuSpa ane sthAyaka tenA vaDe cikita ranamayI raju *x * payaNinA deDhI karaNArthe azvanA baMne paDakhe baMdhAtI paTTikA, suvarNayukata maNimaya patrikA nAme bhuSaNa, *x* vividha ghaMTikAjAla ane mauktika jAla, tenA vaDe parimaMDita pRSTha vaDe zobhatA kaStanAdi ranamaya mukhamaMDanAyeM racita prItamANeka azvanA mukhanA bhUSaNa vaDe bhUSita kanakamaya pAthI suthukRtu tilaka. devamatithI vividha prakAre sati surendranuM vAhana-aa, tene yogya - 4 - x * jevo buslIzrama deva anna kare che, tevo A paNa kare che. surUpa-suMdara, hIM 4 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 tahIM dolAyamAna kemake sahaja caMcala aMgo che, gaLuM-mastaka-bhAla-be kAnanA mULamAM vinivezathI pAMca saMkhyAvALA je cAru cAmara tene mastakamAM dhAraNa karela. * x * ahIM mAIDa zabdanA vyAkhyAnamAM mastakanA alaMkAra rUpe ja kahela che, karNAdi alaMkArarUpe nahIM. lokamAM paNa te rIte pAMca cAmara kahevAya che. devamati vikaliAtAdi vizeSaNa viziSTa uccaHzravA nAme zakano azva paNa thAya, tethI kahe che - anabhacArI, kemake abhayArI azva uzravA che, tenAthI anya. - x * abhela-doSAdi vaDe asaMkucita nayana jenA ja che. tethI ja kokAsitavikasita deDha kemake athupAta nathI karatA, padmavALI paNa romarahita AMkho jenI nathI tevo. zobhAne mATe ke daMza-mazakAdithI rakSAyeM pracchAdana payukta, te navA suvarNanA-svarNataMtu yukta pracchAdana parpha che. tapta tapanIyavat lAla tALavuM ane jIbha jenA che tevA mukhavALo. lakSmInA abhiSeka nAmaka zArIrika lakSaNayukta nAsikA jenI che te. athavA pAThAMtarathI ziriSapuSpavata atizeta nAsikA jevI che te. jemAM kamaladala samAna jaLabiMduo che tevo arthAt jema pukan jaLamAM rahIne vAyunI AhatathI jaLabiMdayukta thAya che, tema A paNa salila arthAtu lAvaNyamaya che. tenA biMdu-chATAthI yukata, biMdunA grahaNathI ahIM pratyaMga lAvaNya sUcavela che. - x * - acaMcala-svAmInuM kArya karavAmAM sthira, caMcala-zarIranA jAtisvabhAvathI. * x * cohA-snAna karela, caraka-ghATibhikSAcara parivrAjaka, te carakaparivrAjaka, * * * azucinA saMsarganI zaMkAthI potAne saMvarato evo - x * have A kriyAvizeSathI jAcava batAve che - khura pradhAna caraNo, AghAta vizeSathI tenA vaDe gharaNitalane Thokato-Thokato -x-x- savAranA prayogathI nRtya karato ja azva agrapAdane uMcA kare che, temAM A zaktine vizadvArathI dazavi che - baMne paNa caraNone ekasAthe mukhamAMthI nIkaLatA hoya tema kADhato evo - X - X - pharI bIjI kriyAnA darzanathI A ja vastune vizeSathI kahe che - lAghava vizeSathI padAnAlanA taMtu ane jaLa, te paNa dugadikane saMcaratA arthAt jema bIje saMcaratA mRNAla taMtu udakamAM paNa sthira thatA nathI, tevo A nathI. - X - mAtRpakSa, pitRpakSa, saMsthAna, vizvAsthatAthI te prazasta che, kemake pradakSiNAvahatva ane zubhasthAnazcitatva che, vaLI bAra Avarta jemAM che te. - X - X - varAha kahe che, te zlokanI kaMIka vRtti jaNAve che - prapANa-uttarohanuM tala, gala-kaMTha, jemAM rahela devamaNi nAmaka Avarta azvanA mahAlakSaNapaNe prasiddha che baMne kAna, eTalAM sthAnomAM rahela tathA pRSTha-5yaNa sthAnA madhya, cakSanI upara rahela, baMne hoTha, sakitha-pAchaLanA baMne paganA ghUMTaNanA uparanA bhAge, bhujA-baMne paganA ghUMTaNano uparano bhAga, kukSi-baMne paDakhAmAM rahela, lalATa eTalA sthAno Avarta sahita hatA. ahIM kAna ane nayana Adi sthAno baLe saMgApaNe hovA chatAM jAtinI apekSAthI bAra ja sthAno gamavA. sthAna medAnusAra sthAnIbhedo paNa bAra ja che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/81 thI 83 sukula prasUta-azva zAstrokta kSatriyaazvapitRka, medhAvI-svAmInI saMjJAdithI prAptArthanA dhAraka, bhadraka-aduSTa, vinIta-svAmInA ISTakAritvathI, aNukatanuka-ati sUkSma, sukumAla romayukta snigdhazarIrI, - x - deva, mana, pavana, garuDanA vegathI adhivegathI jaya karanArI gati. tethI ja capaLa zIghragAmI-ati zIghragatika. krodhanA abhAve paNa asamAgraMthI nahIM, tevI kSAMtithI je kSamA. RSi-anagAvat, kSamApradhAnatvathI tenA page latAno mAra ke mukhamAM cokaDuM ke puMchamAM AghAta karavo nathI paDato. suziSyanI jema pratyakSapaNe vinIta - 4 - x - taTa-nadIno kinAro, kaTaka-parvatIya nitaMba, laMghana-atikramaNa, preraNa-ArUDha puruSanA abhimukha darzanadhAvanAdi vaDe saMjJAkaraNapUrvaka pravartavuM, nisvAraNA-tenA pAra pamADavo. temAM samartha. - 4 - 4 - mArgAdinA kheda ane medamAM paNa AMsu na pADanAro, azyAma tAluvALo - 4 - 4 - kAla-arAjakatAmAM rAjAnA nirNAyakapaNAmAM adhivAsanAdi samaye zabda karanAro kAlaheSi. ALasane jItela te jitanidrA kemake kAryamAM pramAdI che. athavA jitanidvatva-yuddhano avasara prAptapaNAthI azvaratnanA alpanidrApaNAthI che. - gaveSaka-mUtra maLanA utsargAdimAM ucita anucita sthAnano anveSaka, jitaparISaha-zIta, AtapAdimAM paNa kheda na pAmato, jAti-mAtRpakSamAM pradhAna-nirdoSa mAtRka, nirdoSa pitRtva, AvA guNavALo ja samaye svAmIno droha karato nathI - x - malli-vikasita kusuma jevo zubha, azleSmatvathI pUtibaMdha rahita dhANa-nAsikAvALo, popaTanA pIMchA jevA suSThu varNa jeno che te. kAyAthI komaLa, manobhirAma kamalAmela azva hato. 94 pachI teNe zuM karyu, te kahe che - "kuvalaya" ItyAdi. te asiratna narapatinA hAthathI grahaNa karIne te senApati jyAM ApAta kirAto che, tyAM jAya che. jaIne ApAtakirAta sAthe yuddha karavAne lAgyo. te asiratna kevuM hatuM? nIlotpalanA dala sardeza. rajanikara maMDala-caMdrabiMba, tenI sadaMza, tene bhamADatA vartulita tejaskatvathI caMdramaMDalAkAra dekhAya che. athavA rajanikaramaMDala samAna mukhavALuM che. zatrujanano vinAza karanAra, kanakaratnamaya hAthamAM grahaNa yogya muSTi jenI che tevuM, navamAlikA nAme je puSa, tenI jevuM surabhigaMdhavALuM. vivida maNimayI valli AkAranA citronI vividha racanA vaDe AzcaryakRta. zANa upasthI utArIne niSkiTTI karela. tethI ja dIpyamAna tIkSNa dhArA jenI che tevuM, divya khaDgajAtipradhAna, lokamAM anupamAna kemake ananya sardeza che. vaLI tenA ghaNAM guNo che. kevA? vaMza-veNu, rukSa-vRkSa, zrRMga-mahiSAdInA zIMga, hAthI AdinA dAMta, kAlAyasaloDhuM, vipulaloha daMDaka vajra hIskajAtiya, teno bhedaka. ahIM vajranA kathanathI durbhedhanuM paNa bhedakatva kahela che. bIjuM keTaluM kahIe ? badhe ja apratihata, durbheda chatAM amoghazaktika vastu. jaMgama-cara pazu-manuSyAdinA deha, teno bheda karavAmAM samartha. ahIM yAvat zabda saMgrAhaka nathI paNa bhedakazakti prakarSaka adhivacana che. jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 have tenuM pramANa kahe che - 50 aMgula lAMbu, 16-aMgula pahoLuM, ardha aMgula pramAma jADAIvALuM e tenuM utkRSTa pramANa che, evuM te asiratna kahela che. je 32aMgula pramANa saMbhaLAya che, te madhyama pramaAma che - 4 - 4 - senApatie yuddha karyA pachI zuM thayuM ? te kahe che - suSeNa senApatie ApAtakirAtone hata-mayitAdi karI dIdhA ItyAdi. 36 * sUtra-84 : tyAre te ApAtakirAto suSeNa senApati vaDe hatha-mathita thayA yAvat bhAgI gayelA. teo DaryA, trasta-vyathita-udvigna thayA, bhaya pAmI gayA, asthAma-baLa-vIrya-puruSakAra parAkrama rahita thaI gayA. TakI zakavAne asamartha thaI aneka yojana dUra cAlyA jaI, ekAMtamAM maLyA, maLIne jyAM siMdhu mahAnadI hatI tyAM AvyA, AvIne vAlukA saMthArAmAM saMtharyo, saMgharIne vAlukA saMcAre beThAM, besIne akrama bhakata grahaNa karyo, grahaNa karIne vAlukAsaMthArogata thaI, mukha uMcu karI, vastrarahita thaI, aThThama bhaktikapaNe temanA kuLa devatA meghamukhanAgakumAra devone manamAM dhyAna karatA rahyA. tyAre te ApAtakirAtono akramabhakata paripUrNa thatAM meghamukha nAgakumAra devonA Asano calita thayA. tyAre te meghamukha nAgakumAra devoe Asanone calita thayA joyA, joIne avadhi prayojyuM. prayojIne ApAtakirAtone avadhijJAnathI joyA. joIne ekabIjAne bolAvIne Ama kahyuM - nizce he devAnupriyo ! jaMbudvIpa dvIpanA uttara bharatAI kSetramAM ApAtakirAto siMdhu mahAnadImAM vAlukAnA saMcAre jaIne, mukha uMcu rAkhI, vastrarahita thaI, akrama bhaktikapaNe ApaNane-kuladevatA meghamukha nAgakumAra devane manamAM dhyAyIne rahyA che. to he devAnupiyo ! to ApaNe mATe zreyaskara che ke ApaNe ApAta kirAtonI pAse pragaTa thavuM joIe. ema kahI ekabIjAnI pAse A kathana svIkArIne tevI utkRSTi, tvarIta gatithI yAvat cAlatA-cAlatA jyAM jaMbudvIpadvIpanuM uttarAI bharata kSetra che, jyAM siMdhu mahAnadI che, jyAM ApAta-kirAto che, tyAM Ave che. AvIne AkAzamAM addhara rahI. ghaMTaDIyukta paMcavarSI pravara vastro dhAraNa karI te ApAtakirAtone Ama kahyuM o ApAtakirAto ! tame badhAM jene mATe urdhvamukha thaI, vArahitapaNe akramabhaktika thaI amane-kuladevatA meghamukha nAgakumAra devane manamAM dhyAyIne rahyA cho, te ame-meghamukha nAgakumAra devo, tamArA kuladevatA tamArI pAse pragaTa thayA chIe. to he devAnupiyo ! kaho, ame zuM karIe ? tame zuM Iccho cho ? tyAre te ApAtakirAto meghamukha nAgakumAra devo pAse A kathana sAMbhaLI, avadhArI, harSita-saMtuSTa-AnaMdita citta thaI Avat prasanna hRdaye utthAnathI uThe che. uThIne jyAM meghakumAra devo che, tyAM jAya che, jaIne be hAtha joDI yAvat Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/84 38 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 mastake AMjali karI, meghamukha nAgakumAra devone jaya-vijayajI vadhAve che, vadhAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo koI apArthita prArthaka, duraMta pAMtalakSaNa cAvata hI-zrI parivarjita che, jeNe amArA dezanI upara jaldIthI dhasI Avela che. he devAnupiyo ! temane khadeDI do, jethI amArA deza upara te aAkramaNa na karI zake. tyAre te meghamukha nAgakumAra devoe ApAta kirAtone Ama kahyuM - o devAnupiyo ! te mahartika mahAdhutika cAvatuM mahAsaukhya bharata nAme cAturaMta cakravartI che. temane koI deva, dAnava, kiMnara, kapuraSa, mahoma ke gaMdharva zapayoga, agni prayoga ke maMgapayoga vaDe bAdhA pahoMcADavA ke rokavA samartha nathI. to paNa ame tamArA priya ane mATe bharata rAjAne upasarga karIzuM. ema kahI ApAtakirAto pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne vaikiya samuThThAta kare che. karIne meghasainya vikurte che, vikuvane jyAM bharata rAjAno vijaya rUMdhAvAra niveza hato, tyAM Ave che, AvIne vijaya skaMdhAvAra niveza upara jadI vAdaLA garajavA lAgyA, jadI vijaLI camakavA lAgI, turaMta yuga, muzala muddhi pramANa dhArA vaDe omeghane sAta ahora varasAda varasAvavAne pravRtta thayA. * vivecana-84 - tyAre te ApAta kirAto supeNa senApati vaDe hastamathita yAvata pratiSedhita thaI bhayAkuLa, naSTa, prahAra vaDe ardita, udvigna-krI AnI sAthe na yuddha karIe tevA AzayavALA thayA. e rIte samyak bhaya prApta thayA. asthAma-sAmAnya zakti hita, abala-zArIrika zakti rahita, puruSAbhimAna - parAkramathI rahita, parasainyane sahapta karavAne azakya che tema jANI aneka yojano bhAgI gayA. pachI zuM kare che ? bhAgIne te ApAtakirAto eka sthAne bhegA thAya che, thaIne jayAM siMdhu mahAnadI che, tyAM Ave che, AvIne retInA kaNamaya saMthAro kare che, karIne retInA saMthAre Arohe che, pachI rAmabhakta grahaNa kare che, karIne vAlukA saMtAke rahelA urvamukha, nirvastra thaI parama AtApanA kaSTane anubhave che. pachI traNa dina anAhArI thaI temanA kulavasala devo meghamukha nAme nAgakumAra devone manamAM thAyIne rahe che. have te devo zuM kare che ? te kahe che - citamAM ciMtavyA pacI te ApAtakirAtone aDhamabhakta paripUrNa thatAM meghamukha nAgakumAra devonA Asano calita thAya che, te devo - x + avadhijJAna prayoje che, prayojIne avadhijJAna vaDe ApAtakirAtone jue che, joIne ekabIjAne bolAvIne kahe che ke - jaMbUdvIpamAM uttarArdha bharatotramAM ApAtakirato siMdhunadImAM retInA saMyArAne prApta thaI cAvatu meghamukha devone manamAM dayAna karIne rahyA che, to ApaNe te ApAtakirAto pAse pragaTa thaIna- ekabIjAnI pAse Ama vicAraNA kare che - anaMtarokta kathana svIkAre che * * svIkAryA pachI teo zuM kare che ? te kahe che - te devo tevI utkRSTa ane varita gati vaDe sAva cAlatAM-cAlatAM jaMbUDhIpadvIpanA uttara bharatAddhamAM siMdhunadImAM ApAtakirata loko hatA tyAM AvyA, AvIne aMtarikSamAM rahI laghughaTikAyukta paMcavaNa pravara vastro paherIne te ApAta kiratone A pramANe kahyuM- o ApAtakirAto * x * vAlukAsatArake rahela yAvata aSTamabhaktiko kuladevatA meghamukha nAgakumAra devone manamAM thAyIne rahelA cho, tethI ame meghamukha devo, tamArA kuLadevatA, tamArI pAse AvelA chIe, to amAruM zuM kArya che, te jaNAvo, sAme kaI pravRtti karIe ? ApanA manane abhISTa zuM che? te jaNAvo. kuLadevatA prazna karyA pachI zuM kare che ? te kahe che - pachI te ApAtakirAta meghamukha devo pAse A kathana sAMbhaLI-samajIne harSita-saMtuSTa thayA ItyAdi pUrvavatuM. urva thavApaNe uDyA, uThIne meghamukha devo pAse AvyA, AvIne be hAtha joDyA ItyAdi pUrvavata. meghamukha devone jaya-vijayathI vadhAvIne A pramANe kahyuM -x* koI apAcitano prArthaka Adi vizeSaNa yukta amArA deza upara dhasI Avela che, tethI temane tathA prakAre pheMkI do jethI pharI ahIM na Ave. have meghamukha devoe je kahyuM ? te kahe che - x - he devAnupiyo! A bharatakAme cAturaMtacakravartI rAjA che, je mahartika, mahAdhunika cAvatuM mahAsaukhya che. A bharatane koI deva-vaimAnika, dAnava-bhavanavAsI, kiMra Adi cAra vyaMtara vizeSavAcI che, teo zastra ke agni ke maMgapayoga vaDe, A traNe uttarottara balAdhikapaNe jANavA. te upadrava karavAne, ApanA dezane AkramaNarUpa pApakarmathI nivAravA samartha nathI. to paNa A du:sAdhya kAryamAM paNa ApanI prIti arthe bharata rAjone upasarga karIzuM, ema kahI, te ApAtakirAtonI pAsethI nIkaLe che - x - - pachI zuM karyuM ? te kahe che - jaIne uttara vaikriyArthe prayatna vizeSathI Atmapradezone zarIranI bahAra vikrve che ane samavahata thaIne te Atmapadeza vaDe gRhita pudgalo vaDe vAdaLo vikrve che, vikrvIne bharatanA vijaya rUMdhAvAra niveza pAse Ave che, AvIne tenI upara jaldIthI ItyAdi badhuM pukala saMvartaka meghAdhikAravatuM kahevuM. cAvatuM varasavAne te devo pravRtta thayA. A vyatikara thatAM je bharatAdhipe karyuM, te kahe che - * sUtra-85 thI 80 : [85] tyAre te bharatarAja, vijaya rUMdhAvAranI upara yugamuzala muSTi pramANa mAtra zArAthI sAta rAzi ovamegha va varasAvatA jue che. joIne camarinane sparze che. tyAre te zrIvansa sardezarUpa lAvo kahevo cAvatuM bhAra yojanA tIrNa vistAra che - phelAve che. tyAre te bharata rAja potAnI aMdhAvara sainya sahita samarana upara ArUDha thayo. thaIne divya chagaranano sparza karyo. te chagaradana 9,ooo vaNa zalAkAthI parimaMDita hatuM. mahAha ane ayodhya hatuM. te nirNayasupazadviziSTa-lUTa-kacanamaya pRSTha daMDa yukta hatuM. mRdu AkAravALuM, vRtta-laSTa Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 thI 8 80 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 araviMda karNikA samAna rUpavALuM hatuM. bastipadezamAM piMjara jevuM pratita thatuM hatuM. tenA para vividha citrakArI karelI, maNi-motI-muMgA-tapela varNa tathA rano dvArA pUrNa kaLazAdi mAMgalika vastunA paMcaraMgI ujjavala AkAra banelA hatA. ranonA kiraNo sadeza raMgasthanAmAM nipuNa paraSo dvArA suMdara rUpe raMgela hatuM. tenA upara rAjalakSmInuM cihna aMkti hatuM - - Ajuna suvarNadvArA AcchAdita pRSThabhAga, cAra khUNA tapta suvaNamiya paTTaNI pariveSTita hatuM. atyadhika zrIthI yukta hatuM. zaradaRtunI nimaLa, paripUrNa caMdramaMDala sardeza rUpavAna hatuM. teno svAbhAvika vistAra rAja bharata dvArA tII phelAvelI potAnI baMne bhUjAnA vistAra jeTalo hato. te kumudavana saMdeza dhavala hatuM, bharata rAjAnA jaMgama vimAna jevuM hatuM. sUryanA tapa, AdhI, vadi doSonuM vinAzaka hatuM. pUvacirita tapa-puNyakarmanA phaLasvarUpa te prApta thayela hatuM. [6] te chabarana ahad, bahuguNa pradAyaka, RtumAM viparIta sukha-chAyA karanAruM, chAratanamAM pradhAna, aApunyavALAne sudurlabha hatuM. [8] cakravartI rAjAnA tapa guNonA phaLanA ekadeza bhAgarUpa, vimAnavAsIne paNa dubhitara hatuM. tenA upara phUlonI mALA laTakatI hatI. zAradIya dhavalameghA tathA caMdranA prakAza samAna bhAsvara hatuM. te divya hatuM. 1ooo devothI adhiSThita hatuM. rAjA bharatanuM te chagana bhUtala uparanA paripUrNa caMdramaMDala jevuM lAgatuM hatuM. rAja bharate sArzatA chagarana sAdhika bAra yojanA tIrNa phelAI gayuM. * vivecana-85 thI 87 : divyavarSo pachI te bharatarAjA svasainyamAM ukta prakAre sAtarAtri pramANa kALA meghavRSTi thatI joIne carmaranane sparze ce. ahIM avasaNata carmaratva varNAka sUtrano atideza karatA kahe che - te sarve pUrvavatuM. - have chatraratna kevuM che, evuM jijJAsune tenuM svarUpa pragaTa karatAM kahe che - chagarana, bharatanuM-dharaNitalanA pUrNacaMdra samAna varte che. bIjI zI vizeSatA che ? 99,000 pramANa suvarNamaya zalAkA vaDe parimaMDita, bahumUlya athavA cakravartIne yogya, ayodhanIya-jene jotAM ja pratibunA zastra uThatAM nathI. nivaNa-chiddha graMthi Adi doSarahita, lakSANayukata hovAthI suprazasta, atimanojJa athavA atibhArepaNAthI ekadaMDa vaDe duvarNatvathI pratidaMDa sahita evuM je laSTa kAMcanamaya supuSTa daMDa jemAM che te - - mRdu-dhRSTapRSTa hovAthI sukumAla, rUpAsaMbaMdhI, vRta. laSTa je araviMda, teno bIja koza, tenA samAna zetatva ane vRtavathI AkAra jeno che te. bastipadeza nAmaka jhamadhyabhAgavartI daMDanA prakSepasthAna rUpa che. pAMjarAnA AkAre virAjita che. vividha prakAranI racanA vaDe citrakarma jemAM che te. eka ja vAtane vizeSathI kahe che. - maNi, motI, pravAla, tapta evuM je tapanIya-rakta suvarNa paMcavarNika. zANa utArathI, dIptivALA karAyela rano, tenA vaDe cita. rUpa-pUrNakaLazAdi mAMgalya vastuno AkAra jemAM che te. ratnonI kiraNa sama canA, tenA parikarmakArI. yathocita sthAne raMgadAna vaDe anusaMpadAyakame raMjita. sajalakSmI vila arjuna nAme je zveta suvarNa tenA vaDe AcchAdita pRSTha dezabhAga jeno che te. bIjA vizeSaNanA prAraMbhamAM takALa mAta, je tapanIya, tenA pahastathI pazleiSTita, cAre aMtamAM tasuvarNapaTTa yojita che. tethI ja adhika sazrIka zaratakALanA caMdrava nirmaLa pratipUrNa caMdramaMDala samAnarUpa. bharata rAjAnA tIcha prasArita baMne bAhu pramANa mAna vizeSa, te pramANathI svabhAvathI vistRta. te cakrIe sparzatA sAdhika bAra yojana vistRta thAya che. caMdravikAzInA vatanI jema hota. bharatanA saMcaraNazIla jaMgama vimAna jevuM kemake sukhAvaha che. sUryanAtApAdi doSo, teno kSaya karanAra athavA tenAthI janmatA viSAdano kSaya karanAra. A chaganA AzrayathI viSAdI doSa thatAM nathI. tapoguNa-pUrva janmamAM AsIrNa tapoguNa mahinAthI vadhu. have gAthA baMdhanathI vizeSaNone kahe che - mAta - raNamAM bIjA koI anya yoddhA vaDe khaMDita na karAyela, temAM aizvaryAdinA dAnarUpa ghaNAM guNo che. RtuthI viparIta jemake - uNakatamAM zItaLachAyAdi Ape che. utkRSTa pradhAna chatra guNayuktatvathI chatromAM ratnasamAna, aja punyavALAne durlabha. pramANa rAjA - svavikALa ucita zarIra pramANayukta rAjA. cha khaMDanA adhipatitvathI sarvarAja saMmatatvathI pramANIbhUta rAjA. AnA vaDe vAsudevAdino nirAsa karyo che. cakavartInA sucarita vizeSa kRlanA eka deza bhAgarUpa, sAtha cakravartInA pUrva ajita tapanuM phaLa - nava nidhAna, cauda ratnAdimA vibhakta, tenA ekadezabhUta A chatrarana devapaNAmAM durlabhatara che. kemake tyAM cakavartIpaNuM asaMbhava che. laTakatI evI puSamALAno samUha jemAM che te. zarakALa bhAvI zveta vAdaLo, zaradaRtuno caMdra, tenA jevA prakAzathI janita udhota jeno che te. sahadeva adhiSThita. *x - te divya chatraranane bharatarAjAe sparzatA jaldIthI carmaranavat sAdhika bAra yojanA tIrNa vistarela che. ahIM sAdhikatA paripUrNa carmaranane DhAMkavA mATe che. anyathA vRSTi upadravathI vasainyane bacAvI na zakata. -- have pachI zuM karyuM? te kahe che - * sUtra-88,89 : [8] tyArapachI te bharatarAjA chatraratnane kaMdhAvara upara sthApI dIdhuM. sthApIne maNiratanane sArze che. varNana yAvat chamaranane vasti bhAgamAM pe che. te anativara suMdara rUpavALuM hatuM. zilAnI jema atisthira carmarana upara kevaLa vAvela mAtra zAli-yava-ghauM-maga-aDada-tala-kaLathI-STika-nipAva-caNAkodarA-kutuMbharI-kaMgu-vaka-rAka tathA dhanIyA, varaNa, hAritaka, Adu, mULA, haLadara, dudhI, kAkaDI, baDa, bijo Adi badhAM zAka vagerene utpanna karavAmAM kuzaLa hatuM. sarvajana vikRta guNa hatA. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388,89 82 jaMbUtIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 te gAthApati rana bharata rAjAne te divase vAvelA, pAkelA, sApha karelA badhAM prakAranA dhAnyanA hajAro kuMbho samarpita karyA. tyAre te bharata rAja camarana upara samArUDha thaI chagaranamAM AcchAdita thaI, maNi ratnakRta udhotamAM samudgatabhUta sukhasakhe sAta rAtri pasAra karI. [8] te avadhimAM rAjA bharatane, tenI senAne bhukhe pIDA na karI, dainya na anubhavyuM, na bhayabhIta thayA ke na duHkhita thayA. * vivecana-88,89 : pachI te bharata chagaranane aMdhAvAranI upara sthApe che, pachI maNiratnane sparze che. maNirananuM varNana pUrvavatu. * * sparzane carmarana ane chatraratna saMpuTa milanathI sUrya-caMdrAdi loka niraddha thatAM, sainyamAM aharniza udhota mATe 94 rana basti bhAge maNirana sthApe che. (zaMkA) e pramANe sarva sainyAvarodha thayo, tathA temAM kaI rIte bhojanAdi vidhi thAya ? te AzaMkA prati kahe che - te bharatarAjAnA - x * gRhapatirana. te kevo che ? A prakAre sarvajanomAM vizrutaguNa jene che te. atipradhAna bIjI vastu jemAM vidhamAna nathI te, suMdara rUpavAnuM. zilA jevI zilA kemake atisthiratvathI che carmaratnamAM vAvela mAtra paNa lokaprasiddha bhUmi kheDavI Adi karma sApekSa nahIM. bhakSANAdine yogya zAli AdinA nipAdaka athavA savAre zilAmAM rAkhela sAMjesUryAsta kALe nipAdaka. - x - x - temAM zAli-jyamAdi, cava-ghoDAne priya, ghauM vagere, paTikA-sAITha divase pAkatA cokhA, nipAva-vAla, kutuMbharI-dhAnyakakaNa. - X - X * upalakSaNathI masura Adi bIjA paNa dhAnyo levA. aneka dhAnya-dhAnyama, varaNa-vanaspati vizeSanA patro, ItyAdi je haritaka pagazAka - x * pUrve kutuMbharI zabdathI dhAnyabhedano saMgraha karyo, have tenA pAMdaDAnA bhakSyatvathI patrazAkamAM saMgraha che, te punarukti nathI. Adu Adi sUraNa kaMdAdi upalakSaNarUpa mUlaka-hatidataka. AnA vaDe kaMdamUla zAka kahyA. have phaLa-zAkane kahe che - alAbu-tuMba, trapuSa-cIbhaDAnI jAtinA tuMba, kaliMga, kapittha, ablikA. A phaLazAkanA upalakSaNathI jIvaMti Adi grahaNa karavA. * * * * * sarva zabdathI bIjA zAkAdi paNa grahaNa karavA. (zaMkA jo gRhapati rana dIrdha kriyA vinA maMtra saMskAthI dhAnya Adi utpAdana kare che, to carmaranamAM bIja vAvavAthI zuM prayojana ? tenA vinA paNa tenuM divyazaktipaNAthI niSpAdana kema na kare ? (samAdhAna] bIjA kAraNa samUhanA saMghaTanapUrvaka kAraNanA kArya janakatvanA niyamathI. - x - x * tethI ja ati nipuNa - potAnI kArya vidhimAM ati nipuNa. dhe uktaguNayogI gRhapati ratna je avasarocita kare che te kahe che - carmaratna ane chagarananA saMpuTanA saMghaTanA pachI te bharatano gRhapati rana te ja divasamAM vAvela, paripAka dazA prApta, lakhela badhAM dhAnyonA aneka hajAro kuMbho 2i6/6] prAkRta kare che. kuMbhanuM mAna - be azatInI eka pazalI ItyAdi. mati - mukI, tapramANa dhAnya paNa azati ja kahevAya che. tenI jema prakRti-nAvAkAre vyavasthApita aMjalirU5, be prakRtinI setikA, cAra setikAno eka kuDava-palikA samAna mApa vizeSa, cAra kuDavano prastha, cAra prasthano ATaka, cAra ADhakano droNa, 80 Dhaka arthAt 20 droNano madhyama kuMbha, 100 ATakano eka utkRSTa kuMbha. ahIM upalANathI sainyane je bhojana upayogI che, te badhuM ja lAve che. - tyAM bharata kaI rIte keTalo kALa rahyo, te kahe che - gRhapatine karela dhAnyanI upasthApanA pachI te bharata carmarana ArUDha chatra ranathI AcchAdita maNiratnakRta udhota samudgaka saMpuTarU5 prApta hoya tema sukhemukhe sAta ahorAtra sudhI rahyA. A ja vAta jaNAvatAM kahe che tene bhukhe na pIDyo ke na dainyatA pAmyo. na bhaya ke na du:kha thayuM. - x * bharata cakI mAphaka sainyane paNa temaja hatuM. temane paNa bhukha Adie na pIDyA. * sUtra-90 thI 5 - [eo] tyAre te bharatarAjAne sAta ahorAtra paripUrNa thatA A AvA svarUpano abhyArthita ciMtita, prArthita manogata saMkalpa utpanna thayo-are ! A koNa ApArthitapAki, duraMta-prAMta lakSaNa yAvata hI-zrI parivarjita che, je mane A AvAvarUpano yAvat abhisamanvAgata thaI vijaya chAvaNI upara yuga muzalamuSTi cAva4 varSa varasAve che. tyAre te bharatarAjAne A AvA svarUpano abhyarthita, ciMtita, pArthita manogata saMkalpa samutpanna thayo jANIne 16,000 devo yuddha karavAne pravRtta thayA. tyAre te devo saddabaddha varmitakavacavALA thaI cAvatu Ayudha-paharaNa laIne jyAM meghamukha nAgakumAra devo hatA tyAM Ave che, AvIne meghamukha nAgakumAra devone A pramANe kahyuM - o meghamukha nAgakumAra devo ! ApArthitapAki yAvata -thI parivarjita zuM tame jANatA nathI ke cAturaMta cakravartI bharata rAja je mahaddhika che, yAvatuM tene upadrava karavA ke rokavA koI samartha natI, to paNa tame bharatarAjAnI vijaya chAvaNI upara yuga muzalamuSTi pramANa mAtra dhArAthI oghamegha sAta ahorathI vaSarNa karI rahyA cho. tame ahIMthI jaldIthI cAlyA jAo athavA A jIvanathI AgaLanuM jIvana jevAne taiyAra thaI jAo. tyAre te meghamukha nAgakumAra devo ke devone Ama kahetA sAMbhaLI mAM, trAsa pAmyA, vyathita thayA, udvigna thayA, bhayabhIta thaIne meharInyanuM pratisaMharaNa kayuM karIne jyAM ApAtakirAta hatA tyAM Ave che, AvIne ApAtakirAtone Ama kahe che - devAnufpayo! A bharatarAja mahahika cAvatu niSe koI deva vaDe cAvatu anipayogathI ke vAvata upadrava karavA ke rokavA samartha nathI, to paNa devAnapiyo ! ame tamArA priyane mATe bharatarAjAne upasarga karyo. tame G C Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3290 thI 95 snAna karI, balikarma karI, kautuka-maMgala-prAyazcitta karI, bhInuM paTTazAka dhAraNa karI, vastra nIce laTakatAM kinArA saMbhALIne, zreSTha pradhAna ratno laI, aMjali joDI, page paDI bharata rAjAnuM zaraNuM lo. uttamapuruSo praNipatita vatsala hoya che. Apane bharatarAjA taraphathI koI bhaya rAkhavAnI jarUra nathI. 83 e pramANe je dizAthI pragaTa thayelA, te ja dizAmAM pAchA gayA. tyAre te ApAtakirAto meghamukha nAgakumAra devo vaDe ema kahevAtA utthAna vaDe uThe che, uThIne snAna karI, balikarma karI, kautuka-maMgala-prAyazcitta karI, bhInuM vastra dhAraNa karI ItyAdi vaDe - 4 - bharata rAjA hato tyAM AvyA. AvIne be hAtha joDI yAva mastake aMjali karI bharata rAjAne jaya-vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne zreSTha pradhAna ratnonuM bheTaluM karI Ama kahyuM - [1] saMpattidhara ! guNadhara ! jayadhara ! hrI-zrI-dhI-kIrtinA dhAraka narendra ! rAjocita hajAra lakSaNothI saMpanna ! A rAjyane cirakALa dhAraNa karo. [2] azvapati, gajapati, narapati, navanidhipati, bharatakSetranA prathama adhipati, 32,000 janapadanA svAmI ! ghaNuM jIvo. [93] prathama narezvara, Izvara, 64,000 nArIonA hadayezvara, lAkho devonA svAmI, caudaratnonA svAmI, yazavI ! - --- [4] - - - Ape samudra ane piryanta uttara-dakSiNa samagra bharatakSetrane jItI lIdhuM che, ame ApanA dezamAM vasIe chIe. [5] aho ! Apa devAnupiyAnI Rddhi, dhuti, baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama che, Apane A divya devadhuti, divya devAnubhAva, labdha-prAptaabhisamanvAgata thayA che. ame ApanI Rddhi yAvat abhisamanvAgata thaI che, te sAkSAt joyela che, he devAnupriya ! amane kSamA karo. ame ApanI kSamA mAMgIe chIe. he devAnupriya ! Apa kSamA karavAne yogya cho. ame bhaviSyamAM pharI kadi AvuM nahIM karIe, ema kahI hAtha joDI, page paDI bharatarAjAnuM zaraNuM lIdhuM. tyArapachI te bharatarAjA te ApAtakirAtonA pradhAna zreSTha ratnone svIkAre che, svIkArIne ApAtakirAtone A pramANe kahe che - jAo, tamane meM mArI bAhunI chAyAmAM svIkAra karyA che. tame nirbhaya ane nirudvega thaI sukhasukhe raho. have tamane koIthI bhaya nathI. ema kahI satkAra ane sanmAna karyuM, satkArI-sanmAnIne vidAya ApI, tyArapachI te bharatarAjA suSeNa senApatine bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - o devAnupiya ! tuM jA, siMdhu mahAnadInA bIjA pazcimI niSkuTe siMdhunadI sudhInA sAgaranI maryAdAmAM sama-viSama niSkuTone sAdhita kara, sAdhita karIne pradhAna-zreSTha ratnone grahaNa kara. karIne mArI A AjJA jaldIthI pAchI soMpa. A badhuM dakSiNanA vijaya varNanavat badhuM kahevuM yAvat bhogone anubhavato * vicarI rahyo che. jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 * vivecana-90 thI 95 - samudgaka rUpapaNe rahyA pachI te bharatarAjAne sAta ahorAtra paripUrNa thayA pachI, AvA svarUpano yAvat saMkalpa upajyo. tene ja kahe che - o sainiko ! A koNa prArthitaprAryakAdi vizeSaNa viziSTa che, je mane A AvA divya devo jevI RddhivALA rAjAne - 4 - jene divya devadhuti, devAnubhAva ItyAdi prApta hovA chatAM chAvaNI upara yugamuzala muSTi pramANa mAtra dhArA vaDe varasAda varasAve che ? ahIM kirAtane ja grahaNa karavAnA chatAM kono A upadrava upakrama che, ema sAmAnyathI jJAna hovA chatAM, A koNa che evA AkrozathI upasthita ghaNAM vairImAM A koNa che, je mArI sAme ubho thayo che, ItyAdi bhUpati bhAvane vicArIne yakSoe je karyu, te kahe che - ukta ciMtAnA utpanna thayA pachI bharatanA A AvA yAvat saMkalpane samutpanna jANIne caudaratnanA adhiSThAyaka 14,000 deva ane 2000 bharatanA aMgarakSaka evA 16,000 devo, jo ke strIratnanA vaitADhya sAdhyA pachI prApta thatA hovAthI 13 ratnonA 13,000 devo ja saMbhave che, to paNa A vacana sAmAnyathI che. teo yuddhane mATe uMghata thayA. kaI rIte ? te pUrvavat. te bharatanA nIkaTanA devoe zuM kahyuM ? te kahe che - o meghamukha devo ! ItyAdi - 4 - zuM tame jANatA nathI ? arthAt jANo ja cho. cAturaMta cakravartI bharata rAjAne koIpaNa deva-dAnavAdi vaDe zaprayogAdithI upadrava karavA ke rokavAne samartha nathI. ajJAnapUrvakanI pravRtti moTA anarthane mATe ane pravartakane bADha bAlizabhAva udbhAvana mATe thAya che. jagamAM ajeya jANavA chatAM tame bharata rAjAnA vijaya skaMdhAvAra upara varasAda varasAvo cho. A avicArI kArya karo cho ? - 4 - ahIMthI jaldI bhAgI jAo athavA jo na bhAgyA to A bhavathI bIjA bhava-pRthvIkAyikAdimAM jAo arthAt apamRtyu pAmo. - X - [zaMkA] devonuM nirUpakrama Ayu hovAthI apamRtyuno asaMbhava che, A vacana bAdhAvALuM che. [samAdhAna sUtronA vaicitryathI bhayasUtra hovAthI vivakSaNAmAM doSa nathI. tam i badhuM pUrvavat. vizeSa e ke - dhanaghaTAne pAchI saMharI le che, varasAda aTakatAM te saMpuTathI cakrInuM sainya bahAra nIkaLyuM - 4 - 4 - he devAnupriyo ! A bharata rAjA maharSika yAvat tene devAdi vaDe astra prayogAdi vaDe yAvat rokavAne samartha nathI, to paNa ame Apa saunI prIti mATe bharata rAjAne upasarga karyo, to he devAnupriyo ! tyAM jAo. snAnAdi vizeSaNa Ardra-sadha snAna vaza thaI, jaLa vaDe bhInA thaI, uttarIya paherIne jAo. AnA vaDe Avo avilaMba sUcavyo. adhomukha aMcala-laTakato cheDo je rIte rahe tema. AnA dvArA paherelA vastrabaMdhananI kALa avadhimAM vilaMba na karavA sUcavyuM che athavA AnA dvArA abaddha kacchava sUcavela Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 3/90 thI 95 che. tema darzAvIne potAnI dinatA batAvI che. - x* x - zreSThapradhAna ratno laIne, aMjali karIne, caraNanA mugaTa-mastaka rAkhIne bharata rAjAnuM zaraNuM svIkAro. uttamapuruSo praNipatita vatsala hoya che. Apane bharatarAjAthI koI bhaya nathI tema kahIne je dizAmAMthI pragaTa thayelA, te ja dizAmAM pAchA gayA. have bhagnecchA svecchAe je karyuM te kahe che - badhuM pUrvavat vizeSa e ke - ratnonuM bheMTaNuM dhare che. pachI zuM kahyuM? te kahe che - he vasadhAra ! cha khaMDavartI dravyanA svAmI athavA tejodhara, guNadhara-guNavAna, jayadhara-vihepI vaDe adharSaNIya, hI-lajjA, zrI lakSmI, dhRti-saMtoSa, kIrti-varNavAda A badhAMnA dhAka aneka lakSaNavaMta, amAruM A rAjya dIrdhakALa pAlana karo. athatu amArA dezanA adhipati thAo. | he azvapati ItyAdi 32,000 janapo je rAjA, tenA svAmI! ghaNuM jIvoghaNuM jIvo. he prathama narezara he zaryadhara, he 64,ooo nArInA prANavallabha, ranonA adhiSThAtA mAgadhatIrthAdhipAdi lAkho devonA Izvara! cauda ratnezvarI yazavI! pUrvapazcima-dakSiNa saMbaMdhI samudra, giri-laghu himavaMta, tenI maryAdAmAM che te. ukta traNa dizAmAM samadra ane adhika uttaramAM himavaMta. utarAddha-dakSiNAddha bharata arthAta paripUrNa bharata, tamArA vaDe jitAyo che. - x - tethI nava nidhi ane saMpUrNa cauda ratnonA saMpattivAnuM. tethI ame devAnupiyanA dezamAM vasIe chIe atha tamArI prajArUpa che. 3mo - AzcaryamAM, devAnupiyanI Rddhi, dhuti, yaza, baLa, vIrya, pukAra parAkrama arthAt RddhayAdi AzcaryakArI che. te kevI che ? divya-sarvotkRSTa, devanI jevI dhati, e rIte divya devAnubhAvane prApta karela che, abhi sanmukha Avela che. bIjA pAsethI sAMbhaLatA paNa Azcarya thAya che, jotAM to vizeSa thAya tethI kahe che ApanI trAddhi-saMpatti joI, cakSa vaDe pratyakSa anubhavI. -x - ApanI yuti temaja yaza balAdi paNa joyA cAvatu-Rddhi, yaza, baLa, vIrya abhisama vAgata thayelA joyA. tethI devAnupriya ! amane kSamA karo. ame bALaceSTA karI che, mATe amane kSamA karo. Apa kSamA karavAne yogya cho - X - X * have pharI AvuM nahIM karIe. e pramANe aMjalI joDI, page paDI, bharata rAjAnuM zaraNa svIkAre che. have prasAdAbhimukha bharatanuM kRtya kahe che - pachI te bharata rAjA te ApAtakirAtonA pradhAna zreSTha ratnone svIkAre che. svIkArIne te ApAta kirAtone kahyuM - tame tamArA sthAne jAo, mArA bAhunI chAyAmAM tamane svIkArela che, tamArI mAthe mAro hAtha che, nirbhaya ane udvegarahita thaI sukhe sukhe tame raho. tamane have koI bhaya nathI, ema kahI sakArI-sanmAnIne svasthAne javAnI jA ApI. have kiratone sAdhyA pachI narendrae zuM karyuM ? te kahe che - pachI bharate suSeNa senApatine bolAvyo. bolAvIne ema kahyuM - devAnupriya ! jA, pUrvasAdhita nikaTanI apekSAthI bIjA, sIMdhamahAnadInA pazcima bhAgavartI nikuTa, sANa-pazcimI samudra, utaramAM laghuhimavaMta, dakSiNamAM vaitADhyagiri, teTalI mayadA jevI che te. AnA vaDe vibhAga karyo. jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 lAghavatA mATe kahe che - jema dakSiNa dizAnA siMdhunikUTone sAdhyA, te badhuM kahevuM. - x - x * pachI zuM thayuM ? te kahe che - * sUtra-96 : tyArapachI divyacakrana anya koI dine AyudhagRha zALAthI nIkaLe che, nIkaLIne AkAzamAM sthita thayuM yAvat IzAnadizAmAM vadhu himavata parvatAbhimukha tarapha cAlyuM. tyAre te bharatarAja divya cakranane pAvatu laghu himavata varSadhara parvatanI kaMIka samIpe bAra yojana lAMbI cAvatu laghuhimavaMtA girikumAra devane AzrIne akramabhakata svIkAryo. badhuM mAgadhatIvit kahevuM cAvatuM samudranA rava jevo nAda karatA-karatA uttara dizAbhimukha jyAM laghuhimavaMta varSadharapata che tyAM AvyA. AvIne laghuhimavaMta varSadhara parvatane traNa vakhata zithI sparze che, sparzane Aznono nigraha karyo karIne pUrvavat yAva4 kAna sudhI bhANa kheMcIne A vacano tyAM te narapatie ka@A yAvatu badhAM ApanA dezavAsI chIe, ema kahI udad AkAzamAM parikara-nikarita madhye bANa choDyuM yAvatuM tyAre te bANane bharata rAja vaDe ud AkAzamAM choDAtA jaldIthI kara yojana jaIne laghuhimavata girikumAra devanI maryAdiAmAM paDyuM. tyAre te laghuhimatakumAra deve mayadAmAM bANane paDatuM che. joIne te asarakata, raTa, yAvatu patidAnamAM savauSadhi, mArA, gozISa caMdana, kaTaka cAvatuM brahanuM jaLa lIdhuM. laIne tenI utkRSTI cAva4 uttara vadhu himavaMtagirinI maryAdAmAM huM Apano dezavAsI chuM yAvatu huM Apano uttaradizAno aMtAla chuM yAva4 vidAya ApI. * vivecana-96 : uttarIya siMdhu nikuTa sAdhanA pachI te divyacakara7 anyadA koI dine Ayudha gRhazALAthI nIkaLyuM, nIkalIne AkAzamAM rahyuM. cAvat padathI hajAra caNA vaDe saMparivRta, divya truTita zabdanA saMninAdathI AkAzane puratuM ema levuM. IzAna khUNAmAM laghuhimavaMta parvatAbhimukha cAlyu. chAvaNI nAMkhIne laghuhimavaMtagiri maLe javAne IzAnamAM ja RjumArga che. pachI narendrae je karyuM te kahe che - bharate cakaranane laghu himava giri tarapha jatuM joIne kauTuMbika puruSone AjJA karI ke hastiratna sajAvo, senA sajAvo, snAnavidhAna, hasti, ArohaNa, mArgamAM AvatA nagarAdinA svAmIne jItavA, temanuM bheTazuM svIkAravuM, cakarananuM anugamana ItyAdi karyuM -x-x * pachI laghu himavaMtagiri pAse bAra yojana lAMbI, nava yojana vistINadi vizeSaNa viziSTa chAvaNI nAMkhI. vadhaDI ranane bolAvI pauSadhazALA karAvI. laghu himavaMtagirikumArane sAdhavA nimitte pauSadha paNa kare che. jyAM sudhI sUra kahevuM ? samudranA svarUpa samAna karatAM-karatAM, 'tatva' zabdathI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhamabhakta, pAraNuM, kauTuMbikone bolAvavA, senA sajaja karavI, azaratha taiyAra karavo, snAnavidhAna, azvArohaNa, cakaratna mAnuM gamanAdi. * x * e rIte uttara dizAbhimukha laghuhimavaMta parvate jAya che, jaIne te parvatane traNa vakhata rathanA agrabhAgathI sparze che, ativegamAM pravRtta vegIvastune AgaLa pratibaMdhaka bhIMtamAM saMghaTanathI traNa vakhata tADana karatA vega ghaTe che, tema darzAvavA ahIM traNa ema kahyuM pachI ghoDAne rokyA. pachI zuM banyuM, te kahe che - cAre ghoDAne rokIne mAgaghatIyadhikAra samAna badhuM kahevuM. jyAM sudhI kahevuM ? bANane kAna sudhI kheMcIne, ahIM jova' e vacanathI ratha sthApana, dhanuhiNa, bANagrahaNa kahevuM. pachI bANane te prakAre karIne tyAM A vayo kahyA - x - tame sAMbhaLo ItyAdi be gAyA "ame tamArA dezavAsI chIe" sudhI kahevuM. A zubhaparyAya che, jema udloka zubhaloka che, ItyAdi. pachI AkAzamAM laghuhimavata girikumAra tyAM saMbhavatA nathI mATe bANa choDe che. ahIM "parikara nikarita madhya" vALI baMne gAthA kahevI. pachI zuM thayuM ? bharata rAjAe te bANa uMce AkAzamAM choDatAM jaldI ja chara yojana jaIne laghuhimavaMtagikuimAra devanI maryAdAmAM ucita sthAne paDyuM. pachI te deva potAnI maryAdAmAM bANane paDeluM joIne Asusupta, duSTa ItyAdi vizeSaNavALo thayo. * x * bANa grahaNa karIne nAma vAce che te kahevuM prItidAna-phaLa pAkAMta vanaspati vizeSa rAjyAbhiSekAdi kAryopayogI, kalpavRkSanI puSpamAlA ane gozIpacaMdana, kaTaka, guTita, vastra, AbharaNa, nAmAMkita bANa lIdhu, paDAdrahanuM jaLa le che. laIne utkRSTa devagatithI bharatAMtike jAya che. uttaramAM laghuhimavaMtagirinI maryAdAmAM huM Apano dezavAsI chuM yAvatu huM Apano sevaka chuM ema kahevuM. huM Apano uttarIya lokapAla chuM. ahIM cAvata padathI pIrtidAna lAve che. bharata svIkAre che, devane satkAre che, sanmAne che ane vidAya Ape che. - x * matapa kare che, pAraNuM kare che. digvijaya karavAne mATe kaSabhakUTa javA taiyAra thayA - * sUtra-97 thI 100 : [7] tyAre te bharata yA azvone roke che, rokIne rathane pAcho vALe che, vALIne jyAM prabhakaTa che, tyAM Ave che, AvIne RSabhakUTa parvatane traNa vakhata rathanA agrabhAgathI sparze che, sAzana azvono nigraha kare che, karIne rAne Ape che, sthApIne cha tala, bAra khUNA, ATha kaNikAvALA, sonInA adhikaraNa saMsthita evA kAkaNiratanane sparze che, ane RSabhakUTa parvatanA pUrvIya kaTakamAM nAma aMkti kare che. %io avasarpiNImAM trIjA ArAnA pAchalA bhAgamAM huM bharata nAme cakavartI thayo.... [] huM pahelo rAja, huM bharatAdhipa naravarendra chuM mAro koI pratizatru nathI, meM bharata ogane jItela che. [10] ema kahI nAma aMkita karyuMnAmAMkita karIne rathane pAcho vALe jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 che, vALIne jyAM vijaya rUMdhAvAra niveza che, jyAM bAhya upasthAna zALA che, tyAM Ave che, AvIne yAvatu laghuhimavaMta girikumAra devane AzrIne aSTAliMkA mahAmahotsava puro thatA AyudhagRha zALAthI nIkaLe che, nIkalIne yAvatu dakSiNa dizAmAM vaitAdya parvatAbhimukha javA pravRtta thayA. * vivecana-97 thI 100 : himavaMtane sAdhita karyA pachI te bharatarAjA azvone dakSiNa pArthamAM rahela ghoDAne roke che, DAbI bAjunA baMne azvone AgaLa kare che. rathane rokIne pAcho vALe che, vALIne RSabhakUTa pAse jAya che. jaIne RSabhakUTa parvatane traNa vakhata rathanA agrabhAgathI sparze che, sparzIne rathane sthApe che. sthApIne-x- aSTa suvarNamaya kAkaNIratnane sparze che. vyAkhyA pUrvavat. sparzIne RSabhakUTa parvatanA pUrvanA kaTakamAM nAmane - x - lakhe che. zuM lakhe che ? avasarpiNInA A trIjA ArAnA pazcima bhAgamAM arthAt trIjA bhAgamAM-"huM cakravartI bharata chuM" ema nAma lakhyuM. huM prathama-pradhAna rAjA che. pradhAna zabdArtha levAthI RSabhadevanA prathama rAjApaNAmAM Agama sAthe virodha nahIM Ave. huM bharatoganA adhipati, sAmaMtAdino Indra chuM, mAro koI pratibu nathI. meM bharatakSogane jItela che. ema karI nAma lakhe che. - X - kRtakRtya thaI je kare che, te kahe che - nAma lakhIne ratha pAcho vALe che, vALIne vijayaDaMdhAvAranivezamAM bAhya upasthAnazALAe Ave che. AvIne - ahIM cAvatu padathI - azvone rokIne ratha sthApe che, temAMthI utare che. snAnagRhamAM pravezI. hAya che, bahAra nIkaLI, bhojana karI, bAhya upasthAnazALAmAM siMhAsane bese che. zreNi-prazreNIne bolAve che. laghu himavaMta girikumAra deva nimite aSTAlikA karavA AjJA Ape che, AjJA pAchI soMpe che. te divya cakarAne laghuhimavaMta girikumAra devanA aSTAlikA mahA mahotsava saMpanna thatAM AyudhagRhazALAthI nIkaLe che, nIkaLIne-x* dakSiNa dizAne uddezIne vaitADhya parvatAbhimukha javA pravRtta thayA. * sUtra-101 thI 103 : [11] tyAre te bharatarAjA te divyacakanane yAvatuM vaitADhaya parvatanA uttarIya nitaMbe jAya che, jaIne vaitaya parvatanA uttarIya nitaMbamAM bhara yojanA lAMbI yAvatu pauSadhazALAmAM praveze che yAvatu nami ane vinamI vidhAdhara rAjAnA nimite amabhakta grahaNa kare che. karIne pauSadhazALAmAM cAvatu nami-vinamI vidhAdhara rAjAne manamAM dhyAyIne tyAM rahe che. tyArapachI te bharata sajAno akramabhakata paripUrNa prAyaH thatAM nami-vinami vidhAdhara rAjAne divyamatithI preritamati thaI ekabIjAnI pAse pragaTa thayA, thaIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyA nikSe jaMbUdvIpa hIpanA bharataddojhamAM bharata nAme cAturaMta cakravartI utpanna thayo che. to atIta-vamAna--anAgata vidhAdhara Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/101 thI 103 co. rAjAno e kahyuM che ke cakravartIne bheTazuM kare. to he devAnupiyA ApaNe tyAM jaIe ApaNe paNa bharatarAjAne bheMTaNuM karIe, ema kahIne vinamIe potAnI divyamatithI prerita thaIne mAna-unmAna-pramANayukata, tejasvI, rUpa-lakSaNayukata, sthitayauvana ane avasthita keza tathA nakhavALI, saroganAza karanArI, bALavRddhikAriNI, Icchita zItoSNa Azayukta strIratna subhadrAne sAthe lIdhI. [1] teNI traNa sthAnamAM kRza ane traNamAM tama hatI. zivalI yukta hatI, traNamAM uad, gaNamAM gaMbhIra, traNamAM kRSNavarNa, traNamAM zveta, traNamAM laMbAIyukata ane traNa sthAnamAM vistarNa hatI. [10teNI samazarIrI hatI. bhAratamAM sarvamahillAmAM pradhAna hatI. suMdara stana-jaghana, suMdara hAtha-paga-yena-keza-dAMta yukata hatI. janahRdaya mama ane manaharI, zRMgAranA AkArarUpa yAvatu yukta upacAra kuzaLa, rUpamAM devAMganAnA sauMdaryanuM anusaraNa karatI hatI. te subhadrA bhadra yauvanamAM vahetI rupIranane [vinami lAvyo namie ratna, kaTaka, guTikane le che. - pachI tenI utkRSTI, varitA yAvatuM uddhata vidhAdharagatithI jyAM bharata rAja che, tyAM Ave che. AvIne aMtarikSamAM rahIne laghughaTikAyukata yAvat jaya ane vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne A pramANe kahyuM - ' he devAnupiya ! Ape jItI lIdhela che yAvat ame ApanA AjJAvata sevaka chIe. ema kahIne he devAnupiyA Apa A bheTanuM svIkAra karo. ame A yAvata vinami zrIratnane ane nami rahenone samarpita kare che. tyAre te bharatarAja yAvatu prativisarjita re che, karIne pauSadhazALAthI nIkaLe che, nIkaLIne nAnagRhamAM praveze che. pravezIne bhojanamaMDapamAM cAvatuM nami-vinami vidhAdhararAjAne AzrIne aSTAliMkA mahAmahotsava kare che. tyAre te divya cakarana AyudhagRha zAlAthI nIkaLe che yAvat uttara-pUrva dizAmAM gaMgAdevInA bhavanAbhimukha javA pravRtta thayo. te badhuM ja siMdhunI vakatavyatA anusAra kahetuM yAvatuM vizeSa e ke 1008 kuMbha, ranayukta, vividha masikanaka-ranathI Alekhita be suvarNa siMhAsana bheTa karyA. bAkI badhuM pUrvavatuM vAva4 mahotsava karyo. * vivecana-101 thI 103 - pachI te bharatarAjA te divya cakaranane dakSiNadizAmAM vaitADhya parvata abhimukha jatuM jue che, joIne pramodAdi tyAM sudhI kahevuM jyAM sudhI bharata jyAM vaitAdya parvatanA uttarapAvartI kaTaka che, tyAM Ave che, AvIne vaitAdya parvatanA uttarabhAgavartI kaTakamAM bAra yojana lAMbI, nava yojana vistIrNa Adi chAvaNI kahevI. bharata pauSadhazALAmAM bharata pravezyo. namivinami - RSabhasvAmInA sAmaMta kaccha-mahAkacchanA putro ane vidhAdhara rAjAne sAdhita karavA amabhakata grahaNa karyo, karIne pauSadha zALAmAM pauSadhikAdi jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra vizeSaNayukta nami-vinami vidhAdhara rAjAne manamAM dhyAyIne rahe che. pakSI anukaMpAthI emanA upara bANa choDavAthI prANadarzana thAya, te kSatriya dharma nathI. siMdhu Adi devI mAphaka A baMnene manamAM karavA vaDe sAdhanA upAyamAM pravRta thayo. teNe bAra varSIya yuddha paNa thayuM. - X - A aMtaramAM je thayuM, te kahe che - te bharatano aThThama bhakata paripUrNa thatAM nami-vinami vidhAdhara rAjA divyAnubhavajanitatva jJAnathI preritamatithI avadhijJAnAdinA abhAvamAM paNa je te baMnene bharatanA manoviSayakajJAna, te saudharma-izAnadevInA mana:pravicAra devonA kAmAnuSakta manojJAna samAna divyAnubhAvathI jANavuM. anyathA teo paNa svavimAna cUlikA vajAdi mAtra viSayaka avadhimatithI teTalAM ja jJAnane lIdhe kAmakrIDA anukULa cepTAnuM ubhukhatva na saMbhave. baMne ekabIjAnI pAse AvyA, AvIne Ama kahyuM - jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM bharatanAme cAturaMta cakravartI rAjA utpanna thayo che. tethI traNe kALanA vidhAdhara sAno e kalA che ke cakravartIne bheMTaNuM karavuM, ApaNe paNa tyAM jaIne bharatarAjAne bheMTaNuM karavuM joIe. ema paraspara kahIne uttarazreNino adhipati vinami subhadrA nAmaka ranane ane dakSiNa zreNi adhipati rano, kaTako, guTiko lAve che have vinami zuM karIne subhadrAnane le che - divyamatithI prerita thaIne cakavartIne jANIne, anaMtarokta sUgathI cakravartItva pAmyA chatAM paNa je cakravartI ityAdi kahyuM te subhadrA strIratnanI jema upayogI che. te subhadrA kevI che ? mAna-unmAna-pramANa yukta, temAM mAnAdi pramANa graMyAMtarathI jANI levA. te subhadrA tejasvI, suMdara AkAravALI, chatrAdi lakSaNothI yukta, jeNInuM yauvana avinAzIvathI sthita che, jeNInA keza ane nakho na vadhavAnA svabhAvavALA hatA. ahIM bhAva evo che ke - teNInI bhujAnA mULa AdinA roma na vadhavAnA svabhAvavALA hatA, anyathA teNIno kezapAza pralaMbapaNe uttarasUjhamAM kahevAze, te ayukta thAya. teNInA sparzathI sarve rogo nAza pAmatA hatA. [asthati cakavarganA sarvadoSa nAza pAmatA hatA, paNa mRtyu nIra Ave tyAre teNInA patine sahana karavAnA sAmano abhAva rahe che, jema brahmadatta yakIne dAhajUra thayo tyAre zAMta na thayo - 'vRtti' | balakarI-saMbhoga karatAM baLanI vRddhi karanArI, bIjAnI jema paribhogamAM balakSaya thato nathI. (zaMkA] siddhAMtamAM saMbhaLAya che ke "had RSTa azvaglAni darzanathI' strIratanI svakAmuka puraSa bibhiSika utpAdana che, to A kaI rIte yukta che ? (samAdhAna] cakravartIne ja apekSIne ukta vyAkhyAna che, jo ke tema chatAM bahAdatta cakInA dAhopazamamAM samAdhAna pachInA daMDavarNananI vyAkhyAthI jANavuM. viparIta RtumAM paNa IcachAnusAra je zItauSNa sparza, tenA vaDe yukata - uNa RtumAM zItasparza, zItamAM uNa. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/101 thI 103 te madhyabhAga, udara ane zarIramAM pAtaLI hatI. tethI tavaMgI Adi kahevAya che. [zaMkA] sAmudrika zAstramAM dAMta, tvacA paNa pAtaLA kahevAya che, to ahIM traNa saMkhyA ja kema? vicitratAthI, - 4 - strIpuruSa sAdhAraNa je trikarUpa lakSaNa te teja rIte nibaddha che. ahIM kevaLa strIjAtine ucita lakSaNo kahyA te strIratnanA prastAvathI - 4 - e 1 yogya ja che. tethI ja dAMta ane tvacAdi pAtaLA hovA chatAM tenI vivakSA karI nathI. netrano aMtabhAga, hoTha, yonibhAgamAM tAmra-lAla hatI. AMkhanA khUNAnuM tatva ja strInA cakSunA cuMbanamAM puruSane ati manohara thAya che traNa valaya-madhyavartIrekhArUpa jene che te - 4 - trivalIkatva strI mATe ati prazasya che, puruSo mATe tema nathI. - x - stana, ghana, yonibhAgamAM unnatta, nAbhi-satva-svaramAM gaMbhIra, romarAjI-stAnI DIMTaDI-netranI kIkI traNe kRSNavarNI, dAMta-smita-cakSatraNe zveta, veNI-bAhulatA-locana traNe pralaMba hoya, throNiyakra - jaghanasthalI-nitaMbabiMbomAM vistIrNa. samazarIrI-samacaturasa saMsthAnatvathI che, bhArata kSetramAM badhI mahilAmAM pradhAna, suMdara stana-jadhana, zreSTha hAtha-paga-nayana jenA che te. keza, dAMta tenA vaDe janahadaya ramaNI - jonAra lokanA cittanA krIDA hetuka, tethI ja manoharI. zrRMgAranA gRha jevI suMdaraveSavALI, ucita evuM gamana, smita, vANI, apuruSa ceSTA, netraceSTA, prasannatAthI je saMlApa-paraspara bhASaNarUpa, temAM nipuNa evI, saMgata evA lokavyavahAromAM kuzaLa, IndrANI ke devInA sauMdaryarUpane anusaratI, kalyANakAriNI, cauvanamAM vartatI evI subhadrA strIratnane laIne tevI uSkRtAdi gatithI bharata pAse Avyo. AvIne AkAzamAM rahIne laghughaMTikA yukta paMcavarSI zreSTha vastro dhAraNa karyA ityAdi. jaya ane vijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne ema kahyuM - devAnupriya vaDe jItAyela che yAvat zabdathI mAgadhanA AlAvAvat kahevuM, vizeSa e ke uttaramAM "laghuhimavaMtanI maryAdAmAM'. ame Apa devAnupriyanA AjJAvartI sevako chIe ema kahIne - "amAruM A prItidAna svIkAro'' kahI vinamie strIratna ane namie ratnone samarpita karyA. have bharate zuM karyu te kahe che - tyAre te bharatarAjA prItidAna grahaNa karI, satkArAdi karI, vinami-namine vidAya ApIne ane pauSadhazALAthI nIkaLIne snAnagRhamAM praveze che, pravezIne snAnavidhi patAvIne bhojana maMDapamAM pAraNuM kare che. zreNi-prazreNi janone bolAve che, aSTAhikA mahotsava kare che, tyAM sudhI jANavuM. pachI te nami-vinami vidhAdhara rAjA aAhnikA mahAmahotsava kare che, AjJA pAchI soMpe che tema jANavuM. have digvijayanA parama aMgarUpa cakraratnano vyatikara kahe che - pachI - nami vinami vidhAdharone sAdhyA pachI te divya cakraratna Ayudha gRhazALAthI nIkaLyuM ItyAdi pUrvavat. vizeSa e - izAnadizA kahevI. vaitADhyathI gaMgAdevI bhavanAbhimukha jatAM IzAnakhUNo Rju mArga che. ahIM nirNaya karavA jaMbUdvIpa AlekhIne jovuM. - x - badhuM siMdhudevInA kathAnAnusAra gaMgAbhilASa vaDe jANavuM. te prItidAna sudhI kahevuM. vizeSa e - 1008 kuMbho ratnanA, vividha suvarNa-maNimaya citrita be siMhAsano jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 kahevA. bAkI badhuM pUrvavat yAvat aSTAhikA mahotsava kare che. - x - 4 - 4 - gaMgAdevInA bhavanamAM bhoga vaDe 1000 varSa vItAvyAnuM je saMbhaLAya che, te A sUtra ane cUrNimAM kahela nathI. RSabhastrithI jANavuM. 92 * sUtra-104 H tyArapachI te divya cakraratna gaMgAdevIne AzrIne aSTAkSikA mahA mahotsavathI nivRtta thatAM AyudhagRhazALAthI nIkaLyuM, nIkaLIne yAvat gaMgA mahAnadInA pazcima kinArAthI dakSiNadizAmAM khaMDaprapAta guphAbhimukha javA pravRtta thayuM. pachI te bharata rAjA yAvat jyAM khaMDapapAta guphA che tyAM Ave che, AvIne badhu vaktavyatA kRtamAlaka deva samAna jANavI. vizeSa e ke nRtyamAlaka deve prItidAna rUpe AlaMkAskibhAMDa ane kaTaka AvyA. bAkI badhuM pUrvavat vat aSTAhikA mahAmahimA karyo. tyArapachI te bharata rAjA nRtyamAlaka deva saMbaMdhI aSTAlikA mahotsava pUrNa thatAM suSeNa senApatine bolAve che, bolAvIne yAvat siMdhunA AlAvA samAna jANavuM. cAvat gaMgA mahAnadInA pUrvIya niSkuTa je gaMgA sahita samudra ane parvatanI maryAdAmAM sama-viSama niSkuTo che, tene jIte che, jItIne pradhAna zreSTha ratnone svIkAre che. pachI jyAM gaMgA mahAnadI che, tyAM jAya che. jaIne bIjI vakhata paNa skaMdhAvAra sainya sahita gaMgA mahAnadI, je nirmaLajaLanA uMcA taraMgo yukta hatI, tene nAvarUpa cAritnathI pAra kare che. karIne jyAM bharata rAjAno vijaya skaMdhAvAra niveza che, jyAM bAhya upasthAnazALA che, tyAM Ave che, AvIne abhiSekya hastiratnathI nIce utare che. utarIne pradhAna zreSTha ratno laIne jyAM bharatarAjA che, tyAM Ave che, AvIne be hAtha joDI yAvat aMjali karI bharatarAjAne jayavijaya vaDe vadhAve che, vadhAvIne te pradhAna zreSTha ratno arpaNa kare che. tyArapachI te bharata rAjA suSeNa senApati pAsethI pradhAna zreSTha ratnone svIkAre che, svIkArIne suSeNa senApatino satkAra-sanmAna kare che, karIne tene vidAya Ape che. tyArapachI suSeNa senApati pUrvavat yAvat vicare che. - tyAre te bharata rAjA anya koI divase suSeNa senApatiratnane bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM . o devAnupriya ! tuM jA, khaMDaprapAtaguphAnA uttara dvAranA kamADo ughADa, ughADIne jema tamisA guphAmAM kahyuM, te badhuM ahIM kahevuM yAvat Apane priya thAo. bhAkI pUrvavat yAvat bharata uttara dvArethI nIkaLyo. jema meghAMghakArathI caMdra nIkaLe, tema pUrvavat pravezato maMDalonuM Alekhana kare che. te khaMDapAta guphAnA bahumadhyadezabhAgamAM yAvat unmagna-nimanajalA nAme be mahAnadIo pUrvavat che. vizeSa e ke pazcimI kaTakathI nIkaLatI evI pUrvamAM gaMgA mahAnadIne maLe che. bAkI pUrvavat paraMtu pazcimI kulathI gaMgAmAM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /104 jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 saMkrama kahevo. tyArapachI khaMDapapad guphAnA dakSiNa dvAranA kamADo varSa moTAmoTA phaucArava karatA-karatA sarasara thaIne potAnA sthAnethI khasI gayA. tyArapachI te bharata rAjA cakrana darzita mArge cAvatu khaMDapAta guphAthI dakSiNa dvArethI meghAMdhakArathI nIkaLatA caMdranI jema nIkaLyo. * vivecana-104 : gaMgAdevIne sAdhyA pacI te divya cakarana gaMgAdevI nimite aSTAkSikA mahotsava pUrNa thatAM AyudhagRhazALAthI nIkaLe che. yAvatu zabdathI aMtarikSamAM rahyuM Adi pado levA. gaMgA mahAnadInA pazcimI kinArethI dakSiNa dizAmAM khaMDaprapAta guphA samukha prayANa karyuM. pachI te bharata rAjA cakarAne jue che, ItyAdi khaMDaprapAta guphAmAM Ave che, sudhI kahevuM. badI kRtamAla vaktavyatA - tamisA guphAdhipati deva tavyatA jANavI. vizeSa e ke guphAdhipati deva nRtamAlaka kahevo. prItidAnamAM bharaNa bharela pAtra ane kaTaka kahevuM. ukta vizeSa sivAya badhuM sakAsanmAdi pUrvavat cAvat aSTAlikA kahevuM. dhe dAkSiNAtya gaMgA nikuTa sAdhanA adhikAra kahe che - khaMDaprapAta guphAdhipatine sAdhyA pachI bharatarAjAe nRtamAlaka devane AzrIne aSTAhnikA pUrNa thatAM senApatine bolAvIne kahyuM- devAnupiyA siMdhu nadInA nikuTa sAdhavAno pATha gaMgAnA AlAvANI jANavo. * * * * * ganI vyAkhyA pUrvavat gaMgAnA AlAvAthI vicAryuM. have nRtyamAladevanuM vazIkaraNa prayojana kahe che - gaMgA nikuTanI sAdhanA pachI bharate senApatine bolAvIne Ama kahyuM ahIM guphAnA kamADanA udghATananI AjJApanAdi, 49 maMDala AlekhanA sudhI badhuM tamisAguphAnI jema jANavuM. temAM je vizeSa che, te kahe che - khaMDaprapAta guphAmAM bahu madhyadeza bhAgamAM ubhagnajalA nimagnajalA be mahAnadI che. te pUrvavata. vizeSa khaMDaprapAta guphAnA pazcimI kaTakathI nIkaLIne pUrvathI gaMgA mahAnadImAM praveze che. bAkI vistAra, AyAma, udvedha, aMtara Adi tamisAgata be nadI mujaba jANavuM. vizeSa e ke - gaMgAnA pazcimI kinAre saMkramanI vaktavyatA kahevI. * x - 4 - A avasare dakSiNathI je thayuM, te kahe che - pUrve kahela che. have dakSiNa dvAranA guphAnA kamADo kholavAnuM prayojana kahe che - pachI bharata rAjA cakaranA dazita mArge, aneka hajAro rAjA dvArA anusarAtA. mahA utkRSTa sIMhanAda bolakalakalaravathI praznabhita mahAsamudraravanI mAphaka karatA khaMDaprapAta guphAnA dakSiNadvArathI nIkaLe che, Adi pUrvavata. (zaMkA cakIno tamisAmAM praveza ane khaMDaprapAta guphAmAMthI nigama kahyo, tenuM zuM kAraNa che? * x * [samAdhAna] Ane vRttikAra sRSTi kahe che. bIjuM e ke khaMDaprapAtamAM pahelA praveza karIne pachI tamisAmAM jAya to nIkaTa rahelA RSabhakUTamAM nAma na lakhI zake. have dakSiNAddhabharatamAM gayela bharata zuM kare che ? te kahe che - * sUtra-105 thI 120 : [15] tyArapachI te bharatarAja gaMgA mahAnadInA pazcimI kinAre bhAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI yAvat vijayachAvaNIno paDAva nAMkhe che. bAkInuM pUrvavata cAvatu nidhirano AzrIne akramabhakata grahaNa kare che. tyAre te bharatarAjA pauSadhazALAmAM rahyo cAvatuM nidhi ratanane manamAM dhyAna karato rahe che. te nidhio aparimita, rakta ranavALI, dhava, akSaya, avyaya, nitya lokanA vizvAsane prApta ane loka vikRtayAvALI hatIte A pramANe - [16] naisarSa, pAMDuka, piMgaka, sarvarana, mahApA, kALa, mahAkALa, mAnavaka ane zaMkha mahAnidhi e pATha che. [17] naisaMnidhi - gAma, Akara, nagara, paTTana, droNamukha, marDaba, aMdhAvAya, paNa tathA bhavananI sthApanAnI vizeSatAyukta che. [18] pAMDukanidhi - gaNi zakAya tevAnI utpatti, mAnonmAnanuM je pramANe, dhAnya ane bIjanI utpattimAM samartha che. [ee] piMgalakanidhi - sarve abharaNavidhi, je paraponI ke strIonI, aanI hoya ke hastinI, temAM A nidhi samartha che. [11] sarvarananidhi - cakravartInA cauda uttama ranone utpanna kare che, temAM sAta ekendriya ane sAta paMcendriya rano hoya che. [111] mahApAnidhi - badhAM prakAranA vastrone utpanna kare che ane vone raMgavA, dhovA adi samagra sajAnA nipAdanamAM samartha che. [11] kAlanidhi-kALajJAna, traNe vaMzomAM sarva purANa so, zilya ane traNe kamoM je prajAne hitakara che, tenI utpattimAM samartha che. [11] mahAkAlanidhi-vividha prakAranA loha, rajad, svarNa, maNi, motI, phaTika, pravAla AdinI khANo utpanna karavAmAM samartha che. [11] mANavakanidhi - yoddhA, AvaraNa, praharaNa, badhAM prakAranI yuddha nIti ane daMDanItine utpanna karavAmAM samartha che. [115] zakhanidhi - nRtyavidhi, nATyavidhi, caturvidha puruSArthanA kAvyanI utpatti, badhAM vAdhonI utpattimAM samartha che. [11] pratyeka nidhinuM avasthAna ATha-ATha cako upara hoya che, tenI uMcAI ATha yojana, virSAbha nava yojana, laMbAI bAra yojana, maMjUSA-peTInA AkAregaMgA jyAM samudrane maLe, tyAM teno nivAsa che. [11] tenA kamADa vaiDUmaNimaya, suvarNamaya, vidhidharana vaDe paripUrNa, caMdra-sUrya-cakra lakSaNa, anusamAviSamadvAra racanA hoya. [118] nidhionA nAmonI sadeza nAmavALA devonI sthiti eka palyopama hoya che, temanA AvAso Akreca ane anAdhipatya hoya che. [118] mayura dhana, sana saMyayayukata A navanidhio bharata kSetranA cha Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/105 thI 120 jaMbUlapAptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 e khaMDono vijaya karanArA cakravatIne vazavatatI hoya che. [12] tyArapachI te bharata rAjA akramabhakatane paripUrNa karI pauSadhazALAthI nIkaLe che, e rIte nAnagRhapraveza cAvata zreNI-prazreNIne bolAvavA yAvatuM nidhinone nimitte aSTAhikA mahA mahotrAva kare che. tyAre te bharata rAja nidhirajanone AzrIne mahAmahotrAva pUrNa thatAM supeNa senApatirAnane bolAvIne kahyuM - o devAnupiya! jAo gaMgAnadInA pUrvamAM sthita nikuTane bIje paNa gaMgA sahitanA sAgara ane girinI maryAdAmAM sama-viSama niSphaTone jIto, jItIne mArI A AjJA pAchI soMpe. tyAre te supeNa badhuM ja pUrva varNita kahevuM cAvata jItIne, temanI AjJAne pAchI soMpe che, vidAya Ape che yAvatu bhogo bhoga bhogavato vicare che. tyArapachI te divya cakarana anya koI divase ayudhagRhazALAthI nIkaLe che, nIkaLIne AkAzamAM rahI, hAra cahna vaDe parivRtta thaI, divya vAdha yAvatuM pUratAM, vijaya rUMdhAvAra nivezanI vaccovaccethI nIkaLe che, dakSiNa-pazcima dizAmAM vinItA rAjadhAnI prati cAluM. tyAre te bharata rAja cAvat jue che, joIne harSita-saMtuSTa thAva kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jadI AbhiSekyao yAvatu pAchI sope che. * vivecana-105 thI 120 : guphAthI nIkaLyA pachI, te bharata rAjA gaMgA mahAnadInA pazcima kinAre 12yojana lAMbI, 9-yojana pahoLI chAvaNI nAMkhe che. bAkI vartakInane bolAvavo, AjJA karavI Adi mAgaghadevanI sAdhanA avasare kahela te ja darbha saMthArA paryApta kahevuM. rAmabhakta kare che, pachI te bharatarAjA pauSadhazALAmAM pauSadhika ItyAdi grahaNa karavuM. * * * nidhi ratnone manamAM thAyIne rahe che - x * pachI zuM thayuM ? bharatane nava nidhi upasthita thaI. kevI navanidhio ? aparimita, raktaupalakSaNathI anekavartI ratno jemAM che te. - x * x - eka mate nava nidhimAM kApustaka zAzvata che, temAM vizvasthita kahe che, keTalAMkanA mate ka5pustakamAM pratipAdha artho sAkSAt ja upaje che. AmAM bIjA mata apekSAthI aparimitAdi vizeSaNa che. tathA dhuva akSaya, avayavI dravyanI aparihANI che - x * ahIM pradeza aparihANi yukita samayasaMvAdinI che te paDAvesvedikAnA vyAkhyAna avasare nirUpita karela che, tyAMthI jANavuM. * * * adhiSThAyaka devakRta sAMnidhyayukata, lokamAM upayayaMkara -x - ati lokone puSTikAraka ke loka vikhyAta yazavALA, have nAmathI te nidhione dazavi che. naisarpanA devavizeSatuM A te naisarpa. have je nidhimAM je kahe che tenuM naisarpa nAmaka nidhimAM niveza-sthApanA vidhi, prAmAdithI gRhaparyA vyAkhyA kare che. temAM grAma-vRttiAdi, Akara-khANa, nagararAjadhAnI, patana-janayoni, droNamukha-jaLa, sthaLa nirgamapraveza, maDaMba-aDhI gAu sudhI gAma na hoya te skaMdhAvAra-chAvaNI, ApaNa-hATa, gRha-bhavana. * * * have bIjI nidhinI vaktavyatA kahe che - gaNita-saMkhyApadhAnapaNAthI vyavahAra karatAM dInAra Adi ke nAlikera. zabdathI paricchedha dhananA motI AdinI utpatti, mAna-setikAdi, dhAnyAdinuM mApa, unmAna-tulAkaSiida, khAMDa-goLa Adi gharimajAtika te dhana. - x - dhAnya-zAli AdinA bIjonA-vAvavA yogya dhAnyonI utpatti, pAMDukanidhimAM che. have trIjI nidhinuM svarUpa kahe che - je puruSonI, strIonI, azvonI, hAthInI je sarve AbharaNa vidhi, te aucityathI piMgalaka nidhimAM kahela che. * * - have cothI nidhi - zreSTha cauda ratno je cakravartInA che te cakAdi sAta ekendriya, senApati Adi sAta paMcendriyo sarvaratnamaya che, te mahAnidhimAM utpanna thAya che. - X - X - - have pAMcamI nidhi badhAM vastronI je utpatti, vastramAMnI sarva racanA ane raMgonI tathA badhI prakSAlana vidhinI je niSpatti. - have chaThThI nidhi - kALa nAmaka nidhimAM sarve jyotiSa zAstrAnubaMdhI jJAna tathA jagatamAM traNa vaMza-pravAha. tIrthakaravaMza, cakavartI vaMza, baladeva-vAsudeva vaMza. te traNe vaMzomAM ja bhAvya che, je purAtana che, je vartamAna zubhAzubha che, te badhuM A nidhimAM hoya ce. zilAlata - so vijJAna, ghaTa-loha-citra-vara-nApita e pAMca silo, te pratyekanA vIza-vIza bhedo, karma-kRSi, vANijyAdi te jaghanyAdi traNa bhede che. prajAnA hitane mATe - nirvAhAdi hetuthI kahela che. have sAtamI nidhi - mahAkAla nidhimAM loDhAnI, rUpAnI, sonAnI, maNInI, motInI, sphaTikAdinI khANonI utpatti kahI che. have AThamI - zUra puruSo ane kAyaronI utpatti * - kheTaka ke sannAhanuM AvaraNa, asi Adi praharaNa, badhI bhUha racanAdi yuddhanIti, badhI daMDa vaDe upalakSita niti, mANavaka nidhimAM hoya che. have navamI - badhAM nATyakaraNa prakAra, badhI ja nATakavidhi, dhamiida cAra purapAI nibaddha kAvya athavA saMskRta, prAkRta, apabhraMza, ane saMkIrNa bhASA nibaddhanA gadha-padha-gema-carNa padabaddhanI utpatti - X - X - apabhraMza-te te dezamAM zuddha bhASita, saMkIrNa-zaurasenI Adi, gadha-achaMdobaddha zaaparijJAvatu, padA-chaMdobaddha, vimukti adhyayanavata, geya-gaMdharva rItithI baddha, cauNa-bAhalaka Adi vidhi bahala, brahmacarya adhyayanavatuM. * X - X * badhAM vAdho, te-te vAdhabheda bhinnonI utpatti. have nave nidhinuM sAdhAraNa svarUpa-pratyekanuM ATha cako upara avasthAna che, ATha cakro upara ja badhe vahana thAya che. ATha yojana uMcI che. nava yojana vistArathI che, bAra yojana lAMbI che, maMjUSAvat saMsthita che, gaMgAnA mukhamAM jayAM samudramAM gaMgA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/105 thI 120 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 praveze che - x- cakanI utpatti kALe ane bharatanA vijaya pachI cakInI sAthe pAtAla mArgathI bhAgyavaMta puraSote ja paganI nIce sthita vidhio che. * x * vaiDUryamaya kamADo hoya che, suvarNamaya-vividharanothI pUrNa, caMdra-sUrya-cakAkAra cihnovALI, anurUpa ane aviSama dvAraghaTanA jevI che te. nidhinA nAmavALA popamasthitika deva che. AvAsa-Azraya. kevA svarUpe che? - x - te nidhine Adhipatya nimite, malyadAnAdi rUpathI kharIdI karavAthI prApta thatI nathI. paraMtu pUrvanA sucarita-punyanA mahimAthI ja maLe che. A nava nidhi prabhUta dhana-rana saMcayamAM samRddha che, te cha khaMDAdhipati cakravartIne vazamAM Ave che. AnA vaDe vAsudevathI cakavartInuM vizeSaNapaNuM kahyuM. "nidhi' viSayamAM sthAnAMga ane pravacana sAroddhAramAM ghaNAM pAThAMtaro che. - 4 - nidhAna siddha thayA pachI bharate je karyuM, te kahe che - te spaSTa che. have - x * sUtra prAyaH vyakta che, paraMtu gaMgA mahAnadInA pUrvIya nikuTa pachI uttaranuM paNa che, tethI bIju nikuTa kahe che. * x * gaMgAnI pazcime vahetA sAgara vaDe tathA uttara vaitAdya kRta je maryAdA-kSetra vibhAga saha varte che te. have suSeNe je karyuM, te kahe che - svAmInI AjJA pachI suSeNa, te nikUTane sAdhe che, Adi. te dakSiNanA siMdhu nikuTavanuM kahevuM, kayAM sudhI ? AjJAne pAchI soMpe che, vidAya karAyelo cAvatuM bhogopabhoga bhogavato vicare che. have akhaMDa cha khaMDanI sAdhanA pachI je cakra e je karyuM, te kahe che - gaMgA dakSiNanA nikuTanA vijaya pachI te divya cakaratnane anya koI dine yudhagRhathI nIkaLe che - X - AkAzamAM rahI, hajAra yakSathI parivRta, divya vAdhanA ninAdathI pUrita evA AkAzanuM talane, vijaya chAvaNInI madhyabhAgathI nIkaLe che. naiRtya vidizA prati vinItA rAjadhAnIne lakSya karIne sanmukha cAle che. arthAt khaMDaprapAta guphAnI chAvaNInA nivezathI vinItA javAne mATe naiRtya tarapha laghutA mArga che. dhe vinItA taska caka cAlatA bharate zuM karyuM ? cakanA cAlyA pachI bharata rAjA te divya cakarAne joIne harSitAdi thaIne kaiTuMbika puruSone bolAve che - jaladIthI abhiSekya hastirana ane senAne sajja karo, badhuM karIne AjJA pAchI sope che. have digvijaya kAlAdi kathana - * saba-121 - tyArapachI te bharata rAjAe rAjya arjita karyuM. zatruone jItyA. samasta rano utpanna thayA jemAM cakarana mukhya hatuM. bharate navanidhi pati, samRddha koza, 32,ooo rAjANI AnusarAtA, 60,000 varSomAM samasta bharatakSojhane jItyu, jItIne kauTuMbikapuraSone bolAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyA jadIthI abhiSekya hastinane sajAvo. hAthI-ghoDAratha yukata pUrvavata aMjanagirikUTa samAna gajapati upara narapati ArUDha thayo. 2i6/7] tyAre te bharatarAja abhiSekya hastirana upara ArUDha thatAM A ATha-ATha maMgalo AgaLa anukrame cAlyA, te A rIte - svastika, zrIvatsa yAvat darpaNa, tyArapachI kaLaza, bhaMgAra ane divya chatrapatAkA cAvatuM cAlyA. tyArapachI vairyapabhAthI dIpato daMDa yAvatu yathAkrame cAlyo. tyArapachI sAta ekendriya rano AgaLa anukrame cAlyA, te A pramANe - cakarA, chagarana, camarina daMDarana, asirA, maNiratna kAkarina. - - - * - * tyArapachI AgaLa nata mahAnidhio anukrame cAlI, te A rIte - naisI, pAMDuka yAvatuM zaMkha tyArapachI 16,ooo devo anukrame AgaLa cAlyA, tyArapachI 2,ooo zreSTha rAja anukrame AgaLa cAlyA. tyArapachI senApatiranA AgaLa cAlyo. e pramANe gAthApati, vadhaphI, purohita rana AgaLa cAlyA, tyArapachI rana AgaLa cAlI tyArapachI 32,ooo wtu kariyAmikA anukrame AgaLa cAlI. tyArapachI 32,000 janapada kalyANikA anukrame AgaLa cAlI. e rIte anukrame AgaLa cAlatA cAlatA tyArapachI (kramazaH) 32,ooo nATako, 360 rasoIyA, 18 zreNI-kazreNIjano, 84,ooo AtmarakSako, 84,ooo hAthI, 84, ooo ghoDA, 96 karoDa manuSyo, ghaNAM rAjA, Izvara, talavara cAvatuM sArthavAha vagere ghaNAM asigrAha, lAThIgAha, kuMtagAha, cApagrAha, cAmaragrAha, pAsagAha, phalakagrAha, parasuzAha, pustakagrAha, vINAgrAha, kUryagrAha, haDaphagAha, dIpikAgAha, pota-potAnA rUpa-veza-cihna-vastro dhAraNa karI cAlyA. pachI ghaNAM daMDI, muMDI, zikhaMDI, jaTI, pichI, hAsya-kheDa-darya-cATu kArako, kaMdarSiko, kautyiko, maukharIko e badhAM gAtA, vAjatA, nAcatA, hasatA, ramatA, khela karatA, gItAdi zIkhavatA, sAMbhaLatA, bolatA, avAja karatA, zobhatA-zobhAvatA, bharatane joIne jaya-jaya zabda prayojadi anukrame AgaLa cAlyA. e pramANe uvavAdyuganA alAvA mujaba cAvatuM te rAjAnI AgaLaAgaLa ghaNAM azvo-adhAko, baMne bAju hAthI-hAthIdhArako, pAchaLa ratharasaMgelI anukrame AgaLa cAlyA. tyAre te bharatAdhipa narendra, jenuM vakSasthala hArathI vyApta, yAvata devendra sadeza hitathI, vikhyAtakIrti evo cakrana rzita mArge aneka hajAro zreSTha rAjAthI anusaraNa karAto yAvatu samudranA ravanI mAphaka avAja karato-karato sarva RhidrathI, sarva tithI yAvatu nighoMSa nAdita ra3 vaDe gAma-akara-nagarakheDakabUTa-maba cAvatu yojanA aMtare vasatimAM vasato-vasato jyAM vinItA rAjadhAnI hatI tyAM Avyo. AvIne vinItA rAjadhAnInI kaMIka samIpe bhAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI yAvat chAvaNI nAMkhI. tyArapachI vartakI ranane bolAve che, bolAvIne yAvatu pauSadhazALAmAM praveze che, praveelIne vinItA rAjadhAnIne uddezIne akrama bhakata grahaNa kare che, karIne yAvatu pati jAgRta thaI vicare che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/1ra1 tyArapachI bharata rAja amabhakta paripUrNa thatAM pauSadhazALAthI nIkaLe che. nIkaLIne kauTuMbika puruSone bolAve che, bolAvIne pUrvavat cAva4 aMjanagirikUTa saMdeza hastina upara te narapati ArUDha thayo te badhuM pUrvavatuM. nava mahAnidhi, cAra senAe praveza na karyo, bAkI te ja lAvo yAvatu nirdoSa nAdita vaDe vinItAnI rAjadhAnInI vaccovacca jyAM potAnuM ghara che, jyAM zreSTha bhavananA avataMsakanuM pratidvAra che, tyAM javA nIkaLyo. tyAre te bharatarAja vinItA rAjadhAnInI madhye pravezatA keTalAMka devo vinItA rAjadhAnIne aMdara-brahArathI sIMce che, mArjita ane upalipta kare che. keTalAMka maMcAtimaMca kare che, e pramANe bAkInA padomAM jaNAvuM. keTalAMka vividha raMgI vonI uMcI Maa, patAkA maMDita bhUmi kare che. keTalAMka lIMpaNa-gupaNa kare che. keTalAMka yAvatu gaMdhavartIbhUta kare che. keTalAMka hiraNasanI vRSTi kare che, keTalAMka suvarNa-ratna-vaja-AbharaNanI varSA kare che. tyAre te bharatarAja vinItA rAjadhAnInI ThIka madhyamAM praveza karato zRMgATaka yAvata mahApathomAM ghaNAM dhananA-kAmanA-bhoganA-blAbhanA arthI, RddhinA abhilASI, kibiSika, kAroTika, karabAdhita, zAMkhika, cAkrika, nAMgalika, mukhamAMgalika, puSamAnava, vartamAnaka, lekha, maMkha Adi, tevI udAra, ISTa, kAMta, piya, manojJa, maNAma, ziva, dhanya, maMgala, sIka, hRdayaMgama, hadaya pahAdanIya, vANIthI anavarata, abhinaMdatA, abhiAvata ema bhole che - he naMda ! tamAro jaya zo, he bhadra tamAro jaya thAo, bhadra ! na jItelAne jIto, jItelAnuM pAlana karo, jitelA madhye vaso, devomAM Indra-tArAmAM caMdraasuromAM camaka-nAgomAM dharaNanI mAphaka ghaNAM lAkho pU, ghaNAM pUvakoTi, ghaNAM pUrva koDAkoDI vinItA rAjadhAnImAM je laghuhimavata-parvata ane sAgaranI maryAdimAM saMpUrNa bharatakSetra che, tenA gAma, Akara, nagara, kheDa, kabUTa, marDaba, droNamukha, paThThala, Azrama, saMnivezomAM sabhyapaNe prajAnA pAlana vaDe yaza arjita karIne, te badhAnuM Adhipatya, pauropatya, svAmItva, Adi karatA vicaro, ema kahIne jaya-jaya zabda kare che. tyAre te bharatarAja hajAro nayanamAlA vaDe jovAto, hajAro vacanamAja vaDe abhivAto, hajAro hRdayamALA vaDe abhinaMdAto, hajAro manorathamALA vaDe Icchita karAto hato. hajAro nara-nArIo vaDe tenA kAMti-pauMaubhAgyaguNo vaDe abhilASA rAto, hajAro aMgulImALA vaDe dekhADAto, jamaNA hAtha vaDe ghaNal nara-nArInI aMjalimAlAne svIkArato, hajAra bhavanaparkane oLaMgato, bI-tAlaaTi+gIta-gaThinA rava che madhuzmanaharakhaMjumaMju dhosa vaDe tanmaya thato-to, jyAM potAnuM gRha, potAnA bhavananA avataMsakanuM dvAra che, tyAM Ave che. AvIne abhiSekya hastinane ubho rAkhe che, rAkhIne nIce utare che. pachI bharate 16,000 devonuM, 32,000 rAjAnuM, senApatigAthApati-vartakI 100 jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra purohita ranonuM, 36o rasoIyAnuM 18 zreNI-prazreNInuM tathA bIjA paNa ghaNAM rAja, IzarAdinA sakAra ane sanmAna karyuM, karIne vidAya ApI. zrIrana, 32,ooo wtukalyANikA, 32,000 janapada kalyANikA, bhamIbaddha 32,ooo nATakonI sAthe parivarI zreSTha bhavanAvataMsake gayo, jema kubera devarAja kailAsa parvatanA zikhare potAnA uttama pAsAdamAM gayo. tyArapachI te bharata rAja mitra, jJAti, nijaka, vajana, saMbaMdhI, parijananA samAcAra pUchayA. pUchIne jyAM nAnagRha che, tyAM Ave che, AvIne cAvatuM nAnagRhathI nIkaLe che, nIkaLIne bhojana maMDapamAM Ave che, AvIne bhojanamaMDapamAM zreSTha sukhAsane beTho, amabhaktanuM paraNuM karyuM karIne uparanA zreSTha prAsAdamAM jaI, sUTa thatAM mRdaMgAdithI, bhalIza baddha nATakothI upalaliya karAto, upanartita karAto, gIta-gAna karAto mahAna yAvata bhoga bhogavato vicare che. - vivecana-121 - pachI te bharata rAjA rAjya pAmIne, gu jItIne, utpanna samasta rana, jemAM cakraratna pradhAna che, navanidhipati, saMpanna bhAMDAgAra, 32,000 zreSTha rAjA dvArA anugamana karAtA, 60,000 varSe paripUrNa bharatogane sAdhIne kauTuMbika puraSone bolAvare che, bolAvIne kahyuM - jaldI AbhiSekya hasti nAdi senA pUrvavatuM. snAnavidhi, bhUSaNavidhi, sainya upasthita Adi kahevA. aMjanagiri samAna hAthI upara rAjA beTho. narapati cAlyo tyAre koNa AgaLa, koNa pAchaLa, koNa paDakhe cAlyuM, te kahe che * x * ATha maMgalo AgaLa cacAkame cAlyA. svastikAdi pUrvokta maMgala levA, ekAdhikAra pratibaddhatvathI akhaMDa adhikAra sUtranuM lakhavuM yuktiyukta che, to paNa sUNa moTuM hovAthI vRtti vAcakone saMmohana kare te mATe pratyeka AlAvAnI vRtti lakhIe chIe - - pachI pUrNajaLathI bharela kaLaza, zRMgAra. Ane jaLa pUrNatvathI mUrtima jANavA. tethI Ale aSTamaMgalanA kaLazathI A kaLaza judo che. divya-pradhAna, chatraviziSTa patAkA, cAmara sahita darzanamAM-janAranA dRSTi patramAM racita mAMgavyavathI. bahAra prasthAna bhAvi zakunane anukaLa joIne darzanIya, vAyuthI uDatI vijaya sUcaka vaijayaMtI-paDakhecI be nAnI patAkA yukta patAkA vizeSa, uMcI, AkAzatalane sparzatI, te ghaNI uMcI hovAthI kalazAdi padArthonI pUrve anukrame cAlI. pachI vairyamaya dIpato vimaladaMDa jemAM che te, lAMbI koraMTavRkSanA puSponI mALAthI upazobhita, caMdramaMDala samAna, uMco karela chatra ane maNiranamaya tathA pAdapIkayukta siMhAsana jemAM che te. svakIya pAdarANa yuga vaDe samAyukta, ghaNAM pratikarma puchanArA karmakara puruSo - padAti samUha, te badhAM vaDe cotaraphathI vIMTAyela, AgaLa yayA krame cAlyA. pachI pRthvI pariNAmarUpa sAd ekendriyarano cAlyA. jemake cakarana * x * tenA mArgadarzakavathI badhAMnI AgaLa cAlyuM. tyArapachI nava Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/121 101 mahAnidhio AgaLa cAlI, pAtALa mArgathI jANavI. anyathA teno nidhi vyavahAra ja na cAle. - 4 - kiMkara jananA grahaNathI ke divyAnubhAvathI sthAvaronI AgaLa gati kahI. - x - pachI 16,ooo devo AgaLa cAlyA. pachInuM sUtra spaSTa che. vizeSa A - purohitana- zAMti karma karanAra rANamAM prahArathI ghAta pAmela maNirananA jaLane chAMTIne vedanAne upazAMta karanAra, hasti ane azva rana gamana hasti-azanI senA sAthe kahela hovAthI ahIM tenI vivakSA nathI karI. pachI 32,ooo Rtu kalyANikAcha e RtumAM viparIta sparzatvathI sukha sparzavALI athavA amRta kanyapaNAthI sadA kalyANakAriNI - x * cAlI. ahIM rAjakanyA jANavI. temanI ja jamAMtaropavita prakRTa punya prakRti mahimANI rAjakuLanI utpattivatuM yathokad lakSaNa guNa saMbhave che. janapada agraNI kanyA AgaLanA sUtramAM kahevAvAthI. teo moTA-nAnAnA paryAyithI AgaLa cAlI. janapadAgraNI-deza mukhyanI kalyANikAo. * tyArapachI 32-3ra abhinetavya prakArothI saMyukta banIza hajAro nATako AgaLa cAlyA. - x * A ukta saMkhyA 32,000 rAjAoe pota-potAnI kanyAnA pANigrahaNa kAraNe pratyekane hastameLApa samaye samarpita nATakonA abhAvathI jANavI. tyArapachI 360 rasoIyAo, pratyekane varSamAM eka vakhata rasoIno vAro hovAthI kahA. pachI kuMbhAra Adi aDhAra zreNI, tenA avAMtara bhedathI prazreNi cAlyA. pachI 84,000 azo, 84,000 hAthI, 96 karoDanuM pAyadaLa AgaLa cAlyA. pachI ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika Adi, sArthavAha vagere cAlyA. pachI ghaNAM khaga, daMDa tene grahaNa karanArA athavA khaga ane daMDane grahaNa karanArA cAlyA, ema AgaLa paNa kahevuM. vizeSa e ke pAzA-jugAranuM upakaraNa athavA unnata azvAdinuM baMdhana, phalaka-saMpuTaka kheTaka ke avakhaMbhaka, pustaka-zubhAzubA parijJAna hetu zAstranA pagasamudAyarUpa, kutapa-tela AdinuM paga, haDapha-tAMbulane mATenuM ke pUNalAdinuM bhAjana, pIThagrAha ane dIpikagAla baMne saMgraha gAyAmAM nathI. pITha-Asana, pota-potAnA rUpa-AkAra, vastrAlaMkAra rUpa veza, cihna-abhijJAna, niyogavyApAra potAnA AbharaNa sahita. - X - X - tyArapachI ghaNAM daMDadhArI, muMDIyA, zikhAdhArI, jaTAdhArI, mayurAdi pIMchAvAhI, hAsyakArI, dhutakArI, kIDAkara, priyavAdI, kAmapradhAna krIDAkArI, DIkucakArI bhAMDa, maukharika-asaMbaddhapralApI, gIta gAtA, vAjiMtra vagADatA, nRtya karatAM, hasatA, ramamANa karatA - XbIjAne gAnAdi zIkhavatAzravaNa viSaya karAvatA, zubhavAkyo bolatA, zabdo karatA, * * - svayaM zobhatA, rAjarAjAnuM avalokana karatAM, jaya-jaya zaGda prayojatA AgaLa cAlyA. e pramANe uktakamathI pahelA upAMga-uvavAInA pAThathI tyAM sudhI kahevuM, jyAM sudhI te rAjAnI AgaLa moTA azvo ane aAdhAka puruSo, bharata dvArA calAvAtA gajarattanI baMne bAju hAthI ane hAthIdhArako, pAchaLa stha ane samudAya 102 jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 anukrame cAlyA. cAvat padathI saMgRhya pAThanI vyAkhyA - tara - vega ke baLa, vegAdivAlA jemAM saMvatsara varte che, te arthAta cauvanavALA. azvo athavA yajamAIkaMTHUT - pradhAna mAlyavALA, tethI ja dItivALA, harimelA-vanaspati vizeSa, tenA mukula ane mallikA * x * te zukla akSa, caMcurita-kuTilagamana athavA caMyu-popaTanI cAMcanI jema vaka, uzcita-usthitAkaraNa, paganuM utpAdana ane tenuM calita-vilAsavatuM gati, pulita-gati vizeSa, evA svarUpe cala arthAtu ati cAlagati jenI che te. zikSita-abhyasta, laMghana-khADA AdinuM ullaMghana, vagana-kudatuM, dhAvana-zIghagamana, dhoraNa-gati cAturya, tripadI-bhUmimAM traNa padano nyAsa, jayinI-bIjI gatine jitanArI * x * lAmiti-ramya, galakAta-kaMThamAM mUkela zreSTha AbhUSaNa. mukhabhAMDaka-mukhanuM AbharaNa, * * sthAsaka-ghoDAnuM AbhUSaNa, ahilANa-ghoDAnA mukhanuM cokaDuM - X * tathA cAmaradaMDathI parimaMDita kamara jenI che te - X - 108 zreSTha azvo AgaLa anukrame cAlyA. hAthI-kevA ?, tenI vyAkhyA- kaMIka aMze zikSita hAthInuM kiMciMta dAMtapaNuM, cauvana AraMbhavartItvathI kaMIka unmatta, kaMIka uccatAthI usaMga samAna pRSThadeza, unnata ane vizALa dhavala dAMta, tenA upara caDAvela sonAnI khola, - 4 - suvarNa, maNi, ratnothI bhUSita, zreSTha Arohako jenA upara beThA che tevA sajita 108 hAthIo cAlyA. -kevA ? tenI vyAkhyA - chatra, ghaMTa, patAkA, toraNa sahita, naMdighoSa, ghaMTaDInI jalavI parikSipta ItyAdi -x - teno artha pUrve pAvaravedikAnA adhikArastA varNanamAM kahevAyo che. tevA 108 ratho AgaLa anukrame cAlyA. padAti - kevA? jenA hAthamAM khaDjha Adi che te, saMgrAmAdi svAmIkAryamAM sajja, zakti-trizULa, lakuTa, biMdipAla Adi yukta. have prasthAna karelo bharatanA mArgamAM je karAyuM te kahe che - te bharatAdhipa narendra hAra vaDe DhAMkela saracita vakSa:sthaLa, Indra samAna Rddhi vaDe, vikhyAta kIrti, cakra vaDe dekhAtA mArge aneka hajAro rAjA vaDe argamana karAto yAvatuM * * * * * gAma, Akara, nagara, kheTa, karbaTa, maDaMba, droNamukha, patana, Azrama, saMbadha Adi hajArothI yukta pRthvIno jaya karato karato, zreSTha ranone svIkArato, te divya cakaranane anusarato eka-eka yojananA aMtare paDAva nAMkhato vinItA rAjadhAnIe Ave che, AvIne je kare che, te kahe che - vinItA rAdhAdhAnInA adhiSThAyaka devanI sAdhanAne mATe tene manamAM dhyAyIne aDhamabhakta kare che. [zaMkA] A aTTama anuSThAna anarthaka che kemake vAsanagarI pUrve ja vazya karAyela che. nirupasargathI vAsa aiyarthe te yogya che, tema prAkRnuM RSabha cAstrimAM kahela che. have amabhaktanI samApti pachI bharate zuM karyuM? AbhiSekya hAthIne sajaja karavo, snAnagRhamAM snAnAdirUpa badhuM pUrvavatuM. have vinItAnA pravezanA varNanamAM lAghavatA mATe atideza karatA kahe che - Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/121 103 pUrvanA satramAM vinItAmAM pratyAgamanamAM je varNana karyuM che, te ahIM pravezamAM paNa kahevuM. vizeSa e ke - nava mahAnidhi pravezatI nathI. - x - cAre senA paNa pravezatI nathI, bAkI te ja pATha kahevo, te nirdoSa nAdita vaDe yukta vinItA rAjadhAnInA madhyabhAgathI jyAM potAnuM gRha che, pradhAnatara gRha che, tenuM bAhya dvAra che, tyAM javAne pravRta thayo. praveza pachI cakInA Abhiyogika devo je rIte vAsabhavanane parikRta kare che, te kahe che - x * x * keTalAMka devo vinItAne aMdara-mbahArathI Asikta-saMmAjitaupalipta kare che. keTalAMka maMcAtimaMcayukta kare che, keTalAMka raMgela uMcI dadjA-patAkA yukta kare che, keTalAMka lIMpaNa-guMpaNa kare che, keTalAMka gozISa sarasa raktacaMdanAdi yukta kare che. gaMghavartIbhUta kare che keTalAMka suvarNa ke ratna ke vajAdinI varSA kara che. pharI pravezato rAjAne je thayuM, te kahe che - tyAre zRMgATakAdimAM yAvat zabdathI bika, catuSAdimAM mahApara paryanta sthAnomAM ghaNAM dravyanA cArTI vagere, tevI udArAdi vizeSaNayukta vANI vaDe abhinaMdatA, abhivatA kahe che. temAM zRMgATakAdinI vyAkhyA pUrvavat. arthArthI-dravyArthI, kAmArthI-manojJa zabda rUpArthI, bhAgArthI-manojJa gaMdharasa spazarthIi, lAbhArthI - bhojana mAtrAdi prAptinA arthI, RddhigAya Adi saMpatti, tenA abhilASI, te RdhyeSa, kibiSika-paravidUSakavathI pApavyavahArI bhAMDAdi, kAroTika-kApAlika ke tAMbulautrIvAhaka, ka-rAjadeya dravya tene vahana karanAra, te kAravAhika, zAMkhikAdinI vyAkhyA pUrvavatu. teo zuM bole che? he naMda! tamAro jaya thAo ItyAdi be pada pUrvavata. tamAruM kalyANa thAo, na jItelA zatrune jIto, AjJAvaza thayelAnuM pAlana karo, vinita pajinathI parivRta raho. vaimAniko maLe zvaryazALI, jayotikomAM caMdra samAna, asuromAM caMdravatu, hAthIomAM dharaNavata jANavo, - x* x- ghaNAM lAkho cAvat ghaNAM koTIpUrva, ghaNAM koDAkoDI pUrva vinItA rAjadhAnInA - laghu himavaMtagiri ane sAgara mayadAnA paripUrNa bhAratatranA gAma, nagarAdimAM sArI rIte prajApAlana vaDe upArjita, potAnI bhujA vaDe arjita paNa namugInI jema sevAdi upAya vaDe labdha nahIM evA, moTA avAja nRtyagIta vA idbI tala-tAla guTita dhana mRdaMganA paTu pravAdInA rava vaDe vipula bhogopabhoga bhogavato rahe che. Adhipatya, svAmItva, bhartutvAdi karatA-pAlanA karatA Adi. vyAkhyA pUrvavatu. vicaro ema kahI jaya-jaya kare che. - have vinItAmAM pravezIne bharata zuM kare che ? tyAre te bhata rAjA hajAro nayanamAlA vaDe jovAto ItyAdi vizeSaNa pado zrI RSabha tikramaNa mahAdhikAramAM vyAkhyAta karela che, tyAMthI jANavuM. vizeSa e ke - janapadathI AvelA lokonApaurajano vaDe hajAro gatimAlA vaDe dekhADAtA. jayAM potAnuM ghara - paitRka prAsAda che, tyAM ja jagatavartI vAsagRha zekhararUpa rAjayogya vAsagRha, tenA pratidvAre jAya che. pachI kare che ? jaIne Abhipekya hastirana ubho rAkhIne tyAMthI utare. che, utarIne visarjanIya lokone visarjana avasare avazya sakAsvA joIe, e vidhijJa bharata 16,ooo devone satkAre che - sanmAne che, pachI 32,000 rAjAne, pachI 104 jaMbUlapAptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 senApatina, gRhapatinAdine sakAre-sanmAve che. pachI 360 rasoIyAne, pachI 18 zreNi-prazreNine, pachI bIjA paNa ghaNAMne rAjA-Izvara-talavarAdine sakAre che - sanmAne che. pachI utsavapUrNa thatAM atithinI mAphaka vidAya ApI. have rAjA vAgRhamAM pravezyo te kahe che - strIrana-subhadrA, 32,000 Rtu kalyANikA, 32,000 janapada kalyANikA, 32,000 bagIza baddha nATako sAthe parIvarela zreSTha bhavanamAM praveze che. *X - kuberadevarAja, dhanada-lokapAla, kailAsa-sphaTikA cala. zreSTha bhavanAvataMsaka girizikhara sadeza uccatvathI hatuM - A dRSTAMta loka vyavahAra mujaba che. --- pravezIne zuM kare che ? te kahe che - * sUtra-122 - tyAre te bharata rAja anya koI dine rAjyanI dhurAnI ciMtA karatA, AvA svarUpano saMkalpa yAvat utpanna thayo. meM potAnA baLa, vIrya, puruSAkAra parAkamathI laghuhimavaMtagiri ane samudranI maryAdAmAM rahela paripUrNa bharatone jItela che. tethI have ucita che ke huM virATa rAjyAbhiSeka Ayojita karAvuM, jethI mAruM tilaka thAya. e pramANe vicArIne kAle prabhAta thatAM yAvatu sUrya javalaMta thatAM jyAM nAnagRha che yAvata bahAra nIkaLe che, nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnAA che, jyAM sIMhAsana che, tyAM Ave che. AvIne te zreSTha siMhAsana upara pUvaIbhimukha bese che, besIne 16,000 devone, 32,000 mukhya rAjAone, senApatirana cAvava purohitanane, 360 soIyAne, aDhAra zreNi-prazreNijanone, bIjI paNa ghaNA rAja, Izvara yAvatuM sArthavAhAdine bolAvIne kahyuM - devAnupiyo . meM nija baLa, vIryathI sAvat paripUrNa bharata ane jItI lIdhela che. devAnupiyo ! tame mArA mATe mahArAjAbhiSeka racAvo. tyAre te 16,ooo devo yAvata sArthavAha Adi, bharatarAjAe ema kahetA, teo harSitasaMtuSTa thaI, be hAtha joDI, mastake aMjali karI, bharata rAjAnA A kathanane sArI rIte vinayathI sAMbhaLe che. tyArapachI te bharata rAja jyAM pauSadhazALA che, tyAM Ave che, AvIne yAvata amabhakitaka thaI ti jAgRta thaI vicare che. tyArapachI te bharata rAjA amabhakata paripUrNa thatAM Amiyogika devone bolAve che, bolAvIne pramANe kahyuM - jaldIthI, o devAnapiyo! vinItA rAjadhAnInA uttara-pUrva dizAbhAgamAM eka moTo abhiSeka maMDapa vika, vikaLIne mArI A AjJAne pAchI soMpo. tyAre te abhiyogika devo bharata rAjAe A pramANe kahetA harSitasaMtuSTa thaI yAvata e pramANe svAmInA AjJA vacanane vinayathI svIkAre che, svIkArIne vinItA rAjadhAnInI uttara-pUrvIya dizAmAM jAya che. jaIne vaikriya samughAta kare che, karIne saMkhyAta yojana daMDa kADhe che. te A pramANe - rano yAvatu riTaronA yathA bhAdara yugalone choDI de che, yathAsUma yugalone grahaNa kare che. bIjI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/122 15 vakhata paNa vaikiya samutathI cAvata samavahata thAya che, thaIne bahumaramaNIya bhUmi bhAga vikuvuM che. vikuIne jema koI AliMgapuSkara samAna hoya. te bAma maNIya bhUmibhAganA bahamadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTo abhiSeka maMDapa vipharve che, je anekazata staMbha saMniviSTa che yAvatu gaMghavalIbhUta che. prekSAgRha maMDapa varNana paNa karavuM. te abhiSeka maMDapanA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTI abhiSekapITha vidurve che. te svaccha ane glaNa hatI. te abhiSekapIThanI traNe dizAmAM basopana pratirUpaka vimurte che. te sisopAna pratipakanuM A AvA svarUpano vaNavisa yAvatu toraNa kahe che.. te abhiSeka pIThanA bahurAma ramaNIya bhUmibhAga kahelA che. te balsama maNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTuM sIMhAsana vikud che. te sIMhAsananuM AvA prakAre varNana dAma varNana samApta thAya tyAM sudhI kahetuM. tyArapachI te devoe abhiSeka maMDapane vidurtho, vikRtane jyAM bharata rAja hato yAvata AjJA pAchI soMpI. tyArapachI te bharata rAjae abhiyogika devonI pAse A kathana sAMbhaLIsamajI, harSita-saMtuSTa thaI pauSadhazALAthI nIkaLyo, nIkaLIne kauTuMbika parapone bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnapiyo ! jaldIthI abhiSekakya harinane sajAvo, sajAvIne azva, hAthI cAvata sajja karAvo, pachI mArI A AjJAne pAchI soMpo cAvatuM soMpe che. tyArapachI te bharatarAjA nAnagRhamAM pravezyo yAvatu aMjanagirinA kUTa sardeza gajapati upara te narapati ArUDha thayo. tyAre te bharatarAja abhiSeka hastina upara ArUDha thatAM A ATha-ATha maMgalako je AlAvo vinItAmAM pravezatA kaho, te ja niSkramaNa karatA yAva4 apatinudhyamAna vinItA rAjadhAnInI madhyethI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM vinI rAjadhAnInI uttara-pUrva dizAbhAgamAM abhiSeka maMDapa che, tyAM Ave che. AvIne abhiSeka maMDapanA dvAre Abhijya hastinane ubho rAkhe che. ubho rAkhIne abhiSekya hastinathI utare che. tyArapachI strIrana, 3ra,ooo Btu kalyANikA, 32,000 janapada kalyANikA, 32,000 basIrAbaddha nATako sAthe saMparivarIne abhiSeka maMDapamAM praveze che, pravezIne jyAM abhiSekapITha che, tyAM Ave che, AvIne abhiSekapIThane anupadakSiNA karatAM-karatAM pUrvadizAnA sisopAnapatirUpakane Arohe che, ArohIne jyAM sIMhAsana che, tyAM Ave che. AvIne pUrvAbhimukha beTho. tyAre te bharata rAjAnA 32,ooo rAja jyAM abhiSeka maMDapa hato, tyAM Ave che. AvIne abhiSeka maMDapamAM praveze che. pravezIne te abhiSeka pIThanI napadakSiNA karatA-karatA uttaranA misopAnapatirUpakathI jyAM bharata rAja che, tyAM Ave che, AvIne be hAtha joDI cAvatuM mastake aMjali karIne bhad rAjAne 106 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 jaya-vijayathI vadhAve che, vadhAvIne bharata rAjAnI bahu nIkaTa nahIM, tema bahu dUra nahIM e rIte suzruSA karatA yAvatu paryApAsanA kare che. tyAre te bharatarAjAnA senApatirana cAvatuM sAvihAdi te rIte ja AvyA, vizeSa e - dakSiNanA gisopAna pratirUpakathI AvyA. tyAre te bharata sAo abhiyogika devone bolAvyA, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldI mArA mahAI, mahAI, mahAha, mahArAjAbhiSekanI sAmagrI upasthApita karo. tyAre te abhiyogika devo bharatarAjAe Ama kahetA harSita, saMtuSTa cittavALA thaI yAvatu uttarapUrva dizAbhAgamAM gayA, jaIne vaikriya samughAta kare che. e pramANe jema vijayadevamAM kahyuM tema ahIM paNa cAvatu paMDakavanamAM bhegA thaI maLe che, bhegA maLIne jyAM dAkSiNAddha bharatakSetra che, jyAM vinItA rAjadhAnI che, tyAM Ave che, AvIne vinIta sajadhAnIne anupadakSiNA karatAkaratA jyAM abhiSeka maMDapa che, jyAM bharatarAja che, tyAM Ave che, AvIne te mahAI, mahAI, mahArNa mahArAjA-abhiSeka yogya sAmagrI upasthApita kare che. tyAre te bharata rAjAnA 3ra,000 rAjAoe zobhana tithi-karaNa-divasanattra-muhad-uttara bhAdrapada nakSatra tathA vijaya nAmaka muhUrtamAM svAbhAvika tathA uttaraaiktidvArA niSNAdita zreSTha kamalo upara pratiSThApita, surabhita, uttama jaLathI paripUrNa 1008 kaLazothI rAja bharatano ghaNo AnaMdotsavanI sAthe abhiSeka karyo. abhiSekanuM varNana vijayadevanI mAphaka che. te rAjAomAM pratyeke yAvatu AMjali karI tevI ISTa vANIthI jema pravezatA kahyuM yAvatuM vicAre che, ema kahI jaya-jaya zabdano prayoje che - jayaghoSa kare che. tyAre te bharatarAjAnA ronApatirana cAlatu yurohitarana 36o rasoIyA, aDhAra zreNi-paNio, bIjA paNa ghaNAM yAvatu sArthavAha vagere e pramANe ja abhiSeka kare che. te zreSTha kamaLa pratiSThAna vaDe pUrvavat yAvatu abhistavanA kare che, 16,ooo devo paNa e pramANe ja vizeSa e ke - paNa sukamAla cAvatuM mugaTa paheryo. tyArapachI daIramalaya-saugaMdhika gaMdha gAtro para chAMyA, divya evI puSpamALA paherI. vizeSa zuM kahI ? grathima, veTima yAvata vibhUSita kare che. tyAre te bharata rAjA mahA moTA rAjAbhiSekathI abhisiMcita thaIne kauTuMbikapuruSone bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI zreSTha hAthInA skaMdha upara besIne vinItA rAjadhAnInA zRMgATaka, mika, catuSka, cavara yAvatuM moTA mArgamAmoMmAM moTAmoTA zabdothI uddaghoSaNA karatAM karatAM utsuka, ukara, uckeya, deya, Ameya, abhaTapraveza, adaMDa-kudaMDima yAvatu nagaranI jAnapado sahita bAra varSanA pramoda ghoSaNA karato, karAvIne mArI A AjJA mane pAchI soMpo. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/22 103 108 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 tyAre te kauTuMbika puraSo bharata rAjAo Ama kaheta harSita, saMtuSTa, AnaMdita cita, prItimana, harSanA vazathI vikasita thayelA hadayavALA thaIne vinayathI vacanane svIkAre che, svIkArIne jaldIthI zreSTha hAthInA aMdha upara jaIne yAvatu ghoSaNA kare che, karIne AjJA pAchI soMpe che. tyAre te bharata saba moTA-moTA rAjAbhiSekathI abhiSikta thaIne sIMhAsanI ubho thAya che, ubho thaIne cIna sAthe cAlatu hajAro nATako sahita saMparivarIne abhiSekapIThathI pUrvanA gisopAna-tirUpakathI nIce utare che, utarIne abhiSeka maMDapathI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM abhiSekya harina che, tyAM Ave che, AvIne aMjanagirinA kUTa saMdeza gajapati upara yAvatuM ArUDha thayo. tyArapachI te bharata rAjAnA 3ra,ooo rAja abhiSeka pIThathI uttaranA misopAna pratirUpakathI nIce utare che. tyArapachI te bharatarAjanA senApatirana cAvatuM sAviAha vagere abhiSekamIThathI dakSiNanA sisopAna pratirakathI nIce utare che. tyArapachI te bharata rAja abhiSekya hastirana upara ArUDha thatAM A ATha-ATha maMgalo AgaLa cAvatuM cAlyA. je kaMI jatI vakhatano AlAno kubera sudhIno hato, te ja ahIM paNa kaheto, kramathI sakArAdi jANavA yAvatu kuberavatuM devarAja kailAzanA zikhararUpa che. tyArapachI te bharata rAjya nAnagRhamAM praveze che, pravezIne yAvat bhojanamaMDapamAM zreSTha sukhAsane besI, amabhaktanuM pAraNuM kare che. pArIne bhojanamaMDapathI nIkaLe che. nIkaLIne uparanA zreSTha prAsAdamAM phUTa thatA mRdaMga cAvatuM bhogavato vicare che. tyAre te bharata rAja bAra vaSaya pramodotsava pUrNa thatAM jyAM nAnagRha che, tyAM Ave che. AvIne cAva4 nAnagRhathI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, yAvatuM zreSTha sahAsane pUrvAbhimukha beTho, besIne 16,ooo devone sakAre che, sanmAne che, sarakArI-sanmAnIne vidAya Ape che. vidAya ApIne 32,zreSTha rAjAone sakare che, sanmAve che. pachI senApatinane sakAre che, sanmAne che yAvata purohita ranane sakAre che, sanmAne che. e pramANe 360-rasoIyAo, 18-zreNI paNione sakAre che, sanmAve che. sakArIsanmAnIne bIjI ghaNAM rAja, Izvara, talavara yAvatuM sAviAha Adine eckare che, sanmAve che. sakArI-sanmAnIne vidAya Ape che, ApIne uparanA zreSTha prAsAde jaI yAvata vicare che. * vivecana-122 : pachI te bharatarAjA mitro, jJAtijano, nijaka-mAtA, pitA, bhAI vagere, svajanakAkA Adi, saMbaMdhI-zvazAdi, parijana-dAsAdi, e badhAMne kuzala pragnAdi pachIne bolAve che. athavA lAMbAkALathI na jovAthI mitrAdine snehapUrvaka nIhALe che. pachI jyAM snAnagRha che, tyAM Ave che, AvIne sarve jJAnavidhi kahevI. snAnagRhathI nIkaLe che. ahIM bAhubali Adi 99 bhAIonA rAjya potAnA karavA vaDe cakaranA AyudhazALAmAM praveze che, te bIje prasiddha che, chatAM sUtrakAre kahela nathI. e pramANe vicaratA tene ja utpanna thayuM te kahe che - pachI te bharatane rAjayanI dhurA saMbhALatA, anya koI dine ukta vizeSaNa viziSTa saMkalpa utpanna thayo. te saMkalpa kahe che - meM potAnA baLa-vIryapAkAparAkramathI laghu himavaMtagiri ane samadranI maryAdAmAM rahela paripUrNa bharatone jItela che. to mAre mArA potA mATe zreyaskara che ke mahArAjayAbhiSeka karAvavo joIe. ema vicArIne bharata rAjyAbhiSekanI vicAraNA kare che. have pachInuM kArya kahe che - te spaSTa che. siMhAsane besIne je kahyuM te spaSTa che. zuM kahyuM ? devAnupiya ! meM potAnA baLa, vIrya, puruSAkAra parAkramathI saMpUrNa bharataeogane jItela che. to he devAnupiyo ! tame mArA mahArAjaya abhiSeka kaze. Avazyaka caNadimAM to bhaktithI sara-naro te mahA rAjyAbhiSekane mATe vijJapti karatAM bharate anumati ApI, tema kahela che. A ja vidheyajanavyavahAra che ke svAmInI sevA mATe teo svayaM ja upasthita thAya che. paraMtu ahIM bharata pote anusAra devAdine abhiSeka karavA kahe che, te amArA jevA maMdabuddhine samajAtuM nathI. have je rIte teoe aMgIkAra karyuM, te kahe che - pachI te 16,000 devo, 32,000 rAjA yAvatu sArthavAha Adi levA. bharatarAjAe Ama kahetA -x - harSita, saMtuSTa, AnaMdita cita thaI, be hAtha joDI, dazanakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karIne bharata rAjAne, anaMtarokta ane vinayathI aMgIkAra kare che. - X - X * tyArapachI bharate je karyuM, te kahe che - te pUrvavata. tyArapachI te bharata aDhamabhakta papUirNa thatAM Abhiyogya devone bolAve che, bolAvIne Ama kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI vinItA rAjadhAnInA IzAnakhUNAmAM, kemake te atyaMta prazasta che, tyAM abhiSekane mATe maMDapa vikrvo, vikrvIne mArI AjJA pAchI soMpo. tyArapachI te Abhiyogya devone bharate Ama kahyuM tyAre harSita-saMtuSTa thayo Adi pado pUrvavatuM. he svAmI ! jema tame AjJA karo cho tema ame svAmInA caraNomAM rahIne karIzuM, evA prakAre vinayathI vacanane svIkAre che. svIkArIne vinItA rAjadhAnInA IzAna khUNAmAM jAya che. jaIne vaikiya samuThThAta karavAne mATe prayatna vizeSathI Atmapadezone dUrI kADhe che. te svarUpane kahe che - saMkhyAta yojana daMDa jevA upara-nIce lAMbo, zarIra jevo pahoLo, jIvapadezathI - zarIrathI bAhya kADhe che, kADhIne tevA prakAranA pudgalone grahaNa kare che, te ja davi che - rana - kaStanAdi, vaja, vaiDUrya, lohitAkSa, masAragalla, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyoti-rasa, aMjana, aMjanapulaka, jAtyarUpa, ka, sphaTika levA. temAM je bAdara-asAra pulone choDe che ane sAra pudgalone grahaNa kare che. pachI Icchita nimaNine mATe bIjI vakhata paNa vaikriya samuThThAta karIne, bahusamaramaNIya bhUmibhAga Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/122 1be vikurte che. * x * x - raktAdinA pudgalo dArika che, te vaikriya samuThThAtamAM kaI rIte grahaNa yogya che ? ahIM ratnAdinuM grahaNa pudgalonI sAratA mAtranA pratipAdanArthe che, te pudgalo grahaNArthe nahIM. tethI ratnAdinI jemaja jANavA athavA dAriko paNa te grahaNa karyA pachI vaikriyapaNe pariName che. tethI doSa nathI. pUrva vaikriya samuThThAtanA jIvaprayatnarUpatvathI kramazaH maMda-maMdatara bhAva pAmIne kSINa zaktitvathI ISTa kArya asiddha thAya. have samabhUbhAgamAM teoe je karyuM, te kahe che - te bahasamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya dezabhAgamAM ahIM eka mahAnuM abhiSekamaMw vikarSe che. te aneka seMkaDo staMbha upara rahela che. ahIM rAjapanIya upAMgamAM rahela subhadeva yAnavimAna che te gaMdhavartIbhUta sudhI levuM. tethI ja sUmakAre ja sAkSAt kahela che ke prekSAgRhamaMDapa varNana levuM. * x - te abhiSeka maMDapanA bahumadhyadeza bhAgamAM A dezamAM eka mahA-moTI abhiSekapITha vikaryo che, te rajanA abhAve svaccha ane sUkSma pudgalothI nirmita hovAthI glaNa che. vApI misopAnapratirUpaka varNananI mAphaka ahIM varNana, toraNanA varNana sudhI jANavuM. have abhiSekapITha bhUminuM varNanAdi pratipAdana karatAM kahe che - te abhiSekapIThano bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahyo che. te samabhUbhAga madhya eka moTuM siMhAsana vikarSe che, varNana vijayadevanA siMhAsanavatu mALAnA varNana sudhI kahevuM - x A ja arthanuM nigamana karatAM kahe che - bharatanI AjJA pachI te devo ukata abhiSeka maMDapa vikaryuM che. vikrvIne bharata rAjA pAse jAya che, AjJA pAchI sope che. - x - have A samaya ucita bharatanuM kRtya kahe che - x - pachI bharata rAjA abhiSekya hasti upara ArUDha thatAM A ATha-ATha maMgalo AgaLa cAlyA. have atideza karatAM kahe che - vinItAmAM pravezatA je pATha kahelo te ja pATha niSkramaNa karatAM paNa jANavo * * bAkI spaSTa che - x * pachI bharata sajA subhadrA strIranA sAthe, 32,000 Rtu kalyANikAo, 32,ooo janapada kalyANikA, 32,ooo batrIzabaddha nATako sAthe parivarIne abhiSeka maMDaLamAM praveze che. pravezIne abhiSeka pIThe Ave che. AvIne tenI pradakSiNA karIne Abhiyogika devo manatuSTi utpAdananA hetuthI A ja sRSTi krame pUrvanA misopAna pratirUpakathI caDe che caDIne siMhAsana pAse Ave che. AvIne pUrvAbhimukha aucityanI bese che. zve anusAra rAjAdi je rIte AvyA, te kahe che - te bharata rAjAnA 32,000 rAjA jyAM abhiSeka maMDapa che, tyAM Ave che. vizeSa e - abhiSekapIThane anupadakSiNA karatAM-karatAM uttarathI caDatAM jANavA - X - X * pachI te bharata rAjA abhiyogya devone bolAvIne Ama kahe che - o devAnupiyo ! jaldIthI mArA mATe maNi-suvarNaratnAdino upayoga karAyelI evI mahAe, mahA pUjAyukta, moTA utsavane yogya, 110 jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/2 mahAna rAjyAbhiSekanI sAmagrI lAvo. AjJA karAyelA teo zuM kare che ? te Abhiyogika devone bharata rAjAe ema kahetA harSita-saMtuSTa-cita Adi AnaMdalAyaka levo. yAvata padathI be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Avad karI, mastake aMjali karIne devo 'tahati' kahI AjJA vacanane vinayapUrvaka sAMbhaLe che. vyAkhyA-pUrvavatuM. have atidezasatra kahe che - A prakAre abhiSeka sUtra che. jemake - jaMbudvIpa vijayanA dvArAdhipati devanA trIjA upAMgamAM kahela che, te rIte ahIM jANavuM. ahIM savabhiSeka sAmagrI kahevI. te AgaLa jinajanmAdhikAramAM kahevAze. temAM te mAM sAkSAt kahela che. to paNa kaMIka ahIM kahIe chIe - 1008 sonAnA kaLazo tathA rUpAnA, maNInA kaLazo ItyAdi ATha jAtinA kaLazo, e rIte mUMgAra, darpaNa, cAla, pANI, sapratiSThaka, manolikA, vAtakapha cAvatu - xx- dhupakaDachAM pratyeka 1008-1008 vikRrve che. vikrvane svAbhAvika ane vaikriya evA A padArtho grahaNa karIne kSIrodamAMthI jaLa ane utpalo paNa grahaNa kare che. e rIte pukarodayI le che. pachI bharata ane airAvatanA mAgadhAdi traNe tIrthanA jaLa ane mATI le che. pachI te baMnenI mahAnadInuM jaLa ane mATI le che. pachI laghu himavatAdinA badhAM tUvara, puSpAdi. pacI paDAdraha ane puMDakidrahanA jaLa ane kamaLa, ema badhAM kSetranI mahAnadInA jaLa ane mATI ItyAdi - ItyAdi * * * * * * * laIne ekaThA thAya che. ekaThA thaIne jyAM dakSiNAddha bharata kSetramAM vinItA rAjadhAnI che, tyAM Ave che. AvIne rAjadhAnIne pradakSiNA karIne abhiSeka maMDapamAM rAjA bharata pAse Ave che. AvIne te pUrvokta mahAI, mahAI, mahAI, rAjayAbhiSeka sAmagrI mUke che. have uttakRtya kahe che - pachI te bharata rAjAne 32,000 rAjA zobhananirdoSaguNopeta tithi-kti, akeMndu, dagdhAdi duSTa tithithI bhinna tithi, karaNa-viviSTa divasa, durdina grahaNa utpAta divasothI bhinna divasa, nakSatra-rAjyAbhiSekopayogI kRtyAdi tera namo sivAyanA -x- muhUrta-abhiSeka mATe kahela na samAna. ahIM vizeSathI kahe che - uttarA bhAdrapada nakSatra, tenuM vijaya nAme muhUrta, abhijita nAme kSaNa. A bhAva che - muhatanA bIjA paryAya paMdara kSaNAtmaka divasamAM AThamI kSaNa - x * temAM pUrvokta svAbhAvika ane uttarapaikriya zreSTha kamaLa AdhArabhUta sthiti jemAM che te tathA sugaMdhI pANInI pratipUrNa vaDe [te abhiSeka karAyo - x - x * jina janmAbhiSeka prakaraNamAM vyAkhyA karela che, te ahIM sAkSAt darzita che. * - X - ukta vizeSaNa viziSTa kaLazo vaDe sarva jaLa, sarva mATI, sarva auSadhi Adi vastu vaDe mahAna, vizALa, rAjyAbhiSekathI abhisiMcita kare che. abhiSeka - jema jIvAbhigama upAMgamAM vijayadevano kahyo che, tema ahIM paNa jANavo. abhiSeka karIne dareke dareka rAjA be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake jali karI, tevI ISTakAMta yAvata vANIthI abhinaMdatA, abhikhavatA rAjAno jaya-jayakAra kare che. ItyAdi badhuM vinItAmAM pravezatA bharatanA arthArthI pramukha cAcakajana vaDe je AzIrvacana Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/122 16 kahevAyA, te badhuM ahIM kahevuM. * * * * * (zaMkA ahIM abhiSeka sUtra vijayadevanA atideza sUrathI kahyuM che, bIjA AdarzomAM 108 suvarNa kaLazo ItyAdi kahela che. ahIM vRttimAM 1008 suvarNa kaLazo kahyA che, to temAM virodha kema na Ave? [samAdhAna] jIvAbhigamanI vRttimAM te ja vibhAgathI batAve che. 1008 sonAnA kaLazo, 1oo8 rUpAnA kaLazo, 1oo8 maNinA kaLazo ItyAdi pAThanA AzayathI ahIM lakhela che, temAM doSa nathI. je 108 saMkhyAja hota to bIjA graMthomAM paNa 1008 ema na kahyuM hota. paraMtu vidurvaNA adhikAramAM 1oo8 kaLazo ane abhiSeka kSaNe 108 kaLazo ema paNa vicArI zakAya. bAkI parSadAnI abhiSeka vaktavyatA - 32,000 rAjAe karela abhiSeka pachI bharata rAjAne senApatirad, gAthApatirakta, vardhakIradana, purohita ratna, 360 rasoIyA, 18-zreNI prazreNijano, bIjA paNa dhamAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, Ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi rAjAno abhiSeka kare che. temAM paNa temaja kaLazAdine jANavA - x * pachI 16,ooo devo abhiSeka kare che. chello abhiSeka abhiyogika devono karelo jANavo - x * x - RSabha caritrAdimAM devakRta abhiSeka pUrve jANavo. - have ahIM je vizeSa che, te kahe che - Abhiyogika devonI sivAyanA vaDe abhiSeka pachI rUMvATIvALA sukumAla gaMdha kApAyika vaya vaDe zarIra luche che, sarasa gozIrSa caMdana vaDe zarIrane lepana kare che. pachI zvAsanA vAyuthI paNa uDI jAya tevA cAra, varNa-sparzayukta, ghoDAnI lALa mAphaka zveta, aMte suvarNa khacita, AkAza phaTika sadeza prabhAvALA ahata, divya devadUSyane paherAve che, hA-ardhahA-ekAvalimuktAvali ratnAvalI ItyAdi - X - X - AbharaNo paherAve che. ' have ukta sAkSIsUnI kiMcit vyAkhyA - surabhi gaMdha kaSAya dravya vaDe parikarmita laghu zATikA vaDe bharatanA zarIranA avayavone luMche che. luMchIne sarasa gozIrSa caMdananuM lepana kare che. karIne devadUSya yugala paherAve che. te vastra kevuM che ? nAkanA upavAsathI uDI jAya tevuM pAtaLuM. - x *x * rUpanA atizayathI cAhera, athavA cakSarodhaka dhanavapaNe. atizayavALA varNa ane sparzathI yukta, ghoDAnA mukhanI lALathI paNa komaLa * ati viziSTa mRduva-laghu guNa yukta, dhavala, tenI cheDA suvarNathI bharelA che tevuM, ati svaccha sphaTika vizeSa samAna. te devo cavartIne hAra paherAve che. e rIte ardhahAra, ekAvalI, motInI muktAvalI, suvarNa-maNimaya kanakAvatI, ranamaya ratnAvalI, suvarNanA vicitra maNi ranamaya zarIpramANa AbharaNa vizeSa, aMgada, guTika, kaTaka, daze AMgaLImAM vIMTI, kaTi bharaNa, utarAsaMga, zRMkhalaka, muravI, kaMTha muravI, kuMDala, cuDAmaNI, nayukata mugaTa paherAve che. tyArapachI dardara ane malaya saMbaMdhI je sugaMdha-zubha parimala jemAM che, te tathA kesara-kapUra-kasturI Adi gaMdhavAn dravyo vaDe te devo bharatane siMce che. arthAta 112 jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra aneka sugaMdhI dravya mizra sano chaMTakAva kare che eTale ke bhAratane vAsita kare che. -x-x* gaMdha-surabhicUrNane bharata upara chAMTe che. puSpamALA paherAve che. bIjuM keTaluM kahIe ? guMthIne banAvela te graMthima, je sugAdi vaDe guMthAya che, guMthela evIne vITe te veSTima, jema puSpano daDo. je vaMza zalAkAdimaya pAMjaruM, tene puSpa vaDe pUravAmAM Ave te pUrita. saMghAtima - je paraspara nALathI baMdhAya che te. evA prakAre caturvidha mALAthI bharatane kalAvRkSa sadeza alaMkRta ane vibhUSita karAyo. have abhiSeka karIne zuM kare che ? tyArapachI te bharatarAjA moTA-moTA atizayayukata rAjyAbhiSekathI abhiSikata thaI kauTuMbika parapone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - jaldIthI tame zreSTha hAthI upara besI vinItA rAjadhAnInA zRMgATaka, mika, catuka, cavarAdimAM pUrvokta moTA-moTA zabadathI bolatA bolatA, utsuka yAvat bAra varSonuM kALa mAna jevuM che, te bAra vArSika pramodanA hetutvathI utsava, tanI ghoSaNA karo, karIne mArI A AjJA pAchI soMpo. vyAkhyA pUrvavatu. te AjJapto je rIte pravRtta thayA te kahe che - pachI te kauTuMbika puruSone bharatarAjAe Ama kahetA harSita-saMtuSTa-citta AnaMdita ane harSanA vazathI vikasIta hRdayA thaI vinayathI vacanane svIkAre che, svIkArIne jaladIthI zreSTha hAthInA kaMThe besI -x- sAva ghoSaNA kare che, karIne A AjJA pAchI soMpe che. have bharate zuM karyuM, te kahe che - pachI bharata rAjA moTA-moTA rAjyAbhiSekathI abhipita thaIne siMhAsanethI ubho thAya che, ubho thaIne strIrana, 32,000 tuM kalyANikA, 32,000 janapada kalyANikA, 32,000 bamIzabaddha nATako sAte saMparivarIne abhiSeka pIThathI pUrvanA gisopAna pratirUpakathI utare che, utarIne abhiSeka maMDapathI nIkaLe che, nIkaLIne hastirana pAse Ave che. AvIne aMjanagirinA kuTa sadeza gajapati upara narapati beTho. tenI pAchaLa anucaro je rIte anusaryA, te kahe che - te spaSTa che. have je yuktithI cakI vinItAmAM pravezyo, te kahe che - tyArapachI te bharatarAjAnA hastina upara beThA pacI A ATha-ATha maMgalo AgaLa anukrame cAlyA. have atideza karatAM kahe che - je jatAM - vinItAmAM pravezatA paripATI, nIcenA sUtramAM kahela bharatanA vinItA praveza varNana che, te ja krame ahIM paNa sakAra rahita jANavuM. bhAva A che ke- pUrve pravezamAM 16,ooo deva, 32,000 rAjAdino sakAra, je rIte kahyo che, te ahIM na kahevo. - X - X* have ghera AvyA pachInI vidhi kahe che - A satra svayaM siddha che, e pramANe roja navo navo rAjyAbhiSeka mahotsava karAvatA, temane bAra varSo vItI gayA. pachInuM kRtya pUrvavatuM. zaMkA-subhUma cakravartIe, parasurAme haNela kSatriyonI dADhA vaDe bharelA svAla ja cakaratnapaNe pariName che, ema sAMbhaLela che, to cakaratnanuM aniyata utpatti sthAnakava jANavuM, to A prakaraNamAM tenI utpatti kyAM thAya che ? te zaMkAthI kahe che - cauda ratnAdhipati bharatanA je ratno jyAM utpanna thayA che te rIte kahe che - Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/123 113 * sUtra-123 : bharata rAjAnA cakarana, daMDarana, asirA, chabarana A cAra ekendriya rano AyudhagRhazALAmAM utpanna thayA. carmarana, maNirana, kAkaNirana ane nava mahAnidhio e badhAM zrIgRhamAM utpanna thayA. senApatirana, gRhapatipana, vardhakIrana, purohitarana A cAra manuSya no vinItA rAjadhAnImAM utpanna thayA. akSarana ane hastina, e baMne paMcendriyarano vaitAgirinI taLeTImAM utpanna thayA. subhadrA rana uttaranI vidhAdhara zreNImAM utpanna thaI. * vivecana-123 : bharatarAjAnA cakAdi cAra ekendriyarano AyudhazALAmAM utpanna-prApta thayA. ema uttarasUjhamAM paNa jANavuM. carmaratnAdi ane nava mahAnidhio zrIgRhamAM prApta thayA. A nidhio zAzvatabhAvarUpa kaI rIte utpanna thAya che, te zaMkA tirasta thaI. ahIM RSabhayastrino sAkSIpATha ApI pUche che ke temAM virodha kema na Ave ? uttaramAM kahe che - rAjAnuM ahIM-tahIM rahela kozadravyane koza ja kahe che, evA laukikavyavahArathI doSa nathI. vRittinuM zeSa kathana sUtrArtha mujaba che, mATe noMdhelA nathI. have cakI vize kahe che * sUtra-124 - tyAre te bharata rAjA cauda ratno, nava mahAnidhio, 16,000 devo, 32,000 rAja, 32,000 RtukalyANikAo, 32,000 janapada kalyANikAo, 32,0eo mIbaddha nATako, 36o soIyAo, 18-zreNi prazreNi, 84,ooo ao, 84,ooo hAthIo, 84,000 ho, 96 karoDa pAyadaLa, 2,ooo yvaTa, ,000 janapada, 96 karoDa gAma, 9,ooo droNamukha, 48,ooo oNa, 24,ooo kaTa, ra4,ooo marDaba, 20,000 kara, 16,000 kheDa, 14,000 saMbAdha, 56-aMtarodaka, 49 kurAjyo, vinItA rAjadhAnInI eka tapha ladhu himavaMta, traNa tarapha sAgaranI maryAdAmAM paripUrNa bharata kSetranA bIjA ghaNAM rAja, Izvara, talavara yAvatuM sAviAha AdinuM Adhipatya, pauropatya, bhatRtva, svAmItva, mahataraktava, Azcarya senApatya karatA, palana karatAM - simyapha nirvAha karato rAjya kare che.] [te rAja bharad] apahata nihita kaMTaka, uddhata malita sarve bune nirjita bharatAdhipa narendra zreSThacaMdanathI carcita zarIrI, zreSTha hArathI racita vakSa:, zreSTha mugaTathI vibhUSita, zreSTha vastra-bhUSaNa dhAka, sarva Rtuka surabhi kusumanA zreSTha mALAthI zobhita mastakavALA, zreSTha nATaka-nRtyanA vRMda sAthe saparivRtta, savaSadhitsavanasava samiti samagra saMpUrNa manoratha, had ami mAnamathana, pUrvakRtva tapanA prabhAvathI niviSTa saMcita phaLa rUpa mAnuSI sukhane bhogavato te bharata nAme hato. * vivecana-124 : cha khaMDa bharataNogane sAdhyA pachI, te bharatarAjA caudaratnAdithI laIne sArthavAha 2i6/8] 114 jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/ra Adi sudhInAnuM AdhipatyAdi karatAM ane pAlana karatAM mAnuSya sukhone bhogave che. badhuM pUrvavatu. vizeSa e - 56 aMtarodaka-pANInI aMdaranA saMniveza vizeSa, paNa pa6-aMtadvapa nahIM, kemake tenuM Adhipatya asaMbhava che. 49-kurAjya-bhillAdinA rAjyo. kevI rIte sukhapUrvaka bhogave che, te kahe che - upahata-vinAzita, vihata-apahata badhI samRddhimAM, kaMTaka-gotrajavairI, udbhUtadezathI bahAra kADhela, mati-mAnatAnine prApta, sarva mu-gobajavairI. A badhuM kaI rIte thAya che, te kahe che - nirjita-bhagna bala sarvazabumAM, ukta be prakAranA vairImAM ahIM sarvazagumAM. * x - kevo bharata? bharatAdhipa narendra, caMdana vaDe maMDita karAyela zarIravALo, zreSTha hArathI jonAranA nayanane sukhakArI vakSaHvALo, zreSTha mugaTa paherelo, zreSTha vastraAbhuSaNa ghArI, badhI RtunA sugaMdhI puSponI mALA vaDe zobhita mastakavALo, zreSTha pAmAdi samudAyarUpa nATabaddha pAtro, pradhAna strInA vRMda sAthe saMparivRta, punarnavAdi badhI auSadhi, kaatanAdi badho rasto, badhI samiti-atyaMtarAdi parvadA vaDe saMpUrNa. tethI ja saMpUrNa manoratha. Thata - puruSAdi bhraSTapaNAthI jIvatA marelA. zagunA mAnA mathanathI kevuM sukha bhogave che, te kahe che - pUrvakRta tapanA prabhAvanA nikAcitapaNe saMcitanA dhuva phaLavathI, kevo bharata ? A kSetramAM prathama bharatAdhipatvathI prasiddha nAma jenuM che ke, vizeSyapada che - "tyAre te bharatarAjA". * x - have A naradevanA dharmadivatvanI prAptinuM mULa kahe che - * sUl-125 - tyAre te bharatarAja anya koI divase jyAM nAnagRha che, tyAM Ave che, AvIne yAvatu caMdra sardeza priyadarzana narapati nAnagRhathI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM AdagRha che, jyAM sIMhAsana che, tyAM Ave che, AvIne zreSTha sIMhAsana upara pUvabhimukha beTho, besIne AdarzagRhamAM potAnA pratibiMbane to-joto rahe che. tyAre te bharatarAja zubhapariNAmathI, prazasta AdhyavasAyathI, vizuddha thatI jatI leyAthI, IhA-apoha-mANA-gaveSaNA karatA tenA AvaraNa karmonA hAyathI kamarajanA nivAraka apUrvaraNamAM pravezatA anaMta anuttara nivyaghiAta nirAvaraNa saMpUrNa patipUrNa zreSTha kevala-jJAna-dani utpanna thayA. tyAre te bharad kevalI jAte ja AbharaNa alaMkAra utAre che, utArIne svaya ja paMcamuSTika loca kare che, karIne AdagRhathI nIkaLe che. nIkaLIne aMtaHpuranI hIka moTI nIkaLe che, nIkaLIne 1e,ooo rAjAo sAthe saMrivarIne vinItA rAjadhAnInI ThIka madhyethI nIkaLe che, nIkalIne pradezamAM sukhasukhe vicare che. vicarIne jyAM aSTApada parvata che, tyAM Ave che, AvIne aSTApada parvata upara dhIme dhIme caDe che. caDIne meghaghana-sardeza deva sAkSAta pRthvIzilAkanuM pratilekhana kare Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/125o che. karIne saMlekhanA jhoSaNAthI jhopita thaI bhojana-pAnano parityAga karI, pAdopagama anazana karI, kALanI AkAMkSA na karato vicare che. 115 tyAre te bharata kevalI 37 lAkha pUrva kumAravAsamAM rahIne, 1000 varSa mAMDalika rAjANe vasIne, cha lAkha pUrvamAM 1000 varSa jUna mahArAjA [cakravartI paNe vasIne, 83-lAkha pUrva gRhavAsa madhye rahIne, kaMIka nyUna eka lAkha pUrva kevIparyAya pALIne, te ja bahupatipUrNa zrAmaNya paryAya pALIne kula 84-lAkha pUrva sayui pALIne nirjaLa mAsika bhakta karIne zravaNanakSatramAM caMdrano yoga prApta thatAM, vedanIya-Ayu-nAma-gotra karma kSINa thatAM kAlagata thayA mRtyu pAmyA]. temanA janma-jarA-maraNanA baMdhana chinna thayAM, teo siddha-buddha-muktaparinivRtta-tatkRt thaI sarva duHkhathI mukta thayA. * vivecana-125 - pachI-1000 varSa nyUna cha lAkha pUrva paryanta sAmrAjyane bhogavyA pachI te bharatarAjA anyadA koI dine snAnagRhe Ave che. AvIne yAvat caMdra jevo priyadarzana narapati snAnagRhathI nIkaLe che. nIkaLIne potAnA veSa-sauMdarya darzana mATe AdarzagRhamAM siMhAsana pAse Ave che. AvIne zreSTha siMhAsane pUrvAbhimukha bese che. besIne AdarzagRhamAM potAne jotA-jotA temAM pratibiMbita sarvAMgasvarUpane joto-joto rahe che. ahIM saMpradAya [paraMparA] jaNAve che. te A che - tyAM potAnA dehane jotA bharatanI eka AMgaLImAMthI vIMTI paDI gaI, te AMgaLIne galita aMguli jANI, rAjA ekaika AbharaNane utAre che. anukrame te cakrI potAnA zarIrane jue che, to AMgaLInuM teja cAlyuM gayela jue che. tyAre bharata vicAre che ke - AmAM AMgaLInI zobhA kyAM che ? te narezvara bhUmimAM paDela vIMTIne jue che zuM bIjA AbharaNo vinA A aMganI zobhA nathI ? teNe badhAM AbharaNa utAryA. e pramANe pravRtta te bharatane zuM thayuM? te kahe che - deha upara rahelA AbhuSaNone utAryA pachI, te bharatarAjAne zubha pariNAmathI [vicAre che-] viSThAdi maLa ane bahAra vahetA srotothI aMdarathI klinna A zarIranI kaMIpaNa zobhA nathI, A zarIra kapUra-kasturI AdithI, upara bhUmimAM nAMkhela dUdhanI jema dUSita thAya che. savAre saMskArita dhAnya madhyAhe nAza pAme che, to A rasaniSpanna kAcAmAM zuM sAra che? e pramANe zarIranI asAratva bhAvanArUpa jIva pariNatIthI prazasta adhyavasAya - ukta svarUpa mana pariNAmathI, lephsA-zuklAdi dravya yukta jIva pariNatirUpathI vizuddhaya thatAM - uttarottara vizuddhane prApta karatAM-karatAM nirAvaraNa zarIranA vairUpya viSayaka IhA-apohAdi karatAM, kevaLa jJAnadarzana nibaMdhaka cAra ghAtIkarmonA kSayathIsarvathA jIvapradezathI A pudgala kharI jatAM - x - kevalajJAnadarzana utpanna thayA. kevA? karmanI rajane dUra karanAra, kevA bharatane ? apUrvakaraNa - anAdi 116 jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/2 saMsAramAM pUrve aprApta dhyAna-zukla dhyAna prApta thayuM. avagraha pUrvaka hArdine kahe che, te A rIte - are ! A niralaMkAra zarIranI zobhA dekhAtI nathI te avagraha. - 4 - te zobhA aupAdhikI che ke naisargikI, e avagRhitArtha abhimukha maticeSTA paryAlocanarUpa IhA - 4 - 4 - utkaTa koTika saMzayarUpatvathI A saMbhAvanArUpa nizcayakAraNatvanA aviruddhapaNAthI, A aupAdhikI ja che, naisargikI nahIM. bAhya vastunA saMsargajanyapaNAnA pratyakSa siddhatvathI kahyuM, te Ihita vizeSa nirNayarUpa apoha che. - 4 - 4 - AnI - 4 - anvaya dharmAlocanA te mArgaNA. - 4 - AbharaNane dhAraNa karavAnI buddhi na thavI, te gaveSaNA. - x - have kevaLajJAnanI utpatti pachI zuM kare che, te kahe che - kevala jJAna pachI te bharatane zakra vaDe Asana kaMpavAthI avadhijJAna vaDe kevalI jANIne dravyaliMga-veza svIkAravA vinaMtI karI, jethI huM[za] vaMdana karI zakuM. niSkramaNa utsava jANI svayaM ja AbharaNa-alaMkAra, vastra-mALArUpa tyaje che. ahIM alaMkArAdi pUrve tyajela hovAthI kezAlaMkArane tyajavAthI bAkInA vastra, mALA, alaMkAra levA. svayaM ja paMcamuSTI loca kare che, karIne nIkaTavartI devatA vaDe Apela sAdhuveza grahaNa kare che. pachI zakrae vaMdana karatAM AdarzagRhathI nIkaLe che, nIkaLIne aMtaHpura madhyethI nIkaLI, 10,000 rAjA sAthe parivarIne vinItA rAjadhAnInI madhyethI nIkaLe che, nIkaLIne kozaladezamAM sukhe-sukhe vicare che. pachI zuM karyu ? te kahe che - aSTApada parvate Ave che, AvIne dhIme-dhIme suvihitagatithI aSTApada parvata upara caDe che, caDIne dhanamegha sadeza, devonA AgamanathI ramyatvathI che, pRthvIzilApaka-Asana vizeSane paDilehe che. kevalI hovA chatAM vyavahAranA pramANIkaraNArthe vidhi kare che. paDilehIne ahIM Arohe che, tema jANavuM. zarIra-kaSAyAdi jenA vaDe kRza karAya che te saMlekhanA-tapa vizeSa, tenI jhoSaNA-sevanA, tethI sevita ke jhUSita-kSati je che te. jeNe bhojana-pAnanA pratyAkhyAna karela che te. pAdoSagata-vRkSanA jamInamAM rahela mUlabhAga, tenA aprakaMpatAthI avasthAna jenuM che te. kALa-maraNane na IcchatA, upalakSaNathI jIvitane paNa na IcchatA, rAgadveSa rahitapaNe vicare che. have bharatanA paryAyanuM kAlamAna kahe che - te bharata kevalI 77-lAkha pUrva kumArabhAve vasIne, kemake bharatanA janma pachI ATalo kALa RSabhasvAmIe rAjyane pAlana karela hatuM. 1000 varSa mAMDalika rAjA - eka dezAdhipatipaNe vasIne, hajAra varSa nyUna cha lAkha pUrva cakravartIpaNe vasIne ema kula 83 lAkha pUrva gRhavAsa madhye rahIne, eka lAkha pUrvamAM aMtarmuhUrta nyUna kevalI paryAya pAmIne - bhAva cAstri svIkArIne aMtarmuhUrtamAM kevalajJAna pAmyA. tethI lAkha pUrva saMpUrNa. ahIM bhAva cAstrinI vivakSA che, dravyacAstrinI nahIM. - X - 84 lAkha pUrva sarvasu pALIne eka mAsa nirjaLa upavAsa karIne - x * bhavopagrAhI karma kSINa thatAM kALadharma pAmyA. - 4 - e rIte bharatakSetranI nAmotpatti jaNAvavA kahela bharatacaritra pUrNa thayuM. - X - Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /126 117 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUjha-126 - ahIM bharatakSetramAM mahaddhika, mahAdhutika yAvata palyopama sthitika deva vase che, che, tethI he gautamAM te bharatakSetra kahevAya che. athavA he gautama / bharatonuM zAzvata nAma kahela che. je kadi na hatuM-nathI ke nahIM hoya ema nathI paNa hatuM . che ane raheze. te dhruva, niyata, zAzvata, kSaya, avyaya, avasthita, nitya bharata kSetra che. vivecana-126 : bharataeogano A deva mahaddhika, mahAdhutika, mahAyazA, palyopama sthitika bharata nAme deva vase che. tethI te bharatotra kahevAya che. A nAma caugika yuktithI kahyuM, have rUDhithI kahe che - bharata varSa e zAzvata nAma che. nirnimita - anAdi siddhatvathI - devalokAdivaTu che. * x* tethI bharata cakInA nAme ke bharata devanA nAme ke svakIya che ItyAdi - X - X - muni dIparatnasAgare karela vakSaskAra-3-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa $ vakSaskAra-4 che -X - X - X - o have laghu himavaMtagirinuM kathana :* sU-127 : bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM laghuhimavaMta nAmaka vadhara parvata kayAM kahyo che ? gautama) hemavata vakSetranI dakSiNamAM, bharata kSetranI uttaramAM, pUrva lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNa samudranI pUrve A bhUdvIpa hIpamAM lai himavaMta nAme varSadhara parvata kahyo che. A pUrvata pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo che. baMne bAju lavaNasamudrane sparze che. pUrva koTiNI pUrvI lavaNasamudra pRSTa che ane pazcimI koTithI pazcima lavaNasamudra sRSTa che. 100 yojana ud uMco, 5 yojanA bhUmimAM, 105ra * 1219 yojana pahoLo che. tenI bAha pUrva-pazcima 535o1pa yojana lAMbI che. tenI jIvA uttaramAM pUrva-pazcima lAMbI cAvatu pazcimI kinAre pazcimI vaNasamudrane dhRSTa 24,93ra yojana ane AI bhAgathI kaMIka jUna lAMbI kahI che. tenuM dhanupRSTha dakSiNamAM 5,30-*/19 yojana paridhinI apekSAthI kahelA che. te TacasaMsthAna saMsthita, sarva suvarNamaya, svaccha, RNa cAvatu pratirUpa che tenA baMne paDakhe be pavaravedikA, be vanakhaMDathI vIMTaLAyela che. baMnenuM varNana pUrvavat che. laghuhimavaMta vari parvatanI upara bahusmamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, jema koI AliMga puSkara hoya cAva4 vyaMtara devo ane devIo bese che yAvata vihare che. * vivecana-127 : jaMbUdvIpamAM sula ke zuddha - mahAhimavaMtanI apekSAthI laghu himavaMta nAme varSadhara parvata kyAM kahela che ? varSa - baMne paDakhe rahela be kSetrane dhAraNa kare che, te varSadhara, arthAta be tranI sImA karanAra giri, evo je parvata te varSadhara parvata tIrthakaroe kahela che. * x - te 100 yojana urva uMco, 5 yojana bhUmimAM - kemake uccatvano cotho bhAga jamInamAM hoya che, 105-1216 yojana pahoLo, tenI upapati-bUdvIpanA vyAsane be vaDe guNIne 190 vaDe bhAgAkArathI thAya. kemake laghuhimavaMta bharatathI be gaNo che. karaNavidhi bharatakSetravatuM. tenI bAhA" pratyeka pUrva-pazcimamAM 535o yojana ane 15ll yojanano 1lmo bhAga laMbAIthI kahela che. sthApanA-pa35o yojana ane 15ll kaLA. AnI vyAkhyA vaitAdyAdhikAra sUtrathI jANavI kemake prAyaH baMne samAna sUga che. tenI jIvA - uttaramAM levI. pUrva-pazcima lAMbI cAvatu pazcimamAM ItyAdi pUrvavatu. - x* laMbAImAM 24,93ra yojana ane aDadhI kaLA kahelI che. kaMIka nyUna che, A dhUna paNa jANavA maTo vargamULa karIne bAkI uparanI rAzi apekSAthI kahevI. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/1ra3 119 tenI paridhi-laghu himavaMtanI jIvAnuM dhanupRSTha dakSiNa bAju 5,230 yojana ane 4 kaLA paridhithI kahela che. ahIM jIvAno je nirdeza che te svastha jIvAnI apekSAthI svasva dhanupRSThanA yathokta mAnathI upapati che. anyathA nyUnAdhika mAna saMbhave che. have parvatane vizeSathI batAve che - sucaka saMsthAna che. sarva suvarNamaya Adi pUrvavatuM. vizeSamAM pAvara vedikAdi pramANa ane varNana jANavuM. zikhara svarUpa pUrvavatu. vizeSa e ke- bahusamatva ahIM nadI sthAnathI anya jANavuM. nahIM to nadI zrotanuM saMsaraNa na thAya. * sUjha-128 : tenA bahumaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhya deza bhAgamAM ahIM eka moTuM paddhaha nAme draha kahela che. te pUrva-pazcima lAMbu, uttara-dakSiNa pahoLuM che. te 1ooo yojana lAMba 5oo yojana pahoLuM, 10 yojana UMDu, svaccha, GNa, rajatamaya taTavALuM yAvatu prasAdIya yAvatu pratirUpa che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI vIMTAyela che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana pUrvavatu kahevuM. te pAdrahanI cAre dizAmAM cAra jhisopAna pratirUpaka kahelA che, tenuM varNana pUrvavatu kahe.. " te basopAna pratirUpaka AgaLa pratyeka-pratyeka toraNa kahela che. te toraNo vividha maNimaya che. te paddhahanA bahu madhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTuM padma kahela che. te eka yojana lAMbu-pahoLuM che, aDadhuM yojana pahoLuM che, 1 yojanA pANImAM che, be koza jaLathI uya che. sAtireka daza yojana savagaNI kahela che. te eka jagatIthI cotaraphathI gherAyela che, te prakAranuM pramANa jaMbUdvIpanA prakAra tulya che, teno gavAkSa kaTakanuM pramANa paNa tema ja che. - te paSnuM varNana A pramANe che - vajamaya mULa, riTaranamaya kaMda, vaiDUryamaya nAla, vaiDUyamaya bAhya 2, jAMbUnadamaya abhyatara ba, tapanIyamaya kesarA, vividha maNimaya puSTharAsthi bhAga, suvaemiyI karNikA che. te karNikA Ayiojana laMbAI-pahoLAIthI, koza-jADAIthI, sarva svaNamayI ane svaccha che. te karNikAnI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapukaItyAdi. te bahusama ramaNIya bhUmibhAganI bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTuM bhavana kahela che. te eka koza lAMbu, Adhakoza pahoLuM, dezonA koza utd uccattathI che. aneka zata saMbha saMniviSTa, prasAdIya ane darzanIya che. te bhavananI traNa dizAmAM traNa hAro kahelA che. te dvAro paoo dhana ud uccatvathI, ra50 dhanuSa pahoLA, teTalAM ja pravezamAM che, zveta suvarNanI zreSTha supikA yAvatu vanamALAo jANavI. te bhavanamAM bahusmamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapuSkara Adi. tenA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTI maNipIThikA kahI che. te pIThika 500 dhanuSa lAMbI-pahoLI, rapa0 dhanuSa jaDI, sarva maNimayI, vaccha che. 120 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra te maNimayI pIThikA upara ahIM eka moTuM zayanIya kahela che. zayanIcanuM varNana pUrvavat che. te paw bIja 108 so ke je tenA aDadhA uccatta pramANa mAtrathI cotathI sAMpazikSipta che. te pauo ardhayojana lAMbA-pahoLA, eka koza naDA, 10 yojana jaLamAM, jaLathI eka koza usa, tireka daza yojana uccattathI che. te pasonuM varNana A pramANe - vamaLa mULa yAvat suvarNamayI karNikA che. te karNikA eka koza laMbAIthI, Adhakoza pahoLAIthI, savakanakamayI, nirmaLa che. te karNikA upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga cAvatuM maNIthI upazobhita che. te paDanI pazcimotara, uttara, uttara-pUrvamAM ahIM "zI" devInA 4ooo sAmAnika devonA 4ooo so kahyA che. te paDAnI pUrve ahIM zrI devInI cAra maharikAnA cAra paso kahelA che. te paSInI dakSiNa-pUrvamAM zrIdevInI atyaMtara papadanA 8ooo devonA 8ooo kamaLo kahelA che. dakSiNamAM madayama padanA 10,ooo devonA 10,ooo suo kahelA che. dakSiNa-pazcimamAM bAhya padAnA 1ra,ooo devonA 12,ooo kamaLo kahelA che. pazcimamAM sAta senAdhipatinA sAta kamaLo kahelA che. te paSAnI cAre dizAmAM cotarapha ahIM zrIdevInA 16,ooo AtmarAka dezonA 16,ooo kamaLo kahelA che. te mULa kamaLa, atyaMtara-madhyama ane bAhya, maNa pA parikSepathI gherAyela che. te A rIte - abhyatara paEL parikSepa 3ra-lAkha paDA, madhyama kA parikSepa -lAkha paDA, bAhya pAparikSepa 48-lAkha paDA che. e rIte traNe maLIne 1,ra0 lAkha paDA che tema kahyuM che. bhagavatI paddhahane paddhaha kema kahe che? gautamA paddhahamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM kamaLo yAvata zatasamrapatra paso che. te paddhahAbhA, paddhaha vaNabhiA che. ahIM "zrI" devI mahAddhika yAvata pacopamasthitika vase che. e kAraNathI paddhaha kahe che athavA yAvata paddhaha e zAzvata nAma kahela che - 4 - * vivecana-128 : madhyavartI drahanA svarUpanA nirUpaNa mATe kahe che - te laghu himavaMtanA bahusamaramarNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAganA avakAzamAM eka mahAna padmadraha nAme praha kahela che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo che. 10oo yojanA lAMbo, 500 yojana pahoLo, 10 yojana uMDo che. svaccha jaLa hovAthI te nirmaLa che, sAsvAdimayatvathI glaNa che, jatamaya kinArA che. te samatIra, vajamayapASANa, tapanIyatala, suvarNa zubhra jItamaya vAlukA, sukhe caDa-utara thAya tevo, vividha maNithI subaddha, catuSkoNa - X - X - ItyAdi yukta prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa che. tenI vyAkhyA jagatI uparanA vAva Adi adhikAravatuM. te pAdraha eka paDAvasvedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI vIMTAyela che. tenuM varNana pUrvavat - x * vividha maNimaya e varNananA eka dezathI pUrNa toraNa varNana levuM. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/128 121 1rara jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 have ahIM pAsvarUpa kahe che - eka yojana lAMbu-pahoLuM, aDadhuM yojanA jADa, daza yojana jaLamAM, be koza jaLanA aMtathI uMcu, ema samagratayA sAtireka daza yojana kahela che. kemake jaLanA uMDANathI uparanA bhAga sudhI kamaLanA pramANanA mIlanathI ATaluM ja saMbhave che. te paDA eka prAkAra samAnathI cotaraphathI vIMTAyela che. te jagatIne jaMbUdvIpa jagatI pramANa jANavI. A pramANa jaLanA uparathI jANavuM. kemake deza yojana jaLamAM rahela che, te pramANanI vivakSA karI nathI, gavAkSa samUha paNa te ja pramANathI uMcA vagere kahevA. have paDAnuM varNana - vajamaya mULa-kaMdanI nIce tIcha nIkaLela jaTAsamUha avayavarUpa, ariSTharatnamaya, kaMda-mULanALanI madhyavartI graMthI, vaiDUryamaya nAla-kaMdanI uparano madhyavartI bhAga, vaiDUryamaya bAhya patro, bRhat kSetra vicAranI nRtyAdimAM cAra bo vairyamaya ane bAkInA kta suvarNamaya kahyA. jAMbUnada-kaMIka lAla suvarNamaya atyaMtara do, kSetra vicAravRttimAM - pILA suvarNanA kahyA che tapanIyamaya-blAlasuvarNanA, kesarA-kaNikA, pukarasthi-kamaLano bIja bhAga, kanakamathI bIja koza che. have karNikAnuM pramANa kahe che - te karNikA ardha yojana lAMbI-pahoLI, eka koza bAharANI, saMpUrNa kanakamathI * x * svaccha, zlaSNAdi jANavI. vyAkhyA pUrvavat. - zayanIkAnuM varNana jIvAbhigamamAM A rIte che - vividha maNinA pratipAda, mULa pAyAnA vizeSa upastaMbha karavAne mATenA pAyA te pratipAda kahevAya. sonAnA mULa pAyA, jAMbUnadamaya gAtraISa Adi, vajaratna vaDe pUrita sAMdhA, vividha maNimaya viziSTa vAna, rajatamaya lUlI, lohitAkSamaya-upadhAnaka ardhA ozIkA. tapanIyamaya gaMDa-upadhAnikA, te zayanIya sAthe zarIrapramANa gAdaluM che. tenA mastaka ane paganA bhAge ozIkA che. te zayanIya baMne bAju unnata, madhyamAM namela ane te namrapaNAthI gaMbhIra ane moTI che. gaMgAnI retInA daLa jevo pAdAdi vyAse adhogamana che. tenA jevI che. viziSTa parikarmita kapAsanuM vA, tevo je paTTa, tenuM AcchAdana che. * x - suviracita AcchAdana vizeSa che. maccharaDAMsAdinA nivAraNArthe maccharadAnI jevuM vastra vizeSathI DhAMkelI che. tethI ja suramya che. teno pahelo parikSepa kahe che - te pA bIjA 108 pado vaDe, je pado mULapadAnA pramANanA ardharUpa uccatva, laMbAI, pahoDAI, jADAI pramANamAM che. tene cotaraphathI veSTita che. ahIM jaLanA uparanA bhAgamAM uccatvano vyavahAra prApta vivakSAthI ardhapramANa saMbhave che, anyathA jaLanA avagAha sahita uccatva vivAmAM uttarasaNamAM sAtireka pAMya yojana che, tema vaktavya thAya. * * * * - ahIM zrIdevInA bhUSaNAdi vastu rahe che, te vizeSa che. have bIjo padma parikSepa kahe che - mULapAnA vAyavya khUNAmAM, uttaramAM, IzAna khUmAmAM sarvasaMkalanAthI traNe dizAmAM A aMtaramAM zrIdevInA 4ooo sAmAnikonA 4000 pado kahelA che. te pAnI pUrvadizAmAM zrIdevInI cAra maharikAnA cAra pado kahyA che. ahIM pUrva varNita vijayadevanA siMhAsana parivAra anusAra parSadAdi padArgo kahevA, sugama hovAthI vyAkhyA karI nathI. - have bIjo padma pariphopa - te mukhya pAnI cAre dizAmAM cotaraphathI, A aMtaramAM zrIdevInA 16,ooo AtmarakSako 16,ooo paDyo che. te A rIte - 4ooo pUrvamAM, 4000 dakSiNamAM ItyAdi. - have uktathI vyatikti bIjA paNa gaNa pariveSa che, te kahe che - te padma bIjA traNa pA paripacI cotarUthI vIMTaLAyela che. te A rIte- atyaMtara, madhyama, bAhya. temAM atyaMtara 5aa parikSepamAM 3ra-lAkha pado, madhyamamAM 44-lAkha paDo, bAhyamAM 48lAkha pado kahyA che. A pAparikSepa Abhiyogika deva saMbaMdhI jANavA. tethI ja bhinna trika jaNAvatuM bIjuM stra kahyuM che. anyathA cArathI cha parikSepa kaheta. [zaMkA Abhiyogika jAtiyomAM eka AtmarakSako samAna ja che? [samAdhAna ucca-madhya-nIca kArya niyojyavathI abhiyogikomAM bhinnatvathI parikSepanuM paNa bhiva che. - have parikSeparikanA pAno saravALo kahe che - 1,20 lAkha 5gho thAya che. cha parikSepanA mukhya padma sAthe - 1,20,50,120 5gho thAya. [zaMkA] kamala ane kamalinI puSarUpa hoya che, mUla ane kaMda kamalinI ja hoya paNa kamaLa nahIM, to ahIM mULa-kaMda kema kahyA ? [samAdhAna ahIM kamaLo vanaspati parimANa nathI, paNa pRthvIkAyanA parimANarUpa kamalAkAra vRkSo che, tethI koI virodha nathI. ahIM Adha parikSepa padonuM mULapadAthI ardhamAna sUtrakAre sAkSAt kahela che. uttarottara parikSepa padhonuM pUrva-pUrva parikSepa padmothI ardha-ardhamAna yuktithI thAya che. anyathA apaddhi, mahaddhi devonuM zobhana na saMbhave. ardha-ardhamAna A rIte - mUlapA yojana pramANa Adha parikSepamAM pado be koza, bIjAmAM koza, trIjAmAM ardha kroza, cothAmAM 500 dhanuSa, pAMcamAmAM 50 dhanuSpa, chaThThAmAM 125 ghana mAna thAya. mUla pAnI apekSAthI sarva parikSepamAM jaLathI uMco bhAga paNa ardha-ardha kramathI jANavo. jemake mULa pADA jaLathI be koza uMcuM che, pahelAM parikSepamAM eka koza uMca, ItyAdi. e rIte mULa pAnI apekSAthI parikSepa paDAnonI jADAI paNa aDadhI-aDadhI kahevI. * * * * ahIM cha parikSepa, e cha jAtika parikSepa levA. pahelAM mULa pakAnA aDadhA pramANa, bIjuM tenA cotho bhAga, bIjuM, teno aSTa bhAga, cothuM - teno soLamo bhAga ItyAdi. tyArapachI te paridhi parikSepa pAsaMkhyA padAvistAra paribhAvIne jemAM jeTalI paMkti saMbhave che, te gaNitajJae karavI joIe. temAM teTalI paMkti vaDe eka ja parikSepa jANavo. kemake paDadonI eka jAti che. - X-X *x - padA avagADha kotra sarvasaMkhyAthI 2oo5 yojana ane yojananA tera soLaza bhAga che. te A rIte mUla padAvagAha yojana eka gatI bAra yojana mULamAM pRyu che. jagatI pUpira bhAganA vyAsanA maLavAthI ra5-yojano che. tethI te paridhimAM pahelo parikSepa 108 paDadonuM avagAha phoga 27yojana ane ardhayojana pramANatvathI temAM eka yojanamAM cArano avakAza hovAthI cAra vaDe 108ne bhAMgatA ATalAM ja thAya. * x * tathA bIjo Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/128 123 parikSepa 34,011 parikSepa, avagAhaba 125 yojano ane 11/1da bhAga che. 34,011ne 16 vaDe bhAMgatA ukta sazi Ave. * X - X - trIjuM parikSepa 16,ooo padmo, tenuM avagAhaphona 50 yojana che. - x - ahIM paMktio samavRta ja kahevI. - have soyo parikSepa - 32 lAkha paDazo, tenuM avagAha@oga 12,500 yojana che. Ane 16 yojana bhAga pramANacthI yojane 56 mAnavI che. 256 vaDe 32 lAkhane bhAMgatA 12,5oo nI ukta sazi AvI jaze. have pAMcamo parikSepa-40 lAkha paDo, tenuM avagAha x 306 yojana ane /1da bhAga. AnA 1024 mAnathI 40 lAkhane bhAMgatA cokata padArAzi Avaze. chaThThA parikSepamAM 48 lAkha paDagho che. tenuM avagAha otra-1171 yojana ane 14/1 bhAga che. Ane - x * 4096nA mAnathI, 48-lAkhane bhAMgatA yatho sazi Avaze. * * * * * A parikSepa vRtAkArathI jaNavuM. te phonanA bahatvathI saMbhave che. ahIM paMkti drahakSetranA laMbAI caturUtvathI laMbAI-pahoDAInA viSamatva chatAM 500 yojana mayadA vaDe ja karavA yogya che. e rIte ja zobhamAna thAya che. jo ke - A paDado pArthiva pariNAma patvathI zAkAta che. temAM vanaspatika ghaNAM pado paNa utpanna thAya che. * x - anyathA vajasvAmIne zrIdevIe samarpita anupameya mahApaDA lAvIne purikA purImAM kaI rIte jinapravacana prabhAvanA karI ? e zAzvata nathI, kemake tyAM jaIne zrIdevI pAsethI lAvela che. A vAta pariziSTa parvamAM paNa kahelI che. * * * * A ja bIjA parikSepaka sUtrano pratyAyaka che. tethI kahe che - ahIM 34,011 kamaLo ukta dizAmAM samAya che. te krozamAna eka paMktithI tyAre avakAza prApta thAya. AvuM tyAre bane jyAre mulojhanI laMbAI ane vyAsa sAdhika 126 pramANa hoya, te baMne prastutamAM nathI. tethI yathAsaMbhava paMkti vaDe bIjA pariopanI pA jAti pUravI joIe. e rIte anya parikSepamAM yathAsaMbhava bhAvanA karavI joIe. - X - X - X - have pAdrahanAma nirakta pUchatAM kahe che - bhadaMta! kayA hetuthI paDAdrahane paDAdraha kahe che. gautama ! pAdrahamAM te-te dezamAM ghaNAM utpala cAvatuM zatasahasra patra, paDAdraha AkAre carcA caturasa AkAre lAMbA che. tyAM AvA vAnaspatika pArvAhAkAra paDagho ghaNAM hoya che, mAtra pArthiva vRtAkAra mahAparo ja tyAM nathI, tema jANavuM. tathA paDAdrahanI jema pratibhANa jeno che che. tethI te AkAra ane varNapaNAthI paDAdraha prasiddha che. tethI jaLAzaya paNa paDAdraha kahevAya che athavA anAdikALathI A nAma che. bIjI rIte kahe che - zrIdevI paDAvAsA ahIM vase che. tethI zrI-nivAsa yogya paDAnA AzrayatnathI popalakSita praha, te pAdraha. have gaMgA nadInuM svarUpa kahe che * suga-129 - te prAddhahanA pUrvanA toraNathI gaMgA mahAnadI nIkaLI pUrva abhimukha 5oo yojana parvatamAM vahIne gaMgAvaskUTe Avata karIne pa3 yojana ane yojananA 9 bhAga dAkSiNAbhimukhI parvatamAM gaMgA moTA ghaTamukhanI nIkaLatI, mukatAvavihAra saMsthita, sAtireka so yojananA prapAtaLI paDe che. gaMgA mahAnadI 124 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda jyAMthI pravarte che, tyAM eka moTI jIhikA kahelI che. te ahiMnA adhayojana laMbAIthI, cha yojanA ane eka koza pahoLI, ardha koza paDI, magara magaranA pahoLA karela mukhanA AkAre saMsthita, sarva vajamaya, svaccha, RNa che. gaMgA mahAnadI jyAM paDe che, tyAM eka moTo gaMgApadhAta kuMDa nAme kuMDa kahela che. te 60 yojana lAMbo-pahoLo, paridhithI kaMIka vizeSAdhika 190 yojana che. 10 yaujana udvedha, svaccha, GSNa, rajatamaya kULavALI, samavIra, vajamaya pASANa, vajadla, suvarNa zubha rajatamaya vAlukA, vaiDUryamaNi phaTika paTala paNIthI banela che, temAM praveza ke nimi sukhethI thaI zake che. tenA ghATa aneka prakAre maNiothI baddha che. te vRtta, anupUrva sujAta nA gaMbhIra zItaLa jaLathI yukad, ex-bhisa-muNAlathI DhAMkela, ghaNAM utpala, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMDarIka, zatapatra, sahamrapatra, lakSama, tenA puN ane kesarAthI sukata, bhamaramadhura vaDe paribhogavAtA kamaLo, svaccha-vimala-padya salilavALA, pUrNa, pratihasta-bhamatAM matsya, kAcabA aneka pakSIgaNanA mithunanA ahIMtahIM bhramarathI ane guMjana thakI te kuMDa ghaNo prAsadIya lAge che. te eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI saMparivRtta che. vedikA, vanakhaMDa ane ponuM varNana kahetuM. te gaMgA prapAtakuMDanI traNa dizAmAM traNa thisopAna pratirUpaka kahela che. te A pramANe - pUrvamAM, dakSiNamAM, pazcimamAM. te misopAna pratirUpakanuM AvA svarUpe varNana kahela che - jamaya nema, riSTharanamaya pratiSThAna, vaiDumaya saMbha, suvarNa-rUdhyamaya phalaka, lohitAkSamaya bhUci, vajamaya saMdhi, vividha maNimaya AlaMbana, AlaMbana bAhAo che. te kisoMpAna pratirUpakanI AgaLa pratyeke pratyeka toraNo kahyA che. te toraNo vividha maNimaya che, te vividhamaNimaya sAMbho upara upaniviSTa-saMniviSTa che. vividha tAronA AkAre temAM ghaNAM prakAre motI jaDelA che. te hamRga, vRSabha, tuma, naTa, magara, pakSI, vAlaka, kiaiTa, ru zarabha, camAra, kura, vanalatA, pasplatAnA citro vaDe citrita che. tenA staMbha upara vajaranamayI vedikA pariMgata che, je ghaNI ramya lAge che. vidhAdhara yamalayugala yaMtrayukta samAna, hajAro ranonI prabhAthI suzobhita, sahasro citrothI dedIpyamAna, jotAM ja AMkhamAM vasI jAya tevA che. te sukha paravALA, sagrIkaraNa, ghaMTAvalinA calita thavAthI madhura manahara svaravALA ane prAsAdIya che. te toraNo upara ghaNAM ATha-ATha maMgalo kahyA che. te A pramANe - svastika, zrIvansa yAvatu pratirUpa che. te toraNonI upara ghaNAM kRSNacAmaradja yAvatuM zveta cAmaradje che. je svaccha, GNa, rAyapaTTa, vajamaya daMDa che ane nirmala gaMdhika evA kamaLo che, je suramya ane prAsAdIyAdi che. te toraNonI upara ghaNAM chatrAticho, patAkAti patAkA, ghaTA yugala, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/129 15 cAmara yugala, utpala, panna yAvat zatasahaso che, te sarve ranamaya, svaccha cAvata tirUpa che. te gaMgApapAtakuMDanA bahumadhyadezabhAgamAM ahIM eka mahAna gaMgAdvIpa nAme hIpa kahela che. te ATha yojana lAMbo-pahoLo, sAtireka pacIza yojana paridhithI, be koza jaLathI uMcA, savaranamaya, svaccha, GNa che. te eka pachAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI saMparikSita che. tenuM varNana karavuM. gaMgAdvIpa hIpanI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga che. te bahumadhyadezabAgamAM ahIM gaMgAdevInuM eka moTuM bhavana kahela che. te eka koza lAMba, adhakoza poLa dezona koza urSa uccatvathI, anekatta staMbha saMniviSTa cAvatuM bahumadhyadeza bhAgamAM maNipIThikAmAM zayanIya che. te kayA hetuthI yAvatuM zAzvata nAma kahela che. te gaMgA prapAtakuMDanA dakSiNI toraNathI gaMgA mahAnadI nIkaLI uttarArdha bharatakSetramAM jatI-jatI chaooo nadIo temAM maLe che. tenAthI ApUrNa thaI khaMDapAtaguphAnI nIcethI vaitAdya parvatane cIratI dakSiNAddha bharatahomamAM jatIjatI dakSiNAddha bharata kSetranA bahumaudeza bhAgamAM jaIne pUvaIbhimukha vaLIne 14,ooo nadIonA kula parivArayukta thaIne jagatIne cIratI pUrva lavaNa samudramAM maLe che. gaMgA mahAnadIno pravAha cha yojanA ane eka koNa pahoLo, adhakoza uMDo che. tyArapachI mAtrAmAM vadhatI-vadhatI samudra mukha pAse 6 yojana pahoLI che, uMDAI savA yojana hoya che. te baMne tarapha be pAvara vedikA ane be vanakhaMDo dvArA saMparivRtta che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana pUrvavat che. e pramANe siMdhamAM paNa jANavuM yAvatu paddhahanA pazcimI toraNathI siMdhu AvanA kUTathI vaLIne dakSiNAbhimukha thaIne siMdhuupAtakuMDa, siMdhudvIpa Adi pUrvavat cAva timitra guphAnI nIcethI vaitAdya parvatane cIrIne pazcimAbhimukhathI vaLIne 14,ooo nadI sAthe maLIne jagatIne cIrI pazcimI lavaNasamudramAM yAvata maLe che. bAkI badhuM gaMgA nadI samAna jANavuM. te pAdrahanA uttaranA toraNathI rohitAMzA mahAnadI nIkaLI 276 yojana, yojananA 6/19 bhAga vahIne uttarAbhimukha parvatamAM jaIne moTA ghaTamukhathI nIkaLatA muktAvalihAra saMsthita, sAtireka 1oo yojana apAtaLI paDe che. rohitAMzA mahAnadI jyAMthI paDe che, ahIM eka moTI iihUkA kahI che. te jihikA eka yojana lAMbI, 1yojana pahoLI, eka koza naDAI, vivRtta magaramukha saMsthAna saMsthita, sarva vajamaya, ravaccha che. - rohitAMzA mahAnadI jyAM paDe che, tyAM eka moTo rohitAMzA prapAta kuMDa nAme kuMDa kahela che. te 120 yojana lAMbo-pahoLo ane 183 ejanamAM kaMIka jUna paridhi che. 1 yojana UMDo, svaccha che. toraNa sudhI kuMDanuM varNana pUrvavatuM che. te rohitAMzA apAtakuMDanA bahumadavadeza bhAgamAM ahIM eka moTo rohitAMza 126 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra nAme dvIpa kahela che. te 16 yojana lAMbo-pahoLo che, sAtireka 50-gojana paridhithI che. jaLatI be koza uMco, sarvaranamaya, svaccha, GNa che. bAkI pUrvavat yAvat bhavanAdi pUrvavata kahevA. - te rohitAMzapAtakuMDanA uttaranA toraNathI rohitAMzA mahAnadI nIkaLatI haimavata kSetramAM vahetI-vahetI 14,000 nadIothI pUrNa thatI-thatI zabdAtI vRtta vaitAdya parvatanI ardhayojana dUra rahIne pazcima tarapha vaLIne haimavata kSetrane be bhAgamAM vibhAga karatI-karatI kula 28,ooo nadIo sAthe maLIne, jagatanI nIcethI cIratI pazcimI lavaNa samudramAM maLe che. rohitAMzAnadI jyAMthI vahe che, tyAM 1 caujana pahoLI, eka koza uDI che. tyArapachI mAtrAmAM vadhatI-vadhatI mukhanA mULamAM 1rapa yojana pahoLI, cA yojana uMDI, baMne bAju be pAvara vedikA ane be vanakhaMDathI saMparivarela che. * vivecana-129 : te pAdrahanA pUrvanA toraNathI gaMgA nAme mahAnadI - potAnA parivArarUpa 14,000 nadIne sAthe laIne svataMtrapaNe samudragAmItvathI prakRSNA nadI che. e pramANe sidhu AdimAM paNa jANavuM. prabUDha-nIkaLIne, parvata upara 5oo yojana che. parvate jaIne gaMgAva nAmaka kuTa samIpe, gaMgAvartana kUTanI nIce vaLIne. pa23-19 yojana dakSiNAbhimukhI parvata jaIne, moTo evo je ghaTa, tenA mukhanI jema nigama jevo che te. arthAta jema ghaTamukhathI jaLa pravAha nIkaLatA "khu-khu" ema zabda karatAM, vaLIne vahe che. tema A paNa vahe che. motIno je hAra, te AkAre rahela. sAtireka so yojana lai himavaMtanA zIkharathI AraMbhIne 10 yojana uMDo prapAtakuMDa sudhI dhArA paDavAthI AnuM pramANa sAtireka so yojana thAya che. prapati-prapAtakuMDane pAme che. dakSiNAbhimukha jatAM para3mojana Adi A rIte - himavaMta girinA vyAsathI 105ra yojana, 12-kaLArUpa, gaMgA pravAha vyAsa 6-yojana, 1-koza mApathI zodhita karatAM 1046 kroza pAdona klApaMcaka, pachI 12-kaLAthI zoghatA sAta sapAdakalA gaMgApravAha parvatanA madhyabhAgathI paDAdrahathI nIkaLe che tethI A dakSiNAbhimukha gaMgA pravAhathI - x * garivyAsa 1046 yojana, sapAda kaLA rUpane aDadhAM karatAM cokta pa23 yojana thAya. have jihikA - gaMgA nadI je sthAnethI paDe che, tyAM eka moTI jillikA kahI che. te adhayojana lAMbI, cha yojana ane eka koza pahoLI che. gaMgAnA mULa vyAsanA mApavAthI ardhakoza jADAIthI prasArita jaLacara vizeSa mukha che, te saMsthAne rahela che. te sarvathA vrajamayI che, ItyAdi. have prapAtakuMDa svarUpa - gaMgAnadI jyAM paDe che tyAM eka moTo gaMgA prapAtakuMDa che. 60 yojana lAMbo-pahoLo che ItyAdi - * * * * kaMIka adhika 19o yojanA paridhithI che. jo ke svopajJa kSetra vicAra ane tenI vRttimAM matabheda che, tethI prastuta sUrano gaMbhIrArtha bahuzrutoe vicAravo - x* athavA prastuta sUTa paDAvavedikA sahita Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/129 123 1ra8 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra kaMDa paridhi vivAthI pravRta che, tema saMbhave che. tethI doSa nathI. tava kevaligamya. udvedha-uMDAI, accha-nirmaLa, glaNa-glaNa pudgalathI niSpAdita, tamayarUpAnA kinArA jenA che te. sama-gartAnA sabhAvathI viSama nahIM. * * * vajamaya pASANanI bhIMta jenI che te, vajamaya talayukta. suvarNa-pILahema, subha-phAyavizeSamaya vAlukA. vaiDUryamaNimaya phaTikaranna saMbaMdhI paTalamaya taTa samIpavartI uad pradezayukata jaLamAM praveza ke nirgamana sukhe thaI zakAya che tevuM tenA kinArA maNithI subaddha che. - X - X - vapa-kedAra jaLa sthAna, gaMbhI-taLIyu na maLe tevo, saMchanna-jaLa vaDe aMtarita. ahIM bisamRNAlanA sAhacaryacI paddiAnI pano jANavA. bisa-kaMda, mRNAlapahAnAla, ghaNAM utpala-kumuda-nalina-subhaga-sagaMdhika ItyAdi vikavara kamaLo, kiMjaka vaDe upazobhita che, bhramara vaDe kamala ane kumuda bhogavAI rahyA che. accha-svarUpathI sphaTikavatuM, vimalaAgaMtuka malarahita. pathya-ArogyakaraNathI jaLa vaDe pUrNa. paDihatyaatiprabhUta matsya ane kAcabA temAM bhame che. aneka pakSInA yugalo ahIM-tahIM phare che. sArasAdi jaLacaranA avAjanI apekSAthI madhura svara ane haMsa-bhramarAdinA kajitanI apekSAthI nAda kare che. - X - X - prAsAdIya zabdathI prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa levuM. ( dhe parAvarakvedikAvarNana - te spaSTa che. ahIM sukhethI praveza-nirgamana kaI rIte thAya che ? te gaMgAprapAtakuMDanI traNe dizAmAM traNa sopAna pratirUpaka kahela che. vyAkhyA pUrvavata - x - mtInuM varNana tulya hovAthI kahyuM. vizeSa e - utaravA caDavAmAM AlaMbananA heturUpa, avalaMbana bAhA-baMne paDakhe AlaMbana AzrayarUpa bhito. te jhisopAna pratirUpakanI AgaLa pratyekamAM toraNa kahyA che. te toraNo vividha maNimaya taMbho upara rahela che - x * saMnniviSTa - samyak nizcalapaNe apadaparihArathI niviTa. vividha muktAphaLa Aropita jemAM che te tathA vividha tArikArUpathI upacita che. toraNomAM ja zobhArthe tArikA baMdhAya che te lokapratIta che. IhAmRga-vara, RSabha-vRSabha, vAla-sarpa, phuDa-mRgavizeSa, zabha-aSTApada, camaraaTavInI gAya - X- A badhAMnA citrothI citrita che. staMbhanI upavartI vajarvedikAthI parikarita che, abhiramaNIya che. viziSTa zakitavALA puruSa vizeSanA samazreNika yugalathI saMcaratI evI be puruSa pratimAthI yukta che - 4 - arci-maNiratnonI prabhA sahita parivAraNIya, hajAro rUpaka yukta, atyathI pramANa jenuM che ke, atyarya dedIpyamAna, jotAM ja AMkhane coMTI jAya tevuM. bAkI subodha che. vizeSa e ke - ghaMTAvalinA vazathI calita madhura ane manohara svara jemAM che te. - x - te toraNonI upara ghaNAM kRSNa cAmaradja che. e pramANe nIla cAmara tvajAdi paNa kahevA. te badhAM kevA che ? te kahe che. - AkAza sphaTikavatu ati nirmaLa, glaNa mugala skaMdha nimapita, rUdhyamaya vajamaya daMDanI upara pa jemAM che te. rUpAnA panI mathe vajamaya daMDa jemAM che te. jalaja kusumonA paDA AdivatuM amala, paNa kudravya gaMdha saMmizra gaMdha jemAM vidhamAna nathI te jalajAmalagaMdhikA. tethI ja suramya, prAsAdIya ItyAdi pUrvavatu. have gaMgAdvIpa vakatavyatA - te gaMgAdhapAtakuMDanA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTo gaMgAdevInA AvAsabhUta dvIpa che te gaMgAdvIpa kahevAya che. te ATha yojana lAMbo-pahoLo, sAtireka-25-yojana parikSepacI, be koza jaLaparyantathI uMco che. cotarapha vartatA jala ke jaLathI AvRtta kSetrano dvIpa rUpe vyavahAra che. * x - te gaMgAdvIpa eka pAvakvedikA, eka vanakhaMDathI cotaraphathI saMpavRita che tenuM varNana jagatInI pAvaravedikAvatu jANavuM. have temAM je che, te kahe che - gaMgAdvIpanI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. tenA bahumadhyadeza bhAgamAM gaMgAdevInuM eka moTuM bhavana kahela che. laMbAI Adi zayyAnA varNana paryA sUtra bhavanAnusAra jANavuM. have nAmano avartha kahe che - te spaSTa che. have gaMgA je rIte jemAM sake che, te kahe che - te gaMgAprapAta kuMDanA dakSiNanA toraNathI nIkaLI gaMgA mahAnadI uttarAddha bharatakSetramAM jatA-jatA rUooo nadI vaDe ApUrya-ApUrya bharatA khaMDaprapAtagaphAnI nIce vaitAdya parvatane bhedIne dakSiNAddha bharatomamAM jatAM-jatAM dakSiNAddha bharatonanA bahumadhyadezabhAgamAM jaIne pUrvAbhimukha vaLIne 14,ooo nadIthI saMpUrNa ApUrita karIne jaMbUdvIpanA prakAranI nIcethI cIrIne pUrvanA lavaNasamudramAM avatare che. have A ja pravAha-mukhano pRyutva-udvedha dazavi che - gaMgA mahAnadI vahIne je sthAnathI nadI vahevAne pravarte che, te pravaha. paDAdrahanA toraNathI nIkaLe che. temAM cha yojana ane eka koza pahoLuM, ardha kroza uhedharI che. mahAnadImAM sarvatra uddhaghanA potAnA vyAsano 50mA bhAga rUpapaNAthI che. paDAddhaha toraNano vyAsa pacI ATalAthI jeTalA kSetra te vyAsa anuvRta che teTalA nathI pachI arthAtu gaMgA prapAta kaMDathI nIkaLIne pachI. AnA vaDe je bIje pravaha zabdathI makaramukha praNAla nirgama ke prapAtakuMDa tirgama kahela che te nathI. - x * x * ema udvedhamAM paNa jANavuM. mAmA-mAmAnA krame-kame pratiyojana samudita baMne paDakhe daza dhanunI vRddhithI prati pArve pAMca dhananI vRddhi jANavI. vadhatAM-vadhatAM mukhe-samudrapravezamAM 6zA. yojana vikaMbharI che kemake pravahamAnathI mukhamAtanA dazaguNavathI che. sakoza yojanA ughathI zA yojana pramANa mukha vyAsanA 50mAM bhAge ATalo ja lAbha thAya. baMne paDakhe be pAvara vedikA ane vanakhaMDo vaDe saMparikSita gaMgA che. pratiyojana daza dhanuSanI vRddhi A rIte che - x - gaMgAnA pravAhamAM vAsa che yojana, eka koza, mukhamAM 62 yojana-2-koza che. temAM mukhanA trAsathI pravAha vyAsa bAda karatAM 56 yojana, 1 koza thAya. yojananA kroza karavA mATe cAra vaDe guNIne upara eka koza umeratAM thaze-225 kroza tenA dhanuSa karavA 20oo vaDe guNatAM thaze 4,50,000, pachI 45,000 vaDe bhAMgatA 10 dhanuSa Ave. eka vaDe guNatAM-10 thaze. ATalA samudita baMne paDakhe pravahathI eka yojana jatAM jaLavRddhi thAya. jo mUla be yojanathI vRddhi jANavI hoya to 10 dhanuSane be vaDe guNatAM 20 thaze. ATalA pravathI baMne bAju be yojana pachI vRddhi thAya. tenuM aDadhuM te-10, ATalI eka Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/129 pArzvamAM vRddhi thAya. e pramANe badhe vicAravuM. jema gaMgAmAM anyatra avatare che tema siMdhunuM svarUpa paNa jANavuM. cAvat te padmadrahanA pAzcAtya toraNathI siMdhu mahAnadI nIkaLI pazcimAbhimukha 500 yojana parvatamAM jaIne siMdhu Avartane kUTe vaLIne 523-3/19 bhAga dakSiNAbhimukhI parvatamAM jaIne moTA ghaTamukha pravRttithI cAvat prapAtathI paDe che. siMdhumahAnadI jyAMthI paDe che, ahIM moTI jihnikA kahevI. jyAM siMdhu mahAnadI paDe che, tyAM siMdhu prapAtakuMDa kahevuM. temAM siMdhudvIpa kahevo. te gaMgAdvIpanI prabhA ane vabhiAvat siMdhudvIpanI prabhA ane varNAbhA padmo siMdhudvIpa kahevAya che. te siMdhu prapAtakuMDanA dakSiNI toraNathI siMdhumahAnadI nIkaLI uttarArdhva bharatakSetramAM vahetI-vahetI hajAro nadI dvArA ApUti kare che. tamisAguphAnI nIcethI vaitADhya parvata cIrIne dakSiNArdha bharatakSetranA bahumadhyadeza bhAge jaIne pazcimAbhimukhI thaIne 14,000 nadIthI pUrNa jagatIne nIcethI cIrIne pazcima lavaNa samudramAM maLe che. A sivAya pravaha mukhamAnAdi gaMgAnA mAna samAna ja jANavA. 129 have padmadrahathI nIkaLatI trIjI nadInuM svarUpa kahe che - spaSTa che. vizeSa e ke - 276-6/19 yojana eTalI haimavata kSetrAbhimukha parvatamAM jaIne haimavA vyAsathI drahano vyAsa bAda karI bAkInA himavat vyAsane aDadho karIne ATalA yojanano ja lAbha thAya. - 4 - 4 - 4 - gaMgAnA girimadhyavartI pUrvadizAnA toraNathI nIkaLI 500 yojana pUrvAbhimukha jIne dakSiNadika gAminI potAnA vyAsa rahita giniA vyAsanuM ardhagAmitva che. e pramANae siMdhu paNa 500 yojana pazcima abhimukha jaIne pachI A uttaradik toraNathI nIkaLI uttaragAminI draha vyAsa zuddhagiri vyAsArdha gAmI che, eTalo bheda che. have AnI jihnikA kahe che - te spaSTa che. vizeSa e ke - laMbAImAM yojana vikhaMbhamAnamAM 12aa yojana, pahoLAI kroza che kemake gaMgAnI jihnikAthI A be gaNI che. have kuMDa svarUpa-prAyaH prakaTArtha che. paraMtu laMbAI-pahoLAImAM vIza adhika che. kemake gaMgAprapAta kuMDathI A begaNuM che. have dvIpa kahe che - te pragaTArtha che - x - have A je toraNathI nIkaLI, je kSetranI sparzanA, jeTalo nadI parivAra, jemAM saMkrama che, te kahe che - rohitAMza prapAta kuMDanA uttaranA toraNathI rohitAMzA mahAnadI nIkaLI haimavata varSamAM jatA-jatA 14,000 nadI vaDe ApUrita thatAM zabdApAtI vRtta vaitADhya parvatathI ardhayojana dUra rahI pazcimAbhimukhI AvRtta thaI, haimavaMta kSetrane be bhAge vibhAga karI, 28,000 nadI vaDe paripUrNa jagatInI nIcethI cIrIne pazcima lavaNasamudramAM praveze che. Ano ja mUla vistAra kahe che - rohitAMzA mULamAM 12 // yojana vidhyuMbhathI, pUrva kSetranI nadIthI bamaNAM vistArathI che. kroza udvedhathI che. pachI mAtrAnA krame krame pratiyojana samudita baMne paDakhe 20 dhanuSanI vRddhithI prati pArzva daza-daza dhanup vadhatAM-vadhatAM samudra pravezamAM 125 yojana vikhaMbhathI thAya - 4 - bAkI pUrvavat. have 26/9 130 himavaMta kUTo vize kahe che- - sUtra-130 : jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 bhagavan ! laghu himavaMta varSadhara parvatanA keTalA phUTa kahelA che ? gautama ! 11-kUTo kahyA che. te A - siddhAyatana, laghuhimavaMta, bharata, IlAdevI, gaMgAdevI, zrI, rohitaza, siMdhudevI, suradevI, hemavata ane vaizramaNa-phUTa bhagavan ! laghu himavaMta varSadhara parvatamAM siddhAyatana nAmaka phUTa kyAM kahyo che? gautama! pUrvI lavaNasamudranA pazcime, laghuhimavaMtakUTanI pUrve A siddhAyatanakUTa nAme phUTa kahela che. te 500 yojana urdhva uMco, mULamAM 500 yojana, madhye 375 yojana ane upara 250 yojana pahoLo che. mULamAM 1581 yojanathI kaMIka vizeSa, madhyamAM kaMIka nyUna 1186 yojana ane upara kaMIka nyUna 391 yojana paridhithI che. mULamAM vistIrNa, madhye saMkSipta ane upara pAtaLo, gopuccha akAre, sarvaratnamaya, nirmaLa che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI vIMTaLAyela che. siddhAyatanakUTanI upara bahurAma ramaNIya bhUmibhAga kahela che, yAvat te bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyAdeza bhAgamAM ahIM eka moTuM siddhAyatana kahela che te 50 yojana lAMbu, 25 yojana pahoLuM, 36 yojana urdhva uccatvathI yAvat jinapratimA varNana kahevuM. bhagavan ! laghu himavaMta varSadhara parvatamAM laghuhimavaMtakUTa nAme phUTa kyAM kahela che ? gautama ! bharatakUTanI pUrve, siddhAyatanakUTanI pazcime A laghuhimavaMta varSadhara parvatamAM kahela che. e pramANe je kaMI siddhAyatanakUTanA uccatta-vikhaMbhaparidhi che yAvat bahusama ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTuM prAsAdAvataMka kahela che. te 6 yojana uMco, 314 yojana pahoLuM, ghaNuM uMcu uThela che. vividhamaNi-ratnathI citrita vAyuthI uDatI vijaya-vaijayaMtI patAkA ane chatrAtichatra yukta, uMcA, gaganatalane ullaMghatA zikhara yukta che. tenI jALImAM jaDela ratna samUha te prAsAda potAnA netro ughADato hoya tevA che. maNiratnanI stupikA che, tenA upara vikasita zItapatra-puMDarIka-tilakarAM ardhacaMdranA citro aMkita che. vividha maNImaya mALAthI alaMkRt che. aMdara ane bahAra zlakSya vajaratna tapanIya rucira vAlukAnA prastaTa che teno sparza sukhada, sazrIkarUpa, prAsAdIya yAvat pratirUpa che. te prAsAdAvAMsakanA aMdara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che cAvat saparivAra sIMhAsana kahevuM. bhagavan ! laghuhimavaMtakUTane laghuhimavaMtakUTa kema kahe che ? gautama ! laghuhimavaMta nAmaka maharSika yAvat deva vase che. bhagatanA laghuhimavaMta gikuimAra devanI laghuhimavaMtA nAme rAjadhAnI kAM kahI che? gautama! laghuhimavaMtanI dakSiNamAM tIchAM asaMkhyAta dvIpasamudra gayA pachI bIjA traMbudvIpa dvIpanI dakSiNe 12,000 yojana jaIne ahIM laghu himavaMtanA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/130 16 132 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 zikuimAra devanI ladhu himavaMtA rAjadhAnI kahI che te 12,ooo yojana lAMbhIpahoLI che. e pramANe vijaya rAjadhAnI sardeza kahevI. e pramANe bAkInA phUTonI vaktavyatA paNa jANavI. laMbAI, pahoLAI, paridhi prAsAdadevatA, sIMhAsana parivAra, tenA devadevIo ane rAjadhAnI jANavI. temAM laghuhimavata, bharata, haimavata ane vaizramaNa phUTomAM devo rahe che, bAkInA kUTomAM devIo rahe che. bhagavaMtA te laghuhimavaMta varSadhara parvata kema kahevAya che? gautama ! mahAhimavaMta dhira parvatanI apekSAthI laMbAI, urad, udvadha, pahoLAI ane paridhine AzIne kaMIka laghutara, svatara tathA nimnatara che. ahIM laghuhimavaMta deva mahahika cAvatu palyopama sthitika vase che. e kAraNathI che gautama! ema kahe che - laghu himavata varSadhara parvata kahevAya che. athavA he gautama ! laghu himavatanuM e zAzvata nAma kahela che. je haMmezA hatu-che-raheze. * vivecana-130 : laghuhimavaMta Adi spaSTa che. vizeSa e ke - siddhAyatana kUTa, laghu himavaMta girikumAradevakUTa, bharatAdhipa devakUTa, IlAdevI surAdevInA kUTo, 56 dikakumArIdevI, varga mono devIkUTa, gaMgAdevI kUTa Adi. have tenA sthAnAdi svarUpane kahe che - laghu himavaMta varSadhara parvatamAM siddhAyatana kaTa kyAM che ? uttarasUtra vyakta che. vizeSa e-5oo yojana uMco, mUlamAM pa00 yojana vistAra ItyAdi strArthamAM kahyA mujaba jANavuM. * * * * * Avo bhAva che. * 1185 yojanA pUrNa, zeSa traNa kroza, 823 dhanuSa tethI kyAMka 1186 yojana kahe che. tayA uparanA 391 yojanamAM kaMIka nyUnamAM paNa A bhAva che - 990 yojanA pUrNa, zeSa be koza, 75 dhanuSpa tethI kaMIka nyUna 391 yojanA kahyA. bAkI spaSTa che. - have ahIM parAvaravedikAdi kahe che - te pragaTa che. have ahIM je che te kramathI kahe che - siddhAyatana Adi. ahIM vaitAdyanA siddhAyatana kUTanI mAphaka ahIM varNana levuM. bIjuM temAM kahela siddhAyatanAdi varNana karavuM. have ahIM ja laghuhimavaMtagirinA kUTanI vaktavyatA kahe che - bhagava' laghu himavaMta varSadhara parvatamAM laghu himavat kUTa kyAM kahela che? uttarasUjha pUrvavatu. atideza sUramAM - siddhAyatana kUTanA uccava, virkabha, parikSepa mujaba ahIM himavata kUTamAM paNa jANavuM. ahIM upalakSaNathI pAvara vedikAdi ane samabhUmibhAga varNana paNa jANavuM. te kyAM sudhI kahevuM - bahusama maNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAge eka moTo prAsAdAvataMsaka kahela che. prAsAdonI - laMbAIthI bamaNuM uMcu vAstu vizeSamAM avataMsaka samAna-zekharaka samAna prAsAdAvatuMsaka arthAtu pradhAna prAsAda. te 6cA yojana uMcA, 31ii yojana vistAra, samacaturasa hovAthI sUtrakAre laMbAI jaNAvI nathI, teno hetu vaitADhya kUrtA prAsAdAdhikAramAM nirUpita che, tyAMthI jANavuM. te prAsAda kevo che ? abhimukhyatAthI sarvataH vinIgata uMco-prabaLatAthI badhI dizAmAM pravRta che. athavA AkAzamAM uSNata-prabaLatAthI cotarapha tIrthI pragRta evA prakAre je prabhA vaDe baddha samAna rahe che. anyathA kaI rIte te ati uMce nirAlaMba rahe ? ahIM upekSAthI Ama sUcavela che - uddha, adho, tIrNa laMbAIthI je prAsAdaprabhA, te vaLI rajUo vaDe baddha hoya athavA prabaLa zvetaprabhApaTalatAthI prakathiI rAtI evI hoya. aneka prakAranA je maNI ane rano, tenA vividharUpe ke AzcaryavAna, vAyu vaDe kaMpita amyudayasUcaka vaijayaMtI nAmanI je patAkA athavA vaijayaMtInI pAzcakaNikAthI pradhAna pratAkA. upara-upara rahela chako, tenA vaDe yakta, uMcA, 6. yojana pramANa. tethI ja gagana talane paNa ullaMghatA zikharo jenA che te. gharanI bhIMtomAM rahela jAlaka-jALI, tenI vacce viziSTa zobhA nimite ranonI racanA jemAM che te. pAMjarAthI bahAra nIkaLela samAna. jema koIpaNa vastu vAMsAdinA pracachAdana vizeSathI bahAra karI, atyaMta-avinaSTa chAyA hoya, tema te prAsAdAvatuMsaka che. athavA jAlAMtaragata na samudAya vizeSathI te ughADAtA temanI jevo che. vikasita kamaLa vizeSa dvArAdimAM ranAdithI citrita hoya tevo che. aMdara bahAra snigdha che. rakta suvarNanI je retI tenA pratA prAMgaNamAM che. bAkI pUrvavatuM. have AnA nAmArthanI vyAkhyA kare che - bhagavat kayA kAraNe laghuhimavaMtakUTa A nAme oLakhAya che ? gautama! laghuhimavaMta nAme mahaddhika deva cAvat ahIM vase che. * * * * * have enI rAjadhAnInI vaktavyatA kahe che - laghu ke zuddha himavatI rAjadhAnI kyAM che ? sUtra spaSTa che. ladhu himavaMtakUTa nyAyathI bAkInI bharatakUTAdi vaktavyatA paNa jANavI. laMbAI, pahoLAI, paridhi ane upalakSaNathI uccatva paNa kahevuM. * * * ahIM devatA zabda devajAtivAcI che, tethI bharatAdi devo, IlAdevI Adi devI levA. * x x* ahIM IlAdevI, surAdevI pa6-dikakumArI gaNanI aMtarvata jANavI. AnA kaTonI vyavasthA pUrva, pUrvanI uttara, uttara, pazcimamAM jANavI. - have A laghuhimavaMta nAmanuM kAraNa kahe che - te laghuhimavaMta varSadhara parvata kema kahevAya che ? gautama ! mahAhimavaMta varSadharanI apekSAthI laMbAI Adi badhAmAM kaMIka laghutara-yojana pramANathI AyAmAdinI apekSAe hrasvatara, udvedha apekSAthI ocho che, bIjuM ahIM laghu himavaMta deva vase che bAkI pUrvavatuM. have A varSadharI vibhakta haimavatakSetranI vaktavyatA - * sUjha-131 - bhagavan! jaMbUlIpa dvIpamAM hemavata nAme phojha kyAM kahela che ? gautama! mahAhimavata varSadhara parvatanI dakSiNe, laghuhimavata varSadhara parvatanI uttare, pUrva lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNasamudranI pUrve A jaMbUdvIpa dvIpamAM hemavata kSetra kahela che. - A kSetra pUrva-pazcima lAMbu uttara-dakSiNa pahoLuM, palcaka saMsthAna saMsthita, be tarapha lavaNasamudrane RSTa, pUrvanI koTiNI pUrva lavaNasamudrane dhRSTa, pazcimI koTithI pazcima lavaNasamudrane RSTa che. 105-59 yojana vistArathI che. tenI bAhA pUrva-pazcima 6755/16 yojana lAMbI che. tenI jIvA uttaramAM pUrvapazcima baMne bAju lavaNasamudrane sRSTa, pUrvanI koTIthI pUrva lavaNasamudrane sRSTa, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/131 13 pazcimamAM yAvat pRSTa, ,674-16/19 yojanathI kaMIka nyUna lAMbI che. dakSiNamAM tenuM dhanupRSTha paridhinI apekSAthI 3874-10/19 yojana che. bhagavan! hemavata kSetrano AkAra, bhAva, pratyAvatara kevo kahela che ? gautama ! bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. tenuM svarUpa Adi trIja ArA samAna che.. * vivecana-131 : bhagavana jaMbadvIpa dvIpamAM haimavaMta x kyAM kahela che ? gautama ! mahAhimavaMta varSaghara parvatanI dakSiNe Adi spaSTa che. * x * vizeSa e ke te pathaMkasaMsthAne rahela che, kemake lAMbu cokhkhaNa che. tathA 2105-5/19 bhAga pahoLuM che. laghuhimavaMtagiri karatAM pahoLAImAM te bamaNuM che. have tenA bAhAdi kahe che - tenI bAhA Adi spaSTa che ane sUtrArthamAM kahela che. * * * * * have tenuM svarUpa kahe che - pUrve vyAkhyAta che. vizeSa e ke ukata prakAre bIjA suSamaduHSama ArA jevo teno svabhAvAdi jANavA. have phoga vibhAgakArI parvatanuM svarUpa nirdeza che - * sUtra-132 : bhagavanA haimavata kSetramAM zabdApAtI nAme vRtavaitAdya parvata aaN che? gautamAM rohitA mahAnadInI pazcime rohitAMzA mahAnadInI pUrvamAM, haimavaMta banA bahumadhyadeza bhAgamAM, ahIM zabdapAtI nAmaka vRtta vaitADhaya parvata kahela che. - A parvata 1ooo yojana uccattathI, ra5o yojana bhUmimAM, satra sama, pathaMka saMsthAnA saMkSita 1ooo yojana lAMbo-pahoLo, 316ra yojanathI kaMIka vizeSAdhika paridhithI kahela che. te sarva ratanamaya ane nirmaLa che. eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cAre taraphathI saMparivRtta che. vedikA ane vanakhaMDa varNana kahevuM. | zabdApAtI vRtta vaitAnI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, te bharUmamaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bAgamAM ahIM eka moTuM prAsAdAvatuMsaka kahela che. je rasa yojana uM uMcu, 30 yojana lAMbu-pahoLuM yAvat saparivAra, sIMhAsana kahevuM. bhagavad ! te zabdAtI vRtta vaitAdya parvata kema kahevAya che 1 gautama zadApAtI vRtta vaitADhaya zudrA-jhuddhiA vApImAM yAvatuM bilapatimAM ghaNAM utpala, dma Adi che, jenI prabhA zabdApAtI che, varNa zalkApAtI che, zabdApAtI vaNabhiA che, ahIM zabdApAtI nAme mahartika cAvata mahAnubhAva, palyopama sthitika deva vase che. te tyAM 4000 sAmAniko cAvata rAjadhAnI meru parvatanI dakSiNe bIja jaMbadvIpamAM che * vivecana-132 - bhagavanhaimavata varSamAM zabdApAtI nAme vRtta vaitAdya kayAM che ? vaitADhyano avarSa pUrve kahyo che. ahIM bharatAdi kSetravartI vaitADhya parvatava vRta kahyo nathI. 134 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra tethI ja Ato karela phogavibhAga pUrva ane pazcimathI thAya che. jema pUrva ane pazcima haimavaMta che. - 4 - A giri kSetrane be bhAgamAM kaI rIte vibhakta thAya che ? prastuta kSetra vyAsa ja baMne paDakhe rohitA ane rohitAMzA nadIo vaDe ruddha che, kemake madhyamAM che. have nadI ruddha kSetrane vajIne bAkInuM kSetra Ane be bhAgamAM kare che, te arthamAM vaitAdya zabdanI pravRtti che. e pramANe bAkInA vRtavaitAdyomAM paNa svasva zotra svarava nadInA AlAvAthI bhAvavuM. dizAnA vibhAganuM niyamana sulabha che, mATe kahetA nathI. A parvata 1000 yojana ud uccavavI che, 50 yojana uTheghathI che, sarvatra tulya che. kemake adho-madhya-urva dezomAM hajAra-hajAra yojana vistArathI che. tethI ja palaMka saMsthAna saMsthita che. palaMka-lalATa dezaprasiddha vaMza dalathI nimapita dhAnyanA AdhArarUpa koThI. te 1000 yojana lAMbo-pahoLo, 3162 yojanathI kaMIka vizeSa kahela che. te saMpUrNa ranamaya che, keTalAMka vRtavaitAdyane rajatamaya kahe che. para te A graMtha sAthe viruddhapaNe che. have pAvaravedikA- te vyakta che. have nAmArtha nirUpaNa-te pUrvavat che. pUrvokta RSabhakUTa prakaraNava vyAkhyA karavI. vizeSa e - ahIM RSabhane sthAne "zabdApAtI" zabda prayojatA zabdApAtIpabhA, zabdApAtI varNanA utpalAdi vaDe zabdApAtI vratavetAryA nAma jANavuM athavA ahIM zabdApAtI nAme mahaddhika cAvatu deva vase che. have zabdApAti devane vizeSathI kahe che - zabdApAtI deva, prastuta girimAM 4000 sAmAnika devo cAvat padathI vijaya devanuM varNana sUjha sarve paNa jANavuM. kyAM sudhI ? rAjadhAnI, meranI dakSiNamAM bIjA jaMbudvIpa dvIpamAM che. - x - pUrvamAM je yojita che, te ghaNuM karIne vijayadeva prakaraNAdi sUtramAM Ama ja kahyuM che. * x - ItyAdi. zabdApAtI vRtta vaitAdyane bIjA graMthomAM adhipa:svAti nAme kahela che, te matAMtara ke nAmAMtara jANavuM. have haimavata varSano nAmArtha pUche che - * sUtra-133 - bhAvanA haimavata ne haimavata kSetra kema kahe che? gautamAM laghuhimavatamahAhimavaMta varSadhara parvataNI baMne tarapha samavaDha, nitya hema-suvarNa Ape che, hema ApIne nitya hema-suvana prakAze che. haimavata nAme ahI mahahika, palyopama sthitika deva vase che. tethI gautamAM kaimavata kSetrane haimavatoga kahe che. * vivecana-133 : kayA arthathI bhagavan! haimavata phonane haimavata kSetra kahela che ? laghu himavaMta ane mahAhimavaMta varSaghara parvato vaDe dakSiNa ane uttara pAmiAM samavagADha che. tethI himavata evuM A haimavata che. atha laghu himavaMta ane mahAhimavaMtanA apAMtarAlamAM je kSetra che, tenA vaDe anukrame baMne bAju-dakSiNa uttara paDakhe sImA karelI che te baMne saMbaMdhI ke pachI traNe kALamAM suvarma Ape che arthAta tyAM yugmI manuSyone besavAne mATe suvarNamaya zilApaTTakano upayoga thAya che. te upacAracI Ape che nitya hemaprakAze che, tethI temanA nitya yogathI daimavata. - x - vaLI ahIM haimavat nAme Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/133 136 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra mahaddhika deva vase che. tenA yogathI haimavat - x - have AnI ja uttarathI sImAkArI varSadharaparvatanI virakSA - * sUjha-134 : bhagavAna ! jaMbUdvIpamAM mahAhimavaMta nAme varSadhara parvata kayAM che ? gautama ! harivarSanI dakSiNe, hemavata kSetranI uttare, pUrva lavaNa-samadranI pazcime, pazcima lavaNasamadranI pUrve ahIM jaMbudvIpa dvIpamAM mahAhimavata nAme varSadhara kahe che. te purva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, darzaka saMsthAne rahela, baMne tarapha lavaNasamudrane sRSTa, pUrvI koTIthI cAvatuM sRSTa, pazcimI koTIthI pazcimI lavaNarAmadrane RSTa che. te raoo yojana ud uccavathI, pa0 yojana bhUmimAM 4ra10-19 yojana vistArathI che. tenI bAhA pUrva-pazcima 276-flC/ yojana lAMbI che te jIvA uttasthI pUrva-pazcima lAMbI lavaNasamudrane sRSTa, pUrvI koTIthI pUrva lavaNasamudrane pRSTa, pazcimI yAvatu pRda, pa3,931-4/59 yojanAthI kaIka vizeSAdhika lAMbI che. tenuM dAna dakSiNaNI pacha93- 19 yojana paridhithI che. te rUcaka saMsthAna saMsthita, sarva rAmaya, svaccha, baMne paDakhe be pAvakvedikA ane be vanakhaMDathI saMparivRtta che. mahAhimavata varSaghara parvatanI upara bahurAma ramaNIya bhUmibhAga kahela che, cAvatu vividha paMcavaNamaNI ane tRNa vaDe upazobhita che yAvatuM deva-devIo tyAM bese che - sue che. * vivecana-134 : sUtra pUrvavat jANavuM. vizeSa e-200 yojana uMco che, kemake laghu himavaMta varSadharathI be gaNo uMco che, pa0 yojana bhUmimAM che. meru sivAyanA manuSyoma giri vaDe sva uccatvanA catuthAza udvedha hoya che. te 4210-10/16 yojana vistArathI che, te haimavat kSetrathI bamaNuM che. AnA bAhAdi traNe sUtra spaSTa che. vizeSa e - ahIM A sarvaranamaya kahela che. bIje pItasvarNamaya kahela che, te matAMtara jANavuM. A kAraNe jaMbUdvIpa paTTa AdimAM pILo varNa dekhAya che. have svarUpanI vibhAvanA * badhuM jagatInI pAvaravedikAvanakhaMDavarNakavatu grahaNa karyuM. - have drahanuM svarUpa kahe che - * sUga-135 - mahAhimavatanA bahumadhya dezabhAgamAM ahIM eka mahApaddhaha nAme praha kahela che. te ra000 yojana lAMbu 1ooo yojana pahoLuM ane 10 yojana UMDu che. te svaccha, rajatamaya kinArAyukta che. e pramANe laMbAI-pahoLAI sivAya paDAddhahanI vakatavyatA ja ahIM jANatI. temAM madhye be yojanamANa pA che. AthI cAvatuM mahApaddhaha vaNaubhA che ahIM 'hrI' nAme devI pAvatu palyopamasthitika vase che. e kAraNathI gautama! e pramANe kahela che. athavA he gautama ! mahApaddhahanuM zAzvata nAma kahela che, je kadApI na hatuM tema nahIM ItyAdi te mahApAddhahanA dakSiNI toraNathI rohitA mahAnadI nIkaLatA 16055yojana dakSiNAbhimukhI parvatamAM jaIne moTA ghaTa-mukhathI nIkaLatI mukatAvali hAra saMsthita, sAtireka ra00 yojananA prapAtaLI paDe che. rohitA nadI jyAMthI paDe che, ahIM eka moTI jillikA che te jilphikA eka yojana lAMbI, 1 yojanA vikaMbhathI, eka kozanI jastIthI, vivRtta magaramukhanA AkAre rahela, sarva jamaya, svaccha che rohin mahAnadI jyAM paDe che, tyAM eka moTo rohitApauta nAme kuMDa che. te 120 yojana lAMbo-pahoLo che. 380 yojanathI kaMIka nyUna paridhithI, 10 yojana uMDo, svaccha, GNAdi varNana pUrvavatuM. tenuM tala vajamA, vRtta, samatIra che yAvatu toraNa sudhI kahetuM. te rohita prapAta kuMDanA bahumadadeza bhAgamAM ahIM eka moTo rohitadvIpa nAme dvIpa kahela che. te 16mojana lAMbo-pahoLo, sAtika 5oojana paridhithI, jaLanA aMtathI be koza uMco, sarva jamaya ane svaccha che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI sAMparivarela che. rohitadvIpanI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che. te bahusama maNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTuM bhavana kahela che. te eka koza lAMbu Adi pUrvavat kahevuM te rohitApAtakuMDanI dakSiNanA toraNathI rohitA mahAnadI nIkaLatI haimavata homamAM jatI-jatI zabdApAtI vRtta vaitAdya parvatanI AIyojana dUrathI pravabhimukhI vaLIne haimavata hogane be bhAgamAM vibhakata karatI ra8,ooo nadIothI sahita jagatIne nIcethI cIratI pUrtI lavaNa samudramAM maLe che. rohitA nadInA rohitAMzAnI mAphaka pravAha ane mukha kahevA yAvatu saMparivarela che. te mahApA kahanA uttaranA toraNathI harikAMtA mahAnadI nIkaLI 16055/19 yojana uttarAbhimukha parvatamAM jaIne moTA ghaTamukhathI nIkaLI muktAvalihAra AkAre sAtireka ra00 yojananA pravAhathI paDe che harikAMtA mahAnadI jyAM paDe che. tyAM eka moTI AihikA kahI che. te be yojana lAMbI, 5-jojana pahoLI, adhayojana jADI, vistRta magaranA mukhanA AkAre rahela, sarva ranamayI, svaccha che. harikAMtA mahAnadI jyAM paDe che, tyAM eka moTo hariprapAta kuMDa nAme kuMDa kahela che. te 24o yojana lAMbo-pahoLo, 959 yojananI paridivALo, ravajI che ema kuMDavaktavyatA toraNa sudhI jANavI. te harikAMta prapAta kuMDanA bamadhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTo harikAMtadvIpa nAme dvIpa che. te karacojana lAMbo-pahoLo, 101 yojana paridhivALo, be koza jahAMtathI uMco, sarva ranamaya, svaccha che. te eka pAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI yAvatu parivarela che. varNana kahevuM. pramANa, zayanIya ane artha kahevo. te hariprapAta kuMDanA uttaranA toraNathI cAvat nIkaLatI harivarSa kSetramAM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/15 133 138 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 vahetI evI vikaTApAtI vRttavaitAdyanA eka yojanA dUrathI pazcimAbhimukha vaLIne harivarSa phomane be bhAgamAM vibhakata karatI 56,ooo nadIo vaDe pUrNa thaI, jagadI nIcethI cIratI parima lavaNayamadramAM maLe che. harikAMtA mahAnadI pravAhamAM pa-yojana vistArathI, ayiojana uMDAIthI che. tyArapachI mAmAthI vRddhi pAmatIpAmatI samudra mukha pAse ra5o yojana vistArathI pAMca yojana udvedhathI, baMne paDakhe be pAvaravedikA, be vanakhaMDozI parivarela che. * vivecana-135 - mahAhimavaMta ItyAdi prAyaH pAdrahaNa mujaba kahevA. have ahIM dakSiNadvArethI nIkaLatI nadIno nirdeza kare che - mahApA drahanA dakSiNI toraNethI rohitA mahAnadI nIkaLatA - 1605-5/19 yojana dakSiNAbhimukhI parvatathI jaIne moTA ghaTamukhathI nIkaLe che Adi sUtrArtha mujaba jANavuM. paNa sAtireka kahyuM te sehitApapAtakuMDanA uddhaghanI apekSAthI jANavuM. prapAtaLI paDe che. - x * x * bAkInuM badhuM sehitAMzAnA AlAvAthI kahevuM. dhe te jyAMthI paDe che, te batAve che - rohita Adi pUrvavatuM. have jyAMtI paDe che te kahe che - sehitA pUrve vyAkhyAta prAyaH che. vizeSa e - 120 yojana gaMgApapAta kuMDathI bamaNI laMbAI-pahoLAIthI che, 380 yojanathI kaMika jUna, te nyUnatva karaNathI 379 yojana, 1-kroza ane keTalAMka dhanuSa adhika paridhi che. - have enI dvIpa vaktavyatA- spaSTa che. vizeSa e- gaMgA dvIpacI bamaNI laMbAIpahoLAIthI 16-yojana rohitadvIpa pramANa che. - x - zeSa viThaMbhAdi pramANa temaja che. arthAta ardhakoza vistAra, dezona koza uccavaNI, 4 zabdathI rohitAdevI zayatAdi varNana kahevuM. "rohitadvIpa nAma" >> jANavuM. have tenuM lavaNagAmItva kahe che - te rohitA prapAtakuMDanA dakSiNI dvArathI rohitInadI nIkaLI samudra mukhApAse Ave che. zabdApAtI vRtta vaitAdya parvatanA ardha yojanathI aspaSTa rahe che. haimavata kSetranA be bhAga karatI, 28,ooo nadI vaDe pUrNa, bharatanadIthI be gaNI nadI parivApaNAthI che. jaMbUlIpa kone cIrIne pUrva bhAgathI lavaNasamudramAM maLe che. *** have ahIMthI uttara gAminI nadI kyAM avatare che? te spaSTa che. ahIM "sarva ranamaya" pATha ghaNAM AdazoMmAM lipi pramAdathI Avela saMbhave che. graMthomAM badhe jilikAne vajamayatvathI kahela che. kemake prAyaH jaLAzaya vajamayavathI ja yukta hoya che. harikAMtA prapAtakuMDa 240 yojana lAMbo-pahoLo, 359 yojanA paridhithI che. traNa sUtro pUrvavatu jANavA. vizeSa - vikaTApAtI vRta vaitADhyathI yojana dUrathI pazcimamAM vaLIne harivarSa kSetrane be bhAgamAM vibhakta karatAM pa6,000 nadIthI paripUrNa, kemake haimavata kSetranI nadIthI be gaNo nadI parivAra che. pazcima bhAge lavaNamAM maLe che. have tenA pravAhAdinuM pramANa kahe che - harikAMtA mahAnadI pravaha-draha nigamamAM 25 yojana vistArathI, ardhayojana uMDI, pachI mAtrAthI krame krame pratiyojana baMne paDakhe vadhatI-vadhatI 40 dhanuSya, arthAt baMne paDake 20-20 dhanuSya vadhe che ane samudranA pravezamAM te 50 yojana vistAcI, pAMca yojana uMDI, baMne tarapha be parAvarvedikA ane be vanakhaMDothI parivarela che. - have tenA kUTanI vaktavyatA - * sUga-136 - bhagavAn ! mahAhimavata varSadhara parvatamAM keTalA phUTo kahelA che ? gautama ! ATha kUTo kahelA che. te A pramANe - siddhAyatana, mahAhimavata, haimavata, rohita, hI, harikAMta harivarSa, saiphUrya. e rIte laghuhimavatakUTanI je vakatavyatA che, te badhI ja ahIM zaNanI. bhagavan! te mahAhimavaMta vadhira nAme kema oLakhAya che ? gautama ! mahAhimavaMta varSadhara parvata, laghuhimavaMta varSadhara parvatanI apekSAthI laMbAI, uMcAI, uMDAI, vistAra paridhithI mahattara ane dIrdhatara che. ahIM mahahika cAvatu palyopama sthitika mahAhimavaMta nAmaka deva yAvatu vase che. * vivecana-136 - mahAhimavaMta varSadhara parvatamAM keTalA kUTo che ? sUtra sugama che kUTAno nAma - siddhAyanakUTa ItyAdi che. te ranamaya che ane mahA himavaMtAdi deva-devI tenA svAmI che. kuTonuM uccatvAdi, siddhAyatana ane prAsAdonuM pramANa, tenA svAmI, rAjadhAnI Adi badhuM ahIM kahevuM. mAtra te deva-devI ane rAjadhAnInA nAmomAM taphAvata che. have mahAhimavaMtano nAmArtha nirUpela che, te spaSTa che. vizeSa che - laghuhimavaMta varSadhara parvatanI apekSA te moTo che. yojanA vicitrapaNAthI laMbAInI apekSAthI dItira, uMcAIthI mahattaka che * * ItyAdi - X * have harivakSitrano avasara che * sUjha-137 : bhagavana jaMbadvIpa dvIpamAM harivarSa nAme kSetra kahela che. gautama ! niSada vadhira parvatanI dakSiNe, mahAhimavaMta vaSadhara parvatanI uttara pUrva lavaNasamudranI pazcime, pazcimI lavaNasamudranI pUrve ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM harivarSa kSetra kahela che. e pramANe cAvatu pazcimI koTithI pazcimI lavaNa samudrane sparze che. te kSetra 84ra1-1/19 yojana vistArathI che. tenI bAhA pUrva-pazcima 13361 yojana ane 6 kaLA lAMbI che. tenI jIvA uttaramAM pUrva-pazcima bhAMbhI, baMne bAju lavaNasamudrane sparze che. pUrva koTiNI pUrvanA yAvatu lavaNasamudrane skRSTa che. te 73,901 yojana ane 1NA kaLA lAMbI che. tenI dhana dakSiNamAM 84,016-4/59 yojananI paridhithI che.. bhagavAna ! harivarSa kSetranA AkAra, bhAta, pratyAvatAra kevA kahela che ? gautama bahu samaramaNIya bhUmibhAga kahela che yAvatuM maNI ane tRNothI upazobhita che. tathA maNI ane vRkSonA varNa, gaMdha, sparza, zabda kahevA. harivarSa homanA te-te dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM drA-kSadrikA che. e pramANe je suSamA ArAno anubhava che. te badho saMpUrNa ahIM kahevo. bhagavana ! harivarSa kSetramAM vikaTApAtI nAme vRttavaitADhaya parvata kayAM kahela che ? gautama! harItA mahAnadInI pazcime, harikAMta mahAnadInI pUrve Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra 4/133 139 harivarSanA bahu madhya deza bhAgamAM ahIM viTApAtI nAme vRtta vaitADhaya parvata kahela che. e pramANe je kaMI zabdApAtInA virSAbha, uMcAI, uMDAI, paridhi, saMsthAna vana che, te ja vikaTApAtI vratta vaitAyano kahevo. vizeSa e - araNadeva, pauo yAvata vikaTApAtI vaNabhiA, aruNa ahIM maharvika deva che e pramANe cAlatu dakSiNamAM rAjadhAnI che, tema jANavuM. bhagavanA harivarti "harivara" kema kahe che?d gautamAM harivarSamAM manuSyo araNa, araNa AbhAvAbha che, koI zaMkhadala sardeza zeta che. ahIM mahadika yAvatuM palyopama sthitika deva vase che. tethI he gautamAM e pramANe kahela che. * vivecana-137 : sUtra spaSTa che. vizeSa e ke - 84ra1 yojana, 1-kaLA pahoLo che. kemake te mahAhimavaMtathI vistAramAM bamaNo che. tenA bAhA Adi traNa sUtra spaSTa che. have tenuM svarUpa pUche che - bhagavan! harivarSa kSetranA AkAra-bhAva-pratyAvatAra kevA che ? gautama ! bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che. ahIM atideza vAkaya che - maNi ane tRNothI zobhe che. tathA maNI ane tRNonA vaNiida padAvara vedikAnusAra kahevA. dhe jalAzayanA svarUpanI nirUpaNa kare che - x * kSetranA sasavathI te-te deza pradezamAM kSatrikAdi jaLAzayo che. ahIM ekadezanA grahaNathI badhAM ja vApIjaLAzaya Adino AlAvo levo. have kALano nirNaya kahe che - ukta prakAre kahetA te kSetramAM, je avasarpiNInA bIjA-suSamA ArAno anubhava che, te saMpUrNa kahevo. kemake suSamA pratibhAva nAmaka avasthita kALano tyAM saMbhava che. ( dhe A kSetrano vibhAjakagiri kahe che - uttarasUtra A rIte - harisalilA mahAnadInI pazcime, harikAMtA mahAnadInI pUrve, harivarSoganA ThIka madhyadeza bhAgamAM vikarApAtI vRtavaitAdya parvata kahela che. have atideza sUtra kahe che - e pramANe vikaTapAtI vRta vaitAdyanA varNana mujaba zabdApAtInA vikuMbhAdinuM varNana kahevuM. 2 kArathI tyAMno prAsAda, tenA svAmI, rAjaghAnI Adi levA. vikaTApAtI prabhA, vikaTApAtI vaNabhAthI vikaTApAtI nAma che. araNa ahIMno deva che, te Adhipatya ane pAlana kare che. tenA yogathI te nAma prasiddha che. visardeza nAmaka devathI vikaTApAtI nAma kaI rIte thAya ? aruNa vikaTApAtIno pati che. sAmAnikAdi paNa A nAme ja prasiddha che, tenA sAmarthyathI vikaTApAtI kahyuM. jemAM susthita lavaNodanA adhipati gautama gautamadvIpa kahe che. *x * e rIte merunI dakSiNa dizAmAM rAjadhAnI jANavI. have harivarSano nAmArtha pUche che - praznasUtra sugama che. uttaramAM - harivarSa kSetramAM keTalAMka manuSyo aruNa-raktavarNI che - x - aruNa avabhAse che. keTalAMka zaMkhanA khaMDavata atizeta sadeza che tenA yogathI harivarSa kSetra kahe che. zo artha che ? 'ri' zabdathI surya ane caMdra, tyAM keTalAMka manuSyo sarya jevA lAla che. ahIM ugato. sUrya levo, keTalAMka caMdra jevA zeta che. hari jevA harita manuSyo, -x - tenA yogathI kSetra "hari" ema kahe che. - x * athavA harivarSa nAme ahIM devanuM Adhipatya che, * x * tenA yogathI harivarSa. have A kSetra niSadhanI dakSiNe kahela che, tethI niSadha* sUga-138 : bhagavAna ! jaMbUdvIpadvIpamAM niSadha nAme varSadhara parvata kyAM kahela che ? gautama mahAvideha kSetranI dakSiNe, harivarSa kSakSetranI uttare, pUrva lavaNasamudranI pazcime, pazcimI lavaNa samudranI pUrve ahIM jaMbUDhIpadvIpamAM niSadha nAme varSadhara parvata kahela che. te parvata pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa vistIrNa, baMne tarapha lavaNasamudrane skRSTa, pUrvakoTiNI sAva4 pazcimIne RSTa yAvata RSTa che. te 400 yojana udad uMco, 40e gAu bhUmimAM, 16,84ra yojana, kaLA vistArathI che. tenI bAhA pUrva-pazcimamAM ra0,16Sa yojana, zA kA lAMbI che. tenI jIvA uttaramAM yAvatu 94,156 yojana, rakaLAnI lAMbI che, tenI dInu dakSiNamAM 1,24,346 yojana, 9-kaLAnI paridhiyukta che. te sUcaka saMsthAna saMsthita, sarva tapanIyamaya, svaccha che. te baMne paDakhe, be pastvaravedikA ane be vanakhaMDo vaDe saMparivarela che. niSadha vadhira parvatanI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che yAvat devo-devIo tyAM bese che, suve che. te bahurAma ramaNIya bhUmi bhAganA bahumadhya deza bhAgamAM ahIM eka moTo tithiMchi draha nAme praha kahela che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa vistIma, 4000 yojana lAMbo, ra000 yojana pahoLo, 10 yojana bhUmimAM, svaccha, RNa, rajatamaya kinArAvALo che. te tigicchidrahanI cAre dizAmAM zisopAna pratirUpaka che. e pramANe cAvatu laMbAI-pahoLAI sivAya je mahApaddhahanI vakatavyatA che, te ja tithiMchiddhanI vaktavyatA che. zeSa varNana paddhaha pramANa che. ahIM "vRti' nAme palyopamasthitika devI vase che. tethI he gautama ! te tithiMchidraha kahevAya che. * vivecana-138 - praznasUtra spaSTa che. uttarasUtramAM - mahAvideha kSetranI dakSiNamAM, harivarSanI uttaramAM, pUrva lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNasamudranI pUrve ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM niSedha varSadhara parvata che. 400 yojana udad uccatvathI, 400 gAu jamInamAM, meru sivAyanA manuSya kSetra girinA sva uccatvano catuthaIza udvedha hoya che. ItyAdi. - have bAhAdi traNa sUtra - temAM cAvata padathI pUrva-pazcima lAMbI, baMne bAju lavaNasamudrane RSTa che. ItyAdi kahevuM. - x * have niSadhane ja vizeSaNathI kahe che - rucaka Adi. cAvatu padanI cotaraphathI Adi levA. bAkI pUrvavat. pachI devakIDAdi varNana kare che. have draha vakatavyatA- te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAgamAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/138 146 14. jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra ahIM eka moTo tibiMchi-pupanI jIthI pradhAna draha kahela che. prAkRtamAM puparaja zabdanuM 'tibiMchi' ema nipAta che. bAkI badhuM pUrvavatuM. have atideza sugathI sopAnAdi varNana - te tibiMchi drahanI cAre dizAmAM cAra misopAna pratirUpaka che. e rIte braha varNana karatAM * x * cAvatu paripUNa je mahApaDAdrahanI vaktavyatA laMbAI-pahoLAI sivAya che, te tibiMchi drahanI vakatavyatA che. tene ja vyakatarUpe kahe che - mahApadAdrahamAM rahela padma-dhRti devI kamaLonuM pramANa 1,20,50,120 che. anyathA ahIM padhonI laMbAI-pahoLAIrUpa pramANanA mahApAdrahanA pothI bamaNAMpaNAmAM virodha Ave. drahanuM pramANa udvedharUpa jANavuM. artha siMgiMchi drahano kahevo. - x * have AmAMthI dakSiNe je nadI vahe che, te kahe che - * satra-139 : te tibiMchidrahanA dakSiNa dvArethI "hari" nadI vahetI 94ra1 yojana-1 kA dakSiNAbhimukhI parvata thaIne moTA ghaTamukhathI nIkaLIne yAvatuM sAtireka woo yojananA prapAtaLI paDe che. e rIte je harikAMtAnI vakatavyatA che, te ja harI"nI jANavI. jillikA, kuMDa, dvIpa, bhavananuM te ja pramANa che. artha paNa kahevo cAva4 jagatInI nIce cIrIne 56,ooo nadIo vaDe pUrita thaI lavaNasamudramAM praveze che. pUrvavat ja pravAha ane samudramukhe pramANa, udvedha, je harikAMtAno che te cAvatu vanakhaMDathI parivarita che. te tibiMchidrahanA uttaranA dvArethI sItodA mahAnadI vahetI evI 9421 yojana, 1-kalA uttarAbhimukhI parvatamAM jaIne mahAiTamukhathI nIkaLI cAvatu sAtireka 4ao yojananA prapAtaLI paDe che. sItodA mahAnadI jyAM paDe che, tyAM eka moTI jillikA kahI che. te 400 yojana lAMbI, 5oojana pahoLI, eka yojana jaDI, vivRtta magara mukhanA AkAre rahela, sarva jamaNI, svaccha che. sItodA mahAnadI jyAM paDe che, tyAM eka moTo sItodApapAtakuMDa nAme kuMDa kahela che. te 480 yojana lAMbo-pahoLo che. tenI paridhi kaMIka nyUna 1518 yojana che. svaccha che, e pramANe kuMDanI vakatavyatA toraNa sudhI jANavI. te sItodA prapAtakuMDanA bahu madhyadeza bhAgamAM eka moTA sItodA dvIpa nAme hIpa kahela che. te 64 yojana lAMbo-pahoLo, ra0ra0 yojana paridhithI, jaattathI be koza uMco, sarva jamaya svaccha che. bAkI pUrvavatu, vedikA-vanakhaMDabhUmibhAga-bhavana-zayanIya ane artha pUrvavat kahevo. te sIsodA prapAkuMDanA uttaranA dvArethI sItodAmahAnadI vahetI evI devakamAM vahetI-vahetI citra-vicitrakUTo, parvato, niSadha-devakura-sUra-sulasavidhadwbhadrahane be bhAgamAM vibhakta karatI 84,ooo nadIothI ApUrita thad, bhadrazAla vanamAM vahetI vahetI meru parvatathI be yojana dUrathI pazcimAbhimukha vaLIne vidhutaprabha vakSaskAra parvatane nIcethI cIrIne meru parvatanI pazcime pazcime videha kaeNane be bhAgamAM vibhAjIta karatI-karatI ekaika cakravartI vijayamAM 28,ooo nadIothI ApUrita thaI, kula 5,32,ooo nadIthI ApUrita thaI jayaMta dvAranI nIcethI jagatane cIrIne pazcimI lavaNasamadramAM praveze che. sItodA mahAnadI pravAhamAM pa0 yojana vistArathI, eka yojana uMDI, tyArapachI mAtrAthI vadhatI-vadhatI samudranA mukhe 5oo yojanA vistArathI, 10 yojana uMDAIthI, baMne bAju be chAvaravedikA ane be vanakhaMDazI saMparivaredha che. bhagavana niSadha vadhara parvatanA keTalA kUTo kahelA che ? gautama ! nava kUTo kahyA che, te A pramANe - siddhAyatana, niSadha, harivarSa, pUrva videha, hari, dhRti, sIsodA, pazcima videha ane sucakaphUTa. je kaMI laghuhimavaMta phUTanI uMcAI, vistAra, paridhi pUrva varNita che ane rAjadhAnI, te badhuM ja ahIM jANavuM. bhagavana! tene niSadha varSadhara parvata kema kahe che ? gautama! niSadha varSadhara parvatamAM ghaNAM phUTo niSadha saMsthAne ane vRSabhasaMsthAne rahela che, niSadha ahIM mahahika cAvatuM patroma sthitika deva tyAM vase che. te kAraNe he gautama!. tene niSadha varSadhara parvata kahe che. - vivecana-139 : te tibiMchidrahanA dakSiNI toraNathI 'hari' nAme, jenuM bIjuM nAma harisalilA che, te mahAnadI vahetI evI 3421-11 yojana dakSiNAbhimukhI parvatathI jaIne ItyAdi pUrvavat - X - X * have atideza sUtra kahe che - ukata prakAre je harikAMtAnI vaktavyatA che, te ja "hari" mahAnadInI jANavI. jihikA, harikuMDa, haridvIpa, bhavananuM te ja pramANa harikAMtAnA prakaraNathI jANatuM. artha paNa haridvIpa nAmano kahevo. badhuM ja harikAMtA prakaraNa samAna jANavuM. ahIMthI je uttarathI nadI vahe che, te kahe che - te spaSTa che. parvatamAM javuM Adi harit nadI vat jANavuM. have jihikAnuM svarUpa kahe che - "sItodA' Adi pUrvavatu. vizeSa e - laMbAI cAra yojana che. kemake harit nadIthI bamaNI jillikA che. 5. yojana vistArathI. hari nadInA pravAhathI bamaNo sItodA pravAha che. e rIte jADAI paNa bamaNI jANavI. - - have kuMDanuM svarUpa *x - ahIM kuMDanI yojanA saMkhyA harikuMDathI bamaNI kahevI. have sIsodA dvIpanuM svarUpa kahe che - ahIM sItodAdvIpa laMbAI-pahoLAIthI 64 yojana, pUrva nadIdvIpathI bamaNApaNAMthI che. 202 yojanA paridhi che. ahIM sUramAM na kahevA chatAM karaNanA vezathI kaMIka sAdhikatva jANavuM. jaLathI upara be koza, sarva vajamaya, svaccha che. bAkI badhuM gaMgAdvIpa prakaraNamAM kahela jANavuM. temAM vedikA, vanakhaMDa, bhUmibhAga, zayanIya kahevA. gaMgAdvIpavatu zItodAdvIpano artha kahevo. - have je rIte samudramAM jAya che, te kahe che - te zItodA prapAtakuMDanA uttaranA dvArathI zItodA mahAnadI vahetI devakuramAM jAya che. citra-vicitrakUTa, pUrva-pazcima kulavartI parvata, niSadha Adi pAMce drahone vibhakta karatI, tenI madayethI vahe che. ahIM vibhAga yojanA A pramANe che - citra vicitrakUTa ane parvatanI madhyethI vahevAthI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 4/139 143 citrakUTa parvatane pUrvamAM karIne ane vicitrakUTarse pazcimamAM karIne devakaramAM vahe che. pAMce draho samazreNIvartI ekaikarUpe be bhAga karIne vahe che. ahIM aMtarAlamAM devakuravartI 84,000 nadIothI Arita thaI meranA pahelA vana-bhadrazAlavanamAM jAya che. meru parvatathI be yojana dUrathI zItoDA ATha kozanA aMtarAlayI che. tyAMthI pazcimAbhimukhI vaLIne vidhutpabha vakSaskAra parvatane naiRtya khUNAmAM kopaka parvatane nIcethI cIrIne meru parvatanI pazcime pazcima videhane be bhAgamAM vibhakta kare che. ekaika cakavartI vijayathI aThThAvIza-aTTAvIza hajAra nadIne ApUrti karatA-karatA, te A rIte - dakSiNakUlagata ATha vijyamAM babbe mahAnadI gaMgA-siMdha nAme che, te cauda-cauda hajAra nadI parivAra, e rIte uttarakinArAvata tIrakatavatI nAmanI be nadI saparivAra, e rIte badhI maLIne nadI parivAra vizeSaNa dvAcI kahe che - 5,32,000 nadIo vaDe paripUrNa che. tethI kahe che - AnA ubhayakUlavartI soLa vijayamAM 28,000 nadIo pramANe 4,48,ooo nadIo thAya. A rAzimAM kurakomanI 84,000 nadIo umetA cokta pramANa thAya. bAkI pUrvavatuM. dhe viThaMbhAdi kahe che - zItodA mahAnadI draha nirgamamAM 50 ojana vistArathI che, kemake harita nadInA pravAhathI A pravAha bamaNo che. eka yojana uMDI che. kemake 5o yojanano 50mo bhAga eka ja che. pachI mAtrAnA kamathI pratiyojana samRdita baMne paDakhe 80 dhananI vRddhi, pratipAzca 40 dhanunI vRddhi thAya. vadhatAM-vadhatAM samudranA praveze pa00 yojana pravaha vikaMbha apekSAthI mukha vikuMbhanA daza guNAthI che. daza yojana uThedha che, Adha pravaha udvedhanI apekSAthI A dazaguNavathI che. - dhe niSedhamAM kUTa vaktavyatA kahe che - siddhAyatana kUTa, niSaghavarSadharanA adhipatino vAsakUTa, harivarSoga patino kUTa, pUrvavideha-patikUTa ItyAdi. cakacakavAlagiri vizeSAdhipati da. A vaktavyamAM atideza suNa kahe che - je laghuhimavaMtamAM 'kUTonA uccava-vikaMlasahita parikSepa che te. 2 zabdathI kUTanuM varNana pUrva varNita che. te ahIM jANavuM. 500 yojana uccatva, mUla, virkala ItyAdi, rAjadhAnI paNa ahIM jaNavI. jema laghu himavaMta girikUTanI dakSiNe tIMcha asaMkhyAta dvIpa-samudro jatAM bIjA jaMbUdvIpa kSaddhahimavatI rAjadhAnI che, tema ahIM niSadhA rAjadhAnI che. have AnA nAmAryano prazna karatAM kahe che - te spaSTa che. vizeSa e ke - niSadha varSadhara parvatamAM ghaNAM kUTo niSadha saMsthAna saMsthita che. temAM nitya skaMdha ke pRSTha upara Aropita bhArane sahe te niSadha-vRSabha, te saMsthAne rahela. A ja bIjA paryAyithI kahe che - vRSabha saMsthita. ahIMno deva niSadha che - x * x * ItyAdithI niSadha nAma che. - x - have mahAvideha - * sUtra-14o : bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvideha nAme kSotra yAM kahela che ? gautama nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, niSadha varSadhara parvatanI utare, pUrva lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNasamudranI pUrve ahIM bhUdvIpa dvIpamAM mahAvideha nAme kSetra kahela che. jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 te pUrva-pazcima lAMba, uttara-dakSiNa pahoLuM, paka saMsthAna saMsthita, baMne tarapha lavaNasamudrane sRSTa, pUrva sAva sRSTa, pazcimI koTithI pazcimI yAva4 dhRSTa, 33,684 yojana, 4nkA vistArathI che. tenI bAhA pUrva-pazcimamAM 33,959 yojana, kaLA lAMbI che. tenI jIvA bahumaudeza bhAgamAM pUrva-pazcima lAMbI, baMne bAju lavaNasamudrane sRSTa, pavanI koTiNI pUrvanA yAvatu pRSTa, e rIte pazcimathI cAlatuM sRSTa, eka lAkha yojana laMbAIthI che. tenuM dhatu baMne paDakhe uttara-dakSiNathI 1,58,113 yojana-16 kaLAthI kaMIka vizeSa paridhithI che. mahAvideha kSetramAM caturvidha catuutyAvatAra kahela che, te pramANe - pUrva videha, pazcima videha, devaku uttarakuru. bhagavana! mahAvideha kSetranA kevA AkAra-bhAva-pratyAvatAra kahela che ? gautama ! bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, cAvatu kRtrima ane kRtrima miNI AdithI zobhita che.) bhagavA mahAvideha kSetranA manuSyonA kevA AkAra-bhAva-pravyavahAra kahela chemanuSyonA cha bhede saMghayaNa, cha bhede saMsthAna, 500 dhanuSa uThaLa uccatvathI, jaghanyathI aMtamuha-utkRSTamI pUrakoTi awyu pALe che. pAchaLIne keTalAMka nakkagAmI yAvatuM keTalAMka siddha thaIne cAvatuM sarve duHkhono aMta kare che. bhagavan! mahAvideha kSetrane "mahAvidehakSetra" kema kahe che. gautama ! mahAvideha kSetra, bharata-airavata-haimavata-kairacavata-harivarSa-ramyapha varSa ogothI laMbAI, pahoLAI, vikraMbha, saMsthAna, paridhinI apekSAthI vistIrNatara, vipulatara, mahotatara ane supramANatara che. ahIM vizALa dehavALA manuSyo vase che. ahIM mahAvideha nAme mahaddhika yAvatu palyopama sthitika deva vase che. te kAraNe che gautama ! ema kahe che - mahAvideha kSetra nAma che. athavA he gautama ! mahAvideha homanuM zAzvata nAma kahela che. je kadi na hatuM tema nahIM, ItyAdio. * vivecana-140 : sUtra svayaM yojavuM. vizeSa e - mahAvideha nAme cothuM varSakSetra kyAM kahela che ? gautama ! nIlavaMta varSaghara parvatanA cotho kSetra vibhAgakArI arthAtu dakSiNathI. "niSadha" Adi spaSTa che. vizeSa A - palcaka saMsthAne che, kemake coNa lAMbu che. vistArathI 33,684-19 yojana che kemake niSada vitaMbhatI bamaNo vikuMbha che. have bAhAdi traNa kahe che - te mahAvideha kSetranA pUrva-pazcima bhAgathI bAhA pratyeka 33,376-19 yojana lAMbI che. * x * moTA dhanupRSThathI videhanA dakSiNAddha ane uttarAddha saMbaMdhI 1,58,113 yojana ane 16. kaLA ema parimANathI laghu dhana:pRSTha niSadhAdi saMbaMdhI 1,24,346 yojana, 9-kaLA parimANane zodhatAM 33,363 yojana, phI kaLA Ave. tenuM aDadhuM 16,883 yojana, 1al kaLA. e pramANe videhanI bAhA saMbhave che, ahIM 33,ooo Adipa kahI, te kaI rIte? badhe vaitADhyAdimAM pUrvabAhA ane pazcima bAhA jeTalI dakSiNamAM che, teTalI uttaramAM paNa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/140 145 che. paraMtu ahIM te saMmilita karIne kahI nathI, ahIM samilita ja kahela che. * * * have tenI jIvA kahe che - te videhanI jIvAnA bahumadhyadeza bhAgamAM thatuM videhamadhyamAM, bIjA kSetra ane parvatomAM caramapadeza paMkitanI jIvA lIdhI che, ahIM madhyapradezanI paMkti lIdhI che. A jaMbUdvIpamadhya che, tethI laMbAIthI lAkha yojanA pramANa, madhyamathI parata jaMbUdvIpanA sarvatra dakSiNathI ke uttarathI lAkhathI jUna-nyUna mAnavathI che. have tenuM dhanupRSTha kahe che - videhanA baMne paDakhe Ane kahe che - uttara ke dakSiNa pArzamAM 1,58,113-16/19 thI kaMIka vizeSa paridhi che. bIje 16. kaLA kahe che, te "kaMIka vizeSAdhika'' padathI saMgrahita che. ahIM adhikArya sUcanA bIjuM karaNa kahe che - jaMbUdvIpanI paridhi-3,16,227, yojana, 3 kroza, 128 dhanuSa, 13. aMgula che. temAM yojanAzine aDadhI karatAM prAta-1,58,113 yojana che, zeSa lA ItyAdi - X - gaNita karatAM 16-kaLA, aDadhI kaLAnA dhanuSAdi gaNitathI cokta saMkhyA thAya. - have videhakSetranA bhedI kahe che - mahAvideha kSetra cAra prakAre che - pUrva videhAdi anyataranA mahAvidehapaNAcI vyapadeza karAyela che. tethI ja cAra-pUrva, pazcima videha ane deva-uttarakura kSetra vizeSamAM samavatAra vicAraNIyavathI che. athavA A caturvidhano paryAya che. temAM pUrvavideha je jaMbUDhIgata meruno pUrva videha che. e rIte pazcimathI te pazcima videha che. dakSiNamAM devakuru nAme videha, uttaramAM uttarakura videha che. [zaMkA pUrva-pazcima videhanA samAna kSetrAnubhAvapaNAthI mahAvideha kahela che. devakupha-uttarakura to akarmakabhUmi che, to kaI rIte mahAvidehapaNe vyapadeza karyo che ? [samAdhAna] prastuta kSetranuM bharatAdi apekSAthI mahAbhogapaNAthI che. mahAkAya manuSyanA yogatvathI ane mahAvidehanA devAdhiSThayatvathI mahAvideha vAcyatA samucita ja che. have tenA svarUpanuM varNana- 'mahAvideha' Adi pUrvavatuM. ahIM cAvat zabadathI AliMgapakara cAvata vividha paMcavarNI maNI ane tRNa vaDe upazobhita che. manuSyanuM svarUpa pUrvavatu. A baMne sUtro vaDe AnuM karmabhUmiva kahyuM, anyathA khetI Adi pravRtane tRNAdinuM kRtrima ane tyAM janmela manuSyone paMcagatinI prApti na thAya. have AnA nAmArthano prazna che te pUrvavatu jANavo. uttara A pramANe - gItamAM mahAvideha kSetra bharatAdi gopI laMbAI AdithI moTuM che. ahIM rAI - paridhi. laMbAIthI mahAraka che, kemake jIvAnuM pramANa lAkha yojana che. vistArathI vistIrNataraka ja che. kemake sAdhika 84,633 yojana pramANa che. saMsthAna-pazaMkarUpe vipulataka che, baMne pArzanI ISa tuca pramANapaNe che. haimavatAdi pathaMka saMsthita hovA chatAM pUrva jagatIkoNanA saMvRttavaNI pUrva-pazcimanuM vaiSamya che. paridhithI supamANataraka ja che. kemake dhanu:pRSThanI jaMbudvIpa paridhinA ardhamAnavaNI che. tethI ja mahA-atizaya, vizALa zarIrathI mahAvideha athavA mahA-atizaya vizALa phlevara jenuM che te. AvA prakAre tyAMnA nuSyo che, tethI kahe che - tyAM vijayomAM sarvadA 500 dhanuSa [26/10] 146 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 uMcA ane devakaH-uttakamAM traNa gAu uMcA che. tethI mahA videha manuSyanA yogathI A paNa mahAvideha kSetra che - x-x-x- athavA mahAvideha nAme deva ahIM Adhipatya ane pAlana kare che. tenAthI tenA yogathI mahAvideha che. bAkI pUrvavatuM. have uttarakurune kahevAne pahelA gaMdhamAdanavAkAra gi--i * sUra-141,14ra : [11] bhAvanA mahAvideha kSetramAM gaMdhamAdana vakSaskAra parvata kyAM kahela che ? gautama ! nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, meru parvatanI uttarapazcime, gaMdhilAvatI vijayanI pUrve uttapharanI pazcime - ahIM mahAvideha kSetramAM gaMdhamAdana nAme vakSaskAra parvata che. te uttara-dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo, 30,209 yojana, 6-kaLA lAMbo che. nIlavaMta vadhira parvatanI pAse 4ao yojana utd uttathI, oo gAu udhathI, paoo yojanA vistArathI che, tyArapachI mAtrAthI utsadha ane uddhadhanI paritRhidrathI vadhatAM-vadhatAM, virlabha ghaTADAthI ghaTatAM-ghaTatAM meru parvata pAse thaoo yojana utd uMco, pano gAu jamInamAM, aMgulanA asaMkhyAta bhAga vikuMbhathI kahela che. te gajakta saMsthAna saMsthita, sarvaranamaya, svaccha che. baMne pakSamAM be pAvaravedikA ane be vanakhaMDothI cotaraphathI parivarela che. gaMdhamAdana vakSaskAra parvatanI upara bahuma ramaNIya bhUmibhAgamAM cAlatu devo-devIo besa che gaMdhamAdana vAkAra parvatamAM keTalAM phUTo kahyA che ? gautama / sAta phUTo kahyA che, te A - siddhAyatana, gaMdhamAdana, gaMdhilAvatI, uttarakuru sphaTika, lohitAkSa ane AnaMda-kUTa. bhagavAna ! gaMdhamAdana vakSaskAra parvatamAM siddhAyatana phUTa nAme kUTa kayAM kahela che? gautamAM mera parvatanI uttarapazcimamAM, gaMdhamAdanakUTanI dakSiNapUrvamAM, ahIM gaMdhamAdana vakSaskAra patino siddhAyatana phUTa nAme kUTa kahela che. je rIte laghuhimavaMtamAM siddhAyatanI kuTanuM pramAma che, te ja badhuM ahIM kahevuM. e pramANe vidizAmAM traNe kuTo kahevA. cotho pikanI uttara pazcimamAM, pAMcamo dakSiNamAM, bAkInA uttara dakSiNamAM, sphaTika ane lohitAkSa kUTomAM bhogakaraNa ane bhogavatI devIo, bAkInAmAM sardeza nAmavALA devo nivAsa kare che. cha mAM uttama prAsAdo ane vidizAmAM rAjadhAnIo che. bhagavatA tenuM 'gaMdhamAdana vakSakAra parvata evuM nAma kema che? gautamAM gaMdhamAdana vakSaskAra parvatanI gaMdha jevI ke - koThapuTa AvatuM pIsAtA-phUTAdivikherAtA-paribhoga karAtA yAvatu udara, manojJa yAvatu gaMdha nIkaLe che, zuM tenA jevI e gaMdha che? nA, e artha samartha nathI. gaMdhamAdana parvata AnAthI ISTataraka cAvatu gaMdha kahela che. A kAraNathI he gautamAM tene gaMdhamAdana vakSaskara parvata kahe che. ahIM gaMdhamAdana nAme maharvika deva rahe che. athavA A nAma zAzvata che. [14] bhagavat ! mahAvideha kSetramAM uttarakuru nAme kuru kyAM kahela che? Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 4/141,142 gautama ! meru parvatanI uttare, nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, gaMdhamAdana vakSaskAra parvatanI pUrve, mAhyavaMta vakSaskAra parvatanI pazcime, ahaM uttaku nAme kuTu kahela che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, ardhacaMdrAkAre rahela, 11,842 yojana, 2-kalA vistArathI che. tenI jIvA uttaramAM pUrva-pazcima lAMbI, baMne bAju vakSaskAra parvatane spaSTa che. pUrvanI koTithI pUrvanA vakSaskAra parvatane sRSTa, e pramANe pazcimI yavat pazcimI vakSaskAra parvatane spaSTa che. te 53,000 yojana lAMbI che. tenuM dhanu dakSiNamAM 60,418 yojana, 12-kaLA paridhi che. bhagavan ! uttarakura kSetranA kevA AkAra-bhAva-pratyAvatAra kahela che ? gautama ! bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. e pramANe pUrNa varNita jevI suSamasuSamAnI vatavyatA che, te ja yAvat pagaMdhA, mRgagaMdhA, mamA, sahA, tetalI, zanaizcArI kahevuM. * vivecana-141,142 - mahAvideha kSetramAM gaMdhamAdana nAme vakSaskAra-madhyamAM be kSetrane gopavIne rahela hovAthI vakSaskAra, tAtiya A vakSaskAra parvata kyAM kahela che ? gautama ! nIlavaMta nAmaka varSadhara parvatanA dakSiNa bhAge, merunI uttara pazcimamAM, tenA aMtarAlavartI dizAbhAgathI vAyavyakhUNAmAM, gaMdhilAvatI - zItodA uttaskulavartI AThamI vijayanA pUrve, uttara-pUrvanA - sarvotkRSTa bhoga bhUmikSetranA pazcime, ahIM mahAvideha kSetramAM gaMdhamAdana nAme vakSaskAra kahela che. te parvata uttara-dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima dizAmAM pahoLo, 30,209-9/19 yojana lAMbo che. ahIM jo ke varSadharAdisaMbaMdha mUla vakSaskAra parvatanA sAdhika-11,842 yojana pramANa kurukSetramAMATalI laMbAI na hoya, paNa AnA vakrabhAva pariNatatvI vadhu kSetra avagAhitapaNAthI saMbhave che. nIlavaMta varSadhara parvata pAse 400 yojana uMcA, 400 gAu bhUmimAM, 500 yojana pahoLo che. pachI mAtrAnA kramathI uMcAI ane uMDAInI vRddhithI vadhatAM-vadhatAM ane vikhuMbhanI parihAnithI ghaTatAM-ghaTatAM merunI samIpe 500 yojana uMcAI, 500 gAu uMDA, aMgulano asaMkhyAtabhAga vikhaMbha che. gajadaMta prAraMbhe nIcA, aMte uMcArUpe saMsthita che. te saMpUrNa ratnamaya che. jaMbudvIpa samAsamAM suvarNamaya kahyA che. - have AnuM bhUmi saubhAgya kahe che gaMdhamAdana vakSaskAra upara bahuAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che. - - * - have kUTa kathana-spaSTa che, vizeSa e ke sphaTikaratnamayatvathI sphaTikakUTa, lohitara varNatvathI lohitAkSa kUTa, AnaMda nAmaka devano kUTa te AnaMdakUTa. - x - x - jema vaitADhyAdimAM siddhAyatanakUTa samudra najIka pUrvathI che, pachI kramathI bAkInA rahela che, tema ahIM meru najIka siddhAyatana kUTa meruthI vAyavya dizAmA gaMdhamAdana kUTanI agnidizAmAM che jema laghu himavaMtamAM siddhAyatana kUTanuM pramANa che, te ja A badhAM siddhAyatana Adi kUTonuM kahevuM. varNana paNa tenI jema ja che. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra bAkInA kUTonI vyavasthA ahIM bhinna prakAre manamAM karIne kahe che - siddhAyatana anusAra vAyavya khUNAmAM traNa kUTo siddhAyatana Adi kahevA. - x - arthAt merunA vAyavyamAM siddhAyatana phUTa che. tethI vAyavyamAM gaMdhamAdana phUTa, tethI gaMdhilAvatI phUTa agni khUmAmAM che. ahIM traNa vAyavya dizAmAM samudita kahyA che. cotho uttarakuru kUTa trIjA gaMdhilAvatI phUTanI uttarapazcimamAM, pAMcamo sphaTika kUTanI dakSiNamAM che. - x - [ahIM eka praznottara che teno artha A che -] coyAnI uttaramAM, chaTThAnI dakSiNamAM, chaTTho pAMcamAMnI uttare, sAtamo chaTThAnI uttare arthAt paraspara uttara-dakSiNamAM che. ahIM 500-yojana vistAravALA kUTo je kramathI ghaTatAM paNa prastuta girikSetramAM samAya che. temAM sahayAMka kUTarIti jANavI. have AnA adhiSThAtAnuM svarUpa nirUpe che - pAMcamA ane chaTThA-sphaTikakUTa tathA lohitAkSakUTamAM bhogaMkarA ane bhogavatI be dikumArI che. bAkInA kUTomAM sardeza nAmanA devo vase che. chamAM sva-sva adhipatine vasavA yogya prAsAdAvAMsako che. temanI rAjadhAnIo asaMkhyAta yojana pachI jaMbUdvIpamAM vidizAmAM che. have nAmArtha pUche che - prazna sugama che. uttara-gaMdhamAdana parvatanI je gaMdha, te koSThapuTa, tagarapuTAdinA cUrNa karAtA, vIkherAtA ItyAdithI ke eka bhAMDathI bIjA bhAMDamAM saMharAtA, manojJa gaMdha nIkaLe che. Ama kahetA ziSya pUche che - zuM AvI gaMdha gaMdhamAdananI hoya ? bhagavaMte kahyuM - "A artha yogya nathI." gaMdhamAdananI gaMdha ukta gaMdho karatAM ghaNI ISTatara, kAMtatarAdi che. te arthathI gautama ema kahela che ke - gaMdha vaDe svayaM madavALA tyAMnA deva-devInA manane kare che, mATe gaMdhamAdana kahevAya che. - 4 - 4 - bAkI pUrvavat. have uttarakunuM nirUpaNa kare che - mahAvideha kSetramAM uttaku nAme kuTu kyAM kahela che ? merunI uttare, nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. teno vistAra 11,842-2/19 yojana kahe che. tenI u5patti - mahAvidehano vikhaMbha-33,684-4/19 yojana, temAMthI meruno viSphabha bAda karI, prApta saMkhyAne aDadhI karatAM ukta aMka rAzi prApta thAya che. 148 [zaMkA] varSakSetra, varSadhara parvatanI krama vyavasthA prajJApakanI apekSAthI hoya che. jemake - prajJApakane najIka bharata che, tethI himavaMta ItyAdi che, to videhanA kathana pachI krama prApta devakuTune choDIne kema uttarakurunuM nirupaNa karyu? [samAdhAna] videha caturmukha prAyaH hovAthI, badhuM pradakSiNAthI vyavasthApyamAna siddhAMtamAM saMbhaLAya che. tethI pahelA uttarakuO kathana che, bharatanI nIkaTa vidhutvabha ane saumanasane choDIne gaMdhamAdana ane mAlyavaMta vakSaskAranI prarUpaNA, bharatanI nIkaTanA vijayane choDIne kaccha, mahAkacchAdi vijayanuM kathana che. have tenI jIvAne kahe che - te uttakuranI jIvA uttaramAM nIlavaMta varSadhara najIka kurunI carama pradeza zreNi pUrva-pazcima lAMbI, baMne bAju pUrva-pazcime vakSaskAra parvatane spaSTa ce. tenuM vivaraNa kare che - pUrva koTithI pUrvanA mAlyavaMta vakSaskArane sRSTa ItyAdi - 4 - 53,000 yojana lAMbI, te kaI rIte ? merunI pUrve bhadrazAlavananI laMbAI 22,000 yojana, e Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/141,142 149 15o jaMbUdvIpaprApti upAMgasUtra-saTIka anuvAda rIte pazcimamAM paNa che. kula 44,000 temAM 10,ooo yojana meranA umeratA 54,000 thaze. ekaika vAkAranuM parvata najIka pRthuva 500 ojana, tethI be vAkAnuM 1000 yojana, te bAda karatAM ukta 53,ooo Avaze. have tenuM dhanupRSTha kahe che - 60,418-1219 yojana paridhi che - ekaika vakSaskAra parvatanI laMbAI 30,209-19 che. tethI be vakSaskAramAM ukta pramANa Ave. have tenI svarUpa prarUpaNA-gautama ! teno bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. bharatanA prakaraNamAM vaNita je suSama suSamAnI-pahelA ArAnI vatavyatA, te ja saMpUrNa kahevI. * x * have uttarakuravartI camakaparvatonI prarUpaNA - * sUtra-143 thI 145 : [14] bhagavana ! uttarakurumAM camaka nAme baMne parvato kyAM kahela che ? gautama nIlavaMta varSadhara parvatanA dakSiNI caramatathI - 834-'Ika yojanA aMtare sItA mahAnadInA baMne kule ahIM yamaka nAme be parvato kahelA che. te 1ooo yojana ud uMcA, 5o yojana bhUmimAM, laMbAI-pahoLAIthI mUlamAM 1ooo yojana, madhyamAM 35o yojana ane upara paoo-yojana che. tenI paridhi-mULamAMsAdhika 316ra yojana, madhyamAM-sAdhika 37ra yojana, upara sAdhika 1581 yojana che. mULamAM vistIma, madhye saMkSipta upara pAtaLA, yamaka saMsthAna saMsthita, sarve kanakamaya, svaccha, Rksa tathA pratyeka-pratyeka pAvara vedikAthI parivRtta ane vanakhaMDathI parivRtta che. te pAvara vedikA be gAu udgha uccatvathI, 500 dhanuSTra vistArathI che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana kahevuM. te yamaka parvatonI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, yAvatuM te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadezabhAgamAM ahIM be prAsAdAvartasako kahela che. te prAsAdAvAMsako 6 yojana ud uMcA, 31 yojana laMbAI-pahoLAIthI che, prAsAda vana saparivAra sIMhAsana sudhI kahevuM. cAvatuM ahIM yamakadevanA 16,ooo AtmarakSaka devonA 16,ooo bhadrAsana kahelA che. bhagavana ! yamaka parvata evuM nAma kema che? gautama! yamaka parvatamAM tete dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM kSudrA-kSadrikAmAM, vAvomAM yAvata bilapatiomAM ghaNAM utpalo yAvatu yamaka varNanI bhAvAA che, camaka nAme be mahahika devo che. teo tyAM 4ooo sAmAnikonuM cAvatuM bhogavatA vicare che. kAraNe che gautama! tene yamaka parvato kahe che. athavA A zAzvana nAma yAva4 camakAvata che. bhagavAna ! camaka devonI yamikA rAjadhAnI kyAM kahI che? gautama ! jaMbUDhIpadvIpamAM meru parvatanI uttare, bIjA jaMbUdvIpamAM 12,ooo yojana jaIne ahIM yamakadevonI samikA rAjadhAnI che. te 12,000 yojana lAMbI-pahoLI, 37,948 yojanathI kaMIka vizeSa prasidhithI che. pratyeka rAjadhAnI pAkArazI parivRtta che. te prakAro 3elf yojanA utd uMcA, mULamAM 1 yojanA vistRta, madhyamAM | yojana, upara 3ojana AIkoza vistRta che. mUlamAM vistRta, madhye saMkSipta, upara pAtaLA, bahArathI vRd, aMdarathI catustra, sarvaranamaya ane svaccha che. te prakAro vividhamaNinA paMcavaNa kapizikioLI upazobhita che. te A rIte - kRSNa yAvata zukla. te kapizIrSako adhakoza lAMbA, dezona AIkoza ud uMcA, 500 dhanuNa jaDA, sarva maNimaya, svaccha che. yamikA rAjadhAnInI pratyeka bAhAmAM 125-15 hAro kahela che. te dvAro 2. yojana ud ucA, 3 yojana pahoLA ane 3 yojanA pravezamAM che. zeta suvarNa supikA e pramANe rAja-pranIya vimAna vaktavyatAnuM dvAra vana cAvatuM ATha-ATha maMgalo che. yamikA rAjadhAnInI cAre dizAmAM paoo-oo yojananA aMtare cAra vanakhaMDo kahelA che. te A pramANe - azokavana saptaparNa vana, caMpakavana, Amavana te vanakhaMDo sAtireka 12,000 yojana lAMbA, 500 yojana pahom che. te pratyeka prAkAraNI pavRita che, vanakhaMDa, bhUmi, prAsAdAvartasako pUvava4 kahevA. - yamikA rAjadhAnImAM bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che, varNana pUvavi4. te bahu samaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya deza bhAgamAM ahIM be uparikAlayana kahela che. te 12oo yojana lAMbA-pahoLA, 395 yojananI paridhivALA, adhakoza jaDAIthI, sarve naMbUnadamaya, svaccha che. te pratyeka pAvaravedikAthI parivRtta, te pratyeka vanakhaMDanuM varNana pUrvavat che. gisopAna pratirUpaka, cAre dizAmAM toraNa ane bhUmibhAga kahevo. tenA bahamadhyadeza bhAgamAM ahIM eka prAsAdAvatuMsaka kahela che. te 6. yojana udhava uMcA che, 3 yojana lAMbA-pahoLA che, ulloka-bhUmibhAgasaparivAra sIMhAsananuM varNana karavuM. pAsAda paMkitaomAM pahelI paMkti 3 yojana uduMcI, sAtika 15 yojana lAMbI-pahoLI che. bIjI prAsAda paMkita te prAsAda avataMsakomAM sAtireka 15ll yojanA uda4 uMcI, sAtireka all yojana lAMbI-pahoLI che. te pAsAdAvAMsakomAM trIjI pAsAdapaMkti sAtireka II yojana uM uMcI, sAtireka all yojana lAMbI-pahoLI che. temAM saparivAra siMhAsana sudhInuM varNana pUrvavat che. te mUla prAsAdAvartAsakanA IzAna koNamAM ahIM camakanA devonI sudhamasibhA kahelI che. te 1 yojana lAMbI, 6I yojana pahoLI, navayojana ud uMcI, anekazata staMbha upara rahela che sabhAnuM varNana karavuM. te sudhamasabhAnI traNa dizAmAM dvAro kahelA che. te dvAro be yojana uM uMcA, coka yojana pahoLA, teTalAM ja pravezamAM che. varNamAlA sudhInuM varNana pUrvavatuM. te dvAromAM pratyekanI AgaLa traNa mukhamaMDaLe kahelA che. te mukhamaMDaLe 1 yojana lAMbA, 6. yojana pahoLA, sAtireka be yojana uM uMcA che, yAva4 dro, bhUmibhAga sudhI pUrata che prekSAgRha maMDapanuM pramANa mukhamaMDapavahu che, bhUmikA-maNipIThikA pUrvavata. te maNipIThikA eka yojana lAMbI-pahoLI, adhayojana jADI, sarva maNImayI che. sIMhAsana paryata varNana karavuM. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/143 thI 145 151 15ra jaMbUdvIpajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda pekSAgRhamaMDapanI AgaLa je masipIThikA che, te maNipIThikA be yojanA lAMbI-pahoLI, eka yojanA ghaDI, sarve maNimayI che. tenI upara pratyekamAM traNa rUpo che. te po be yojana ud ucA, be yojana lAMbA-pahoLA, zaMkhatala cAvatu ATha-ATha maMgalo pUrvavata. te rUponI cAre dizAmAM cAra maNipIThikA kahelI che. te maNipIThikA eka yojana lAMbI-pahoLI, adhayojana ghaDI che. jinapratimAnI vaktavyatA kahevI. racaityavRkSonI maNipIThikA be yojana lAMbI-pahoLI, yojana jADI, caityavRkSonuM varNana karavuM. - te caityavRkSonI AgaLa traNa maNipIThikAo kahI che. te maNipIThikAo eka yojana lAMbI-pahoLI, Ayiojana paDI che. tenI upara pratyekamAM mahendradhvaja kahela che. te Bll yojana utd uMco, Adhakoza jamInamAM, adhakoza ADo, vajamaya, vRtta che. vedikA, vanakhaMDa, jhisopAna ane toraNonuM varNana kahevuM. - te sudhamAM sabhAomAM 6ooo manogulikAo kahela che. te A rIte - pUrvamAM rahaoo, pazcimamAM raheoo, dakSiNamAM 1oo, uttaramAM 1ooo rAvatu mALAo rahelI che. e pramANe gomAnasikA kahevI. vizeSa e ke - dhUpaghaTikAo kahevI. te sudhamasabhAmAM bahurAma ramaNIya bhUmibhAga kahela che. maNipIThikA be yajana lAMbI-pahoLI, eka yojanA ghaDI che. te maNipIThikAnI upara mANavaka caityadbha che, te mahendradhvaja pramANa che. tenI upara ane nIce cha koza vajIne jinadADhA kahelI che. mANavakanI pUrve saparivAra mahAni, pazcimamAM zayanIya, zayanIyanI uttara-pUrva dizAbhAgamAM laghumahendradhvaja, maNipIThikA rahita mahendradhvaja mAma che. tenI pazcime cophAla nAme praharaNa koza che. tyAM ghaNAM paridharana Adi cAvata rahelA che. sudhamasibhAnI upara ATha-ATha maMgalo che. tenI uttarapUrvamAM siddhAyatana che, jinagRhasaMbaMdhI varNana pUrvavata che. vizeSa e ke - AnA bahumadhyadeza bhAgamAM pratyekamAM maNipIThikA che. te be yojana lAMbI-pahoLI, eka yojanA jADI che. tenI upara pratyekamAM devachaMdaka kahelA che, te be yojana lAMbA-pahoLA, sAtireka be yojana utd UMcA, sarva ranamaya che, jinapatimAM varNana dhUpakaDachAM sudhI kahevuM. e pramANe bAkInI sabhAo yAvatu upAta sabhAmAM zayanIya ane gRha sudhI varNana pUrvavata. abhiSeka sabhAmAM ghaNAM abhiSeka pAtra che. AlaMkArika sabhAmAM ghaNAM AtaMkalki pAtra che. vyavasAya sabhAmAM pustakaratna che. naMdA puSkariNI, balipITha be yojana lAMbA-pahoLA tathA eka yojanA ghaDI che. [14] upapAta, saMkalpa, abhiSake, vibhUSaNa, vyavasAya, AcanikA, sudhamasibhAmAM gamana, parivAraNA Rhita. [145 nIlavaMta parvatathI yamaka parvatonuM jeTaluM aMtara che, teTaluM ja camaka-drahonuM anya drahothI aMtara che. * vivecana-143 thI 145 - bhadaMta! uttarakumAM camaka nAme be parvata kyAM kahelA che ? gautama! nIlavaMta varSadhara parvatanA dakSiNI caramAMtathI AraMbhIne jANavuM. ahIM, arthAtu dakSiNAbhimukhI. 834 yojana ane yojananA *I aMtarAlathI, sItA mahAnadInA baMne kUlomAM atu eka pUrva kUlamAM ane eka pazcima kUlamAM. ahIM camaka nAme be parvata kahela che. te. 1000 yojana urita uMcA, 5 yojana uMDA che, kemake uMcAIno cotho bhAga bhUmimAM avagAhe che. mULamAM hajAra yojana lAMbo-pahoLo kemake vRtAkAra che madhyamAM-bhUtalathI pa00 yojana jaIne 35o yojana lAMbo-pahoLo, upahajAra yojana gayA pachI pano yojana lAMbo-pahoLo. mULamAM 16ra yojanathI kaMIka adhika ItyAdi svayaM jANavuM. mULamAM vistIrNa, madhyamAM saMkSipta, upara pAtaLA, baMne camaka, tenA saMsthAne saMsthita athati paraspara sadeza saMsthAna che. athavA camakA nAme pakSI vizeSa, tenA saMsthAne saMsthita thatu paraspara sadeza saMsthAna che. athavA camakA nAme pakSI vizeSa, tenA saMsthAne saMsthita. tenuM saMsthAna mULathI AraMbhIne saMkSipta-saMkSipta pramANacvathI gopuchavatu jANavuM. te saMpUrNapaNe kanakamaya che, bAkI spaSTa che. AThaso Adi aMkanI utpatti A pramANe - nIlavaMta varSadharanA baMne yamakanA pahelA camakanA paheluM drahanuM bIjuM, pahelA ane bIjA drahanuM bIjuM, bIjA ane trIjA drahanuM cothuM, trIjA ane cothA drahanuM pAMcamuM, cothA ane pAMcamAM drahanuM chachuM, pAMcamAM dranA vakSaskAra giri paryatanuM sAtamuM, A sAte aMtara samapramANa che. tethI kuranA vikaMmatI 1184ra yojana ane 2-kalA rU5 hajAra yojana baMne yamakanI laMbAI, teTaluM ja pramANa laMbAInuM pAMce drahonuM che. te badAM malIne 6ooo yojana zodhita thatAM 584ra yojana ane 2-kaLA tene sAta bhAga karatAM 834-* - * - thAya. anaMtarokta vedikA ane vanakhaMDa pramANAdi - te spaSTa che. * x * te baMne camaka parvata upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. ahIM pUrvokta sarva bhUbhAgavarNaka levo. kyAM sudhI ? tenA bahusamaramaNIya bhUbhAganA bahu madhyadezabhAgamAM be prAsAdAvAMsako kahevA. have tenuM uccatva kahe che - saMpUrNa vijayadeva prAsAda, siMhAsanAdi baMne sUtro kahevA. vizeSa A * yamakadevano AlAvo kahevo. have AnA nAmArthe prazna kare che - prastatra spaSTa che. uttaramAM baMne camakArvatamAM te-te dezamAM, te-te pradezamAM kSudra zudrikAmAM yAvat bila paMktimAM ghaNAM utpalo, kumuda Adi kahevA tathA yamakaprabhA levI. temAM camaka parvata, tenI prabhA, tathA yamaka vaNa sadeza varNa. athavA camaka nAmaka be maddhika devo yAvatu vase che, tethI yamaka nAma che. bAkI pUrvavatuM. have AnI rAjadhAnIno prazna - bhadaMta camakadevanI yamikA nAme rAjadhAnI kayAM che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI uttare bIjA jaMbUdvIpamAM 12,000 yojana jaIne A rAjaghAnI che. te 12,000 yojana lAMbI-pahoLI, 39,948 yojanathI kaMIka vizeSa paridhithI che. ahIM banne prakArathI parivarela che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/143 thI 145 153 te prAkAro kevA che ? te baMne prakAro uall yojana udarva-uccavathI, mULamAM 1NA yojana che, temAM 1rI yojana vistAra, madhyamAM 6I yojana che kemake mULa vistArathI madhyano vistAra pramANathI aDadho hoya. upara 3 yojana AI koza vistArathI che, kemake madhyanA vistArathI aDadhAM pramANamAM che. mULamAM vistIrNa Adi pUrvavatu. khUNAne lakSyamAM na letAM bahArathI te vRta che, khUNAne lakSyamAM letA, te aMdarathI cokhaNa che, bAkI pUrvavat jANavuM. have AnA kapizirSakanuM varNana kahe che - te baMne prAkAro vividha maNinA pArAga-sphaTika-marakata-aMjanAdi pAMca prakAre varSo jemAM che te. te kapizIrSakaprAkArAgra vaDe zobhita che. kRSNa sAvat zukla varNa yukta che. have A kapizIrSakonuM uccatvAdi mAna kahe che - sUtra svayaM siddha che. have AnA keTalA dvArA kahelA che - baMne yamikA rAjadhAnInA ekaika bAhAmAM pArzamAM savAso-savAso dvArA kahelA che. te dvArA 6zA yojana udad uMcA che. 31ii yojana pahoLA che. teTalAM ja pravezamAM che. zveta zreSTha kanaka rUpikAo che. lAghava mATe atidezathI kahe che - rAjapaSmIya sUtramAM je sUyabhi nAme vimAna che, tenI vaktavyatAmAM je dvAra varNana che, te ahIM paNa levuM, jyAM sudhI ? ATha-ATha maMgalo sudhI. vijayadvAra prakaraNamAM sUtrathIarthathI lakhela hovAthI ahIM atidiSTa sUtra lakhatAM nathI. atidiSTavanuM baMne sthAna sAmya hovAthI lakhatA nathI. dhe AnA bahirbhAgamAM vanakhaMDa vaktavyatA - yamikA rAjadhAnInI cAre dizAmAM - x * ati pUrvAdimAM pAMcaso-pAMcaso yojanAno apAMtarAla karIne cAra vanakhaMDo kahelAM che. te A rIte - azokavana, sapta parNa vana, caMpakavana ane Amavana. have tenA AyAmAdi kahe che - te vanakhaMDo sAtireka 12,ooo yojanA lAMbA, 500 yojana vikhaMbhathI, pratyeka-pratyeka prAkAro vaDe parikSita che. kRSNA e padathI upalakSita jaMbudvIpa pAvara vedikAnA prakaraNamAM likhita pUrNa vanakhaMDa varNana, bhUmi ne prAsAdAvataMsaka pUrvavat kahevA. bhUmi A pramANe - te vanakhaMDamAM bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. jema koI AliMgapukara yAvat vividha paMcavarNI tRNo ane maNI vaDe upazobhita che. prAsAda suNa - te vanakhaMDonA baha madhya-deza bhAgamAM pratyeka prAsAdAvatuMsaka kahela che, te zA yojana uMcu, 31ii yojana pahoLuM, ati uMcu jANe hasatuM hoya tevuM che. te bahasamaramaNIya bhUmibhAgamAM ulloka, saparivAra sIMhAsana pUrvavatuM. tyAM cAra devo mahartika cAvatu patyopama sthitika rahe che, te A pramANe- azoka, saptavarNa, caMpaka ane Ama. azokavana prAsAdamAM azoka nAme deva che, e rIte traNemAM paNa te-te nAme devo vase che. ( dhe A baMnenA aMtabhaganuM varNana kahe che - camikA rAjadhAnInA tarpaNa bhAgamAM bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che. varNana sUganA padomAM kahela che. te grahaNa karavuM. ahIM sUtramAM upakArikA layana na dekhAtuM hovA chatAM rAjapamnIya sUtramAM sUyabhivimAnanA varNanamAM, jIvAbhigamamAM vijayA sajadhAnInA varNanamAM dekhAya 154 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 che. * x * x * teine be vRtti mujaba noMdhIe chIe-]. te bahusamaramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya deza bhAgamAM A aMtaramAM be upakAskiAlayana kahela che. prAsAdAvasaMtakane upastaMbha kare te upakArikA - rAjadhAnInA prabhu prAsAdAvartanakAdinI pIThikA. bIje A upakArya-upakArikA ema prasiddha che. * x * te layana-gRha samAna, te pratyeka rAjadhAnImAM hovAthI be kahI che. te 1200 yojanA lAMbA-pahoLA ane 3795 yojanA paridhi. hajAra dhanupamANa jADAIthI, saMpUrNa jAMbUnadamaya, svaccha che. pratyeka pati upakArikAlayana pAvara vedikAthI parivRtta che, pratyekamAM be vanakhaMDo paNa kahevA. te jagatInI paDAvavedikAmAM rahela vanakhaMDa anusAra che. gisopAna pratirUpaka * Aroha avaroha mArga, te pUviida cAre dizAmAM jANavA, toraNo cAre dizAmAM ane bhUmibhAga upakArikA layana madhye rahela kahevo. te sUtro jIvAbhigama nAme upAMgamAM kamathI A pramANe che - te vanakhaMDa dezona be yojana cakavAla viThaMbhathI upakArikAlayana sama paridhithI che. te upakArikAlayananI cAre dizAmAM cAra misopAna pratirUpaka kahelA che, varNana pUrvavatuM. te misopAnakanI AgaLa pratyekamAM toraNo kahelA che. varNana pUrvavatuM. te upakArikAlayananI upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga yAvatu maNI vaDe upazobhita che, tema kahevuM. vyAkhyA sugama che. have camakadevanA mUla prAsAdanuM svarUpa kahe che - te upakArikA layananI bahu madhyadezabhAgamAM ahIM eka prAsAdAvatuMsaka kahela che. te 6zA yojana uMco, 31 yojana lAMbo-pahoLo che. varNana vijaya prAsAdanI mAphaka kahevuM. ullaka-uparano bhAga, bhUmibhAga-aghobhAga, siMhAsana saparivAra-sAmAnikAdi parivAra bhadrAsana vyavasthA sahita che. - X - - have AnA parivAra prAsAdanI prarUpaNA kahe che - mUla prAsAdAvatuMsakAnusAra parivAra prAsAda paMktio jIvAbhigamathI jANavI. ahIM paMktio, mUlapAsAdathI cAre dizAmAM padonI samAna parikSeparUpa jANavI. paNa sUcizreNirUpa na jANavI. temAM prathama prAsAda paMkti pATha-te prAsAdAvasaka bIjA cAra prAsAdAvatuMsaka, je maLa prAsAdathI adhauccatta pramANa mAtrathI che, tenA vaDe cotaraphathI saMparivRtta che. ahIM uccava zabdathI utsadha levo, pramANa zabdathI laMbAI-pahoLAI levI. tethI mUla prAsAdanI apekSAthI ardha uMcAI, laMbAI, pahoLAI che. AnA uccatvAdi sAkSAt sUtrakAre kahela che - 31mI yojana uccasvayI che. 6zA yojananuM ardha karatAM A ja saMkhyA Ave. sAtireka-ardha kroza adhika, 15 yojana viThaMbha ane AyAmathI che. have bIjI prAsAda paMkti, te pATha A rIte che - te prAsAda-vAMsako tenAthI ardha uccatva pramANa mAtrathI bIjA cAra prAsAdAvAMsako vaDe cotaphathI saMparivarela che. te pahelI paMktigata cAra prAsAdo, pratyeka bIjA cAra prAsAdAvAMsako ke je maLa prAsAdathI cothA bhAganA pramANavALA ane prathama paMktinA prAsAdothI ardha pramANathI che, tenAthI parivarela che. A sarva saMkhyAthI 16-prAsAdo thAya. AnuM uccatvAdi Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/143 thI 145 upapa sAkSAt sUtrakAre kahela che - te prAsAda sAtireka - ardhakoza adhika, 15mA yojana uMcA sAtireka - kroza catuthAza adhika, ardha aSTa yojana AcAma-viDaMbha. ( dhe trIjI paMkti - tenuM sUtra A pramANe che - te prAsAdAvAMsako tenAthI ardha uccatva-pramANa mAtrathI cAra prAsAdAvataMsako cotaraphathI parikSita che. te bIjI paridhimAM rahela 16-prAsAdo, pratyeka bIjA cAra, tenAthI ardha uccatva-viheMbhaAyAma vaDe, mUla prAsAdanI apekSAthI AThamo bhAga uccavAdithI cotarakazI vIMTAyelA che. tethI trIjI paMktigata 64 prAsAdo che. AnuM uccatvAdi sUtrakAra kahe che - te 64 prAsAdo sAtireka drA yojana uMcA che, sAtirekava pUrvavat. aDhI sAtireka 8II koza kiMbha-lAMbI, AvuM badhuM varNana ane siMhAsana-parivAra pUrvavata. ahIM paMkti prAsAdomAM siMhAsana pratyekamAM eka-eka che. mUlapAsAdamAM mUla siMhAsana, siMhAsana parivArayukta Adi kSetrasamAsavRttimAM zrI malayagiri anusAra che tethI pahelI tRtIya paMkitamAM mUlaprAsAdamAM parivAramAM bhadrAsano, bIjI paMkitamAM parivAramAM padmAsano che ema jIvAbhigamamAM che. visaMvAdanuM samAdhAna bahuzruto jANe. jo ke jIvAbhigamamAM vijayadeva prakaraNamAM tathA bhagavatIjI vRttimAM amara prakaraNamAM prAsAdapaMkti catuka che, to paNa ahIM camakAmAM traNa paMkti jANavI. traNa paMkitano prAsAda saMgraha 4.1664 che. mUlaprAsAda sahita sarva saMkhyAthI 85 prAsAdo che. dhe sudhamasabhAnuM nirUpaNa - te be mUla prAsAdAvartAsakanA IzAna khUNAmAM ahIM camakadevane yogya sudhamasibhA kahela che. sudharmAno zabdArtha-zobhana devonA mANavaka staMbhavartI jinakiya AzAtanA bhayathI devAMganAnA bhoganA virati pariNAmarUpa jayAM che te vastutaH zobhanadharma - rAjadharma. nigraha-anugraha svarUpa jemAM che te. te 12aaaa yojana lAMbI, 6 yojana pahoLI, navayojana uMcI che. * * sabhAvana jIvAbhigamamAM kahela che te A pramANe - aneka zata staMbha saMniviSTa, uMcI, vajavedikA toraNa, suMdara cita zAlabhaMjikA, suzliSTa-viziSTa saMsthita prazasta vaidUrva vimala staMbha, vividha maNimaya suvarNa rana khacita ujjavala bahusama suvibhakata bhUmibhAgamAM IhAmRga, RSabha, tuNa, nara, magara, pakSI, sarpa, kinara, ra, sarabha, amara, kuMjara, vanalatA, pAlatAthI cikita evI staMbha pastI vajamaya vedikAthI abhirAma che - - vidhAdharanA samalayugala yaMga yukta hoya tevA, arcAsahAthI dIpta, hajAro rUpayukata, dIpatI, dedIpyamAna, cakSumAM vazI jAya tevI, sukha sparzayukta, zrIka rUpavALI, kiMcana-maNi-ratnamaya supikAo, vividha paMcavarSI ghaMTA-patAkAthI parimaMDita agra zikhara yukta, dhavala, marIci vacane choDatI, lIMpaNanuMpaNa yukta, gozIrSasamsa-surabhi-kta caMdana-dardaracI dIdhela paMcAMgulitala, caMdana kaLazothI yukta, caMdanaghaTathI cela toraNa-pratidvAra deza-bhAga, lAMbI laTakatI mALAothI yukta, paMcavarNI sarasa surabhine choDatAM pupanA paMjopacAra yukta, kAlo agaru-pravara kaMdaraka-tukanI baLatA dhUpathI maghamaghavAthI abhirAma, sugaMdha zreSTha gaMdhikArI gaMdhavartIbhUta, apsarAgaNa saMghayukata, 156 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda) divya vAdhanA zabdayukta, sarva ratnamaya, svaccha cAvatu pratirUpa che. ahIM ukata sUga vyAkhyA - siddhAyatanA toraNAdi varNanamAM sulabha che. vizeSa A - asarogaNa eTale apsarAnA parivArono je saMgha-samudAya, tenA vaDe ramaNIyapaNe AkIrNa, guTita-vAdha, tenA zabdo vaDe sabhyazrotra manohAripaNe, naditA-zabdavALI. have tenA keTalAM dvAro che ? te baMne sadhamasibhAnI traNe dizAmAM traNa dvAro kahelA che, pazcimamAM dvArano abhAva che. te dvArA pratyeka be yojana uMcA, eka yojana viThaMbhathI, eka yojana pravezamAM che, zveta Adi padathI sUcita paripUrNa dvAravarNana kahevuM. have mukhamaMDapAdi SakanuM nirUpaNa - te dvAronI AgaLa pratyekamAM traNa mukhamaMDapo kahelA che. arthAt sabhAdvArApravartI maMDapo che. te maMDapo zA yojanA lAMbA, 6 yojana pahoLA, sAtireka be yojana uMcA che. AnuM aneka staMbha saMniviSTa Adi varNana sudhamAM sabhAvatu saMpUrNa jANavuM. te varNana dvAro ane bhUmibhAga sudhI kahevuM. ahIM ja ke dvArAMta sudhI ja sabhA varNana che, tenA patidezathI mukhamaMDapa sugamAM paNa teTalI mAtrAmAM ja Ave che, to paNa jIvAbhigamAdi mukhamaMDapa varNana, bhUmibhAgavarNaka hovAthI ahIM atideza che. have prekSAmaMDapane lAghavArthe kahe che - prekSAgRhamaMDapa arthAt raMgamaMDapa, te mukhamaMDapota pramANa ja che. te badhuM dvArAdi bhUmibhAga sudhI kahevuM. AmAM maNipIThikA kahevI. A arthanuM sUcaka evuM A sUtra che - te mukhamaMDapanI AgaLa pratyekamAM prekSAgRha maMDapa kahela che te prekSAgRhamaMDapa 1sI yojana lAMbA cAvatu be yojana udarva-uccavathI yAvatuM maNino sparza. tenA bahumaudeza bhAgamAM pratyekamAM vaja maya akSATaka kahela che. te bahumadhyadezabhAgamAM pratyekamAM maNipIThikAo kahela che. vyAkhyA pUrvavata vizeSa A - akSATaka eTale cokhUNAkAra maNipIThikAno AdhAra vizeSa. AnA pramANAdi arthane kahe che - te maNipIThikA yojana lAMbI-pahoLI, aIyojana jADI, sarva maNimayI, sIMhAsanAdi kahevA. ahIM siMhAsana saparivAra kahevuM. bAkI spaSTa che. have stupa kahe che - te prekSAgRha maMDaponI AgaLa maNipIkkiA che. ahIM traNe prekSAgRhamaMDapa dvAra dizAmAM ekaikanA sadbhAvathI traNe levA. have AnuM pramANa kahe che - te spaSTa che. - x * bIjA upAMgomAM stupa maNipIThikAnA bamaNAM pramANathI jotAM A samyak pATha lAge che kemake AdarzomAM lipipamAda suprasiddha ja che. have supa varNana kahe che - te maNipIThikAnI upara pratyeka stUpa kahela che. jIvAbhigamAdimAM caityastUpa be yojana uMcA, be yojana lAMbA-pahoLA che. dezona be yojana lAMbA-pahoLA jANavA. anyathA maNipIThikA ane stupa abheda ja thAya. * x - te zeta - x - zaMkhadala, vimala, nirmala, ghana dahIM, gAyanuM dUdha, phINa, rananA DhagalAM samAna, sarvaratnamaya, svaccha cAvatu pratirUpa jANaLA. kyAM sudhI jANavA ? Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/143 thI 145 aSTa-aSTamaMgala paryanta jANavA. = have tenI cAre dizAmAM je che, te kahe che - te stUponI pratyeka cAre dizAmAM cAra maNipIThikA kahela che. te maNipIThikAo eka yojana lAMbI-pahoLI, ardhayojana jADI che. ahIM jinapratimA kahevI. tenuM sUtra A pramANe - te maNipIThikAnI upara pratyeke pratyekamAM cAra jinapratimAo, jinotsedha pramANa mAtra, padmAsane rahelI, rUpAbhimukha beThelI rahI che. te A - RSabha, vardhamAna, caMdrAsana, vAriSaNa. AnuM varNana pUrve vaitADhyamAM siddhAyatana adhikAramAM kahela che. ahIM caityavRkSanuM varNana jIvAbhigamathI kahela kahevuM - te A pramANe che - te caityavRkSanuM A pramANe varNana kahela che - vajramUla, rajatanI supratiSThita viDimA, STimaya kaMda-vairyanA rucira skaMdho, sujAta zreSTha jAtyarUpa pahelI vizALa zAkhA, vividha maNi-ratna, vividha zAkhA-prazAkhA, dhairyanA patra, tapanIya patrabiMTa, jAMbUnada rakta mRdu sukumAra pravAla pallava zreSTha aMkura dhara, vicitra maNiratna surabhi kusuma phaLAdiyukta zAkhA, chAyA-prabhA-zrI-udhota sahita, amRtanA rasa jevA rasavALA phaLo, mane ane nayanane adhika zAMtidAyI, prAsAdIya yAvat pratirUpa che. ukta sUtranI vyAkhyA - te caityavRkSonuM AvuMma varNana kahela che tenA mUla vajraratnamaya che, rajatamaya supratiSThita viDimAbahu madhyadeza bhAgamAM urdhva nIkaLelI zAkhA jemAM che, jeno kaMda riSTha ratnamaya che. teno skaMdha dhairyaratnamaya rucira che. mUladravya zuddha-pradhAna-rUpAmaya tenI mULabhUta vizALa zAkhA che. vividha maNitnamaya mULa zAkhAmAMthI nIkaLelI zAkhA che, zAkhAmAMthI nIkaLelI prazAkhA temAM che. tathA vaisUryamaya patro temAM che. tapanIya suvarNamaya patravRMta temAM che - 4 - jAMbUnada nAmaka suvarNa vizeSamaya raktavarNI, atyaMta komaLa, kaMIka ugela patrabhAvarUpa pravAla, jAtapUrNa prathama patrabhAvarUpa pallava, vAMkurane te dhAraNa kare che. vicitra maNi-ratnamaya sugaMdhI puSpo ane phaLonA bhArathI namela jenI zAkhA che. zobhana chAyA ItyAdi badhuM pUrvavat jANavuM. te caityavRkSo bIjA ghaNAM tilaka, lavaka, chatropagata, zirISa, saptavarNa, dadhiparNa, logha dhava caMdana nI5 kuTajaka panA tAla tamAla piyAla priyaMgu pArApata rAjavRkSa naMdivRkSathI cotaraphathI saMpavirela che. A vRkSomAM keTalAMkane nAmakozathI ane keTalaMkane lokathI jANavA. - 4 - te tilakAdi vRkSo bIjI ghaNI pAlatA cAvat zyAmalatA vaDe cotaraphathI parivarela che. yAvat zabdathI ahIM nAgalatA, caMpakalatAdi paNa grahaNa karavA. te pAlatAdi nitya kusumita ItyAdi latA varNana pratirUpa sudhI jANavuM. te caityavRkSonI upara ATha ATha maMgalo, ghaNAM kRSNa cAmara dhvaja, chatrAti chatro ItyAdi caityastUpavat kahevA. have mahendradhvaja kahe che - te caityavRkSonI AgaLa traNa maNipIThikA kahela = 157 che. te maNipIThikA eka yojana lAMbI-pahoLI ardhayojana jADI che. te maNipIThikAnI upara pratyekapratyekamAM mahendra dhvaja kahela che. te gA yojana urdhva uMco che. ardhakrozahajAra dhanum udvedha-uMDAIthI, teTalAM ja bAhalyathI che. vajramaya-vRtta e padathI upalakSita paripUrNa jIvAbhigamAdi varNana levuM. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 te A pramANe - vajramaya tathA vartuLa, manojJa saMsthAna jenuM che te tathA je rIte suzliSTa thAya che, ema paridhRSTa samAna kharazANathI pASANa pratimAvat suzliSTapariSkRSTa tathA sukumAra zANa vaDe pASANa pratimAvat tathA kaMIpaNa calita na thavAthI tathA aneka pradhAna paMcavarNI hajAro laghupatAkA vaDe parimaMDita hovAthI te abhirAma che, bAkI pUrvavat. - X + mahendra dhvaja kahyo, have puSkariNI, te vedikA vanakhaMDa ItyAdi sudhInA sUtrano saMgraha karavo. te A pramANe - te mahendra dhvajanI AgaLa traNa dizAmAM traNa naMdA puSkariNI kahI che. te 12 yojana lAMbI, 6 // yojana jADAI, 10 yojana uDI, svaccha, zlaNa che puSkariNInuM varna karavuM. pratyeke pratyeka pAvaravedikAthI pavRitta che, te pratyeka vanakhaMDathI parivRtta che. varNana karavuM. te naMdA puSkariNInI pratyekanI traNe dizAmAM trisopAnapratirUpaka kahelA che. te trisopAna pratirUpaka ane toraNanuM varNana chatrAtichatra sudhI kahevuM. ahIM jagatInI puSkariNIvat badhuM kahevuM. 158 - have sudharmAMsabhAmAM je che, te kahe che te baMne sudharmAMsabhAmAM cha hajAra manogulikA-pIThikA kahela che. te A rIte - pUrvamAM 2000, pazcime 2000, dakSiNamAM1000 ane uttaramAM-1000. cAvat padathI Ama levuM - manogulikAmAM ghaNAM suvarmarUpayamaya phalako kahelA che. te suvarNarUpyamaya phalakomAM ghaNAM vajramaya nAgadaMtako kahyA che. te vajramaya nAgadaMtakomAM ghaNAM kRSNasUtrathI bAMdhela puSponI mALA cAvat zukla sUtrathI bAMdhela puSponI mALA che. te mALAmAM tapanIyamaya laMbUSaka rahela che. te badhuM vijayadvAravat kahevuM. anaMtarokta gomAnasikA sUtrane atidezathI kahe che - e pramANe - manogulikA nyAyathI gomAnasi-zayyArUpa sthAna vizeSa kahevuM. vizeSa e ke - dAmanA sthAne dhUpanuM varNana kahevuM. - have AnA ja bhU bhAganuM varNana kahe che te baMne sudharmA sabhAmAM aMdara bahu samaramaNIya bhUmibhAga kahela che. ahIM maNivarNa Adi kahevA. ulloka paNa pAlatAdithI citrita che. ahIM vizeSathI je vaktavyatA che, te kahe che - ahIM sudharmAbhAnA madhya bhAgamAM pratyekamAM maNipIThikA kahevI, te be yojana lAMbIpahoLI, eka yojana jADI che. te baMne maNipIThikAnI upara pratyekamAM mANavaka nAme caityastaMbha mahendradhvaja samAna, pramANathI jJA yojana pramANa che varNana mahendradhvajavat jANavuM. upara ane nIcenA cha kozane choDIne madhyanA 4 yojanamAM jANavI. tyAM jina sakriya che. vyaMtarajAtika jinadADhAnuM grahaNa anadhikRt hovAthI (arihaMtanA) sakriya levA. kemake saudharma-IzAna-cama-bali tenuM grahaNa kare che, te kahevAyela che. bAkI varNana jIvAbhigamokta jANavuM. te A pramANe - te mANavaka caityanA staMbhanI upara ane nIce cha koza varjIne madhyanA ardhapaMcama yojanomAM ahIM ghaNAM suvarNa-rUNyamaya phalako kahelA che. tyAM ghaNAM vajramaya nAgadaMtako kahelA che. temAM ghaNAM rajatamaya sikkA kahela che. temAM ghaNAM Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/143 thI 145 vajramaya golaka-vRtta samudgako kahelAM che. temAM ghaNAM jina sakthi mUkelA hoya che. te yamakadevo ane bIjA paNa ghaNAM vyaMtara devo-devIne arcanIya, vaMdanIya, pUjanIya, satkAraNIya, sanmAnanIya, kalyANa-maMgala-daivata-caityarUpa tathA paryuMpAsanIya che. ukta sUtranI vyAkhyA - prAyaH prastuta sUtramAM sAkSAt dRSTatvathI anaMtara ja vyAkhyAta che. madhyamAM ardhapaMcama yojanamAM arthAt bAkI yojanamAM jANavA. ahIM ghaNAM suvarNa-rUSNamaya phalako kahelA che. te phalakomAM ghaNAM vajramaya nAgadaMtako che ItyAdi badhuM upara sUtrArthamAM kahyuM che, tethI pharI lakhatA nathI. vizeSa eTaluM - gaulaka arthAt vRtta, samudgaka-DAbalo, yamaka-yamaka rAjadhAnImAM rahetA, caMdanAdi vaDe arcanIya, stutyAdithI vaMdanIya, puSpAdithI pUjanIya, vastrAdithI satkAraNIya, bahumAna vaDe sanmAnanIya. 159 A jina sakiyanI AzAtanAnA bhayathI tyAM deva-davIo saMbhogAdi AdatA nathI ke mitra devAdi sAthe hAsya krIDAdi karatA nathI. [zaMkA] jinagRhomAM jinapratimAnuM devone arcanIyapaNuM hovAthI AzAtanA tyAga barAbara che, temanA sadbhAva sthApanArUpathI ArAdhyatA - 4 - che, tevuM jinadADhAdimAM nathI, tethI ukta kathana kaI rIte yogya che ? pUjyanA aMgo paNa pUjya che ityAdi kAraNe yogya che. A arthamAM pUjya zrI ratnazekhara sUrInI zrAddha vidhi vRttimAM paNa saMmati che. [ahIM vRttikArazrIe zrAddhavidhinI vRttinA 15-zloka zodhela che, je kyAMza ame ahIM lIdhelo nathI. have prastuta sUtra kahe che - mANavaka caitya staMbhanI pUrva dizAmAM sudharmAMsabhAmAM saparivAra be siMhAsana che. baMne yamaka devanA pratyekanuM ekaika che. tenAthI pazcima dizAmAM zayanIyanuM varNana che. te ahIM zrIdevInA varNana adhikAramAM kahela che. zayanIyanI uttarapUrva dizAmAM be laghumahendradhvaja che. tenuM pramANa mahendra dhvajavat che. 6 // yojana uMco ane ardhakrosa jADAIthI che. (zaMkA) jo e pUrvokta mahendradhvajatulya che, to A laghu vizeSaNa kema ? maNipIThikArahita hovAthI laghu, kemake be yojana pramANa maNipIThikAnI upara rahela hovAthI kahela che. te baMne laghumahendradhvaja ekaika rAjadhAnI saMbaMdhI, tenI pazcimamAM copAla nAme praharaNa koza che. temAM ghaNAM padhiratna Adi praharaNo rAkhelA che. sudharmA sabhA upara ATha-ATha maMgalo ItyAdi yAvat ghaNAM sahasa patro sarvatnamaya che. sudharmasabhA pachI zuM che? te baMne sudharmAMsabhAnI IzAne be siddhAyatana kahelA che. kemake pratyeka sabhAmAM ekaika che. te sudharmAMsabhAmAM kahela jinagRhanA pATha mujaba jANavA. te siddhAyatana 12aa yojana lAMbA, 66 yojana pahoLA, 9 yojana uMcA Adi che. jema sudharmAmAM traNa-pUrva, dakSiNa, uttaravartI dvAro che, tenI AgaLa mukhamaMDapo, tenI AgaLa prekSAmaMDapo, tenI AgaLa stUpa, tenI AgaLa caityavRkSa, tenI AgaLa mahendradhvaja, tenI AgaLa naMdA puSkariNI, pachI 6000 manogulikA Adi kahevA. - 4 - have sudharmAMsabhAmAM kahela sabhA catuSkano atideza kahe che - 4 - e rIte sudharmasabhA mujaba bAkInI upapAta sabhAdinuM varNana jANavuM. kyAM sudhI ? upapAtasabhA 160 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 sudhI. jemAM devo utpanna thAya te utpAtasabhA, zayanIya varNana pUrvavat. tathA draha vaktavya, naMdA puSkariNI pramANa, te utpanna devanA zuyitva ane jalakrIDA hetu che. pachI abhiSeka sabhA - navA utpanna devanA abhiSeka mahotsava sthAnarUpa. AbhiSeksaabhiSeka yogya pAtra. tatA alaMkAra sabhA - abhiSikata devanuM bhUSaNa paridhAna sthAna. tyAM ghaNAM alaMkAra yogya pAtra rahe che. vyavasAyasabhA - alaMkRt devane zubha adhyavasAya anuciMtana sthAnarUpa, pustakaratna tyAM hoya che. - X - sarva vnamayAdi che. naMdA puSkariNImAM, balikSepa pachInA kALe sudhasabhAmAM abhinava utpanna devanA hAtha-paga dhovAnA hetubhUta che. ahIM sUtramAM pahelA kahyA chatAM naMdApuSkariNI prayojana kramavazathI pachI vyAkhyA na kare che. jema sudharmAsabhAthI IzAna dizAmAM siddhAyatana che, tema tenI izAna dizAmAM upapAtasabhA che. e rIte pUrva-pUrvathI pachIpachI IzAnamAM kahevuM yAvat balipIThathI IzAnamAM naMdApuSkariNI che. - x - x + yamikA rAjadhAnI kahyA pachI, tenA adhipati yamaka devonI utpatti Adi svarUpa kahevA sUtrakRt saMgraha gAthA kahe che - upapAta-AmadevanI utpatti kahevI. pachI abhiSeka-IndrAbhiSeka, pachI alaMkAra sabhAmAM alaMkAra paheravA, pachI vyavasAyapustaka ratna udghATanarUpa, pachI siddhAyatanAdi arcA, pachI sudharmAmAM gamana, parivAra karaNa-sva sva dizAmAM parivAranI sthApanA, jemake-camaka devanA siMhAsananA DAbA bhAge 4000 sAmAnikanA bhadrAsananI sthApanA, Rddhi-saMpadA, rUpa niSpatti - x - have yamadraha jeTalA aMtare paraspara sthita che, tenA nirNaya mATe kahe che - jeTalA aMtare nIlavaMta-yamaka che, teTalA aMtare-834-4/7 yojanarUpa draho jANaLA. have drahonA aMtaranuM je pramANa kahyuM, te darzAve che - - sUtra-146 thI 150 : [146] bhagavanA uttakurumAM nIlavaMta draha nAme draha kahe che? gautama! yamakanA dakSiNI caramAMtathI 834-4/ yojananA aMtare, sItA mahAnadInA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM nIlavaMta nAme draha kahela che. te dakSiNa-uttara lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo che jema padmadrahanuM varNana karyuM, tema varNana jANavuM. bheda eTalo ke - be pAvara vedikA ane be vanakhaMDathI saMvRitta che. nIlavaMta nAme nAkumAra deva che, bAkI pUrvavat jANavuM. nIlavaMta drahanI pUrva-pazcimamAM daza-daza yojanonA AMtare ahIM ra0 kaMcana parvato kahyA che. te 100 yojana urdhva uMcA che. [14] te mULamAM 100 yojana, madhyamAM-75 yojana, upara 50 yojananA vistAravALA che. [148] tenI paridhi mULamAM 316 yojana, madhyamAM-237 yojana ane upara-158 yojana che. [149] pahelo nIlavaMta, bIjo uttakuru, trIjo caMdra, cotho airavata, pAMcamo mAlyavaMta che. [150] e pramANe pUrvavat artha-pramANa kahevA. devo (yAvat) palyopama sthitika che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/146 thI 150 161 162 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 vivecana-146 thI 150 : uttakaramAM nIlavaMta nAme praha kyAM kahela che ? camakanA dakSiNI caramAMtathI 834-* yojanAnA aMtare che. zItA mahAnadInA bahumadhyadeza bhAgamAM nIlavaMta nAme praha che. dakSiNa-uttara lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo che. * x * paDAdrahanA varNanavat jANavuM. vizeSa e ke. be padAvaravedikA ane be vanakhaMDathI parivRta che. - X * emAM pravezatA ke nIkaLatA, zItA mahAnadInA be bhAga karavAthI baMne pArzvavartI vedikA vaDe yukta che. artha nIlavaMta varSadhara samAna te-te pradezamAM zatapatrAdi che athavA nIlavaMta nAgakumAra deva ahIMno adhipati che tethI nIlavAnuM draha. paDAdraha samAna paDAnI mAne saMkhyA ane paripAdi jANavA. - have kaMcanagirinI vyavasthA kahe che - nIlavaMta drahanA pUrva-pazcima pArzvamAM pratyekamAM daza-daza yojananA aMtare dakSiNa-uttara zreNI vaDe paraspara mUlamAM saMbaddha, anyathA 100 yojana vistAranA A 1000 yojanA mAnamAM drahanI laMbAIno avakAza asaMbhava che. 20 kAMcana parvato kahyA. 100 yojana uMcA che. be gAthA vaDe teno vikaMbha ane paridhi kahe che - mULamAM 1oo yojana, mULathI 50 yojana uMce jaIne-3pa yojana, zikhara tale pa0-pojana vistAsthI te kAMcana nAme parvata che. - X - X - dhe saMkhyAnA kramathI pAMce drahonA nAmo kahe che - pahelo nIlavaMta, bIjo uttarakaTa ItyAdi have anaMtarokta kAMcana parvatanA A drahAdInI svarUpe prarUpaNA mATe lAghavArthe eka sUtra kahe che nIlavaMta draha mujaba uttarakara kahone paNa jANavA. pAvara vedikA, vanakhaMDa, basopAnapratirUpaka ItyAdi vakatavyatA kahevI. uttarakura Adi drahono artha- uttarakura drahAkAra utpala AdinA yogathI ane utakaradeva svAmItvathI uttarakuraddhaha nAma che caMdra drahAkAra, caMdrahavarNa caMdra ahIMno deva-svAmI che, tethI caMdraddhaha. erAvata-uttara pArzvavartI bharatotra samAna kSetra vizeSa, tevI prabhA, Aropita jayA-dhanu AkAre che. utpalAdi ane airAvata ahIMno deva che. e rIte mAlyavaMta draha paNa jaNavo - x - ahIM pahelAno svAmI nAgendra ane bAkInAnA vyaMtarendra che. kAMcana parvatanuM varNana yamaka parvatavat jANavuM. artha-kAMcanavarNI utpala ane kAMcana nAme deva-svAmI che, mATe kAMcana parvata. pramANa-100 yojana uMco ItyAdi * x * athavA pramANa pratyeka drahanuM-20, pratipArve-10, sarva saMgAthI-100, ahIM palyopamAM sthitika deva che. ahIM rAjadhAnI kahela nathI, to paNa camaka rAjadhAnIvat kahevI. have sudarzanA nAmaka jaMbUnI vivakSA - * sUtra-151 thI 162 : (151] uttaramAM jaMbu pITha nAme pITha kyAM kahela che ? gautama nIlavaMta varSaghara parvatanI dakSiNe, meranI uttare, mAlyavaMta vakSaskAra parvatanI pazcime, sItA mahAnadInA pUrva kinAre uttara kSetramAM bhUpITha nAmaka pITha kahela che. te pao0 yojana lAMbI-pahoLI, kaMIka vizeSa 1581 yojana-paridhithI [26/11] che. tenA bahumadhya deza bhAgamAM 1ra-cojananI jADAI che, tyArapachI mAmAthI pradezanI parihAnithI ghaTatAM-ghaTatAM carama aMtamAM be-be gAu jaDAI che, sarvAMbunamaya, svaccha che. te eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI vITAyela che vaka, te jaMgIThanI cAre dizAmAM A cAra saupAnApatirUpaka kahela che. toraNa sudhI vaNana karavuM. te jaMbupIThanA bahumadhya deza bhAgamAM ahIM maNipIThikA kahI che. te ATha yojana lAMbI-pahoLI, ardhayojana bhUmimAM che. teno skaMdha be yojana uda-uMco, Ayiojana jADo che. tenI zAkhA cha yojana utd uMcI che, bahumadhyadeza bhAgamAM ATha yojana lAMbI-pahoLI che, e rIte te sAdhika ATha yojana che. tenuM AvA svarUpanuM varNana che - vajamayamUla, rajatanI supratiSThita viDimA cAvatu hRdaya ane manane sukhadAyI, prAsAdIyAdi che. jaMbu-sudarzanAnI cAre dizAmAM cAra zAkhA che. te zAkhAnA bahu madhyadeza bhAgamAM ahIM siddhAyatana kahela che. te eka koza lAMbu, I koza pahoLuM, dezona koza utd uMca, nekazata staMbha upara rahela yAvatu hAro paoo dhanuNa udad che, yAva4 vanamAlA, maNipIThikA paoo dhanuSa lAMbI-pahoLI, 50 dhanuSa jaDI che. te maNipIThikA upara devachaMdaka che, je pao0 dhanuSa lAMbopahoLo, sAtireka 5oo dhanuSa ud uMco che. tyAM jinapatimAnuM varNana jaNavuM. temAM je pUrvanI zAkhA che, tyAM bhavana kahela che, te eka koza lAMbae pUrvavatuM, vizeSa-ahIM zayanIya che. bAkInI zAkhA upara prAsAdAvadcaka, saparivAra sIMhAsano kaheva. te jaMbu bhAra pAvaraperikAthI cotaraphathI parivarela che, vedikA varNana kahevuM. te jaMbu bIja 108 jaMbu, ke je ardha uccattavALA che, tenAthI cotaraphathI vIMTAyela che. varNana karavuM. te jaMbu cha paSAvaravedikAthI parivRtta che. te jaMbUsudazanAnI IzAne-uttare-vAyavyamAM ahIM anAdRta devanA 4000 sAmAnikonA 40eo jaMbU kahelA che tenI pUrve cAra agramahiSInA cAra jaMbU kahelA che. [ve A rIte | [15] agni-dakSiNa-maitra8tyamAM ATha-daza-bAra hajAra jaMbu che. [15] pazcimamAM sAta anikAdhipatinA sAta jaMbu che. cAre dizAmAM kula 16,000 AtmarakSakonA 16,000 jaMbu che. [154] jaMbU 3oo vanakhaMDothI cotaraphathI parivRtta che. jaMbUnI pUrve 50 yojane rahela pahelA vanakhaMDamAM jatAM eka bhavana che. te eka koza lAMbu, Adi vaNana pUrvavata zayanIya kahetuM. ema bIjI dizAmAM paNa bhavano che. jaMbUnI IzAne paheluM vanakhaMDamAM 50 yojana jaIne ahIM cAra puSkariNI kahI che, te A pramANe - paII, WpabhA, kumudA, kumudapabha. te eka koza lAMbI, Ikoza pahoLI, pao0 dhanuSa uThedhathI che. vaki. tenI madhye prAsAdAvatuMsaka che, te eka koza lAMbu, ardhakoza pahoLuM, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 4/151 thI 162 dazona koza utd uMcuM che, saparivAra siMhAsana varNana karavuM. e pramANe bAkInI vidizAmAM puSkariNI che, tenI gAthA [155,156] pA, pApabhA, kumudA, kumudapabhA, utpalakubhA, nalinA, utpalA, utpalojjavalA... bhaMgA, bhaMgAbhA, aMjanA, kajjalapabhA, zIkAMtA, zrImahitA, zrIcaMdA, zrInIlayA. [15] jaMbUnI pUrva bhavananI uttaramAM-IzAnamAM prAsAdAvartasaka, dakSiNamAM eka kUTa kahela che, te ATha yojana uM uMcA, be yojana bhUmimAM, mUlamAM ATha yojana lAMbA-pahoLA, bahu madhyadeza bhAgamAM cha yojana, upara cAra yojanA lAMbA-pahoLA che. [158,159] tenA zikharanI paridhi mUle-maLe-upara kramazaH sAdhika pacIza, aDhAra, bhara yojana che mUlamAM vistIrNa, muLe saMkSipta, upara pAtaLI che, sarva kanakamaya, svaccha che. vedikA-vanakhaMDanuM varNana karavuM. e pANe bAkInA kUTo paNa che. jaMbUnA bAra nAmo A che - [160,161] sudarzanA, amoghA, supabuddhA, yazodharA, videhajaMbu, somanasA, niyatA, nityamaMDitA, subhadrA, vizALA, sujAtA, sumanA. [16] bhU upara ATha ATha maMgalo che... bhagavAna ! bhUsudanA evuM nAma kema che ? gautama ! jaMbU-sudarzanAmAM anAdaMta nAme jaMbUdvIpAdhipati vase che, te maharjika che. te tyAM 4000 sAmAnikonuM cAvatuM hamo AtmarakSaka devonuM, bhUdvIpa dvIpanI jaMbU-sudarzanAnuM, anArdanA nAme rAjadhAnInuM bIja paNa ghaNAM devo-devIonuM AdhipatyAdi karatAM vicare che. tethI he gautama ! ema kahyuM. athavA he gautama ! jaMbusudanA cAvatu haze ja ghuva-niyata-zAzvatavAvanuM avasthita che.. bhagavana ! AnAdeva devanI anArdanA nAme rAjadhAnI kyAM kahI che ? gautama / jaMbUdvIpamAM meru parvatanI uttare je kaMI pUrva varNita yamikA pramANa che, te jANavuM cAvatu upAta, abhiSeka saMpUrNa kaheto. * vivecana-151 thI 16ra : bhadetA udzkaramAM jaMpITha kyAM kahI che ? * x * nIlavaMta parvatanI dakSiNe, mera parvatanI uttare, mAlyavaMta vakSaskAra parvatanI pazcime - sItA mahAnadInA pUrvakUle - uttarakuranA pUrvArdhamAM, temAM paNa madhya bhAgamAM ahIM uttarakurumAM jaMbUpITha nAme pITha kahelI che. ItyAdi sUsArthavat jANavuM. - x- savhemu - sarvathI carama aMtamAM, madhyamAM 250 yojanA ullaMghatA. be koza jADAIthI, saMpUrNa jAMbUnadamaya, svaccha ItyAdi. anaMtarokta jaMbUpITha eka parAvarakvedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI saMparivRta che. baMne paNa vedikA ane vanakhaMDa varNana pUrvavatuM. te jaghanyathI paNa caramAMte be koza ucca che, sukhe caDa-utara kema thAya ? te kahe che - jaMbUpIThanI cAre dizAmAM - x * cAra gisopAna pratirUpaka che. A traNe maLIne be koza ucca thAya che. eka koza vistIrNa che. tethI ja prAMta be kozanA bAhalyathI pIThathI caDatA 164 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra utaratA sukhAvaha che, hArabhUta varNana toraNa sudhI kahevuM. - 4 - te maNipIThikAnI upara ahIM jaMbU-sudarzanA nAme kahela che ATha yojanA udarva-uMcA, ardhayojana bhUmimAM che. have A ja uccatvanA ATha yojananA vibhAgathI be sUtro vaDe dazavi che - te jaMbUnA kaMdathI uparanI zAkhA prabhava paryanta avayava be yojana urva-ucca, ardhayojana jADI, tenI zAkhA-paryAyi nAma viDimAM, madhya bhAgathI nIkaLI urdhvagata zAkhA cha yojana ud-ucca thAya. bahumadhyadeza bhAgamAM prakaraNathI jaMbU levuM. ATha yojana lAMbA-pahoLAthI, te ja A skaMdhanA uparanA bhAgathI cAre dizAmAM pratyekamAM ekaika zAkhA nIkaLe che, te kozanyUna cAra yojana che. tethI pUrvApara zAkhAnA dharma skaMdha bAhalsa saMbaMdhI adhayojana umeratA A saMkhyA Ave. ahIM bahamadhya deza bhAga vyavahArika levo. * x * anyathA viDiyAmAM be yojanA jatAM nizcayaprApta madhyabhAganA grahaNamAM pUvapira be zAkhAnA vistArano grahaNa saMbhave che, kemake viSama zreNIva che. athavA bahu madhyadeza bhANa zAkhA levI. kaMdAdinA parimANa mIlanathI sAtireka ATha yojana Avaze. have tenuM varNana kahe che te jaMbUnuM AvA svarUpe varNana che - tenuM mUla vajamaya che, tamayI supratiSThita viDimA-bahumadhyadeza bhAge urva nIkaLela zAkhA che cAvatu padathI caityavRkSanuM varNana saMpUrNa kahevuM. kyAM sudhI ? manane adhika sukhakArI, prAsAdIya, darzanIya Adi. have tenI zAkhAo kahe che - jaMbU-sudarzanAnI cAre dizAmAM cAra zAkhA kahI che, te zAkhAnA bahu madhyadezabhAgamAM uparanI viDimA zAkhAmAM te adhyAhAra che. bAkI sulabha che. vaitAdyanA siddhakaTamAM siddhAyatana prakaraNathI jANavuM. have pUrva zAkhA AdimAM jyAM je che, tyAM te kahe che - te cAra zAkhAmAM je pUrvanI zAkhA che, tyAM bhavana kahela che. te eka koza lAMbu, siddhAyatana samAna che. Ikoza viDaMbha, dezona kroza uccatvathI che. pramANa ane dvArAdi varNana kahevuM. vizeSa - ahIM zayanIya kahevuM. bAkI dakSiNa AdinI zAkhAmAM pratyekamAM coka-eka ema traNa prAsAdAvatesako, saparivAra sIMhAsana jANavA, tenuM pramANa bhavanavatu che. tyAM khedane dUra karavA bhavanomAM zayanIya, prAsAdamAM AsthAnasabhA che. | (zA] bhavanonI viSama laMbAI-pahoLAI, kemake pAddhahAdi mUla padAbhavanAdimAM tema kahela che. prAsAdanI sama laMbAI-pahoLAI, dIrdhavaitADhya kUTa, vRtavetAdya, vijayAdi rAjadhAnI, bIjA paNa vimAnAdi ane prAsAdamAM sama caturAvathI sama laMbAI-pahoLAI siddhAMta siddha che, to ahIM prAsAdonA bhavananI tuca pramANatA kaI rIte ghaTe? [samAdhAnate prAsAdo koza sama uMcA, ardhakoza vistIrNa che tema kSetra vicAramAM paNa kahyuM che, * jaMbUdvIpa samAsa prakaraNAdimAM paNa AvI sAkSI che. * * * * * x * ahIM je matabheda jovA maLe che, teno gaMbhIra Azaya ame jANatAM nathI. - - - have paDAvasvedikAdinuM svarUpa jaMbU bAra pAvaravedikA vaDe - prAkAra vizeSa rUpathI cotaraphathI parivRtta che. vedikAnuM varNana pUrvavatuM. AnI mUla jaMbUne paQirIne sthita jANavuM. je pIThanI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/151 thI 162 165 pariveSTikA che, te pUrve kahela che. have teno pahelo parikSepa kahe che - mUla jaMbU bIjA 108 jaMbUvRkSothI, mUla jaMbUnA ardha uccatva pramANavALA jaMbUthI cotaraphathI pariveTiva che. upalakSaNathI teno udvedha, laMbAI, vistAra paNa ardhapramANamAM jANavo. tethI kahe che - te 108 jaMbU, pratyeka cAra yojana uMcA, eka kroza avagAhathI eka yojanA ucca skaMdha, traNa yojana viDimA, sarvAgraNI uccava sAtireka cAra yojana che. tenI ekaika zAkhA ardhakrozahIna be yojana dIrdha krozapRyutva skaMdha thAya che. - X - ahIM anAdaMta devanA AbharaNAdi rahe che. tenuM varNana jaNAvavA kahe che - tenuM varNana mUlajaMbU samAna ja che. have AnI jeTalI pAvaravedikA che, te kahe che - pUrvavata, paNa vizeSa A * prati jaMbUvRkSamAM cha-cha pAvara vedikA che. A 108 jaMbUmAM A sUtramAM tathA jIvAbhigama AdimAM paNa jinabhavana, bhavana-prAsAda vicAraNA koIe karI nathI. ghaNAM bahuzruto, zrAddha pratikramaNa cUrNikAra Adi mULa jaMbUvRkSAnA te pahelAM bhavanA khaMDanA ATha kUTo jinabhavana sAthe 117 jinabhavano mAnatA, ahIM paNa ekaika siddhAyatanA pUrvokta mAnavI mAne che. ahIM satya zuM ? te kevalI jANe. dhe bAkInA parikSepane kahevA cAra sUtro kahe che - jaMbU sudarzanAnI IzAnamAM, uttaramAM ane vAyavyamAM ahIM traNe dizAmAM. jaMbUDhIpAdhipati devanA 4ooo sAmAnikonA 4000 jaMbu kahelAM che. gAyAbaMdhathI parSadAnA devatA jaMbu kahe che. agni-dakSiNanaiRtya dizAmAM anukrame ATha-daza-bAra jaMbUo kahyA che. tenAthI adhika kenyUna nahIM. anikAdhipatinA jaMbU ane bIjA parikSepanA jaMbU gAthA vaDe kahe che - gajAdi sainyanA sAta adhipatinA sAta jaMbU pazcimamAM hoya che bIjo parikSepa pUrNa thayo, have trIjo kahe che - AtmarakSaka devo, sAmAnikathI cAra gaNAM, 16,ooo jaMbU che. ekaika dizAmAM cAra-cAra hajAra. - x - joke A parikSepa jaMbUnuM uccatvAdi pramANa pUrvAcAryoe vicArela nathI, to paNa pAdraha paDAparikSepa mujaba pUrva-pUrva parikSepanA jaMbu, uttara-uttara parikSepanA jaMbuthI ardha pramANamAM jANavA. * X - - have AnA ja traNa vanano parikSepa kahe che - te AnA parivAramAM jANavA. 300 yojana pramANathI vanakhaMDa vaDe cotarapha saMparivRtta che. te A rIte - atyaMtara, madhyama, bAhyathI. have ahIM je che, te kahe che - jaMbUnA saparivAranA pUrvathI panyojana pahelAM vanakhaMDamAM jaIne ahIM bhavana kahela che. te eka kroza lAMbu che. uccava AdinA kathana mATe atideza kahe che - te ja mUla jaMbUnI pUrva zAkhAnA bhavana saMbaMdhI varNana jANavuM. anAdaMta yogya zayanIya kahevuM. ema dakSiNAdi dizAmAM pota-potAnI dizAmAM 5o-yojanA gayA pachI vanamAM bhavana kahevuM. have vanamAM vApInuM svarUpa - jaMbanI IzAnadizAmAM paheluM vanakhaMDa 5o-cojana gayA pachI cAra pukAraNI kahI che. e sUcizreNIthI rahela nathI, paNa potAnI vidizAnA prAsAdane vIMTAIne rahI che. tethI pradakSiNAkAre tenA nAmo A rIte che - pUrvamAM padA, dakSiNamAM-pApabhA ItyAdi. e rIte vidizAnI paNa kahevI. te eka koza lAMbI, ardhakoza pahoLI, 166 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra 500 dhanuSa uThedhathI che. have vApI monA prAsAdanA svarUpane kahe che - te cAre vApI madhya prAsAdAvataMsaka kahela che - x - cAre vAvamAM keka prAsAda che, tethI cAra prAsAdo che. te eka koza lAMbA, ardhakoza pahoLA, dezonakoza uMcA che. varNana mUla jaMbUnI dakSiNazAkhAnA prAsAdavatu jANavuM. AmAM anAdRtadevanI krIDArse sapasviAra siMhAsana kahevuM. jIvAbhigamamAM aparivAra kahela che. e rIte agni Adi vidizAmAM vApI ane prAsAdo kahevA. A vApIonA nAmo jaNAvavA be gAthA kahI che - pAdi, A badhI paNa gisopAna, cAra dvAro, vedikA, vanakhaMDa yukta jANavA. have agni dizAmAM utpala gubha, pUrvamAM nalinA ItyAdi jANavuM. have A vananA madhyavartI kUTone svarUpathI kahe che - jaMbanA A ja pahelA vanakhaMDamAM parva bhavananI uttaramAM, IzAna khUNAmAM prAsAdAvatuMsakanI dakSiNamAM ahIM kUTa kahela che. ATha yojana udarva-uMcA, be yojanA udvedhathI, vRtatvathI je laMbAI che, te ja pahoLAI che. mULamAM ATha yojana lAMbApahoLA, bahu madhyadeza bhAgamAM - bhUmithI cAra yojana jatAM, cha yojana lAMbApahoLA, zikharanA bhAge cAra yojana lAMbA-pahoLA che. have tenI paridhinA kathana mATe padha kahe che - aDadhabhakUTanA AlAvA mujaba kahevuM. vizeSa e ke - sAdhika 5-yojana mUlamAM paridhi Adi anukrame yojavuM. * x - A gALAmAM bASabhakUTa samatvathI kahela hovAthI 12-yojano, ATha madhye kahela che. tava bahuzruta jANe. AmAM pratyekamAM jinagRha ekaika viDimAvata jinagRha tulya che. have zeSakUTa vaktavyatA - ukta rItithI varNapramANa, paridhi AdinI apekSAthI bAkInA paNa sAte kuTo jANavA. sthAnavibhAga A che - pUrva dizAbhAvi bhavananI dakSiNe, agni dizAnA prAsAdAvatuMsakanI uttare bIjo kUTa, dakSiNa dizAnA bhavananI pUrvathI agnidizAnA prAsAdAvataMtakanI pazcimamAM tRtIya ItyAdi - X - X *x - vRttimAM kahyA mujaba samajI levuM. have jaMbUnA nAmone jaNAve che - jaMbU sudarzanAnA bAra nAmo kahelA che - zobhana cA ane manane AnaMdakatvathI darzana jenuM che te sudarzana, amogha-saphala - * * * * atizayathI prabuddha-urdUla, sakala bhuvanamAM vyApaka yazane dhAraNa kare che, te yazodhara, * * * videhamAM jaMbUne videhajaMbU kemake videha aMtargatu uttarakuramAM nivAsa che. saumanasyanA hetuthI saumanasya, subhadrA-zobhana kalyANabhAjI * x * vizAla-vistIrNa sujAtA-zobhana janma jenA che te-arthAta janmadoSarahitA, jenA hovAthI mana zobhana thAya che te sumanA. - 4 - jaMbU upara ATha - ATha maMgalo che, upalakSaNathI vaja, chatra di sUtro kahevA. have sudarzanA zabda pravRtti nimita pUche che - prasUtra spaSTa che. uttarasUtramAM- jaMbU sudanAmAM anAdata nAme jaMbUDhIpAdhipati - na AdaitA-Adara viSayI karAyela, bAkInA jaMbUdvIpanA devo apekSAthI anAdaita nAme mahaddhika Adi deva vase che. te 4000 sAmAniko yAvat AtmarakSaka ityAdinuM AdhipatyAdi karatAM cAvat vivAre Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/151 thI 162 167 che, tethI ema kahe che - jaMbusudarzanA. teno artha zo ? anAdaita devanI samAna potAnuM mahartikava darzana ahIM kRta AvAsa. zobhana ke atizaya darzana-vicAraNA anaMtarokta svarUpa ciMtana, cAvatu anAdaMta devanuM jenA hovAthI che te sudarzanA. jo ke anAdetA rAjadhAnI praznottara sUtramAM sudarzanA zabda pravRtti nimita praznottara sUtra nigamana sUkAMtargata ghaNI pratomAM che, to paNa - x + vAcako na muMjhAya te mATe ame sUtrapAThamAM lakhela che. * x - dhe bIjuM gautama ! sAvat zabdathI jaMbU sudarzanA e zAzvata nAma che. je kadApi na hatuM tema nahIM ItyAdi. nAmanuM zAzvatapaNuM dekhAyuM. have prastuta vastunuM zAzvatapaNuM che ke nahIM te zaMkAne nivAravA kahe che - jaMbU sudarzanA Adi pachI rAjadhAnInI vivA-temAM jema pUrve yamikA rAjadhAnInuM pramANa kahyuM, te ja jANavuM cAvatu anAdata devano upapAta ane abhiSeka saMpUrNa kahevo. have uttarakura nAmArca pUchavAne kahe che - * sUtra-163 thI 165 - [16] bhagavad ! tene uttarakuru kema kahe che ? gautama ! uttarakurumAM uttarUra nAmaka mahartika cAva4 palyopamasthitika deva vase che. te kAraNe che. gautama "uttara" ema kahe che. athavA A nAma zAzcata che.. bhagavan! mahAvideha kSetramAM mAlyavaMta nAme vakSaskAra parvata kyAM kahe che ? gautama! meru parvatanI IzAne nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, uttarakuranI pUrve valsa cakravartI vijayanI pazcime ahIM mahAvideha kSetramAM mAlyavaMta vakSaskAra parvata kahela che. te uttara dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo che. jema gaMdhamAdananuM pramANa ane viSThabha che tema kahevuM. pharka eTalo ke sarva vaiDUryamaya che, bAkI badhuM temaja che. cAvatu gautama! nava phUTo kahyA che - [16] siddhAsatana, mAlyavaMta, uttaskuru kaccha, sAgara, rajata, zItoda, pUrNabhadra, harissaha-phUTa jANavA. [16] bhagavan! mAlyavaMta vakSaskAraparvatamAM siddhAyatana nAme kUTa karyA kahela che ? gautama mera parvatanI IzAne, mAlyavaMta kuTanI naiRtyamAM A siddhAyatana kUTa kahela che. te pao0 rojana ud-uMco che, bAkInuM pUrvavatu cAvatu rAjadhAnI, e pramANe mAghavata, uttarapha, kacchakUTa paNa jaNAvA. A cAre kUTo dizA, pramANathI samAna jANavA. kuTa sardeza nAmaka devo che. bhagavAna ! mAlyavaMtamAM sAgarakUTa nAme kUTa kyAM kahela che ? gautama ! kacchakUTanA IzAne, rajatakUTanI dakSiNe, ahIM sAgarakUTa nAme kUTa kahela che. te paoo yojana UMd uMcA che. bAkI pUdvatuM. tyAM subhogA devI che. rAjadhAnI, IzAnamAM jakUTa-bhogamAlinI devI, rAjadhAnI IzAnamAM. bAkInA kUTo uttara dakSiNamAM jANavA, samAna pramANa che. * vivecana-163 thI 165 - pranasUtra spaSTa che. vizeSa A - uttarakuru nAme ahIM deva vase che, tethI uttarakura 168 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 kahyuM. je uttakuranI pazcimamAM che, te mAlyavaMta, jenuM bIjuM nAma gajAMtAkAra giri che, te kahe che -x - meru parvatanI IzAne nIlavaMta parvatanI dakSiNe, uttaskanI pUrve, kaccha vijayanI pazcime, mahAvidehamAM mAlyavaMta vakSaskAra parvata kahela che. * x * jema gaMdhamAdananA pUrvokta vAkAra girinA pramANa ane vikuMbha che, temaja jANavuM. phakI mAba e ke - saMpUrNa vairyaratnamaya che. uttara sUtramAM kahevA chatAM siddhAyatana kUTa je karI kahevAyo che te siddha ane mAlyavaMta gAvAmAM sarva saMgraha mATe che. - sihAyatana kUTa, mAlyavat kUTa, A vakSaskArAdhipatino nivAsa kUTa te uttarakura phUTa, kaccha vijayAdhipatino kacchakUTa, sAgara kUTa, rajatakUTa je bIje cakakUTa kahevAya che. zItAdevIno sItAkUTa, pUrNabhadra vyaMtarendrano kUTa te pUrNabhadrakUTa, uttara zreNI adhipati vidhut kumArendrano harissaha kUTa. have tenI sthAna prarUpaNA - X - mera parvatanI IzAne, nIkaTanA mAlyavaMta kUTanI tai&tyamAM, ahIM siddhAyatana kUTa kahela che. te 500 yojana uMco, bAkI mUla viThaMbhAdi kahevA, te gaMdhamAdana siddhAyatanakUTavat kahevA. cAvatu rAjadhAnI kahevI. siddhAyatana kUTanA varNanamAMnA kUTa ane siddhAyatanAdi varNaka baMne sUtro kahevA. temAM siddhAyatanakUTamAM rAjadhAnI sUjha na Ave tethI rAjadhAnI sUtra choDIne bAkInuM sUtra kahevuM. ahIM cAvat zabda saMgrAhaka nathI, paNa avadhivAcI che. - 4 - lAghavArthe atideza kahe che - e pramANe siddhAyatana kUTanI rItathI mAlyavaMta kUTa, uttarakurakUTa, kacchakUTanI vaktavyatA jANavI. have A paraspara sthAnAdithI tulya che ke nahIM, te kahe che - A siddhAyatana kUTa sahita cAre paraspara dizA ane vidizArUpa pramANa vaDe tatya jANavA. arthAta pahelo siddhAyatanakUTa meranI IzAne che pachI te dizAmAM bIjo mAravavaMtakuTa, te ja dizAmAM trIjo uttarakUTa, te ja dizAmAM kacchakUTa, cho cAre vidizAmAM rahela, pramANathI himavaMta kuTa mujaba pramANazI che. kUTa samAna nAmaka devo che. ahIM siddhakUTa sivAyanA traNe kUTomAM kUTanAmaka devo jANavA. siddhAyatana kUTamAM to siddhAyatana ja che. * * * * * have bAkInA kUTonuM svarUpa kahe che - uttarasUtramAM - kacchakUTanI IzAne, rajatakUTanI dakSiNe, ahIM sAgarakUTa nAme kUTa kahela che te 5oo yojana uMco, bAkInA mUlavikaMbhAdi pUrvavatuM. ahIM subhogA nAme dikakumArI devI che. tenI rAjadhAnI meranI IzAne che. AMtakUTa chaThTho, pUrvathI uttaramAM ahIM bhogamAlinI dikakumArIdevI che, rAjadhAnI IzAnamAM che, bAkInA sItA Adi kuTo-pUrva pUrvathI uttara uttaramAM ane uttara uttarathI pUrva pUrvamAM arthAta dakSiNamAM che. badhAM himavaMta kUTa pramANavathI samAna che. * sUtra-166 : bhagavan! mAlyavaMtamAM harissaha nAme kUTa kyAM kahela che ? gautama ! puNabhadranI uttare, nIlavaMtanI dakSiNe ahIM harissaha nAme kUTa kahela che. te 1ooo yojana uM-uMco, camaka pramANapatu jANavo. rAjaflInI uttaramAM asaMkhyAta dvIpa pachI, bIja jaMbUdvIpa-dvIpanI uttaramAM 12,000 yojana jaIne ahIM harissaha devanI harissahA nAme rAjadhAnI kahelI che te 84,ooo yojana lAMbI-pahoLI, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 4/166 169 265,636 yojana paridhithI che bAkI jema camaracaMcA rAjadhAnI che, tema pramANa kahevuM. te mahahika, mahAputika che. bhagavanA tene mAlyavaMta vakSaskAra parvata kema kahe che? gautamAM mAvata vaNAkAra patimAM -dezamAM tyAM-tyAM ghaNAM sAi navamAlikA yAvatuM matikA bho che. te gumo paMcavarmI kamane kasamita kare che. te mAtravata vakSaskAra parvatanA bahu samaramaNIya bhUmibhAgane vAya dvArA kaMpita aSNa zAkhAthI mukata thanA paMjopacAra yukata re che. ahIM mAlyavaMta nAme mahadika yAvata palyopamasthitika deva vase che. tethI he gautamAM ema kahela che. athavA te yAvatuM nitya che. * vivecana-166 - bhadaMtA!mAlyavaMta vakSaskAra girimAM harissahakuTa kyAM che? pUrNabhadravI uttaramAM, nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe che. te 1000 yojana urva-uMco, bAkInuM camakagiri pramANathI jaNavuM. te A che - 50 yojana uddedathI mULamAM, 1ooo yojana lAMbopahoLo che -x-x- AnA adhipatinI bIjI rAjadhAnIthI dizA pramANAdithI vizeSa che, tenI vivakSA - rAjadhAnI uttaramAM che. tenuM varNana - meru parvatanI uttaramAM tIrtho asaMkhyAta dvIpa samudro gayA pachI, bIjA jaMbUdvIpa dvIpamAM uttaramAM 12,ooo yojanA jaIne ahIM harissaha devanI harissahA rAjadhAnI kahela che. te 84,000 yojana lAMbI-pahoLI, 2,65,632 yojananI paridhicI che. bAkI-jema camarendranI rAjadhAnI bhagavatI sUtramAM kahI che, te pramANa prAsAdAdinuM kahevuM. ahIM mahartika, mahAdhutika zabdothI AnA nAma nimitta praznottara sUcavela che. jemake - bhagavan! tene harissahakUTa kema kahe che ? tyAM ghaNAM utpalo, pado harissahakUTa samAna varNavALA che cAvat harissaha nAme deva tyAM vase che, tethI athavA te zAzvata nAma che. have vakSaskAranA nAmA prazna kare che - uttaramAM - mAlyavaMta vakSaskAra parvatamAM te-te sthAnamAM ghaNAM sarikA, navamAlikA cAvatuM magadaitikA gueo che. te phogAnubhAvathI sadaiva paMcavarNA puSpo utpanna kare che. mAlyavaMta parvatanA bahu sama ramaNIya bhUmibhAgane vAyuthI kaMpita Adi pUrvavatuM. tethI mAvya-puSa, nitya jyAM hoya che, te mAzavaMta. mAlyavaMta deva ahIM mahartika cAvatuM palyopamasthitika deva vase che, mATe mAlyavaMta. videha be che - pUrva ane pazcima. merunI pUrve che, te pUrva videha, te sItA mahAnadInA dakSiNa-uttara bhAgathI be bhAgamAM vibhakta che, e rIte je meranI pazcimamAM che, te pazcima videha che. te paNa sItodAne be bhAgamAM vibhakta kare che. e rIte videhanA cAra bhAgo dazavilA che. temAM vijaya vakSaskArAdi - X- nirUpe che tenA eka bhAgamAM yathAyogya mAlyavaMtAdi gajadaMta vakSaskAra girinI nIkaTa eka vijaya tathA cAra saraLa vakSaskAro ane traNa aMtarnadI che. A sAtanA che aMtaro che. - X - X - tethI aMtaramAM ekekanA sadabhAvathI cha vijayo, A vakSaskArAdi, ekaika aMtarnadI aMtaritathI cAra parvatanA tamAM saMbhave che, tethI aMtarnadI traNa che, vyavasthA svayaM jANI levI tathA vanamukhanI avadhi karIne eka vijaya, tethI prati vibhAgamAM ATha vijaya, cAra vakSaskAra, traNa aMtarnAdI, eka vanamukha jANavA. ahIM A bhAvanA che - pUrva videhamAM mAlyavaMta gajadaMta parvatanI pUrve, sItAnI uttare eka vijaya, tenI pUrve pahelo vakSaskAra, tenI pUrve bIjI vijaya, tenI pUrve pahelI aMtarnAdI * * * * * e krame AThamI vijaya sudhI kahevuM. pachI eka vanamukha jagatI nIkaTa che. e pramANe sItAnI dakSiNe paNa saumanasa gajadaMta parvata pUrve paNa A vijayAdikrama kahevo. e ja rIte-x* bAkInA jANavA. have pradakSiNA krame nirUpatA, prathama vibhAgamukhamAM kacchavijaya - * sUtra-167 thI 169 - [16] bhagavana jaMbudvIpa dvIpamAM kaccha nAme vijaya kyAM kahela che ? gautama sItA mahAnadInI uttare, nIlavaMta vadhira parvatanI dakSiNe, citrakUTa vajJakAra parvatanI pazcime, mAlyavaMta vakSaskAra parvatanI pUrve ahIM jaMbudvIpa dvIpamAM mahAvideha rogamAM kaccha nAme vijaya kahela che. te uttara dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo, pacaMka saMsthAne saMsthita che. te gaMgAnadI, siMdhunadI ane vaitAdya parvatathI cha bhAgamAM vibhakta che. te 16,59-16 yojana lAMbI, rara13 yojanathI kaMIka jUna pahoLI che. kaccha vijayanA bahamadayadeza bhAgamAM ahIM vaitAya nAme parvata kahela che, te kaccha vijayane be bhAgamAM vibhakata karato rahela che te A - dakSiNa kaccha ane uttarakaccha.. bhagavAna ! jaMbudvIpadvIpamAM mahAvideha kSetramAM dakSiNAI kaccha nAmaka vijaya kyAM kahI che ? gautama vaitADhaya parvatanI dakSiNe, sItA mahAnadInI uttare, citrakUTa vakSaskAraparvatanI pazcime, mAlyavaMta vakSaskAra parvatanI pUrve ahIM jaMbUdvIpa dvIpanA mahAvideha kSetramAM dakSiNArdhakaccha nAme vijaya kahela che. te uttaradakSiNa lAMbI, pUrva-pazcima pahoLI, 8271-*/19 yojana lAMbI, 2213 yojanathI kaMIka jUna pahoLI, palcaka saMsthAna saMsthita che. bhagavana! dAkSiNAI kacachanI vijayanA kevA AkAra-bhAva-pratyAvatAra kahela che ? gautama! bahurAma ramaNIya bhUmibhAga kahela che, te A * cAvatuM kRtrima ane akRtrima vaDe zobhita che. bhagavana dAkSiNAddha kaccha vijayanA manuSyanA kevA AkAra-bhAvapratyavatAra kahela che ? gautama ! te manuSyonA saMghayaNa cha bhede che yAvata sarve duHkhono aMta kare che. bhagavAna ! jaMbudvIpa dvIpanA mahAvideha kSetramAM kacchavijayamAM vaitAdya nAme parvata kayAM kahela che ? gautama ! dAkSiNaddhi kaccha vijayanI uttare, uttarAI kacchanI dakSiNe, citrakUTanI pazcime, mAlyavaMta vAkAranI parvatanI pUrve ahIM kacchavijayamAM vaitADhaya nAme parvata kahela che, te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/167 thI 169 pahoLo, baMne tarapha vakSaskAra parvatane sRSTa-pUrvanI koTithI yAvat baMne taskR pRSTa, bharatanA vaitADhya sadeza, vizeSa e ke - be bAhA, jIvA ane dhanupRSTha na kahevuM. te vijayanA vikhuMbha sadeza laMbAIthI, viSThabha-urAva-udvedha pUrvavat tathA vidhAdhara ane Abhiyogika zreNI pUrvavat. vizeSa e ke - paMcAvana paMcAvana vidhAdhara nagarAvAsa kahelA che. Abhiyogika zreNImAM sItAnadInI uttaranI zreNIo IzAnadevanI che, bAkInI zakranI che. [168] phUTo-siddha, kaccha, khaDaka, mANi, vaitADhya, pUrNa, tamisaguphA, kaccha, vaizramaNa ane vADhya. [169 bhagatanA jaMbudvIpa dvIpanA mahAvideha kSetramAM uttarA kaccha nAme vijaya kyAM kahI che? gautama! vaitADhya parvatanI uttare, nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, mAAvaMta vakSaskAra parvatanI pUrve, citrakUTavakSaskAra parvatanI pazcime, ahIM jaMbudvIpa dvIpamAM kacchavijaya kahI che yAvat siddha thAya che te badhuM pUrvavat. bhagavan ! jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM uttarArdhva kacchamAM vijayamAM siMdhukuMDa nAme kuMDa kahela che? gautama ! mAhyavaMta vAskAra parvatanI pUrve, RSabhakUTanI pazcime, nIlavaMta varSadhara parvatanA dakSiNI nitaMbamAM ahIM jaMbudvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM uttarArdha kaccha vijayamAM siMdhukuDa nAme kuMDa kahela che. te 60 yojana lAMbo-pahoLo, yAvat bhavana, artha ane rAjadhAnI jANavA. bharatanA siMdhukuDa saza badhuM jANavuM yAvat te siMdhukuMDanI dakSiNa toraNathI hiMdu mahAnadI vahetI uttarapUrva kaccha vijayamAM vahetI-vahetI 3000 nadIo vaDe ApUti thatI-thatI tamisa guphAnI nIcethI vaitADhya parvatane cIrIne, dakSiNa kaccha vijayamAM jaIne badhI maLIne 14,000 nadIo sAthe dakSiNamAM sItA mahAnadImAM praveze che. siMdhu mahAnadI pravAhamAM ane mUlamAM bharatanI siMdhu sardeza pramANathI yAvat be vanakhaMDathI parivarela che. 171 bhagavan ! uttarArdha kaccha vijayamAM RSabhakUTa nAmaka parvata kyAM kahela che ? gautama ! siMdhukuMDanI pUrve, gaMgAkuMDanI pazcime, nIlavaMta varSadhara parvatanA dakSiNI nitaMbamAM ahIM uttarArdhakacchavijayamAM RSabhakUTa nAme parvata kahela che. ATha yojana urdhva uMco, Adi pramANa pUrvavat yAvat rAjadhAnI che, mAtra te uttaramAM kahevI. bhagavan ! uttarArdhvaccha vijayamAM gaMgAkuMDa nAme kuDa kyAM kahela che ? gautama ! citrakUTa vakSaskAra parvatanI pazcime, RSabha kUTa parvatanI pUrve, nIlavaMta varSadhara parvatanA dakSiNI nitaMba, ahIM uttarArdhva kacchamAM gaMgAkuMDa nAme kuMDa kahela che. te 60 yojana lAMbo-pahoLo Adi pUrvavat Avat jema siMdhu cAvat vanakhaMDathI parivarela che. bhagavan ! kaccha vijayane kacchavijaya kema kahe che ? gautama ! kacchavijayamAM vaitADhya parvatanI dakSiNe, sItA mahAnadInI uttare, gaMgA mahAnadInI pazcime, siMdhu mahAnadInI pUrve, dakSiNArUM kaccha vijayanA bahumadhya dezabhAgamAM ahIM jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 temA nAme rAjadhAnI kahela che. te vijayA rAjadhAnI saza kahevI. te temA rAjadhAnImAM kaccha nAme rAjA upaje che. te mahA himavaMta yAvat badhuM varNana bharata samAna kahevuM. mAtra niSkramaNa na kahevuM. bAkI badhuM kahevuM yAvat mAnuSI sukha bhogave che. athavA 'kaccha' nAmadhArI ahIM mahaddhika yAvat palyopama sthitika deva vase che. te kAraNe gautama ! kaccha vijaya kahe che yAvat nitya che. 172 * vivecana-167 thI 169 bhadaMta ! jaMbudvIpamAM mahAvideha kSetramAM kaccha nAme vijaya kyAM che ? sItA nadInI uttare, nIlavaMta parvatanI dakSiNe, citrakUTa vakSaskAranI pazcime, mAhyavaMta vakSaskAranI pUrve, ahIM mahAvideha kSetramAM kaccha nAme cakravartI vijetavya bhU vibhAgarUpa vijaya che. A saMjJA anAdi pravAhathI che. tethI A anvartha mAtra darzana che, paNa sAkSAt pravRtti nimitte upadarzana nathI. uttaradakSiNa lAMbI, pUrva-pazcima pahoLI, palcaka saMsthAna saMsthita kemake catusa che. gaMgA-siMdhu nadI ane vaitADhya parvatathI cha khaMDa karAyela che. ema bIjI paNa vijayo kahevI. paraMtu sItAnI pUrve kacchAdi, sItodAnI pazcime pakSmAdi, gaMgA-siMdhu vaDe cha bhAga karAyela che. sItAnI pazcime vatsAdi, sItodAnI pUrve vaprAdi kdA ane raktavatI vaDe cha bhAga kare che. uttara dakSiNa lAMbI - 16592-2/19 yojana lAMbI che. te A rIte - videhano vistAra-33,684 yojana ane 8-kaLArUpamAMthI sItA ke sItodAno vikaMbha 500 yojana zodhi karI, bAkInAnA ardhA karatAM yayokta pramANa Ave. - 4 - 4 - pUrva-pazcimamAM - 2213 yojanathI kaMIka nyUna. te A rIte - mahAvidehamAM baMne kuru, meru, bhadrazAlavana, vakSaskAra, aMtarnadI, vanamukha sivAya badhe vijaya che. te pUrva-pazcimatulya vistAravALI che. badhAM vakSaskAra maLIne 4000 yojana, badhI aMtarnAdI 750 yojana, be vanamukha maLIne 5844-yojana, meru-10,000 yojana, bhadrazAla vana-44,000 yojana badhAM malIne 64,594ne jaMbudvIpa vistAramAMthI bAda karatAM-35,406 yojana, vijaya-16 che, 16vaDe bhAMgatA-kaMIka nyUna 2213 yojana thAya. ATalo vijayano viSphabha thAya. A bharatavat vaitADhyathI be bhAga karela che tenI vivakSA - kaccha vijayanA bahumadhyadeza bhAgamAM vaitADhya parvata che. je kaccha vijayane be bhAgamAM vibhakta karIne rahela che - dakSiNAddhakaccha ane uttarArdhva kacca. '=' zabdathI ubhayanI tulyakakSatA jaNAve che. dakSiNAddha kacchane sthAnathI pUche che - 4 - 4 - vaitADhya parvatanI dakSiNamAM, sItAnadInI uttare, citrakUTa vakSaskAranI pazcime, mAhyavaMta vakSaskAranI pUrve, ahIM jaMbudvIpamAM dakSiNArNakaccha vijaya che, vizeSaNa pUrvavat jANaLA. 8271-1/19 yojana lAMbI che. temAM - 16,592 yojana ane 2-kaLAmAMthI 50 yojana pramANamAM vaitADhyano vyAsa bAda karI, zeSa skamanA ardhA karatA ukta saMkhyA Ave. A karmabhUmirUpa che ke akarmabhUmirUpa ? dakSiNArdhva bharata prakaraNa samAna ahIM nirvizeSa vyAkhyA karavI. have manuSyanuM svarUpa-te spaSTa che. have vaitADhyanA sthAna Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/167 thI 169 vize prazna - spaSTa che, pharka e ke - be tarapha mAlyavaMta ane citrakUTa vakSaskArane spaSTa che - pUrvanI koTithI pUrvanA vakSaskAra parvatane, pazcimI koTithI pazcimI vakSaskArane sparze che. - 4 - bharatanA vaitADhya sardeza che kemake rajatamaya ane rucaka saMsthAna saMsthita che. vizeSa A - be bAhA, jIvA, dhanuHpRSTha na kahevA, kemake avakakSetravartI che. laMba bhAga bharatanA vaitADhya samAna nathI, tethI kahe che vijayanA kacchAdino je vikhuMbha tenA sadeza laMbAI che. arthAt vijayano je vikhuMbha che, te AnI laMbAI che, yojana-50 vikhaMbha, 25-uMco, 25-udvedha uccatvanA pahelAM 10-yojana jatAM vidhAdhara zreNI pUrvavat pharka e ke- 55-55 vidhAdhara nagarAvAsa kahela che. Abhiyogya zreNI pUrvavat jANavI. - 4 - sarva vaitADhya Abhiyogya zreNi vizeSa - - 173 sItAnadInI uttara dizAmAM rahela Abhiyogya zreNI IzAna IndranI che, sItA nadInI dakSiNamAM rahela zakrendranI che. - 4 - x - pachI kUTanI vaktavyatA kahela che. have tenA nAmo kahe che - pUrvamAM pahelo siddhAyatanakUTa, pachI pazcima dizAne AzrIne A AThe kUTo kahevA - bIjo dakSiNa kacchAddha phUTa, trIjo khaMDaprapAtaguphAkUTa, cotho mANibhadrakUTa, bAkI vyakta che. paraMtu vijaya vaitADhyamAM bIjAthI AThamAM badhAM kUTomAM pota-potAnI vijayanA nAme kUTa che, jemake dakSiNa kacchAddha kUTa. bAkInA bharata paitADhyaTa samAna nAmathI che. have uttarAddha kaccha - dakSiNAddha kacchavat jANavI. have tenA aMtarvarti siMdhukuMDanI vaktavyatA -- spaSTa che. * - 4 - bharatanA siMdhuDa saCza badhuM jANavuM. gaMgAnA AlAvA mujaba badhuM kahevuM. temAM RSabhakUTanI vaktavyatA kahI, have gaMgAkuMDa prastAvanArthe kahe che - siMdhukuMDanA AlAvo saMpUrNa kahevo. paraMtu pachI gaMgAnadI khaMDaprapAta guphAnI nIcethI vaitADhyane bhedIne dakSiNamAM sItAmAM praveze che. [zaMkA] bharatamAM nadI mukhyatvathI gaMgAne varNavIne siMdhune varNavI, ahIM siMdhune varNavIne te varNave che, e kaI rIte kahyuM? [samAdhAna] ahIM mAlyavaMta vakSaskArathI vijaya prarUpaNAnA prakAratvathI tenA nIkaTavartI siMdhukuMDanA pahelA siMdhu prarUpaNA, pachI gaMgAnI. bhagavan ! tene kaccha vijaya kema kahe che ? [sUtrArtha mujaba jANavuM]. vizeSa A - kSemA rAjadhAnImAM kaccha nAme cakravartI rAjA utpanna thAya che, te cha khaMDano bhoktA che. tethI lokamAM "kaccha" ema kahevAya che. ahIM vartamAnakALathI sarvadA yathAsaMbhava cakravartInI utpatti jANavI, niyata kALathI nahIM. - 4 - 4 - niSkramaNa arthAt pravajyAno svIkAra varjIne kahevo. bharatacakrIe sarvavirati grahaNa karelI, paNa kacchano cakrI te grahaNa kare, tevo niyama nathI. athavA ahIM 'kaccha' nAma deva che, tethI tenA adhiSThitapaNAthI kaccha vijaya kahe che, yAvat A nAma nitya che - x - have citrakUTa vakSaskAra - - sUtra-170 : bhagavan! jaMbUdvIpa dvIpanA mahAvideha kSetramAM citrakUTa nAme vakSaskAra parvata kyAM kahela che? gautama! sItA mahAnadInI uttare, nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 kacchavijayanI pUrve, sukaccha vijayanI pazcime ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvidehakSetramAM citrakUTa vakSaskAra parvata kahela che. te uttara-dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo 16,592 yojana, 2-kaLA lAMbo, 500 yojana pahoLo che. nIlavaMta varSadhara parvata pAse 400 yojana urdhva-uMco ane 400 gAu bhUmigata che. tyArapachI mAtrAthI utsedha ane udvedhanI parivRddhithI vadhatAM-vadhatAM sItA mahAnadI pAse 500 yojana urdhva-uMco, 500 gAu bhUmigata che. te azvaskaMdha saMsthAna saMsthita, sarvaratnamaya, svaccha, lakSaNa thAvat pratirUpa che. baMne paDakhe be pAvaravedikA ane be vanakhaMDothI te parivRtta che. baMnenuM varNana pUrvavat citrakUTa vakSaskAra parvatanI upara bahurAmaramaNIya bhUmibhAga kahela che yAvat bhero che. bhagavan ! citrakUTa vakSaskAra parvatamAM keTalAM chUTo kahela che ? gautama ! cAra chUTo kahyA che - siddhAyatana phUTa, citrakUTa, kacchaphUTa, sukacchaphUTa. paraspara uttara-dakSiNamAM samAna che. paheluM siddhAyatana phUTa, sItA nadInI uttare, cotho sukakUTa nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe ahIM citrakUTa nAme mahaki devanI yAvat rAjadhAnI pUrvavat kahevI. 174 * vivecana-1370 : sUtra sulabha che. vizeSa e - laMbAI 16,000 yojanAdi, vijayanI samAna ja che. kemake vijayanA vijaya vakSaskAra tulya laMbAIvALA che. vikhuMbha 500 yojana che, te vizeSa. kemake jaMbudvIpanA vikuMbhathI 96,000 bAda karatAM bAkInA 4000ne ATha vakSaskArathI bhAMgatA, 500 yojana ja Ave. - 4 - 4 - [vRttinuM zeSa gaNita pUrva sUtramAM AvI gayela che, mATe ahIM pharI nodhela nathI. tathA nIlavaMta varSadhara parvata samIpamAM 400 yojana urdhva-uMco, 400 gAu udvedhathI che. pachI mAtrAnI vRddhithI kramathI utsedhaudvedhanI vRddhithI vadhatAM-vadhatAM sItA mahAnadInI pAse 500 yojana thAya che. - 4 - tethI azvaskaMdha saMsthAne rahela, kramathI uMco, sarva ratnamaya, bAkI pUrvavat. have AnA zikhara saubhAgyane kahe che - citrakUTa Adi spaSTa che. have kUTa saMkhyA pUche che A cAra kUTo uttara-dakSiNa bhAvathI paraspara tulya che. paheluM siddhAyatana kUTa, bIjuM citrakUTa ItyAdi. to sItA nIlavaMtathI kaI dizAmAM che ? sItAnI uttarathI cotho nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNathI, ema sUtrapAThokta krama balathI bIjo citra nAme, pahelAthI pachI jANavo. - 4 - ItyAdi. - X - - saMpradAya-sauthI pahelo siddhAyatanakUTa, mahAnadInI samIpe gaNyamAnyatvathI dvitIya svasva vakSaskAra nAmaka - 4 - ItyAdi. have Ano nAmArtha kahe che - ahIM citrakUTa nAme deva rahe che, tenA yogathI citrakUTa nAma che. AnI rAjadhAnI merunI uttare che. ema AgaLanA vakSaskAromAM yathAsaMbhava kahevuM. - - have bIjI vijaya- * sUtra-171 thI 173 : [17] bhagavan ! jaMbUDhIpadvIpamAM mahAvideha kSetramAM sukaccha nAmaka vijaya karyAM kahela che ? gautama ! sItaudA mahAnadInI uttare, nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNe, gAthApati mahAnadInI pazcime, citrakUTa vakSaskAra parvatanI pUrve ahIM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/11 thI 133 15 136 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra jaMbUdvIpa hIpamAM mahAvidehakSetramAM sukaccha nAme vijaya kahela che. te uttaradakSiNa lAMbI, kaccha vijayanI jema sakaccha vijaya kahevI. vizeSa e ke kSemapurA rAjadhAnI, sukaccha nAme rAjI thaze. bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM gAthApatikuMDa kayA kahela che ? gautamAM sakaccha vijayanI pUrve, mahAkaccha vijayanI pazcime, nIlavaMta varSadhara parvatanA dakSiNI nitaMbe, ahIM jaMbudvIpadvIpamAM mahAvideha kSetramAM gAyApati kuMDa kahela che. jema rohitAMzakuMDa kahyo temaja yAvatu gAthApatidvIpamAM bhavana, te gAthApatikuMDanA dakSiNa dvArathI gAthApatinadI nIkaLIne sukArA ane mahAkajI vijayane be bhAgamAM vibhakata karatI-karatI ra8ooo nadIo sahita dakSiNamAM sItA mahAnadImAM praveze che. gAthApati mahAnadI pravAha ane mukhamAM sarvatra samAna che. te 15 yaujana pahoLI, aDhI yojana UMDI, baMne pakSamAM be pAvaravedikA, be vanakhaMDothI yAvatu baMnenuM varNana karavuM. bhAvanA mahAvideha kSetramAM mahakaccha nAme vijaya kyAM kahela che ? gautama nIlavaMta vadhira parvatanI dakSiNe, sItA mahAnadInI uttare, pAkUTa vakSaskAra parvatanI pazcime, gAthApati mahAnadInI pUrve ahIM mahAvideha kSetramAM mahAkaccha nAme vijaya kahela che. bAkI kacchavijayamAM kahyA mujaba cAvat mahAkacchamAM kahevuM. ahIM mahAkaccha maharvika deva ane artha kahevo. bhagavana mahAvideha kSetramAM pamakuTa vakSaskAraparvata kyAM kahela che ? gautama. nIlavaMtanI dakSiNe, sItA mahAnadInI uttare, mahAkacchanI pUrve, kacchAvatInI pazcime ahIM mahAvideha kSetramAM pamakuTa nAme vAskAra kahela che. te uttara-dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo che. bAkI citakuTanI jema jANavuM yAvat bese che. paznakUTamAM cAra phUo kahelA che, siddhAyatanakUTa dhamakUTa, mahApaNamakUTa, kachAvatIkUTa e pramANe yAvatuM artha. ahIM paHkUTa nAme maharvika cAvatu popamasthitika deva vase che. tethI kahyuM. bhagavanA mahAvidehakSetramAM kacchamAvatI nAme vijaya kyAM kahI che ? gautama. nIlavaMtanI dakSiNe, sItA mahAnadInI uttare, drAvatI mahAnadInI pazcime, pAkuTanI pUrve ahIM mahAvidehamAM kacchagAvanI nAme vijaya kahI che. te uttara-dakSiNa lAMbI, pUrva-pazcima pahoLI che. bAkI kaccha vijaya mujaba 1NanuM yAvatuM gAvatI nAme ahIM deva che. bhagavan! mahAvideha kSetramAM drAvatI kuMDa nAme kuMDa kyAM kahela che ? gautamA Avad vijayanI pazcime, kacchamAvatI vijayanI pUrva, nIlavaMtanA dakSiNI nitaMbe, ahIM mahAvideha kSetramAM kahAvatI nAme kuMDa kahela che. bAkI gAthApatikuMDavat yAvata artha jaNAvuM te drAvatI kuMDanA dakSiNadvArathI kahAvatI mahAnadI nIkaLatI kacchAvatI ane Avad vijayane be bhAgamAM vibhakata karatIkaratI dakSiNamAM sItA mahAnadImAM praveza che, bAkI gAthApati mujaba jANavuM. bhagavAna ! mahAvideha kSetramAM AvatuM nAme vijaya kyAM kahI che? gautama ! nIlavaMta vaghira parvatanI dakSiNe, sItA mahAnadInI uttare, nalinakUTa vakSaskAra parvatanI pazcime, drahAvatI mahAnadInI pUrve ahIM mahAvideha kSemamAM AvatuM nAme vijaya kahela che. bAkI kaccha vijayavata jANavuM. bhagavAna ! mahAvideha kSetramAM nalinakUTa dhakSakAra parvata kyAM kahela che ? gautama! nIlavaMtanI dakSiNe, sItAnI uttare, maMgalAvatI vijayanI pazcime, AvaIvijayanI pUrve ahIM mahAvideha kSetramAM nalinakUTa nAme vakSaskArapata kahela che. te uttara-dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo che. bAkI trikUTanI jema cAvatu bese che, sudhI kahevuM. bhagavAna ! nalinakUTamAM keTalA kUTo kahelA che ? gautama! cAra phUTo kahelA che, te A rIte - siMhadvAyatana phUTa nalinakUTa, AvartakUTa, maMgalAddphUTa A kUTo paoo yojana UMcA che, rAjadhAnIo uttaramAM che. bhagavAna ! mahAvideha kSetramAM maMgalAvatta nAme vijaya kyAM kahI che ? gautamAM nIlavaMtanI dakSiNe, sItAnI uttare, nalinakUTanI pUrve paMkAvatInI pazcime ahIM maMgalAvarta nAme vijaya kahela che. kaccha vijayavatuM A paNa kahevuM yAva4 maMgalAdd nAme deva ahIM vase che, tethI kahe che. bhagavana mahAvidehakSetramAM paMkAvatIkuMDa nAme kuMDa kyAM kahela che ? gautamamaMgalAvanI pUrve, phakala vijayanI pazcime, nIlavaMtanA dakSiNI nitaMbe ahIM pakAvatI yAvatu kuMDa kahela che. te gAthApatikuMDanA pramANava4 jANavuM cAvatuM maMgalAvatta ane paMkalAvad vijayane be bhAgamAM vibhakata karatI-karadlo bAkI pUrvavatu gAthApatikuMDa mujaba jANavuM. bhagavanA mahAvideha kSetramAM mukalAvatta nAme vijaya kyAM kahe che? gautama nIlavatanI dakSiNe, sItAnI uttare paMkAvatInI pUrve eka rola vakSaskAra parvatanI pazcime ahIM pulAdd nAme vijaya kahela che. kacchavijayanI mAphaka te kahevI cAvata pukala nAme mahahika yAvat palyopama sthitika deva ahIM vase che. tethI A nAma che. bhagavAna mahAvideha kSetramAM eka zaila nAmaka vakSaskAra parvata kyAM kahela che? gautamAM pukalAdd cakravartI vijayanI pUrve yukalAvatI cakravartI vijayanI pazcime, nIlavaMtanI dakSiNe, sItAnI uttare, ahIM eka rola nAme vakSaskAra parvata kahela che. citrakUTa samAna jANavuM cAlatuM devo tyAM bese checAra phUTo che, te A rIte - siddhAyatanakUTa, ekala phUTa pukalAvafkUTa, puSkalAvatI kUTa, kUTo pUrvavata paoo yojana uMcA che yAvata tyAM ekaula nAme maharvika deva che. bhagavAna mahAvideha kSetramAM pukalAvatI nAme cakravartI vijaya kyAM kahela che ? gautamAM nIlavatanI dakSiNe, sItAnI uttare, uttarIya sItAmukhavananI pazcime, ekapIla bakSakAra parvatanI pUrve ahIM mahAvideha kSetramAM puSkalAvatI nAme vijaya kahelI che. te uttaradakSiNa lAMbI che, e pramANe kacchavijayavat kahevuM yAvatu pukalAvatI deva ahIM vase che Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 4/11 thI 133 13 bhagavAna! mahAvideha kSetramAM sItA mahAnadInuM uttaranuM sItAmukhavana nAme vana kahela chegautamAM nIlavaMtanI dakSiNe, sItAnI uttare, pUrva lavaNasamudranI pazcime, pukalAvatI cakavartI vijayanI pUrve ahIM sItAmukhavana nAme vana kahela che. te utta-Ni lAMbu, pUrvapazcima pahoLuM, 16,52-19 yojana lAMbu, sItA mahAnadInI pAse ra4ra yojana pahoLuM che. tyArapachI mAtrAthI ghaTatAM-ghaTatAM nIlavaMta vadhira parvatanI pAse 6/19 yojana pahoLuM che. te eka pAvaravedika ane eka vanakhaMDathI parivarela che, varNana pUrvavatu, sItAmukhavana cAvatuM devo bese che. A pramANe uttaranuM pArza samApta thayuM. vijaya varNana karyuM. vijayonI rAjadhAnIo A pramANe che - [1] kSamA, kSemapurA, ariSTA, ariSTapura, khagI, maMjUSA, auSadhi ane puMDarIkiNI. [13] 16-vidhAdharaaiNI, 16-abhiyogya zreNI, badhI IzAnendranI che. badhI vijayonuM vakatavyA kaccha vijaya samAna yAvatuM artha che. sadeza nAmaka rAja che. vijayamAM 16-vAkAra parvatonI vaktavyatA citrakUTavanuM che. rAvatuM cAcAra phUTo, bAra nadIonI vakatavyatA gAthApati nadI samAna che, yAvatuM baMne paDakhe be pAvaravedikA ane vanakhaMDa che. vaka. vivecana-101 thI 13 :kaccha tulA vaktavyatAthI badhuM sugama che. vizeSa - kSemapurA sajadhAnI, tyAM sukaccha cakravartI rAjA thaze. bAkI pUrvavat badhuM kathana karavuM. sukaccha kahyuM. have pahelI aMtarnAdIno avasare che - bhagavana ! jaMbUdvIpamAM grAhAvatI aMtarnAdIno kuMDa-prabhavasthAna grAhAvatIkuMDa kyAM kahelo che ? gautama! sukaccha vijayanI pUrve ItyAdi sUArthava jANavuM] rohitAMza kuMDanI mAphaka A paNa 120 yojana lAMbI-pahoLI cha ItyAdi jANavuM. kyAM sudhI kahevuM ? grAhAvatI, dvIpa, bhavana sudhI te arthathI sUga kahevuM. tethI kahe che - bhagavan! gAthApatI dvIpa evuM nAma kema che ? gautama ! gAthApatI dvIpamAM ghaNAM utpalo cAvat sahamrapatro gAyApalIdvIpa samAna prabhA ane varNavALA che, ItyAdi. have ahIMthI je nadI vahe che, te kahe che - sUtra spaSTa che. vizeSa e ke - grAhA-taMtunAmaka jalacara mahAkAya che, tethI A grAhAvatI che. * x * ahIMthI mahAnadI vahIne sukaccha ane mahAkaccha vijayane be bhAgamAM vibhakta karI, 28,000 nadIo sahita merunI dakSiNa dizAmAM sItA mahAnadImAM praveze che. dhe AnA vikhaMbhAdi kahe che - grAhAvatI mahAnadInA kuMDathI nIkaLI sItAnadInA pravezamAM sarvatra samAna vistAra ane udvedha che. e ja kahe che - 125 yojana viAkaMbha, cA yojana udvedha, kemake 125no 50mo bhAga zI-ja thAya. pRthutva pUrvavatu. -x- temAM mera pAse bhadrazAlavananI laMbAI 54,000 yojana, 16 vijayanuM pRyutva 35,406 yojana, vakSaskAra AThanA-4000, mukha-vanadvayanuM 5844. badhuM maLIne 99250 yojana. tene jaMbUdvIpanA vikaeNbhamAMthI bAda karatAM 350 cojana rahe, [26/12] tene cha aMtarnAdIthI mAMgatA 15 yojana thAya. laMbAI vijayo mujaba * * | prino 45,000 yojana laMbAI sarvenadInI kahI, te vacana kaI rIte saMbaddha thaze? [samAdhAna A vacana bharatanI gaMgAdinuM sAdhAraNa che, *X - thomasamAsavRttimAM kapta che ke - A gAhAvatI Adi sarve nadIo sama kuMDaLI nIkaLI sItA ane sIsodAnA pravezamAM tApamANa viThaMbha ane udvedhakahIne, je phI dhAtakIkhaMDa, pukharAddha adhikAramAM nadIono hIpeDhIe bamaNo vistAra kahela che. jema jaMbUdvIpamAM rohitA Adi, grAhAvatI Adino bAra aMtadiIno sarvasaMkhyA 16 nadIno pravAha viThaMbha 12-yojana, sAI udvadhA koza eka samudra pravezamAM grAhAvatyAdino mahAnadI praveze viDaMba 125 yojana, udvedha zA yojana che. tenI pUrva-para virodha nathI. -x- ema bIje paNa laghavRttimAM te abhiprAya varte che. baMne sthAne tava to sarvavid ja jANe. paNa AmAM saba samaviThaMbhava vize Agamavatu ukti paNa anukULa che. - X * have trIjI vijayano prazna kahe che - te spaSTa che. yAvatu padathI "tyAM arihA rAjadhAnImAM mahAkaccha nAme rAjA utpanna thaze. tene saMpUrNa bharata samAna kahevo. niSkramaNa vajIne bAkI badhuM kahevuM. mahAkajI nAmaka kahevo. A AlAvAthI mahAkaccha zabdano artha kahevo. have brAhAkUTaprazna - spaSTa che. A bIjo vakSaskAra che, citrakUTanA atidezathI cAvatu padathI laMbAI sUtrAdi sudhI maNIya bhUmi paryanta badhuM kahevuM. have kUTa vaktavyatA kahevI - te spaSTa che, vizeSa e ke - citrakUTavakSAtkAra kUTa nyAyathI kahevuM cAvata zabdathI uttara-dakSiNamAM paraspara sama levuM. bAkUTa zabdArtha * tyAM brahmakUTa nAme palyopama-sthitika deva vase che. te sugama che. * * have cothI vijaya te spaSTa che, paraMtu duhAvatI aMtarnAdInA pazcime kacchagAvatI vijaya mAlukAkacchAdi jemAM atizaya che te. bAkI pUrvavatuM. have A anaMtarokta vijaya, jenI pazcimamAM te aMtarnAdIne lakSamAM rAkhI kahe che - Avarta nAme pUrva dizAvartI vijayanI pazcime, kacchAvatI vijayanI pUrve cAvat prahAvatI kuMDa kahela che. bAkI grAhAvatI kaMDa kathanathI jANatuM. vizeSa e ke - kahAvatIdvIpa, kahAvatIdevI bhavana, duhAvatI prabha paDAAdinA yogathI kahAvatI nAmArtha jANavo. duhA-agAdha jalAzaya jemAM rahe che te. have je rIte te mahAnadImAM praveze che, te pUrve kahela che. have pAMcamI vijaya - spaSTa che, pachI trIjo pakSakAra - baMne sUtra spaSTa che. vizeSa e - bIjA sUtramAM 500 yojana pramANa che. pachI chaThThI vijaya, pachI pakAvatI bIjI aMtarnAdI, tene kahe che - prAyaH pUrvavatuM. vizeSa e ke - atizaya paMka jemAM che te paMkAvatI. pachI sAtamI vijaya, pachI cotho vakSaskAra - te spaSTa che. vizeSa e - 5kalAvarta sAtamI vijaya che, te cakravartI vaDe vijetavya hovAthI cakravartI vijaya kahevAya che. have AThamI vijaya-pragaTArya che. mAtra uttara bAjunI sItAnadInA mukhavanamAM kahevAnAra svarUpanI sItAnadI ane nIlavaMta parvata madhyanA mukhavananI pazcimamAM che. dakSiNanA sItA mukhavanathI A vAyavyamAM che tethI uttaramAM - ema grahaNa karavuM. have Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/131 thI 103 16 180 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 anaMtarokta sItAmukhavanane lakSIne kahe che - sItAmukha nAme vana kyAM kahela che ? ahIM sItAmukha vaDe sIsodA vanamukha baMne uttaramAM che, tema kahI dakSiNanuM sItAmukhavana niSedhela che. te A rIte - cAra mukha vana che - (1) sItA ane nIlavaMta maLe, (2) sItA ane niSadha maLe, (3) sItodaka - niSedha maLe. (4) sItodA-nIlavaMta maLe. A badhAmAM paheluM hovAthI sItAthI uttare kahyuM. [bAkI sUtrArthava4] vanamukha niSadha ane nIlavaMta samIpe avikuMbha che, sItA ane sIsodAnA ubhayakula pArzamAM jagatInA anurodhathI pRthu vikaMbha che tethI kahela che - pUrva ane pazcimamAM nISadha ke nIlavaMtathI AraMbhIne jagatI vakragatithI sItA ke sItodAne prApta thAya che. tenA anurodhathI dazavi che - sItA mahAnadI aMte 2922 yojana viDaMbha, pUrvavat vijaya, pakSakAra AdinuM pramANa-94,156 che. te jaMbUdvIpanA parimANathI bAda karatAM zeSa-5844 thAya. be vanamukha hovAthI, be vaDe bhAMgatA-2922 thAya. ahIM 23e zuddha pATha che. A pRyu parimANa sarvatra nathI. * x * te mAtrA vaDe za-zathI ghaTatAM-ghaTatAM hAnine pAmIne nIlavaMta varSadhara parvatane aMte eka kaLA pRthu rahe che. ahIM karaNa-mukhavanano sarva laghu viDaMbha varSadhara pArSe che. pachI varSadharanI jIvAthI A karaNa rahe che. te A rIte- nIlavaMta jIvA 94,156 yojana ane kaLA. temAMthI pUrvokta 16 vijaya, 8-vakSaskAra ItyAdi bAda karatAM-94,156 bAda thaze, -kaLA raheze, be vana che tethI be vaDe bhAMgatA-1-kaLA rahe. * * * * * have-pUrva ane pazcima dizAmAM nipadhake nIlavaMtathI AraMbhIne gatI vakragatithI sItA-sITodAne prApta thAya. jagatInA saMsparzavartI ane vanamukha, tenA anurodhathI varSadhara samIpe teno thoDo vitaMbha che. sItA-sItodA pAse te ghaNo che. A ISTa sthAne vikebha jANavA mATe, sUtramAM na kahyA chatAM prasaMga gatithI karaNa kahe che - yojanAdi gayA pachI gurupRthutvathI ra922 rUpe guNavA. guNita yojana razinI kaLA karavA mATe19 vaDe guNavA. temAM gurayyugaNitanI kaLA zazi umerAya che. pachI "kaLA'-karelA vananI laMbAI pariNAma sazithI harAtA ISTa sthAne vanamukha vikuMbha prApta thAya. [sazi gaNita vRttithI samajavuM.] have AnI paDAvasvedikAdi vana mATe kahe che - spaSTa che. te mukhavana eka pAvarapedikA ane eka vanakhaMDaNI saMparivRtta che. pachI sItAmukhavananuM varNana kahevuM - kRSNa, kRNAvabhAsa Adi. kyAM sudhI ? devo bese che, suve che sudhI. * * * A pAvara vedikA jagatIva mukhavana vyAsa ja aMtarlIna che. jemAM vanavyAsanuM kalApamANa che. temAM vijaya vyAsa ruMdhAya che. anyathA vijayAdi vaDe jaMbUdvIpanA paripUrNa lakSapUrtimAM baMne bAju jagatI Adino zo avakAza che. * x - he upasaMhAra kahe che - vijayAdinA kathanathI uttara dizAvartI pArza samApta thayuM. pUrve cAra vibhAga vaDe uddiSTa videha kSetranA pUrvI uttarapAnuM vijayAdi kathananI apekSAthI pUrNa nirdiSTa che. have prativijayamAM ekaika rAjadhAnI nirdezatA kahe che - ahIM vijayanuM je karI kathana che, te rAjadhAnInI nirUpaNArthe che - sajadhAnI A che - kacchavijayanA kramathI nAma vaDe A rIte jANavuM - kSema, kSemapurA ItyAdi. A sItAnI uttare, vijayonI dakSiNAddha madhya khaMDomAM jANavI. have AnuM zreNi svarUpa kahe che - ukta ATha vijayamAM 16-vidhAdhara zreNIo jANavI. kemake prativetAya be zreNIo saMbhave che. A vidhAdhara zreNImAM pratyeka dakSiNotara pArzvamAM 55-nagaro kahevA. kemake vaitAdyanI ubhaye samabhUmikava che. Abhiyogya zreNio 16 kahevI. A badhI abhiyogya zreNi IzAnendranI che. kemake te meranA uttaradizAvartI che. * * * * * * * - have zeSa vijaya, vakSaskAra AdinA svarUpanI prarUpaNA mATe lAghavatA hetu atideza Na kahe che - badhA vijayomAM "kaccha" vaktavyatA kahevI. martha - vijayonuM nAma nirukta, vijyomAM te-te vijaya sadaMza nAmavALA rAjA jANavA. tathA 16-vakSaskAra paryanta citrakUTa vakatavyatA jANavI cAvata cAra kUTo hoya che. tathA bAra aMtarnAdI, grAhAvatInI vaktavyatAthI jANavI. ItyAdi * x - have bIjo videha vibhAga - * sUga-134 thI 137 : [14] bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM sItA mahAnadImAM dakSiNamAM sItAmukhavana nAme vana kyAM kahela che ? e rIte uttaranA sItAmukha vananI mAphaka dakSiNanuM paNa kahevuM. vizeSa e * niSadha varSadhara parvatanI uttare, sItA mahAnadInI dakSiNe, pUrva lavaNasamudranI pazcime, vatsavijayanI pUrve ahIM jaMbudvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM sItA mahAnadImAM dakSiNe sItAmukhavana nAme vana kahela che. uttara-dakSiNa lAMbu ItyAdi badhuM pUrvavatuM. vizeSa e - nidha vadhira parvata pAse 1-kaLA nirkamathI kRSNa, kRSNAvabhAsa cAvatu mA gaMdhatiNane choDatA yAvata bese che. baMne paDakhe ne parAvaravedikA, vana kahevA. bhagavanA jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM vatsa nAme vijaya kakyAM kahI che? gautamAM niSadha vAdhira parvatanI uttare, sItA mahAnadInI dakSiNe, dakSiNanA sItAmukhavananI pazcime, trikUTa dhakSakAra parvatanI pUrve ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvideha kSotramAM vansa nAme vijaya kahela che, pramANa pUrvavata, suzImA ajadhAnI. trikUTa dhakSakAra parvata, suvasa vijaya, kuMDalA rAjadhAnI.. tadjalA nadI, mahAvatAviya, aparAjitA, rAjadhAnI.. vaizramaNakUTa vakSaskAra parvata, varasAvI vijaya, prabhaMkarArAjadhAnI.. madjalanadI, ramyavijaya, kAvatI rAjadhAnI. aMjana vAkAra parvata, raphavijaya, pAvatI rAjadhAnI. unmatta jalA mahAnadI, aNIya vijaya, zubhA rAjadhAnI.. mAdjana vakSaskara parvata, maMgalAvatI vijaya, raktasaMcayA rAjadhAnI.. e pramANamAM jema sItA mahAnadInuM uttarI pArzva che, tema dakSiNI pArzva kahevuM. uttaranI jema dakSiNI sItAmukhavata kahetuM. vAkArakuTa A pramANe che - nikUTa, vaizramaNakUTa, aMjana, mAdjana...nadIo A che - tadjalA, mAMjavA, unmattajaal. [15] vijayo A pramANe - vatsa, suvatsa, mahAvatsa, cothI vacchakAvatI, mya, ramyaka, ramaNIya, maMgalAvatI. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/174 thI 177 [176] rAjadhAnIo A pramANe - suzImA, kuMDalA, aparAjitA, prabhaMkarA, aMkAvatI, pAvatI, zubhA, ratnasaMcayA. [177] vatsavijayanA dakSiNamAM niSadha, uttaramAM sItA, pUrvamAM dakSiNI sItAmukhavana, pazcimamAM trikUTa parvata che, suzImA rAjadhAnI che, pramANa pUrvavat. vatsavijaya pachI trikUTa, pachI suvatsa vijaya, e kramathI taptajalA nadI, mahAvatsavijaya, vaizramaNakUTa, vakSaskAra parvata, vasAvatI vijaya, matajalA nadI, ra vijaya, aMjana vakSaskAra parvata. samyak vijaya, unmattajalA nadI, ramaNIya vijaya, mAtaMjala vakSaskAra parvata ane maMgalAvatI vijaya che. * vivecana-174 thI 177 : 181 bhadaMta ! jaMbUdvIpanA mahAvidehakSetramAM sItA mahAnadInA dakSiNI sItAmukhavana arthAt sItA-niSadha madhyavartI. atideza sUtra vaDe uttarasUjha svayaM kahevuM. - X - have bIjA mahAvideha vibhAgamAM vijayAdi vyavasthA kahe che niSadha parvatanI uttare, sItA nadInI dakSiNe, dakSiNI sItAmukhavananI pazcime, trikUTa vakSaskAra parvatanI pUrve, ahIM vatsa vijaya che. suzImA rAjadhAnI, vijaya vibhAjaka trikUTa vakSaskAra parvata che. [zeSa vRtti sUtrArtha mujaba ja che.] A vijayanI rAjadhAnIo - sItA dakSiNa dizAmAM rahela rAjadhAnIpaNAthI, vijayanA uttarArdha madhya khaMDomAM jANavI. have vijayAdino vyAsAdi darzAvavA chatAM koI prakAre pArzomAM paraspara bheda na thAya, te AzaMkA nivRtti mATe kahe che - pUrvokta prakAre sItA mahAnadInA uttara pArzva mAphaka dakSiNI pArzva kahevuM. A pArzva kaI rIte viziSTa che ? dakSiNa bAjunA sItAmukhavanAdi, AnA vaDe jema pahelA vibhAganA kaccha vijaya Adi kahyA, tema bIjA vibhAganA dakSiNa bAjunA sItAmukhavanAdi kahyA che. A kahevAnAra vakSaskArakUTo che. kUTa zabdathI ahIM parvata levA. te A rIte - trikUTa ItyAdi. vijayAdi rAjadhAnInA saMgraha mATe ekaika padha che. te saraLa che. - x - pUrvasUtrathI prApta chatAM vatsa vijaya digniyamamAM vicitratvathI sUtra pravRtti bIjI rIte kahe che - vatsavijayanA niSadhanI dakSiNe, tenI ja sItAnadInI uttare Adi spaSTa che. - 4 - have prakaraNa baLathI vatsa ja lakSya karAya che. suzImA rAjadhAnI, pramANa ayodhyA saMbaMdhI ja, - x - have A vijayAdino sthAna krama darzAvyo, te sugama che. vizeSa e ke - vatsa pachI trikUTa ema jANavuM. - x - have saumanasya gujadaMta giri - -- * sUtra-178 thI 182 : [178] bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpanA mahAvideha kSetramAM somanasa nAme vakSaskAra parvata kayAM kahela che ? gautama ! niSadha varSadhara parvatanI uttare, meruparvatanI agni dizAmAM, maMgalAvatI vijayanI pazcime, devakunI pUrve, ahIM jaMbudvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM somanA nAme vakSaskAra parvata kahela che. uttara-dakSiNa lAMbo, pUrva-pazcima pahoLo, mAhyavaMta vakSaskAra parvata samAna che. vizeSa e ke jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 - sarjaratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. niSadha varSadhara parvatanI pAse 400 yojana urdhva uMco, 400 gAu bhUmigata, bAkI pUrvavat kahevuM. vizeSa e ke - artha - gautama ! somanA vakSaskAra parvata ghaNAM devo-devIo je saumya, sumanaska che te ahIM bese che ItyAdi. saumanasa nAme ahIM maharjika deva yAvat vase che. te kAraNe hai gautama ! yAvat nitya che. saumanA vakSaskAra parvate keTalAM phUTo kahyA che ? gautama ! sAta phUTo kahelA che, te A pramANe 182 - - [179] siddha, somanasa, maMgalAvatI, devakuru, vimala, kaMcana, vaziSTa nAmaka sAta phUTo jANavA. [180] A badhAM phUTo 500 yojana uMcA che. A phUTonI pRcchA dizAvidizAmAM gaMdhamAdana saza kahevI. pharka e ke - vimalakUTa tathA kAnakUTa upara suvA ane vatsamitrA devIo rahe che. bAkInA phUTomAM saza nAmaka devo che. merunI dakSiNe tenI rAjadhAnIo che. bhagavan ! mahAvideha kSetramAM devakuTu nAme kuTu kyAM kahela che ? gautama ! meru parvatanI dakSiNe, niSadha varSadhara parvatanI utare, vidyutprabha vakSaskAra parvatanI pUrve somanA vakSaskAra parvatanI pazcime - ahIM mahAvideha kSetramAM devakuTu nAme guru kahela che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, 11842 yojana, 2kaLA pahoLo che uttarakuranI vaktavyatA samAna yAvat padmagaMdha, mRgagaMdha, amama, saha, tetalI, zanaizcArI manuSyo sudhI kahevuM. [18] bhagavan ! devakumAM citrakUTa-vicitrakUTa nAme be parvato kyAM kahela che ? gautama ! niSadha varSadhara parvatanA uttarIya-caramAMtathI 834-/9 yojananA aMtare, sItodaka mahAnadInA pUrva-pazcima baMne kinAre, ahIM citra ane vicitrakUTa nAme baMne parvato kahyAM che, yamaka parvato mAphaka badhuM kahevuM. rAjadhAnI merunI dakSiNe che. [82] devakuTuno niSadhadraha nAme draha kyAM kahela che ? gautama ! te citrakUTa, vicitrakUTa parvatanA uttarIya caramAMtathI 834-4/ yojananA aMtare, sItaudA mahAnadInA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM niSadhadraha nAme draha kahela che. e pramANe jema nIlavaMta, uttarakuru, caMdra, airAvata, mAvaMta drahonI vaktavyatA che, temaja niSadha, devakuru, sUra, tulasa, vidhutvabhanI jANavI. rAjadhAnIo merunI dakSiNamAM che. * vivecana-137 thI 182 : prazna sulabha che. uttara niSadha varSadhara parvatanI uttare ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. je saprapaMca pahelA vyAkhyAnamAM gaMdha mAdanano atideza karyo, mAhyavaMtanuM atidezana tenI nIkaTavartIpaNAthI che, te sUtrakAranI zailInA vaicitryane jaNAve che. pharka e - A saMpUrNa rajatamaya che, mAlTavaMta nIlamaNimaya che. A niSadha parvatane aMte che, mAlyavaMta nIlavaMta parvatanI samIpe che. arthamAM vizeSatA - saumanA vakSaskAra - Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/137 thI 183 183 parvatamAM ghaNAM deva-devIo saumya-kAya kuceSTA hita, sumanasa-mananI kAnugatA rahita, vase che. sumanasonA AvAsathI saumanasa. saumanasa nAme ahIM mahartika deva che tethI saumanasa - 4 - kUTono prazna-saumanasa vakSaskAra parvatamAM siddhAyatana kUTa nAme kUTa kyAM kahela che ? ItyAdi rU5. jema pahelA vakSaskAgaMdhamAdananA sAta kUTo che, tema ahIM paNa che. * x * kUTonI dizA, vidizAnI vaktavyatA - merunI nIkaTa dakSiNapUrvamAM siddhAyatanakUTa, tenI dakSiNa pUrvamAM bIjo saumanasa kUTa, tenI dakSiNapUrvamAM trIjo maMgalAvatI kUTa, A traNa kUTo vidizAmAM che. maMgalAvatI kUTanI dakSiNa pUrvamAM, pAMcamAM vimalakUTanI uttaramAM cotho devakukUTa, tenI dakSiNe pAMcamo vimala kUTa, tenI paNa dakSiNe chaThTho kAMcanakUTa, AnI paNa dakSiNe ane niSadhanI uttare sAtamo vAsiSTha kUTa che. bAkI sUgAryavat jANavuM.] ' have devakara-x- mera parvatanI dakSiNe, niSada parvatanI uttare Adi sUtrArthavatuM. * x * jema uttarakuranI vaktavyatA che, tema ahIM kahevI. kyAM sudhI? saMtAna vaDe anuvartamAna sudhI. vartamAnakALa nirdeza traNe kALamAM AmanA astitvanI pratipAdanArthe che. te pAgaMdha Adi che manuSyajAtibheda che. tenI vyAkhyA pUrvokata suSamAsuSamAthI jANavI. dhe uttarakuranA tulyatvathI baMne yamaka samAna citrakUTa-vicitrakUTa parvato sthAnathI pUche che - devakuTumAM citra-vicitrakUTa kyAM che ? spaSTa che - yamakaparvato tulya jANavuM, tenA adhipati citra-vicitra devanI rAjadhAnIo dakSiNamAM che, have draha paMcakanuM svarUpa kahe che - simAryavat jANavuM.] temanA adhipati devonI rAjadhAnIo meranI dakSiNe che. have tenI jaMbUpIThatulya vRkSapITha kayAM che ? te pUche che - * sUtra-183 thI 186 : [13] bhagavat ! devakurumAM phUTa zAlmalI nAme pITha kyAM kahI che? gautama! meru parvatanI taiRtya dizAmAM, niSadha varSadhara parvatanI uttaramAM, vidhuta prabha varSAkAra parvatanI pUrve sItodA mahAnadInI pazcime, devakuranA pazcimaddhinA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM devakamAM kUTa zAlmalI pITha nAme pITha kahela che. jema jaMba-sudarzanAnI vakatavyatA che, te ja zabhalImAM kahevI, mAtra nAma-garUDadeva che, rAjadhAnI dakSiNamAM, bAkI pUrvavata cAvata devakara ahIM palyopamasthitika deva vase che. tethI gautama ! devakara kahe che. Adi. [18] bhagavanjaMbUdvIpamAM mahAvideha kSetramAM vidhutaprabha nAme vaNAkAraparvata kyAM kahela che ? gautama! niSadha varSadhara parvatanI uttare, meru parvatanI nai25tyamAM, devakurAnI pazcime, pama vijayanI pUrve, ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM mahAvideha hojhamAM vidhutaprabha vakSaskAra parvata kahela che. te uttara-dakSiNa lAMbo, e pramANe mAlyavaMtavata kahetuM. vize, e ke - satapanIyamaya, svaccha cAvatuM tyAM devo bese che. 184 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra bhagavAn ! vidhutaprabha vakSaskAra parvatamAM keTalA kUTo kahela che ? gautama ! nava kUTo kahela che - siddhAyatanakUTa, vidhutabhakUTa, devakUphUTa, paznakUTa, kanakakUTa, svastika phUTa, sIsodA phUTa, zatajavalakUTa, harikUTa. [18] siddha, vidhutu, devaku pakjha, kanaka Adi upara mujabanA phUTa, [18] harikUTa sivAyanA kUTo paoo yojana zALA. A kUTonI pRcchA, dizA-vidizAmAM jANavI, mAlyavaMtanA hassiha kUTava kahevuM. dakSiNanI camacaMcA rAjadhAnI mAphaka harikRTA rAjadhAnI jANavI. kanaka ane svastika phUTamAM tAriNa ane balAhaka deva che, bAkInA kUTomAM sardazanAmavALA devo che. temanI rAjadhAnIo dakSiNamAM che. bhagavAna ! tuM kema kahe che ke - vidhutaprabha vakSaskAra parvata nAma che ? gautama vidhutaprabha vAkAra parvata vidhutanI jema cotarapha AvabhAse che, uota kare che, prabhAse che, vidhutabha ahIM palyopamasthitika deva yAvat vase che. e kAraNathI he gautama ! te vidhutabha kahe che, athavA te yAvat nitya che. * vivecana-183 thI 186 - sUtra pUrvavatuM. vizeSa A - kUTAkAra eTale zikharAkAra, bhAbhalI tenI pITha. uttarasUjhamAM - meru parvatanI taityamAM ItyAdi (sUkAryavata] ahIM prajJApaka nirdiSTa dezamAM devakumAM kUTazAbhalI pITha kahela che. e rIte jaMbU-sudarzanA samAna, zAbhalInI vaktavyatA paNa kahevI. vizeSa A pUrve varNita bAra jaMbUnAma rahita kahevuM. zAbhalInA bIjA nAmo nathI. anAdetanA sthAne garuDa devakahevo. atha garuDajAtiya veNudeva ke garuDavega nAmaka deva. *x* sUtramAM na kahyA chatAM A paNa jANavuM. AnA pITha ane kUTo, prAsAda bhavana aMtarAlavartI tamaya che, paNa jaMbUvRkSa svarNamaya che. A zAbhalI vRkSamAM ahIM-tahIM veNudeva ane veNudAlInA krIDA sthAno che. * x * bAkI jaMbU prakaraNamAM kahela je vizeSa che te dazarvila che te devakura nAme deva vase che sudhI kahevuM. te kAraNe devakuru kahe che. have cotho vAkAra avasara-spaSTa che, kemake mAlyavaMtano atideza che. vizeSa A - saMpUrNa raktasuvarNamaya che. have kUTavaktavyatA- temAM uttarasUjhamAM siddhAyatana kUTa, vidhuprabha, devakara Adi kUTo (sUtrArthavata] harinAme dakSiNa zreNInA adhipati vighakamArendrano kaTa te harika, ukata kuTanA nAmo saMgraha gAthA vaDe kahela che. A kUTo 500 yojana uMcA che. bhagavad ! vidhutabhamAM siddhAyatana kUTa kyAM che ? evA prakAre praznamAM dizA-vidizAmAM jANavuM. yathAyoga avasthita AdhArapaNAthI kahevuM. tethI kahe che - merunI naiRtyamAM, meru nIkaTa pahelo siddhAyatana kUTa che, tenI naiRtye vidhuprabha, e rIte devakUru ane pama e cAre kUTo vidizAvarta che. cothAnI naiRtyamAM ane chaTTAnI uttaramAM pAMcamo kanakakUTa che, tenI dakSiNe chaThTho sauvastika, tenI dakSiNe sAtamo sIsodAkUTa e krame kUTo rahela che. * x * mAlyavaMta vAkAranA harissaha kUTa samAna harikUTa jANavo. te 1000 yojana ucca, 250 yojana avagADha ItyAdi, tathA pRthu viSayaka, Aaopa-parihAra pUrvavat. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/183 thI 186 185 186 jaMbUdvIpajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda vizeSa A * AThamAMthI daNi arthAt niSadhanajIka. AnI rAjadhAnI dakSiNanI camacaMyA rAjadhAnIvatu jANavI. kanaka ane svastika kUTamAM vAripeNA ane balAhaka be dikukamArI devI che, bAkInA vidhuprabhAdimAM kUTa sardeza nAmavALA devo ane devIo che. rAjadhAnI dakSiNamAM che. jo ke uttarakura vakSaskAra yathAyoga siddha-harissahakUTa vajIne kUTAdhipa rAjadhAnIo anukrame vAyavya ane IzAnamAM che, tema devakaranA be pakSakAra yathAyoga siddha ane hakUiTa vajIne kUTAdhipa sajadhAnIo yathAkrame agni ane naiRtyamAM jANavI. to paNa prastuta sUtranA pratimAM tema na kahI hovAthI ame rAjadhAnIne dakSiNamAM lakhI che. * * have nAma nimitta pUche che - vidhaprabha vaphAkAra parvata vidhutava lAlasuvarNamayapaNe che. jonAranI AMkhone gamI jAya tevo A vidhuprakAza che. dIyatAthI nIkaTanI vastune prakAze che. ravayaM paNa zobhe che, tethI vidhuta samAna prabhA, te vidhuprabha. ItyAdi - x - have mahAvidehano dakSiNamAM pazcima nAme trIjo vibhAga - * sUtra-187 thI 193 : [18] e pramANe (1) padma vijayamAM azvapurA rAjadhAnI, aMkAvatI. pakSakAra parvata, (2) supadmavijaya, sIMhapurA rAjadhAnI, kSIrodA mahAnadI, (3) mahApama vijaya, mahApurA rAjadhAnI, padmAvatI vakSaskAra parvata, (4) pazmakAravatI vijaya, vijayapurA rAjadhAnI, zItasotA mahAnadI, (5) zaMkhavijaya, aparAjitA rAjadhAnI, AelIviSa vakSaskAra parvata, (6) kumuda vijaya, ajI rAjadhAnI, aMtavahinI mahAnadI, () nalina vijaya, azokA rAjadhAnI sukhAvaha vakSaskAra parvata, (8) nalinAvatI vijaya, vItazokA rAjadhAnI che. dakSiNAtya sItodA mukha vanakhaMDa samAna uttarI sItomukha vanakhaMDa che. (1) va vijaya, vijayA rAjadhAnI, caMdra vAskAra parvata, (2) suvA vijaya, jayaMtI rAjadhAnI, umamAlinI nadI, (3) mahAvapavijaya, jayaMtIrAjadhAnI, sUrya vakSaskAra paravata, (4) vahAvatI vijaya, aparAjitA rAjadhAnI, pheNamAlinI nadI, (5) va_vijaya, cakyurArAjadhAnI, vakSaskAra parvata, (6) suvaNuvijaya, khagapurI rAjadhAnI, gaMbhIramAlinI aMtarnAdI, (3) gaMdhitavijaya, avadhyA rAjadhAnI, deva vakSaskAra parvata, (8) gaMdhilAvatI vijaya, ayodhyA rAjadhAnI. e pramANe mera parvatanI pazcimI pArza kahevo. tyAM sItodA nadInA dakSiNI kUle A vijayo che - [188] pama, suparUma, mahAparma, dhamakAvatI, zaMkha, kumuda, nalina ane nalinAvatI... [189] A rAjadhAnIo kahI che - azvapurA, sIpurA, mahApurA, vijayapurA, aparAjitA, araja, azokA, vItazokA. [19] A vakSaskAro che - aMka, padma, AelviSa, sukhAvaha. e pramANe A kamathI banne vijayo phUTa sardeza nAmaka kahevI. dizA-vidizAo, sItodAnuM mukhavana, sItodAnuM dakSiNI ane uttarIya kahevuM. sIsodAnA uttarapAkya vijayo - [19] vapa, suvA, mahAtapa, tapAvatI, valtha, suvaSNu, gaMdhila, gaMdhilAvatI... [1] A rAjadhAnIo - vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA, cakrapurA, khagapurA, avadhyA ane ayodhyA. [13] A vakSaskAro - caMdrAvata, sUrya parvata, nAga parvata, devaparvata. A nadIo che, je sItodA mahAnadInA dakSiNIkUle che - kSIrodha, sahotA. aMtara vAhinI nadIo - urmamAlinI, pheNa mAlinI, gaMbhIramAlinI, uttarIya vijayamAM che. A krame banne kUTo vijaya sA~za nAmaka kahevA. banne kUTo avasthita che. te A - siddhAyatanakUTa parvatasaldazanAma kUTa, * vivecana-187 thI 193 - tra spaSTa che, chatAM ahIM lipi pramAdathI bhramanA nirAsa mATe zabda saMskAra mAmathI lakhIe chIe - pama vijaya, azvapurI rAjadhAnI ItyAdi sItodA mukhavanakhaMDa sudhI sigArya mujaba jANavuM.). have cothA vibhAgano avasara che - ukta nyAyathI dakSiNI sItAmukhavanA anusAra uttaradigubhAvI sIsodA mukhavana khaMDamAM kahevuM. jema sItAnuM uttarIya mukhavana kahyuM tema vyAkhyA karavI. cothA vibhAganA vijayAdi A che - pavijaya, vijayA rAjadhAnI ItyAdi triArtha mujaba jANavuM e pramANe ukta AlAvAthI sItoDAkRta baMne vibhAgamAM rahela vijayAdinuM nirUpaNa karavuM. meranuM pazcimI pArzva kahevuM. have ahIM saMgraha kahela che, je pUrve vistRta che. vizeSa e - te saMgrahamAM vivati karavA yogya che. te bhASAkamathI - aMka eTale aMkAvatI, paThya-padmAvatI. have babIze vijayonA nAma lAvavAno upAya kahe che - ukta rIte krame vibhAga tuTyagata vijaya AnupUrvamAM be vijayo phUTasadaMza grAma kahevA. svasva vijaya bheda vakSaskAragiri, trIjA-cothA kUTa sadaiza nAmaka levA. te A rIte - citrakUTa vakSaskAramAM cArakUTo madhya paheluM siddhAyatana kUTa, pachI sva vaNAkAra nAmaka, pachI trIjo kaccha nAme, cotho sukaccha nAme, tethI kaccha-sukaccha vijayo artha thAya. ema badhe bhAvanA karavI. dizA-pUrvAdi, vidizA-viparIta dizA kahevI. * x * te A rIte - kaccha vijaya, sItA mahAnadInI uttare, nIlavaMta varSadharanI dakSiNe, citrakUTa vAskAranI pazcime, mAlyavaMta vakSaskAranI pUrve. e pramANe sukacchAdi vijayomAM svasva dizAnI vastu anusAra te-te dizAno niyama karavo. e rIte sIsodAmukhavana kahevuM. te vibhAgathI kahe che - sItodAnI dakSiNe ane uttare. have cothA vibhAgamAM rahela vijayAdino saMgraha - sItodAmAM Adi.. * X - X * have sarala vakSaskAra kUTomAM nAma vyavasthA upAya kahe che - ahIM paripATI arthavI vakSaskAra anupUrvIsI baLe kUTo vijayanA nAma samAna kahevA. athata pratipakSakAre cAracAra kUTo che, temAM pahelAM be niyata che. te sUtrakAra ja kaheze. bIjA be aniyata che. temAM je-je pakSakAra giri, je-je vijayone vibhakta Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/187 thI 13 183 kare che, tenI maLe je pAzcAtya vijaya che, te nAmaka, te vakSaskAramAM bIjo kUTa, jeje agrima vijaya, te-te nAme cotho phUTa che. banne avasthita kUTa te-siddhAyatana ane parvata samAna nAmano kUTa, arthAt vakSaskAra sadeza nAmaka che. koIpaNa vakSaskAramAM A nAmo pharatAM nathI, tethI avasthita che. - x * temAM siddhAyatanano avasthita ja che. paNa parvata samAna nAmakava dharmathI avasthita che. * * * * * bdha mahAvideha kSetranA pUrva-pazcima vibhAgakArI meranI pRcchA - * sUtra-194 thI 196 : [194] bhagavat ! jaMbUdvIpadvIpamAM mahAvideha kSetramAM meru nAme parvata kyAM kahelo che ? gautamAM uttarakuranI dakSiNe, devakuranI uttare, pUrva videha kSotranI pazcime, pazcimavideha nI pUrve jaMbUdvIpanA ThIka madhya bhAgamAM, ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM meru nAmaka parvata kahela che. a 6,000 yojana utd-uMco, 1000 yojana bhUmimAM, mULamAM 10,090101 yojana ane bhUmitale 10,000 yojana pahoLo che. pachI mAtrAthI ghaTatAM-ghaTatAM uparanA tAle 1ooo yojana pahoLo rahe che. tenI paridhi mUlamAM 31910- 59 yojana che. bhUmitale 3163 yojana, uparItale sAdhika-316ra yojana che. te mULamAM vistIrNa, madhye saMkSipta, upara pAtaLo, gopucha saMsthAne saMsthita, sarvaratnamaya, svaccha, GNa che. te eka parAvara vedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI parivRtta che. varNana karavuM. bhagavAna ! meru parvatamAM keTalAM vano kahelAM che ? gautama ! cAra vano kahyA che, te - bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasa vana ane paMDakavana. bhagavanA meru parvatamAM bhadrazAlavana nAme vana kyAM kahela che? gautamAM dharaNitale ahIM meru parvatamAM bhadrazAla nAme vana kahela che. te pUrva-pazcima lAMbu, uttaradakSiNa pahoLuM che. te saumanasa, vidhutabha, gaMdhamAdana, mAlyavaMta vakSaskAra parvata ne sItA-sItodA mahAnadIo vaDe ATha bhAgamAM vibhakta che. meru parvatanI pUrva-pazcime bAvIsa-bAvIza hAra lAMbu, uttara-dakSiNa aDhIso-aDhIso yojanA pahoLuM che. te eka chAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI parivRtta che. baMnenuM varNana pUrvavat kahevuM - kRSNa, kRSNAvabhAsa che yAvatuM tyAM devo bese che, suve che. - meru parvatanI pUrve bhadrazAla vanamAM pa0 yojana jaIne ahIM eka moTuM sivAyatana kahela che. te pao yojana lAMbu, 5-jojana pahoLuM, 36-yojana ud uca, anekazata saMbha upara raheluM che. varNana pUrvavatuM. te sidvAyatananI traNe dizAmAM traNa dvAro kahelAM che. te dvAro ATha yojana utd-uMcA, cAra-cojana pahoLA, cAra yojana pravezamAM che, tenA zikhara zveta che yAvat vanamAlA, bhUmibhAga kaheto. tenA bahumadhyadeza bAgamAM ahIM eka moTI maNipIThikA kahela che. te 8 yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, savaranamaya, svaccha che. te 188 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra maNipIThikAnI upara devachaMdaka ATha yojana lAMba-pahoLuM. sAtireka ATha yojana utd-fsa yAvata jinapatimA varNana pUrvavatuM. devachaMdaka yAvatu dhUpakaDacha kahevA. mera parvatanI dakSiNe bhadrazAlavanamAM pa0 yojana jatAM cAre dizAmAM paNa meranA bhadrazAla vanamAM cAra siddhAyatano kahevA. meru parvatanI IzAne bhaddhazAGvanamAM 5okhyojana jaIne ahIM cAra naMdA puSkariNIo kahelI che - past, pApabhA, kumudA, kumudapabhA. te puSkariNIo 50cojana lAMbI, 5-pojana pahoLI, 10 yojana uMDI che varNana-dvedikA ane vanakhaMDonuM pUrvavata kahetuM. cAre dizAmAM toraNo yAvatuM te puSkariNImAM bahu madhyadezabhAgamAM ahIM eka devendra devarAja IzAnano prasAdavartasaka kahela che. te paoo yojana utduMco, 5e yojana pahoLo, ati uco, ema saparivAra prAsAdAvataMsaka kahevo. meranI ani dizAmAM puSkariNI, utpalakubhA, nalInA, utpalA, utpalovalA puSkariNI pUrvavatu pramANamAM che. madhye zakano prAsAdAvartaka saparivAra che, pUrvavatu pramANathI che. meranI naiRtyamAM puSkariNIo - bhUMgA, bhRganibhA, aMjanA, aMjanIpabhA che. zakrendranuM tyAM saparivAra sAsana che. meranI IzAne puSkariNIo - zrIkAMtA, zrIcaMdA, zrImahimA, zrInilayA che. IzAnendra prAsAdAvataMsaka, sIMhAsanAdi che. bhagavAna ! meru parvatamAM bhadrazAlavanamAM dizAhastikUTa keTalA kahela che ? gautama! ATha dizAhajikUTo kahelA che, te a [195] pauottara, nIlavaMta suhasti, janAgiri, kumuda, palAsa, vAMsa ane royanAgiri (e ATha che.] (196] bhagavana / mera parvatanI bhadrazAlavanamAM pauottara nAme dizAhajikUTa kyAM che ? gautama / mera parvatanI IzAne, pUrvanI sItAnI uttare, ahIM pasotara nAmaka dizAhastikUTa kahela che. te 500-vojana uM-uMco, paoo gAu jamInamAM che, pahoLAI ane paridhi ladhu himavaMta sardeza kahevo. prAsAdo pUrvavata parovara devano nivAsa che, rAjadhAnI IzAnadizAmAM che. e pramANe nIlavaMta dizAhastikUTa, meranI agnimAM, pUrva sItAnI dakSiNe che. tyAM nIlavaMta deva, rAjadhAnI nimAM che. e pramANe suhasti dizalhastikUTa merunI nimAM, dakSiNI sIsodAnI pUrve che. ahIM suhasti deva che, rAjadhAnI anidizAmAM che. pamANe aMjanAgiri dizAhastikUTa meranI maitrakamAM, dakSiNI sItodAnI pazcime che, janAgirideva, rAjadhAnI naiRtyamAM che. e pramANe kumuda vidizAhastikUTa meranI naiRtyamAM, pazcimI sItodAnI dakSiNe che. kumuda nAme deva, rAjadhAnI naiRtyamAM che. e pramANe palAza vidizAhastikUTa, merunI vAyavyamAM, pazcimI sItodAnI uttare che. palAza deva, rAjadhAnI vAyavyamAM che. e pramANe avataMsa vidizAhastikUTa meTanI vAyavyamAM, uttarIya sItA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/194 thI 196 189 10 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 mahAnadInI pazcime che. avataMsa deva, rAjadhAnI vAyavyamAM. e pramANe rocanAgiridizAhastikUTa meranI IzAne, uttarIya sItAnadInI pUrve che. royanAgirideva, rAjadhAnI IzAnamAM che. * vivecana-194 thI 196 : prazna pUrvavatu. uttarasUtramAM - uttarapUrunI dakSiNe, devakuranI uttare ItyAdi sigAIva] te meru 9,000 yojana uMco, 1000 bhUmimAM, kula eka lAkha yojanA che, tenI cUlA 40-yojana adhika che. uMcAIno cotho bhAga bhUmimAM hovAno niyama meru parvatane vajIne jANavo. mUlamAM-kaMdamAM-10,090 yojana, 10/11 aMza che. kramathI ghaTatAM Ano vikaeNbha dharaNItale sama bhAge 10,000 yojana pahoLo che. mULathI hajAra yojana urva jatAM 90-10/11 yojana ghaTe che. pachI mAtrAthI uMcAImAM - x * yojane hAnithI - x - ghaTatAM-ghaTatAM ziro bhAge jyAM cUlikA che, tyAM mAtra 1000 yojana pahoLo rahe che. samabhUtalathI 9,ooo yojana uMce jaIne pRthutvamAM rahelA 6000 yojana guTita thAya che. have tenI paridhi - mULamAM 31,10-11 yojana che. ItyAdi [sUtrArtha mujaba jANavuM.] - X - mULamAM vikaMbha-10,090-10/11 che. temAM yojanarAzinA 11bhAga karavAne, 11 vaDe guNavA. uparanA 10 bhAga umeravA. tethI 1,11,ooo Ave. pachI A rAzino varNa karatAM 12,32,10,00,000 thAya, tene daza vaDe guNIne pachI vargamULa kADhatAM 3,51,012 Ave. tenA yojana karatAM - 31,910 yojana ane 2 za thAya. zeSa 535856/go2024thI aDadhAMthI adhikapaNAthI uza. samabhUtalagata paridhi paNa 31,623 yojana thaze. ItyAdi - 4 - jo ke sarvathA ranamaya e prAyaHvacana che, anyathA traNa kAMDanA vivecanamAM AdhakAMDa-pRthvI, upala, zarkarA, vajamayatva ane bIjA kAMDamAM jAMbUnada mayava na kahevAya. bAkI pUrvavatu. - dhe ahIM paDAvavedikAdi kahe che - spaSTa che. ahIM Aroha-avarohamAM ITasthAnamAM vistArAdi karaNa, sUramAM kahela nathI. paNa pachInA graMthomAM hovAthI vRttikArazrIe dazavila che. jeno anuvAda ame ahIM choDI dIdhela che - X - X * have zikhathI avaroha karaNayojanAdikamAM 11-vaDe bhAMgatA je prApta thAya, tenA sahita te pradezamAM meru vyAsa samAna che. ItyAdi vRittimAM che, je che ame lIdhela efthI.) pachI meranA mULathI Aroha ane zikharacI avarohamAM viThaMbha viSayaka hAni-vRddhine jANavAne mATe A kAraNa che - uparanA ane nIcenA vistArano vizleSaNa karatAM, tenI madhyavartI parvatanI uMcAIthI bhAMga karatA, je maLe te hAni-vRddhi. tethI uparano vistAra 1000 yojananIceno vistAra 10090-111 yojana che, te bAda karatAM maNe 9090 yojana-10 aMza raheze. ItyAdi gaNitathI pratiyojane - /11 nI hAni-vRddhi thAya che. merunA eka pArzamAM 1/1ra yojana hAni-vRddhi thAya. have uccatva jANavA mATe A kAraNa che - meranA je bhUtala Adi pradezamAM je jeTalo vistAra che. temAM mULa vistArathI bAda karI, je zeSa Ave, tene 11-vaDe guNatAM je thAya te pramANa usedha jANavo. tethI 1,00,990 mAMthI 1ooo bAda karatAM 9,99o thAya. je 1/11 bhAga che, tene 11 vaDe guNatAM 110 thAya, te 11 vaDe bhAMgatA 10 yojana Ave, te pUrva rAzimAM umeratAM eka lAkha yojana thaze. ATalI uMcAI thAya. e rIte madhyabhAgAdinuM uccatva pariNAma kahevuM. ahIM 11-lakSaNa cheda ane kema zeSa vaDe guNAya che ? 11-yojananA aMte 1yojana, 1100 yojananA aMte 1oo yojana, 11,ooo yojananA aMte-1ooo yojanA ghaTe che. te 11-lakSaNa cheda. tenAthI uccasva jANavA mATe vistAra zeSane guNIyo, anyathA 1009-10/11 bhAga yojananA e pramANe vistArathI kaMdathI ArohaNamAM dharaNItale 90 yojana 10/11 bhAga kaI rIte guTita thAya? [zaMkA] be mekhalA, pratyeka pharatAM 500 yojana vistAra naMdana ane saumanasavananA sadbhAvathI che, pratyekamAM 1000 yojana ekasAthe buTita thaI, kaI rIte 11-bhAganI parihAni thAya ? (samAdhAna] kagatithI thAya. te karNapati zuM che ? kaMdathI AraMbhI, zikhara sudhI ekAMta RjurUpe davarikA dattamAM je apAMtarAlamAM kaMI paNa keTaluM AkAza che, te badhuM karNa gatithI merAmAM kahevuM. merapaNAthI parikalpIne gaNitajJoe sarvatra 11-bhAga parihAnine varNave che. -x * have temAM vanakhaMDanI vakatavyatA kahe che praznasUtra spaSTa che. uttaramAM cAra vano kahelA che - bhadrA - sata bhUmijAtatvathI saLa tarazAkhA jemAM che, te bhadrazAla athavA bhadra zAlA-vRkSo jemAM che te bhadrazAla. jyAM devo AnaMda kare che te naMdana devone A saumanasa devopabhogya bhUmi AdithI saumanasa. cothuM khaMDaka-jina janmAbhiSeka sthAnatvathI sarva vanomAM atizAyita te paMDaka. A cAre paNa svasthAnamAM merane gherIne rahelAM che. AdhavananuM sthAna pUche che - te dharaNItale ahIM merumAM bhadrazAlanamAM vana che. tenA cAra vakSaskAra e be mahAnadIthI ATha bhAga thAya che. jemake (1) merunI pUrvathI, (2) meranI pazcimathI (3) vidhuprabha ane saumanasa maLe dakSiNathI, (4) gaMdhamAdana ane mAlyavaMta maNe uttacI, (5) sItodAnI uttarathI pUrva-pazcima vibhAgathI tyAM, (6) pazcimathI jatAM pazcimakhaMDane dakSiNottara bhAgathI tyAM. (0) sItA mahAnadIthI dakSiNAbhimukha jatAM uttarAkhaMDanA be bhAga maLe. (8) pUrvamAM jatAM pUrvakhaMDa maLe che. merunI pUrvathI ane pazcimathI bAvIsa-bAvIza hajAra lAMbu, kurunI jIvA 53,000 yojana, ekaika vakSaskAra girinA mUle pRthutva 500-yojana. tethI kula 1000 yojana, pUrvarAzimAM umeratA thAya-54,000, temAMthI meruno vyAsa bAda karatAM44,ooo yojana, tenuM aDadhuM-22,000 yojana thAya, athavA A upapatti pachI - sItAvanamukha 222 yojana, aMtarnAdI-chanA 35 yojana, ATha vakSaskArtA 4000 yojana, soLa vijayanA-35,406 yojana, sIsodA vanamukha-2922 yojana, te badhAM maLIne 46,000 yojana. mahAvidehanI jIvA lAkha yojanamAMthI A bAda karatAM - 54,000 yojana thAya. ATaluM bhadrazAla vana kSetra, meru sahita jANavuM. temAM meranA 10,000 yojana bAda karatAM bAkI pUrvavatu gaNita thAya. dakSiNa ane uttarathI bhadrazAla vana 50 yojana sudhI devakuTu-uttarakurumAM praviSTa che. - x - Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/194 thI 196 191 12 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra have A varNanano atideza karavAne kahe che - pUrvavatuM. have ahIM siddhAyatanAdi vakatavyatA kahe che - meranI pUrvathI 50 yojana bhadrazAlavanamAM jaIne eka moTuM siddhAyatana kahela che. [bAkI sUtrArthavat jANavuM have ahIM dvArAdi varNaka sUtra kahe che - te pUrvavatu jANavuM. have ukta rItithI bAkInA siddhAyatano batAve che - meru parvatanI dakSiNatI bhadrazAlavanamAM 5o-yojana jaIne ItyAdi AlAvo che. ema meranI cAre dizAmAM paNa bhadrazAlavanamAM cAra siddhAyatano kahevA. dhe temAM rahela puSkariNInI vaktavyatA - sugama che. tenA pramANAdine kahe che - meranI IzAna dizAmAM bhadrazAlavanamAM 50-yojana gayA pacI cAra- naMdA nAme zAzvata puSkariNI kahelI che. pradakSiNAme tenA nAmo - padA, pApabhA, kumudA, kamudaprabhA. te 5. yojana lAMbI, 25-yojana pahoLI, 10-yojana uMDI che. vedikAdi kacana pUrvavat. dhe tenI maLe je che - te kahe che - ahIM eka mahAnuM zreSTha prAsAda IzAnendrano kahela che. te prAsAda cAra puSkariNIthI gherAyelo rahela che. te paooyojana uMco, 250 yojana pahoLo, samacatustra che. prAsAda varNana pUrvavatuM. ukta abhilApAnusAra saparivarA-IzAnendra yogya zayanIya, siMhAsanAdi pasviArayukta che. have pradakSiNAme bAkInI vidizAgata puSkariNI AdinI prarUpaNArthe kahe che - methI - bhadrazAlavanamAM 50-yojana jaIne, ItyAdi. vizeSa A - agni dizAmAM te utpalakumAdi pUrvakamathI - IzAnanA vidizAgata prAsAda pramANathI che. naiRtya vidizAmAM puSkariNI-vRMgAdi che, te pradakSiNA krame jANavuM. zakanuM prAsAdAvadAka, sapasviAra sihAsana. vAyavya dizAmAM puSkariNI-zrIkAMtA Adi, IzAnendrano prAsAdAvataMsaka. ahIM utaradizAnA saMbaddhavathI IzAna ane vAyavyanA prAsAdo IzAnendranA ane dakSiNa dizAnA saMbaddhavathI agni ane nainatya dizAnA prAsAdo zakendranA kahelAM che. have diggajakuTa vakatavyatA - IzAnAdi vidizA vageremAM hAthI AkAre kuTo che, te digRhastikUTa, kUTa zabda kahyAM chatAM, Ano parvata rUpe vyavahAra che, RSabhakUTa prakaraNa samAna jANavuM. * * * parovara, nIlavaMta, suhasti, janAgiri ItyAdi. have tenI digravyayavasthAne pUche che - merunA bhadrazAlavanamAM padmottara nAme digRhastikUTa kayAM kahela che ? meranI pUrva dizAvartI sItAnI uttare kahela che - x * thatu IzAna saMbaMdhI cAra vAvanI madhye rahela prAsAda, jinabhavana aMtarAlavartI che. tethI ja digRhastikUTo paNa methI 50 yojana jaIne ja che. kemake prAsAda jinabhavana samazreNimAM sthita che. te 500 yojana paMco, 500 gAu uMDA ItyAdi che. te A rIte - mULamAM 500 yojana, madhya 395 yojana, upara 25 yojana, vikaMbha che. tathA mULamAM 1581 yojana, madhye 1186 yojanathI kaMIka nyUna, upara-791 yojanathI kaMIka nyUna paridhi che. prAsAda ane temAM rahela devanuM te ja pramANa jANavuM, je laghuhimavaMtakUTanA prAsAdanuM che. ahIM bahuvacanathI kahevAnAra digRhastikUTavartI prAsAdomAM paNa samAna pramANa sUcavavAnuM che. ahIM potara deva che. tenI rAjadhAnI IzAnamAM, ukta digdarti kUTAdhipatitvathI che. have bAkInAmAM pradakSiNA kramathI kahe che - spaSTa che. vizeSa e ke - paznottara nyAyathI nIlavaMta nAme digrahastikUTa che. te merunI dakSiNa-pUrvamAM pUrve, sItAnI dakSiNamAM che. ahIM jinabhavana Agneya prAsAdo maNe jANavuM. ahIM nIlavaMta deva svAmI che, rAjadhAnI dakSiNa-pUrvamAM che. e pramANe suhasti Adi jANavA. vizeSa e - methI dakSiNa dizvartI sItodAnI pUrvathI che. arthAta Agneya prAsAda ane dAkSiNAtya jinabhavanA madhyavartI sahati digahatikaTa che. ahIM suhasti deva che. rAjadhAnI dakSiNa pUrvamAM che. e pramANe sama vidizAvartI digRhastikUTAdhiponI eka vidizAmAM be rAjadhAnI AgaLa paNa kahevI. cothA digRhastikUTamAM dAkSiNAtya jinagRha, naityanA prAsAda maLe che. pAMcamAmAM-pazcima abhimukha vahetA sItodAnI dakSiNe che * x * e rIte kramazaH ekaika jinabhavana, naiRtya-vAyavyanA prAsAdo madhyavartI che. * * * * ukta vRttimAM ghaNAM pUrvAcAryoe zAzvata jinabhavana sUtromAM jinabhavano kahela che. ahIM sUtrakAre kahela nathI. tava kevalio jANe. zrI ratanazekharasurijIe svopajJa kSetra vicAramAM paNa kahela che ke - hasti kUTa, kuMDa ItyAdimAM jinabhavana che ke nahIM, te gItArtho jANe. - A cAra vAvo, prAsAda, jinabhavana, karikUTanA sthAna vize A vRddha saMpradAya che - bhadrazAla vanamAM meranI cAre dizA, be nadInA pravAha vaDe ruMdhela che. tethI dizAmAM bhavano na hoya. paraMtu nadItaTanA nikaTa sthAne bhavano, gajadaMta nikaTa rahela prAsAdo ane vyavanaprAsAdanA aMtarAlamAM digakUTo che. te ja vizeSathI kahe che - meranI IzAne uttarakuranI bahAra sItAnA uttaradizA bhAgamAM pa0-pojane prAsAda che. tenI pharatI cAra vApI che. coma bAkInA prAsAdomAM paNa jANavuM. merunI pUrvamAM, sItAnI dakSiNe 50-yojane siddhAyatana che. merunI dakSiNa pUrve 50-gojana jaIne, devakaranI bahAra, sItAnI dakSiNe prAsAda che. meranI dakSiNe 50-cojana jaIne devakuranI madhya, sItodAnI pUrve siddhAyatana che. merunI pazcima dakSiNe pa0-pojana jaIne, devakuranI bahAra, zItodAnI dakSiNe, merunI pazcime 50 yojana jaIne siddhAyatanA che ItyAdi * x * x * krame jANavuM. * sUtra-19 : bhagavana / meru parvatamAM naMdanavana nAme vana kyAM kahela che ? gautama ! bhadrazAlavananA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI paoo yojana udhdha jaIne ahIM mera parvatamAM naMdanavana nAme vana kahela che te yaoo caujana cakavAla virkamathI, vRtta, valayAkAra saMsthAne rahela che. je meru parvatane cotaraphathI saMparivRtta rahela che. naMdanavananI bahAra meru parvatano vistAra-954-6/19 yojana che. bahAra tenI paridhi sAdhika 31,497 yojana che. aMdarano vistAra 8944-4/19 yojanA che, tenI paridhi 28316-819 yojana che. te eka pAvara vedikSa dvArA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI pariveSTita che. tyAM deva-devIo cAvata bese che. meru parvatanI pUrve eka moTuM siddhAyatana kahela che. e rIte cAre dizAmAM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/197 cAra siddhAyatano ane vidizAmAM puSkariNIo che. tenuM pramANa pUrvavat. siddhAyatana, puSkariNI, prAsAdAvataMsaka pUrvavat zakra ane IzAna saMbaMdhI che. pramANa pUrvavat jANavuM. bhagavan ! naMdanavanamAM keTalAM phUTo kahelA che ? gautama ! navakUTo kahelA che, te A naMdanavanakUTa, merukUTa, niSadhakUTa, kaimavata kUTa, rajatakUTa, rucakakUTa, sAgaracitakUTa, vajrakUTa, balakUTa. 193 bhagavan! naMdanavanamAM naMdanavanakUTa nAme phUTa kyAM kahela che? gautama! meru parvatanI pUrve, siddhAyatananI uttarathI IzAnamAM, prAsAdAvartakanI dakSiNe, ahIM naMdanavanamAM naMdanakUTa kahela che. badhAM phUTa 500 yojana uMcA, pUti kahevA. tyAM meghakarA devI che tenI rAjadhAnI vidizAmAM che. varNana pUrvAbhilApathI jANavuM. A phUTo A dizAomAM pUrvIya bhavananI dakSiNe, dakSiNapUrvI prAdAvartAsakanI uttare, meru phUTa upara pUrvamAM meghavatI rAjadhAnI che. dakSiNI bhavananI pUrve, dakSiNapUrvI pAsAdAvAMsanI pazcime niSadha phUTa upara sumedhA devI che, tenI rAjadhAnI dakSiNamAM che. dakSiNa bhavananI pazcime, dakSiNa-pazcimI prAsAdAvataMsakanI pUrve hemakUTamAM hemamAlinIdevI che. tenI rAjadhAnI dakSiNamAM che. pazcimI bhavananI dakSiNe, dakSiNapazcimI prAsAdAvataMsakanI uttare rakUTa, suvA devI, tenI rAjadhAnI pazcimamAM ce. pazcimI bhavananI uttare, uttara-pazcimI prAsAdAvataMsakanI dakSiNe-cakakUTa, vatsamitrAdevI, rAjadhAnI pazcimamAM che. uttarIya bhavananI pazcime, uttarapazcimI pAsAdAvAMsakanI pUrve sAgaracittakUTa, vajronA devI, rAjadhAnI uttaramAM che. uttarIya bhavananI pUrve, uttarapUrvI prAsAdavavaMsakanI pazcime vajrakUTa, bAlAhakA devI, rAjadhAnI uttaramAM che. - bhagavan ! naMdanavanamAM balakUTa no phUTa kyAM kahela che ? gautama ! meTa parvatanI uttara pUrvamAM ahIM naMdanavanamAM bhakUTa nAme phUTa kahela che. ema je pramANa hariAha phUTanI pramANa ane rAjadhAnI che, temaja balakUTanI che. pharka e che ke - bala nAme deva che, tenI rAjadhAnI uttarapUrvamAM che. * vivecana-197 : have bIjA vana vize pUchatA kahe che - gautama ! bhadrazAlavananA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI 500 yojana uMce jaIne - X - meru parvatanA A pradezamAM naMdanavana che. 500 yojana cakravAla-samayakravAlano je vikhuMbha-svaparidhi kemake sarvatra samapramANapaNe vikhaMbha che, AnA vaDe viSama cakravAlAdinuM khaMDana karyu. tethI ja vRtta che, te lADunI jema dhana paNa hoya, tethI kahe che - valayAkAra arthAta madhyamAM polANavALuM je saMsthAna, tenA vaDe saMsthita che. te meru parvatane cotarapha viMTAIne rahela che. have merunA bAhya viSThabhAdinuM pramANa kahe che - mekhalA vibhAgamAM ja parvatanA 26/13 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 bAhya-atyaMtara rUpa be vikhaMbha thAya che. temAM meruno bAhya vibhraMbha - 954-6/11 yojana che. te A rIte - meruthI uMce eka yojana jatAM 1/11 yojana vikuMbha ghaTe. tethI - 4 - 500 yojana jatAM - 45-5/11 yojana samabhUtalagata vyAsathI ghaTe che. tethI 10,000 yojanamAMthI tene bAda karatAM - 9954-6/11 Ave. te naMdanavananI bahAra aMte saMbhave che. tethI bAhyagiri viSphabha kahe che. tathA 31479 yojanathI kaMIka vizeSAdhika bAhyagiri paridhi che. aMtagiri viSlebha naMdanavanathI pUrve je giri vistAra che, te 8954-6/11 yojananuM ATaluM pramANa che. A bAhmagiri vikhaMbhathI 1000 yojana nyUna che. tethI ukta pramANa Ave che. 194 have pAvaravedikA kahe che - sUtra spaSTa che. have siddhAyatana Adi vaktavyatA kahe che - merunI pUrve ahIM naMdanavanamAM 50-yojana gayA pachI, eka moTuM siddhAyatana kahela che. te bhadrazAla vanAnusAra cAre dizAmAM cAra siddhAyatana, vidizAmAM puSkariNI che. pramANa paNa temaja che. prAsAdAvAMsako paNa - 4 - pUrvavat zakra-IzAnanA jANavA. ahIM puSkariNInA nAmo sUtrakAre na lakhavAthI athavA lipinA pramAdathI pratomAM dekhAtA nathI. kSetra vicArAnusAra nAmo A che naMdotarA, naMdA, sunaMdA, naMdivarlDanA, naMdiSeNA, amoghA, gorUpA, sudarzanA tathA bhadrA, vizAlA, kumudA, puMDarIkiNI, vijayA, vaijayaMtI, aparAjitA, jayaMtI. kUTo paNa meruthI teTalAM ja aMtare siddhAyatana prAsAdAvataMsako madhyavartI jANavA. - temAM je vizeSa che te kahe che - bhadrazAlamAM ATha kUTo che, ahIM nava kUTo che. nAmo judA che. temAM pahelAM pahelAM kUTanuM sthAna pUche che - [te sUtrArtha mujaba jANavuM] ahIM paNa meruthI 50-yojana jaIne te kSetraniyama kahevo. - 4 - uccatva 500 yojana kahyA. divhasti kUTamAM varNavyA mujaba uccatva, vyAsa, paridhi, varNa, saMsthAna, rAjadhAnI dizA AdithI, te ahIM paNa kahevA. kemake sadezapATha che - 4 - 4 - devI, tenI rAjadhAnI Adi [sUtrArthavat jANavA.] - X + X ", have kahevAnAra kUTo ane dizAne davi che - A badhuM ja bhadrazAlavananA AlAvA samAna che, vizeSatA e che ke - paMcazatika naMdanavana meruthI 50 yojananA aMtare rahela paMcazatika kUTa kaMIka mekhalAthI bahAra AkAzamAM sthita balakUTavat jANavA. A kUTavAsI devIo ATha dikumArIo che. navamA kUTane alagathI pUche che-- meruthI 50 yojana jaIne IzAnakhUNAmAM aizAnaprAsAda che, tenAthI IzAna khUNAmAM balakUTa che - x - jema harisaha kUTa che tenA pramANa-1000 yojanarUpa che - x - tema balakUTanuM paNa jANavuM. tenI rAjadhAnI 84,000 yojana che, tema AnI paNa che. mAtra ahIM bala nAme deva che. - - have trIjA vanane kahe che - - sUtra-198 : bhagavan ! meru parvatanuM saumanarAvana nAme vana kyAM kahela che ? gautama ! naMdanavananA bahurAma ramaNIya bhUmibhAgathI 62,500 yojana urdhva uMce jaIne, ahIM meru parvate saumanasa nAme vana kahela che, te 500 yojana cakravAla vikhaMbhathI, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/198 15 vRtta, valayAkAra saMsthAne rahela che, je meru parvatane cotaraphathI vIMTIne rahela che. te 4ra3ra-8yojana bAhmagiri viSphaLI, 13,511-6/9 bAhmagiri paridhithI che. 327ra-8, yojanA aMtagiri viSThabhathI ane 10349/1 yojana AMtari paridhithI che. te eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI cotaraphathI parivRtta che. varNana pUrvavatu - kRSNa kRNAlabhAsa cAvatuM devo bese che. e rIte kUTane vajIne badhuM ja naMdanavananA kathana mujaba kahevuM. temAM AgaLa zakendra ane IzAnendranI pAsAdAvataMsako che.. * vivecana-198 : bhagavanA meramAM saumanasa vana kayAM che ? gautamI naMdanavananA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI Adi (suwA vata jANavuM. vRttimAM je vizeSa che, te A che--| pahelI mekhalAnI jema, bIjI mekhalAmAM paNa be prakAre viThaMbha kahevA. temAM bahigiri viThaMbha-427ra8/11 yojana che. tenI upapatti A pramANe - dharaNItalathI saumanasa sudhI jatAM meranI uMcAI 63,ooo yojana atikrAMta thatAM 11 bhAgathI pa230 Ave. A rAzi dharaNItale rahela meru vyAsamAMcI10000mAMthI bAda karatAM yazokata pramANa Ave che. bahigiri paridhi-135116/11 yojana che. aMtargari viThaMbha-3272-8/11 yojana che. upapatti A rIte - bahigirinA viThaMbhathI baMne bAju be mekhalAno vyAsa 500-5oo yojana bAda karatAM cokta pramANa Avaze. * * * naMdanavanamAM vApInA nAmo A che, te ja kramathI kahe che - sumanA, saumanasA, saumanAMzA, manoramA tathA uttaraku, devakara, vAripeNA, sarasvatI tathA vizAlA, mAghabhadrA, abhayasenA, rohiNI tathA bhadrotarA, bhadrA, subhadrA, bhadrAvatI. have cothuM vana kahe che - * sUtra-199 - bhagavan! meru parvatamAM paMDakavana nAme vana kyAM kahela che ? gautama ! saumanasavananA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI 35,000 yojana uddha-uMce jaIne, ahIM meru parvatanA zikharatale aMDakavana nAme vana che. 494 yojana cakravAla vikaMbhathI, vRtta, valayAkAra saMsthAne rahela che, te meTa cUlikAne cotaraphathI parivarIne rahela che. tenI paridhi 316ra yojanathI kaMIka vizeSAdhika che. te eka pAvaravedikA ane eka vanakhaMDathI parivRtta che, cAvata kRSNAdi patra yukta, yAvatu devo tyAM Azraya le che. paMDakavananA bahumadhyadeza bhAgamAM, ahIM mesUlijha nAme cUlikA kahela che. te 40 yojana uM-uMcI, muLamAM 1ra yojana pahoLI, madhyamAM ATha yojana pahoLI, upara cAra yojana pahoLI che. mUlamAM sAtireka 37 yojana, madayamAM sAtireka-5-yojana, upara sAdhika-1ra-yojana paridhithI che. mULamAM vistarNa, 196 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra maNe saMkSipta, upara pAtaLI, gopuccha saMsthAne saMsthita, sarva vaiDUmiya, vaccha che. te eka pAvaravedikAthI parivRtta che rAvata tenA upara bahusamaramaNIya bhUmibhAgamAM bahu madamahezabhAgamAM yAvata siddhAyatana che. te eka koza lAMbu, adhakoza pahoLuM, dezona eka koza urva-uMcu, anekazata staMbho upara rahela che, cAvatu dhUpakaDachAM che. meTa cUlikAnI pUrve aMDakavanamAM 50-cojana jaIne, ahIM eka moTuM bhavana kahela che. jema saumanasamAM pUrva varNita AlAno bhavana-puSkariNI-prAsAdAvatuMsaka kahyuM che, te ja AlAvo ahIM jANavo. yAvatuM zakrendra ane IzAnendranA pAsAdAvataMsaka, te ja parimANathI pUrvavat che. * vivecana-199 : prasta spaSTa che. uttaramAM saumanasavananA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI upara 36,000 yojana jaIne, tyAM meru parvatanA zikharatale aMDakavana che, ItyAdi (sUjhAIvatu jANavuM. jema naMdanavana merane cotaraphathI parivRta che, tema A mecUlikAne parivarIne rahela che. * x - je paMDakavane vIMTAIne rahela che, te cUlikA kyAM che ? gaMDaka vana madhyamAM baMne cakavAla vilaMbhano je vicAla, tenA aMtaramAM meranI cUlikA-zikhA samAna mera cUlikA kahela che. pramANAdi simAryavat che] te nIlavarNapaNAthI sarva vaiDUryamayI che. have sUnamAM na kahela chatAM vAcakonI apUrva artha jijJAsAthI cUlikAnA ISTa sthAne vikuMbha jANavAno prasaMgagati-upAya lakhIe chIe - jemake temAM adhomukha gamanamAM A karaNa che - calikAnA sarvoparibhAgathI utarIne jyAM yojanAdi atikAMta thatAM vikaMbhajijJAsAthI te atikrAMta yojanAdimAM pAMca vaDe bhAMgatA labdha sazi cAra vaDe yukta tyAM vAsa thAya. temAM uparItalathI 20 yojana utarIne 20 laI, tene pAMcathI bhAMgatA cAra Ave, temAM cAra umeratAM ATha thAya. te vikuMbha thayo. ema bIje paNa kahevuM. e ja rIte urvamugatithI vikaMbha jANavAnI rIta paNa batAvI che - X- jemake maLathI 20 yojana uMce jaIne, pachI 20 letA, tene pAMca vaDe bhAMgatA cAra yojana Ave. tene 12-yojanamAMthI bAda karatAM ATha Ave. ATalo mULathI upara 20-jojanamAM viThaMbha Avaze. - x - 4 - bAra yojana pramANa cUlikAnA vyAsathI ArohI 40 yojana jatAM ATha yojana baTita thAya, avarohatA teTalAM ja vadhe che. tethI birAzi A rIte thAya - 40/8/1 - madhyarAzine aMtyarAzithI guNI, eka vaDe guNatA te ja zazi Ave, tene Adha zazithI bhAMgatA - 15 Ave. - x - AnA bahusamaramaNIya bhUmibhAga, siddhAyatananuM varNana atidezathI kahe che. A cUlikA upara bahusamaramaNIya bhUmibhAga kahela che. * x * tenA bahumadhyadeza bhAgamAM siddhAyatana kahevuM. [varNana strArthavata ahIM prastuta vanamAM bhavana-prAsAdAdi vaktavyavAnuM sUtra - meru cUlikAnI pUrve paMDakavanamAM 50 yojana jaIne ahIM eka moTuM bhavana-siddhAyatana kahela che. ema ukta AlAvAthI je saumanasa vanamAM pUrve - Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/199 197 naMdanavana prastAvamAM kahyuM te lAvo, kUTane vajIne siddhAyatanAdi vyavasthAghAyaka samAna lAvo che, te ja ahIM bhavanAdimAM jANavo. - 4 - graMyAMtarathI ahIM vApInA nAmo kahe che - IzAna prAsAdamAM paMDA, paMDraprabhA, sukatA, tAvatI Aneya prAsAdamAM kSIrasA, IrasA, amRtarasA, vAruNI. naiRta prAsAdamAM zaMkhotarA, zaMkhA, zaMkhAva. balAhakA che. vAyavyapAsAdamAM - puSpottA, puSpavatI, suSupA, puSpamAlinI. have abhiSekazilAnI vaktavyatA kahe che - * sUtra-20o : bhagavana! pAMDakavanamAM keTalI abhiSeka zilAo kahelI che ? gautama! cAra abhiSeka zilA che, te A pramANe - pAMDuzilA, pAMDukaMbhalazilA, katazilA, tarkabalazilA. bhagavatu paMDakavanamAM pAMDuzilA nAme zilA kyAM kahI che ? gautama / mera cUlikAnI pUrve pAMDukavananA pUrva cheDe, ahIM pAMDukavanAM pAMDu zilA nAme zikSA kahela che. te uttara-dakSiNa lAMbI, pUrva-pazcima pahoLI, ardha caMdra saMsthAnA saMsthita, 5oo yojana lAMbI, ra5o yojana pahoLI, 4-jojana jaDI, sarva suvarNamayI, svaccha, vedikA-qnakhaMDathI cotaraphathI parivarita che. varNana pUrvavat kahevuM. " te pAMDuzilAnI cAre dizAmAM cAra TisopAnapatirUpaka kahela che, yAvata toraNAnuM varNana karavuM. pAMDazilAnI upara bahurAma ramaNIya bhUmibhAga kahela che cAvatuM tyAM devo Azraya le che. te bahurAma ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAgamAM uttara-dakSiNe ahIM be sIMhAsana kahela che, te paoo dhanuNa lAMbA-pahoLA, 50 dhanuSa jADA che. sIMhAsana varNana vijayakUSya vajIne pUrvavat kahevuM. temAM je uttaranuM sIMhAsana che. tyAM ghamAM bhavanapati, vyaMtara, jyotika, vaimAnika devo ane devIo vaDe kacchAdinA tIrthakrano abhiSeka kare che. temAM je dakSiNa bAjunuM sIMhAsana che, tyAM ghaNAM bhavanapati Adi devo ane devIo vAdi vijayanA tIrthono abhiSeka kare che. bhagavat / heDakavanamAM pAMDu kaMbalazilA nAme zilA kI kahela che ? gautama mera cUlikAnI dakSiNe pAMDukalanamAM dakSiNa cheDe, ahIM hAMDukavanamAM pAMDukebala zilA nAme zilA kahela che. te pUrva-pazcima lAMbI, uttara-dakSiNa pahoLI, pUrvavava pramANathI kathana kahevuM yAvata tenA bahurAma ramaNIya bhUmibhAganA bahu madhyadeza bhAgamAM ahIM eka moTuM sIMhAsana kahela che. siMhAsananuM pramANa pUrvavatuM. tyAM ghaNAM bhavanati Adi devo bharatakSetranA tIrthakarono abhiSeka kare che. bhagavana paMDrakavanamAM katazilA nAme zilA kyAM kahI che ? gautama ! mera cUlikAnI pazcime, pAMDukavananI pazcimI cheke, ahIM khaMDakavanamAM tazilA 198 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra nAme zilA kahela che. te uttaradakSiNa lAMbI, pUrva-pazcima pahoLI che, cAvat pramANa pUrvavatuM, sarva tapanIyamayI, svaccha che. uttara-dakSiNamAM ahIM be sIMhAsano kahelA che. temAM je dakSiNanuM ssahArAna che, tyAM ghaNAM bhavanapatyAdi devo pakSa AdinA tIrthakarono abhiSeka kare che. temAM je uttaratuM sIMhAsana che, tyAM yAvat vAdinA tIrthakarano abhiSeka kare che. - bhagavana! pAMDakavanamAM kata kaMbalAzinA nAme zikSA kyAM kahela che? gautamAM mera yulikAnI uttare, pAMDakavananA uttaranA cheDe, ahIM pAMDukavAmAM tarkabalA zilA nAme zilA kahelI che, te pUrva-pazcima lAMbI, uttara-dakSiNa pahoLI, sarva tapanIyamayI, svaccha cAvata madhyadezabhAgamAM sIMhAsana che. tyAM ghaNAM bhavanapatI Adi devadhelIo yAvat airAvatanA tIrthakarone abhiSeka kare che. * vivecana-20o - bhagavana! pAMDukavanamAM keTalI abhiSeka-jina janmasnAtrane mATenI zilA kahelI che ? gautama ! cAra. te A - pAMDuzilA Adi. bIje tenA nAma pAMDukaMbalA, atipAMDukaMbalA, raktakaMbalA, atirakta kaMbalA che. have pahelI zilAnuM sthAna-meTu cUlikAnI pUrve ItyAdi * x * simArNavat jANavuM] - x * 500 yojana mukhavibhAge, 50 yojana madhyabhAge, parama vyAsanA saMbhavathI ardhacaMdrAkAra kSetra ja che. tethI ja A paramavAsanA zaravathI lAMbu, jIvApaNAthI parikSepa dhatupRSThavathI tene karaNa rItithI jANavuM. - X - X * tenI vakatA cUlikA samIpe che, saraLatA sva-sva dizAkSetra abhimukha che. vedikA ane vanakhaMDanuM varNana kahevuM. cAra yojananI zilA durAroha che, tethI Arohaka kahe che - tenI cAre dizAmAM basopAna pratirUpaka kahela che. toraNa sudhI tenuM varNana kahevuM. have tenuM bhUmi saubhAgya kahe che - te pAMDuzilA upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga kahela che yAvatuM devo bese che, suve che ItyAdi. have abhiSeka varNana kahe che - tyAM DIka madhyadeza bhAgamAM be abhiSeka sIMhAsana-jinajanmAbhiSekane mATe pITha kahela che. [varNana sUprArthavatuM temAM uparanA bhAge vijaya nAme caMdaravo na kahevo. kemake te zilA sIMhAsana anAcchAditadezamAM rahela che. ahIM sIMhAsananI laMbAI-pahoLAI tulya hovAthI samacaturasa kahela che. ahIM eka ja sIMhAsanamAM abhiSeka thaI zake che, to zA mATe be sIMhAsana kahelA che ? te be siMhAsanamAM je uttara bAjunuM sIMhAsana che tyAM kacchAdi ATha vijayanA tIrthakaro janmotsavArthe havaDAve che. jyAre dakSiNa bAjunA siMhAsane vasAdi ATha vijayanA tIrthakarono abhiSeka thAya che. A artha che - A zilA pUrva dizA abhimukha che, tyAM pUrva mahAvideha kSetra che, tyAM eka sAthe be tIrthakarono janma thAya che, temAM sItAnA uttara digavartI vijayamAM jameva tIrthakara uttara dizAvartI siMhAsana abhiSikta karAya che. e rIte dakSiNa dizAvartI vijayamAM janmela tIrthakarano abhiSeka dakSiNa dizAvarta sIMhAsane thAya che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/200 19 200 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 have bIjI zilA vize - meru cUlikAnI dakSiNe ItyAdi sUgArma vadhu jANavuM. ukta AlAvAthI te zilAnI laMbAI 500-nyojana, arjuna suvarNa vaNadi kahevA cAvatu bahumadhyadeza bhAgamAM eka moTuM sIMhAsana che, - x * x * tyAM ghaNAM bhavanapati Adi devo bharata kSetrotpanna tIrthaMkarano abhiSeka kare che. [zaMkA pUrvanI zilAmAM be siMhAsana che, ahIM eka kema? A zilA dakSiNa dizAbhimukha che, tyAM bharatotra che. tyAM eka kALe eka ja tIrthakara utpanna thAya che, tenA abhiSeka mATe eka sIMhAsana karyuM. dhe trIjI zilA - A sUtra pUrvanA zilAnA AlAvAthI jANavuM kevaLa varSathI saMpUrNa tapanIyamaya * ktavarNa, be siMhAsana, te pazcima abhimukha che, tenI sAmenuM kSetra pazcima mahAvideha che - sItodAnA dakSiNa ane uttara rUpa be bhAgavALuM che. tyAM pratyeka vibhAgamAM ekaika jinanA janmano ekasAthe saMbhava hovAthI be kahyA. temAM dakSiNanA siMhAsane pahmAdi ATha vijayanA jinezvarane havaDAve. uttara bhAgamAM rahela vaprAdi ATha vijayamAM janmelano abhiSeka thAya. have cothI zilA - badhuM bIjI zilAnusAra kahevuM. varNathI sarva tapanIyamaya, zrI pUjyae badhI arjuna svarNavarmI kahI che. ahIM aivata kSetranA jinezvastro abhiSeka thAya ItyAdi - 4 - have merunA kAMDanI saMkhyA pUche che - * satra-201 - bhagavAna ! meru parvatanA keTalAM kAMDa kahyA che ? gautamAM traNa kAMDa kA che, te A - nIrono kAMDa, madhya kAMDa, uparano kAMDa. bhagavanA mera parvatano nIcalo kAMDa keTalA prakAre kahyo che? gautama! 1ooo yojana UMcAIthI kahela che. madhyama kAMDanI pRcchA, gautama ! 63,ooo yojana uMco kahela che. upalAkAMDanI pRcchA, gautama! 36,ooo yojana UMcAIthI kahela che. e pramANe pUrvApara sahita meru parvata lAkha yojanA kahela che. * vivecana-201 - bhagavan! meru parvatanA keTalA kAMDa kahyA che ? kAMDa eTale viziSTa pariNAmAnugata viccheda-parvata kSetrano vibhAga. gautamI traNa kAMDa kahela che. adhistana, madhyama, uparitana. pahelo kAMDa keTalAM prakAre che ? pRthvI - mATI, upala-pASANa, vaja-hIrA, zarkara-kAMkarA. enAthI yukta meruno kAMDa che. A pahelAM kAMDa 1000 yojana pramANa che. [zaMkA pahelAM kAMDanA cAra prakArathI A 1000 yojanane cAra vaDe bhAMgatA ekaika prakAranA catuza hajAra pramANa kSetratA thAya tathA viziSTa pariNAmAnugata vicchedathI te ja kAMDa saMkhyA kema na vadhI jAya? [samAdhAna kavacita pRthvI ke upala ke vaja ke zarkarA bahala. arthAta ukata cAra sivAya bIjA kIpaNa aMkaranAdi tenA AraMbhaka nathI, tethI pRthvI Adi rUpa vibhAga abhAvathI nathI, kAMDa saMkhyAnA vadhavAno avakAza nathI [2] madhyakAMDa vastupRcchA - sphaTikarana, suvarNa, rUpuM, zeSa pUrvavatuM. have trIjo upalo kAMDa - te ekAkAra athata bhedarahita che. saMpUrNa jAMbunada-bAla suvarNamaya che, kAMDanA parimANathI meru parimANa kahe che - merano nIcalo kAMDa keTalAM bAhalya-uMcAIthI kahela che ? 1000 yojana, madhyamakAMDanI pRcchA - svayaM kahevI. gautama ! 63,000 yojana uMcAI kahI. AnA dvArA bhadrazAla vana, naMdanavana, saumanasavana, be aMtaramAM A badhuM madhyamakAMDamAM AvI jAya che, jyAre samavAyAMgamAM bIjo kAMDa vibhAga 38,000 yojana uMco kahela che, te matAMtara jANavuM. upalo kAMDa 36,000 yojana uMco che. e rIte badhAM maLIne eka lAkha yojana sarva saMkhyA che. (zaMkA) 4-pojana pramANa evI zirastha cUlikA meru pramANa maLe kema kahI nathI ? kSetra tApaNAthI tene gaNela nathI. purapatI uMcAInI gaNanAmAM mastake rahelA kezapAzanI jema gaNela nathI. - X - have merunA siddhAMta prasiddha 16-nAmo kahe che - * sUTa-202 thI 205 : rihara bhagavAna ! meru parvatanA keTalA nAmo kahelA che ? gautama / 16nAmo kahelA che, te A pramANe - [23] soLa nAmo - (1) meTa (2) manorama, (3) sudarzana, (4) svayaMpabha, (5) girirAja, (6) ranoraaiya, (3) ziloracaya, (8) lokamaNa, (9) maMdara ane (10) nAbhi. [24] - (11) accha, (12) suvid, (13) sUryAvaraNa, (14) uttama, (15) dizAdi, (16) avatasa. [25] bhagavat ! meru parvatane meru parvata kema kahe che ? gautama / mera parvata mera nAmaka mahaddhika yAvata palyopama sthitika deva vase che. te kAraNathI he gautama ! tene meru parvata kahe che athavA pUrvavatuM. * vivecana-202 thI 205 - bhagavanmeru parvatanA keTalo nAmo kahelA che ? gautama! soLa, maMdara Adi, be gAyA che. maMdara devanA yogathI maMdara. e rIte mera devanA yogathI meTa. [zaMkA] meranA e rIte be svAmI nahIM thAya ? [samAdhAnaeka ja devanA be nAmo saMbhave che, tethI koI zaMkA na karavI. nirNaya to bahuzruta jANe. devone paNa ati surUpapaNe ramaNa karAve. tethI manorama. zobhana jAMbUnadamayatAthI ratnabahulatAthI manane sukhakara darzana jenuM che, tethI sudarzana. ranabahulatAthI svayaM AdityAdi nirapekSa prabhA-prakAza jeno che te, svayaMpabha. badhAM ja garimAM uMco hovAthI ane tIrthakara janmAbhiSekanA AzrayapaNAthI rAjA hovAthI girirAja. ranono vividhatAthI prabaLapaNe upacaya jemAM che te noaiya, tathA zilApAMDuzilAdinA mastaka upara saMbhave che, tethI ziloccaya. tathA lokanI madhya, kemake sarvaloka maNe varte che mATe lokamadhya. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/202 thI 205 201 (zaMkA) loka zabdathI cauda rAjalokamAM paNa vyAkhyAta che. samabhUtalathI ratnaprabhAthI asaMkhyAta yojana koTithI atikAMta hovAthI lokamaLa, paNa tyAM merano asaMbhava che, tethI ukata vyAkhyA bAdhita che. jo lokazaGdathI tIlokanA 1800 yojana pramANa uccatva AmAM aMtalInatvathI che, to Anu loka madhyavartItva kaI rIte samajavuM ? | (samAdhAna) tIchalokamAM tIcha bhAganA cAla AkAra coka rAja pramANa laMbAI-pahoLAInI ahIM lokazabdathI vivakSA karatA tenI madhye meru che. * * * * * e pramANe 'nAma.' loka zabdanA saMyojanathI lokanAbhi. ahIM bhAvanA pUrvavatu ja che. jI - sunirmala, kemake jAMbunada rananI bahulatA che. samavAyAMgamAM 'abhya' ema pATha che. temAM AnA vaDe aMtarita sUryAdi asta kahela che. A pUrva-pazcima mahAvidehanI apekSAthI jANavuM. kAryano kAraNamAM upacArathI rAta. sUrya, upalakSaNathI caMdrAdi pradakSiNAthI phare che, jene te sUyavid. tathA sUrya vaDe, upalakSaNathI caMdragraha-nakSatrAdi vaDe cotarapha bhramaNa zIlatAthI vITe che, mATe sUryAvaraNa. badhAM girimAM unnatavaNI utama che samavayAMgamAM ahIM "uttara" evo pATha che. *X - X - X * dizAnI Adi hovAthI te 'digAdi' kahyo. rucakAdi dizAvidizAno prabhava, aSTapradezAtmaka rUcaka meru madhyavartI che, tethI merane paNa 'digAdi' kahela che. mathartNa * zikhara, girimAM zreSTha. have tenuM niyamana kahevA-16-kahyuM. mahAvideha kahyuM. have nIlavaMtagiri kahe che - * sUtra-206 thI 208 - (ra06] bhagavana / jaMbudvIpa dvIpamAM nIlavaMta nAme vAdhira parvata kyAM kahela che ? gautama! mahAvideha kSetranI uttare, ramyakravarSanI dakSiNe, pUrvI lavaNa samudranI pazcime, pazcimI lavaNa samudranI pUrve ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM nIlavaMta nAme varSadhara parvata kahela che. te pUrva-pazcima lAMbu, uttara-dakSiNa pahoLuM che. niSedhanI vakatavyA mujaba nIlavaMtanI kahevI. vizeSa e ke - jIvA dakSiNe, dhana utare che. tyAM kesarIdraha che. dakSiNamAM temAMthI sItA mahAnadI nIkaLe che, tyAMthI uttarakuramAM vahetI baMne camaka parvata tathA nIlavaMta-uttarakuru-caMdra-airAvata-mAlyavaMtadrahane be bhAgamAM vibhakta karatI-karatI, 8,ooo nadIo vaDe ApUrita thatI-thatI bhadrazAlavanamAM vahetI-vahetI mera patithI be yojana dUrathI pUrvAbhimukha vaLIne, nIce mAlyavaMta vakSaskAra parvatane cIratI meru parvatanI pUrve pUrva videhakSetrane be bhAgamAM vibhAjIta karatI-karatI ekaika cakad[vijayamAM aThThAvIsa-aThThAvIza hajAra nadIo vaDe ApUrita thatI-thatI kula-5,32,ooo nadIo sahita nIce vijayathAnI jagatane cIratI pUrva lavaNasamudramAM praveze che bAkI badhuM pUrvavatu. e pramANe nAkriAMta paNa uttarAbhimukha vahetI jANavI. pharka eTalo ke - gaMdhApAtI vRtta vaitAdya parvatanI yojanathI dUra pazcimAbhimukha vaLIne jAya, bAkI pUrvavatu, pravahe ane mukhe-praveze hakiAMta salilA nadI samAna bAkI badhuM 202 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra kahevuM. bhagavAna ! nIlavaMta vadhira parvatamAM keTalAM kUTo kahelA che ? gautama ! nava kUTo kahyA che. te A pramANe - [20] siddha, nIla, pUrvavideha, sItA, kIrti, nArI, avaravideha, myaka ane upadani phUTa (ra08) A badhAM kUTo paoo yojana che. sajadhAnI uttaramAM. bhagavanA nIlavaMta vadhira parvatane nIlavaMta vadhira parvata kema kahe che? gautamAM nIla, nIlAvabhAsa, nIlavaMta nAme mahAhika cAvatu deva ahIM vase che. A parvata sarva vaivyamaya che, tethI nIlavaMta kahevAya che, sAvana A nAma nitya che. * vivecana-206 thI 208 - bhagavana! jaMbudvIpa dvIpamAM nIlavaMta nAme varSadhara parvata keTalAM kahela che ? spaSTa che. vizeSa e - ramya kSetra mahAvidehathI para yugmI manuSyanA AzrayabhUta che, tenI dakSiNe niSadanA sAmyapaNAthI kahe che - nISadhanI jema nIlavaMtanuM paNa kathana karavuM. vizeSa e - navA - parama laMbAI dakSiNathI, dhanupRSTha uttI che. ahIM kesarI draha che. [bAkI sUtrArthavata jANavuM] - x * x - bAkInA pravAha vyAsa-uMDavAdi, niSaghathI nIkaLatI sItodAnA prakaraNamAM kahela che, temaja ahIM kahevuM. have AmAMthI ja uttarathI pravRta nArIkAMtA nadIno atideza kare che. ukata nyAyathI nArIkAMtA paNa uttarAbhimukhI jANavI. arthAta jema nIlavaMtamAM kezarIdrahathI dakSiNAbhimukhI sItA nIkaLIne, tema nArIkAMtA paNa uttarAbhimukhI nIkaLIne, samudra praveza paNa tema haze. tevI AzaMkAthI kahe che - ahIM vizeSatA e che ke - gaMdhApAtIthI yojanathI dUra pazcimAbhimukha jaIne, ItyAdi badhuM harikAMtA salilAvat kahevuM. " te A rIte - ramya phonane be bhAgamAM vibhakta karatI-karatI 56,000 nadIo sahita jagatIne nIcethI vidArIne pazcimathI lavaNasamudramAM praveze che. AmAM pravAha-mukha-vyAsAdi na kahevA. samudra pravezamAM adhika AlAvAne kahela che. tethI tene pRthak kahe che - pravahamAM ane mukhamAM jema harikAMtA nadI che, te A rIte - pravAhamAM 5yojana pahoLI, mukhanA udvedhamAM ardhayojana, mukhe 50 yojana, pAMca yojana udvedhathI che. ItyAdi - 4 - have kUTo vize prazna - nIlavaMta varSadhara parvatamAM keTalA kUTo che ? nava kUTo kahyA che - siddhAyatana kUTAdi. tenI saMgraha gAyA gumAM kahI che. jemake - siddhasiddhAyatana, nIlavaMta-nIlavaMta vakSakArAdhipati kUTa, pUrva videhAdhipati kUTa, sItA devI kUTa, kIrti-kesarIdraha devIkUTa, nArI-nArIkAMtAnadI devI kUTa, aparaaparavidehAdhipati kUTa, ramyak - ramya kSetrAdhipakUTa, upadarzana kUTa. A badhAM kUTa himavaMtakUTa vat jANavA. 500 yojana uMcA che kUTAdhiponI rAjaghAnI meranI uttaramAM che. have tenA nAmanuM kAraNa pUche che - cotho varSadhara parvata, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/206 thI 208 nIlavarNI, nIlaprakAza, nIkaTanI vastune nIlavarNI kare che. tethI nIlavarNa yogathI nIlavaMta ItyAdi >> X - have pAMcamuM kSetra kahe che - * sUtra-209 thI 211 : 203 [29] bhagavan ! jaMbUdvIpa dvIpamAM ramyak nAme kSetra mAM kahela che ? gautama ! nIlavaMtanI uttare, rukimanI dakSiNe, pUrvI lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNa samudranI pUrve, e pramANe jema hariva, kahyuM, tema ramyak kSetra paNa kahevuM. vizeSa e ke - dakSiNamAM jIvA che. uttaramAM dhanu che, bAkI pUrvavat. bhagavan ! ramyak kSetramAM gaMdhApAtI nAme vRtta vaitADhya pati kyAM kahela che ? gautama ! narakAMtAnI pazcime, nArikAMtAnI pUrve, ramyak kSetranA bahumadhyadeza bhAgamAM, ahIM gaMdhAtI nAme vRtta vaitADhya parvata kahela che. jema vikaTapAtI che, tema gaMdhApAtInI vatavyatA kahevI. artha - ghaNAM utpalo yAvat gaMdhApAtI varNanA, gaMdhApAtI prabhAvALA po che, ahIM mahaddhika yAvat palyopama sthitika daiva te nAme vase che. rAjadhAnI uttaramAM che. bhagavan ! kayA kAraNe tene ramyak va-kSetra kahe che? gautama ! ramyak varSa ramya, ramyaka, ramaNIya che. ahIM ramyak nAme deva yAvat vase che. te kAraNe ramyak varSa kahe che. bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM kima nAme varSadhara parvata kayAM kahela che ? gautama ! ramyAsanI uttare, hairaNyavat kSetranI dakSiNe, pUrvI lavaNasamudranI pazcime, pazcima lavaNasamudranI pUrve, ahIM budvIpa dvIpamAM kamI nAme varSadhara parvata kahela che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo che. e pramANe je mahAhimavaMtanI vaktavyatA che, te ja rukamInI paNa che. vizeSa e ke - dakSiNamAM jIvA, uttaramAM dhanu, bAkI badhuM mahAhimavaMtavat che. tyAM mahApuMDarIka nAme draha che. tenI dakSiNathI narakAMtA nadI nIkaLe che. te rohitA nadInI jema pUrvI lavaNasamudramAM maLe che. rUyakUlA nadI uttarathI jANavI, jema harikAMtA nadI kahI tema jANavI. narakAMtA nadI paNa pazcimathI vahe che. bAkI pUrvavat. bhagavan ! rukamI varSadhara parvate keTalA phUTo kahelA che ? gautama ! ATha phUTo kahyA che, te A pramANe - [210] siddha, kamI, ramyak, narakAMtA, buddhi, rUmyakUlA, hairaNyavaMta ane maNikaMcana, e ATha phUTa rukamImAM che. [21] ukta badhAM phUTo 500-yojana uMcA che, rAjadhAnI uttaramAM che. bhagavan ! kayA kAraNe tene kamI varSadhara parvata kahe che ? gautama ! kamI varSadhara parvata rajata, rajata, rajatabhAsa, sarva ratamaya che. tyAM TukamI nAme palyopama sthitika deva yAvat vase che. te kAraNe hai gautama ! eka kahe che ke te TukamI [sukhI parvata che. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM hairaNyavaMta nAme vakSetra kyAM kahela che ? gautama ! TukI parvatanI uttare, zIkharI parvatanI dakSiNe, pUrvI lavaNasamudranI pazcime, pazcimI lavaNasamudranI pUrve, ahIM jaMbudvIpa dvIpamAM hairaNyavata kSetra kahela che. e pramANe hemavaMta kSetravat hairaNyavaMta kahevuM, vizeSa e ke - dakSiNamAM jIvA, ghanu uttaramAM, bAkI badhuM pUrvavat bhagavan ! hairaNyavaMta kSetramAM mAhyavaMtaparyAya nAme vRtavaitADhya parvata karyAM kahela che ? gautama ! suvarNakUlAnadInI pazcime, rUAyakUlAnadInI pUrve, ahIM hairaNyavaMta kSetranA bahumadhyadeza bhAgamAM mAhyavaMta paryAya nAme vRdvaiitADhya parvata kahela che. jema zabdapAtI kahyo tema mAvaMta yi paNa jANavo. artha-utpala, po mAlyavaMta prabhAvALA - mAlyataMta varNanA-mAlyataMtavabhiA che, prabhAsa, nAme ahIM mahaddhika. palyopamasthitika deva vase che, te kAraNe rAjadhAnI uttaramAM che. bhagavan ! kayA kAraNe tene hairaNyavaMta kSetra kahe che ? gautama ! hairaNyavaMta kSetra kamI tathA zikharI varSadhara parvatothI be bAjuthI gherAyela, nitya hiraNya de che, nitya hiraNya choDe che, nitya hiraNya prakAzita kare che, tathA hairaNyavaMta nAme deva ahIM vase che, te kAraNe bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM zikharI nAme varSadhara parvata kayAM kahela che ? gautama ! hairaNyavaMtanI uttare, airAvatanI dakSiNe, pUrva lavaNa samudranI pazcime, pazcimI lavaNa samudranI pUrve e pramANe jema laghuhimavaMta parvata kahyo, tema zikharI parvata paNa kahevo. vizeSa e ke jIvA dakSiNamAM, dhanu uttaramAM, bAkI - 204 badhuM pUrvavat zikharI parvata upara puMDarIka draha che. tenA dakSiNa dvArathI suvarNakUlA mahAnadI nIkaLe che. te rohitAMzA nadInI mAphaka pUrva lavaNasamudramAM jaIne maLe che. e pramANe jema gaMgAsiMdhu mahAnadIo che, temaja ahIM katA ane stavatI mahAnadI jANavI. skatA pUrvamAM ane tavatI pazcimamAM vahe che. bAkI badhuM pUrvavat kahevuM. bhagavan ! zikharI varSadhara parvatamAM keTalA phUTo kahelA che ? gautama ! agiyAra phUTo kahelA che, te A pramANe - (1) siddhAyatana phUTa, (2) zikharI phUTa, (3) hairavaMta phUTa, (4) suvarNakUlA phUTa, (5) surAdevI kUTa, (6) tA phUTa, (7) lakSmI phUTa, (8) rAvatI phUTa, (9) IlAdevI kUTa, (10) airavata phUTa ane (11) tiiichi phUTa. badhAM phUTo 500 yojana uMcA che. temanA adhiSThAtAnI rAjadhAnI merunI uttaramAM che. bhagatanA kayA kAraNe tene zikharIvarSadhara parvata kahe che? gautama! zikharI varSadhara parvatamAM ghaNAM phUTo zikharI saMsthAna saMsthita che. te sarve ratnamaya che. tathA zikharI nAme deva sAvat ahIM vase che. te kAraNathI tene zikharI parvata kahe che. bhagavan! jaMbudvIpa dvIpamAM aivata nAme vakSetra kyAM kahela che? gautama! zikharI parvatanI uttaramAM, uttara lavaNa samudranI dakSiNe, pUrvI lavaNasamudranI pazcime, Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 06 4 - 4/209 thI 211 205 pazcimI lavaNasamudranI pUrve ahIM jaMbUdvIpa dvIpamAM airAvata nAme phrema kahela che. auravatama sthANu bhahula, kaMTaka bahula che. e pramANe jema bharAphajhanI vakatavyatA che. temaja bhadhu saMpUrNa airavatamAM paNa jANavuM. te cha khaMDa sAdhana sahita, nikamaNa sahita parinivaNi sahita che. pharka mAtra e ke - airAvata nAme cakravartI che, airAvata nAme tyAM deva che. te kAraNe airavatatra evuM nAma che. * vivecana-209 thI 211 ; prajJa spaSTa che. uttara sUtramAM nIlavaMtanI uttaramAM, kima-have kahevAnAra pAMcamo varSadhara parvatanI dakSiNamAM, e pramANe jema harivarSa temaja ramyaka homa kahevuM. je vizeSa che te navAM ItyAdithI sUtrakAre sAkSAt kahela che, je spaSTa che. have je nArIkAMtAnadI kahI te ramya kSetramAM jAya che, gaMdhApAtI vRta vaitADhyane eka yojana dUrathI, to A gaMdhApAtI kyAM che? tema pUche che. bhagavanI myaka phomamAM gaMdhApAtI vRta vaitADhya kyAM che? gautama! narakAMtA mahAnadInI pazcime nArIkAMtAnI pUrve, ramya varSanA bahu madhyadeza bhAgamAM ahIM gaMdhApAtI vRtavetAryA che. jema vikaTApAtI, harisvarNa kSetra sthita vRtavaitAdyanA uccasva Adi che, temaja gaMdhApAtInA paNa kahevA. je savistara nirUpita zabdApAtIno atideza choDIne viTApAtIno atideza karyo, temAM tulya kSetra sthitikatva hetu che. ahIM je vizeSa che, te kahe che - artha A rIte - kahevAnAra ghaNAM utpalo cAvatu gaMdhApati nAme bIjA vRtavaitADhya che, te varSanA arthAt gaMdhApAtI varNa samAna, kemake raktavarNI che, gaMdhApAtI vrata vaitADhaya AkAranA kemake badhe samapaNe che, te varNa, te AkAratvathI gaMdhApAtI kahe che. ahIM pA nAme mahartika, palyopamasthitika deva vase che, tethI tenA yogathI, tenA svAmItvanI gaMdhApAtI, videza nAma chatAM nAmanA anvaryanI upapatti, pUrve kahela che. * x - ( dhe ramyak kSetranA nAmanuM kAraNa kahe che - bhagavankayA kAraNathI ramyogane ramyatra kahe che ? gautama ! ramyapha varSa - vividha kalpavRkSothI krIDA kare che, svarNamaNi khacita evA pradezothI ati ramaNIyapaNe rati viSayatAne lAve che, mATe ramya, ramyathI ramya, ramaNIya - A traNe ekArthika zabdo che. te ramyatAnA atizayanA pratipAdanArthe che. ramya deva yAvatuM tyAM vase che, tethI myaka. have pAMcamo vaghara - jaMbUlIpa dvIpamAM kamI nAme varSaghara parvata kayAM kahela che ? gautama! ramya5 varSanI uttaramAM, kahevAnAra hairAyavata zotranI dakSiNamAM, ItyAdi sUgAryavat jANavuM. rukamI parvata pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, e pramANe jema mahAhimavaMta varSadharanI vaktavyatA che, temaja kimanI paNa jANavI. paraMtu dakSiNamAM jIvA, uttaramAM dhatupRSTha kahevuM. bAkI vyAsa Adi bIjA varSadharanA prakaraNamAM kahela che, tema jANavA. jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 ahIM mahApuMDarIka draha che, te mahApaddhaha samAna jANavo. ahIMthI nIkaLIdakSiNa dvArethI nakAMtA mahAnadI jANavI. ahIM kaI nadI kahevI ? te jaNAve che . jema rohitA pUrvathI samadramAM jAya che - jema rohitA mahAhimavaMtanA mahApadmadrahathI dakSiNathI nIkaLIne pUrva samudramAM jAya che, tema A paNa prastuta varSadharathI dakSiNathI nIkaLI pUrvamAM samudramAM maLe che. rUAyakalA uttara toraNathI nIkaLatI jANavI. jema harikAMtA harisvaryakSetra vAhinI mahAnadI pazcima samudramAM jAya che. have narakAMtAnA samAna kSetra vartitvathI harikAMtAthI rUdhyakUlA paNa rohitAnA atidezathI kahevI yogya che tethI kahe che - girigaMtavya, mukha, mUla, vyAsa, nadI saMpadAdi temaja kahevA. kemake samAna phoravartI nadI prakaraNokta ja che. ItyAdi * x - - have kUTa vaktavyatA kahe che - bhagavatu ! kima parvatamAM keTalA kuTo kahelA che ? gautama ! ATha kUTo kahelA che, te A pramANe - pahelo samudranI dizAmAM siddhAyatanakUTa, pachI pAMcamAM varSadharanA svAmIno rukimaNUTa, ramyokAdhipatidevano myakUTa, nakAMtAdevIkUTa, buddhikUTa, mahApuMDarIdraha devIkUTa, rUkUlanadI devIkUTa, hairAgyavaMta kSetrAdhipati devano hairamyavaMtakUTa, maNikAMcana kUTa. ukata badhAM kUTa 500 yojana uMcA che. te kUTAdhipati devonI rAjadhAnIo uttaramAM che. have tenA nAma nidAnane kahe che - bhagavan! kayA kAraNe tene kamI varSadhara parvata kahe che ? gautama ! rukamI varSadhara parvata, ahIM rukama-rUDha zabdo ekAryaka che, tethI te jayAM che te rukamI, e sadA rUyamaya, zAzvatika che. rUpAnI jema badhe avabhAsa-prakAza, bhAsvaravathI jene che te. A ja vAta kahe che - saMpUrNatayA rUdhyamaya che, rukamI ahIM devatA che, tenA hovAthI, tenA svAmItvathI kamI ema kahevAya che. have chaThTho vadhara kahe che - bhagavana! jaMbUdvIpamAM hairamyavaMta nAme phona kayAM kahela che? gautamAM kamI parvatanI uttaramAM, kahevAnAra zikharI varSadharanI dakSiNamAM ItyAdi sUNArthava. ukta AlAvAthI jema haimavata kahyuM, tema hairAgyavaMta paNa kahevuM. have mAlyavaMta paryAya vRttavaitADhya kyAM che ? te pUche che - bhagavat !hairavaMta kSetramAM mAlyavaMta nAme vRtavaitADhya parvata kyAM che? gautama ! suvarNakulAmAM ahIM ja photramAM pUrvagAmI mahAnadIo che, pazcimacI rUkulA, ahIM pazcimanAmI mahAnadIo che. pUrvathI hairamyavaMta vatrinA bahumadhyadeza bhAgamAM ahIM mAlyavaMta payaya nAme vRta vaitADhya parvata kahela che. jema zabdApAtI tema mAlyavaMta kahevo. vizeSa e ke - ahIM artha A pramANe che - utpala-pagha, upalakSaNathI zatapatrAdi, mAlyavaMta jevI prabhAvALA, mAdhavaMta varNanA, mAlyavaMta vaNabhAvALA che. prabhAsa nAme ahIM palyopama sthitika deva vase che. tethI pUrvavatu. tenI rAjadhAnI merunI uttaramAM che, zabdApAtInI dakSiNamAM che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/209 thI 211 have hairaNyavaMta nAmano artha pUche che - bhagavan ! kayA hetuthI tene hairaNyavaMta kSetra kahe che ? gautama ! hairaNyavaMta kSetra rukima ane zikharI varSadhara parvato vaDe baMne taraphathI - dakSiNa ane uttara pArzvathI samAliMgita arthAt sImA karAyela che. have kaI rIte A baMne dvArA samAliMgitapaNAthI AnuM hairaNyavata nAma siddha che ? 203 jhukamI ane zikharI, e baMne parvato yathAkrame rUpya ane suvarNamaya che. temAM tethI vidhamAna hiraNyazabdathI suvarNa ane rUpya, pachI hiraNya-suvarNa jemAM vidhamAna che, tethI hiraNyavaMta, zikharI hiraNya-rUNya vidhamAna jemAM che te hiraNyavaMta-rukamI, baMne hiraNyavaMta che, tethI A hairaNyavaMta kahyuM. athavA loko dvArA hiraNyanA AsanapradAnAdi vaDe apAya che, athavA darzana manohArIpaNe te-te pradezamAM loko vaDe hiraNya prakAza karAya che. tethI kahe che - tyAM ghaNAM yugalika manuSyone besavA-suvA AdirUpa upabhogya yogya hiraNyamaya zilApaTTako che ane dekhAya che. te manuSyo te-te pradezamAM manohArI hiraNyamaya niveza che. tethI hiraNya-prazasya-prabhUta-nityayogI jemAM che te hiraNyavat, tethI ja hairaNyavaMta nAma che. athavA hairaNyavata nAme ahIM palyopamasthitika deva Adhipatya ane paripAlana kare che. tethI tenA svAmIpaNAthI A kSetra hairaNyavaMta nAme oLakhAya che. have chaThTho varSadhara parvata - bhagavan ! jaMbudvIpadvIpamAM zikharI nAme varSadhara parvata kayAM kahela che ? gautama ! hairaNyavaMtanI uttare, airAvata-kahevAnAra sAtamA kSetranI dakSiNe ItyAdi pUrvavat. e pramANe ukta AlAvAthI jema laghuhimavaMta kahyo, tema zikharI parvata paNa kahevo. vizeSa A - jIvA dakSiNamAM, dhanu uttaramAM che. bAkI badhuM pUrvavat. laghu himavaMta prakaraNamAM kahyA mujaba che. temAM puMDarIka draha che, temAMthI suvarNakUlA mahAnadI dakSiNathI nIkaLela jANavI. parivArAdi rohitAMzA mAphaka jANavo. te pazcima samudramAM praveze che ane A nadI pUrvamAM praveze che. e pramANe ukta AlAvAthI suvarNakUlAnA rohitAMzA atideza nyAyathI, je pramANe gaMgA-siMdhu, te pramANe tA-ktavatI jANavI. temAM paNa dizAne kahe che pUrvamAM raktA, pazcimamAM stavatI. bAkI badhuM gaMgAsiMdhu prakaraNamAM kahyA mujaba saMpUrNa jANavuM. have ahIM kUTa vaktavyatA - bhagavan ! zikharI parvatamAM keTalA kUTo kahelA che ? gautama ! agiyAra kUTo kahelA che, te A rIte - pUrvamAM siddhAyatana kUTa, pachI kramathI zikharI varSadhara nAmathI - zikharIkUTa, kairaNyavata kSetradevakUTa, suvarNakUlAnadI devI kUTa, surA devI dikumArI kUTa, kdAvartana kUTa, lakSmIkUTa-puMDarIka devI kUTa, raktAvatI Avartana kUTa, IlAdevI dikumArI kUTa, timiMchidrahapati kUTa. e pramANe A badhAM kUTo 500 yojana uMcA jANavA. laghuhimavaMtakUTa tulya vaktavyatA jANavI. emanA svAmInI rAjadhAnI uttaramAM che. have tenA nAmanuM kAraNa pUche che - bhagavan ! kayA kAraNe tene zikharI varSadhara jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra parvata kahe che ? gautama ! zikharI parvata ghaNAM kUTo zikharIvRkSa, te saMsthAne saMsthita che, te sarva ratnamaya che, tenA yogathI zikharI. zo artha che ? ahIM varSadhara parvatamAM je siddhAyatana kUTAdi 11-kUTo kahe che, tethI atikti ghaNAM zikharo vRkSAkAra pariNata che. - 4 - athavA ahIM zikharI nAme mahaddhika yAvat palyopamasthitika deva vase che tenA svAmIkanvI zikharI 208 have sAtamuM varSa-kSetrano avasara - bhagavan ! jaMbUdvIpa dvIpamAM airavata nAme kSetra kyAM kahela che? gautama ! zikharI varSadharanI uttaramAM, uttara dizAvartI lavaNa samudranI dakSiNamAM Adi pUrvavat. ahIM jaMbUdvIpamAM airAvata nAme kSetra kahela che. - 4 - jema bharatanI vaktavyatA che, te ja ahIM paNa saMpUrNa kahevI. jema merunA dakSiNa bhAgamAM che, tema saMpUrNapaNe uttara bhAgamAM paNa thAya che. jemake vaitADhya vaDe be bhAga karAyela bharata ItyAdi kahyA, te pramANe airavata paNa jANavuM. te kaI rIte ? e kahe che - sogavaLA - cha khaMDarUpa bhairavata kSetranI sAdhanA sahita. saniSkramaNA - dIkSA kalyANakanA varNana sahita, saparinirvANa - muktigamana kalyANaka sahita. pharka mAtra e ke - rAjanagarI kSetradik apekSAthI airAvata uttarArdhva madhyamAM tApa kSetrAdizA apekSAthI A paNa dakSiNAddha ja che. kevaLa ahIM zAstramAM kSetra-dizA apekSAthI vyavahAra kSetradik che. - x - tathA vaitADhyanI ahIM viparyaya nagara saMkhyA, jagatInA anurodhathI kSetrasaMkIrNathI tema kahyuM. te pramANe airavata nAme cakravartI vaktavyatA che. zo artha che ? jema bharatakSetramAM bharata cakravartI, tenuM digvijaya niSkramaNAdi nirUpela che, te pramANe aivatacakravartInuM kahevuM. AnA vaDe aivatanA svAmIpaNAnA yogathI airAvata nAma siddha che. athavA airAvata e nAma vaDe ahIM mahaddhika yAvat palyopamasthitika deva vase che, te adhyAhAra che. tethI tenA svAmIpaNAthI airAvata kSetra kahevAya che. e nigamana vAkya svayaM kahI levuM. muni dIparatnasAgare karela vakSaskAra-4-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 0-mAga-26-pUrNa-0 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa AgamanuM nAma AcArAMga sUtrakRtAMga sthAnAMga samavAyAMga bhagavatI jJAtAdharmakathA upAsakadazA, aMtakRdazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIya jIvAjIvAbhigama prajJApanA sUrya/caMdra-prajJapti jaMbudvIpa prajJapti nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizItha Avazyaka piMDaniyukti, oghaniyukti dazavaikAlika uttarAdhyayana naMdIsUtra anuyogadvAra kalpa (bArasA) sUtra bhAga kramAMka 1 ane 2 3 ane 4 5 thI 7 9 thI 13 14 15 16 17 17 thI 19 20 thI 22 23,24 25 thI 27 28 29 30 31 thI 34 35 36 37 thI 39 40 41 42 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda jaMbUDhIpaprajJapti-3 Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 27 mAM che.. 0 jaMbUDhIpaprApti upAMgasUtra-7 nA.. -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara --- vakSaskAra-5 tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa -- vakSaskAra-6 Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 --- vakSaskAra-7 -X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga :- -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 2i71 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi D 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA D Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 27] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pUjya suvizAla gacchAdhipati A.deva zrImad vijaya sAmacaMdrasUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI A paMnyAsAvara pUjya vajasenavijayajI mA A teozrInI preraNAthI lAbhalenAra ( zrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma vaDAliyA, sIMhaNa D D 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. ERABAAEALAAAAAAAAAAA na kara | Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU jainasaMgha,' pAlaDI, amadAvAda. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono eka-301 1- AgamasuttANi-mUlaM 49 prakAzano EUR A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 2 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, ApanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 40 prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. d zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa . pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. = = X = E G ma Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa 5.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH -bhAga-20 17 0 A bhAgamAM aDhAramuM Agama ke je upAMga sUtromAM sAtamuM [chaTTha upAMga che, tevA '"jaMbUdvIpa prajJapti'' sUtrano samAveza karAyela che. prAkRtamAM te " baMdhUdhIvapajJati' nAme oLakhAya che. saMskRtamAM khaMvRddIpaprajJapti nAma che. vyavahAramAM A nAme ja oLakhAya che. tenI zrI zAMticaMdragaNikRt TIkA hAla upalabdha che, temAM A upAMgano krama chaThTho jaNAvela che, sAthe upAMganA krama vize matabheda che, tevo paNa ullekha A TIkAmAM thayelo ja che. A upAMgamAM gaNitAnuyoganI mukhyatA gaNAvAya che, paNa bhagavaMta RSabhadeva ane cakravartI bharatanA catri dvArA kathAnuyoga paNa kahevAyelo che. yatkiMcit bAkInA be anuyoganuM varNana paNa che. chatAM A Agamane "jaina bhUgoLa''rUpe vizeSathI oLakhAvI zakAya, cakravartI viSayaka saghana varNana mATeno AdhArabhUta srota paNa A ja upAMgamAM che, te noMdhanIya che. A upAMganI cUrNi ane anyAnya vRtti racAyAno ullekha avazya maLe che, paNa upalabdha TIkA zrI zAMticaMdra gaNinI che, jemAM zrI hIravijayajId vRttinA ghaNAM aMzo paNa che, te ja amArA A saTIka anuvAdano AdhAra che. * sAta vakSaskAro [adhyayana vALA A Agamane ame traNa bhAgamAM goThavela che. pahelAM bhAgamAM be vakSaskAra, bIjAmAM be vakSaskAra ane trIjAmAM traNa vakSaskAra goThavela che, jemAM A trIjA bhAgamAM vakSaskAra pAMca, cha ane sAtano anuvAda karyo che. padArthonA saMbaMdhathI kyAMka kaMIka umeryuM paNa che. nyAyavyAkaraNa Adi keTalIka vastune choDI paNa dIdhela che. mATe ja ame anuvAdane "TIkAnusArI vivecana" nAme oLakhAvIe chIe. 27/2 jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 18 bahIpati-ga-3 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana 1 - bhAga-25mAM vakSaskAra-1 ane 2, bhAga-26mAM vakSaskAra-3 ane 4no saTIka anuvAda karyo. ahIM vakSaskAra-5 thI 7 lIdhela che. che vakSaskAra-5 -- * - * -- * -- 0 hamaNAM je pAMDukaMbalazilAdimAM siMhAsana varNanAdhikAramAM - ahIM jinezvaro abhiSikta thAya che - tema kahyuM, tenuM smaraNa karIne jina janma abhiSeka utsava varNanArthe prastAvanA sUtra kahe che - - * sUtra-212 thI 214 : [12] jyAre ekaika cakravartI vijayamAM bhagavaMta tIrthaMkara utpanna thAya che, te kALe - te samaye adholoka vAstavyA ATha dizAkumArikA mahattarikAo pota-potAnA phUTothI, pota-potAnA bhavanothI, pota-potAnA prAsAdAvataMsakothI, pratyeka pratyeka 4000 sAmAnikA, parivAra sahita cAra mahattakiA, sAta sainyo, sAta sainyAdhipatio, 16,000 AtmarakSako devo, anya ghamAM bhavanapativyaMtara devo ane daivIo sAthe saMparivRtta moTA nRtya-gIta-vAjiMtra saha cAvat bhogopabhogane bhogavatI rahelI che. te A pramANe [213] bhogaMkarA, bhogavatI, subhogA, bhogamAlinI, toyadhArA, vicitrA, puSpamAlA, aniMditA. [24] tyAre te adholoka vAtavyA ATha dizAkumArI mahattarA pratyeka pratyekanA Asano calita thayA. tyAre te adholoka vAstavyA AThe dizAkumArI mahattarikAo pratyeke pratyeka Asanone calita thatAM jue che, joIne avadhijJAnane prayoje che, prayojIne bhagavaMta tIrthaMkarane avadhijJAna vaDe jue che. joIne ekabIjAne bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o ! nizce jaMbudvIpa dvIpamAM bhagavan tIrthaMkara utpanna thayela che. to atIta-vartamAna-bhAvi adholoka vAtsavyA AThe dizAkumArI mahattarikAno e paraMparAgata AcAra che ke bhagavaMta tIrthaMkarano janma mahotsava kare, to ApaNe paNa jaIne bhagavaMtano janma mahotsava karIe, ema karIne ema bole che. ema bolIne pratyeka pratyeka Abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM o devAnupiyo ! jaldIthI aneka zata staMbha saMniviSTa, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/ra12 thI 214 19 jaMbUlapAptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 lIlA sthita ema vimAna varNana pUrvavat kahevuM. vAvata yojana vistIrNa divya yAna-vimAna vipharvane A AjJA pAchI soMche. tyAre te abhiyogika devo anekazata dbhayukata deva vimAna strI pAvatu AjJA pAchI soMpe che. tyAre te adholoka vAsaNA ATha dizAkumArIo harSita-saMtuSTa thaIne pratyeka pratyeka 4ooo sAmAniko, cAra mahattAi yAvatu bIjA paNa ghaNAM devodevIo sAthe parivarIne, te divya yAna-vimAne Arohe che, ArohIne sarvatraRddhithI, sarvavutithI, dhanamRdaMga praNavanA pravAdita rava vaDe, tevI utkRSTa pAva4 devagatithI jyAM bhagavaMta tIrthakaranuM janmanagara che, jyAM tIrthakaranuM janma bhavana che, tyAM Ave che, AvIne bhagavaMta tIkaranA janmabhavanamAM te divya yAnavimAna vaDe traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA kare che, karIne uttarapUrva dizA bhAgamAM kaMIka caturaguNa dharamitalathI uMce rahIne, te divya yAna vimAnane roke che, rokIne pratyeke pratyeka zooo sAmAniko sAthe kAvatu saMparivarIne divya mAna-vimAnathI utare che, utarIne sarvaRddhithI yAvatu nAdita vaDe jyAM bhagavAna tIrthakara ane tIrthakaranI mAtA che, tyAM Ave che. AvIne bhagavana tIrthakara ane tIrthakaranI mAtAne traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA kare che. tyArapachI pratyeke pratyeka be hAtha joDIne, mastake Avarta karI, mastake aMjalI karIne A pramANe kahyuM - he ratanakukSidhArikA jagAdIpadAyikA [mAtA Apane namaskAra thAo. sarva jagatamaMgala, netrarUpa, mUta, sarvajaga jIvavatsala, hitakAka, mAgadizaka, vAkbha vayukata, jina, jJAnI, nAyaka, budhabodhaka, savalokanAtha, nimi, pravakulotpanna, jAta kSatriya, yazasvI, lokottama [tIkara)nI Apa mAtA cho. Apa dhanya cho, punya ane kRtArtha cho. ame dholoka vAtsallA ATha dizAkumArI mahattArikAo, he devAnupiyA. bhagavAna tIrthakarano janma mahimA karIzuM. tethI Apa bhayabhIta na thazo. e pramANe kahIne uttarapUrva dizA bhAgamAM jAya che, jaIne vaikriya samughAtathI samavahata thAya che. thaIne saMkhyAta yojanano daMDa kADhe che. te A pramANe - ranono yAvatu saMvataka vAyu vikurta che, vikvane te ziva, mRdula, anuddhatabhUmitala vimalakaraNa, manahara, sarvaRtuka surabhi kusuma gaMdhAnuvAsIka, piDima-anihArrima gaMdhokrUta tItha pravAhita vAyu vaDe bhagavaMta tIrthakaranA janma bhavanane cotaraphathI eka yojana paryanta saMmArjita kare che. jema koI karmakaradAka hoya yAvatuM pUvava tyAMnA DraNa-tra-kASThakacaro, je azuci-acokta, pUtika, durabhigaMdha che te badhuM vALI-cuLIne ekAMtamAM pheMke che. tyArapachI tIrthakara ane tIkaranI mAtA jyAM che, tyAM Ave che, Avone, tIrthakaranI mAtAnI kaMIka samIpe AgAna karatI, parigAna karatI tyAM rahe che. * vivecana-212 thI 214 - je kALe ekaika cakravartInA vijetavya kSetrakhaMDamAM bhArata ane airavatAdimAM bhagavanuM tIrthakara janma le che. tyAre A janma mahotsava pravarte che. A cakravartI vijayamAM, ema kahI akarmabhUmi ane deva-kura AdimAM jina janma asaMbhava che, tema kahyuM. ekaika ema vINA vacanathI badhI karmabhUmimAM jina janma yathAkALe abhihita che. temAM pa6-dikakumArInI vaktavyatA che. temAM dholoka nivAsI ATha dizAkumArI che, tenuM svarUpa kahe che - te kALe - bharata ravatamAM saMbhavita jinajanmanA bIjA-cothA ArA svarUpa ane mahAvidehamAM cothA ArArUpa lakSaNa, kemake temAM sarvadA tenA Adha samaya sadezakALa vidhamAna hoya che. te samaye - badhe ja madhyarAtrirUpa, kemake tIrthakaro madhyarAtrie ja janme che. adholoka vAstavya - cothA gajadaMtanI nIce samabhUtalathI 600 yojana rUpa, tiloka vyavasthAne choDIne prati gajadaMta be-be che te bhavanomAM vasanArI. je gajadaMtanA chaThThA-pAMcamAM kUTanI pUrve gajadaMta sUtramAM Ano vAsa kahela che. tyAM kIDAryo AvavAnA hetuthI che. anyathA AnA 400 yojanathI paoo yojana paryanta uccava gajatagirimAM 500 yojana uMcA kUTanA prAsAdAvataMkavAsIpaNAthI, naMdanavana-kUTamAM meghaMkarAdi dikumArInI jema urvalokavAsIpaNuM che tema Apatti Ave. have prastuta sUtra kahe che - ATha dikakumArI - dikakumAra bhavanapati jAtiya, potAnA vargamAM pradhAnatakiA, gajadaMtAgirivartI pota-potAnA bhavanapati devAvAsomAM, pota-potAnA kUTavartI kIDAvAsomAM, pratyeke-pratyeka 4000, dizAkumArI sardeza dhruti vibhavAdi devo, sAradikakumArI turA vaibhavAdithI temanAthI anatikamaNIya, sva sva parivAra sahita, hAthI-ghoDA-ratha-padAti-mahipa-gaMdharva-nATyarUpa sAta aniko ane anikAdhipati vaDe, 16,000 AtmarakSaka devo vaDe, badhuM vijayadeva adhikAranI jema vyAkhyA karavI. [zaMkA] keTalIka dikakumArInI sthAnAMgamAM palyopamasthiti kahI che, samAna jAtiyatvathI AmanuM paNa te pramANe AyuSa saMbhave che, tethI tenuM bhavanapati jAtiyatva siddha che, to bhavanapati jAtiyonuM vyaMtarajAtiya pakira kaI rahe sAthe jAya ?. (samAdhAna] AmanA mahardhikatvathI je AjJAkArI vyaMtaro che, te levA athavA ahIM vANamaMtara zabdathI vanonA aMtaromAM care che evo yogika artha levo. tenAthI bhavanapati paNa vANamaMtara kahevAya che. kemake baMnemAM prAyaH vanakUTAdimAM viharaNazIlapaNuM saMbhave che. * x - AmanA nAmo kahe che - bhogaMkarA Adi, te spaSTa che. have tyAM zuM thayuM ? te kahe che - pachI te adholoka vAstathA ATha dikakumArI maharikAnA pratyekanA Asana calita thayA. x - Asana kaMyA pachI te adholoka vAvyA AThe dikakumArI mahatarAe Asano calita thatAM joIne avadhijJAna prayojIne bhagavaMta tIrthakarane joyA, joIne ekabIjAne bolAvIne A pramANe kahyuM - Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/212 thI 214 are ! jaMbudvIpa dvIpamAM bhagavat - tIrthaMkara utpanna thayA che. to traNe kALanI dikumArIno A kalA che ke bhagavaMtano janma mahotsava karavo joIe, to ApaNe paNa jaIne janmamahotsava karIe. ema karIne - manamAM dhArIne, pachI pratyeke pratyeka teo Abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne Ama kahe che - o devAnupriyo ! jaldI anekazata staMbho upara rahela. lIlAsthita zAlabhaMjikAdi A kramathI vimAna varNana kahevuM. te A pramANe che - IhAmRga, vRSabha, tuga, nara, magarAdi citrothI citrita, staMbha upara rahela vedikAthI ramaNIya lAgatA, vidhAdhara yamala yugala yaMtra yukta samAna, arcIsahasramAlIthI dIpta, hajAro rUpa yukta, dIpyamAna dedIpyamAna, jotAM ja netramAM vasI jAya tevA, sukha sparzI, sazrIkarUpa, ghaMTAvalInA madhura-manaha-svarayukta, zubha, kAMta, darzanIya ItyAdi kahevuM, te kyAM sudhI ? eka yojana vistIrNa divya yAnane ISTa sthAnamAM javAne mATe vimAna ke vAhanarUpa vimAna, tene vaikriyazaktithI vikurtIne mArI A AjJA pAchI soMpo. vimAna-varNana vyAkhyA pUrvavat jANavI. toraNAdi varNanomAM A vizeSaNanI vyAkhyA karAyela che. 21 pachI temaNe zuM karyu? pachI te Abhiyogika devo aneka zata staMbha upara rahela vimAna vidhurthI yAvat AjJA pAchI soMpe che pachI te adholoka vAstavyA AThe dikumArI mahattarA harSita-saMtuSTa AdithI AlAvo kahevo. te A che - harSita, saMtuSTa, AnaMdita citta, prItiyukta manavALI, parama saumanasvikA, harSavaza vikasita hRdayavALI, vikasita zreSTha kama-nayanavALI, - 4 - x - Adi thaI sIMhAsanethI ubhI thAya che, ubhI thaIne pAdapIThathI utare che. utarIne pratyeke pratyeka 4000 sAmAniko sAthe, cAra mahattakiA sAthe yAvat bIjI ghaNI devI ane devo sAthe parivarIne te divya yAna-vimAnamAM caDe che. caDIne je prakAre sUtikAgharamAM upasthita thAya che ? te kahe che - ArohIne sarvaRddhi ane sarvadyutithI meghavat gaMbhIra dhvanika mRdaMga, paNava, upalakSaNathI bIjA paNa vAjiMtro levA. vagADAtA evA A badhAMno je rava, tenA utkRSTapaNAthI, yAvat zabdathI tvarita ane capaLa Adi padono saMgraha karavo. pUrvavat devagatithI bhagavaMta tIrthaMkaranA janmanagaramAM, tIrthaMkaranA janmabhavane Ave che. AvIne bhagavat tIrthaMkaranA janma bhavanane te divya yAna-vimAna vaDe traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA kare che. traNa vakhata pradakSiNA karIne IzAnakhUNAmAM kaMIka cAra aMgula dUrathI dharaNitale te divya yAna vimAnane sthApe che. have je kare che, te kahe che - sthApIne AThe ATha dizAkumArikA, 4000 sAmAniko sAthe parivarIne divya yAnavimAnathI utare che. utarIne sarvaRddhithI ane sarvatithI, A AlAvo kyAM sudhI kahevo? zaMkha, praNava, bherI, jhallari, kharamukhI, huDukka, muraja, mRdaMga, duMdubhi, nirdoSanA nAdathI, tIrthaMkaranI mAtA che, tyAM Ave che. AvIne bhagavaMtane ane temanI mAtAne traNa jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 pradakSiNA karIne AThe dizAkumArI be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karIne Ama kahe che - namaskAra thAo. kone ? (mAtAne) Apane, bhagavaMtarUpa ratnane kukSimAM dhAraNa karanArI athavA ratnagarbhAnI mAphaka garbhanA dhArakatvathI bIjI strIo karatAM atizAyitvathI ratnarUpa kukSine dhAraNa kare che. bAkI pUrvavat. jagamAM rahetA lokonA sarvabhAvonA prakAzakatvathI pradIpa samAna bhagavaMtanI dIpikA, sarva jagat maMgala rUpa cakSu samAna kemake sarva jaganA bhAva darzAva che. cakSunA be bheda-dravyathI ane bhAvathI, temAM bhagavaMta bhAvacakSu vaDe upamIta karAya che. paraMtu te amUrta hoya, tethI kahe che - mUrtimata arthAt cakSu vaDe grAhya, sarva jagA jIvonA upakArI. uktArthe vizeSaNa dvArA hetu kahe che hitakAraka arthAt muktimArga - samyajJAna darzana cAstrirUpa, tene kahenAra, sarvabhASAmAM pariNamavAthI sarvavyApI arthAt badhAM zrotAjananA hRdayamAM saMkrAMta, evA prakAre vANInI saMpatti, tenA svAmI arthAt sAtizaya vacana labdhivALA, jina-rAgadveSanA jitanAra, jJAnI-sAtizaya jJAnavALA, nAyaka-dharmavacakravartI, buddha-viditatatva, bodhaka-bIjAne tattva samajAvanAra, sarva prANivarganA bodhibIjanA AdhIna ane saMrakSaNa vaDe yogakSema kArItvarthI. mamatvarahita, zreSTha kuLamAM utpanna, kSatriya jAtika, evA vikhyAta lokottama guNavALA [tIrthaMkara]nI mAtA, tame dhanya cho, puNyavAna cho, kRtArtha cho. he devAnupriyA ! ame adholokavAsI ATha dizAkumArI-mahattarA, bhagavaMtano janmamahimA karIzuM, to tamAre DaravuM nahIM. - 4 - have AmanuM kartavya kahe che - ema kahIne teo IzAna dizAmAM jAya che, jaIne ane vaikriya samudghAtathI samavahata thAya che. thaIne saMkhyAta yojanano daMDa kADhe che, kADhIne teNI badhI zuM kare che? te kahe che - 22 ratnonA - vajra, dhairya, lohitAkSa, masAra galla, haMsagarbha, pulaka, saugaMdhika, jyotisa, aMjana, pulaka, ratna, jAtyarUpa, aMka, sphaTika, pTiratnonA cacAbAdara pudgalo choDe che, 'sUkSma pudgalo grahaNa kare che. pharI paNa vaikriya samudghAtathI samavahata thAya che. AnI savistara vyAkhyA pUrve bharatanA Abhiyogika devonA vaikriyakaraNamAM karelI che, tyAMthI levI. kiMcit vAkya yojanA A ratnonA bAdara pudgalone choDIne sUkSma pudgalo grahaNa kare che. pharI vaikriya samudlAtapUrvaka saMvartaka vAyu vipurve che - x - vikurtIne - 4 - ziva-upadravarahita, mRduka-bhUmie vahetA vAyu vaDe, anurdhAcArI vAyuthI bhUmitala vimala karIne manohara, cha Rtu saMbhava surabhikusuma gaMdhathI anuvAsita, piDita thaI dUra janArI je gaMdha, tenA vaDe baliSTha evA tIrchA vAyunA vahevAnA AraMbhathI bhagavaMtanA janma bhavanane badhI dizAmAM ane vidizAmAM, eka yojana parimaMDalamAM saMmArje che - ahIM karmakaradAraka padathI dRSTAMta sUcavela che, te A che-- jema koI karmakara putra hoya, te taruNa, baLavAna, yugavAna, yuvAna, alpAAMka, - Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/ra12 thI 14 sthirAgrahasta, deDha hAtha-pagavALo, ThAMto pariNata, dhana-vicita-nRta-valita skaMdhavALo, carmabaMdhanayukata mugarAdi upakaraNa samAna majabuta aMgavALo, chAtInA baLathI yukta * x * x - Adi cheka, dakSa, praTha, kuzaLa, medhAvI, nipuNa zilAthI upagata hoya tevo eka moTA majabUta jhADune laIne rAjAnuM AMgaNuM, aMta:pura, devakula, sabhA, prapA, ArAma ke udhAnane varA-capaLatA-saMbhAtanA hita niraMtara, cotaraphathI saMpamArje che. [have A sUtranA viziSTa zabdono artha kahe che...] te karmakaraputra taraNa-vadhatI vayavALo, te baLahIna paNa hoya tethI kahyuM baLavAna, kAlopadrava paNa viziSTa sAmarthya vijJa hetu thAya, tethI kahe che - pujA - suSamAdaSamAdi kALa, aduSTa-nirupadrava, viziSTa baLahetuthI yugavAnuM, jovo hovAthI zuM thAya? yauvanavayamAM rahela, te plAna paNa hoya tethI kahe che, apAMtaka-nIrogI, sthira-prastuta kAryamAM akaMpa hAthavALo, deDha-nibiDatara, pRSTha-pITha, aMtara-paDakhAMrUpa, ura-sAthaLa e badhAM paritiSThita hoya tevo arthAtu ahInAMga, * * * * * vRta skaMdhavALo, cAmaDAthI bAMdhela upakaraNa vizeSa *x *x *x* ura:bala-aMtarotsAhavIryavALo, samazreNika je baMne argalA, tenI samAna dIrdha-saraLa-pInavAdi bAhavALo, laMghana-khADA Adi kudavA - x * javanaati zIghagamana, pramardana-kaThina vastunA cUrNamAM samartha, cheka-kalApaMDita, dakSa-kAryamAM avilaMbakArI, kuzala-samyak kriyA parijJAvAna, medhAvI-eka vakhata sAMbhaLela-joyela karmajJa, zikriyAmAM kuzala, upagadprApta evo. eka moTI zalAkAvALI saMmArjanI-jhADu ke daMDayukta saMmArjanI, vAMsanI salAkAnI banela saMmArjanI laIne - prapA-pANInI paraba, ArAma-nagara najIkanuM daMpati mATenuM ratisthAna, udhAnakIvArthe gayelA lokonA prayojananA abhAve urdhva rahela yAna-vAhanAdinA AzrayabhUta tarakhaMDa, varA-mananI utsukatA, cApatya-kAyAnI utsukatA, saMbhrama-gati khalana. A traNenA abhAve ja sArI rIte kacaro kADhI zakhAya che. - 4 - ( dhe A daSTAMtanI daSTiblikayojanA kahe che - e rIte yojana pramANa vrata kSetrane saMmArje che. te yojanA parimaMDalamAM je tRNa, patra, kATha, kacaro, azuci, malinatA, durabhi gaMdha hoya, te badhuM vALI-vALIne, ekaThuM karI-karIne yojanA maMDalathI anyatra laI jAya che. te mATe saMvartaka vAyuthI upazama karIne, jyAM bhagavaMta ane tenA mAtA che, tyAM jAya che, jaIne tIrthakara ane temanI mAtAne kaMIka samIpe maMdasvarathI gAtA-prAraMbha kALe maMda svara vaDe gAtA, pachI-gItapravRtti kALa pachI moTA svare gAtA tyAM rahe che. dhe urvalokavAsIno avasara che - * sUtra-215 thI 217 : (15) te kALe, te samaye udlokavAdvyA ATha dizAkumArI mahattarikAo pota-potAnA kuTothI, pota-potAnA bhavanothI, pota-potAnA 24 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 prAsAdAvatesakothI pratyeke pratyeka zooo sAmAnikothI e pramANe pUvava4pUrvavarNita yAvatuM vicare che. te - [16] meghaMkarA, meghavatI, sumedhA, meghamAlinI, suvatsA, vatsamikA, vAriNa, balAhakA. | [1] tyArapachI te uMlokavAdvyA ATha dizAkumArI mahattarikAnA pratyeke pratyekanA Asano calita thayA. e pramANe badhuM pUrva vaNita kahevuM cAvatuM he devAnupiyAame udlokamAM vasanArI ATha dizAkumArI mahattarikAo, bhagavana tIrthakarano janma mahimA karIzuM. tethI tamAro bhaya na rAkhavo, ema kahI uttarapUrva dizAmAM jAya che, jaIne AbhavAdaLa vipharve che, vikvane yAvatuM nihitaraja, nadaraja, mRdaraja, prazAMta raja, upazAMtaraja kare che. karIne te vAdaLo jaldIthI ja pratyuzAMta thaI jAya che. pachI te dizAkumArIo puSpanA vAdaLo varasAve che, varasAvIne cAvavuM kAlo a yAvatuM suravarane abhigamana yogya kare che. tyArapachI jyAM bhagavana tIrthakara, tIrthakaranI mAtA che, tyAM Ave che, AvIne cAvatu AgAna, pariMgAna karatI rahe che. * vivecana-215 thI 217 : sUtra spaSTa che. vizeSa A - udarvalokavAsIpaNuM. A samabhUtalathI pa00 yojana ucca naMdanavanamAM 500 yojana uMcAIvALA ATha kUTamAM vasavAthI che. [zaMkA) adholokavAsInInA gajadaMta girikUTa aTakamAM jema krIDA nimite vase che, te pramANe ja teNI badhI ahIM paNa na hoya ? (samAdhAna] nA, ema nathI. jema dholokavAsInIno gajadaMtagiri nIce bhavanomAM vAsa saMbhaLAya che, tema Amano paNa saMbhaLAvAthI tyAM niraMtara vAsa che. tethI uMlokavAsIpaNuM kahela che. teNInA nAma padhabaMdhathI kahe che - meghaMkarA, meghavatI, sumedhA, meghamAlinI, suvatsA, vatsamizrA, vAripeNA ane balAhakA. have tenI vaktavyatAne kahe che - je spaSTa che. vizeSa e ke te pUrva varNita kahevuM. kayAM sudhI kahevuM ? yAvat ame ItyAdi. ahIM cAvatuM zabda avadhivAcI che. saMgrAhaka nathI. ahIM cAvat padathI vaikriya samuhvAtathI samavahata thaIne cAvatu bIjI vakhata paNa vaikriya samuThThAtathI samavahata thAya che. ema jANavuM. akSavAdaLa - AkAzamAM pANInA dalaka arthAta megha. ahIM yAvata zabdathI * jema koI karmakarapuga yAvat zikSA prApta hoya, eka moTA udavAraka, udakakuMbha, udaka svAlaka udaka kaLaza, udaka zrRMgAra laIne rAjAnuM AMgala ItyAdi siMce, tema te badhI urvalokamAM rahenArI ATha dizAkumArI mahattakiA paNa megha vikrvIne jaldIthI, te bAdala garje che, temAM vijaLI camake che tathA tIrthakaranA janma bhavananI cotarapha yojanA parimaMDala upara vadhu pANI paNa nahIM ke ochuM pANI paNa nahIM te rIte varasAvatI, divya sugaMdhayukta kare che. * x - Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5215 thI 217 25 - uktasUtranI vyAkhyA [no sAra] kahIe chIe eka moTuM mATInuM jaLa bhAjana vizeSa, jaLano ghaTa, kAMsA Adi jaLakaLaza ke jaLabhaMgAra laIne rAjAnuM AMgaNa ke yAvat udhAnane cotaraphathI sIMce e pramANe A urdhvaloka nivAsI dizAkumArI Adi pUrvavat. jaldIthI atyaMta garjana kare che. karIne prarSathI vijaLI camakAve che. yojana parimaMDala kSetramAM ati jaLa nahIM ke ati mATI nahIM te rIte prakarSathI je rIte reNu sthira thaI jAya, teTalI mAtrA utkarSathI evo bhAva che ukta prakAre sAMtara dhanabhAvathI kAdava thAya te na thAya, te rIte - prakarSa sparzana, kemake maMda sparzathI reNunuM sthagana saMbhave che. tethI ja zlakSaNa reNu pudgalo ane sthULatama pudgalonA vinAza karanArA atimanohara, surabhi gaMdhodakane varasAve che. have prastuta sUtra kahe che - te yojana parimaMDala kSetrane nihataraja kare che. nihata - pharI utthAnanA abhAve maMda karAyela raja jemAM che te, have te kSaNa mAtranA utthAnanA abhAvathI paNa saMbhave che, tethI kahe che - naSTaja arthAt sarvathA adRzyabhUta raja jyAM che te, bhraSTa-vAyuthI uDIne yojana mAtrathI dUrathI kSipta raja jemAM che te. tethI ja prazAMta-sarvathA rajano abhAva hovo, AnI ja AtyaMtikanA jaNAvavA kahe che - upazAMta raja jemAM che te. tema karIne jaldIthI gaMdhodakanI varSAthI aTakI jAya che. have temanuM trIjuM kartavya kahe che - e pramANe gaMdhodaka varSA anusAra phUlanA vAdaLo vikurve che - puSpa varSA varasAve che. ahIM sUtra A pramANe samajavuM - trIjI vakhata vaikriya samudghAta kare che. karIne puSpa vAdaLa vikurve che. jema koI mAlAkAraputra hoya yAvat zilpa prApta hoya, eka moTuM puSpa chajjita, puSpa paDala, puSpagaMgerI laIne rAjAnuM AMgaNa yAvat cotarapha, - x - puSpa puMjopacArayukta kare che. e rIte ja urdhvalokavAsI yAvat puSpanA vAdaLa vikurtIne jaldIthI garjana kare che yAvat yojana parimaMDalane jalaja, sthala ja, bhAvara, prabhUta, paMcavarSI puSpone jAnotsedha pramANa mAtra varasAve che. ukta sUtrano vyAkhyA sAra - saMvartaka vAyu vikurvavAne bIjI vakhata vaikriya samudghAtathI samavahata thaIne pachI A puSpanA vAdaLa vipurvavA mATe trIjI vakhata samavahata thaIne puSpa vAdaLa vikurve che. jema koI mALIno putra A prastuta kArya utpanna thatAM yAvat nipula zilpa prApta, eka moTI puSpothI bharelI chAdhikA, puSpa paTala - puSpAdhArenA bhAjana vizeSa ke puSpa aMgerI. jema ratikalahamAM je parAMgamukhIne sanmukhI karavAne vALathI pakaDIne kheMce, pachI hAthamAMthI choDatAM paDatI evIne rokatA paMcavartI puSpano Dhagalo thAya, tema urdhvalokamAM vasatI AThe dizAkumArI mahattarA puSpanA vAdaLa virdIne yojana parimaMDalamAM yAvat paMcavarNI kusumanI varSA varasAve che - te puchyo kevA che ? jalaja-pAdi sthalaja - vicakilAdi, bhAsvara-dIpatA, prabhUta-ati pracUra, - 26 jaMbudvIprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 x - adhobhAgavartI rahelA, - 4 - varSA kevI che ? jAnU sudhI uMcA pramANamAM arthAt 32-gula lakSaNa, tenA sardeza mAtrA jenI che te. batrIza AMgaLa A pramANe paganA cAra, jaMghAnA 24, jAnunA-4, e pramANe sAmudrikamAM caraNAdinuM mAna kahela che. te pramANe varasAvIne. - 4 - ahIM cAvat zabda avadhivAyI che. suravaranA abhigamanane yogya thAya tyAM sudhI. - X - e pramANe karIne bhagavan tIrthaMkara ane tIrthaMkaranI mAtA che tyAM Ave che, AvIne temanI kaMIka samIpe gAna karatA, parigAna karatA tyAM rahe che - have TucakavAsI dikkumArInI vaktavyatAmAM pahelAM pUrvAkanA ATha sthAnone kahe che- * sUtra-218 thI 226 - [218] te kALe, te rAmaye pUrvI cakamAM tarAnArI ATha dizAkumArI mahattarikA pota-potAnA kUTomAM pUrvavat yAvat vicaratI hatI. te A pramANe - [29] naMdotarA, naMdA, AnaMdA, naMdivardhanA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA. [20] bAkI pUrvavat thAvat tamAre bhaya rAkhavo nahIM. ema kahI bhagavaMta tIrthaMkara ane tIrthaMkara mAtAnI pUrve hAthamAM darpaNa laIne AgAna karatI, parigAna karatI rahe che. te kALe, te samaye dakSiNarUkamAM vasanArI ATha dizA - kumArI mahattarAo pUrvavat yAvat vicare che, te A rIte - [221] samAhAra, supatijJA, subuddhA, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA ane vasuMdharA. [22] bAkI varNana pUrvavat yAvat tamAre bhaya rAkhavo nahIM, ema kahIne bhagavaMta tIrthaMkara tathA tIrthaMkaranI mAtAnI dakSiNe hAthamAM zRMgAra laIne AgAna pariMgAna karatI rahI. te kALe, te samaye pazcimI rucakamAM vasanArI ATha dizAkumArI mahattakiAo pota-potAnA bhavanAdimAM yAvat vicare che. te A pramANe - [23] IlAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAsA, navamikA, bhadrA ane sItA. [224] varNana pUrvavat yAvat tamAre bhaya rAkhavo nahIM, ema kahIne cAvat bhagavaMta tIrthaMkara ane tIrthaMkara mAtAnI pazcime tAlavRtta-vIMjhaNA hAthamAM laIne AgAna-pariMgAna karatI rahe che. te kALe, te samaye uttaranA rucakamAM vasanArI yAvat vicare che. te A pramANe [225] alaMbusA, mizrakezI, puMDarIkA, vAruNI, hAsA, sarvaprabhA, zrI, ane AThamI DrI. [22] varNana pUrvavat yAvat tIrthaMkara ane tIrthaMkara mAtAne vAMdIne Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/218 thI 226 uttaramAM hAthamAM cAmara laIne AgAna-pariMgAna karatI rahI. te kALe te samaye vidizi rucakamAM vasanArI cAra dizAkumArI mahattarikA yAvat vicare che. te A pramANe - citrA, trikanakA, zvetA ane saudAminI. pUrvavat varNana yAvat Apa bhaya rAkhazo nahIM, ema kahIne bhagavata tIrthaMkara ane tIrthaMkara mAtAnI cAre vidizAmAM hAthamAM dIvA laIne AgAna-pariMgAna karatI rahe che. 23 te kALe te samaye madhyamasucakamAM vasanArI cAra dizAkumArI mahattakiAo potapotAnA kUTomAM pUrvavat yAvat vicare che. te A pramANe - rUpA, rRpAsikA, surUpA ane cakAvatI. varNana pUrvavat vat Ape bhaya rAkhavo nahIM, ema kahI bhagavaMta tIrthaMkaranI cAra AMgaLa varjhane nAbhinAla kApe che, kApIne jamInamAM khADo khode che. khodIne nAbhinAlane temAM dATe che. dATIne ratno ane vajrothI pUre che. pUrIne tyAM haritAlikathI pITha bAMdhe che. bAMdhIne traNa dizAmAM traNa kadalIgRhane vikrte che. te kadalIgRha madhye traNa catuzAlaka virte che. te catu:zAlakanA ThIka madhya bhAgamAM traNa sIMhAsana vikurve che. te sIMhAsanonA AvA svarUpe varNana kahela che. sarva varNana kahevuM. tyAre te caka madhye vasanArI cAre dizAkumArI mahatarA jyAM bhagavan tIrthaMkara ane tIrthaMkara mAtA che, tyAM Ave che, AvIne bhagavana tIrthaMkarane hAthanA saMpuTamAM grahaNa kare che. tIrthaMkaranI mAtAne paNa bAhA vaDe grahaNa kare che. karIne jyAM dakSiNanuM kadalIgRha che. jyAM tuzAlaka che, jyAM sIMhAsana che, tyAM Ave che, AvIne tIrthaMkara bhagavaMta tathA tIrthaMkara mAtAne sIMhAsane besADe che. tyArapachI temane zatapAka, sahapAka tela vaDe mAlIza kare che, karIne sugaMdhI gaMdhavartaka vaDe ubaTana kare che, karIne tIrthaMkara bhagavaMtane karatalapuTa vaDe ane tIrthaMkaranI mAtAne bAhAthI grahaNa kare che, karIne jyAM pUrvanuM kadalIgRha che, jyAM catuzAlaka che, jyAM sIMhAsana che, tyAM Ave che. AvIne tIrthaMkara bhagavat tathA tIkara mAtAne sIMhAsana upara besADe che. tyArapachI temane traNa jaLa vaDe snAna karAve che, te A rIte - gaMdhodaka, puSpodaka ane zuddhodaka. snAna karAvIne sarva alaMkara vaDe vibhUSita kare che. karIne tIrthaMkara bhagavaMtane karatala puDa vaDe ane tIrthaMkara mAtAne bAhA vaDe grahaNa kare che. karIne jyAM uttaranuM kadalIgRha che, jyAM catuzAlaka che, jyAM sIMhArAna che, tyAM Ave che. tyArapachI tIrthaMkara bhagavaMta ane taukiranI mAtAne sIMhAsane besADe che, besADIne Abhiyogika devone bolAve che, temane A pramANe kahe che - o devAnupriyo ! jaldIthI laghu himavaMta varSadhara parvatathI gozISacaMdana kASTha laI Avo. tyAre te Abhiyogika devo te rUAka madhye vasanArI cAra dizAkumArI jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 mahattaskiAe Ama kahetA harSita-saMtuSTa thayA yAvat vinayapUrvaka vacanane svIkAryuM. pachI jaldI jaIne laghuhimavaMta varSadhara parvatathI sarasa, gauzISa caMdananA kA laI Ave che. ra tyAre te madhyama rucakramAM vasanArI cAre dizAkumArI mahattarA zaka kare che, karIne araNi ghaDe che, araNi ghaTIne zaka vaDe agni utpanna kare che, agni uddizta kare che, temAM gozISa caMdananA TukaDA nAMkhe che tenAthI agni prajvalita kare che. karIne temAM samidhA kASTha nAMkhe che. nAMkhIne agnihoma kare che. karIne bhUtikarma kare che, karIne rakSApoTalI bAMdhe che. bAMdhIne vividha maNiratnathI citrita be prakAranA pASANa golaka laIne tIrthaMkaranA kAnanA mULa pAse golakane paraspara aphaDAve che. "parvata sardeza AyuvALA thAo" e pramANe bhagavaMtane AzIrvacana kahe che. tyArapachI te sUcaka madhye vasanArI cAre dizAkumArI-mahattarAo bhagavanane karatalapuTa vaDe ane tIrthaMkara mAtAne bAhA vaDe grahaNa kare che, karIne jyAM bhagavaMtanuM janma bhavana che, tyAM Ave che, AvIne tIrthaMkaranI mAtAne zayanamAM suvaDAve che. suvaDAvIne tIrthaMkara bhagavaMtane mAtAnI paDakhe sthApe che, sthApIne AgAna karatI,parigAna karatI rahe che. * vivecana-218 thI 226 : te kALe, te samaye pUrvanA dizAbhAgavartI rucaka kUTavAsI ATha dizAkumArI mahattakiA pota-potAnA kUTomAM pUrvavat cAvat vihare cha. te A naMdotarA ItyAdi - 4 - ema nAmathI kahI. bAkI Asana prakaMpa, avadhdhiyoga, bhagavaMtanuM darzana, paraspara bolAvavI, pota-potAnA Abhiyogike karela vimAna vizrvaNAdi pUrvavat yAvat tamAre bhayabhIta thavuM nahIM. ema kahIne bhagavaMta tIrthaMkara ane tIrthaMkaranI mAtAnI pUrvamAM, kemake te pUrvasUcakathI Avela che, hAthamAM darpaNa laIne - je jinezvaranI mAtAnA zrRMgArAdi jovAmAM upayogI che te. gItagAna karatI tyAM ubhI rahe che. ahIM TucakAdi svarUpa prarUpaNA A pramANe che - eka AdezathI agiyAramo, bIjA AdezathI teramo, trIjA AdezathI ekavIsamo evA rucakadvIpamAM bahumadhyamAM valayAkAra sucakazaila 84,000 yojana uMco, mULamAM 10,022, madhye 7023, zikhare 4024 yojana pahoLo che. tenA mastake pUrva dizA madhye siddhAyatanakUTa che. tenI baMne paDakhe cAra-cAra dikumArInA kUTo che tyAM naMdottarAdi rahe che. have dakSiNarucakamAM rahelanI vaktavyatA kahe che - te kALe, te samaye dakSiNarucamAM rahenArI, pUrvanI jema sucakaparvatanI Toce paNa dakSiNa dizAmAM siddhAcAna kUTa che, tenA baMne paDakhe cAra-cAra kUTo che, tyAM rahenArI che. ATha dikkumArI mahattakiA te pramANe ja yAvat vicare che, te A pramANe samAhArA, supradattA, suprabuddhA ItyAdi - 4 - te pramANe yAvat tamAre bhayabhIta na thavuM, ema kahIne jinezvaranI mAtAnI-dakSiNadizAthI Avela hovAthI dakSiNa digbAgamAM, jinamAtAne - Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/218 thI 226 nhAvAne upayogI jaLapUrNa kaLaza hAthamAM laIne gItagAna karatI rahe che. have pazcimarucakamAM rahelanI vaktavyatA - sUtra pUrvavat. vizeSa e ke - te pazcima dizAbhAgavartI rucakavAsInI kahevI. temanA nAmo padhathI A pramANe kahe che - alaMbusA, mizrakesI, puMDarIkara ItyAdi * - X - kUTavyavasthA pUrvavat. teNI AThe uttararucakathI Avela hovAthI jinamAtAnA uttaradizA bhAgamAM hAthamAM cAmara laIne AgAna-pariMgAna karatI tyAM rahe che. 29 have vidizAnA rucakavAsInI dizAkumArI mahattAnA Agamanane kahe che - sUtra spaSTa che. vizeSa e ke - te vidik rucakamAM vasanArI che, te ja rucakaparvatanA mastake cothA hajAramAM cAre vidizAmAM eka-eka kUTamAM, tyAM vasanArI cAre vidizAnI kumArI yAvat vicare che. ahIM sthAnAMgamAM vidhutkrumArI mahattakiA kahela che. A badhInA IzAna Adi kramathI nAmo A pramANe che - citra, citrakanakA, zaherA, saudAminI, pUrvavat cAvat Ape DaravuM na joIe. vidizAthI Avela hovAthI bhagavaMta tIrthaMkara ane tIrthaMkaramAtAnI cAre vidizAmAM dIpikA hAthamAM laIne AgAna-pariMgAna karatI rahe che. have madhyarucavAsInInuM Agamana-te kALe, te samaye madhyabhAgavartI TucakavAsInI arthAt 4024 rucakanA ziro vistAramAM bIjA hajAre cAre dizAvartI cAre kUTomAM pUrvAdikramathI cAre khUNe vase che. ahIM chaThThA aMganI vRttimAM malli adhyayanamAM sucakadvIpanI atyaMtaraamAM vasanArI ema kahela che, tatva bahuzruta jANe. cAra dizAkumArI yAvat vicare che, te A pramANe - rUpA ItyAdi, pUrvavat. Ape bhayabhIta thavuM nahIM, ema kahIne * - bhagavaMta tIrthaMkaranI nAbhinALane cAra AMgaLa choDIne kApe che, kApIne moTo khADo khode che. temAM kApela nAbhinAlane dATe che. dATIne ratno vaDe tyAM pITha bAMdhe che. tenI upara haritAlikA vAve che. khADo khodavo Adi badhuM bhagavaMtanA avayavanI AzAtanA nivAravAne mATe che. pITha bAMdhIne, pazcima dizA sivAyanI traNe dizAmAM traNa kadIgRho banAve che. pachI te kadalIgRhonA bahu madhyadeza bhAgamAM traNa catuHzAlaka-bhavana vizeSane banAve che. pachI te catuHzAlakonA bahumadhya dezabhAgamAM traNa siMhAsano vikurve che. te siMhAsanonuM varNana pUrvavat kahevuM. - have siMhAsananI vikurvaNA pachInuM kRtya kahe che pachI te rucakamadhyamAM vasanArI cAre dizAkumArI mahatarikAo jyAM bhagavaMta tIrthaMkara ane tIrthaMkaranI mAtA che, tyAM Ave che. AvIne tIrthaMkara bhaghavaMtane katala saMpuTa vaDe ane tIrthaMkara mAtAne bAhA vaDe grahaNa kare ce, grahaNa karIne jyAM kadalIgRha che, jyAM catuHzAlaka che, jyAM siMhAsana che tyAM Ave che. AvIne tIrthaMkara bhagavaMta ane tIrthaMkara mAtAne siMhAsane besADe che. besADIne zatapAka ane sahasrapAka tela vaDe... ...ahIM zatapAka eTale bIjI bIjI auSadhinA rasathI ke so mudrA vaDe je pakAvela che, te zatapAka. e rIte sahasapAka tela paNa jANavuM. tevA prakAranA sugaMdhI jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 tela vaDe anyaMjana-mAlIza kare che. mAlIza karIne sugaMdhI gaMdhavartakathI gaMdhadravyoutpala kuSThAdinA cUrNa pIMDathI athavA gaMdhayukta godhUmacUrNa pIMDathI uddhartana kare che - ghaselA telanuM apanayana kare che. tyArapachI tIrthaMkara bhagavaMtane be hAthanA puTamAM laI, tIrthaMkara mAtAnI bAhu pakaDIne jyAM pUrvanuM kadalIgRha che, jyAM catuHzAlA che, jyAM siMhAsana che, tyAM jAya che. jaIne tIrthaMkara bhagavaMta tathA tenI mAtAne siMhAsane besADe che. besADIne traNa prakAranA udaka vaDe snAna karAve che, te traNe jaLa darzAve che H- gaMdhodaka-kuMkumAdi mizrita, puSpodaka jAtyAdi mizrita, zuddhodaka-mAtra pANI vaDe, snAna karAvIne badhAM. alaMkAra vaDe vibhUSita kare che. -- tyArapachI tIrthaMkara bhagavaMtane karatalapuTamAM ane jinamAtAne bAhA vaDe grahaNa kare che, karIne jyAM uttaradizAnuM kadalIgRha che. tyAM je catuHzAlAmAM siMhAsana che, tyAM Ave che. AvIne tIrthaMkara bhagavaMtane ane tenI mAtAne siMhAsane besADe che, besADIne Abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - jaldIthI laghuhimavaMta varSadhara parvatathI gozIrSasaMdana kASTha laI Avo. tyAre te Abhiyogika devone rucaka madhye rahenArI cAre dizAkumArIoe pUrvavat AjJA karatAM harSita-saMtuSTa thaI cAvat vinayathI vacana svIkAre che. pachI jaldIthI laghu himavaMta varSadhara parvatathI sarasa gozIrSa caMdana kASTha lAve che. tyAre te madhya sucakavAsI cAre dizAkumArIo zaraka-bAma jevA tIkSNamukha agni utpAdaka kASTha vizeSa kare che. karIne te ja zaka vaDe araNi-lokaprasiddha kASTha vizeSane saMyoje che. saMyojIne zaka vaDe agni utpanna kare che. karIne agnine saMdIpanna kare che. pachI temAM gozIrSa - caMdana kASThanA TukaDA karIne nAMkhe che. - 4 - agnine ujjJAlita kare che. ujvAlita karIne havana upayogI iMdhaNa-samIdharUpa kASTha nAMkhe che. pUrve je kASTha prakSepa kahyuM te uddIpana mATe hatuM, A kASTha kSepaNa rAkha karavAne marATe che. pachI agni homa kare che. karIne bhasma kare che. - x - 30 tyArapachI jinamAtAne zAkinI Adi duSTa devatAthI ane dRSTi doSAdithI rakSA karanArI poTalI bAMdhe che. bAMdhIne vividha maNiratnonI racanAthI citrita be pASANavRtta golakane grahaNa kare che karIne tIrthaMkara bhagavaMtanA kAna pAse paraspara aphaDAvIne suMdara zabda utpAdanapUrvaka vagADe che. enA vaDe bALalIlAvaza anyatra Asakta bhagavaMtane kahevAnAra AzIrvacanamAM hoMzIyAra kare che. pachI "bhagavaMta ! Apa parvatAyuM thAo" ema AzIrvacana kahe che. ukta badhuM kArya karyA pachI rucakamadhya vasatI cAre dizA kumArI mahattakiA tIrthaMkara bhagavaMtane karatalapuTamAM ane jinamAtAne bAhA vaDe grahaNa karIne jyAM tIrthaMkaranuM janma bhavana che, tyAM Ave che, AvIne tIrthaMkara mAtAne zayyAmAM suvaDAve che, suvaDAvIne tIrthaMkara mAtAnI pAzvamAM sthApe che. sthApIne kaMIka nIkaTamAM gIta gAna karatI rahe che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/ra18 thI 226 A badhAmAM madhye ATha adholokavAsI-gajadaMtagirinI adhovAsinI. A adhikAra sUtramAM "pota-potAnA kuTothI" e padathI bIjI dikakumArI suNa pAThanA saMrakSaNArthe che. kemake sAdhAraNa sUtrapAThamAM yathA saMbhava vidhi-niSedhano Azraya karyo che. urvalokavAsinI AThe naMdanavanamAM 500 yojana uMce kUTavAsI che. bIjI badhI yaka kUTe 1000 yojana uMcA-pahoLA kUTe vase che. 56-dikakumArI kahI, have IndrakRtya kahe che - * sUjha-223 - te kALe, te samaye zaka nAme devendra devarAja, vajapANI, puraMdarazatakatu, sahasANasa, mAvA, pAkazAsana, dAkSiNArdhalokAdhipati, bagIza lAkha vimAnAdhipati, airAvaNa vAhana, surendra, nirmaLa vadhArI, mALA-mugaTa dhAraNa karela, ujjavala suvarNanA saMdaciSita-caMcala kuMDalothI jenuM kapola suzobhita che, dedIpyamAna zarIradhArI, lAMbhI vanamALA yukata, mahahika, mahAdhutika, mahAbala, mahAyaza, mahAna bhAga, mahAsaumya, saumAmAM, saudhamavilaMsaka vimAnamAM, sudhamAsibhAmAM zaka siMhAsana upara te tyAM 3ra-lAkha vimAno, 84,ooo sAmAniko, 39prAyaaiMzako, cAra lokapAla, saparivAra ATha agamahilI, traNa parSadA, sAtasainya, sAta sainyAdhipati, cAra gaNA 84,ooo AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM saudharmakAvAsI vaimAnika devo ane devIonuM Adhipatya, pauropatya, svAmItva,. bhatRtva, mahattakad, AjJAzcarya senApatya karato, pAlana karato, moTA hatA yukta nRtya-gIta-jJAtri-taMgI-tala-tAla-buTita-dhana mRdaMganA Tu pravAdita rava vaDe divya bhogopabhogane bhogavato tyAM vicare che athati rahela che. tyAre te devendra devarAja zakanuM Asana calita thAya che. tyAre te zaka cAvata Asanane calita thatuM jue che. joIne avadhino prayoga kare che, prayojIne tIrthakara bhagavaMtane avadhijJAna vaDe jue che. joIne harSita-saMtuSTacitta, AnaMdita, potiyakata manavALo, pama saumyunasika, niAvAthI vikasita hRdayavALo thayo. meghanI dhArAthI Ahata kadaMbanA puSponI jema temanA ruMvADA ubhA thaI gayA. vikasita zreSTha kamala jevA nayana ane vadana thayA. haSatireka janita vegathI tenA hathanA uttama kaTaka, guTita paTTikA, keyUra mugaTa jadI kaMpI uThyA. tenA kAnomAM kuMDala zobhatA hatA, tenuM vakSasthaLa hArothI suzobhita hatuM. gaLAmAM lAMbI laTakatI mALa hatI, AbhUSaNa jhUlatA hatA. Avo devendra zaka varita, saMbhramasaha, capaLatAthI sIMhAsanathI ubho thayo, ubho thaIne pAdapIThathI nIce utaryo. utarIne vaiDUrya, risTa tathA aMjana nAme ranothI nipuNatApUrvaka kalAtmaka rUpe banAvAyela dedIpyamAna maNimaMDita pAdukAone nIce utAre che. utArIne akhaMDa varunuM utarAsaMga kare che. kAMI pachI .... be hAtha joDI, mastake aMjali karI, tIra sanmukha sAta-ATha pagalAM 32 jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 jAya che, jaIne DAbo ghuMTaNa Akucita kare che, jamaNo ghuMTaNa paraNitale ane che. pachI traNa vakhata mastakane dharaNitale lagADe che, lagADIne kaMIka uce uThe che, uThIne kaTaka ane guTita vaDe AMbhita bhujAone uThAve che. uThAvIne baMne hAtha joDI, mastake Avata karI, mastake aMjali karIne A pramANe bolyo - namaskAra thAo. [kone ?] ahaMtone, bhagavaMtone, Adikara-tIrasvayaMsaMbuddhone, puruSottama-puruSasIMhapuruSavara puMDarika-puruSavara gaMdhahastIne, lokottama-lokanAtha-lokahitakara-lokapradIpaka-lokapadhonkarone, abhayadAtA, cakSudAtA-mArgadAtA-zaramadAtA-jIvadAtA-bodhidAtAone, dharmadAtA-dhamadizakadhamanAyaka-dhamasArathI-dharmavara cAturaMta cakravatIone [athAt bhagavata rAvatuM zreSTha dharmacakravata viroSaNa dharAvatA arihaMtone mArA namaskAra thAo.]. [vaLI te arahaMta kevA che ?] dvIpa, prANa, zaraNa, gati, pratiSThA, patied zreSTha jJAna-darzanadhara, chApaNuM cAlI gayela che tevA, jita-jApaka, tIrNa-tAraka, buddha-bodhaka, mukad-mocaka, savajJa-sarvadarzI, ziva-ayad-araja-anaMta-akSayaavyAbAdha-apunarAvartI siddhigati nAmaka sthAnane samApta evA. bhayane jitelA jinezvarone namaskAra thAo. Adikara, siddhAvasthA pAmavAne Icchaka tIrthakya bhagavaMtane mArA namaskAra thAo. tyAM rahelA bhagavaMtane, ahIM rahelo huM vaMdana karuM chuM. tyAM rahela bhagata, ahIM rahelA evA mane jue, ema kahI bhagavaMtane vaMdana-namaskAra kare che, karIne zreSTha sIhAsanamAM pravAbhimukha thaI beTho. tyAre te devendra devarAja zakane AvA svarUpe saMkalpa utpanna thayo ke - nize jaMbUDhIpadvIpamAM tIrthakara bhagavaMta utpanna thayela che. to atIta-vartamAnaanAmata devendra devarAja zakrano A kalpa-AcAra che ke tIefkarano janma mahotsava karavo joIe, to huM paNa jauM ane tIrthakara bhagavaMtano janma mahotsava karuM. e pramANe kendrae saMkalpa karyo karIne padAtisenAnA adhipati haNeigametI devane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM ke - o devAnupiyA jaldIthI sudhamasibhAmAM meghasamUhanI garjanA samAna gaMbhIra ane madhuratara zabadayukata yojana parmiMDala suvara yukta sudhoyA ghaMTAne traNa vakhata vagADatAvagADadi moTA-moTA zabdothI udghoSaNA karatAM-karatAM A pramANe kaho - - devendra devarAja zakanI AjJA che ke - teo jaMbUdvIpamAM dIkti bhagavaMtano janma mahotsava manAvavA thaI rahyA che, to devAnapiyo ! tame badhAM paNa potAnI sarvatraddhi - sarvahuti- sarvala-sarva samudaya-sUrya Adara, sarvavibhUtisarva vibhUSA - sarva saMbhrama - sarva nATaka - sarva uparodha pUrvaka, sarva puNa-gaMdhamALa-alaMkAra ane vibhuSA vaDe, sarva divya tumula davaninI sAthe, moTI Rhita Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/23 vAva ravapUrvaka, nika parivArathI saMparivarIne potapotAnA yAna-vimAna-vAhanomAM ArUDha thaIne, vilaMba karyA vinA zakanI yAvatu pAse pragaTa thAo. tyAre te padAti rIMnyAdhipati harioNgamaNI devane devendra zo yAvata Ama kahetA harSita saMtuSTa thaI yAvata e pramANe devanI AjJA vacanane vinayapUrvaka svIkAre che, svIkArIne devendra zakanI pAsethI nIkaLe ce, nIkaLIne jayAM sudhamasibhAmAM meghasamUha samAna, gaMbhIrasmadhura zabda karad, yojana parimaMDala sughoSa ghaTA che, tyAM jAya chache. tyAM jaIne meghasamUha sardeza, gaMbhIra madhuratara zabada karatI, yojanA parimaMDala sughoSAghaMTAne traNa vakhata vagADe che. tyAre te meghasamUha samAna gaMbhIra madhuratA zadavALI, yojanaparimaMDala sughoSa ghaMTAne maNa vakhata vagADatA sIdharmakAmAM bIjI eka jUna baMIza lAkha vimAnomAM eka jUna batrIsa lAkha ghaMTA eka sAthe kaNakaNa ravane prApta thaI. tyAre saudharmakalAmAM prAsAda, vimAna, nikuTamAM Apatita zabda vaMNAnA pudagalo lAkho vaMTa-pratighaMTAnA rUpamAM pragaTa thavA lAgyA. tyAre te saudharmakalpavAsI ghaNAM vaimAnika devo ane devIo je ekAMta rati prasakata, nityAmata, viSaya sukha mUrhita hoya che, teo sUravara ghaTAnA vipula vanithI pUrita thaI jaldI jAgRta thAya che. thaIne ghoSaNAthI utpanna kutuhalathI kAna daIne ekAgracitta thaI upayukta mAnasa thayA. te padAti sainyAdhipati deva ghaMTArava ati zAMta-prazAMta thayA pachI, tyAM-tyAM te-te dezamAM moTA-moTA zabdothI ughoSaNA karatAkrUratA A pramANe kahe che - saudama kalAvAsIo ghaNAM devo ane devIo ! Apa saudharma kalodramAM A hitakArI ane sukhapada vacano sAMbhaLo. zakunI AjJA che ke - badhuM pUvava4 cAvata temanI pAse pragaTa thAo. tyAre te devo ane devIo A ane sAMbhaLI, harSita-saMtuSTa cAvatuM hRdayI thaI, keTalAMka vaMdana nimite, e pramANe pUjana nimite, sakAranimite, sanmAna nimite, darzana nimite, jinabhakti rAgathI, te keTalAMka A amAro AcAra che, ItyAdi vicArIne cAvata zakunI samIpe pragaTa thayAM - AvyA. tyAre te devendra devarAja zakra te vaimAnika devo ane devIone vilaMba rahita samIpe pragaTa thayelA jue che. joIne harSita thaIne pAlaka nAme abhiyogika devone bolAve che. bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnapiyA jaldIthI anekazad dbha upara rahela, lIlAti zAla bhaMjikAyukta, IhAmRga-labha-tuga-nara-maga+vihaga-bhAlaka-kinnara-BBzarabha-rAmara-kuMjara-vanalatA-usdlatAnA citronI citrita staMbha upara rahela vaja vedikAthI parigata evI maNI, vidhAdhara vamala-vRMgalanA maMtra yukta hoya tevI, arthI sahasathI yukta, hajAro rUpayukta, dIpatI-dedIpyamAna, AMkhamAM vasI jAya tevA, sukha sAza, sagrIkarUpa, ghaMTAvalinA madhura manahara svarayukta, sukhamaya[27/3] jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 kAMta-darzanIya, nipuNavat camakA maNiratna ghaTiA jalayukata hajAra yojana vistINa, pa00 yojana UMcA, zIgha, varIta, prastuta kArya nirvahaNamAM sakSama divya yAna-vimAnanI vikuvA karIne, mArI A AjJA pAchI soMpo. * vivecana-223 - te kALe, te samaye ati dizAkumArInA kRtya pachI. zaka, tenI vyAkhyA kalAsRgaTIkAdimAM prasiddha hovAthI lakhatA nathI. have vaMdana-namaskAra karyA pachI zaka siMhAsane beThA pachI je thayuM te kahe che - siMhAsane beThA pachI te devendra devarAja zakane A Avo yAvatu saMkalpa thayo. nizce jaMbadvIpamAM tIrthakara bhagavaMta utpanna thayelA che to traNekALanA zakono A kalpa che ke tIrthaMkarano janma mahimA karavo, to huM jaIne tIrthakara bhagavaMtano janma mahotsava karyuM. pachI - - - haribhegamepI-IndranA Adezane Icche che te athavA Indrano naimeSI nAme deva, te padAti sainyAdhipati devane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - jaldIthI he devAnupriya ! sudhamAM sabhAmAM meghano samUha, teno garjita, tenI jema gaMbhIra ane madhura zabda jeno che te tathA, te yojana pramANa vRdva jenuM che , sughoSA nAme sasvarA, ghaMTAne traNa vakhata tADita karatA-karatA moTA-moTA zabdathI udghoSaNA karatAM-karatAM e pramANe kaho - AjJA karo ke o devo ! * * * devendra devarAja zaka jaMbUdvIpamAM tIrthakara bhagavaMtano janmamahimA karavAne jAya che. sAmAnyathI jina varNana prastAva chatAM je jaMbUdvIpanuM nAma grahaNa karela che, te jaMbUdvIpa prajJapti adhikAracI che. to he devAnupriyo ! sarva RddhithI, sarvadhutithI, sarvabaLathI, sarva samudayathI, savadarathI, sarva vibhUSAthI, sarva divya vAjiMtra zabdanA nAdathI moTI ddhi cAvatuM svathI ItyAdi pUrvavatu potAnA parivArathI saMparivRta pota-potAnA vimAnamAM Adi pUrvavat vAhana - zibikAdimAM ArUDha thaIne vilaMba vinA devendra zaka samIpe pragaTa thayAM. have svAmInA Adeza pachI haribhegameSIdeva je kare che, te kahe che - tyAre padAnikAdhipati te haribhegameSI devane zakrendrae A pramANe kahetA harSita ItyAdi thaI, AjJA vacanane vinayathI sAMbhaLe che, sAMbhaLIne zaka pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne jyAM sudhasabhAmAM - x- sughoSA gheTA che, tyAM Ave che, AvIne meghanA samUha jevA gaMbhIra, maghutara zabdovALI yojanA parimaMDala sughoSA ghaTAne traNa vakhata vagADe che. vagADyA pachI zuM thAya che ? te kahe che - vagADyA pachI - x - saudharmakAmAM bIjA - eka nyUna batrIsa lAkha vimAnarUpa je AvAsa-devavAsa sthAnomAM ekavna 32-blAkha ghaMTA ekasAthe kaNakaNa evo rava karavAne pravRtta thaI. * * * have ghaMTanAda pachI je thayuM te kahe che - ghaMTonA kaNakaNa sva pravRtti pachI saudharmakalA prAsAda ke vimAnonA je nikuTa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/23 36 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 gaMbhIra pradeza, temAM je saMpAta zabda vaNAnA pudgalo, tethI samusthita je ghaMTA saMbaMdhI lAkho paDaghA, tenA vaDe saMkula thayo. arthAt ghaMTAnA mahA prayatnathI tADita thatAM je zabda pudgalo nIkaLyA, teno pratighAta vazathI badhI dizA-vidizAmAM divyAnubhAvarI uchaLela pratizabdo vaDe sarve paNa saudharma ka5 bahero thaI gayo. * X - X - e pramANe zabdamaya saudharmakakSa thayA pachI, padAtipati je kare che, te kahyuM - zabda vyApti pachI te saudharmakAvAsI ghaNAM vaimAnika devo ane devIo, je ekAMtamAM ramaNamAM Asakta, tethI ja nityapramata, viSaya sukhamAM mUrNita hatA, teo susvarA je paMkti-sughoSA ghaMTAno svara, tethI vipula-sakala saudharma devalokane bharI denAra je bola-kolAhala, varita-zIgha, capaLa-saMbhramasahita, jAgRta thayA pachI, - X * A ghoSaNA zuM che ? te mATe kAna daIne, ghoSaNAnA zravaNanA viSayamAM eka cita thaIne, ekAgra citatvamAM paNa kyAreka upayoga na rahe kemake chAstha che, tethI kahe che - upayukta mAnasavALA thaIne - sAMbhaLela vastunA grahaNa mATe kuzaLa manavALI thaIne tei deva-devI rahyA.] te padAti sainyAdhipati deva te ghaMTArava saMpUrNa zAMta-ati maMda bhUta thatAM, prakathiI zAMta-prazAMta thatAM, te-te moTA dezamAM, te-te dezanA eka dezamAM tAtAra svarathI udghoSaNA karatAM-karatAM ema kahe che ke - IMta - harSathI, pota-potAnA svAmInI AjJAthI jagaguruno janma mahimA karavAne mATe prasthAna AraMbha kare. saudharmakalApatinuM A vacana janmAMtara kalyANajanya sukhamukta che, te tame - saudharma kAvAsI vaimAnika devo-devIo sAMbhaLo, ukta arthanI AjJA kare che. * * * zakanA Adeza pachI, je deve karyuM te kahe che - te devo ane devIo A anaMtarokta ane sAMbhaLIne, harSita, saMtuSTa cAvatuM harSanA vazathI vikasIta hRdayavALA, thaIne * x - keTalAMka vaMdana-abhivAdana, prazasta kAyA-vacana-mana pravRttirUpa, tenA nimite ApaNe tribhuvana bhaTTAkanA vaMdana nimite. pUjana-gaMdhamAthAdi vaDe samyaka arcana, sakAra-stuti Adi vaDe guNonnatikaraNa, sanmAna-mAnasa prIti vizeSa, darzana-pUrve na joyela jinane jovAne mATe. kutuhala-ApaNe prabhu pAse jaI zuM karavAnuM ? keTalAMka zakanA vacana mujaba vartatA kemake svAmInA vacananI upekSA nA karavI, cAkara dharma anusaravo. keTalAMka paraspara mitrane anusaratA arthAt mitragamanA anupavRta. keTalAMka Ane samyagdaSTi devano jina janmotsavamAM javAno AcAra samajIne Ave che. ItyAdi Agamana nimitta karIne - citamAM avadhArIne - x - samIpe AvyA. pachI devendra zaka, te ghaNAM vaimAnika devone upasthita thayelA jue che, joIne harSita Adi thAya che. pAlaka nAme vimAnaviNA karavAne Abhiyogika devane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - X * ahIM yAna-vimAna varNana pUrvavat vizeSa e ke - eka lAkha yojana pahoLuM. ahIM pramANAMgula nipajJa lAkha yojanA jANavA. vaikiya prayoga janitatvathI utsadhAMgula niSpajJatva na kahevuM. Agama vacanathI AnuM pramANAMgulaniSpakSapaNuM ja yuktimat che, Agamavacana zAzvatavimAna apekSAthI nathI zuM ? nA, jo useMghAMgula nipajJa mAnazo to naMdIzvare vimAna saMkocana vyartha thAya. vaLI sthAnAMgamAM cothA adhyayanamAM cAra samAna vastu kahI, temAM pAlaka vimAnane jaMbUDhIpAdinA pramANathI samatva pramANAMgulI niSpanna levAthI ja saMbhave che. 500-nyojana ucca, atizaya vegavALA. nirvAhi-prastuta kAryane nirvAha karavAnA zIlavALA, evA prakAre divya cAnavimAna vikrvIne A AjJA pAchI soMpI arthAt kArya karyAnuM nivedana kare che - x - * sUga-228 : tyAre te pAlakadeva, devendra devarAja zakae A pramANe kahetA harSita, saMtuSTa thayo yAvata aikriya samuddAta vaDe samavahata thaIne te pramANe yAna-vimAna vidurve che. - te divya yAna-vimAnanI traNe dizAmAM misopAna pratirUpaka che, varNana pUrvavata te pratirUpakonI AgaLa pratyeka pratyekamAM toraNo che. varNana pratirUpa che sudhI pUrvavata karatuM. te yAna vimAnamAM bahu sama ramaNIya bhUmibhAgamAM, jema koI AliMga pukara hoya yAvatuM cittA AdinA cAmaDA mAphaka hoya, aneka zaMku-samAna khIlA ThokIne vistArela hoya, te bhUmibhAga Ava-pratyAvazreNi-praNi-svastikavardhamAna-puSyamAnava-masyaaMDaka-magara aMDaka-ra-mara-puSpAvali-kamalapatrasAgarataraMga-vAsaMtIlatA ane pAlatAnA citrAMkana vaDe yukta, chAyA-prabhAkiraNo ane udhota vaDe yukata che. tathA vividha paMcavaNa maNIo vaDe zobhita che. te maeNInA varNa, gaMdha ane sparza jema rAyauseNaIyamAM kahyA che tema kahevA. te bhUmibhAganA bahumadhyadeza bhAgamAM anekazana taMbho upara rahela eka pregRha maMDapa che, te yAvata pratirUpa che, varNana pUrvavata teno ulloka * uparano bhAga paSAlatA vaDe citrita rAvata saMpUrNa tapanIyamaya yAvatuM pratirUpa che. te maMDapanI bahurAma ramaNIya bhUmibhAganA bahumadhya deza bhAgamAM eka moTI maNipIThikA che, te ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana ghaDI ane saMpUrNa maNimayI che, varNana pUrvavata. tenI upara eka vizALa siMhAsana che vani pUrvavatu. tenI upara eka moTuM vijayavatra che, te savaranamaya che, varNana pUrvavatuM. tenA madhyadeza bhAgamAM eka jamaya aMkuza che. tyAM eka moTI kuMbikA pramANa motInI mALA che, te motInI mALA, potAnAthI aDadhI uMcI, AI kuMbikA pramANa cAra motInI mALA che cotaraphathI vIMTaLAyela che. te mALAmAM tapanIya laMbUka laTake che. te vaMbhUsaka suvarNa pratakathI maMDita che. vividha mahima-ratana nirmita vividha Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/228 hAra, adhahArathI upazobhita che. ekabIjAthI thoDA-thoDA aMtare avasthita che, pUvaya Adi vAyuthI dhIme-dhIme kaMpatA, paraspara TakarAvAthI uww evA kAna ane manane sukhara zabdo vaDe pradezane apUrita karatAM cAvatu ati zobhatA rahelA che. te sIMhAsananI pazcima-uttaramAM, uttaramAM, uttarapUrvamAM ahIM zakendranA 84,ooo sAmAnikonA 84,ooo bhakSAsano che. pUrvamAM ATha agamahiSInA, temaja dakSiNa-pUrvamAM atyaMtara rmadAnA 12,ooo devonA, dakSiNamAM madayama paSadanA 14,ooo devonA ane dakSiNapazcimamAM bAhya padAnA 16,ooo devonA, pazcimamAM sAta sainyAdhipatinA ane tyAM te sahArAnanI cAre dizAmAM coryAzIcoryAzI hajAra ema kula 3,36,ooo bhadrAsano che. e pramANe badhuM sUyabhidevanA AlAvA mujaba jANavuM cAvatu AjJA pAchI saupe che. * vivecana228 : tyArapachI te pAlaka deva, devendra devarAja zake A pramANe kahetA harSita, saMtuSTa thaI cAvatu vaikiya samuThThAtathI samavahata thaIne te pramANa kare che arthAt pAlaka vimAna ce che. dhe vimAnanA svarUpanuM varNana karatAM kahe che - sUraNa spaSTa che. pachI tenA vibhAganuM varNana karela che, te pUrvavatuM. vizeSa A - maNInA varNa, gaMdha, sparza kahevA, jema rAjapanIya-bIjA upAMgamAM kahela che. ahIM paNa jagatI ane pAvaravedikAnuM varNana karavuM. - x - dhe prekSAgRha maMDapanuM varNana - takSa ItyAdi. yAvatuM zabdathI camaka rAjadhAnInA sudhamasibhAdhikAcI jANavuM. uparanA bhAganuM varNana karavAne kahe che - teno ulloka arthAta uparano bhAga paghalatAnA citrothI citrita cAvatuM saMpUrNa tapanIyamaya che. pahelAM cAvatu zabdathI azokalatAnA citrothI citrita ItyAdi levuM. bIjI cAvatu zabdathI svaccha, zlaSNa ItyAdi levA. ahIM rAjaprapnIya sUtramAM sUbhi vimAna varNanamAM akSapATaka sUjha dekhAya che, paNa ghaNI pratiomAM A pATha dekhAto nathI, mATe lakhela nathI. have ahIM maNipIThikA varNana kahe che - te spaSTa che AnI vyAkhyA vijayadvAramAM rahela prakaMika prAsAdanA siMhAsananA satra samAna jANI levI. te i ItyAdi sUtra pUrve pAvara vedikA jAla varNanamAM kahela che, tyAMthI jANavuM. ahIM pahelA yAvatu padathI kaMpatu, laTakatuM, jhaMjhamANa, udAra manojJa manahara kAna-manane sukhakara Adi saMgraha karavo. bIjA yAvatu padathI sagrIka Adi levA. have ahIM AsthAna nivezana prakriyA kahe che - te siMhAsananA pAlaka vimAnanA madhyabhAga vartInA vAyavya, uttara, IzAnamAM zakanA 84,000 sAmAnikonA 84,000 bhadrAsano che. pUrvamAM ATha agramahiSInA ATha bhadrAsano che, e pramANe 38 jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 anikhUNAmAM atyaMtara parSadAsaMbaMdhI 12,ooo devonA 12,ooo bhadrAsano che. dakSiNamAM madhyama parmadAnA 14,000 devonA 14,000 bhadrAsano che. naiRtya khUNAmAM bAhya parSadAnA 16,000 devonA 16,000 bhadrAsano che. pazcimamAM sAta sainyAdhapatinA sAta bhadrAsano che. pachI pahelA valayanI sthApanA pachI, bIjA valayamAM te sIMhAsananI cAre dizAmAM cA guNA karAyela 84,000 saMkhyaka AtmarakSaka devo che ag 3,35,ooo AtmarakSaka devo che, tethI teTalAM bhadrAsanone vidurve che. Uvamara nI vibhApA kahe che - ItyAdi vakatavya sUyabhanA AlAvAthI cAvatu pAchI soMpe che. cAvatu padathI saMgraha A pramANe che - te divya yAna vimAnanuM AvA svarUpe varNana che, jema koI turaMtano ugelo haimaMtika bAlasUrya ke iMgAlanA lAla saLagatA ke jAdavartI ke kezaDAvarNI ke pArijAtavarNI cotaraphathI kasumita hoya tevo varNa che ? nA, A artha samartha nathI. te divyavimAnano AthI paNa ISTatA varNa kahela che. gaMdha ane sparza maNivat kahevA. tyArapachI te pAlaka deva, te divya yAnavimAna vikrvane jyAM zaka che tyAM Ave che. AvIne zakane be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake mAMjalI karI, jaya-vijaya vaDe vadhAve che Adi. ahIM vyAkhyA - te divya cAnavimAnano Avo varNaka che, jema tatkAlano ugela zizirakAla saMbaMdhI bALasarya, khAdirAMganA saginA, japAvana ke kiMzaka vananA pArijAta-kalpadrumo, tenuM vananI cotarapha samyaka kusumita che. ahIM ziSya pUche che ke - zuM AvA rUpe che ? AcArya kahe che - nA, tema nathI. te divyavimAna AnAthI paNa ISTataka ane kAMtataraka hoya che ItyAdi * * * * * * * have zakanuM kRtya kahe che - * sUjha-229 - tyAre te zaka yAvata harSita hRdayI thayo. jinendra bhagavaMta saMmukha javA yogya divya, savaliMkAra vibhUSita, uttara vaikriya rUpanI vikuvA kare che. vikuvana saparivAra gamahilI, nATyAnIka ane gaMdhavaniIka sAthe te vimAnanI anupadakSiNA karatAM-karatAM pUrvIya sisopAnakethI caDe che, caDIne cAvatuM sIMhAsanamAM pUvarabhimukha bese che. e pramANe sAmAnika devo paNa uttaranA kasopAnakethI ArohIne pratyekapratyeke pUrve rAkhelA bhadrAsanomAM bese che, bAkInA devo ane devIo dakSiNI gisopAnakethI ArohIne pUrvavata rAvata bese che. tyAre te zakanA temAM ArUDha thatAM A ATha-ATha maMgalo yathAnukrame cAlyA. tyArapachI pUrva kaLaza bhaMgAra, divya chatra patAkA cAmara sahita, niratikajotAM ja darzanIya evI vAyu .DatI vijaya vaijayaMtI, je ghaNI uMcI gaganatalane spatI hatI tevI, te AgaLa anukrame cAlI. tyArapachI cha mUMgAra, tyArapachI vajamaya vRtta uSTa saMsthina suzliSTa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/129 paridhRSTa supatiSThaka, viziSTa aneka zreSTha paMcavarNA hajAro kuDabhI vaDe parimaMDita hovAthI ramaNIya, vAyu vaDe uDatI vijaya vaijayaMtI patAkA chamAtichatrayukata, uMcI, gaganatale sparzatA zikhayukata 1000 yojana UMcA, mahA moTo mahendradhvaja AgaLa anukrame cAlyo. - tyArapachI potAnA kAryAnurUpa veSathI yukata, susajita, sarvavidha alaMkArothI vibhUSita evI pAMca senAo, pAMca senApatio yAvatuM AgaLa cAlyA. " tyArapachI ghaNAM abhiyogika devo ane devIo pota-potAnA rUpa vaDe cAvatuM niyoga vaDe devendra devarAja zakanI AgaLa ane pAchaLa anukrame prasthAna kare che. tyArapachI ghaNAM saudharmakAvAsI devo ane devIo sarva RddhithI cAvatuM ArUDha thaIne yAvatuM cAlyA. tyAre te zakra, te pAMca sainyo vaDe parIvarela yAvana mahendradhvajane AgaLa karIne 84,ooo sAmAnika cAvatu parivarIne, sarva RddhithI yAvat ravathI saudharmakatAnI vaccovaccathI te divya deva kaddhi yAvatu upadarzita karato karato jyAM saudharmakatAno uttarano niyaNi mArga che, tyAM jAya che. tyAM jaIne eka lAkha yojana pramANa vigrahathI cAlato-cAlato, tevI utkRSTa yAvata devagatithI cAlato cAlato tI asaMkhya dvIpa samadronI madhyethI jyAM naMdIzvaradvIpa che, jyAM dakSiNa-pUrvIya ratikra parvata che, tyAM Ave che. AvIne jema sUyabhinI vakatavyatA che, tema kahetuM. vizeSa e ke zakano adhikAra kahevo. yAvatuM zaka te divya devagaddhi yAvata divyavimAnane prati saMharIta karato-karato yAvatuM jyAM tIrthakara bhagavaMtanuM janmanagara che. jyAM bhagavaMtanuM janmabhavana che, tyAM Ave che. tyAM AvIne tIrthakara bhagavaMtanA janmabhavanane te divya yAnavimAna vaDe traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA kare che, karIne tIrthakara bhagavaMtanA janmabhavananI uttapUrva dizA bhAgamAM bhUmitalathI cAra AMgaLa uMce divya vimAna sthApe che. sthApIne ATha agamahiNI, gaMdhavanIka ane nATyAnika baMne sainyo sAthe, te dila yAnavimAnanA pUrvanA AisopAna-pratirUpakathI utare che. tyArapachI devendra devarAja zakanA 84,ooo sAmAniko dila yAna-vimAnanA uttarIya misopAna pratirUpakathI utare che. bAkInA devo ane devIo, te divyayanavimAnanA dakSiNI gisopAna pratirUpakathI nIce utare che. tyArapachI te devendradevarAja zakra 84,000 sAmAnikothI yAvatu sAthe saMparIvarIne sarvatraRddhithI yAvatu dubhInA nighoMSa ane nAdita ravathI jyAM tIrthakara bhagavAna ane tIrthakara mAtA che, tyAM Ave che, AvIne loka-praNAma kare che. karIne tIrthakara bhagavanaMta ane tIthara mAtAne traNa vakhata AdakSiNapradakSiNA kare che. karIne be hAtha joDIne cAvatu Ama kahe che - 40 jaMbUtIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 he ratanakukSiArikA! tamane namaskAra thAo. e pramANe jema dizAkumArI kahyuM tema yAvatuM Apa dhanya cho, Apa punyavaMta cho, Apa kRtArtha cho. he devAnupiyA! devendra devarAja zakra, tIrthakara bhagavaMtano janma mahotsava karIza. to Apa bhayabhIta thazo nahIM. ema kahIne avasthApInI nidrA Ape che. tyArapachI tIrthakaranuM pratirUpaka vikurte che, tIkaranI mAtA pAse sthApe che, sthApIne pAMca zakanI vipharyA kare che. karIne eka zaka tIrthakara bhagavaMtane be hAthanA saMpuTamAM grahaNa kare che. eka zakra pAchaLa chatra dhAraNa kare che, be zako-baMne paDakhe cAmara varSa che. eka zaka AgaLa hAthamAM ja laIne cAle che. tyArapachI devendra devarAja zaka, bIja ghaNAM bhavanapati-baMta-jayotikavaimAnika devo ane devIo sAthe parIvarIne sarvatraddhithI yAvatu nAditathI, tevI utkRSTa yAvatu gatithI cAlatA cAlatA jyAM meru parvata che, temAM kyAM pAMDukavana che, jyAM abhiSeka zIlA che, jyAM abhiSeka sIMhAsana che, tyAM Ave che. AvIne zreSTha sahAsana upara pUrvAbhimukha thaI bese che. * vivecana-229 - tyAre te zaka ItyAdi spaSTa che. divya-pradhAna, jinendra samukha javA mATe ucita, jevA zarIre surasamudAya sarvAtizAyI "zrI" thAya, tevA. sarva-maratakAdi alaMkAro vaDe vibhUSita kemake uttaravaikriya zarIra che, svAbhAvika vaikriyazarIrano AgamamAM alaMkAra hitapaNe ja utpAda saMbhaLAya che. bhavadhAraNIya zarIranI ane kAryotpatti kALanI apekSAthI utarakALabhAvI vaikriyarUpa vikarSe che. pachI saparivAra ATha agramahiSI, pratyekane 16,000 devIno parivAra che, nATyAnIka ane gaMdharvonIka sAthe te vimAnane pradakSiNA karatAM-karatAM pUrva dizAnA gisopAnathI caDe che. yAvat zabdathI sIMhAsana pAse jaIne pUrvAbhimukha bese che. pachI sAmAnikAdi vaDe je rIte sthAnapUrti thaI, te kahe che, temAM avazeSa ati AtyaMtara parSadA AdinA devo kahevA. have pratiSThAvI zakano AgaLa-pAchaLano krama kahe che - tenI vyAkhyA bharatayakInA ayodhyAnA pravezAdhikArathI jANavI. tyArapachI chama, bhaMgAra Adi paNa bharatanA ayodhyA pravezAdhikArathI jANavA ane bhaMgAra viziSTa varmaka citrayukata che. pUrve bhaMgArane jaLathI bharelI kahI, ahIM jaLarahita kahI, tethI punarukti nathI. pachI ratnamaya, vartuLa manojJa AkAra jeno che te, suzliSTa arthAt makRNa, kharasANa vaDe paTela pASANanI pratimAvatu ghasela, sukumAra zANa vaDe pASANanI pratimAvatu snigdha karAyela, supratiSThita-vaka nahIM tevI, tevI ja bAkInA svajothI viziSTa tathA aneka zreSTha paMcavarNI lApatAkAthI alaMkRta ane tethI abhigama lAgatI, - X* aMbaratalane sparzatA agrabhAgayukata, 1000 yojana uMco, tethI kahe che - atizaya mahAnuM mahendravaja anukrame AgaLa cAlyo. tyArapachI svakarmAnusArI veSa paherelA tathA pUrNa sAmagrI vaDe susajja, sarvAlaMkAra vibhUSita pAMca sainyonA adhipatio anukrame Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/29 42 AgaLa cAlyA. tyArapachI ghaNAM Abhiyogika devo ane devIo svakamapasthita uttarapaikriya svarUpa vaDe potapotAnA vaibhava-saMpatti vaDe, pota-potAnA niyoga-upakaraNa vaDe, zakrendranI AgaLa, pAchala ane baMne paDakhe vRddhanA kramathI cAlyA. tyArapachI ghaNAM saudharmakalpavAsI devo ane devIo sarvaRddhithI, yAvatu zabdathI pUrvokta AlAvo grahaNa karavo. tenA vaDe pota-potAnA cAna-vimAna-vAhanomAM ArUDha thaIne zakanI AgaLa-pAchaLa-paDakhe cAlyA. - have je rIte zaka saudharmakatAthI nIkaLyo, te kahe che - pachI zaka, pUrvokta svarUpe, pAMca saMgrAmika sainyothI cotaraphathI parIvarIne yAvatu pUrvokta sarve mahendra tvaja varNana kahevuM. mahendra dhvajane AgaLa karIne 84,000 sAmAniko yAvat zabdathI cAragaNAM 84,000 AtmarakSaka devo vaDe ItyAdi levuM. sarvaraddhithI parivRta cAva ravathI yAvat zabdathI sarvadhuhika Adi pUrvokta levuM. saudharma kalAnI vaccovaccethI te divya devaddhi cAvat zabdathI devaghuti, devAnubhAva levo. * X - saudharmakAnI uttarethI nirgamana paMtha che, tyAM Ave che. jema varacita nAgaro vivAhotsavanI RddhinA darzana mATe rAjapathamAM jAya che, naSTa gaNIomAM nahIM, tema A paNa jANavo. AnA vaDe samagra devalokanA AdhArarUpa pRthvI pratiSThita vimAnathI niruddha mArgIpaNAthI ahIM-tahIM saMcaraNanA abhAve vaccovaccethI uttaranA niyaNimArgathI ema kahyuM. * * * jaIne lAkha yojana pramANa vigraha-kramathI gaMtavya kSetra atikramarUpathI, * x * utaratA utaratA, tevI utkRSTa yAvat zabdathI varita Adi grahaNa karyuM. devagatithI jatAM-jatAM tIrtho asaMkhyAta dvIpasamudronI vaccovacce thaI jyAM naMdIzvaradvIpa che, tyAM, tenA pRthutvanA madhya bhAgamAM agnikoNavartI tikara5rvate Ave che. ahIM sthAnAMga sUtrAnusAra abhiprAya che, pravacana sAroddhArAdimAM judo mata che jenI vRttikAre noMdha lIdhI che. (zaMkA) saudharmathI nIce utaratA zakane naMdIvara dvIpamAM ja utaravuM yutimat che, asaMkhyAta dvIpa-samudra oLaMgavAnI jarUra zuM? | (samAdhAna) nirmANa mArganA asaMkhyAtatama dvIpa ke samudranI uparI sthitapaNAnA saMbhavathI temAM avataraNa kahyuM. pachI naMdIzvara jayAM asaMkhyAta dvIpa samudranuM ullaMghana yutima che. e pramANe ukata rIte jema sUryAbhanI vaktavyatA kahI tema ahIM pama kahevuM. vizeSa e che ke - zakano adhikAra kahevo. badhuM spaSTa che. vizeSa e ke - ahIM pahelo yAvata zabda daTAMta viSayaka sUryAbha adhikAranI avadhi sUcanArthe che. te avadhi vimAnanA pratisaMharaNa sadhI kahevI. bIjo yAvata zabda divya devadhati, divya divyAnubhAva e be pada grAhI che. Ano artha A che - devarti eTale parivAra saMpatti * x * devaghuti-zarIra, AbharaNAdithI, devAnubhAva-devagatinI hRsvatA pAmIne, divya jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 yAna vimAna-pAlaka nAme che, te jaMbUdvIpa parimANathI jUna lAMbu-pahoLuM karavAne sopatA, saMkSepatA, trIjo yAvat zabda - jyAM jaMbUdvIpamAM bharatakSoga che pUrva gisopAna pratirUpakathI zakanuM utaraNa kahyuM, bIjA badhAM kyAMthI uttare che ? te spaSTa che, have zake zuM karyuM te kahela che. temAM cAvatuM pada saMgrAhya pUrva sUNAnusAra jANavuM. have zuM kahyuM- te kahe che - he ratnakukSidhArikA tamane namaskAra, dizAkumArImAM sUNa kahyuM che, tema kahevuM. cAvat zabdathI kahevuM ke - jagapradIpadAyikA, sarva jagajIva vatsala, hitakAraka, mArdeizita - x * jina, jJAnI, nAyaka, buddhabodhaka, sarvalokanA nAtha, sarva jagane maMgala, tirmamavI ItyAdi badhuM pUrvavat he mAtA ! tame dhanya cho Adi sudhI kahevuM. huM zaka nAme devendra tIrthaMkarano janma mahotsava karIza, to tamAre DaravuM nahIM, kahIne avasthApinI nidrA Ape che . arthAta putrane mera laI javAyA pachI, tenA virahamAM mAtA du:khI na thAya, te mATe divya nidrA vaDe nidrAvALA kare che, bhagavaMtanuM pratirUpaka paNa tyAM mUke che. jethI merue jaIne janmamahotsavamAM traNa hoIe, tyAre nIkaTanA duSTa devo kutUhalAdithI nidrA harI le to ? tethI saMpUrNa bhagavaMta sadaMza rUpa vikarvIne tIrthakaranI mAtAnI paDakhe sthApe che. pachI zaka potAnA pAMca rUpo vikaryuM che, temAM - eka zaka tIrthakarane parama zuci vaDe sarasa gozISa caMdanathI lipta ane dhUpa vaDe vAsita karI, hAthanuM zukita saMpuTa karIne grahaNa kare che. eka zaka pAchaLa chama, dhare che ItyAdi sUjhAvatu jANavuM -x * ahIM sAmAnikAdi deva parivAra hovA chatAM Indra pote ja je pAMca rUpanI vikadNA karI, te bhagavaMtanI paripUrNa sevAnA lobhathI karyA. have zaka vivakSita sthAnane pAme che, te kahe che - pachI te zakendra bIjA ghaNA bhavanapatyAdi deva-devIothI parivarIne sarva RddhipUrvaka, sarvadhutyAdithI, utkRSTavaritAdi gatithI jatAM-jatAM jyAM meru parvatanA paMDakavanamAM jyAM abhiSeka zIlA upara abhiSeka siMhAsana che, tyAM Ave che, AvIne siMhAsane pUrvAbhimukha beTho. have IzAnendrano avasara che - * sUtra-23 thI 235 ? [3] te kALe, te samaye devendra devarAja IzAna, jenA hAthamAM mULa che, vRSabha vAhana che, surendra, uttarAddha lokAdhipati che, aThThAvIsa lAkha vimAnono adhipati, nirmaLa vaTAdhArI, e pramANe zakra mujaba zeSa varNana kahevuM. temAM bheda ATalo che- mahAghoSA ghaTA, ladhuparAkrama nAme padAti sainyAdhipati, vimAnakArI deva puSaka che, niyaNimArga dakSiNethI, uttarapUrvanA ratikara parvatathI meru parvata samosa cAvatuM paNupase che. e pramANe bAkInA paNa Indro kahevA, cAvata ayyatendra, temAM ATalo Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/ra30 thI 235 bheda che [31] saudharmendrathI anukrame sAmAniko 84,000, 80,000, 72,000, 90,, 60,000, 50,000, 40,000, 30,000, 20,ooo Ane AriNaazrutasdIkanA 10,ooo mNavA. [3] saudharmendrathI vimAna saMkhyA - 3ra lAkha, 28 lAkha, 1ra lAkha, cara lAkha, 50,ooo, 40,000 ane sahastrAranA 6ooo che. [3] nita-prANata kalamAM 400 ane AraNa-TyutamAM 300 che. A vimAno kahyA, have yAna-vimAnakArI devo kahe che - [34] pAlaka, puSpa, saumanasa, zrIvatsa, baMdhAvad, kAmagama, prItigama, manorama, vimala ane sarvatobhadra (anukrame jANavA.]. [35] saudharmendra, sAnakumArendra, brahmalokendra, mahAzukrendra ane pANatendranI sughoSa ghaNA che, hariagamelI padAti sainyAdhipati che, uttaravartI nirmANa mArga che, dakSiNa-pazcimI ratikara parvata che. IzAnendra, mAhendra, lAMtakendra, sahakyArendra, ayyatendrane mahAghoSa ghaMTA, laghupasakama nAme padAti sainyAdhipati, dakSiNa bAjuno niyaNimA, uttapUrvano ratikara parvata che. paSadA, jIvAbhigamamAM kahyA mujaba jANavI. AtmarakSaka devo sAmAnika devothI cAragaNAM che. badhAMnA yAna-vimAno eka lAkha yojana vistIrNa che. tenI uMcAI varU vimAna pramANa che ane mahendradhvaja hajAra yojana vidlNa che. zaka sivAyanA badhAM meru parvata samavasare che pAvata (bhagavatanI) paUpAsanA kare che. * vivecana-230 thI 35 - te kALe - saMbhavita jina janma, te samayamAM - dikumArInA mRtyu pachI, zakanA Agamana pachI nahIM, kemake badhAM Indro jinakalyANakamAM sAthe ja AvavAno AraMbha kare che. sUtramAM je zakanA Agamana pachI IzAnendranuM Agamana kahyuM te kramathI sUtranA saMbaMdhathI saMbhave che. devendra devarAja IzAna Adi sUtrArthavatu jANavuM. temAM arajasa-nirmaLa, aMbaravastra-svacchapaNAthI AkAzavata vastro. jema zakramAM kahyuM, tema ahIM paNa che, taphAvata eTalo ke ghaTAnuM nAma mahAghoSa che, ItyAdi badhuM sUtrArthavatuM jANavuM. cAvatuM padathI tIrthakara bhagavaMtane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA kare che, karIne vaMdananamaskAra karIne, bahu dUra nahIM tema bahu nIkaTa nahIM e rIte suzruSA karatA, namana karatAM, abhimukha vinayacI aMjalI joDI rahyA. have atidezathI sanakumArAdi IndronI vaktavyatA kahe che - saudharmathI acyatendra sudhInI vakatavyatA che, zakrendranA 84,000, IzAnendranA 80,000 e rIte cAvatu Anata-prANata be kalAnA IndranA 20,ooo ane AraNa-cATyuta be 44 jaMbUtIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 kalAnA IndranA 10,000 sAmAniko che. * x - e rIte prati IndranA sAmAnikono AlAvo kahevo. vimAno-saudharmakalo 32-lAkha, IzAna ko-28 lAkha. e pramANe AnataprANata be karbhe maLIne 400, AraNa-ayyata baMne maLIne 30o vimAna saMkhyA jANavI. yAnavimAna vikaIka devonA nAmo sujhAnusAra jANavA. have daza kalamendromAM kayA prakAre pAMca-pAMcamAM sAmya che ? te kahe che - saudharma arthAtu pahelA, trIjA, pAMcamAM, sAtamA ane navadazamAM sughoSA ghaMTA, haNeigameSI deva, uttarIya nirmANa bhUmi ane agnikoNano ratikara parvata tathA IzAna arthAt bIjo, cotho, chaThTho, AThamo ane agiyAra bAramo kAnA Indrone mahAghoSA ghaMTA, laghu parAkrama deva, dakSiNa mArga, IzAna tikara parvata kahevo. bahuvacana sarvakALavartI IndranI apekSAcI che. parSada-avyaMtara, madhya, bAhya rUpa tenA jeTalA deva-devIonuM pramANa che, tenuMteTaluM pramANa jIvAbhigamathI jANavuM. jemake zakanI papadA atyaMtara bAra hajAra, madhyanI cauda, bAhyanI soLa jANavI. IzAnendranI Adha-daza hajAra, madhyanI bAra, bAhAnI cauda che. sanakumArendranI parSadA anukrame ATha, daza, bAra che. mAhendranI cha, ATha ane daza che. ema banne ghaTatAM zukendranI eka-be-cAra hajAra che. saklArendranI 500, 1000, 2000 che, Anata-prANatendranI 200, 500, 1000 che. AraNa-ayyatanI pArSadA atyaMta-1oo deva, madhya-20 ane bAhya-550 devo che. zaka ane IzAnanI devI parSadA jIvAbhigamAdimAM kahI che, paNa malayagirijIyo Avazyaka vRttimAM kahela nathI, tethI ame paNa lakhatA nathI. AtmarakSA - aMgarakSaka devo, badhAM Indrone potAnA sAmAnika karatAM cAragaNAM hoya che. tethI cAragaNAM 84,000 ityAdi jANavA. cAnavimAna badhAMnA eka lAkha yojana pahoLA, uMcAI badhAMnI pota-potAnA vimAnapramANa che. IndranA pota-potAnA vimAne saudharmAvalaMkAdi, tenuM pramANa 5oo yojanAdi che. arthAt be kalAnA vimAnonI uMcAI 5oo yojana, bIjA benI 600 yojana, bIjA benI uoo yojana, cocA benI 800 yojana, uparanA cAranI 900 yojana che. badhAMno mahendradhvaja 1000 yojana vistIrNa che. - x - have bhavanavAsI kahe che- * sUtra-236 thI 38 : [36] te kALe, te samaye asurendra asurarAja camara, camacaMcA rAjadhAnImAM sudhamasabhAmAM amara siMhAsane, 64,ooo sAmAnika devo, 93trAyazika, cAra lokapAla, saparivAra pAMca agamahiNIo, traNa dii, sAta rauvyo, sAta sainyAdhipatio, cAragaNA 64,ooo AtmarakSaka devo ane bIja devothI [parivRtta hato ItyAdi zaka vatu jANavuM. temAM taphAvata A pramANe che krama nAme padAti rauncAdhipati, oghavA nAme ghaTA, vimAna pan,ooo Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 pa/ra36 thI 28 caujana vidlNa, mahendradhvaja paoo yojana uMco, vimAnakArI abhiyogika deva che. bAkI badhuM pUrvavat yAvatuM meru parvata samavasare che [pAvatuM] paryApAsanA kare che. te kALe te samaye arendra asararAjA bali e pramANe Ave che. vizeSa e ke - 60,ooo sAmAnika devo, tenAthI cAragaNA AtmarakSaka devo, mahAma nAme padAtisainyAdhipati, mahA oghasvarA nAme ghaMTA che. bAkI badhuM pUvava4 harSadA jIvAbhigamavat che. te kALe, te samaye dharaNendra temaja Ave che. taphAvata e-6ooo sAmAniko, 6-gramahiNI, cAragaNA AtmarakSaka devo, meghazvarA ghaTA, bhadrasena nAme padAdImenyAdhipati, vimAna 25,ooo yojanA vistIrNa, mahendradhvaja 50 yojanA vistRta che. e pramANe asurendra varjita badhAM bhavanavAsI Indro zaNavA. vizeSa e - asuronI odhavarA ghaMTA, nAgakumAranI meghavarA, suvaNakumAranI haMsasvarA, vidhukumAranI kauMcasvarA, agnikumAranI maMjuvarA, dizAkumAranI maMjughoSA, udadhIkumAranI suvarA, dvIpakumAranI madhurasvarA, vAyukumAranI nadIsvarA, svanitakumAranI naMdighoSA ghaMTA che. [3] sAmAnika devo amarendranA 64,000 ane balIndranA 60,000 che. asurendra sivAyanA IndronA cha-cha hajAra che. sAmAnikothI cAragaNA AtmarakSaka devo kahevA. 3i8] amarendra sivAyanA dakSiNa dizAnA IndronA padAtirInya adhipatinA nAma bhadrona ane uttaranA dakSa nAme che. A pramANe vyaMtarendro ane jyotikendrone jANavA. pharka mAtra e che ke - woo sAmAniko devo, cAra agamahiNIo, 16,ooo AtmarakSaka devo, vimAna 1ooo yojana, mahendradja 15 yojana, dakSiNadizAnI ghaTA maMjuvA, uttaradizAnI maMjughoSA, paEAtI saiAdhipati ane vimAnakArI abhiyogika devo che. jyotikonI suvarA tathA suravaranirvASA vaMTA che. teo meru parvata samavasare che yAvatu paryApAsanA kare che. * vivecana-236 thI 38 : camara asurendra asurarAjA camacaMcA rAjadhAnImAM, sudhamasabhAmAM, camasiMhAsane beTho che ItyAdi sUkAryavata che. bIjA paNa devo ema AlApakAMzathI saMpUrNa AlApaka A rIte jANavo - camacaMyA rAjadhAnImAM vasatA ghaNAM asurakumAra devo ane devIo zakanI jema bAkI badhuM jANavuM. taphAvata A pramANe - kuma padAtisainya adhipati, oghasvarA ghaMTA ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM. temAM vimAna karanAra Abhiyogika deva kahyo che, paNa vaimAnikendranA pAlakanI jema koI niyata nAma Apela nathI. bAkInuM pUrvavat - zakAdhikAramAM kahyA mujaba kahevuM. vizeSa e jaMbUDhIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ke - dakSiNapazcima ratikara parvata che. te kyAM sudhI kahevuM ? me pati samosare che ane paryApAsanA kare che, tyAM sudhI kahevuM. have balIndra - te kALe, te samaye asurendra asurAja bali hato, tene camasvat kahevo. vizeSa e ke - 60,ooo sAmAniko, cArgINAM AtmarakSako arthAta sAmAnikanI saMkhyAthI cAragaNAM aMgarakSako che. mahAlUma padAti sainyAdhipati, mahAsvarA ghaya che camacaMgAnA sthAne balicaMyA rAjadhAnI, dakSiNano niyaNimArga, uttarapazcima ratikara parvata kahevo. bAkI yAna vimAna vistArAdi camacaMyAnA adhiAramAM kahyA mujaba jANavuM. parSadA jIvAbhigama sUtramAM kahyA mujaba che. * * * * * camara adhikAra kahetA balIndranA adhikAramAM have kahevAnAra ATha bhavanapatimAM upayogI thAya che.. parSadA - amaranI AtyaMtara parSadAmAM ra4,ooo devo, madhyamAmAM 28,ooo, bAhAmAM 32,000 devo che. balIndranI AtyaMtara parSadAmAM 20,ooo, mayamAmAM 24,000, bAhyAmAM 28,000 devo che tathA dharaNendranI AgaMtara parSadAmAM 60,000, madhyamAmAM 90,ooo ane bAhyamAM 80,000 devo che. bhUtAnaMdanI atyaMtara parSadAmAM pa0,000, madhyamAmAM 60,000 ane bAhyAmAM 30,ooo devo che. bAkInA bhavanapatinA 16 IndromAM je veNudevAdi dakSiNa zreNinA adhipatio che, temanI traNe parvadA dharaNendranI jema ane uttara zreNi adhipati veNudASTi AdinI bhUtAnaMdanI jema parSadA jANavI. have dharaNa - te kALe, te samaye dharaNao camaravat kahevuM. taphAvata e che ke - 6000 sAmAniko, cha graMmahiSIo, cAragaNAM AtmarAko, meghasvarA ghaMTA, bhadrasena padAtI sainyAdhipati, vimAna ra5,000 yojana, mahendravaja 50 yojana che. have bAkInA bhavanavAsI IndranI vaktavyAtane atidezathI kahe che - e pramANe dharaNendra mujaba camara ane bali surendrane vajIne bhavanavAsI IndromAM bhUtAnaMdAdinI vaktavyatA jANavI. vizeSa e ke - asurakumAronI ogharasvarA ghaMTA, nAgakumAronI meghavA ghaMTA, suvarNagaruDakumAronI haMsasvarA ghaMTA ItyAdi sUkAIva jANavuM. A badhAMnI uta-anukta sAmAnika saMkhyAne saMgrAhArthe A gAthA kahe che - camarendranA 64,000, balIndranI 60,000 ane nizcaye asura sivAyanA dharaNendra Adi aDhAra bhavanavAsI IndronA sAmAniko cha-cha hajAra jANavA. vaLI A sAmAnikothI cAra-cAragaNA AtmarakSaka devo hoya che. tema kahevuM. dakSiNa saMbaMdhI amarendra varjIta bAkInA bhavanapatiIndrono padAtI sainyAdhipati bhadrasena che ane uttaradizAno bali sivAyanA bAkInA Indrono dakSa nAme padAtipati che. - X - have vyaMtarendra ane jyoti kendra- te ziSyabuddhithI prApta che. jema bhavanavAsI kahyA tema kahevA. vizeSa e ke - cAra hajAra sAmAniko, cAra agramahiNIo, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/236 thI 238 43 16,000 AtmarakSaka devo, 1000 yojana vimAnanI laMbAI-pahoLAI, mahendradhvaja 15 yojana, dakSiNa dAzivartInI ghaMTA maMjusvarA che, uttaradizAvartInI maMjughoSA che, padAti sainyAdhipati ane vimAnakArI baMne Abhiyogikadeva che. ati svAmI vaDe Adeza karAyela abhiyogika devaja ghaMTAvAdana Adi karma ane vimAnaviyurvaNA karavAmAM pravarte che paNa temAM nirdiSTa nAma nathI. vAgyAthI vizeSa pratipAdanArthe sUtramAM na kahevAyela chatAM A paNa jANavuM - baghAM AtyaMtarika parSadAnA devo 8000, madhyamAnA devo 10,ooo ane bAhyAnI - 12,000 jANavA. te A pramANae - te kALe te samaye kAla nAme pizAyendra, pizAcarAjanA 4ooo sAmAniko, saparivAra cAra agramahiSI, traNa parSadA, sAta sainyo, sAta sainyAdhipatio, 16,ooo AtmarakSakadevo che ItyAdi. vyaMtaranI mAphaka jayotikone paNa jANavA. temAM sAmAnikAdi saMkhyAmAM kaMI vizeSa nathI. ghaMTAmAM A vizeSatA che - caMdronI susvarA, sUryonI susvaranirdoSA. badhAMnuM meru parvata samavasaraNa jANavuM. cAvatu paryApAsanA kare che yAvatu zabdathI - pUrve jaNAvela che, te jANavuM. teno ullekha A rIte - te kALe te samaye jyotikendra jyotirAja caMdranA 4000 sAmAniko, cAra cANamahiSIo, traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipatio, 16,000 AtmarakSaka devo, e pramANe vANavyaMtara samAna jANavA, e pramANe sUryo paNa jANavA. | (zaMkA] ahIM caMdro ane sUryo evuM bahuvacana zA mATe mUkyuM ? prastuta karmamAM eka ja sUrya ane caMdra adhikRtapaNAthI che, anyathA IndronI 64nI saMkhyAmAM vyAghAta na thAya ? [samAdhAna] jinakalyANakAdimAM daza konDo, vIsa bhavanavAsIndro, bagIza vyaMtarendro, e badhAM eka-eka vyaktigata che, paNa caMdra ane surya jAtinI apekSAthI che. tethI caMdro ane sUryo asaMkhyAta paNa samAI zake che. kemake bhuvana bhaTTArakanA darzananI kAmanA kone na hoya ? A vAta zAMtinAtha castrimAM munidevasurIjIe paNa kahela che ke - jyotikanAyaka caMdra-sUrya saMkhyAtIta hatA. have emanA prastuta karmanI vaktavyatA kahe che - * sUtra-239 : tyAre te devendra devarAja ata mahAdevadhipati potAnA abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - devAnupiyo ! tIrthakaranA abhiSekane mATe mahAI, mahAI, mahAI, vipula sAmagrI upasthApita karo - lAvo. tyAre te abhiyogika devo harSita, saMtuSTa thaI cAva4 AjJA svIkArIne uttara-pUrva dizAbhAgamAM jAya che, jaIne vaikriya samudraghAtathI yAvatu samavahata thaIne 1008 suvarNa kaLazo, e pramANe [eka hAra ATha-eka hajAra ATha] rUpAnA, maNinA, sonArUpAnA, sonA maNinA, maNinA, sonArUpa ane maNInA (maNInA] 1008 mATInA, 1008 caMdananA kaLazo [vikuve che. jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 taduparAMta]..... bhaMgAra, darpaNa, thALA, pANI, supatiSThaka, ciranakaraMDaka, vAtakarasTa, puusaMgerI e pramANe jema sUryAbhi kahyuM tema sarva aMgerI, sarve paTalaka vizeSita kahevA. sIMhAsana, chatra, cAmara, telasamuka cAvatu sarasavasamugaka, tAlavRtta vAva 1008 kaDachAne vidurte che. vikvane svAbhAvika ane vikurvita kaLazo yAvatuM dhUpakaDachAM laIne..... jyAM zIrodaka samudra che, tyAM AvIne, kSIrodaka grahaNa kare che. karIne je tyAMnA utpala, pai cAvata sahaso che, tene grahaNa kare che. pramANe puSkarodathI yAvatu bharata-airAvartanA mAgadhAdi tIrthonA jaLa ane mATIne grahaNa kare che. pachI e pramANe gaMgAdi mahAnadIo yAvat laghuhimavatanA sarve tuvara, sarve puSa, sarva gaMdha sarve mALA yAvatu savaSadhi ane siddhArthaka grahaNa kare che. tyArapachI paddhahathI drahanuM jaLa, utpalAdi. e pramANe sarve kuLa parvatomAMthI, vRtavaitADhayomAMthI, sarve mahAdrahomAMthI, sarve mahAdrahomAMthI, sarve cakravartI vijayomAMthI, vakSaskAra parvatomAMthI, AMtanadIthI, jaLa, mATI Adi le che. tathA - uttarakuramAM yAvatuM sudarzana bhadrazAlavanamAM sarve tuvara yAvat siddhArthakane grahaNa kare che. e pramANe naMdanavanathI sarve tuvara yAvat siddhArthaka ane sarasa goSicaMdana, divya puSpamALA grahaNa kare che. e pramANe sImanAvana ane paDakavanamAMthI sarve tuvara yAvat saumanasamAja, dardI malaya ane sugaMdha grahaNa kare che. tyArapachI badhAM eka sthAne ekaThA thAya che, thaIne jyAM svAmI-Indra che, tyAM Ave che, AvIne mahAI cAvata tIrthakaranA (janmanI) abhiSeka sAmagrI upasthApita kare che. * vivecana-239 : tyAre te accata, je pUrve kahela devendra devarAja, mahAna deva-adhipati mahendra, cosaThe IndromAM paNa labdhapratiSTha che. tethI prathama abhiSeka kahyo. Abhiyogya devone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - je kaheluM te kahe che - o devAnupiyo ! jaldIthI mahAthAdi tIrthakarAbhiSeka hAjara karo. ahIM mahAdipado pUrve bharatarAjAnA adhikAre kahelA che. vAkya yojanA sulabha che. have temaNe je karyuM, te kahe che - tyArapachI te Abhiyogika devo harSita, saMtuSTa thaI cAvatuM AjJA svIkArIne IzAna dizAbhAgamAM jAya che, jaIne vaikriyasamuThThAtathI samavahata thaIne 1008 suvarNa kaLazone vikRrve che. e pramANe pratyeka 1008 rUpAnA ItyAdi kaLazo sUtrArthavatu jANavA. temAM vaMdanakaLaza eTale mAMgalya ghaDA. * x * vAtakaraka eTale bahArathI citrita madhye jaLazUnya kaka * x Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/239 jema sUryAbhadevane rAjapraznIyasUtramAM IndrAbhiSekamAM kahyuM, tema kahevuM. temAM 1008 AbharaNa yaMgerI, 1008 lomahasta yaMgerIo tathA sarva paTalaka 49 kahevA. tethI kahe che - 1008 puSpaTalo, A vastu sUryabhanA abhiSekopayogI vastu vaDe saMkhyAthI ja tulya che, guNathI tulya nathI, tethI kahe che - ativiziSTa kahevA. kemake prathama kalpanA devanI vikurvaNAthI acyuta kalpa-devanI vikurvaNA adhikatara che. tathA siMhAsana, chatra, cAmara, taila samudgaka yAvat sarpapa samudgaka. ahIM cAvat padathI koSThasamudgAdi kehavA. tAlavRMtamAM cAvat karaNathI vIMjhaNAdi levA. temAM vIMjhaNA e sAmAnyathI vAtopakaraNa che ane tAlavRtta, tenA vizeSarUpa che. te eka hajAra ATha-eka hajAra ATha che, 1008 dhUpakaDachA che. have vikrvaNAnuM sArthakatva kahe che - vikurtIne ane svAbhAvika - devalokamAM devalokavat svayaMsiddha zAzvata ane vaikriya-anaMtarokta suvarNAdi cAvat zabdathI bhRgArAdi grahaNa karavA. kemake dhUpakaDachAMne sUtramAM sAkSAt lIdhela che. grahaNa karIne jyAM kSIroda samudra che, tyAM AvIne kSIrarUpa jaLane grahaNa kare che. [zaMkA] meruthI abhiSakenA aMgabhUta vastunA grahaNane mATe cAlatA devo, tenA grahaNa upayogI vastu kaLaza, bhaMgArAdi grahaNa kare paraMtu anupayogI, yAvat zabdathI siMhAsana-cAmarAdi ane taila samudgaka kema grahaNa karela che, te kahe che - vikurvaNA sUtranA atidezathI grahaNa sUtranA atiSTitvathI, A sUtrapAThanA aMtargatatvamAM paNa je grahaNocita che, te ja grahaNa karela jANavuM. kemake yogyatA vaza ja arthanI pratipati hoya che ane dhUpakaDachAMnuM tyAM grahaNa, te kaLaza, bhaMgArAdi deva hasta dhUpanArthe che. anyathA sUtramAM sAkSAt upadarzita dhUpakaDachAMnuM grahaNa nirarthaka thAya. have prastuta sUtra - laIne pachI tyAM kSIrodamAM utpala, pA yAvat sahasrapatro che, tene grahaNa kare che. yAvat padathI kumudAdi levA. A rIte puSkaroda - trIjA samudrathI udakAdi grahaNa kare che. ahIM sIdho trIjo samudra levAthI, bIjA samudranA agrAhyatvathI saMbhave che. yAvat zabdathI puSkaravaradvIpArlenA mAgadhAdi tIrthonuM jaLa ane mATI le che. samayakSetramAM rahela puSkaravaradvIpArdhanA gaMgAdi mahAnadImAM Adi zabdathI sarve mahAnadI levA, yAvat padathI jaLa ane baMne taTanI mATI le che. laghuhimavaMtanA sarve tuvaskaSAyadravyo AmalakAdi, sarve jAtibhedathI puSpo, sarve gaMdha-vAsAdi, sarve mALAgrathitAdi bhede, sarve mahauSadhi-rAjahaMsI Adi, siddhArthaka-sarasavo le che. laIne padmadrahathI drahanuM jaLa ane utpalAdi le che. e pramANe laghuhimavaMtathI badhAM kSetra vyavasthAkAritvathI kula kalpa parvato-himAcalAdi, temAM vRttavaitADhyo, pAdrahAdi mahAdraho, bharatAdi vAsakSetro, kacchAdi cakravartI vijayo, gajadaMtAdi vakSaskAra parvato - x - grAhAvatI Adi aMtarnadIo kahevI. parvatomAMthI tuvarAdi ane drahomAMthI utpalAda, karmakSetromAM mAgadhAditIrthanA jaLa ane mATI, nadIthI jaLa ane baMne kinArAnI mATI grahaNa karavI. 27/4 jaMbudvIprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 yAvat padathI devaku letAM bane ku levA, citra-vicitra parvata, baMne yamakaparvata, kaMcanagiri, daze draho Adi grahaNa karavA, cAvat padathI puSkaravara dvIpAInA pUrvapazcimAddha bharatAdi sthAnamAM vastu grahaNa kahevuM. pachI jaMbUdvIpamAM paNa te pramANe ja kahevuM. kyAM sudhI kahevuM ? sudarzana-pUrvAdhamarumAM bhadrazAlavana, naMdanavana, saumanasavana ane paMDakavanamAM badhAM tuvarone le che. tenA aparArdhamAM A ja karme vastu lIdhI. pachI dhAtakIkhaMDanA merunA bhadrazAlavananA badhAM tuvaro le che cAvat sarasavo le che. e rIte naMdanavanathI badhAM tuvo yAvat sarasavo, sarasagozIcaMdana, divya grathita puSpo grahaNa kare che. e pramANe saumanasavanathI, paMDakavanathI badhAM tuvaro yAvat gaMdhAdi le che. dardara-caMdanAdi paNa le che. - x - x + Cho pachI ahIM-tahIM vIkharAyelA Abhiyogya devo ekaThA thAya che, thaIne jyAM svAmI che, tyAM jAya che. jaIne mahAryAdi tIrthaMkara abhiSeka yogya kSIrodakAdine acyutendranI samIpe lAve che. have acyutendra zuM kare che ? te kahe che - * sUtra-240 H tyArapachI te acyutadevendra 10,000 sAmAniko, tetrIza AyazriMzako, cAra lokapAlo, traNa padA, sAta sainyo, sAta sainyanA adhipatio, 40,000 AtmarakSaka devo sAthe saMparivarIne svAbhAvika ane vikurvita zreSTha kamala upara pratiSThita, sugaMdhI zreSTha jaLathI pratipUrNa, caMdana vaDe carcita, gaLAmAM mauli bAMdhela, kamaLa ane utpala vaDe DhAMkela, sukomaLa hatheLI vaDe parigRhIta... ...1008 suvarNanA kaLazo yAvat 1008 mATInA kaLazo yAvat sarvodakathI, sarva mATIthI, sarvatRvarathI yAvat sarva auSadhi ane sarasavathI, sarva RddhithI yAvat rava vaDe mahAna mahAn tirthaMkarAbhiSeka vaDe abhiSeka kare che. tyAre [acyutendra dvArA] mahAtmahAn abhiSeka vaDe siMcit thayA pachI, bIjA IndrAdi devo chatra-sAmara-dhUpakaDachAM-puNyA-gaMdha yAvat hAthamAM laI harSitasaMtuSTa thaI yAvat hAthamAM vajra, trizULa laIne AgaLa aMjali joDI ubhA rahe che. e pramANe vijayadeva anusAra mAvat keTalAMka devo Asita-saMmArjitaupalipta-sikta-zuci-saMsRSTa mArgo, hATa ane galIone kare che yAvat gaMdhavarNIbhUta kare che. keTalAMka devo hiraNya varSA varasAve che, e pramANe suvarNa, ratna, vaja, bharaNa, patra, puSpa, phaLa, bIju, mAlA, gaMdha, vaNa yAvat pUrNavAsanI varSA kare che. keTalAMka hiraNyavidhi e pramANe yAvat pUrtividhi kare che. keTalAMka cAre prakAre vAdha vagADe che, te A pramANe vata, vitata, dhana ane jhusira. keTalAMka cAra prakAre geyane gAya che, te A pramANe 1. upti, 2. pAdAtta, 3. maMdAya, 4. rocitAvasAna. keTalAMka cAra bhede nRtya nAro che, te A - 1. cita, ra. kuMta, 3. ArabhaTa ane 4. bhasola. - Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/240 51 keTalAMka caturvidha abhinaya kare che dASTantika, prAtizrutika, sAmaMtopanipAtika, lokamadhyAvasAnika. keTalAMka bIza bhede divya nRtyavidhi dekhADe che, keTalAMka utpAtanipAta, niSatotpAta, saMkucitaprasAraNa yAvat bhAMtasaMbhAMta nAmaka divya nATyavidhi dekhADe che. keTalAMka tAMDava kare che ane keTalAMka lAsa-nRtya kare che. keTalAMka potAne sthULa banAve che, e pramANe bUtkAra kare che, AsphoTana kare che, valgana kare che, sIMhanAda kare che ane keTalAMka A bUtkArAdi badhuM ja T kare che. - keTalAMka ghoDAnI jema haNahaNe che, e pramANe hAthInI jema gulagulAyita kare che, thanI jema dhanadhanAhaTa kare che, keTalAMka A haNahaNATa Adi traNe sAthe kare che. keTalAMka ucchAla kare che, keTalAMka prakSAla kare che, keTalAMka tripadI chede che, pAda dardaka kare che, bhUmi upara thapATo mAre che. keTalAMka moTA zabdothI avAjo kare che, e pramANe saMyogo kahevA. keTalAMka hakkAra kare che, e pramANe mUtkAre che, zakkAre che, vapatita thAya che, utpatita thAya che, papitita thAya che, baLe che, tapache che, pratapta thAya che, garje che, vidyutanI jema camake che, varSAnI jema varase che. [tall...] keTalAMka devotkalika kare che, e pramANe devakahakahA kare che, keTalAMka duhuduhu kare che, keTalAMka vaikriya bhUtarUpo vikurtIne nAce che, e pramANe vijayadevavat kahevuM yAvat cAre tarapha dhIme dhIme doDe che jora jorathI doDe che. - * vivecana-240 : pachI abhiSeka sAmagrI upasthita thatAM te acyuta devendra daza hajAra sAmAniko, 33 trAyazriMzako Adi sUtrArthavat jANavuM. sukumAla hatheLImAM gRhIta aneka hajAra saMkhyAvALA kaLaso jANavA. tene ja vibhAgathI darzAve che - 1008 sonAnA kaLazo, cAvat padathI rUpAnA, maNinA, sonArUpAnA, sonAmaNinA, rUpAmaNinA, sonA rUpAmaNinA, mATInA badhAMe 1008 kaLazo levA. tethI sarvasaMkhyAthI 8064 thaze, yAvat zabdathI bhaMgArAdi levA. sarva jaLa, sarva mATI, sarva tuvara yAvat zabdathI puSpAdi grahaNa karavA, sarvoSadhi-sarasavathI, sarva Rddhi vaDe yAvat svathI, yAvat zabdathI sarvatithI laIne duMdubhi nirdoSanAda sudhI levuM. moTA-moTA tIrthakarAbhiSeka vaDe - je abhiSekathI tIrthaMkaro abhisiMcit thAya che, ahIM abhiSeka zabdathI kSIrodAdi jaLa jANavuM. have abhiSekakArI Indra pachI bIjA IndrAdi je kare che, te kahe che - pachI svAmI atizaya mahAt abhiSekamAM vartatA IndrAdi devo, hAthamAM chatra, cAmarAdi laIne harSita, saMtuSTa thaI, hAthamAM vajra, trizULAdi zastro laIne AgaLa ubhA arthAt keTalAMka chatradhArI, keTalAMka cAmaradhArI ItyAdi, sevA dharma jaNAvavA kahyuM che, vairInA para nigraha mATe nahIM. - X - jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 have atideza kahe che - e pramANe vijayadevanA abhiSeka sUtrAnusAra ukta sUtra jANavuM. cAvat padathI - x - 4 - keTalAMka devo pAMDavanamAM ati jaLa ke ati mATI na thAya, te rIte pravila ane raja-reNu nAza karanAra, divya surabhigaMdha jaLanI varSA kare che. keTalAMka pAMDavane nihataraja, naSTaraja, bhraSTa rajAdi kare che. have sUtra kahe che - - keTalAMka devo pAMDukavane AsiktAdi kare che, jaLa vaDe sIMce che, tethI ja sUci, kacaro dUra karavAthI saMsRSTa, rastA vagere kare che. artha A che temAM sthAne sthAnethI lAvela caMdanAdi vastu mArganA aMtaramAM te rIte Dhagalo karAyela che, jethI hATanI zreNI jevI lAge che. yAvat padathI pAMDuvane maMcAtimaMca yukta kare che. keTalAMka vividha raMgI - uMcI - dhvajA patAkAthI maMDita kare che. keTalAMka gozIrSa caMdana dardaranI thApA mAre che keTalAMka caMdana kaLazayukta kare che. keTalAMka pratidvAranA dezabhAgane caMdanaghaTa yukta toraNavALA kare che. keTalAMka vipula vRtta lAMbI mAtAthI yukta kare che. keTalAMka paMcavarNI sarasa sugaMdhI choDatAM puMjo pacAra yukta kare che, keTalAMka kAlo agaru AdinI dhUthI madhamadhatI gaMdha vaDe abhirAma sugaMdha zreSTha gaMdhayukta kare che. [ukta sUtranI vyAkhyAno sAra-zabdArtharUpe hiraNya - rUpuM, varSa-vRSTi, ratna-karketanAdi, vajra-hIrA, AbharaNa - hArAdi, patra-manakAdi, bIja-siddhAdi, mAlTa-guMthelA puSpo, gaMdha-vAsa, varNa-hiMgalokAdi. cUrma-sugaMdhadravyakSoda. hiraNyavidhi-hiraNyarUpa maMgalaprakAra bIjA devone Ape che. - X + X - have saMgItavidhirUpa utsava kahe che - keTalAMka caturvidha vAdho vagADe che, te A rIte - tata - vINAdi, vitata - paTahAdi, dhana - tAla Adi, zudhira-vaMzAdi. keTalAMka caturvidha gAyana gAya che, te A rIte - kSipta pahelAthI samAraMbhyamANa, pAdAta-pAdavRddha, vRttAdi caturbhAgarUpa pAdabaddha, maMdAya-madhya bhAgamAM mUrchAnAdi guNayukta, rocitAvasAna-yathocita lakSaNayuktatAthI bhAvitAdi - 4 - keTalAMka cAra bhede nATya kare che, te A pramANe - aMcitAdi cAra, keTalAMka caturvidha abhinaya kare che, te A rIte - dAntika Adi cAra. A nATyavidhi, abhinayavidhine bharatAdi saMgIta zAstrajJa pAsethI jANavI. keTalAMka batrIza bhede aSTamAMgalika Adi divya nATyavidhi dekhADe che, te badhuM ja krame varlDamAna svAmInI AgaLa sUryAbhadeve dekhADela te ja krama levo. - 4 - svastika, zrIvatsa, naMdhAvarttadi ATha maMgalathI citrita. ahIM AThe padonI vyAkhyA pUrvavat. vizeSa e ke - tenA vaDe Alekhana, te-te AkAranI AvirbhAvanA thAya tema darzAve che. arthAt tene abhinayaviSayIkRtya kare che. minaya - AMgika, vAcika, sAttvika, AhArya e cAra bhedathI samudita ke asamuditapaNe abhinetavya vastu bhAvane pragaTa karavo. temAM AMgika vaDe nATyakartA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa/ra40 te-te maMgalAkApaNe avasthAna, hAya Adi vaDe teno AkAtuM darzana ke vAcika vaDe prabaMghAdimAM tene maMgala zabdanuM uccAraNa, manamAM kta thaIne tene maMgala svarUpanuM AvirbhAvata. have bIjuM nATya - Ava-pratyAvarta, zreNi-prazreNI, svastika, puSyamAnavAdinuM lekhata temAM suTikamayI bhamatI bhamarikAnA AghanayI tattana AvatuM. tethI viparIta krame pratyAvarta. zreNI-paMkti vaDe svastika, te zreNitika ItyAdi - x * vRittimAM A nATyAdi bheda vitAsvI che, je max anuvAdathI samajAya tevA nathI, tethI ame ahIM keTalAMka zabadono viziSTa artha mama rajU karIe chIe ne vardhamAnaka-skaMdha upara besela puraSa. *x* masyAMDaka-IDAthI janmatA matsyano AkAra karavo te. * x * athavA jemAM eka naTa bIjA no sAthe raMgabhUmimAM praveze che ke tyAMthI nIkaLe che, te matsyakAMDa, e rIte makakAMDa pAThamAM magaravaMda kahevuM. athavA vikRta rUpavathI jonAne ati prAsakata thAya che, te rIte je nATya tadAkAra darzanathI bhayAnaka thAya, te bhayAnaka sapradhAna makarakAMDa che. jAra-upapati, * x - mAra-kAmane udIpaka aya izRMgAra sapadhAna, - 4 - * * * * vAsaMtIlatA-vasaMtAdi tuvarNana. * * * banIzabaddha nATakamAM saMkhyA bamIza kahI che, paNa upalakSaNathI bIjA paNa teno abhinayakaraNapUrvaka nATyabhedo jANavA. bIjo abhinaya :- IhAmRga-vara, ru ane camara e mRgavizeSa che. vanavRkSavizeSa, tenI latA. cotho abhinaya :- ekatoSakA - eka dizAmAM dhanuSpa AkAra zreNI vaDe nartana, dvighAtoSakA * baMne parasparAbhimukha dizAmAM dhanuSAkAra zreNIthI nartana. ekataghavAla - eka dizAmAM nonuM maMDalAkAre nartana e rIte dvighAtazakavAla ane cakrAddha cakavAlAdi kahevA. have pAMcamo - caMdrAvali pravibhakita, suryAvali pravibhakita ItyAdi pravibhakti nAmaka che, temAM caMdronI Avavi * zreNi, tenI pravibhaki-nA vizeSa. * * * e pramANe sUryAvali ItyAdi ratnAvali pravibhakti sudhI jANavuM * x * [jeno artha vRttithI samajavo.] have chaTho : caMdra sUryodgamana pravibhakti, temAM udgamana eTale udayana, tenI canA vizeSa abhinaya. * * * dhe sAtamo - caMdra sUryAgamana pravibhakti, caMdranuM vimAna sahita Agamana - AkAzavI avataraNa, tenI sthanA karavI. dhe AThamo - caMdrasUryAvaraNapavibhakti, jema caMdra dhanapaTala Adi vaDe AvaraNa karAya che, te rIte abhinaya darzana, te caMdrAvaNa vibhakti, e rIte sUryavirANapavibhakti kahevI. have navamo - caMdra sUryAstamayanapravibhakti, jemAM sarvataH saMdhyAraNa prasaraNa, tamapasaNa, kumuda saMkoyAdi vaDe caMdranA astapaNAno abhinaya kahyo che. e rIte jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 sUryAstamayanapavibhakti. have dazamo :- caMdra sUrya nAga yakSa bhUta rAkSasa gaMdharva mahoga maMDala pravibhakita yukta maMDala pravibhakti. temAM ghaNAM caMdronA maMDala AkAraNI - cakavAla rUpe nidarzana te caMdramaMDala pravibhakti. e pramANe ghaNAM sUrya, nAgAdi maMDalakArI abhinaya kahevo. AnA dvArA caMdramaMDala, sUryamaMDala ItyAdi jANavA. * * * have agiyAramo - RSabha, siMkvalita, hagaja vilasita, mata haya gaja vilasita abhinaya rU5 kutavilaMbita nAmaka nATya, temAM lalita - salIlagati, vilasita * maMtharagati, mata vilasitantagati, te abhinayakSa gatipaghAta te kutavilaMbita. have bAramo :- zakaToddhi sAgaranAgara pravibhakita. gADAnI uMgha mAphaka AkArapaNe hAthano vinyAsa te zakaToddhi. * x * sAgara eTale samudranA sarvataH kallola prasaraNa vaDavAnala vAlA darzanAdi te sAgara pravibhakti, nagarasvAsI lokonA saviveka nepathyakaraNa, kIDA saMcaraNa, vacana cAturIdazanAdi te nAgara pravibhakid. have temo :- naMdA caMpA pravibhakita. temAM naMdA nAmaka zAzatI pukariNI, temAM devonI jalakrIDA, jalaja kusumonuM avayayana Adi abhinaya te naMdANavibhakti. caMpA nAme mahArAjadhAnI, upalakSaNathI kauzalA, vizAlAdi sajaghAnI paNa levI. tenI parikhA, saugha, prAsAdAdino abhinaya te caMpA pravibhakita. have caudamo :- macAMDaka-makarAMDaka-jAmAra pravibhakita nAme nATya. tenI vyAkhyA pUrve karAyela che. have paMdaramo :- 4 varga pravibhakita, temAM ja kAranA AkArathI abhinaya darzana, te naTo evI rIte nRtya kare che, je rIte vara no AkAra thAya che. e pramANe -kAra, A kArAdi pravibhakti paNa kahevI. * x * joke lipInA vaigiNI prastuta nATyano paNa aniyatatAno prasaMga Ave, to paNa varSanA navayava vizeSathI AmAM doSa nathI. e pramANe 4 kAra pravibhakti jAtika Adi paNa jANavA. athavA * kAra zabdanA udghaTanamAM 4-ma-ji- ItyAdi vAcikA abhinayanI pravRttithI nATya te ja kAra pravibhakti, e pramANe 4 thI 4 sudhInI ja kAra, jI kAra Adi pravibhakti jANavI. | [16] 4 kArAdi, [17] kArAdi, [18] 1 kArAdi, [19] 1 kAra Adi, pravibhaktio jANavI. have vIsamo - azoka, Ama, jAMbu, kosAMba* palava pravibhakti, azokAdi vRkSavizeSa, tenA pallava-navA kisalaya, te maMda vAyu vaDe calita thatAM nRtya kare che, tevA abhinayarUpa pallavapavibhakti. ekavIsamo - pA, tANa, azoka, caMpaka, cuta, vana, vAsaMtI, kuMda, atimukta, zyAma - latA pravibhakti nATya. je vanaspatikAyikanA aMgha, pradeza, vivakSita utvagata eka zAkhA sivAyanI bIjI zAkhA paristhULa na nIkaLe, te latA - Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 5/240 jANavI, te padAdi e padAlatAdi padono artha pUrvavatu. te je rIte vAyu vaDe cAlatA nAce che, te abhinaya. dhe bAvIzamo :- kuta nATaya. zIdhra gIta ane vAdhanA zabdono eka sAthe prapAtathI pAdatala zabdano paNa samakAle nipAta. have tevIzamo:- vilaMbitakhAya. gIta zabdamAM varadholanA prakArathI vizrAMtanI mAphaka vadhazabdamAM paNa vanitAlarUpe vagADAtAM te rIte pAda saMcArathI nartana te vilaMbita. have covIzamo - vilaMbita nATya, temAM ukta baMne prakAre nartana karavuM te abhinaya. dhe pacIzamo:- aMcita nATya-puSpAdi alaMkAra vaDe pUjita, te abhinayapUrvaka nATya paNa aMcita kahevAya - 4 - have chavIsamo :- ribhitanATya - mRdupada saMcAra rU5 - X - X - have sattAvIsamo :- aMcitaribhita, ukta baMne abhinaya. have aDhAvIzamo:- ArabhaTanATya, utsAha sahita subhaTa athati mahAbhaTonA skaMdhanA AsphAlana hRdayolaNanAdi - x - have ogaNatrIsamo :- bhasolanATya, paMktitha nyAyathI zRMgArarasa, AnA dvArA zRMgArarasano sAtvika bhAva sUcavela che. - x - 4 - have bIzamo :- ArabaTa bhasola nATya, ukta baMne abhinaya. have ekajhIzamo :- utpAtanipAtapavRta saMkucita-prasArita, recaka-racita, bhrAMtasaMbhAta nAme nATya. temAM hAtha-paga Adi abhinaya gatithI uMce ke nIce kSepaNa te utpAtanipAta. e rIte hAtha-paganuM saMkocana-prasAraNane saMkucita-prasArita bhramarikA vaDe niSajJa te recakacita. bhamarApta ane sAzcarya thavuM te bhrAMta saMbhAta. have batrIsamo - camacarama. te sUryAbhadeve vardhamAna svAmI AgaLa bhagavaMtanA carama pUrvamanuSyabhava, carama devaloka bhava, carama cyavana-garbhasaMharaNa-tIrthakara janmAbhiSeka-bAlabhAva-cauvana-kAmabhoga-tikramaNa-tapazaNa-jJAnotpAda-tIpivatanaparinivaNi abhinayarUpa bhAvita che. ahIM je tIrthakarano janmahotsava kare che, teno carita abhinayarUpa dazavi che. * X - X - have abhinayazUnya paNa nATaka hoya che, te darzAvavAne kahe che - keTalAMka utpAta-AkAzamAM uchaLavuM, nipAta-tyAMthI paDavuM, utpAtapUrvaka nipAta, e rIte nipAtotpAta. yAvata padathI mimi - raMgabhUmimAM javuM ane tyAMthI pAchuM AvavuM te. * x - A pUrvokta cAra bhede je bagIza nATya bhedathI vilakSaNa che, te badhAM abhinayazUnya ane gAmavikSepa mAtra che. vivAha-abhyadayAdimAM upayogI sAmAnyathI nartanane bharatAdi saMgItamAM tRta kahela che. have ukata ja nATya prakAradvayathI saMgraha karavAne kahe che - keTalAMka tAMDavA nAme nATaka kare che. - x * tethI te ArabaTI vRttipradhAna nATya che. have je rIte bAlasvAmInI pAse devo kutUhalane dazavi che, te rIte kahe che - keTalAMka devo potAne sthULa kare che. e pramANe keTalAMka bUskAra kare che, besIne kUlAo vaDe bhUmi Adine AghAta kare che. mallanI jema bAhu vaDe paraspara yuddha karatAM siMhanAda kare che. keTalAMka A traNene anukrame kare che. keTalAMka ghoDAnI jema haNahaNe che. keTalAMka hAthInI jema gulagula evI garjanA kare che. keTalAMka rathanI jema dhanadhana evo cItkAra kare che. keTalAMka haNahaNATa Adi traNe kare che. keTalAMka mukhanI AgaLa thapATo mAre che, keTalAMka mukhanI pAchaLa thapATo mAre che. keTalAMka mallanI mAphaka pripadIne chede che - paga vaDe bhUmi AsphoTana kare che. hAtha vaDe bhUmi upara AghAta kare che. keTalAMka moTA moTA zabdothI avAja kare che. e rIte ukta prakAre saMyogo paNa - be traNa pada melaka paNa kahevA. teno zo artha che? keTalAMka uMce kadanuM Adi be kriyA sAthe kare che te keTalAMka traNa, cAra, pAMca ke cha kriyA kare che. keTalAMka hA-hA ema hakkAra kare che, keTalAMka thaka-caka evA zabdo kare che. nIce utare che, uMce jAya che, tIchAM paDe che. javAlArUpa thAya che, maMda gAra rUpatA svIkAre che, dIpta aMgAratA svIkAre che, garava kare che, vijaLI camakAve che, varSA varasAve che. ahIM paNa saMyogo kahevA. keTalAMka devo vAyunI jema bhamarI khAya che, e pramANe devo pramodabhAra janitA kolAhala kare che, keTalAMka duhadahu ema anukaraNa zabdo kare che, keTalAMka hoTha laMbAvavA-moTuM vAMku-cuku karavuM - netranA phATana Adi bhayAnaka bhUtAdi rUpo vikuvane nAce che. e pramANe badhuM vijayadeva anusAra kahevuM. kyAM sudhI kahevuM ? cotaraphathI kaMIka doDe che, prakathI doDe che. sudhI kahevuM cAvat zabdathI keTalAMka vastro uDADe che, keTalAMka hAthamAM maMgalaghaTa laIne ke mUMgAra laIne e pramo A AlAvAthI darpaNa, thALA, pAtrI, vAtakaka, rana karaMDaka, pupacaMgerI Adi dhUpakaDachAM sudhI paNa levA. keTalAMka zabdonI vyAkhyA - noTsepa - vajane uchALavo, vaMdanakaLaza - mAMgalyaghaTa - Xx* ItyAdi. bAkI svAbhAvika siddha che. kemake pUrvokta abhiSeka adhikAramAM IndrasUtra samAna AlAvo che. have abhiSeka nigamanapUrvaka AzIrvAdasUtra * sUtra-241 thI 243 - ri41] tyAre te asutendra saparivAra, tIrthakarabhagavaMtane te mahAnamahAna abhiSekano abhiSeka kare che. abhiSeka karIne be hAtha joDI cAvata mastake mAMjali karIne jaya ane vijaya vaDe vadhAve che. vadhAvIne tenI ISTa vANIthI yAvat jaya-jaya zabda Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/241 thI ra43 53 jaMbUtIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 uccAre che. tyArapachI cAvata rUMvATIvALA sukumAla surabhIta gaMdhakASAyika vasyAthI gAmone luMche che. luMchIne yAvat kalAvRkSa samAna alaMkRtva ane vibhUSita kare che. tyArapachI sAva nRtyavidhi dekhADe che, dekhADIne svaccha-GNa-rajatamayauttamarasamaya cokhA vaDe bhagavaMta svAmInI AgaLa ATha aSTamaMgala Alekhe che, te A pramANe - risara darpaNa, bhadvArAna, vartamAnaka, zreSThakaLaza, masja, zrIvatsa, svastika ane baMdhAd. e ATha maMgala AlekhyA. [24] tenuM Alekhana karIne pUjopacAra kare che. zenA vaDe ? pADala, mallikA, caMpaka, azoka, puSpaga, cUtamaMjarI, navamAlikA, bakula, tilaka, kaNera, kuda, kurjaka, koraMTama, damanakanA uttama sugaMdha gaMdha vaDe gaMdhita puNone kacagraha gRhita karalathI prabhaSTa mUkAyela evA paMcavaNa pupono Dhagalo thatAM tyAM vicitra ane jAnupamANa mAtra uMco Dhagalo kare che. karIne.... caMdrapabha, rana, vaja, vaiDUryamaya vimaladaMDayukta, suvarNa-maNi-ratana vaDe cikita, kALo garu-avara kuMTuruka-turkanI dhUpathI gaMdhomathI vyApta ane dhUpazreNine choDatAM vaiDUryamaya kaDachAne pakaDIne prayatnapUrvaka dhUpa daIne jinavarendranI sanmukha sAta-ATha pagalAM cAlIne daza AMgula vaDe AMjali karIne, mastake lagADI, vizuddha pAThapUrvaka 108 mahAvRtto - mihimA stuti vaDe, ke je apunarukata che, athiI yukata che, e pramANe saMtavanA kare che. tyArapachI DAbo ghuMTaNa uMco kare che, karIne vAva be hAtha joDI mastake aMjali karIne A pramANe kahe che - namaskAra thAo. [kone] siddha, buddha, nIraja zramaNa, samAhita, samag, samayogI, zacakana, nirbhaya, nIrAgadoSa, nimama, nisaMga, ni:zalya mAnamUraNa, guNarana, zIlasAgara, anaMta, Apameya, bhAvi-dharmavara-cAturaMta cakravartIne, arahetA Apane namaskAra thAo. ema kahI vAMde che - namaskAra kare che, vaMdananamaskAra karIne atidUra nahIM tema ati nIkaTa nahIM tevA sthAne zuzruSA karatA cAvatuM paryApAse che. e pramANe jema sutendra kahyA tema IzAnendra sudhI badhuM varNana karavuM. e pramANe bhavanapati, vyaMtara, jyotika Indra sudhInA badhAM potAnA parivAra sahita pratyeke pratyeka abhisiMcana-jina abhiSekakRtya kare che. tyArapachI te devendra devarAja IzAna [potAnA jevA] pAMca IzAnendra vidurve che. vikavI eka IrAnendra tIrthakara bhagavaMtane ratala saMpUTa karIne grahaNa kare che, pachI zreSTha sIMhAsana upara pUrvAbhimukha bese che. eka IzAnendra pAchaLa cha> dhare che. be IzAnendro baMne paDakhe cAmara DhoLe che, eka Izatlne hAthamAM mULa laI AgaLa ubho rahe che. tyArapachI te devendra devarAja zaka abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne abhiSeka sAmagrI lAvavAnI AjJA Ape che, teo paNa te pramANe sAmagrIne lAve che. tyAre te devendra devarAja zaka tIrthakara bhagavaMtanI cAre dizAmAM cAra dhavala vRSabha vikuve che, je vRSabha zaMkhacUrNanI jema vimaLa, nimaLa, dIna dahIM, gAyanA dUdhInA phINa, caMdra jyonAvatuM zveta, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa ane pratirUpa, hato. tyArapachI te care dhavala vRSabhonA ATha zIMgaDA vaDe ATha jaLadhAsa nIkaLe che, te AThe jaladhArA uMce AkAzamAM uDe che, uDIne eka sAthe bhegI thAya che. bhegI thaIne tIrthakara bhagavaMtanA mastakanI upara niyatita thAya che - paDe che. tyArapachI te devendra devarAja zaka, potAnA 84,000 sAmAniko Adi parivAthI parivRtta thaI, tIrthakarano abhiSeka kare che yAvana he arahetA Apane namaskAra thAo, ema kahIne vaMdana kare che, namaskAra kare che, AvatuM parsapAsanA kare che. * vivecana-241 thI 243 : tyAre te acyatendra parivAra sahita svAmIne anaMtarokata svarUpe atizaya mahAna abhiSeka vaDe abhiSikta kare che. nigamana sUjha hovAthI punarukita nathI. abhiSeka karIne be hAtha vaDe grahaNa karIne mastake sAMjali karI pUrvokta svarUpa jayavijaya vaDe vadhAve che . AziSa Ape che. pachI tevA prakAranA viziSTa guNayukta, zrotAne priya lAge tevI, kAMta, priya, manojJa, maNAma vANI vaDe jaya-jaya zabda uccAre che. ahIM jaya-vijaya vaDe vadhAvIne pharI jaya-jaya zabdaprayoga maMgalavacana rUpa che. tethI te punarukti doSa na kahevo. have abhiSeka pachInuM kartavya kahe che - prayojIne pahelA - Adha rUpe rUMvATIvALA sukumAra suramya gaMdhakapAyadravya vaDe parikarmita nAnI zATikA [TuvAla jevuM va] vaDe zarIrane luMche che. e pramANe ukata prakAre kalpavRkSa samAna vastrAlaMkAracI alaMkRta ane Abharama alaMkArathI vibhUSata kare che. cAvat zabdathI luchIne sarasagozISacaMdana vaDe gaNone lIdhe che, lIMpIne, nAkanA niHzvAsathI uDI jAya tevuM cakSuhara, vaNI sparzayukta, ghoDAnI lALa jevuM sUma, dhavala, cheDe suvarNa vaDe khacita devadUSya yugala paherAve che. uktasUmanI vyAkhyA pUrvavat. vizeSa e ke - devadUSyayugala paherAvavA rUpa uttarIya vastra paridhAna karAve che. phUlanI mALA paherAve che. nATyavidhi dekhADe che. dekhADIne svaccha, glaNa, rajatamaya, sa-rasa cokhA vaDe bhagavaMta svAmI AgaLa ATha aSTamaMgala Alekhe che, te A pramANe - darpaNAdi. te sugama che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/241 thI 243 maMgala Alekhana pachInuM kRta kahe che - ahIM puSpopacAra kare che tyAMthI AraMbhI kaDachAnA grahaNa paryanta sUtra cakarananA pUjAdhikAramAM lakhela che, te jANavuM. pachI prayatnapUrvaka jinavarendrane dhUpa de che. aMgapUjAyeM mArA vaDe bhagavaMtanA darzanano mArga ruMdhAyela che, tethI huM bIjAnA darzanAmRtapAnamAM vijJakArI na thAuM, ema vicArI sAta-ATha DagalAM pAchaLa khasIne, mastake aMjali karI, yathA sthAne udAtAdi svare uccArapUrvaka 108 saMkhyaka, vizuddha pATha pUrvaka mahA kAvyo vaDe athavA mahAsoi vaDe, punarukti saha, camatkArI arcayukta saMstavanA-stuti kare che. stuti karIne DAbo ghUMTaNa uMco kare che, karIne jamaNo ghUMTaNa paraNitale rAkhe che. pachI be hAtha joDI, mastake aMjali karI A pramANe kahyuM - namaskAra thAo. Apane he siddha ane buddha ityAdi. temAM yuddha - jJAtatava, nIra - kamarajarahita, chaHT - tapasvI, samAhita-anAkala cita, samApta-kRtakRtyatvathI athavA samyaka prakAre Ata! kemake avisaMvAdI vacanapaNuM che. samayogI ! kuzaLa mano-vA kAyayogIpaNAthI, * nisaMga-nirlepa, mAnamUraNa-mAnamardana, je utkRSTa zIlabrahmacarya, tenA sAgara kemake anaMtAnaMta jJAnAtmaka che. prameya - azarIrI jIva svarUpa chavAstho vaDe parichedavAne azakya athavA bhagavaMtanA guNonA anaMtatvathI gaNavA azakya hovAthI, bhava-muktigamana yogya kemake bhavasiddhi nIkaTa che. dharmarUpa pradhAna bhAvacakavathI cAre gatino aMta karanAra cakra vaDe vartavAno AcAra hovAthI temanuM saMbodhana che - dharmavara cAturaMta cakravartI ! jagatupUjya aha ! Apane namaskAra thAo. ema stuti karI vaMdanAdi karyA. ahIM je vizeSaNa vakanI AdimAM sapaDatu te ema kahyuM. pharI paNa nA te ema kahyuM, te punarukti nathI, paNa lAghavatAne mATe che. * x - x - AmAMnA bhavyapada sivAyanA badhAM vizeSaNo bhAvino bhUtavat upacAra che. anyathA abhiSeka samaye jinezvarone A vizeSaNo asaMbhava che. have bAkInA IndronI vatavyatAnA lAghavane mATe kahe che - ukta vidhithI jema acyatendranuM abhiSeka kRtya kahyuM, te pramANe - prANatendra yAvatu IzAnendranuM paNa kahevuM. kemake zaka abhiSekamAM badhAMmAM chelle hoya che. e pramANe bhavanapati, vyaMtara, jyotiko caMdro ane sUryo sudhInA badhAM pota-potAnA parivAra sAthe pratyeka pratyeka [jinezvarano abhiSeka kare che. have bAkI rahela zakano abhiSeka avasara - tresaTha Indro vaDe abhiSeka karAyA pachI devendra devarAja IzAna, potAnA jevA pAMca rUpone vidurve che. temAM eka rUpe tIrthakara bhagavaMtane hAthanuM saMpuTa karIne grahaNa kare che, karIne zreSTha siMhAsane beTho ItyAdi sUkAryavat jANavuM. have zaka zuM kare che, te kahe che - IzAnendrae bhagavaMtane kara-saMpuTamAM grahaNa karyA pachI, te devendra devarAja zaka Abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne cATyunendranI mAphaka abhiSeka sAmagrInI AjJA Ape che. Abhiyogika devo paNa jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 acyatendranA Abhiyogika devo paNa ayyatendranA Abhiyogya devonI mAphaka abhiSeka vastu lAge che, have zaka zuM kare che ? abhiSeka sAmagrI AvyA pachI zakendrae bhagavaMtanI cAre dizAmAM ekaika - cAra zveta vRSabho vikuvya. zetavane dRDha karavA kahe che - zaMkhanA cUrNa jevA, atinirmaLa, baddha dahIMvatugAyanA dUdhanA phINa jevA, cAMdInA Dhera jevo prakAza jeno che tevA prAsAdayAdi hatA. tyArapachI te cAre vRSabhanA ATha sIMgaDAmAMthI jaLadhArA nIkaLe che, AThe dhArA uMce uchaLe che, uchaLIne ekasAthe maLe che, maLIne tIrthakaranA mastake paDe che. pachI te zakendra, 84,000 sAmAniko, tenIza prAyaaiMzako AdithI parIvarIne svAbhAvika ane vaikriya kaLazo vaDe mahatuM tIrthakara abhiSekathI abhisiMcita kare che. - X - X - have kRtakRtya zaka bhagavaMtanA janma nagare javA nIkaLyo - * sUtra-244 - tyArapachI te devendra devarAja zo pAMca zaka [ro] vikuvya-vikuvane eka zake tIrthakara bhagavaMtane be hAthanA saMpuTa vaDe grahaNa karyA, eka zake pAchaLa chama dhAraNa karyuM. be zako baMne bAju cAmara jhei che. eka zaka hAthamAM vaja laI AgaLa cAle che. tyArapachI te zaka 84,ooo sAmAnikothI yAvatu bIja bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika devo ane devIothI saparivarIne sarva RhiNI yAvatu nAditanA rava sAthe tenI utkRSTI gatithI jyAM tIrthakara bhagavaMtanuM janmanagara che, jyAM janmabhavana che, jyAM tIkaramAya che tyAM Ave che. AvIne tIrthakara bhagavaMtane mAtAnI pAse sthApe che, sthApIne tIranA pratirUpakane pratisaMhare che. pratisaMharIne AvavApinI nidrA saMhare che. tyArapachI eka moTA somayagalane ane kuMDalayugalane tIrthakya bhagavaMtanA uzIrSakanI pAse sthApe che. sthApIne eka mahAna zrIdAmakhaMDa, je tapanIya suvarNanA vaMzaka ane suvarNanA pataskathI maMDita che, vividhamaNi-kana, vividha hAadhahArathI upazobhita che. tene bhagavaMtanI upa-ullokamAM laTakAve che. tyAre tIrthakara bhagavaMta tene animeSa dRSTie jotA-jotA sukhe sukhe abhiramaNa karatAM rahe che. tyArapachI te devendra devara zaka vaizramaNa devane bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI bannIza karoDa hiraNaya, bagIza karoDa suvarNa, bagIza naMdA, bIza bhadrA je sabhaga, subhaga AkAcauvana-lAvaNaya yukata hoya, tene tIrthakara bhagavaMtanA janma bhavanamAM saMharaNa karo. karIne mArI A AjJA pAchI soMpo. tyAre te vaizramaNa devo, zaka che Ama kahevAtA cAvatuM vinayathI vacanane Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5/244 svIkAre che. tyArapachI vaiizramaNa devo] bhUMbhaka devone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahe che o devAnupiyo ! jaldIthI batrIza karoDa hiraNya, yAvat tIrthaMkara bhagavaMtanA janma bhavanamAM saMharIne mArI A AA pAchI soMpo. tyArapachI te kRbhaka devo, vaizramaNa devoe A pramANe kahetA harSitasaMtuSTa thayA yAvat jaldIthI bIza karoDa hiraNya yAvat tIrthaMkara bhagavaMtanA janmabhavanamAM saMhare che. saMharIne jyAM vaizramaNa deva che, tyAM AvIne yAvat AjJA pAchI soMpe che. = tyArapachI te vaizramaNa devo jyAM devendra devarAja zaka che, tyAM AvIne cAvat AjJA pAchI soMpe che. pAchA gayA. 61 tyArapachI te devendra devarAja zakra Abhiyogika devone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahyuM - o devAnupiyo ! jaldIthI tIrthaMkara bhagavaMtanA janma nagaramAM zrRMgATaka cAvat mahApatha ane mArgomAM moTA-moTA zabdothI udghoSaNA karatAM-karatAM A pramANe kaho ke o ghamAM bhavanapati, vyaMtara, jyotika ane vaimAnika deva-devIo ! Apa sAMbhaLo. "tamArAmAM je koI tIrthaMkara ke temanI mAtA paratve potAnA manamAM azubha bhAva lAvaze, tenA mastakanA AmiMjarInI mAphaka so-so TukaDA thaI jaze." ukta ghoSaNA karAvo, karAvIne mArI AjJA pAchI soMpo. tyAre te Abhiyogika devo yAvat e pramANe zakrendranI AjJA svIkAre che, svIkArIne devendra devarAja zakanI pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne jaldIthI tIrthaMkara bhagavaMtanA janmanagaramAM zrRMgATake yAvat A pramANe kahe che o ghaNAM bhavanapati Adi sAMbhaLo - je koI tIrthaMkaranuM azubha ciMtavaze yAvat tenA mastakanA sau TukaDA thaI jaze. e pramANe ghoSaNA karIne AjJA pAchI soMpe che. - tyArapachI te aneka bhavanapati, aMtara, jyotiSka, vaimAnika devo tIrthaMkara bhagavaMtano janmamahotsava kare che. karIne jyAM naMdIzvara dvIpa che, tyAM Ave che, AvIne aSTAlikA mahAmahotsava kare che. karIne je dizAthI AvelA, te dizAmAM - * vivecana-244 : have janmanagara javAnuM sUtra - tyArapachI zakra pAMcarUpo vikrvIne pachI 84,000 sAmAniko AdithI parivarIne, sarva RddhithI cAvat nAdita rava sAthe, tevI utkRSTa divya devagatithI jato-jato tIrthaMkara bhagavaMtanA janmanagaramAM, janma bhavanamAM, tIrthaMkaranI mAtA che, tyAM Ave che. AvIne tIrthaMkara bhagavaMtane mAtAnI bAjumAM suvaDAve che. suvaDAvIne tIrthaMkaranA pratibiMbanuM pratisaMharaNa kare che, karIne avasvApinI nidrAne pAchI le che. tyArapachI tyAM eka moTA dukUla yugala - vastra yugala ane be kuMDalo tIrthaMkara jaMbudvIprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 bhagavaMtanA ozIkA pAse mUke che. mUkIne eka moTuM zrIdAma-zobhAvALu ane vicitra tnamALAnuM khaMDa - vRtta AkApaNAthI goLa kAMDa ke samUha te zrIdAma gaMDa ke zrIdAma kAMDa bhavavaMta tIrthaMkaranA ulloca-chatamAM laTakAve che. tapanIya ItyAdi traNa pada 62 pUrvavat jANavA. vividha maNi ane ratnonA je vividha hAra-addhahAra, tenA vaDe upazobhita samudAya-parikara jemAM che te. artha A che - zrIyukta ratnamAlA tathA grathita karIne golAkArathI karela jema caMdragopakanI madhye muMbanaka prApta thAya. - X + ukta svarUpa jhuMbanaka vidhAnamAM prayojana kahe che - pUrvavat. tIrthaMkara bhagavaMta animeSa - nirnimeSa dRSTithI ati AdarathI jotAM-jotAM sukhe sukhe rati pAmIne rahelA che. have vaizramaNa dvArA zakanuM kRtya kahe che - pachI te zakendra uttaranA dikpAla vaizramaNa devane bolAve che, bolAvIne kahe che ke - jaldIthI, tame bagIza hiraNyakoTI, batrIza suvarNakoTI, batrIza vRtta lohAsana, batrIza bhadrAsana, je zobhana AkArAdivALA hoya, tene tIrthaMkaranA janma bhavanamAM saMharo, pachI vaizramaNa deva, zakanI AjJAthI harSita Adi thayo, vinayathI AjJA svIkArI ItyAdi - 4 - pachI teNe tIrthAlokamAM vaitADhyanI bIjI zreNImAM rahela tIrthAlokamAM rahela nidhAnAdinA jANakAra vRMbhaka devone bolAvyA, bolAvIne kahyuM ke - batrIzakoTI hiraNyAdi sugama che. have ApaNAmAM svasthAne rahela sauMdaryAdhika bhagavaMtamAM koI duSTa duSTadRSTi na nAMkhe, tenA upAyArthe kahela che - vaizramaNanI AjJA soMpaNI pachI te zakrendra Abhiyogika devone bolAvIne kahyuM - jaldI tIrthaMkaranA janmanagaranA zrRMgATakAdie jaIne moTA-moTA zabdothI udghoSaNA karatA kaho ke - [ItyAdi sUtrArthavat jANavuM] tIrthaMkara ke mAtA vize duSTa saMkalpa karaze, tenA Aryaka - vanaspati vizeSa, je lokamAM 'Ajavo' nAme prasiddha che. tenI maMjaskiAnI jema mastaka so TukaDAmAM phATI jaze. AvI ghoSaNA karo. teoe paNa AjJAnusAra ghoSaNA karI. ghaNAM bhavanapatyAdi devoe tIrthaMkara bhagavano janma mahotsava karyo. pachI samIhita kArya siddha thatAM ane maMgalArge naMdIzvaradvIpe Ave che. tyAM ATha divasano utsava vizeSa kare che. ahIM bahuvacana saudharmendrAdi pratyeka vaDe karAtA hovAthI che. teo koNa kyAM mahotsava kare che, te RSabhadevAdhikAramAM jovuM. muni dIparatnasAgare karela vakSaskAra-5-no TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6/ra45 che vakSaskAra-6 X = X = 0 jaMbUdvIpa, aMtarvatI svarUpa pUchayuM. have tenA ja carama pradezanuM svarUpa pUchatAM kahe che - * sUtra-245 - bhagavAna ! jaMbUDhISa dvIpanA pradezo lavaNasamudrane pRSTha che? hA, gautama ! skRSTa che. bhAvanA che te jaMbUdvIpanA pradeza kahevAya ke lavaNasamudranA kahevAya ? gautama te pradezo jaMbUdvIpa dvIpanA ja kahevAya che, lavaNasamudranA kahevAtA nathI. e pramANe lavaNasamudranA pradezo paNa jaMbUdvIpa dvIpane RSTa che, e pramANe kaheluM. bhAvanuM bUDhIpanA jIvo marIne lavaNa samudramAM utpanna thAya che ? keTalAMka utpanna thAya che ane keTalAMka utpanna thatAM nathI. e pramANe lavaNasamudranA jIvone paNa jaMbUDhIpadvIpanA jIvonI jema jANavA. * vivecana-245 - jaMbadvIpa dvIpanA pradezo vavapasamudra zabdanA sahasthAzmI carama pradezonI vyAkhyA karavI. anyathA jaMbUvIpa madhyanA pradezonI lavaNa samudranA saMsparzanI saMbhAvanAnA abhAvathI lavaNa samudrane RSTa che, bhagavaMta kahe che - hA, tema che. have saMpradAyAdithI dvIpathI AMtarIta samudro ane samudrathI aMtarIta dvIpo che, tethI je jenAthI aMtarIta che, te tene saMzI che, tema jaNAvavA ahIM prazvavya arthamAM je paLa vidhAna che, te uttarasUtramAM prasta bIjadhAnane mATe kahe che bhagavad ! te jaMbudvIpanA carama pradezo, zuM bUDhIpa dvIpanA jANavA ke lavaNasamudranA ? praznano A hetu che - je jenA vaDe pRSTa che, te konA gaNavA ane konA nahIM ? * x * gautama ! nipAtanA avadhAraNArthe te carama pradezo jaMbUdvIpa dvIpanA ja che, kemake tenA sImAvartI che, lavaNasamudranA nathI, jaMbUdvIpanI sImAne ulaMghI gayA che ane lavaNa samudrane prApta karela nathI, paNa potAnI sImAmAM ja lavaNa samudrane sparzela che. *x - ukta rIte lavaNasamudranA paNa carama pradezo jaMbUdvIpane pRSTa che, tene lavaNasamudra sImAvartIpaNAthI lavaNasamudranA ja kahevA. jaMbudvIpanA nahIM. have temanA jIvonI paraspara utpatti pUche che - bhagavat jaMbUdvIpanA jIvo marIne lavaNasamudramAM Ave-janme ? gautama ! hA, keTalAMka jame ane keTalAMka na jame. kemake jIvonI tevA-dvA svakarmanA vazapaNAthI gatinuM vaividhya saMbhave che, e pramANe lavaNasamudranI paNa bhAvanA karavI. have pUrvokta madhyavartI padArthonI saMgraha gAthA kahe che - jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 sUga-246 thI 49 - [24] khaMDa, yojana, varSa, parvata, phUTa , jeeI, vijaya, vaha tathA nadIonI A saMgrahaNI gAthA che. [24] bhagavA bhUdvIpa dvIpamAM bhad x pramANa max khaMDa karAtA khaMDagaNitathI keTalAM khaMDa thAya che? gautama khaMDa gaNitathI 10 khaMDa kahela che. bhagavanA bhUdvIpa dvIpa yojana gaNitathI keTalAM yojana pramANa kahela che gautama ri48) gautama! 9,0,46,94,15o yojana pramANa che. ri4] bhagavAna buddhISa dvIpamAM keTalAM homo kahelA che gautama! sAta vaSatrio kahelA che. te A pramANe - bharata, airAvata, haimavata, kairacavata, harivarSa, raphavarSa ane mahAvideha. bhagavana / bUDhIpadvIpamAM keTalAM vadhira parvato kaheod che keTalAM mera parvato kahelA che ?, keTalAM citrakUTo, keTalAM vijhikUTo, keTalAM yamaka parvato, keTalAM kAMcana parvato, keTalAM vakSaskAra parvato, keTalAM dIdha vaitADhyo ane keTalAM vRtta vaitADhyo kahelAM che. gautama / jaMbudvIpamAM cha vadhira parvato che. eka meru parvata che. eka citrakUTa che, eka vicitrakUTa che. be camakaparvata che. 2eo kAMcanaparvato che. 20vAskAra parvato che. 34 dIdha vaitAdyo che, 4-vRtta vaitADhyo che. e pramANe jaMbudvIpadvIpamAM badhAM maLIne-6+1+1+1+2+ ra00 + ra0 + + = 29 parvato che, tema kahela che. bhagavanbhUDhIpadvIpamAM keTalAM varSadhara kUTo che keTalAM vakSaskAra kuTo che ne keTalAM vaitADhaya kUTo che keTad meruM kUTo che? gautamAM jaMbUdvIpamAM pa6-vadhira kUTo che. 96-vakSaskAra kUTo che. 306vaitAkUTo che, 9-merakUTo che. e pramANe badhAM maLIne * 56+96+306+6 = 467 phUTo che, tema kaheq che. jaMbUdvIpa hIpanA bharatamAM keTalAM tIrtho kaheA che ? gautamAM traNa tIrtho kahelA che. te A pramANe - mAgai, varadAma ane prabhAtIrtha e traNa jaMbudvIpa dvIpanA airAvata kSetramAM keTalAM tIrtho kahelA che? gautama! traNa tIrtha kahelAM che - mAgadha, varadAma, prabhAsa. e pramANe badhAM maLIne jaMbUdvIpa dvIpanA mahAvideha kSetramAM ekaika cakravatIvijayamAM keTalAM tIrtho kahelA che? gautama! xNa vI-mAdha, varadAma, prabhAsa. e pramANe jaMbUDhIpadvIpamAM badhAM maLIne 1ra lIyoM che, tema kahevuM che Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6/246 thI 249 [bharatanA-3, auravata-3, mahAvidehanI 3ra vijayanA-96] 65 bhagavan ! jaMbudvIpadvIpamAM keTalI vidhAdhara zreNI ane keTalI Abhiyogika zreNIo kahelI che ? gautama ! jaMbudvIpIpamAM 68-vidhAdhara zreNI, 68-Abhiyogika zreNI kahelI che ema badhI maLIne budvIpa dvIpamAM [68+68] 136 zreNIo hoya che, ema kahevAyela che. bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM keTalI cakravartI vijaya ane keTalI rAjadhAnIo kahelI che?, keTalI tamisA guphA ane keTalI khaMDapapAtA guphAo kahI che ? keTalA kRtamAla deva ane keTalAM vRttamAlaka devo kahelA che ? temaja keTalAM RSabhakUTo kahelA che ? gautama ! jaMbudvIpadvIpamAM 34-cakravartI vijayo che. 34-rAjadhAnI che. 34-timiyAguphAo che. 34-DaprapAtaguphAo che. 34-kRtamAlaka devo che. 34nRtamAlaka devo che. 34-RSabhakUTa parvato che. bhagavan ! jaMbUdvIpa dvIpamAM keTalI mahAnadIo varSadhara parvatothI nIkaLe che? keTalI mahAnadI kuMDamAMthI nIkaLe che? gautama ! jaMbudvIpadvIpamAMthI 14-mahAnadIo varSadhara parvatathI nIkaLe che. 76-mahAnadIo kuMDomAMthI nIkaLe che. e pramANe badhI maLIne jaMbUdvIpamAMthI 90-mahAnadIo kahela che. jaMbudvIpa dvIpamAM bharata ane airavata kSetromAM keTalI mahAnadI kahelI che ? gautama ! cAra mahAnadIo kahelI che. te A pramANe - gaMgA, siMdhu, tA, tavatI. temAM ekaika mahAnadImAM cauda-cauda hajAra nadIo maLe che. tenAthI ApUrNa thaI pUrvIya ane pazcimI lavaNasamudramAM maLe che. e pramANe badhI maLIne jaMbudvIpa dvIpamAM bharata ane airavata kSetramAM 56,000 nadIo kahelI che. bhagavan ! jaMbUdvIpamAM haimavata ane hairaNyavaMta varSotromAM keTalI mahAnadIo kahelI che ? gautama ! cAra mahAnadIo kahelI che, te A pramANe - rohitA, rohitAMzA, suvarNakUlA, rUkSakUlA. te ekaika mahAnadImAM aThThAvIza - akAvIza hajAra nadIo maLe che. tenAthI pUrNa thaI pUrva ane pazcima lavaNa samudramAM maLe che. e pramANe badhI maLIne jaMbUdvIpa dvIpamAM haimavata ane hairaNyavaMta varSa kSetramAM 1,12,000 nadIo badhI maLIne hoya che, tema kahela che. bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM harivarSa ane myak varSamAM keTalI mahAnadIo kahelI che ? gautama ! cAra mahAnadIo kahelI che. te A pramANe harI, harikAMtA, narakAMtA, nAkiAMtA. te ekaika mahAnadImAM chappanna-chappanna hajAra nadIo maLe che. tenAthI pUrNa thaI pUrva-pazcima lavaNa samudramAM maLe che. e pramANe badhI maLIne jaMbUdvIpa dvIpamAM harivarSa-ramyak varSamAM 2,24,000 nadI kahelI che. 27/5 - jaMbudvIprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM mahAvideha kSetramAM keTalI mahAnadIo keTalI sItA ane sItodA. che ? gautama ! be mahAnadIo kahela che. te A pramANe temAM ekaika mahAnadI 5,32,000 - 5,32,000 nadIo maLe che. tenAthI ApUrNa thaI pUrva-pazcima lavaNasamudramAM maLe che. e pramANe badhI maLIne jaMbUdvIpadvIpanA mahAvideha kSetramAM daza lAkha ane cosaTha hajAra - [10,64,000] nadI kahI che. bhagavan ! jaMbudvIpadvIpanA meru parvatanI dakSiNamAM keTalAM lAkha nadIo pUrva-pazcima abhimukha lavaNa samudramAM maLe che ? gautama! 1,96,000 nadIo pUrvAbhimukha-pazcimAbhimukha thaIne lavaNa-samudramAM jaIne maLe che, tema kahyuM che. bhagavan ! jaMbUDhIpaDhIpamAM meru parvatanI uttaramAM keTalAM lAkha nadIo pUrvAbhimukha - pazcimAbhimukha thaIne lavaNasamudramAM maLe che? gautama ! temAM 1,96,000 nadIo maLIne pUrvAbhimukha pazcima abhimukha thaIne yAvat maLe che. 66 bhagavan ! jaMbudvIpadvIpamAM keTalA lAkha nadIo pUrvAbhimukha thaIne lavaNasamudramAM maLe che ? gautama ! 7,28,000 nadI pUrva abhimukha thaIne yAvat maLe che. - bhagavan ! jaMbudvIpadvIpamAM keTalAM lAkha nadIo pazcimAbhimukha thaIne lavaNasamudramAM maLe che ? gautama ! 7,28,000 nadIo pazcimAbhimukha thaIne yAvartI maLe che. e pramANe pUrvApara maLIne jaMbUdvIpadvIpamAM 14,56,000 nadIo che, ema kahevAyela che. * vivecana-246 thI 249 : kuMDA nozana ItyAdi vAkyanA saMkSiptapaNAthI durbodha che, tethI sUtrakAra ja praznottara rIte varNana kare che. te sUtra A che - - jaMbudvIpa dvIpamAM bharatanuM pramANa 526 yojana ane 6-kaLA che. te ja mAtrA-parimANa jenuM che te, tathA e prakAre khaMDa vaDe, khaMDa gaNitathI - khaMDa saMkhyA vaDe keTalAM kahela che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 190 khaMDa, khaMDa gaNitathI kahela che. teno zo artha che ? bharatanA pramANathI 190 khaMDathI saMkhyAka maLavAthI jaMbUdvIpa saMpUrNa lAkha pramANa thAya che. temAM dakSiNa-uttarathI khaMDamIlana pUrve bharatAdhikAranI vRttimAM vicArela che, tethI pharI kahetA nathI. jo ke pUrva-pazcimathI khaMDa gaNita vicAraNA sUtramAM karI nathI. - x - to paNa khaMDa gaNita vicAra karatAM bharatanuM pramANa teTalAM khaMDa ja thAya che. have "yojana'' - dvArasUtra kahe che - bhagavan ! jaMbUdvIpa keTalA yojanagaNitathI - samacaturasa yojana pramANa khaMDa sarva saMkhyAthI kahe che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 700 karoDa, maiM AgaLanI saMkhyA samuccaya mATe che 90 karoDa adhika ItyAdi sUtrArtha mujaba aMka jANavo. - 4 - 4 - bhagavatInI vRtti AdimAM ahIM sAdhikatva vivakSita che. te A pramANe - 1 gAu, 1515 dhanup, 60 aMgula - che. tenuM karaNa A rIte Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6/246 thI 249 68 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 thAya - jaMbUdvIpanI paridhi 3,16,223 yojanAdi che. jaMbUlIpaviAkaMbha lAkha yojana che. teno catuthaza te 25,000 yojana che, tenAthI guNatAM jaMbUdvIpa gaNita pada Ave. tethI kahe che - jaMbudvIpa paridhi 3,16,223 yojana, tathA traNa gAu, 128 dhanuSa, 1all aMgula che. yava AdinI vivA "kSetra vicAra'nA sUpl ane nRtyAdimAM karela nathI, tethI ame paNa ahIM karatAM nathI. have A yojana sazine 5,000 vaDe guNatAM - 7,90,56,75,000 thAya che. tathA traNa kozane 25,ooo vaDe gumatAM 35,000 gAu thaze. tenA yojana karavAne mATe cAra vaDe bhAga devAtA 18,750 yojanA Avaze. Ane sahasAdi pUrva rAzimAM umeratAM Avaze - 3,90,56,93,750. kemake 75,000 + 18,350 karatAM hajAranI saMkhyA A pramANe Ave, koTyAdi saMkhyA to badhe samAna ja raheze. tyArapachI 128 dhanune 5,000 vaDe guNatAM 32,00,000 dhanuSa Avaze. 8000 dhanuSe eka yojana thAya. tethI yojana karavA mATe 32,00,ooone 8000 vaDe bhAMgavAmAM Ave to 400 yojana Ave. tene pUrva rAzimAM umeratA- 7,90,56,94,150 saMkhyA Avaze. tyArapachI 13II gulane 25,000 vaDe guNatAM 3,37,500 aMgula Avaze. tenA dhanuSu karavA mATe 96 vaDe bhAMgavA paDe. tema karatA Avaze - 3515 ghanuSpa ane 60 aMgula. A dhanu rAzine gAu karavA mATe 20eo vaDe bhAMgavA joIe. tenAthI eka gAu ane 1515 dhanuSa zeSa Avaze. e rIte sarva saMkhyA A pramANe Ave - 7,90,56,64,150 yojana, 1 gAu, 1515 dhanuSa, 6 aMgula. e pramANe yojanA dvAra pUruM thayuM. varSa kSetrAdi spaSTa che. parvata dvAra spaSTa che. uttara sUtramAM saMkhyAmIlana mATe kaMIka kahIe chIe - cha varSadharo laghuhimavaMtAdi, eka me, eka citrakUTa, eka vicitrakUTa, e yamalajAtaka samAna be gari devakaravartI che. be camakaparvata, te pramANe uttarakuravartI che. 200 kAMcanaparvato-devakupha ane uttarakuravartI daza drahonA ubhaya kinAre, pratyekamAM dazadaza kAMcana parvato astitvamAM che. tayA - vIsa vakSaskAra parvato, temAM gajadaMtAkAre gaMdhamAdanAdi cAra, tathA cAra prakAre mahAvidehamAM pratyekamAM cAra-cAranA sadbhAvathI 16-citrakUTAdi saralA baMne paNa maLIne A vIza saMkhyA thAya. tathA 34-vaitAdyomAM 32-vijayomAM ane bharataairAvata pratyekamAM ekaikathI 34-thaze. cAra vRtavaitADhya haimavatAdi cAra varSotramAM ekaikanA sadbhAvI che. bAkI pUrvavat che. jaMbUdvIpa dvIpamAM 269 5rvato che. A pramANa meM tathA bIjA paNa tIrthakaroe kahela che. have kUTo kahe che - jaMbUdvIpa dvIpamAM keTalAM varSadhara kUTo ItyAdi prasUtra spaSTa che. uttasUtramAM 56 varSadharakUTo kahelA che, te A rIte laghuhimavaMta ane zikharI, pratyekamAM-11, e rIte 22 thayA. mahAhimavaMta ane rakamImAM ATha-ATha eTale-16, niSadha ane nIlavaMtamAM pratyekanAM nava-nava, eTale 18. badhAM maLIne 56thayA. vakSaskAra kUTo-96 kahyA. te A rIte - 16 vakSaskAromAM pratyekamAM cAra hovAthI 64 kUTo sarala vakSaskAranA thaze. gajadaMtakRti vAskAramAM gaMdhamAdana ane saumanasa e baMnemAM sAta-sAta eTale 14 ane mAlyavaMta-vidhupabhamAM nava-nava eTale-18, ema kula 96. 306 vaitADhya kUTo che. temAM bharata-airAvata ane vijayonA vaitADhyo 34 thAya che temAM pratyekamAM navanA saMbhavathI ukta saMkhyA Ave vRtavaitAdyomAM kUTano abhAva che. tethI vaitADhya sUtramAM dIrdha evA vizeSaNano ullekha na hovA chatAM dIdhavaitADhya levA. meramAM nava kUTo che. temAM naMdanavanamAM rahela kUTo levA, paraMtu bhadrazAlavanamAM rahela dihatikUTo na levA. te bhUmi upara pratiSThita hovAthI svataMtra kUTapaNe che. saMgrahaNIgAthAmAM je parvatakUTomAM nathI kahela teno samuccaya karatAM 34-RSabhakUTa, ATha jaMbUvananA, teTalAM ja zAbhalI vananA ane bhadrazAlavananA gaNatAM kula-58nI saMkhyA Avaze. - x * x - have tIrtho - pragnamamAM tIrtho, cakIne svastha kSetranI sImAnA devanI sAdhanArthe mahAjalanA avataraNa sthAno levA. uttara sUtramAM bharatamAM traNa tIrtho kahyA, te A - mAgagha, pUrvamAM gaMgAnA samudranA saMgamamAM, varadAma-dakSiNe prabhAsa-pazcimamAM samudramAM siMdhunA saMgamamAM che. e pramANe airAvatanuM sUtra paNa vicArI levuM. vizeSa e ke baMne nadI raktA ane raktavatInA samudra saMgamamAM mAgadha ane prabhAsa tathA varadAma kahevA. vijayasUtramAM ATaluM vizeSa che ke - gaMgA Adi cAra mahAnadInA yathAyogya sItA ane sItodAnA saMgamamAM mAgadha ane prabhAsa kahevA, varadAmatIrtha temanI madhya rahela che, tema kahevuM ema 103 tIrNo thayA. have zreNIo - gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM 68 vidhAdharanA AvAsarUpa, vaitAdyonA pUrva-pazcima samudrathI paricchinna Ayata mekhalA hoya che. comIze vaitAdyomAM dakSiNa-uttI ekaika zreNi che. e pramANe baMne maLIne jaMbUdvIpamAM 136 zreNIo thAya che. have vijayo - jaMbudvIpa dvIpamAM 34-cakavartI vijayo che, temAM batrIza vijaya mahAvidehamAM ane be vijaya bharata ane ravatamAM che, te cakravartInA vijetavya aMDarUpane cakavartIvijaya zadathI kahevI. e pramANe 34-rAjadhAnI, 34 misAguphA, prati vaitAdyamAM ekekanA saMbhavathI che e rIte 34-khaMDapapAta guphA, 34 kRtamAlakadevo, 34-nRtya mAlakadevo, 34-RSabhakUTo jANavA. - x - Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6/246 thI 249 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 have draho-16 mahAdraho, cha varSadharonA ane sIta-sITodAnA pratyekanA pAMcapAMca e rIte 6+10=16. dhe nadIo-jaMbadvIpamAM varSagharathI nIkaLatI keTalI mahAnadIo che ? varSadharanA kahI nIkaLatI te varSagharapravahA kahI. anyathA varSadharanA taTe rahela kuMDathI nIkaLatI nadIne paNa varSauprabhavA kahI hota. keTalI mahAnadIo varSadharanA taTe rahela kuMDamAMthI nIkaLatI kahelI che ? jaMbUdvIpamAM 14 mahAnadI varSagharanA drahathI nIkaLatI, bharata gaMgAdinI pratikSogamAM babbe hovAthI kahI. kuMDathI nIkaLatI 36 mahAnadI. temAM sItAnI uttare ATha vijayomAM, sIsodAnI dakSiNe ATha vijayomAM ekaeNka, 16-gaMgA ane 16-siMdu ItyAdi gaNatAM 64 nadI ane 12 ratanadI umeratA kula 36 nadIo kuMDAbhava thaI. te sItA-sItodA parivArarUpa saMbhave che, to paNa mahAnadItva svasvavijayamAM 14,ooo nadI parivAra saMpadAnI prAptithI jANavI. e rIte 14+36 thI 6 nadI kahI. dhe A cauda mahAnadInI nadI parivAra saMkhyAnI samudra praveza dizAne kahe che - te spaSTa che. vizeSa e ke - je bharata - airAvatane sAthe grahaNa karyA che tenA samAna kSetravathI che. bharatamAM gaMgA pUrvalavaNasamudramAM ane siMdhu pazcima lavaNasamudramAM praveze che. airavatamAM rakatA pUrvasamudramAM ane tAvatI pazcima lavaNasamudramAM praveze che. haimavatamAM rohitA pUrvamAM ane rohitAMzA pazcimamAM, hairaNyavatamAM suvarNakulA pUrvamAM ane rayakSA pazcimamAM lavaNasamudramAM maLe che. - X - X - e pramANe jaMbUdvIpamAM hasililA pUrvasamudramAM janArI ane harikAMtA pazcima samudramAM janArI che. ramyogamAM nakAMtA pUrvasamudramAM janArI, nArIkAMtA pazcima samudramAM janArI che. bAkI saMkhyA gaNita sUbAnusAra samajI levuM. vizeSa e ke sItA ane sItodAmAM 4 kAra e baMne vastunI tulyakakSatA jaNAvavA mATe che tenAthI samaparivApaNuM Adi levA. samudra praveza pUrvamAM sItAno, pazcimamAM sIsodAno praveza thAya che, tema jANavuM. - vyAkhyAthI vizeSa paNa jANavuM - bAra aMtarnadI adhika levI. kemake mahAvidehanI nadIva vizeSathI che. bAkInI kuMDaprabhava nadIo sItA-sItodA parivAra nadInI aMtargatu che, tema sUtrakAre sUgamAM alagathI vivaraNa karela nathI. have merunI dakSiNathI keTalI nadI che, te kahe che - temAM vizeSatA e che ke - bharatamAM gaMgA ane siMdhamAM cauda-cauda hajAra, haimavatamAM sehitA ane sehitAMzAmAM aThThAvIza-aTTAvIza hajAra, harivarSamAM harisalilA ane harikAMtAmAM chapanna-chapanna hajAra nadIo maLe che. te badhI maLIne ukta saMkhyA Ave che. have meranI uttaravartI nadInI saMkhyA - temAM vizeSa e che ke - sarva saMdhyA dakSiNanA sUtravata kahevI. vaSakSetra ane nadInA nAmomAM taphAvata che te svayaM jANavuM. . (zaMkA meranI dakSiNotara nadI saMkhyAnA mIlanamAM saparivAra uttaradakSiNA pravAhamAM sItA-sItodA kema maLatI nathI ? [samAdhAna prazna ja merathI dakSiNa-uttara dimAgavartI pUrva-pazcima samudrapraveza rUpa viziSTArtha viSayaka che. tethI meruthI zuddha pUrva-pazcima samudra pravezInImAM A nivarsanasatra aMtabhava che. kemake praznAnusAra uttara devAno ziSNavyavahAra che. have pUrvAbhimukha keTalI lavaNasamudramAM praveze che ? A prazna kevaLa nadInA pUrva diggAmitvarUpa prapTavya viSayaka che, tethI pUrvanA praznasUmathI juduM paDe che. uttaramAM 7,28,000 sudhI bhaLe che kahyuM, te A rIte- pUrva sUtramAM meruthI dakSiNe 1,96,000 kahI. tenI aDadhI pUrvamAM jAya, tethI thayA 98,000, e rIte uttaranI nadI paNa 98,000, sItA parikara nadIo - 5,32,000 che. badhI maLIne ukta saMkhyA Ave. - have pazcima samadragAmInInI saMkhyAno prazna - anaMtara sUsavatu kahevI. have badhI nadInI saMkalanA gAthA - spaSTa che. vizeSa e ke- jaMbUdvIpamAM pUrva samudragAminI ane pazcima samudra gAminI nadInA saMyojanamAM cauda lAkha chapanna hajAra thAya che. zaMkA - A badhI nadI saMkhyA mAtra parikara nadInI che ke mahAnadI sahitanI che ? samAdhAna - mahAnadI sahita saMbhave che. saMbhAvanA bIja - kaccha vijayanA siMdhu nadI varNanAdhikAra ane pravezamAM che - "sarva saMgAthI potAnI sAthe 14,000 nadI sahita." *x - jo ke kSetrasamAsamAM mahAnadIone alaga gaNela che, tethI drd to bahuzruta jANe. [A viSayamAM vRttikArazrIe kSetrasamAsa, kSetra vicAra ItyAdinA mata TAMkela che, jemAM matabheda ullekha che.] haribhadrasUri vaDe - "jIMdA no ItyAdi gAthAnI saMgrahaNImAM coyaNiI pramANa kura nadI aMtabhavita karIne, tenA sthAne A ja bAra nadI vaDe cauda-cauda hajAra nadI sAthe laIne carokta saMkhyA pUrNa karela che. te A rIte - 14,ooo gaNita 38 nadIo vijaya maNe sItA nadImAM levI, e pramANe ja sIsodAmAM paNa gaNavuM. keTalAMka vijayamAM rahela gaMgA-siMdhu ke raktA-ktavatIne 28,000 nadIrUpa parivAra, te ja nIkaTapaNAthI upacAra vaDe aMtarnAdI parivArapaNe kahela che, tethI je aMtarnAdI parivArane AzrIne matavaicitrya darzanAdi vaDe koIka hetuthI prastuta sUtrakAre paNa sarva nadI saMkalanAmAM te gaNela nathI. ahIM paNa tatva bahuzruta jANe. jo aMtarnAdI parivAra nadI saMkalanA paNa karAya to jaMbUdvIpamAM 13,92,000 nadIo thAya. *x - 4 - dhe jaMbUdvIpanA vyAsanA lAkha yojana pramANane AzrIne dakSiNa-uttara vaDe badhAM kSetra yojana maLIne jijJAsune batAve che - (1) bharatotra - 526 yojana, 6 kaLA. (2) laghu himavaMta parvata-1052 yojana, 12 kaLA, (3) haimavata kSetra - 2105 yojana, 5-kaLA, (4) bRhat himavaMta parvata - 4ra10 yojana, 10 kaLA, (5) harivarSa kSetra-84ra1 yojana, 1-kaLA, (6) niSadha parvata-16,842 yojana, 2 kaLA che. (3) mahAvidehakSetra - 33,684 yojana-4 kaLA che. (8) nIlavatu parvata-1684ra yojana, 2kaLA, (9) ramya phoga-84ra1 yojana, Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6/ra46 thI ra49 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 1 kaLA, (10) rukima parvata-4ra10 yojana, 10 kaLA, (11) hairacavatuM kSotra - 2105 yojana, 5 kaLA, (12) zikharI parvata - 1052 yojana, 12-kaLA (13) ravata kSetra pramANa - pa26 yojana, 6-kaLA che. e rIte ukta gaNitamAM 99,996 yojana, 76 kaLA thayA, dakSiNa ane uttarathI badhuM maLIne 1,00,000 yojana thAya. * x - uttaranuM sItAvanamukha 222 yojana, 16 vijaya-35,406 yojana, cha aMtarnAdI95o yojana, ATha vakSaskAra-4000 yojana, meru bhadrazAlavana-54,ooo yojana, uttarIya sItodAvanamukha-2922 yojana. ema badhuM maLIne 1,00,000 cojanA thayA. - 4 - muni dIparatnasAgare karela vakSaskAra-6-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa $ vakSakAra-7 che. = x - = o jaMbadvIpamAM jayotiko cAra care che. teno adhikAra have pratipAdita karIe che. temAM prastAvanArthe A caMdrAdi saMkhyA viSayaka praznasUtra kahe che - * sUtra-250,251 - [50] bhagavana ! jaMbUdvIpa dvIpamAM keTalAM caMdro prabhAsyA hatA, prabhAse che ane prabhAsaze ? kaTelAM sUryo tapelA, tape che, tapaze ? keTalAM noe yoga karyo hato, yoga kare che ane yoga karaze ? keTalAM mahAgraho cAra caya hatA, cAra care che ane cAra caraze ? keTalAM koDAkoDI tArAgaNa zobhato hato, zobhe che ane zobhaze ? gautama be caMdro prabhAsatA hatA, prabhAse che, prabhAsaze. - be sUryo tapelA, tape che ane tapaze. - 56 nakSatroe yoga karelA, kare che ane karaze. - 176 mahAgraho cAra carelA, care che ane caraze. [51] 1,33,950 koDAkoDI tArAgaNa zobhato hato, zobhe che ane zobhita thaze. [tema jANavuM. * vivecana-250 251 - bhagavat ! jaMbUDhIpadvIpamAM keTalA caMdro prabhAsita thayelA-prakAzanIya vastu udhotitavAnuM karI, prabhAse che - udhotita kare che ane prabhAsIta karaze - udhotita karaze. kemake caMdramaMDalonA udhota nAmakarmano udaya che. anuNa prakAza ja lokamAM udhota kahevAya che. A jagatanI sthiti anAdi nidhana che, ema jANIne ziSyano traNa kALa nirdezathI prasta che. praSTavya caMdrAdi saMkhyA che. tathA keTalo sUryo tApita thayA - potAnA sivAyanI vastumAM tApane utpanna kare che. e rIte tapAve che, tapAvaze. ApanAma karmanA udayathI sUrya maMDalano uSNa prakAza te tApa, ema lokamAM prasiddha che. keTalAM naphaLoe yoga - svayaM niyatamaMDalamAM caravA chatAM aniyata aneka maMDalacArI vaDe nija maMDala kSetra kamathI Avela graha sAthe saMbaMdha joDe che - prApta kare che, karaze Adi. keTalAM mahAgraha-aMgArakAdi cAra - maMDala kSetra paribhramaNa, anubhavyA che, anubhavaze. jo ke samayogavartI badhAM jyotikono gati cAra kahevAya che. to paNa anya vyapadeza vizeSa abhAvathI vajAticArAdi gati vizeSathI gatimAnapaNAthI A sAmAnyagati zabdathI prazna che. - keTalAM koDAkoDI tArAgaNa zobhelA-zobhAne dhAraNa karelI, zobhe che ane zobhaze. A caMdrAdi sUtrokta kAraNAbhAvathI kRSNapakSa AdimAM bhAsvaratva mAtrathI zobhamAnavAdi prazna AlAvA che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e/50,251 ex bhagavaMta ukta prazno uttara ApatA kahe che - gautama ! be caMdro prakAzelA-prakAze che ane prakAzaze. kemake jaMbUdvIpa kSetramAM sUrya vaDe. AkAMta dizA vaDe agama bAkInI dizA caMdro vaDe prakAzayamAna thayela hoya. - X - X - e pramANe sarvasatramAM paNa vicAravuM tathA be suyatapelA, tape che, tapaze. ahIM jaMbadvIpa kSetramAM ema kahevuM. A ja kSetramAM caMdra vaDe AkAMta dizAthI anyanA bAkInI dizAmAM sUryo vaDe tApa karAya che. tathA 56-nAgo ekaika caMdranA pratyekanA 28-nAmanA parivArathI yoga joDe che Adi pUrvavatuM. tathA 136 mahAgraho che, kemake ekaika caMdranA pratyekanA 88 mahAgrahanA parivAranA bhAvathI cAra carcA che Adi. tathA padha vaDe tArAnuM mAna kahe che - 1,33,950 koDAkoDI tArAgaNa. kemake praticaMdranA 66,975 koDAkoDI tArAgaNa che. have caMdranI upekSA karI pahelA sUryanI prarUpaNA kare che. temAM A paMdara anuyoga dvAro che - (1) maMDala saMkhyA, (2) maMDalAMtara, (3) biMbanI laMbAIpahoLAI, (4) meru ane maMDaloganI abAdhA. * * * * ItyAdi. temAM maMDala saMkhyAnuM sUtra kahe che - * sUtra-252 thI 55 - (rapa) bhagavAna sUryamaMDala keTalAM kahelo che ? gautama 184 maMDalo kahelAM che. bhagavAna ! jaMbUdvIpa hIpamAM keTalA kSetra avagAhIne keTalAM sUryamaMDalo kahelAM che ? gautama ! jaMbUdvIpa hIpamAM 180 yaujana kSetra avagAhIne ahIM 65sUryamaMDala kahelAM che. - bhagavat / lavaNasamudramAM keTaluM kSetra avagAhIne keTalAM sumaMDalo kahelA che ? gautama ! lavaNasamudramAM 130 yojana kSetra avagAhIne ahIM 119 sUmiMDala kahela che. e pramANe pUvapara-badhAM maLIne jaMbUDhIpadvIpa ane lavaNasamudramAM 184 sUryamaMDalo hoya che. [53] bhagavana savasviMtara sUrya maMDalathI sarva bAhaya sumiDala keTalAM aMtare kahela che ? gautama! pa1 yojana abAdhAthI sarva bAhya sUryamaMDala kahela che. riSa4] bhagavan! eka sUryamaMDalathI bIjuM sUryamaMDala keTalAM bAdhA aMtarathI kahela che ? gautama! be yojana abAdhA aMtara che. ripau] bhagavAna ! sUryamaMDala keTalI laMbAI-pahoLAIthI, keTalI paridhithI, keTalI jADAIthI kahela che ? gautama! 481 yojana laMbAI-pahoLAIthI, paridhi jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 tenAthI kaMIka adhika traNa gaNI tathA jADAI 24 yojanathI kahelI che. * vivecana-252 thI 255 - bhagavat sUryonA dakSiNa-uttara ayanamAM nijabiMba pramANa cakravAla viThaMbha pratidina bhamIta ogarUpa keTalAM maMDalo kahela che ? AnuM maMDalapaNuM maMDalanA sadaizavathI che, tAvika nathI. maMDalamAM pahelI kSaNe je vyApta kSetra, te samazreNi ja jo purogane vyApe, to tAtvikI maMDalatA thAya. tema thatAM pUrvamaMDalathI uttara maMDalanuM be yojanA aMtara na thAya. bhagavaMte kahyuM - gautama ! 184 maMDala kahela che. je rIte AnA vaDe cAra homa pUrita thAya, te rIte aMtaradvAra prarUpaze. have ATalAM kSetra vibhAgathI be vaDe bhAMgIne ukta saMkhyA pharI pUche che - bhagavan! jaMbUdvIpamAM keTaluM kSetra avagAhIne keTalAM sUrya maMDalo kahelA che ? gautama ! 180 yojana avagAhIne ATalA aMtare 65-sUryamaMDalo kahela che. tathA lavaNasamudramAM keTaluM avagAhIne keTalAM sUryamaMDalo kahelA che ? gautama ! 33 yojanA sUNAmAM alAtvathI avivakSita sai8/61 yojana avagAhIne e aMtaramAM 119 sUryamaMDalo kahela che. ahIM 65-maMDala vaDe 179-11 yojana pUrita thAya che. jaMbUdvIpamAM avagAha@otra 180 yojana che. tenA vaDe zeSa pada maMDalanA kahevA. te aya hovAthI vivakSita nathI. ahIM 65-maMDalonI viSaya vibhAga vyavasthAmAM saMgrahaNI nRtyAdimAM kahela A vRddha saMpradAya che - meranI eka bAju niSadhanA mastake 63-maMDalo, harivarSa jIvA koTimAM be, bIjA paDakhAmAM nIlavaMtanA mastake 63, ramya jIvA koTImAM che. e rIte badhAM maLIne pAsaTha-ogaNIsa adhika zata maMDalanA mIlanathI jaMbUdvIpa ane lavaNasamudramAM 184 sUryamaMDala thAya che, tema meM kahela che ane bIjA tIrthakaroe paNa kahela che. have maMDalotra dvAra kahe che - savavyaMtara eTale pahelAM sUryamaMDalacI, bhagavanuM ! keTalI abAdhA-aMtarathI sarvabAhya - badhAMcI chelle, jenAthI pachI eka paNa nathI, te sUryamaMDala kahela che ? gautama ! 510 yojana abAdhA-aMtarAlava patighAtarUpathI sarvabAhya sUryamaMDala kahela che. ahIM na kahela chatAM paNa 48 che. anyathA ukta saMkhyAMka maMDalono anavakAza thAya. A kaI rIte jANavuM ? te kahe che. sarva saMkhyAthI 184 maMDalo, ekaika maMDalano vikaMbha Kda yojana che. tethI 184ne 48 vaDe guNIe, tethI 8832 thaze. A saMkhyAnA yojana karavAne mATe 61 vaDe bhAga karAya che. tenAthI 144 yojana thaze ane zeSa bAkI rahe che - 48. pachI 184nI saMkhyAnA maMDalono apAMtarAla 183 thAya. - x - kemake koIpaNa saMkhyAnA aMtarAlamAM 1-ghaTe. ekaika maMDalano aMtarAla be yojana pramANa thAya. pachI 183ne be vaDe guNatAM 366 thAya. pUrvokta 144 AmAM umerIe. tethI pa1 yojana ane 481 yojanA Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jrapara thI 255 thAya. AnA vaDe maMDala kSetranuM pramANa kahyuM. maMDala phoma eTale sUryamaMDala vaDe sarva atyaMtarAdithI sarvabAhya chellA maMDala sudhInuM vyApta AkAza. tene cakravAla viThaMbhathI jANavuM. maMDala kSetra dvAra kahyuM. have maMDalAMtara dvAra kahe che - bhagavat ! eka sUryamaMDalathI bIjA sUryamaMDaLanI keTalI abAdhA che ? ayati avyavadhAnathI aMtara kahela che ? gautama ! be yojanA aMtara kahela che. aMtara zabdathI vizeSa paNa kahe che, tethI tenI nivRti arthe abAdhA vaDe kahela che. zo artha che ? pUrvathI pachInuM maMDala keTaluM dUra che ? be yojanA have biMbanA laMbAI-pahoLAInuM dvAra kahe che - bhagavan! sUryamaMDaLanI laMbAI, pahoLAI, paridhi, jADAI ane uccatta kahelA che ? gautama! yojananA 48 bhAga laMbAI-pahoLAI kahelI che. arthAta ekayojananA 61 bhAga kabhIe, tevA svarUpanA je 48-bhAgo, teTalAM pramANamAM laMbAI-pahoLAI che. tenAthI traNaguNAthI vizeSa-sAdhikaparidhi che. 481 ne traNa vaDe gumatAM - 144/61 thAya. arthAt 2 yojana - 22/61 bhAga thAya, tenI jADAI 24/61 yojanA che. vimAnanI pahoLAIno ardha bhAga uMcAI jANavI. * x * have meru ane maMDalanuM abAdhAdvAra kahe che. tenuM Adi sUtra A pramANe che - * sUtra-256 - bhagavat / jebUdvIpadvIpanA mera parvatanI keTale dUra savarcitara supiMDalA kahela che ? gautama / 44,820 yojana dUra savavyaMtara sUryamaMDala kahela che. bhagavat ! jaMbUdvIpadvIpanA meru parvatanI keTale dUra sarva Akhyatara pachInuM sUryamaMDala kahela che ? gautama ! 44,82ra yojana ane 48 bhAga dUra kahe che. bhagavAna ! jaMbUdvIpa hIpanA meru parvatathI keTale dUra bIju atyaMtara sUryamaMDala kahela che gautama ! 44,825 - 35/1 yojana dUra bIju abhyatara maMDala kahela che. e pramANe A upAya vaDe niSkrimaNa karato sUrya tenA pachInA maMDalathI tenI pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato banne yojana ane yojananA *Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /56 abhyAsArthe che. have padyAnupUrvI paNa vyAkhyAnanuM aMga che, tethI tyamaMDalathI AraMbhIne meru ane maMDalanI abAdhA pUchatA kahe che - bhagavad bUdvIpamAM meru parvatathI keTalAM aMtare sarvabAhya sUryamaMDala kahela che ? gautama ! 45,330 yojananA aMtare sarvabAhya sUryamaMDala kahela che. te meruthI. 45,000 yojana jagatI, pachI lavaNamAM 330 yojana che. tathA bIjA maMDalanI pRcchAprazna sUramAM bAhya anaMtara eTale syAnupUrvIthI bIjuM. uttarasUjhamAM 45,000 yojana, te pramANe jagatIthI 30 yojana jatAM je surya maMDala kahela che, tethI aMtara pramANa ane biMbanuM vikhaMbhamAna zodhita karatAM yathokta mAna Ave. have trIjuM - temAM vizeSa e ke - 45,324 - 26/1 yojana. ahIM pUrvanA maMDalathI sAMtara maMDala viThaMbha yojanamAM 2-81 zodhita-bAda karatAM yayota pramANa Ave. pUrva maMDalAMka dhruvAMka che, temAM biMba sahitano vibha te anaMtara viThaMbha bAda karatAM yathokta pramANa Ave. have ukta avaziSTamaMDalamAM atideza kahe che - ukta rIte traNa maMDala kahyA. A upAyathI pratyeka ahoramAM ekaika maMDala choDatA jaMbUdvIpe praveze tema jANavuM. surya tenA anaMtara maMDalathI anaMtara maMDalamAM saMkramaNa karato karato baLe yojana ane 48/61 bhAga ekaika maMDalamAM aMtaranI vRddhine ghaTADato-ghaTADato A samavAyAMga vRtti mujaba kahyuM. buddhino abhAva te nivRddhi. kemake 'ti' zabdano abhAva artha che. sUryaprajJapti nRtyAdimAM niveza karato-karato kahela che. ahIM badhe paNa ghaTADato-ghaTADato artha che. - X - X * have maMDalanI AyAmAdi vRddhi-hAni. * sUjha-253 : bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM savavyaMtara sUryamaMDalanI laMbAI, pahoLAI, paridhi keTalI kahela che ? gautama! 9,640 yojana laMbAI-pahoLAI che. tathA paridhi sAdhika 3,15,081 yojana che. bhagavAna ! agnetara anaMtara sUryamaMDalanI laMbAI, pahoLAI ane paridhi keTalI kahela che ? gautama ! 9964Sa yojana ane eka yojananA 35/1 bhAga laMbAI-pahoLAI che. tenI paridhi 3,15,107 yojananI kahelI che. bhagavad ! atyaMtara trIja sUryamaMDalanI keTalI laMbAi-pahoLAI ane pardhi kahela che ? gautama ! 9,6pa1 yojana ane eka yojananA ja bhAga laMbAI-pahoLAI che. tenI paridhi 3,15,125 yojana kahI che. e pramANe niSe A upAya vaDe niSkramaNa karato sUrya tenA pachInA maMDalathI tenA pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato pAMca yojana ane eka yojananA 3% bhAga ekaika maMDalamAM vikraMbha vRddhithI abhivardhita thatAM-thatAM aDhAaDhAra yajananI paridhinI vRddhi karatAM-karatAM sarva bAhya maMDalamAM saMkramIne cAra care che. jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 bhagavAna ! savabAhya sUryamaMDala keTalI laMbAI-pahoLAIthI ane keTalI paridhithI kahela che ? gautama! 1,00,660 yojana laMbAI-pahoLAIthI ane 3,18,315 yojananI paridhithI kahela che. bhagavAna ! bAhya anaMtara sUryamaMDala keTalI laMbAI-pahoLAIthI ane keTalI paridhithI kahela che? gautama! 1,00,654 yojana ane yojananA 26/ka bhAga laMbAI-pahoLAI che ane 3,18,239 yojana paridhi che. bhagavan! bAhya trIjI sUryamaMDalanI laMbAI-pahoLAI keTalAM che ane paridhi keTalI kahI che? gautama! 1,00,648 yojana ane yojanano para bhAga laMbAI-pahoLAI che. tathA 3,18,39 yojananI pahiMdhi kahela che. e pramANe A upAya vaDe praveza karato sUrya te pachInA maMDalathI te pachInA maMDalamAM saMkramaNa karatAM-karato pAMca-pAMca yojana ane yojananA 35 bhAga ekaika maMDalamAM viddhabha vRddhine ghaTADato-ghaTADo aDhAra-aDhAra yojanA paridhinI vRddhine ghaTADatAM-ghaTADatAM savabhyitara maMDalane upasaMkramIne gati kare che. * vivecana-253 : bhagavad ! jaMbUdvIpa dvIpamAM sarva atyaMtara sUryamaMDala keTalI laMbAI, pahoLAI ane keTalI paridhithI che ItyAdi badhuM sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavuM -x-x * temAM laMbAI-pahoLAInI utpatti A pramANe che - jaMbudvIpanA vikaMbhathI baMne paDakhe pratyeka 180 yojana bAda karatAM yathokta pramANa - 99,640 yojana Ave. kemake jaMbUdvIpa 1,00,000 yojanano che. temAMthI baMne bAjunA 180-180 yojana bAda karatAM 99,640 thAya. paridhi te viDaMbanA varganA daza guNA ItyAdi karIne lAvI zakAya. paNa graMtha vistAra bhaye te kahela nathI. athavA jaMbUdvIpanA viThaMbhanI eka bAjuthI 180 yojana ane bIjI bAju paNa temaja karatAM 360 yojana thAya. paridhi-1138 yojana. Ane jaMbudvIpanI paridhimAMthI bAda karIe. tethI yathokta paridhi pramANa Ave. have bIjA maMDalanI pRcchA temAM anvaya yojanA sugama che. tAtparyA A pramANe che - sarvAgaMtara anaMtara - bIjA sUryamaMDalanI laMbAI-pahoLAIthI 99,645 yojana ane 35/1 bhAga. te A rIte - eka taraphacI savagaMtara anaMtara maMDalane savaciMtara maMDalagata 2.8/dha yojananA apAMtarAla choDIne bIjuM paNa rahela che. pachI 5-351 yojanane pUrvamaMDalanA viThaMbhathI A maMDalano kiMbha vadhe che. A savavyaMtara maMDalanI paridhi - 3,15,103 yojana che, te A pramANe - pUrva maMDalathI AnA viThaMbhamAM 5-35 yojana vadhe che. 5-35 yojananI paridhi 19-38/ yojana thAya. paNa vyavahAramAM paripUrNa 18 yojana vivakSA karAya che. te pUrva maMDala paridhimAM jyAre adhika umerIe, tyAre cokta bIja maMDalanuM parimANa thAya. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53. 80 dhe trIjA maMDalanI pRcchA - spaSTa che. vizeSa e - uttarasUtramAM 9965191 yojananA atyaMtara tRtIya nAmaka maMDalanI laMbAI-pahoLAI che. tenI upapati A che - pUrva maMDalanI laMbAI-pahoLAI che - 99,645 - 35/1 yojana. temAM 5 - 35/1 maMDalavRddhi umeratAM ahIM kahela pramANamAM thAya che. paridhi - 3,15,125 yojana che. tenI upapatti-pUrva maMDalanI paridhi che. ,15,107 yojanarUpa che, temAM pUrvokta yuktithI lavAyela 18 yojana rUpa vRddhi umeratA yayokta pramANa thAya. dhe ukta maMDala sivAyanA maMDalanI laMbAI Adi jANavA mATa lAghavArthe atideza kahe che - e pramANe uta rItathI ad traNa maMDala darzita rIte. cothI ukta prakAre niSkramaNa karatAM-karatAM sUrya tenI pachIthI pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato pAMca-pAMca yojana ane 351 bhAgathI ekaika maMDalamAM vikaMbhanI vRddhi karatAM-karatAM tathA ukta rIte aDhAra yojana paridhinI vRddha karatAM-karatAM sarva bAhya maMDalamAM upasaMkramIne cAra care che - gati kare che. dhe bIjA prakAre prastuta vicArane jANavA mATe pazcAtupUrvIthI pUchatA kahe che - pragnasUtra spaSTa che. uttara sUtramAM - 1,00,066 yojana lAMbI-pahoLI che. upapatti A rIte- jaMbUdvIpa lAkha yojana che. baMne paDakhe pratyekamAM 330 cojana lavaNasamudramAM jaIne, pAchA vartamAnatvathI AnuM A pramANe ja mAna che. 3,18,315 yojanathI kaMIka nyUna paridhi thAya che. kaMIka Unava ahIM paridhi karaNathI svayaM jANavuM. * * * * ( dhe bIjA maMDalamAM tenI pRcchA - pragnasUtra pUrvavatuM. uttara sUtramAM - he gautama ! 1,00,654 - 26/1 yojana laMbAI-pahoLAI che. A sarvabAhya maMDala viThaMbhathI 5-35/1 yojana bAda karavAmAM Ave. 3,18,297 yojana paridhi Ave. te kaI rIte upapati pAme ? pUrvamaMDalanI paridhithI 18 yojana bAda karatAM Ave. hadhe trIjA maMDalamAM tenI pRcchA- prazna pUrvavatu. uttaramAM bAhya tRtIya 1,00,648 - para yojana laMbAI-pahoLAIlI che. yukti A rIte - anaMtara pUrva maMDalathI 5-35/1 yojana bAda karatAM Avaze. 3,18,279 yojana paridhithI che. pUrva maMDala paridhithI 18 yojana bAda karatAM cokta prastuta maMDala paridhi mAna Avaze. ahIM atideza kahe che - te pUrvavat kahevo. laMbAI, pahoLAI Adi vRddhihAni dvAra kahyuM. have A ja kamathI baMne suryonI paraspara abAdhA-aMtara bAhya maMDalAdithI jANavA. have muhUrtagati dvAra kahe che - * sUtra-258 : bhagavAna ! jyAre sUrya sarvavyaMtara maMDalanuM upasaMkramaNa karIne cAra care, che, tyAre ekaika muhUrtamAM keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama! e ekaika muhUrtamAM para51 - ra yojana jAya che. te samaye ahIM rahelAM manuSyane te sUrya 47,263-21/go yojananI jaMbUlapAptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 dUrIthI te sUrya daSTigocara thAya che. bhagavad ! te niSkramaNa karato sUrya, navA saMvatsaramAM jatA pahelI ahorAtrimAM savaatyaMtara maMDala pachInA maMDalane upasaMkramIne cAra care che - gati kare che. bhagavAna ! jyAre sUrya atyaMtara pachInA maMDalane upasaMkramIne gati kare che, tyAre ekaika mahattathI keTalA kSetra jAya che? gautama! pratyeka muhartamAM para51 yojana ane eka yojananA 4 bhAga jAya che. tyAre ahIM rahelA manuSyane 47,179 yojana ane eka yojananA 5eo bhAga tA 61 bhAgomAM 19 cUrNikAbhAgathI sUrya daSTipathamAM Ave. te niSkramaNa karato sUrya bIjA ahoramamAM cAlyutara prIja maMDalamAM upasaMkramIne gati kare che. bhagavan! jyAre sUrya atyaMtara nIja maMDalamAM upasakramIne gati kare che, tyAre ekaika muhUrtathI keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama ! parapara yojana ane eka yojanAnA No bhAga eka eka muhartamAM sUrya jAya che. tyAre ahIM manuSyane 47,096 yojanA ane eka yojananA 3840 bhAga tathA 61 bhAgathI chedAtA be cUrNiA bhAgothI sUrya daSTigocara thAya che. e pramANe A upAya vaDe niSkramaNa karato sUrya tenI pachInA maMDalathI tenI pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato aDhAra-aDhAra sAIThAMza (18ith bhAga yojana eka eka maMDalamAM muhUrtagatithI abhivRddhi karato karato 184 yojana puraSa chAyAnI vRddhi karato karato sarva bAhya maMDalamAM upasaMkramaNa karIne gati kare che. bhagavana ! jyAre sUrya sarva bAhya maMDalamAM upasakramIne gati kare che, tyAre eka eka muhUrtamAM keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama ! 5305 yojana ane eka yojanA 15/go bhAga ekaeka muhUrtamAM te sUI jAya che. tyAre ahIM rahetA manuSyane 3183 yojana ane eka yojananA 3 bhAge sUrya dRSTigocara thAya che. A pahelAM cha mAsa che, A pahelAM cha mAsanI pUrNihati che. tyAre te sUrya bIja cha mAsamAM gati karatAM pahelAM ahoramamAM bAhya pachInA maMDalamAM upasaMkramaNa karIne gati kare che. bhagavAna ! jyAre sUrya bAhya anaMtara maMDalamAM upasaMkramita thaI gati kare che, tyAre eka eka muhUrtamAM keTalAM kSetra jAya che ? gautama! pa304 yojana ane eka yojananA pathao bhAga e rIte eka eka muhUrtamAM gati kare che. tyAre ahIM rahelAM manuSyane 36,916 yojana ane eka yojananA 360 bhAga tathA 61 bhAgathI chedIne 60 cUrNikA bhAgathI sUrya Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /258 82 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 jaldI daiSTi pathamAM Ave che. te praveza karato sUrya bIja ahoraNamAM bAhya trIja maMDalamAM upasaMkramita thaIne gati kare che. bhagavAna ! jyAre sUrya bAla trIjA maMDalamAM upasaMkramita thaIne gati kare che, tyAre eka eka muhamAM keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama / pa304 yojanA ane eka yojananA 38/go bhAga ekaeka muhUrtamAM te sUrya jAya che. tyAre ahIM rahelA manuSyane 32,001 yojana ane eka yojananA */go bhAga tathA ekasaTha bhAgathI chedIne ya mUrNikA bhAge sUrya jadI daSTipathamAM Ave che. e pramANe A upAya vaDe praveza karato sUrya tenI pachInA maMDalathI tenI pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato eka yojananA aDhAra-aDhAra sAIThAMza [18] bhAge eka eka maMDalamAM muhUrta gatine ghaTADato-ghaTADato sAtireka paMcyAsI-paMcyAsI [85] yojana puruSa chAyAnI abhivRddhi karato-karato savasviMtara maMDalamAM upasaMyamita thaIne gati kare che. A bIja cha mAsa che, A bIja cha mAsanuM paryavasAna che. aA sUrya saMvAra che, A sUrya saMvAranI pUNItA che. * vivecana-58 : he bhagavan! sUrya savavyaMtara maMDalamAM jaIne cAra care che tyAre ekaika muhartamAM keTalA phogamAM jAya che ? gautama! pa251-29 yojana pratyeka muhUrtamAM jAya che. te kaI rIte upapAta thAya ? teno uttara ApatA kahe che - ahIM AkhuM maMDala eka ahoramathI be saryo vaDe samApta thAya che. pratisUryanA ahoraraalaga gaNatAM paramArthathI be ahorama thAya che. be ahorAtro vaDe 60 muhartA thAya. tethI maMDalanI paridhine 60 bhAgathI bhAMgatA je prApta thAya, te muhUrta gati pramANa. tethI kahe che - savabhiMtara maMDala paridhi 3,15,089 yojana tene 60 vaDe bhAMgatA prApta thokta muhad gati pramANa para51-9lso thAya che. have vinaya Avarjita manathI prajJApake pUchatAM paNa ziSyane kaMIka adhika prajJApanA mATe kahe che je te nitya abhisaMbaMdhathI anukta chatAM, je zabdagarbhita vAkya ahIM avatAraNIya che, tenAthI jyAre sUrya eka muhUrtathI jatAM para51-29/go pramANa jAya che, tyAre savavyaMtara maMDala saMkramaNa kALamAM ahIM rahela manuSyanA ahIM jAtithI ekavacana che. teno artha A che - ahIM bharatakSetramAM rahelA manuSyone 47,26321/o yojanathI udaya pAmato sUrya caviSayaka zIgha thAya che. ahIM sparza zabda indriyAI saMnikarSa nathI kemake cakSane apAyakArIpaNAthI te asaMbhava che. tenI upapatti zuM che? te kahe che - ahIM divasanA adghabhAgathI jeTalAM phonane vyApita kare che, teTalAMmAM rahela sUrya prApta thAya che. te ja lokamAM udaya 2i7/6] pAmato ema kahevAya che. savanjiMtara maMDalamAM divasanuM pramANa aDhAra muharta che, tenuM aDadhuM te nava muhartA. avavyaMtara maMDalamAM gati karatAM pa251-9lso yojana jAya che. ATalA muhurta gati parimANa nava muhartA vaDe guNatA, tethI yacokta dRSTipatha prAptatA parimANa thAya che. e pramANa baghAM maMDalomAM va-va muhUrtagatimAM svasva divasAddhanA muhUrtAzi vaDe guNita karatAM daSTipatha prAptatA thAya che. daiSTipatha prAptatA, cakSa:sparza, puruSa chAyA e ekAIka zabdo che. te pUrvathI ane pazcimathI samapramANa ja hoya che, tethI be vaDe guNita tApotra udaya-asta aMtara che ItyAdi payayo che. A sarva bAhya pachInuM maMDala pazcAtupUrvIthI gaNatAM 183muM thAya. prati maMDale ahorAtra gaNavAthI ahorAtra paNa 183 jAya, pachI uttarAyaNano chello divasa, A ja sUrya saMvasarano chello divasa che. kemake te saMvatsaranuM uttarAyaNa paryavasAna che. have navA saMvatsaranA prAraMbhanA prakAranI prajJApanAne mATe sUgano AraMbha kare che - se nivaravamA Adi have atyaMtara maMDalathI nIkaLato, jaMbadvIpAMta pravezamAM 180 yojana pramANa phonamAM carama AkAza pradezane sparmyA pachI, bIjA samaye bIjA maMDala abhimukha sarakato-jato artha che. sUrya, nava: AgAmIkALabhAvI saMvatsara pAmIne pahelAM ahoramamAM savavyaMtara pachInA maMDalamAM upasaMkramIne gati kare che. A ahorama dakSiNAyananA Adha saMvatsaranA paNa-dakSiNAyananA AdipaNAmI saMvatsanA. * * * * * have ahIM gatine pUchavA mATe tra- jyAre bhagavan! sarvaatyaMtara pachInA bIjA, dakSiNAyana apekSAthI Adha maMDalane upasakamIne gati kare che, tyAre ekAeka muhUrtathI keTalA kSetramAM jAya che ? gautama! para51-dao yojana ekaika muhUrtathI, jAya che. kaI rIte ? te kahe che - A maMDalamAM paridhi parimANa 3,15,103 yojana vyavahArathI paripUrNa paNa nizcayamatathI kaMIka nyUna 3,15,103 yojana che. tethI A pUrva yunivazathI 60 bhAge prApta thayokta A maMDalamAM muhartagati pramANa - 5251-4tha0 yojana athavA pUrvamaMDalanA paridhi pramANathI A paridhi parimANa vyavahArathI pUrNa 18 yojana vadhe che. nizcaya mate kaMIka nyUna vadhe che. aDhAra yojananA 60 bhAge prApta 1860 yojananA te pUrvokta maMDalagatA muhartagati parimANamAM adhikavathI umerela che. tethI yacokta te maMDalanuM muhartagati pramANa thAya. ahIM paNa daSTipatha prAptatA viSaya parimANa kahe che - jyAre atyaMtara bIja maMDalamAM sUrya care che, tyAre ahIM rahela manuSyonA 47,1395to yojanA ane 61thI chedIne ati 61 khaMDo karIne ke 61 vaDe guNIne. tenA 19 cUrNika bhAga vaDe arthAt 19I1 thI sUrya dRSTipathamAM Ave che. savaciMtara bIjA maMDalamAM divasa pramANa 61 bhAgo vaDe hIna 18-muhUrta, Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /258 tenuM aDadhuM te navamuhad - 11 bhAgacI hIta. samastapaNe 61 bhAga karavA nave muhartA 61 vaDe guNIe. temAMthI 61 bhAga bAda karIe tethI bAkI rahe 548. prastuta maMDalamAM muhad gati para51-leo. A sazimAM 60-chedarAzi che. tethI yojanAzine 60 vaDe guNIne kahetA 3,15,103 thaze. A ja sazi karaNa vibhAvanAmAM phokasamAsa vRttimAM paridhi zazi ema karIne dazaviI che. lAghavathI bhAjyasazi labdhane bhAjaka sazi vaDe guNavAthI mUlasazi ja maLe.. A rAzi 548 vaDe guNIe. to thaze 17,26,38,636. A sazi bhAgabhAgamakavathI yojano na Ape. 61 ne 60 vaDe guNatAM je zazi thAya, tenA vaDe bhAga karAya. A gaNitaprakriyA lAghavAryuM che. anyathA A rAzine 61 bhAga vaDe bhANa karAtA 60 bhAga Ave, temAM 60 bhAga vaDe harAtA yojano thAya, te pramANe graMtha moTo thato jAya. 61ne 60 vaDe guNatAM 3660 thAya. te bhAga vaDe harAtA Avela 47,179 ane zeSa - 3496, cheda rAzithI 60 vaDe apavatanA karAtA thAya 61. te zeSarAzithI bhANa karAtAM Avaze - pagadao bhAga. ane 19/1 bhAga. dhe atyaMtara trIjA maMDalanA cArane pUchavA mATe AdhasUtra guMthe che - te nIkaLato evo surya bIjA ahoraNamAM - prastuta ayananI apekSAthI bIjA maMDalacI, atyaMtara trIjuM maMDala upasaMkramIne gati kare che, tyAre ekaika muhUrta vaDe keTalAM kSetramAM jAya che ? gautamapara5ra-15yojana, ekaika muhUrtarI jAya che A prastuta maMDala paridhinA 60 vaDe bhAga karatAM Ave che. tyAre ahIM rahela manuSya 47,096 - 33/to yojana ane 11 cUrNikA bhAga vaDe sUrya jaldIthI daiSTipathamAM Ave che. tethI kahe che - A maMDalamAM divasa pramANa 18 muhad, */61 bhAgathI hIna, tenuM aDadhuM te 261 bhAga nyUna-9. tethI sAmatyathI 61 bhAga karavAne mATe nave muhUrtane 61 vaDe guNIe, temAMthI 61 bhAga bAda karIe. tethI 547, prastuta maMDalamAM muhUrtagati pampara-15/go e svarUpanI yojana sazine 60 vaDe guNIne karatAM 3,15,125 Ave. A ja zazi bIjA vaDe paridhi sazipaNe nirUpita che. Ane pa43 vaDe guNatAM thaze- 13,23,33,335. Ane 60 vaDe guNita-61thI 3660thI bhAMgatA Avela 43,096, zeSa 2015 che. chedAzithI 60 bAda karatAM thaze 61 tenA vaDe zeSa rAzine bhAMgatA prApta 33 thAya, tethI 360 thaze ane zeSa *1 bhAga thaze. dhe cothA maMDala AdimAM atideza kahe che - e pramANe nize A upAyathI - e pramANe traNa maMDalamAM dazavilI rIte, nizcita A anaMtara kahela upAya vaDe dhIme dhIme te-te bahiMmaMDalAbhimukhagamata rUpathI nIkaLato sUrya tenI pachInA maMDalathI, tenI pachInA maMDalamAM pUrvokta prakAre saMkramaNa karatAM-karato ekaeka maMDalamAM muhUrtagatithI 18/go yojana, vyavahArathI paripUrNa ane nizcayathI kaMIka nyUna vadhatAM jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 vadhatAM 84 yojana, kiMcit jUna puraSachAyAthI pahelAM sUryanA udayamAnapaNAnI dRSTi paNa prAptatA che. teno artha A pramANe che - tenA ghaTatAM-ghaTatAM, arthAt pUrva-pUrva maMDala purapachAyAthI bAhya-bAhya maMDala puruSa chAyA kaMIka jUna 84 yojana hIna che ane sarva bAhA maMDalane upalaMkamIne cAra care che. ahIM je kahyuM - 84 yojana kaMIka nyUna uttarottara maMDalanI puruSa chAyAmAM ghaTe che, te sthULapaNe kahyuM. paramArcathI A pramANe jANavuM - 83 yojana, eka yojananA 360 bhAga ane 421 bhAge dRSTipathamAM prAptatA viSayamAM hAni thAya. pachI saLaMtara maMDalathI trIjuM je maMDala, tyAMthI AraMbhIne je maMDalamAM daSTipatha prAptatA jANavA Iccho cho - te te maMDala saMkhyAthI 36ne gaNavA. te A rIte :- savaciMtara maMDalathI trIjA maMDalamAM ekathI, coyAmAM be varDa, pAMcamAmAM traNa vaDe cAvata sarva bAhya maMDalamAM 182 vaDe guNIne dhavarAzimAM umeravA. umerIne je thAya che, tenA vaDe hIna pUrvamaMDalanI daSTipatha prAptatA, te vivakSita maMDalamAM daiSTipatha prAptatA jANavI. have 83 yojanAdikanI dhuvarAzinI kaI rIte upapatti thAya ? tenuM samAdhAna kare che - savarjiMtara maMDalamAM daSTipatha prAptatA parimANamAM 47,263 yojana ane 21/go bhAga. AnA nava muhUrta jANavA, tethI eka muhUrtamAM 61 bhAge zuM Ave ? tenI vicAraNAmAM nava muhUrtane 61 vaDe guNIe, tethI Avaze - 549. teTalAM bhAgathI bhAga devAtA prApta 86-16ol5/61 thAya. A savanjiMtara maMDalamAM 1/61 muhUrta vaDe jANavuM. - have bIjA maMDalanI paridhi vRddhi aMka bhajanAthI je prApta thAya te muhad-61 bhAgathI, tenA zodhanArthe upakama kare che, pUrva-pUrvanA maMDalathI pachI-pachInuM maMDalamAM paridhi parimANa vicAravAmAM aDhAra-aDhAra yojano vyavahArathI paripUrNa vadhe che. tethI, pUrva-pUrva maMgalagata muhagati parimANathI pachI-pachInA maMDalamAM muhamati parimANa vicAraNAmAM prati muhUrta aDhAra-aDhAra, sAITha bhAga [16] yojana vadhe che. pratimuhUrta 61 bhAge 1861 bhAga pramANa jANavuM. savaciMtara bIja maMDalamAM nava muhUrto vaDe eka muhUrvathI 61 bhAga nyUna cAvata kSetrane vyApita kare teTalAmAM sthita sUrya dRSTipatha prApta thAya che. tethI navA muhUrta 61 vaDe guNIe to 9864 thaze. tenA 60 bhAga lAvavA mATe 61 bhAge bhAga karatAM 161 -43/61 Ave. ItyAdi - x * x * x * e pramANe AvA svarUpe pUrvokatathI 86 yojana ane eka yojananA padao bhAga tenA 2/61 bhAga, e pramANe AmAMthI bAda karavA. bAda karavAthI temAM rahela 83-23/10 yojananA 42, bhAga. ATalA pramANamAM savaciMtara maMDalagata daSTipatha prAptanA parimANathI, bIjA maMDalamAM rahela daSTipatha prAptatA parimANamAM hIna thAya che. - A uttarottara maMDala daSTipatha prAptatA vicAraNAmAM hAtimAM dhruva, tethI ja dhuvarAzi ema kahevAya che. pachI bIjA maMDalathI pachInA - bIjA maMDalamAM, A ja Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /258 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 dhavarAzinA 61 bhAga hovAthI 36 bhAga bhAga sahita jeTalI sazi thAya, te kahe che - 83-24/go yojana, tenA 11 bhAga e pramANe te bIjA maMDalagatathI daiSTipatha prAptatA parimANa thAya che. cothA maMDalamAM te ja ghuvarAzi 7ra-sahita karAya che. kemake cothuM maMDala bIjAnI apekSAthI bIjuM che. tethI 36ne be vaDe guNatAM ra thAya. tenA sahita 83 Adi zazi A pramANe thAya :- 83-oINDI61 A bIja maMDalamAM rahela daiSTipatha prAptatA parimANathI bAda karAya che. tethI yathAvasthita cothA maMDalamAM - dRSTipatha prAptimAna che. te A pramANe che - 43,013 yojana ano eka yojananA 'lo bhAganA ekanA sAIThAMza bhAgathI 17/1 bhAga thAya. satima maMDalamAM trIjA maMDalanI apekSAthI 18ramAM jyAre daSTipatha prApti jijJAsA thAya tyAre 36ne 182 vaDe guNIe. tethI prApta saMkhyA thase - 6552, pachI 60 bhAga lAvavAne mATe 61 bhAge prApta 100 bhAgonI 25 zeSa raheze. A dhuvarAzi umeratA Avela 85 yojano ane 116o yojanA 61 bhAga hovAthI 6/1 thaze. tethI Avaze - 85 11/6o I 6/61 thAya. ahIM 36 nI utpatti A rIte - pUrva pUrvanA maMDalathI pachI pachInA maMDalamAM divasamAM muhUrtanA 61 bhAga vaDe hIna thAya che. pratimuhUrta 61 bhAga ane aDhAra, ekasaThAMza bhAga ghaTe che. tethI ubhaya 18l + 18/1 thI 36 Ave. te aDhAra bhAgo kalA vaDe nyUna prApta thAya che, paripUrNa nahIM. paNa vyavahArathI pUrve paripUrNa vivakSita che. te kalA vaDe nyUnatva pratimaMDale thAya che. jayAre 182mAM maMDalamAM ekatra bhegA karIne vicArIe tyAre 68/1 bhAga guTita thAya che. A paNa vyavahArathI kahyu, paramArthathI vaLI kaMIka adhika truTita jANavuM. pachI A 661 bAda karIe. te bAda karatAM 85 yojana ulgo bhAganA 6/61 bhAga Avaze arthAt 85KI6o I 6/1 saMkhyA thaze. e pramANe sarva bAhya maMDala pachI, pUrvenA bIjA maMDalamAM rahela daiSTipatha prAptatA parimANathI 31,916 yojana ane yojananA 3G/60 bhAga, tenA 6/61 bhAga thAya, tethI 31,916-36IoT {l. e pramANe AvA svarUpathI zodhita karatAM yathokta sarva bAhya maMDalamAM dRSTipatha prAptatA parimANa thAya che. te AgaLa svayaM kaheze. tethI e pramANe puruSa chAyAmAM daSTipA prAptatArUpa bIjA vagere keTalAM maMDalomAM kiMciMtu nyUna 84 uparitana maMDalomAM adhika-adhikatara ukta prakAre vaghatAM-vadhatAM tyAM sudhI jANavuM jyAM sudhI sarvabAhya maMDala saMkamIne cAra care che. arthAt temAM sAdhika 85-yojana ghaTe che. ahIM sAdhika-83, sAdhika-84, sAdhika-85 yojanono saMbhava chatAM sUtramAM je "coryAzI''nuM grahaNa karela che, te "dehalIpadIpa" nyAyathI baMne bAju paDakhAmAM rahela 83 ane 85 e baMne saMkhyAnuM grahaNa thaI zake, te mATe che tema jANavuM. have ukta maMDalamamAM paDyAnupUrvIcI sUryanI muhUrtagati Adi kahe che - bhagavad ! jyAre sUrya sarvabAhyamaMDalane upasaMkramIne cAra care che, tyAre eka eka muhUrtathI keTalAM kSatramAM jAya che? gautama ! pa305-16 yojana ekaika muhUrtathI jAya che. kaI rIte ? te kahe che - A maMDalamAM paridhinuM parimANa 3,18,315 yojanA che. tethI AnI pUrvokta yuktivazathI 60 vaDe bhAgatA je prApta thayokta A maMDalamAM mahartagati parimANa thAya. have daSTipA prAptatA parimANa kahe che - | sarva bAhyamaMDala cAra caraNa kALamAM ahIM rahela manuSyanA, ema pUrvavaH31,831-3/ka yojane sUrya jaldIthI cakSaHsparzamAM Ave che. tethI kahe che - A maMDalamAM sUrya cAra care che, tyAre divasa bAha muharta pramANa che, divasanA addhathI jeTalAM mAtra kSetrane vyApta kare che, teTalAmAM sthita udaya pAmato sUrya prApta thAya che. bAra muhurtanuM addha cha muharta, pachI je A maMDalamAM muhartagati parimANa pa30515/go yojana che, tene ukta cha vaDe guNIe. kemake ardha divasa vaDe guNita ja muhartagatinI dRSTipatha prAptatA rUpa karaNa hoya che. pachI caNokta A maMDalamAM daSTipathanI prAptatAnA parimANa thAya che. jo ke upAMtya maMDala dRSTipatha prAptatA parimANathI 85 yojana ane eka yojananA 6/6 bhAga tathA tenA /61 bhAga e pramANe sazi zodhita karatAM A prApta thAya. e pramANe pUrve kahela che, chatAM paNa prastuta maMDalanA uttarAyaNagata maMDalanI avadhirUpapaNAthI anya maMDala karaNa nirapekSatAthI karaNAMtara karela che. A savanjiMtaramaMDalathI pUrNAnupUrvIthI gaNatAM 183muM che. te pratimaMDala ahorA gaNanAthI ahorAtra paNa 183muM thAya. tenAthI A dakSiNAyanano chello divasa che, ItyAdi jaNAvavAne mATe sUtrakArazrI ahIM kahe che - A dakSiyAnanA 183 divasarUpa rAzi, pahelA cha mAsa arthAtu ayanarUpa kALa vizeSa che. tenI vyutpatti "cha saMkhyAno mAsa, tenA pIMDarUpa jemAM che te" ema jANavuM. anyathA pahelA cha mAsa evI ekavacana anupatti thAya. * x * A pahelAM che mAsarUpa dakSiNAyana rUpanuM paryavasAna che. arthAtu have sarvabAhyamaMDala yAra pachI sUrya bIjA cha mAsane pAme che. kayAre ? uttarAyaNanA pahelAM ahorAtramAM tema jANavuM. bAhya pachInA pazcAtupUrvIthI bIjA maMDalamAM upalaMkamIne cAra care che. have ahIM gatyAdi praznArtha sUtra kahe che - bhagavad ! jyAre sUrya bAhya anaMtara pUrvanA bIjA maMDalane saMkamIne cAra care che, tyAre bhagavad ! ekaika muhUrtathI keTalAM phomamAM jAya che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 5304 - pada0 yojana eka muhUrtamAM jAya che. tethI kahe che - A maMDalamAM paridhi parimANa 3,18,927 yojana che. tene 60 vaDe bhAga karatAM ahIM yathokata maMDalamAM muhUrtagati pramANa prApta thAya che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s/258 ahIM paNa daSTipatha prAptatA pariNAma kahe che - tyAre ahIM rahela manuSyane 31,916 yojana ane yojananA 3960 bhAga tathA tenA 60/1 cUrNikA bhAga sUrya cakSAne pAme che. tethI kahe che - A maMDalamAM sUrya cAra care che tyAre divasa bAra muhUrta pramAma ane 1 bhAga vaDe adhika che. tenuM aDadhuM te cha muhUrto. eka muhUrta vaDe 61 bhAgathI adhika, tethI cha muhUrtathI 61ne guNIe, tethI eka sAITha bhAga temAM adhika umerIe. tenAthI prApta saMkhyA thaze 367. tethI prastuta maMDalamAM je parimANa - 3,18,297 Ave. A yojana sazine 60 vaDe guNavAthI muhUrtagati Ave. te je rIte vyavahAra karAya che, te pUrve kahela che. - ukta saMkhyAne 363 vaDe guNavANI - 3,18,299 x 367 = 11,68,14,999 Avaze. tene 61x 60 = 3660 saMkhyA vaDe bhAga karAtAM prApta saMkhyA che - 3,916, zaSa vadhe che - 2439. A zeSanA yojana na Ave, tethI 60 bhAga lAvavAne mATe 61 vaDe bhAga devAtA prApta thAya che ?lso bhAga Avaze. tenA ekanA sAITha bhAganA hovAthI Avaze 6/1 have trIjuM maMDala kahe che - jaMbUDhIpAbhimukha carato sUrya bIjA ahoramamAM arthAt uttarAyaNamAM. bAhya bIjuM maMDala upalaMkamIne cAra care che. tyAre zuM ? jyAre bhagavatu ! sUrya, bAhya trIjA maMDalamAM upalaMkamIne cAra care che, tyAre eka muhartathI keTalAM kSetramAM jAya che ? bhagavaMte kahyuM - gautama! pa304-39I ekaika muhartathI jAya che. tethI kahe che - A maMDalamAM paridhi parimANa - 3,18,29 che. Ane 60 bhAga vaDe bhAga karAtA prApta thayokta A maMDalamAM muhUrtagati parimANa Ave. have ahIM daSTipatha prAptatA - tyAre ahIM rahela manuSyane 32,001 - 3deglo 1 3371 yojane sUrya dRSTipathamAM Ave che. " tethI kahe che - A maMDalamAM divasa bAra muhUrta pramANa ane /61 muhUrta bhAgathI adhika che, tenuM aDadhuM karatAM cha muhUrta Ave ane 261 bhAga muhUrta adhika thAya. tethI sAmAnyathI 61 bhAga karavAne mATe cha muhane 61 vaDe guNIe, guNIne temAM 1 bhAgo umeratA 368 saMkhyA Avaze. tethI A maMDalamAM je paridhi pramANa Avaze te A che - 3,18,239. A saMkhyAne 368 vaDe guNavAthI 11,71,26,632 saMkhyA Avaze. A saMkhyAne 61 vaDe guNita 60 = 3660 vaDe bhAgatAM prApta saMcA Ave-32,001, zeSa-3012 raheze. tenA 60 bhAga lAvavA mATe 61 bhAga vaDe bhAga detAM 49lo Ave. ekanA 61 bhAga hovAthI Avaze 261 bhAga. samavAyAMgamAM 33mAM samavAyamAM - jyAre sUrya bAla-anaMtara trIjA maMDalane saMkramIne cAra care che, tyAre ahIM rahela puruSane kiMcita vizeSa jUna 33,ooo yojanathI daSTipathamAM jaldI Ave che. AnI vRttimAM ahIM je kahyuM ke kiMcit jUna 33, tyAM sAtireka yojana chatAM paNa nyUna hajApaNuM vivakSita hoya tema saMbhave che. dhe ahIM paNa cothA maMDalAdimAM atideza kahe che - e pramANe ukta prakAre 88 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 nizcita A upAya vaDe dhIme dhIme te-te pachInA atyaMtara maMDala abhimukha gamanarUpa atyaMtara pravezato sarva te anaMtara maMDalathI anaMtara maMDalamAM saMkramaNa karatAM-karato ekaika maMDalamAM muhUrtagati, ema ahIM pUrvavata muhUrtagati parimANamAM 160 yojana vyavahArathI paripUrNa ane nizcayathI kaMIka nyUna ghaTADato-ghaTADato, pUrvamaMDalathI atyaMtara-atyaMtara maMDalanI paridhine AzrIne aDhAra yojana hIrapaNAthI che. puruSachAyA paNa ahIM pUrvavata. teno artha A che - purapachAyAmAM daSTipatha prAptatArUpa 10 bhAga ane 60 cUrNikA bhAga vaDe samadhika paMcyAsI-paMcyAsI yojana vadhatAM-vadhatAM pahelA-bIjA Adi keTalAM maMDalomAM A vRddhi jANavI, sarvamaMDalanI apekSAthI je kramathI savavyaMtara maMDalathI pachI dRSTipatha prAptatAne ghaTADatA nIkaLI, te ja kramathI sarva bAhyamaMDalathI pUrvamAM daiSTipatha prAptatA vadhArIne praveze che. temAM sarva bAhya maMDalathI pUrvenA bIjA maMDalagata daSTipathaprAptatA parimANathI sarva bAhya maMDalamAM 85 - 1da0 yojana ane 61 bhAgathI bhedIne 60 bhAgane ghaTADe che ane A pUrve kahela che. tethI sarvabAhyathI pUrvenA bIjA maMDalamAM pravezato tyAM pharI paNa dRSTipatha prAptatA parimANamAM abhivRddhi kare che, ane te dhruva che. tethI pUrvanA maMDalomAM je maMDalamAM dRSTipatha prAptatA jANavAne Icche che - trIjA maMDalathI AraMbhIne, te-te maMDala saMkhyAthI 36ne guNIe, te A pramANe - trIjA maMDalanI vicAraNAmAM ekathI cothA maMDalanI vicAraNAmAM be vaDe e pramANe cAvatuM sava(vyaMtara maMDala vicAraNAmAM 182thI ahIM guNIne je prApta thAya, te ghavarAzine dUra karI bAkInI dhavarAzi sahita pUrva-pUrva maMDalagata daiSTipatha prAptatA parimANa, te maMDalamAM kahevA. je rIte trIjA maMDalamAM 36ne 1 vaDe guNAya che. tethI 36 ja Ave. te ghuvarAzithI dUra karAya che. tethI zeSa A Ave, 85-9II 24/1 AnA vaDe pUrvamaMDalagata daiSTipata prAptatA parimANa 31,916 yojana ane yojanAnA 61 bhANa tathA 61 bhAga sahita karAtA bIjA maMDalamAM cokta daSTipatha prAptatA parimANa thAya che. te pUrve dekhADela che. cothA maMDalamAM 36ne be vaDe guNIe, guNIne dhuvAzithI bAda karatAM, zeSa dhavarAzi vaDe bIjAmaMDalagata daiSTipatha prAptatA parimANa sahita karAya che, pachI ahIM te maMDalamAM dRSTipatha prAptatA parimANa thAya - 32,086 - 58lo! 11 che. e pramANe bAkInA maMDalomAM vicAravuM. jyAre savanjiMtara maMDalamAM daSTipA prAptatA parimANane jANavAne Iccho cho, tyAre 36ne 182 vaDe guNavA. trIjA maMDalathI AraMbhI savaciMtara maMDalane 182mAM paNAthI Ama kahyuM. tethI Avaze 6552, tene 1 bhAgathI mAMgatA prApta 10/go ane bAkI che . 25/1. A 85-60I6/1 yojana rU5 dhuvarAzithI zodhita thAya che. tethI pachI 83 - 226o 135/61 bhAga. ahIM 36/61 bhAga kalA vaDe jUna paramArcathI prApta thAya che. te pUrve kahyuM. te kalAnuM nyUnava pratimaMDale thAya. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e/259 jyAre 182 mAM maMDale ekatra sAthe vicArIe, tyAre 681 bhAga prApta thAya. pachI tene pharI umerIe, tethI Avela 83-3/6o I 4261 AnA vaDe sarvAtyaMtara anaMtara bIjA maMDalagata daSTipatha prAptatA parimANa 47,179 - pato 1 1961: e rIte evA svarUpa sahita karAya tyAre yayokta savavyaMtara maMDalamAM daSTipathaprAptatA parimANa thAya che. te 47,263 - 1dao yojana che. e pramANe daSTipatha prAptatAmAM keTalA maMDalomAM sAtireka paMcyAzI-paMcyAsI yojana AgaLamAM coyaNiI-coryAzI paryano cokta adhika sahita, 83 yojanA vadhAratAM-vadhAratAM tyAM sudhI kahevuM jyAM sudhI sarvavyaMtara maMDalamAM saMkramIne cAra care che. A savaciMtara maDaMla sarvabAhya anaMtara maMDalathI pazcAtupUrvAthI gaNatA 183muM che. pratyeka maMDala ahorAtra gaNanAthI ahorAka paNa 183muM, tenAthI A utarAyaNano chello divasa ItyAdi jaNAvavA kahe che - A bIjA cha mAsa. pUrvokta yuktithI ayana vizeSa jANavA. A bIjA cha mAsanuM paryavasAna 183mAM ahorAtrapaNAthI kahyuM. A Aditya cAra upalakSita saMvatsara che. AnA vaDe nAmAdi saMvatsarano niSedha karyo. carama ayananA caramadivasapaNAMthI A Aditya saMvatsaranuM paryavasAna che. e rIte muhUrtagati dvAra pUrNa thayuM. - x - have AThamuM divasa-rAzi vRddhi-hAnidvAra kahe che - * sUtra-259 : bhagavana jyAre sUrya savanjiMtara maMDalamAM upasakamIne cAra care che, tyAre divasa keTalo moTo ane rAtri keTalI moTI hoya ? gautama ! tyAre uttama avasthA prApta utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa hoya che ane jaghanyA bhAra muhUrtanI rAtri hoya che. tyAre te niSkramaNa karato sUrya navA saMvatsaramAM jatAM pahelAM ahoramAM atyaMtara anaMtara maMDalane usaMkramIne gati kare che. bhagavAna ! jyAre sUrya AtyaMtara anaMtara maMDalane saMkramIne gati kare che, tyAre keTalo moTo divasa ane keTalI moTI rAzi thAya che ? gautama ! tyAre ja bhAga muhUrtathI jUna 18 muhUrtano divasa thAya che ane 1 bhAga muhUrva adhika 12-muhUrta thAya che. te niSkramaNa karato sUrya bIja ahoramAM cAvata gati kare che, tyAre divasa keTalo moTo hoya, satri keTalI moTI hoya che ? gautamatyAre */ bhAga muhUrtathI jUna 18-buhUrtano divasa ane * 1 bhAga muhUrNa adhika 12-muhUrtanI rAtri thAya che. ' e pramANe A upAyathI niSkramaNa karato surya, te anaMtara maMDalathI pachInA anaMtara maMDalamAM saMkramaNa karato rajana bhAga - 2 bhAga muhUdNI maMDalamAM divasone ghaTADato-ghaTADato ane sami kSetranI abhivRddhi karatokarato sarva bAhya maMDalane upasakramaNa karIne cAra care che - gati kare che. jaMbUdvIpajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 jyAre sUrya savanjiMtara maMDalathI sarva bAhya maMDalamAM upasaMkramI gati kare che, tyAre savampiMtara maMDalane choDIne 183 ahoramamAM 366 saMkhyAmAM 61 muhUd divasa homane ghaTADIne ane teTalAM ja muhUrNa rAzi kSetranI abhivRddhi karIne gati kare che. bhagavAna ! jyAre sUrya sarvabAhya maMDalane upasaMkramaNa karIne gati kare che, tyAre divasa keTalo moTo thAya? rAtri keTalI moTI thAya ? gautama ! tyAre uttama avasthA prApta utkRSTa aDhAra muhUrNa rAtri thAya che ane jaghanya bAra muhUrtano divasa thAya che. A pahelAM cha mAsa che. A pahelAM cha mAsanuM paryavasAna che. te praveza karato surya bIja cha mAsamAM jatAM pahelAM ahorAtramAM bAhya anaMtara maMDalamAM upasakrama karIne gati kare che. bhagavAna ! jyAre sUrya bAhya anaMtara maMDalamAM upasaMkramIne gati kare che, tyAre divasa keTalo moTo hoya che, rAtri keTalI moTI hoya che ? gautama / 1 bhAga muhUrta nayUna aDhAra muhUrtanI rAzi hoya che ane ja muhUrva adhika bhAra muhUrtano divasa hoya che." te praveza karato sUrya bIja ahorabamAM, bAhya trIjA maMDalamAM upasaMkramaNa karIne gati kare che. bhagavAna ! jyAre sUrya bAhya trIja maMDalamAM upasaMkramaNa karIne gati kare che, tyAre divasa keTalo moTo, rAtri keTalI moTI hoya? gautama! tyAre * muhUrta nyUna aDhAra muhUrtanI rAtri hoya che ane * muhUrva adhika bhAra muhUrtano divasa thAya che. e pramANe A upAyathI praveza karato sUrya tenI pachInA maMDala thakI, tenI pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato karato banne ekasaThAMza bhAga [jI muhUrtathI eka eka maMDalamAM rAtriojhane ghaTADatAM-ghaTADadI ane divasojhanI abhivRddhi karatAM-karatAM savAjIMtara maMDalamAM upasaMkramaNa karIne cAra cera che - gati kare che. bhagavAna jyAre sUrya sarvabAhya maMDalathI savaciMtara maMDalamAM upasaMkramaNa karIne cAra care che, tyAre sarva bAhyamaMDalane choDIne 183 ahoramamAM 366 saMkhyAmAM / muhUrva rAtri kSetranI hAni jatAM ane divasa homanI abhivRddhi karatAM gati kare che. A bIja cha mAsa che. A bIjA cha mAsanuM paryAvasAna che. A Aditya saMvatsara kahyo. A Aditya saMvatsaranuM paryavasAna kahela che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e/259 92 * vivecana-259 : bhagavad ! jyAre sUrya savaciMtara maMDalane upasakamIne gati kare che, tyAre keTalo moTo mAnava * bAyogarUpa Azraya jeno che te, keTalo moTo divasa thAya che ? keTalI moTI satri thAya che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! tyAre uttama avasthAne pAmela sUrya saMvatsastA 366 divasa madhye, tethI bIjo koI adhika nahIM. tethI ja utkRSTa, aDhAra muharta pramANa divasa thAya che. je maMDalamAM jeTalAM pramANa divasa che, temAM tenI apekSAthI zeSa ahoraNa pramANa satri thAya, tethI jaghanyA bAra muhUrtanI rAtri thAya che. badhAM ja kSotra ke kALamAM ahorAtranA 10 muhUrta saMkhyAkavanA niyatapaNAMthI Ama kahyuM. (zaMkA jyAre bharatakSetramAM 18-muhUrta pramANa divasa hoya, tyAre videhamAM jaghanyA 1-muharta pramANa sami che, to bAra muhartathI pachI rAtri atikAMtapaNAMthI cha muharta sudhI kyAM kALathI kahevuM ? ema bharatakSetramAM paNa kahevuM. simAdhAna ahIM cha muhUrvagamya kSetra bAkI rahetA, tyAM sUryanA udayamAnava divasathI che, te sUryodaya * asta aMtara vicAraNAthI te maMDalagata daSTipatha prAptatA vicAraNAthI sUpapanna che. kahe che - e pramANe hovAthI sUryodaya-sUryAsta aniyata prApta thAya che. A anArSa nathI. tethI kahyuM che ke -[vRttigata kaNa mAthAno sAra: jema jema samaye-samaye sUrya AgaLa AkAzamAM saMcare che, tema-tema niyamathI rAzi thAya che. ema hovAthI manuSyone udaya ane asta cAniyata thAya che. dezakALano bheda hovAthI koIne kaMIka paNa niyamathI vyavahAra karAya che. eka ja vakhata nirdiSTa ra8 muharta kramathI badhAmAM che. ItyAdi - x - je sUryaprajJapti vRttimAM sUryamaMDala saMsthiti adhikAramAM samacaturasa saMsthiti varNanamAM yuganI AdimAM eka sUrya dakSiNa-pUrvamAM ane eka caMdra dakSiNa-pazcimamAM hoya. bIjo sUrya pazcima-uttaramAM ane bIjo caMdra uttara-pUrvamAM che, tema kahyuM. te dakSiNAdi bhAgomAM mUlodayanI apekSAthI jANavuM. A sarvotkRSTa divasa, pUrva saMvatsarano chello divasa che. e pramANe jaNAvavA kahe che - te tikramaNa karato ItyAdi. dhe nikramaNa karato sUrya navA saMvatsarane pAmIne, pahelAM ahorAtramAM atyaMtara anaMtara bIjA maMDalamAM upasaMkramaNa karIne gati kare che. have divasa ane rAtrinI vRddhinahAni arthe kahe che - bhagavana ! jyAre sUrya atyaMtara pachInA bIjA maMDalamAM saMkramIne gati kare che, tyAre keTalA pramANavALo divasa ane keTalA pramANavALI satri hoya che ? [ItyAdi badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. tenI upapati - aDhAra muhUrtanA divasamAM bAra muhUrto ghuva che ane cha muhartA cara che. te maMDalomAM 183 saMkhyAmAM vadhe che ane ghaTe che. tethI ahIM trirAzi A rIte Ave jaMbUlIpajJaptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 - jo maMDalanA 183mAM 6 muharta vadhe ke ghaTe tyAre eka maMDalathI keTalAM vadhe ke ghaTe ? 183 I 6 / 1. * ahIM aMtya sazi 1 vaDe madhyarAzi-6 ne guNatAM 6 x 1 = 6 ja thAya. te 6ne Adha zazi 183 vaDe mAMgavAmAM Ave, to aApaNAthI bhAga ApI na zakAya. tethI bhAjya-bhAjaka zazine traNa vaDe apavatanA karavI. tethI uparanI sazi-ra-Ave ane nIcenI sazi 61 Avaze. [6/183 = 161ii Avela A 261 bhAga muhUrtathI divasa teTalo ghaTaze ane rAtri teTalI vadhaze. A pramANe AgaLa AgaLa paNa karaNa bhAvanA karavI. have AgaLanA maMDalamAM divasa-rAtrinI vRddhi ane hAni pUchatAM kahe che - nikaLato evo sUrya dakSiNAyanamAM hoya tyAre bIjA ahoramamAM atyaMtara bIjA maMDalamAM saMkramIne cAra care tyAre keTalAM pramANavALo divasa ane keTalAM pramANavALI zani thAya che ? gautama ! 18 muhUrta pramANanA be pUrvamaMDalanA ane be prastuta maMDala e pramANe cAra muhUrta vaDe 61 bhAga [1] nyUna divasa thAya ane ukta prakAre ja bAra muhUrtamAM */61 bhAga rAtri vadhAre thAya che. ukta sivAyanA maMDalomAM atideza karatAM kahe che - e pramANe traNa maMDalamAM dazavilI rIte nizcita anaMtarokata upAyathI pratimaMDala divasa saginA muhUrtathI 261 bhAga vRddhi-hAni rUpathI dakSiNAbhimukha jato sUrya tenI pachI-pachInA maMDalamAM saMkramato : bhAga - 1 bhAga eka maMDalamAM divasa kSetrane ghaTADato-ghaTADato ane rAtribamAM teTaluM ja vadhArato-vadhArato - x - sarva bAhyamaMDale saMkramIne cAra care che. pratimaMDalamAM be bhAga hAni-vRddhi kahI. sarvamaMDalomAM bhAgonI saMpUrNa hAni-vRddhi karavAne kahe che - jyAre sUrya sarvAgaMtara maMDalathI - sarvAgaMtara maMDala AraMbhIne sarvabAhya maMDalamAM saMkramIne cAra care che, tyAre savaciMtara maMDalanI maryAdA karIne * choDIne, ati tenI pachI bIjA maMDalathI AraMbhIne 183 ahorAtronA 366 muhUrta vaDe 61 bhAga divasakeganI abhivRddhi kare che. zo artha karyo ? 366 muharta vaDe 61 bhAgathI jeTaluM phoga thAya, teTalAM mAtra kSetrane ghaTADIne, teTalAM ja tra - saki kSetrane vadhArIne cAra care che. ukta kathanano A artha che - dakSiNAyana hovAthI 183 maMDalomAM pratyekamAM be bhAgaghaTADatA 183 vaDe guNavAthI 366 sazirUpa Ave, tethI teTalAM ja janIkSetrane vadhAre che. A ja vAta pazcAnupUrvIthI pUche che - teno uttara, hai gautama ! tyAre prakRSNAvasthA prApta, tethI ja utkRSTA arthAt tenAthI prakarSavatI koI satri nathI. aDhAra muhad pramANa sazi thAya che. tyAre 30 muhartanI saMkhyA pUrNa karavA mATe jaghanya 1ra-muhad pramAma divasa thAya che. kemake 30-muhUrta ahoramanA hoya che. A ahorAtra dakSiNAyananuM carama ItyAdi prajJApanArthe kahe che - te pUrvokta Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [259 - che. have ahIM bIjA maMDala vize pUchatAM kahe che pachInA bIjA maMDalamAM saMkramIne cAra care che tyAre bhAganI nyUna-adhika karaNayukti pUrvavat jANavI. have trIjA maMDalano prazna karatAM kahe che praznasUtra pUrvavat. uttaramAM, gautama ! tyAre aDhAra muhUrtamAM be pUrvamaMDalanA, be pachInA maMDalanA ema C/61 bhAga muhUrta nyUna rAtri thAya che ane teTalAM ja bhAga muhUrta divasanI vRddhi thAya che. uktathI atirikta maMDalomAM atideza karatAM kahe che e pramANe traNa maMDalamAM darzAvela rIte, anaMtarokta upAyathI pratimaMDala divasa-rAtrinA 2/61 bhAga muhUrtanI hAni-vRddhi rUpe pravezato jaMbudvIpamAM maMDalo karato sUrya tenA anaMtara maMDalathI anaMtara maMDalamAM saMkramaNa karato-karato 2/61 bhAga eka maMDalamAM rAtri Getrane ghaTADato ane divasakSetrane teTaluM vadhArato saciMtara maMDalane saMkramIne cAra care che - gati kare che. bhagavan ! jyAre sUrya sarvabAhya [ItyAdi badhuM sUtrArthavat kahevuM.] - 93 - ahIM paNa badhAM maMDalomAM bhAgonI hAni-vRddhine saMpUrNa darzAvavA mATe kahe che - [badhuM sUtrArtha ane niSkramaNa karatAM sUryanI mAphaka vRttikAre noMdhela che] have navamuM tApakSetra dvAra - * sUtra-260 thI 262 - [60] bhagavan ! jyAre sUrya sAiMtara maMDalamAM saMkramIta thaIne cAra care che, tyAre kevA AkAre tApakSetra saMsthiti che? gautama ! urdhvamukhI kadaMba puSpanA AkAranI tApakSetranI saMsthita kahelI che. aMdarathI saMkINa ane bahArathI vistRta. aMdara vRtta ane bahAra thula, aMdara aMkamukha saMsthita ane bahAra zakaTaurdImukha saMsthita che. merunI baMne pArzvamAM tenI be bAhAo avasthita che. te pratyeka bAhA pIstALIza-pIstALIza hajAra lAMbI che ane tenI be bAhAo anavasthita hoya che. te A pramANe - savAiMtakiA bAhA ane sabiAhikA bAhA. temAM sayiMtarikA bAhA meru parvatane aMte 9486 yojana ane eka yojananA 9/10 bhAga paridhithI che. bhagavan! A paridhivizeSa kayA AdhAre kahI che ? gautama ! je merunI paridhi che, te paridhine traNa vaDe guNIne guNanaphaLane 10 vaDe chedIne, daza bhAga ghaTADatA A paridhi vizeSa kahelI che, tema kahevuM joIe. te sarva bAhikiA bAhA lavaNarAmudrane aMte 94,868 yojana ane eka yojananA 4/10 bhAga paridhithI che. bhagavan ! te paridhi vizeSa kaI rIte kahelI che ? gautama ! je meru parvatanI paridhi che, te paridhine be vaDe guNIne, daza vaDe chedIne, daza bhAga letA, A paridhi vizeSa kahelI che te pramANe kahevuM. jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 tenI sarvabAhya bAhA, lavaNasamudranA aMte 63,245 yojana ane eka yojananA 6/10 bhAga paridhithI che. bhagavan ! te paridhi vizeSa kaI rIte kahelI che ? gautama ! 78,333 yojana ane eka yojanano trIjo bhAga eTale . 96333 - 1/3 laMbAIthI kahela che. 14 bhagavan ! jyAre sUrya sarvabAhyamaMDalane uparasaMkramita thaI cAra care che, tyAre kayA AkAre tApakSetra saMsthiti che ? - gautama ! urdhvamukha kabapuSpanA AkAre saMsthita kahelI che, tema pUrvavat badhuM jANavuM. vizeSa - aMtara e che ke je aMdhakAra saMsthitinuM pUrva varNita pramANa che, te tApakSetra saMsthiti jANavI ane je tApakSetra saMsthitinuM pUrva varjita pramANa che, te aMdhakAra saMsthitinuM pramaAma che, tema jANavuM. * vivecana-260 thI 262 : bhagavan ! jyAre sUrya saciMtara maMDalamAM upasaMkramaNa karIne gati kare che, tyAre kyAM saMstAne tApakSetra - sUryanA AtapathI vyApta AkAzakhaMDanI saMsthiti - vyavasthA kahI che ? arthAt sUryanA AtapanuM zuM saMsthAna hoya che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! urdhvamukha, kemake tene adhomukhapaNe kahe to vakSyamANa AkAra saMbhave nahIM. je kadaMbuka - nAlikA puSpa che, te saMsthAne saMsthita che, tema meM ane bIjA tIrthaMkaroe kahela che. have A ja saMsthAnane vizeSathI kahe che- aMta - merunI dizAmAM saMkucita, vRtti - lavaNanI dizAmAM vistRta, merunI dizAmAM vRtta-arhuvalayAkAra, sarvataH vRtta merumAM rahela traNa, be ke daza bhAga abhivyAkhIne vyavasthitapaNe che. Hi lavaNanI dizAmAM pRthula - mula bhAvathI vistArane pAmela. A ja saMsthAna kathanathI spaSTa kare che - meru dizAmAM aMdara aM - padmAsane besela ullaMgarUpa AsanabaMdha, tenuM mukhya - agrabhAga ardhavalayAkAra che, tenI jema saMsthita-saMsthAna jevuM che te. tathA zi - lavaNa dizAmAM gADAnI uddhinuM mukha - jyAMthI thaIne nizreNikAnA phalako baMdhAya che, te ativistRta thAya, te saMsthAne. arthAt aMdara ane bahAranA bhAgane AzrIne anukrame saMkucita ane vistRta, evo bhAva che. bIjI pratomAM "bAhya svastika mukha saMsthita' pATha che. temAM svastika, tenuM mukha - agrabhAganI jema ativistIrNapaNe saMsthita - saMsthAna jenuM che te. have tenI laMbAI kahe che - meru parvatanA baMne paDakhe, tenI tApakSetra saMsthitine sUryanA bhedathI be prakAre vyavasthitamAM pratyekanA eka ekanA bhAvathI be bAhA-babbe pArzvamAM avasthita - vRddhihAni rahitatA svabhAvamAM badhAM maMDalomAM paNa niyata parimANa thAya che. ukta kathanano A artha che - eka bharatamAM rahela sUrye karela dakSiNa pArzva Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/ra60 thI ra62 96 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ane bIjuM svatamAM rahela sUryakRta uttara pArza, ema be prakAre che. te pIstALIsapIstALIsa hajAra yojana laMbAIthI che. madhyavartI merathI AraMbhIne baMne dakSiNa-uttara bhAganA 45,000 yojanamAM vyavahita jaMbadvIpa paryantamAM vyavasthita hovAthI tema kahyuM. e pramANe pUrva ane pazcima bhAgamAM paNa kahevuM. - jyAre temAM be sUryo che, tyAre A laMbAI kahevI. A sUtra jaMbUdvIpanI laMbAInI apekSAthI kahevuM. lavaNasamudramAM to 33,333 yojana ane "3 yojana. A badhAMne ekta karatAM 38,300 ItyAdi sUtrakAra AgaLa kaheze. tene * x be kahela nathI. ( dhe anavasthita bAhAsvarUpane kahe che - ekaika AtapotranI saMsthiti be bAhAmAM aniyata parimANa hoya che. kemake pratimaMDaLe yathAyogaya hIyamAna-vaiddhamAna parimANavI che. te A pramANe - sarva atyaMtara ane sarva bAhya. gha va zabdo pratyekanA anavasthita svabhAvanA dhotanArthe che. temAM je meranA pArzamAM vikaMbhane AzrIne bAhA che te savaciMtA che ane je lavaNanI dizAmAM jaMbUdvIpa paryAne AzrIne je bAhA che, te sarva bAhyA che. laMbAI dakSiNa-uttara laMbAIpaNAthI jANavI ane vikaMbha pUrva-pazcima laMbAIpaNAthI jANavo. have savavyaMtara parimANano nirdeza kare che. ekaika tApakSetranI saMsthitithI savavyaMtara bAhA meru parvatanI samIpe 6486 - /10 yojana paridhithI che. have upapati arthe prazna kahe che - A anaMtarokta pramANa paridhi vizeSa - meru paridhithI vizeSa kaI rIte - kayA pramANathI che ? te pramANa teTaluM ja che ane kaMI nyUna ke adhika nathIne ? te kaho. bhagavaMte kahyuM - gautama! je merunI paridhi che, tene traNa vaDe guNIne daza vaDe bhAMgIne A ja payithI kahe che - daza bhAga letA A paridhi vizeSa kahela che, tema svaziNone kahevuM. teno artha A che - meru vaDe haNAtA sUrya tapa, meru paridhine pariphopIne rahelA che. e pramANe meru samIpe atyaMtara tApakSoga viThaMbhaciMtA. have tema hovAthI 31,623 yojana pramANa, sarve paNa meruparidhi A tApotranI vikaMbhatAne pAme che ke nahIM. arthAt savabhiMtara maMDalamAM vartato sUrya dIptalezyakapaNAthI jaMbUdvIpa cakavAlanA je-je pradezamAM te-te cakavAla phogAnusArathI 3/10 bhAga prakAza kare che. daza bhAgonA traNanA mIlanathI yAvatu pramANa phomane tyAM sudhI tApita kare che, ema jANavuM. [zaMkA to meranI paridhinuM traNa guNI karavAnuM zA mATe ? daza bhAgonA traNa vaDe guNavAthI caritArthapaNe che. satya che, ziSyone sukhe bodha thAya, te mATe che. bhagavatIjI vRttimAM paNa daza bhAga prAptane traNagaNuM karela che. have daza vaDe bhAga karavAmAM zo hetu che ? (samAghAna] bUDhIpa cakavAla phonanA traNa bhAga meranA dakSiNa pAmAM, gaNa bhAga tenA uttara pArzamAM, be bhAga pUrvathI, be bhAga pazcimathI, badhAM maLIne daza bhAga thAya che. temAM bharatamAM rahela surya, savatira maMDalamAM carato traNa bhAga dakSiNa dizAnA prakAze che. tyAre traNa uttaranA airasvatamAM rahela paNa prakAze che.) tyAre be bhAga pUrvamAM ane be bhAga pazcimamAM rAtri hoya. je-je kramathI dakSiNano ke uttarano sUrya saMcare che, tema-tema pratyeka tApakSetra AgaLathI vadhe che ane pAchaLathI ghaTe che. e pramANe kagramatI saMcaraNazIla tApakSetramAM je eka sUrya pUrvamAM ane bIjo pazcimamAM varte che. tyAre pUrva-pazcima dizAnA pratyeka traNa bhAgonA tApaTToba ane dakSiNa-uttara be bhAgamAM pratyekamAM rAtri hoya. have gaNitakarma vidhAna - temAM meruno vyAsa - 10,000 che. teno varga karatAM daza karoDa thAya. tene 10 vaDe guNatAM so-karoDa thAya. tenuM vargamULa lAvavAthI prApta - 31,623 ne traNa vaDe guNIe, to Avaze 94,869. tene 10 vaDe bhAMgatA * 9468 ane 610 yojana Avaze. have sarva bAhya bAhA parimANa - te tApaNotra saMsthitithI sarva bAhya lavaNasamudranA aMte - samIpe 94,868 - */10 paridhi che. have upapAdaka sUtra kahe che - bhadaMta ! te parikSepa vizeSa anaMtarokta che tema jANavuM, kema kahyuM, e pramANe gautama bolyA. tyAre] bhagavaMte kahyuM - gautama ! je jaMbUdvIpanI paridhi che, tene traNa vaDe guNIne, daza vaDe vibhakta karatAM, A ja paryAyathI kahe che - daza bhAga vaDe hIyamAna, A paridhi vizeSa meM tathA anya tIrthakaroe kahela che e pramANe potAnA ziSyone kahevuM. A pramANe kahela che - tApakSetranA parama vikaMbha pratipAdita karIzuM, te jaMbUdvIpa sudhI che, tethI tenI paridhi sthAya che, te 3,16,27 yojana, 3-kroza 128 dhanu, 13ii gula che. ATalA yojanamAM eka kaMIka nyUna, vyavahArathI pUrNa kahevAya che. kemake aMza sahita zazi karatA aMzarahita zazinuM gaNita saheluM che. tethI 3,16,228 yojana kahevA. A 3,16,228ne traNaguNA karAya che, tethI 9,48,684 thaze. Ane 10 vaDe bhAMgavAthI prApta 94,868 - */1 yojana thAya. ahIM paNa traNagaNAM karavA AdimAM yukti pUrvavat che. | (zaMkA] anyatra sUryanA udaya ane astanuM aMtara 94,526 yojana ane /bhAga kahyuM. ahIM udaya ane asta aMtara, prakAzakSetra ane tApaTToba cho badhAM kAryaka che. temAM bheda kema ? [samAdhAna savaciMtara maMDalavartI sUrya meranI dizAmAM jaMbudvIpanA pUrvathIpazcimathI 180 yojana avagAhIne cAra care che, tethI 180 yojanane be guNA karatAM 360 thAya. AnA vargane, daza gaNAM karIne vargamUla lAvatA 1138 thAya che. A dvIpa paridhithI 3,16,227 rUpathI zodhita karIe, tyAre sthita 3,15,089. tene 10 vaDe Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/260 thI 262 3 bhAMgatA 31,508 - 9/10 Ave. AnA aMza chedane cha vaDe guNatAM Avaze 54/60. A rAzine traNa vaDe guNatAM yathokta rAzi Ave. tethI kahe che - 94,526 - 42/60 e sUkSma IkSikAthI darzita che. te svamatithI utprekSita nathI. te sUryamaMDala vicAramAM zrI municaMdrasUrijIe sArI rIte vicArita che. prastutamAM skUla nayanA AzrayathI dvIpa paryanta mAtra vivakSAthI sUtrokta pramANa Ave che. dvIpa, upadhi paridhi sarvatra AgamamAM paNa dazAMza kalpanAdithI saMbhaLAya che. AnA vaDe paridhithI AgaLa lavaNasamudra cha bhAga cAvat prApyamAna tApakSetramAM, tenA cakravAla kSetrAnusAra, temAM vikhuMbha saMbhave che. - 4 - - A ja 94,000 yojanAdi rAzi bahuzruta vaDe pramANIkRta che, kemake karaNamAM saMvAditva che. tethI kahe che svasva maMDala paridhi 60 vaDe bhAMgatA muhUrtagati Ape che. te divasArdhagata muhUrtarAzi vaDe guNita cakSuHsparza, te udayathI sUryanI AgaLa ane asta sudhI pAchaLa, paNa tene be gaNuM tApakSetra thAya che. A cakSuHsparzadvAramAM suvyakta nirUpita che. A tApakSetrakaraNa sarva bAhya maMDalanA tApakSetranI bAhya bAhA nirUpaNamAM kaheze, tethI tene ahIM udAhata karela nathI arthAt kahela nathI. je daza bhAgone prakAzita kare che, tema kahyuM, temAM bhAga cha muhUrta AkramaNIya kSetra pramANa che. kaI rIte ? sabhyatara maMDalamAM carato sUrya divasanA aDhAra muhUrta pramANanA nava muhUrta AkramaNIya kSetramAM rahIne sUrya dekhAya che. tethI ATalA pramANa sUryathI pUrve tApakSetra che, teTaluM ja bIjuM paNa che. ATaluM aDhAra muhUrta AkramaNIya kSetra pramANa eka sUryanuM tApakSetra che, te jo daza bhAga trayarUpa thAya, to dazathI bhAgatAM cha muhUrta AkramaNIya kSetrapramANa thAya. have sAmAthI laMbAIthI tApakSetra parimANane pUchavAne kahe che - bhagavan ! jyAre ATalA pramANamAM tApakSetrane paramavikhaMbha che, tyAre bhagavan ! tApakSetra sAmastyathI dakSiNa-uttara laMbAIthI keTaluM lAMbu kahela che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 78,333 - 1/3 yojana sudhI laMbAIthI kahela che. 45,000 yojana dvIgata, 33,333 - 1/ru yojana lavaNa samudgata. baMnenI saMkalanAthI yathokta mAna prApta thaze. A dakSiNa-uttarathI laMbAI parimANa avasthita che. kaMIpaNa maMDalAcAramAM viparita vartatuM nathI. A ja artha sAmastyathI dRDha kare che - meru vaDe sUrya prakAza haNAya che, ema ekano mata che - bIjAno nahIM. temAM pahelAMnA mate A saMmatirUpa gAthA che. te pakSe A vyAkhyA che - merunI madhye karaNa. arthAt cakravAla kSetratvathI AtApa kSetranA meru madhye karIne yAvat lavaNanA da - nirdezanA bhAva pradhAnatvathI suMdatA - vistArano chaTTho bhAga, ATalAM pramANa tApakSetranI laMbAI che. temAM meruthI AraMbhIne jaMbUdvIpa sudhI yAvat 45,000 yojana tathA lavaNa vistAra be lAkha yojana che, teno chaThTho bhAga 33,333 - 1/3 yojana che. te baMnenA mIlanathI cacokta pramANa Ave. te niyamathI gADAnI uddhi saMsthita che. A saMsthAna aMdarathI saMkucita ane 27/7 9. jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 bahArathI vistRta hoya che. have meru vaDe sUrya-prakAza haNAto nathI, evuM je mAne che temanA mate bIjA arthane sUcavanArI A gAthA che. merunA aDadhe, jyAM sudhImAM lavaNanA rudAMtanA cha bhAgo che, enA vaDe maMdarAddha 5000 yojana pUrva rAzimAM umeratA - 83,333 - 1/3 thAya che. AnA vaDe merumAM rahela kaMdarAdinA aMte paNa prakAza thAya ema jaNAya che. tenA vyAkhyAnamAM sUryaprajJaptimAM zrI malayagirijI jaNAve che ke - ahIM tApakSetranI saMbhAvanA vaDe laMbAI pariNAma yukta che, anyathA jaMbUdvIpa madhyamAM tApakSetranA 45,000 parimANa kahela che. jyAre sUrya bahAra nIkaLe che, tyAre tatpattibaddha tApakSetra paNa hoya che. tethI jyAre sUrya sarvabAhya maMDalane saMkramIne cAra care che, tyAre sarvayA meru samIpe prakAza prApta thato nathI. have to paNa temAM meru paridhi parikSepathI avizeSa pariNAma AgaLa kahela che. ukta kathanamAM pAdaliptasUri vyAkhyAna paNa svIkArela che. tethI temAM A viSaye gaMbhIra Azaya zuM che ? te ame jANatA nathI. kemake bAhya maMDalakSetramAM rahela sUrya, ATalA pramANa tApakSetra laMbAIthI pratipAdita che. saciMtara maMDalamAM tApakSetra saMsthiti kahI. have prakAzapRSTha lagnatvathI tenA viparItarUpathI sarvAnvaMtara maMDalamAM aMdhakAra saMsthiti pUche che - saciMtara maMDala caraNa kALamAM karyu saMkrAMti divase kayA AkAre aMdhakAra saMsthiti kahela che ? jo ke prakAza ane aMdhakAra saha avasthAyitvanA virodhathI samAnakAlInatva asaMbhava che, to paNa bAkInA cAre jaMbudvI-cakravAla daza bhAgomAM saMbhAvanAmAM pUchavAno Azaya hovAthI temAM koI virodha nathI. [zaMkA] AlokanA abhAvarUpa aMdhakAranA saMsthAnano asaMbhava che, to teno prazna pUchavAnuM aucitya zuM? [samAdhAna] nIla, zIta, bahulatamam ItyAdi pudgala dharmonA abhrAMta sArvajanIna vyavahArasiddhatvathI AnuM paudgalikapanuM siddha hovAthI saMsthAnanuM paNa siddha che. tenuM paudgalikatva bIjA pUrvAcAryoe sArI rIte carcela hovAthI vistAranA bhayathI ame ahIM carcatA nathI. urdhvamukha kalaMbukA puSpa saMsthAna saMsthita aMdhakAra saMsthiti kahela che. aMdara saMkucita, bahAra vistRta ItyAdi. te - tApakSetra saMsthiti adhikAramAM kahela ja levI. kyAM sudhI grahaNa karavI, te kahe che - jyAM sudhI te aMdhakAra saMsthitinA sarvAnvaMtara bAhA meru parvatanI samIpe 6324 - 6/10 yojana paridhithI thAya. have tenI upapatti sUtrakAra ja kahe che - praznasUtra pUrvavat che. uttarasUtramAM je merunI paridhi che, te 31,623 yojana pramANa paridhi che, tene be vaDe guNIne, sarvAnvaMtara maMDalamAM rahela sUrya tApakSetranA trIjA bhAganA apAMtarAlamAM rajani kSetranA daza bhAga babbe pramANathI che. daza vaDe bhAMgatA - daza bhAgathI hriyamANa A paridhi vizeSa kahela che ema bhagavaMte kahela che, te gautama svaziSyone kahevuM. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jra60 thI rara te A pramANe - 31,623, tene be vaDe guNatAM thAya che - 63,246. Ane daza bhAgathI prApta, te cokta mAna 6324 - 6/10 che. - have bAhAne kahe che - te aMdhakAra saMsthitinI sarva bAhya bAhA pUrvathIpazcimathI paramavilaMbha lavaNasamudra samIpe 63,245 yojana ane yojananA 6/ bhAga paridhi che. ahIM upapatti sUtrakAra ja kahe che - te spaSTa che. vizeSa e - jaMbudvIpa paridhi ,16,228 che. te paridhi pUrvokta hetuthI be vaDe guNIne daza vaDe bhAMgatA, A paridhi vizeSa kahela che, tema kahevuM. dhe AnI avasthita bAhA kahe che - tyAre savaciMtara maMDala cAra kALamAM aMdhakAra keTalI laMbAIthI kahela che ? gautama! 68,333 - 13 yojana che. avasthita tApotra saMsthiti laMbAI mAphaka A paNa kahevuM. tenA vaDe meranA adhathI 5ooo yojana adhika mAnavA. sUryaprakAza abhAva kSetramAM svataH ja aMdhakAranA prasaraNathI che. kaMdarA AdimAM te pratyakSa dekhAya che. sugamAM na kahyA chatAM vyAkhyAnathI jANavuM. have pazcAtupUrvIthI tApakSetra saMsthiti pUche che - bhagavat jyAre sUrya sarva bAhya maMDalamAM saMkramIne cAra care che, tyAre kayA saMsthAne saMsthita tApakSema saMsthiti kahI che ? gautama ! urdhvamukha kadaMba puSpa saMsthAna saMsthita kahela che. te ja vyaMtara maMDalagata tApakSeNa saMsthitithI sarve avasthita ane anavasthita bAhAdi jANavI. vizeSamAM pharka e che ke - je aMdhakAra saMsthitithI savaciMtara maMDalagata tApotra saMsthiti prakaraNamAM varNavela 63,245 - 6/10 rUpa pramANa te tApakSetranI saMsthitinuM pramANa jANavuM. dvIpa paridhi 210 bhAga pramANatvathI che. je tApakSetra saMsthiti pUrva varNita 64868 - */10 evA svarUpa pramANa che, te aMdhakAra saMsthiti jANavI. dvIpa paridhi 3/10 bhAga pramANavI che. ahIM je tApaNotranuM ane aMghakAranuM aAva che, temAM maMDalezyAva hetu che. e pramANe * * * * savavyaMtara maMDalamAM atyaMtara bAhA vikaMbhamAM je tApakSetra parimANa - 9486 - 10 rUpa che, te ahIM aMdhakAra saMsthiti jANavuM ane je temAM vikhaMbhamAM aMdhakAra saMsthiti 6324 - 5/10 rU5 tApatra ahIM mAnavI. [zaMkA A sarvabAhya maMDala tApakSetra prarUpaNA che, jo tenI maMDala paridhimAM ,18,315 rUpane 60 vaDe bhAMgatA (sAdhika] 5305 rUpa muhUrta gati che, to sarvajaghanya divasa bAra muhUrta pramANamAM, bAra vaDe tene guNIe, tema karatAM 63,663 rU5 razi thAya. jo ukta paridhine be vaDe guNI daza vaDe mAMgIe, to paNa A ja zazi dvidhAkaraNa rIte labdha che, to A satrokta rAzi kaI rIte vibhidha thAya? [samAdhAna] sUtrakAre dvIpa-paridhinI apekSAthI ja karaNarIti thakI dekhADelA hovAthI ahIM doSa nathI. avyaMtara maMDalamAM je rIte paridhi nyUna karAtI nathI, te rIte bAhAmaMDalamAM adhika karAtI nathI, temAM vivekSA ja hetu che. 100 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 have sUryanA adhikArI te saMbaMdhI dUra-snIkaTa Adi darzana rUpa vicAra kahevAne dazamuM dvAra kahe che. * sUga-263 thI rapa : [26] bhagavad ! jaMbUdvIpadvIpamAM sUrya udgamana muhUrtamAM dUra hovA chatAM zuM nIkaTa dekhAya che ?, madhyAhe samIpa hovA chatAM zuM dUra dekhAya che ? asta thavAnA samaye zuM dUra hovA chatAM samIpa dekhAya che ? hA, gautama ! te pramANe ja dekhAya che. bhagavad ! jaMbUdvIpamAM sUrya ugavAnA muhUrtamAM, mAha muhUrtamAM ane asta thavAnA muhUrtamAM sama sama uMcAIthI hoya? hA, temaja uccatvathI che. bhagavatu ! jo jaMbudvIpadvIpamAM sUrya ugavAnA-madhyAhUnA Ane asta thavAnA muhUrtamAM sarvatra samAna uccatvathI hoya to he bhagavana ! jaMbUdvIpa dvIpamAM sUrya udgamana muhUrtamAM dUra hovA chatAM samIpamAM kema dekhAya che ? gautama vezyAnA pratighAtathI ugamana muhUrtamAM dUra hovA chatAM samIpamAM dekhAya che. madhyAha mahattamAM samIpa hovA chatAM vezyAnA pratighAtathI dura dekhAya che, asta thavAnA muhUrtamAM dUra hovA chatAM samIpa dekhAya che. e pramANe nize he gautama! te pramANe yAvatuM dekhAya che. [26] bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM sUrya zuM atIta kSetramAM jAya che, vartamAna kSetramAM jAya che ke anAmata kSetramAM jAya che? gautama. sUrya atIta kSetramAM jato nathI, vartamAna kSetramAM jAya che, anAmata kSetramAM jato nathI. bhagavAna ! te zuM dhRSTa kSetramAM jAya che sAva niyama e dizAmAM e pramANe AvabhAse che. bhagavAna ! te zuM dhRSTane adbhAse che e pramANe AhAra pada jANavuM. skRSTa avagADha - anaMtara - na - mahatuM Adi viSayAnupUrvI yAvatuM niyamA cha dizAmAM e pramANe udhotIta kare che, tApita kare che, prabhAsIta kare che. [65] bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM [bane sUya zuM atIta phomamAM kiyA kare che? vamAna kSetramAM kriyA kare che? ke anAgata kSetramAM kriyA kare che ? gautama! atIta kSetramAM kriyA karatA nathI, vartamAna kSetramAM kriyA kare che, anAmatamAM kriA karatAM nathI. bhagavad ! te zuM dhRSTa thaIne kare che ? gautama RSTa thaIne kare che, paNa pRSTa thayA vinA karatA nathI e pramANe yAvata cha e dizAmAM jANavuM. * vivecana-263 thI 265 - jaMbUDhIpa dvIpamAM bhagavad ! baMne sUryo udaya upalakSita muhUrtamAM ane asta Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J263 thI 265 101 thavAnA muhUrtamAM dUra-draSTa sthAnanI apekSAthI vipakRSTa, mUla-draSTrapatItya sApekSAthI nIkaTa dekhAya che. jonAra ja svarUpathI 40,000 yojanathI kaMIka adhika vyavahita udgamana-asta samaye sUryane jue che. paNa nIkaTa mAne che. madhya-madhyama vibhAga gamana ke divasano madhyAMta, te je muhUrtano hoya che, te madhyAMtika, te A muhUrta, te madhyAhna muhUrta. temAM mULamAM - nIkaTa dezamAM, draSTra sthAna apekSAthI dUra - vipakRSTa dezamAM, draSTrapratItI apekSAthI baMne sUryo dekhAya che. draSTA ja madhyAhnamAM udaya-asta darzananI apekSAthI sUryane nIkaTa jue che. tene 800 yojane ja A vyavahitapaNe hovAthI manAya che. * * * * * ahIM bhagavana kahe che - je Ape anaMtara ja prazna viSayI karela, temaja che. yAvatuM dekhAya che. ahIM amadazAMthI thatI pratIti jANavI, jJAnadazAne AzrIne visaMvAda paNa che, tethI saMvAdane mATe pharI gautamasvAmI pUche che - bhagavanuM ! jaMbadvIpamAM udaya-madhyAha-asta muhartamAM baMne sUryo uccatvathI sama che ? * x - ukta traNe muhUrtamAM uccatvathI sama che, samabhUtalAnI apekSAthI 800 yojanA uMce che - x - gautama ! lezyA-sUryamaMDalagata tejanA pratighAtathI dUrataravarI udgamana dezanA tenA cApasaraNathI kahyuM. udgamana muhUrtamAM dUra hovA chatAM samIpe dekhAya che, vezyA pratighAtamAM sukha dezyatvathI svabhAvathI dUra rahela sUrya paNa nIkaTa hoya tema lAge che. e pramANe asta muhUrtamAM paNa che, kemake baMne AlAvA samAnapaNe che. madhyAMtika muhamAM lezyAnA pratApathI madhyAhai nIkaTa evo sUrya paNa tIvra tejathI dUra dekhAto hoya tema lAge che. e pramANe nIkaTapaNAMthI dItalezyAva dinavRddhi dhamadi bhAvo dUrataratvathI maMDalezyAka dinahAni zItAdi kahevA. udaya ane asta jyotikonI gati pravRttipaNAthI thAya che, tethI tenA gamana praznane mATe agiyAramuM dvAra - jaMbudvIpamAM baMne sUryo zuM atIta-gati viSayakRta phonane atikramatA ke vartamAna gati viSaya karatAM ke bhAvi gativiSaya karanArA che. AnA vaDe je AkAza khaMDa sUrya svatejathI vyApta kare che, tene kSetra kahe che. tenAthI A atItAdi vyavahAra viSayatva prApta na thAya kemake anAdi nidhanatva che, te zaMkAnuM nirasana karyuM. gautama !no zabdathI niSedhArtha7thI atIta kSetramAM jato nathI, kemake atIta kriyA viSayIkRta vartamAna kriyAno ja saMbhava nathI. vartamAnamAM jAya che kemake vartamAna kriyAnA viSayamAM vartamAna kriyAno saMbhava che. anAgatamAM anAmata kriyA viSaya paNa na thAya, kemake te asaMbhava che. have prastAvathI gati viSaya phoga kevuM hoya, te pUche che - zuM bhagavat ! te spaSTa che ? ItyAdi cAvatu padathI - | pRSTha jAya cheItyAdi sUro che, pachI te ja sUtronI vyAkhyA che, ahIM teno 102 jaMbUdvIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 saMyukta anuvAda karela che -]. bhagavad ! te photra zuM dhRSTa - sUryabiMba sAthe sparza pAmIne atikrame che ke sparza vinA ? pUchanArano Avo Azaya ce - jato evo sUrya ja kSetrane kaMIka sparzIne atikrame che - 4 - bhagavaMte kahyuM - sparzane jAya che, spezya vinA nahIM. ahIM sUryabiMba sAthe sparzana sUryabiMba avagAha phogathI bahAra ja saMbhave che kemake sparzanA avagAhanAthI adhika viSayItvathI che. pharI prazna kare che - bhagavana ! spaSTa kSetra avagADha - sUryabiMbaca adhiSThita che ke anavagADha - tenAthI anadhiSThita. bhagavaMte kahyuM ke - gautama ! avagADha kSetramAM jAya che, anavagADhamAM nahIM. bhagavat ! jo avagADhamAM jAya, to anaMtarAvagADha - avyavadhAna vaDe Azraya karIne jAya ke paraMparAvagADha - vyavadhAnathI Azraya karIne ? gautama ! anaMtarAvagADhathI paNa parasparAvagADhathI nahIM. ahIM zuM kahevA mAMge che ? je AkAzakhaMDamAM je maMDala avayava vyavadhAnathI avagADha che, te maMDala avayava, te AkAzakhaMDamAM jAya che, paNa bIjA maMDala avayava avagADha tenA vyavahitatvathI paraMpara avagADhapaNe che. te aA ke nA paNa hoya, tethI kahe che - bhadaMta ! te aNu jAya che ke bAdara? gautama ! aNupaNa sarva atyaMtara maMDala kSetra apekSAthI che, bAdara paNa sarva bAhya maMDala kSetra apekSAthI che. kemake te - te cakravAla kSetrAnusAra gamanano saMbhava che. gamana ud-adho ke tII traNe gatimAM saMbhave che, tethI pUche che - bhadetA! te urva-adho ke tIcha kSetramAM jAya che ? gautama! urva paNa jAya, adho paNa jAya, tIrtho paNa jAya. * * A vyAkhyAna prajJApanA upAMganA agiyAramAM bhASApada, vIsamAM AhArapadamAM rahela urdhva-adho-tIcha viSayaka nirvacana sUra vyAkhyAnusAra karela jANavuM. | gamanakriyA bahu sAmAyikatvathI trikALa nirvatanIya thAya, ItyAdi madhyAdi prazna che. to bhagavan! zuM te AdimAM jAya che, maLe jAya che ke paryayavasAnamAM ? gautama! 60-muharta pramANa maMDala saMkramaNakALanI AdimAM, madhyamAM ke aMtamAM paNa jAya che. kemake ukta traNe prakAre maMDalakALa samApta thAya che. have bhagavan! te sva ucita kSetramAM jAya che ke aviSaya ati svAnucita kSetramAM jAya che ? gautama ! te sva ucita, pRSTa, avagADha, niraMtara avagADha svarUpa jAya che, paNa aviSaya, aspaSTa, anavagADha, paraMparAvagADha kSetromAM gamananA ayogyapaNAne kAraNe baMne sUryo gati karatA nathI. bhagavad ! te sUryo AnupUrvI - kramathI AsapaNe jAya che ke anAnupUrvI - kramathI Asanna rahitapaNe jAya che ? gautama ! AnupUrvIthI jAya che, anAnupUrvIthI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/263 thI 265 nahIM, kemake vyavasthAhAni thAya. pUrvokta dizaprazna vyaktipaNe pUchatA kahe che- bhagavan ! eka dizAviSayaka kSetramAM jAya che yAvat cha dizA viSayaka kSetramAM ? gautama ! niyamathI cha dizAmAM. temAM pUrvAdimAM tIrdI dizAmAM udita thaI phUTapaNe jato dekhAya che. urdhva-adho dizAmAM gamana vize pUrve darzAvela che. 103 have A atideza vaDe avabhAsanAdi sUtro kahe che - gamana sUtra prakAre avabhAse che - kaMIka udhov kare che, jemake sphUratara ja dekhAya che, te ja prakAre kaMIka darzAve che - bhagavan ! kSetrane sparzIne - sUryanA tejathI vyApta thaIne avabhAse che ke aspRSTa thaIne ? gautama ! spaSTa paNa aspRSTa nahIM. kemake dIpa Adi bhAsvara dravyonI prabhAnA gRhAdi sparzapUrvaka ja avabhAsakatva darzana ce. e pramANe sRSTapada rIte AhAra pado - cothA upAMgamAM aThThAvIsamAM padamAM AhAragrahaNa viSayaka pada - dvAro jANavA. jemake - pahelAM pRSTa viSayasUtra, pachI avagADha sUtra, pachI aNubAdara sUtra, pachI urdhva adho vagere sUtra, pachI Adi madhya avasAna sUtra, pachI viSayasUtra, pachI AnupUrvI sUtra, pachI cAvat niyamathI cha dizA sUtra, ahIM yathA saMbhava vipakSasUtro jANavA. ahIM urdhAdi dizAbhAvanA sUtrakAra svayaM ja kahe che - e pramANe udhota karato - khUba prakAzato sthULa jevo dekhAya che, tApita kare che - zItane dUra kare che, jema sUkSma kIDI Adi dekhAya tema kare che. prabhAsita kare che - ati tApanA yoga vaDe vizeSathI zIta dUra kare che jema sUkSmatara dekhAya che. ukta ja artha ziSya hitane mATe bIjA prakAre prazna karavA bAra dvAro kahe che - bhagavan ! jaMbUdvIpamAM baMne sUryo atIta kSetramAM - pUrvokta svarUpe kriyA - avabhAsanAdi kare che ke vartamAnamAM ke bhAvimAM kare che ? gautama! atIta kSetramAM kriyA karatA nathI, vartamAnamAM kare che, bhAvimAM karatAM nathI. vyAkhyA pUrvavat. te kriyA, bhagavan ! zuM spaSTa kare che ke aspRSTa ? gautama ! sRSTA-tejathI sparzana, arthAt sUryatejathI kSetra sArzanamAM avabhAsana, udhotana, tApana, prabhAsana ItyAdi kriyA thAya che. ahIM yAvat padathI AhAra pado grahaNa karavA, tenI sUtra paddhati - bhagavan ! zuM te avagADha che ke anavagADha ? avagADha che, anavagADha nathI. avAja - avagAhana kSetramAM tejas pudgalonuM avasthAna, tenA yogathI te avagADha kriyA che. e pramANe anaMtara avagADha, paraMpara avagADha sUtro jANavA. bhagavan ! te aNu kare che ke bAdara ? gautama ! aNu paNa kare ane bAdara paNa. te kriyA avabhAsanAdi zuM aNu ke bAdara kriyA kare che ? gautama ! aNu - sarvAnvaMtara maMDala kSetra avabhAsanA apekSAthI vA66 - sarva bAhya maMDala kSetra avabhAsana apekSAthI. urdhva-adho-tIchAM sUtranI vibhAvanA sUtrakAra pachI karaze. bhagavan ! te zuM Adi kare che, madhya kare che, aMta kare che ? AdimAM, madhyamAM ane aMte, traNe paNa jaMbudvIprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 kare che, gamanasUtravat ahIM bhAvanA che e rIte viSayAdi sUtro jANavA. have teramuM dvAra kahe che * sUtra-266,267 : [26] bhagavan ! jaMbUdvIpa dvIpamAM sUrya keTalAM kSetra urdhvane tapAve che, adhone ke tIchanei tapAve che ? 104 gautama! 100 yojana urdhvamAM tapAve che, 1800 yojana adho bhAgane tapAve che, 47,263 yojana ane eka yojananA 21/60 bhAga tIchAM tapAve che. [26] bhagavan ! mAnuSottara AMtavartI parvatamAM je caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArArUpa che, bhagavan ! te devo zuM urvotpanna che, kalpotpanna che, vimAnotpanna che ? zuM cAra sthitika che, gatiratika che, gatisamApaka che ? gautama ! mAnuSottara aMtarvartI parvatamAM je caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArArUpa che, te devo urvo nathI, kalotpanna nathI, vimAnotpanna che. cAro che. cAra sthitika nathI, gatiratika che, gatisamApaka che. [A caMdra Adi.] urdhvamukha kadabapuSpa saMsthAne rahela che, hajAro yojana tApathI, hajAro vaikriya labdhiyukta, bAhya paryAdAmAM mahA Ahata-nRtya-gItavAjiMtra-taMtrI-tala-tAla-zruti-dhana mRdaMganA paTu pravAdita ravathI divya bhogopabhogane bhogavato, mahA utkRSTa sIMhanAda bolanA kalakala ravathI, svaccha parvatarAja merune pradakSiNAvarttathI maMDalAcAre pradakSiNA kare che. * vivecana-266,267 - praznasUtra spaSTa che, uttarasUtramAM - gautama ! urdhva 100 yojanane tapAve che. potAnA vimAnanI upara 100 yojana pramANa tApakSetranA bhAvathI tema kahyuM. 1800 yojana nIce tapAve che. kaI rIte ? sUryothI 800 yojana nIce jatAM bhUtala che, tyAMthI 1000 yojane adhogrAmo che tyAM sudhI tapAvato hovAthI Ama kahyuM. 47,000 yojana ItyAdi pramANa kSetra tIrcha tapAve che. A sarvotkRSTa divasa cakSusparzanI apekSAthI jANavuM. tIrdI dizAnA kathanathI pUrva-pazcimamAM A grahaNa karavuM. uttaramAM 180 nyUna 45,000 yojana, dakSiNamAM vaLI dvIpamAM 180 yojana ane lavaNasamudramAM 33,333 - 1/3 yojana jANavuM. have manuSyakSetravartI jyotika svarUpa pUchavAne caudamuM dvAra kahe che - bhagavan ! aMtarmadhye, mAnuSottara - manuSyothI utta-agravartI, Ane maryAdA karIne manuSyonI utpatti-vipatti-siddhi saMpatti Adi bhAvathI athavA manuSyonI uttara - vidhAdi zakti abhAve anullaMghanIya mAnuSottara parvatanI, je caMdra-sUrya-graha-nakSatra-tArArUpa jyotiSka, te bhagavan ! ahIM eka ja praznamAM je mahaMta ema bhagavaMtanuM saMbodhana pharIthI karyu, te pUchanAranI bhagaMtanA nAmoccAramAM ati prItipaNAMthI che. te devo zuM utpinna - saudharmAdi bAra kalpothI urdhva traiveyaka ane anuttara Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /ra66,263 vimAnomAM upapanna - utpanna te kapAtIta. kapopapanna - saudharmAdi devalokamAM utpanna. vimAnomAM - jyotika saMbaMdhImAM utpanna. cAra - maMDala gatithI paribhramaNa, temAM utpanna - Azrita. cAra sthitika - cokata svarUpa sthiti - abhAva, jemAM che te cArasthitika - cAra rahita. gatiratika - gatimAM rati- Asakti, prIti jemAM che te. AnA vaDe gatimAM rati mAtra kahI. have sAkSAt gatino prazna kare che. gatisamApanna - gatiyukta che ? gautama ! mAnuSottara parvatanI aMdaranA parvata, je caMdra-caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArApa jyotika devo che, teo urvotpanna nathI, kolpa nathI, paNa vimAnoust che. cAropaNa che, cArasthitika che, tethI ja gatiratika, gatisamAyukata che. urvamukha kadaMbapujya saMsthAna vaDe saMsthita che, te pUrvavatuM. yojana sAhasika - aneka hajAra yojana pramANatApa kSetrothI merune pradakSiNA kare che, tema kriyA yoga che. arthAt ukta svarUpa tApamone karato jaMbUdvIpamAM merune pharatA bhame che, ahIM tApaphona vizeSaNa caMdra ane sUryanuM ja che, nAgAdinuM nahIM. kemake vizeSaNo yathAsaMbhava niyojavA. have A sAdhAraNane vizeSathI kahe che - aneka hajAro saMkhyA vaDe, vaikurvikA - vikarvita vividhakSa dhArI vaDe, bAhya - Abhiyogika karmakAriNI vaDe, nATyagAna vAdanAdi karma pravaNatvathI kahyuM, paNa trIjI paryadAnA rUpathI nahIM. parSad - devasamUharUpa vaDe. ahaM nATyAdigaNanI apekSAthI mahata prakAre Ahata - khUba tADita nATyagItaane vAdanarUpa traNe paNa sAthe thAya che. taMtrI-tala-tAla rUpa guTita, bAkI pUrvavatuM. tathA svabhAvathI gatiratika : bAhyaparSadA aMtargata deva varga vaDe jatAM vimAnomAM utkRSTa je siMhanAda karAya che, ane je bola-lakala karAya che, temAM thona - mukhe hAtha daIne mahata zabda vaDe pUt karaNa, vanavana - vyAkula zabda samUha, tenA rava vaDe, mahata - mahata samaravadhUta samAna karatA. mera te kevo viziSTa che ? - ati nirmaLa, kemake jAMbUnadamaya ane rananI bahulatAthI che. parvatarAja - parvata, prakarSa vaDe badhI dizA-vidizAmAM bhramaNa karatAM caMdrAdine dakSiNe ja meru hoya che. jemAM maMDala paribhramaNarUpa te pradakSiNA, pradakSiNA Avarta je maMDalamAM che, te ane temAM je rIte cAra thAya che, te rIte kriyA vizeSatI pradakSiNAvarta maMDala cAra, je rIte thAya che te rIte merunI pradakSiNA kare che. athatu caMdrAdi badhAM paNa samayogavartI merane pharatAM pradakSiNAvarta maMDala vAsthI bhame che. have paMdaramuM dvAra - * sUtra-268 - bhagavAna ! te jyotiSadevono Indra jyAre cyavI jAya che, tyAre teo 106 jaMbUDhIpapajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 ahIM kaI rIte devo calAve che? gautama! tyAre cAra ke pAMca sAmAnika devo sthAnane svIkArIne vicare che (athati Indra sthAnanuM saMcAlana kare che. cAvatuM tyAM bIje Indra utpanna nA thAya tyAM sudhI rahe che. bhagavAna ! IndrasthAna keTalo kALa upapAtarahita rahe ? gautama jaEAnya eka samaya, utkRSTa cha mAsa IndrasthAna upapAtarahita rahe che. bhagavan! mAnuNottara pavatanI bahAra je caMdra rAvatuM tArArUpa che, te pUrvavatu jANavA, taphAvata mAtra e ke - teo vimAnautpanna che paNa cAroryka nathI, cArasthitika che, gatiratika nathI, gatisamAWIka nathI. pAkI iMTonA saMsthAnathI saMsthita, lAkho yojana tApaNomayukad, lAkho yojanA vaiksizakitavALA, bAhya padAyukta masta Ahata-nRtya yAvatuM bhogavatA, sukhadyAvALA, maMDalezayAvALA, maMdAtaSa vezyAvALA, mitaradyAvALA, anyonya samavagADha lesyAvALA, phUTanI mAphaka sthAna sthita, cotaraphathI pradezamAM AvabhAsa kare che, udhota kare che, prabhAse che. bhagavAna ! te devo jyAre Indra sRta thAya tyAre kaI rIte IndrasthAnakArya saMcAlana kare che ? yAvata jadhanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa Indra virahita rahe. * vivecana-268 : bhagavatu ! te jyotika devono Indra jyAre cyave che, tyAre te devo, IndranA viraha kALamAM kaI rIte kare che - calAve che ? gautama ! tyAre cAra ke pAMca sAmAnika devo bhegA thaIne - eka buddhipaNe thaIne, te sthAna - IndrasthAne svIkArIne vicare che . te IndrasthAnanuM paripAlana kare che. keTalo kALa ? te kahe che - jyAM sudhI tyAM bIjo Indra utpanna na thAya, tyAM sudhI. have Indra virahakALano prazna - bhagavad ! IndrasthAna keTalo kALa IndranA upapAtathI hita kahela che ? gautama! jaghanyathI eka samaya yAvatuM utkRSTathI cha mAsa sudhI, pachI avazya anya Indrano utpAda saMbhave che. have samayakSetra bahAranA jyotikonuM svarUpa pUche che - bhagavana! mAnuSotara parvatanI bahAra je caMdrAdi devo che, te zuM ud utpanna cheItyAdi prazna. uttaramAM kahe che - te urvotpanna nathI, kapotpanna nathI, paNa vimAnotpanna che. cAroug nathI, cAra yukata nathI, paNa cAra sthitika che tethI ja A caMdrAdi jyotika gatiratika nathI, gatisamApaka paNa nathI. pAkelA iMTanA saMsthAna te paTaka laMbAIthI dIdhuM hoya che, vistArathI sToka Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [268 ane caturasa che. te manuSyakSetra bahAra rahela caMdra, sUryonuM AtapakSetra laMbAIthI aneka lAkha yojana pramANa ane vikhuMbhathI eka lAkha yojana pramANa che. ahIM A bhAvanA che - 107 mAnuSotara parvatathI ardha lAkha yojana jatAM karaNavibhAvanA ukta karaNAnusAra pahelI caMdra-sUrya paMkti, tethI lAkhayojana oLaMgI bIjI paMkti, tenAthI pahelI paMktimAM caMdra-sUryonI ATalI tApakSetranI laMbAI ane vistAra che. eka sUryathI bIjo sUrya lAkha yojana oLaMgatA, tethI lAkha yojana pramANa che. A bhAvanA prathama paMktinI apekSAthI jANavI. kevA? sukhalezyAyukta. A vizeSaNa caMdra apekSAthI jANavuM. tethI teo atIzIta tejayukta na hoya, manuSya lokanA zIta kAlAdivat che, paNa ekAMte zItarazmi nahIM. maMdalezyA, A vizeSaNa sUrya prati che. tethI ati uSNateja yukta nahIM. manuSyalokanA unALAnA samaya jevI che, ekAMtathI uSNa razmiyukta nahIM. e ja vAtano vistAra * - maMdAtapalezyA, mandra - ati uSNa svabhAva AtaparUpa nahIM, dvezyA - kiraNa saMghAta jeno cha te. tathA citrAMtara lezyA - caMdrathI aMtaritatvathI sUryonA citramaMtara. citralezyA - caMdramAnA zItarazmitvathI ane sUryonA uSNarazitvathI. kaI rIte avabhAse che ? anyonya samavagADha vaDe arthAt paraspara saMzliSTA lephsA vaDe. te A rIte - caMdranI ane sUryanI pratyekanI lezmA lAkha yojana pramANa vistArathI caMdra ane sUryonI sUci paMktithI vyavasthita paraspara aMtara 50,000 yojana, pachI caMdraprabhAmizrA sUryaprabhA, sUryaprabhA mizrA caMdraprabhA. A caMdra-sUrya prabhAno mizrIbhAva, sthiratva dRSTAMtathI batAve che - kUTanI mAphaka parvata upara rahela zikharonI mAphaka sthAna sthita - sadA ekatra sthAne sthita, cotarapha te pradezone - potapotAnI nIkaTanA pradezone avabhAse che Adi. Amane paNa IndranA abhAve vyavasthA prazna karatAM kahe che - tema aaN aMte ItyAdi pUrvavat. A pramANe paMdara anuyogadvArathI sUrya prarUpaNA karI, have caMdra vaktavyatAne kahe che - temAM Ama anuyogadvAro che - maMDala saMkhyA prarUpaNA, maMDalakSetra prarUpaNA ItyAdi. temAM pahelI maMDala saMkhyA prarUpe che - * sUtra-269 thI 272 : [29] bhagavan ! caMdra maMDala keTalAM kahela che ? gautama ! paMdara caMdramaMDalo kahelA che. bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM keTalAM kSetranuM avagAhana karIne keTalAM caMdra jaMbudvIpaprajJaptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 maMDalo kahelA che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpamAM 180 yojana jaine pAMca caMdramaMDala kahelA che. 108 bhagavan ! lavaNa samudra vize prA. gautama ! lavaNa samudramAM 330 yojana jaIne,ahIM daza caMdramaMDala kahela che. e pramANe badhAM maLIne jaMbUdvIpa dvIpamAM ane lavaNa samudramAM paMdara caMdramaMDalo che, tema kahevuM. [20] bhagavan ! sAiMtara caMdramaMDalathI keTale dUra sarva bAhya caMdramaMDala kahela che ? gautama ! 510 yojana dUra sarvabAhya caMdramaMDala che. [271] bhagavan ! caMdramaMDalathI caMdramaMDalanuM keTaluM abAdhA aMtara kahela che ? gautama ! pIza pIza yojana ane eka yojananA 3/61 bhAga tatA 61 bhAgonA sAta bhAga chedIne cAra cUrNikA bhAga eka caMdramaMDalathI bIjA caMdramaMDalanuM abAdhA aMtara kahela che. [22] bhagavan ! caMdramaMDala keTalI laMbAI-pahoLAIthI ane keTalI paridhithI tathA keTalI jADAIthI kahela che ? gautama ! 56/61 yojana lAMbu-pahoLuM, sAdhika traNagaNuM paridhithI ane 28/11 yojana jADAIthI che. * vivecana-269 thI 272 : bhagavan ! keTalAM caMdramaMDalo kahelA che ? gautama! paMdara caMdramaMDalo kahelA che. have tenI madhye keTalA dvIpa, keTalAM lavaNasamudramAM hoya ? e pramANe vyaktArthe pUche che - bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM keTaluM jaIne keTalA caMdramaMDala kahelA che ? [ItyAdi baMne sUtro sUtrArtha mujaba hovAthI ahIM pharI anuvAda karela nathI. have maMDalakSetra-- bhagavan ! sarva atyaMtara caMdramaMDalathI keTalA abAdhAthI sarva bAhya caMdramaMDala kahela che ? zuM kahevA mAMge che ? caMdramaMDala vaDe sarva atyaMtarAdithI sarva bAhyAMte je vyApta AkAza che, te maMDala kSetra, temAM cakravAlapaNe vikhuMbha 510 - 48/61 yojana che. A vyAkhyAthI adhika jANavuM. te A rIte - caMdranA maMDalo 15 che ane caMdra biMbano viSphabha 54/61 yojana che. tethI 56ne 15 vaDe guNatAM 840 thAya. tenA yojana karavAne mATe 61 vaDe bhAga detA, prApta 13 yojana ane zeSa-47 vadhaze. tathA 15 maMDalonuM aMtara14 thAya. ekaiMka aMtaranuM pramANa 35-30/61 ane 61 bhAganA / bhAga che. tethI 35ne 14 guNatAM thaze - 490 ane je 30/61 bhAga che, tene 14 vaDe guNatAM Avaze 420, A rAzi-61 bhAgAtmaka che, tenA vaDe 61 bhAgo karAtA prApta thase - 6yojana. tene pUrva rAzimAM umeratAM thaze - 496 yojana. bAkI rahe che - 54/61 bhAga. have je 61 bhAganA 4/3 bhAga che, tene 14 vaDe guNIe, tethI Avela-56ne 7 bhAga Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/269 thI 272 109 11 jaMbUDhIpapajJAtiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 vaDe bhAga karAtAM prApta 81 bhAga che, tene anaMtarota-54mAM umero. tethI 62 Avaze temAM 61 bhAgathI rojana Ave, te yojana sazimAM umerIo, zeSa vadhe 1/1 bhAga. yojana 497 thAya. tethI 493 - 1 - A maMDalAMtara kSetra che. je biMbakSetra sazi 13 - 41 bhAgAbhaka yojanA che, te paNa maMDalAMtara rAzimAM umerIe tethI 497 + 13 = 510 Avaze ane je pUrvoddharita 11 bhAga che, te 47mAM umerIe, tethI Avaze - sai8/10 [zaMkA paMdara maMDalanA cauda saMtarAlanA saMbhavathI cauda vaDe bhAMgavuM yukitavALuM che, to * bhAga kaI rIte sAthe jAya ? [samAdhAna maMDalAMtara kSetra rAzithI 497 - 11 maMDalAMtara vaDe 14thI bhAMgatA prApta 35-yojana che. uddharita yojana sazine 61 vaDe guNatAM ane mUla sazimAM 61-bhAga umeratA thaze-428. Ane 14 vaDe bhAMgatA Avela aMzazi 30 che, zeSa-8, teno 14 vaDe bhAga thato nathI mATe lAdhavArthe be vaDe bhAMgatA Avela bhAjya-bhAjaka sazi thaze. *, e pramANe jANavuM. have maMDala aMtaranI prarUpaNAno prazna kahe che - bhagavatu ! eka caMdra maMDalanuM bIjA caMdramaMDala sudhInuM aMtara keTale dUra kahela che ? gautama ! 35 - 39/1 * yojana che. ATaluM caMdra maMDalanuM abAdhAthI aMtara kahela che. ahIM 4cUrNikA je rIte Ave, te rIte anaMtara tenI vyAkhyA karAyela che. Tve maMDalanI laMbAI Adi pramANa dvAra kahe che - bhagavana! caMdramaMDalanI laMbAI, pahoLAI, paridhi, bAhaca-uccatva kahela che ? gautama ! laMbAI-pahoLAI pa6/61 yojanA che. eka yojananA 61 bhAga karAtA jeTalAM pramANa bhAgo che, teTalA pramANa ati pa6 bhAga pramANa. tenAthI traguNAthI adhika paridhi che. karaNa rItathI rayojana 55 bhAga sAdhika che. 281 yojana bAhalya che. have merune AzrIne pramAdi maMDala abAdhAno prazna - * sUtra-223 - bhagavAna ! jaMbUDhIpa dvIpamAM meru parvatanI keTalI abAghA vaDe savascitara caMdramaMDala kahela che ? gautama! 44,820 yojananI bAdhAthI -idUra savavyaMtara caMdramaMDala kahela che. jaMbudvIpa dvIpamAM meru parvatanI keTalI abAdhAthI abhyatara anaMtara caMdramaMDala kahela che ? gautama / 44,856 yojana ane yojananA bhAga ane 61 bhAganA 4) cUrNikA bhAga abAdhAthI atyaMtarAMtara caMdramaMDala che, tevuM kahela che. jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanuM keTalI bAdhAthI atyaMtara tRtiya maMDala kahela che ? gautama 44,82 yojana ane yojanAnA 51, bhAga ane ekasaThIyA bhAganA | sUrNikA bhAga abAdhAthI abhyatara tRtiya maMDala kahela che. e pramANe niro A upAyathI nirakramaNa karato caMdra tenA pachInA maMDalathI, tenA pachInA maMDalathI. tenA pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato chaMIzachINa yojanA ane eka yojananA 5% bhAga ane eka saThIyA bhAganA * cUrNikA bhAga, ekaika maMDalamAM bAdhAthI vRddhithI vadhatA-vadhatA sarva bAhya maMDalane upasaMkramita thaIne care care che. jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI keTale dUra sarvabAhya caMdra maMDala kahela che? 45,330 yojananI abAdhAthI caMdramaMDala che. jaMbUdvIpa hIpamAM meru parvatanI keTalI abAdhAthI bAhya anaMtara caMdramaMDala kahela che ? gautamI 45,293 yojana ane eka yojananA bhAga, ekasaThIyA bhAganA , cUrNikA bhAganI abAdhAthI bAhya anaMtara caMdramaMDala kahela che. jabUdvIpa dvIpamAM meru parvatathI keTale dUra - abAdhAthI, bAhya tRtiya caMdramaMDala kahela che ? gautama / 45,5ka yojana ane eka yojananA 1 bhAga, ekasaThIyA bhAganA / cUrNikA bhAga abAdhAthI bAhya tRtiya caMdramaMDala kahela che. e pramANe niro A upAyathI praveza karato cahna, tenI pachInA maMDalathI, . tenI pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato chatrIza-jIgIza yojana ane yojananA spa, bhAga, ekasaThIyA bhAganA 4, cUrNiA bhAga ekaika maMDalamAM abhAdhAthI vRddhine ghaTADatAM-ghaTADatAM saLavyaMtara maMDalamAM saMkramIne cAra care che. * vivecana-273 : bhagavad ! jaMbUdvIpamAM meru parvatanI keTale dUra sarva atyaMtara caMdramaMDala kahela che ? gautama ! 44,820 yojana dUra sarvatraMtara caMdramaMDala kahela che. tenI upatti pUrve sUrya vaktavyatAmAM dazarvila che. bIjA maMDalanI dUrIno prazna - bhagavad ! jaMbUdvIpamAM meru parvatathI keTale dUra atyaMtara pachInuM bIjuM caMdramaMDala kahela che ? gautama ! 44,856 - 25/61 bhAga ane * cUrNikA bhAganI dUrI e savavyaMtara anaMtara bIjuM caMdramaMDala kahela che. tenI upapati pUrvokta atyaMtara maMDalanI rAzimAM maMDalAMtara kSetramaMDala vikaMbharAzino propa karatAM thAya. - te A rIte - 44,820 rU5 pUrvamaMDala yojana rAzi che. A maMDalAMtara kSetra yojana-35 che. tathA aMtaranA hovAthI 30/1 bhAga maMDala vikuMbhathI pa6/1 bhAgonA paraspara mIlanathI 86/1 bhAgamAM Avela yojana eka, te pUrvokta 35umerIe, tethI Avaze-36 yojanA ane zeSa 51 bhAga ane 4-cUrNikA. have trIjA maMDalano praznottara - bIjA maMDalanI rAzi 36 yojana ane 51 bhAga ane 4-cUrNikA bhAga, e AmAM umeratAM yathota rAzi prApta thA che. have caturtha Adi maMDalomAM atidezane kahe che - e pramANe ukata rIte Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 111 athati traNa maMDalamAM dazarvila rIte. pratyeka ahorAtramAM ekaika maMDalane choDavA rUpe, nIkaLato-lavaNa samudra abhimukha maMDalo karato caMdra, vivakSita pUrvanA maMDalathI vivakSita pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato 36 yojana ahIM yojana saMkhyAmAM dvIva che, te bhAga saMkhyA padomAM paNa grahaNa karavuM. tethI pacIsa-pacIza ekasaThAMza bhAga yojananA thAya ane 61 bhAgonA sAta vaDe chedIne cAra cUrNikA bhAga, eka-eka maMDalamAM abAdhA vaDe vRddhine vadhAratA-vadhAratA sarva bAhya maMDalamAM upalaMkamIne cAra care che. have padyAnupUrvI vyAkhyAnAMga, e aMtya maMDalathI maMDalanI dUrInA prazna karatAM kahe che - bhagava ! budvIpamAM meru parvatathI keTale dUra sarvabAhya caMdramaMDala kahela che ? gautama ! 35,330 yojananI dUrIthI sarvabAhya caMdramaMDala kahela che, upapati pUrvavat. have bIjA maMDalano prazna karatAM kahe che - bhagavan! meru parvatathI keTale dUra sarvabAhya anaMtara bIjuM caMdramaMDala kahela che ? gautama ! 45,293 - 35/1BI yojana sarva bAhya anaMtara bIjuM caMdramaMDala kahela che. sarvabAhya maMDala sazithI 36-5/1TI yojana bAda karatAM yathota sazi Ave che. have bIjA maMDalano prazna- praznottara sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavA. upapatti A rIte - bAhya dvitIya maMDala sazithI te ja 36 yojanAdi zazi bAda karatAM jayota pramANa Ave. have catucadi maMDalomAM atideza - spaSTa che. * x - have sarvAgaMtarAdi maMDalanA AyAmAdi kahe che - * sUtra-234 - bhagavana / savascitara caMdramaMDalanI laMbAI-pahoLAI keTalI che , paridhi keTalI kahI che? gautama! 99,640 yojana laMbAI-pahoLAI che ane paridhi 3,15,089 yojanathI kaMIka vizeSAdhika kahI che. anvetara anaMtaranI te ja pUrvavatu pRcchA. gautama! 99,31ra yojana ane eka yojananA 51 bhAga ane ekasaThIyA bhAgane sAta bhAge chedIne eka cUrNikA bhAga [9,31ra- pa1/1 //al dbhAI-pahoLAI, 3,15,319 yojanathI kaMIka vizeSa paridhi che. abhyatara tRtIyamAM cAvata kahela che ? gautama 9,785 yojana ane yojananA 11 bhAga ane ekasaThIyA bhAganI 2 cUrNikA bhAga [9,285 //9 laMbAI-pahoLAI che ane 3,15,549 yojanathI kaMIka vizeSAdhika paridhi kahelI che. e pramANe A upAyathI niSkramaNa karato caMdra cAvatu saMkramaNa karato 112 jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 karato boMtare-bhoMtare yojana ane eka caujananA 51, yaujananA ekasaThIyA bhAganAdha / cUrNikA bhAga. eka eka maMDalamAM viEbha vRddhine vadhAratAvadhAratA 30-3 yojana paridhi vRddhine vadhAratA-vadhAratA sarva bAhya maMDalane saMkramita thaIne cara care che - gati kare che. bhagavAna ! sarva bAhya caMdramaMDalamAM keTalI laMbAI ane pahoLAI che ? keTalI paridhi kahI che? gautamAM 1,00,660 yojana laMbAI-pahoLAI che ane 3,18,315 yojananI paridhi . bAhya anaMtara maMDalano prasta - gautama! 1,00,587 yojana ane eka yojanA 4 bhAga, ekarUThIyA bhAganA 6, cUrNikA bhAga laMbAI-pahoLAI che ane paridhi - 3,18,085 yojana che. bhagavana / bAhya tRtiya caMdramaMDala? - gautama 1,00,514 yojana ane eka yojananA 19 bhAga ane ekasaThIyA bhAganA "/ cUrNikA bhAga [1,00,514- 1/1 6/] laMbAIpahoLAI che. 3,17,85ya yojana paridhi che. e pramANe A upAyathI praveza karato caMdra cAvatuM saMkramaNa karato-karato boMtera-botera yojana ane eka yojananA pa1/1 bhAga, ekasaThIyA bhAganA V, cUrNikA bhANa, eka eka maMDalamAM virkabha vRddhithI ghaTADatAM-ghaTADatAM 30-3 yojananI paridhi vRddhithI ghaTADatAM-ghaTADatAM savasviMtara maMDalamAM upasaMkramita thaIne cAra care che. * vivecana-274 : bhagavad savavyaMtara caMdramaMDalanI laMbAI-pahoLAI ane paridhi keTalI kahI che? [sUtrArthamAM jaNAvyA mujaba badhuM samajI levuM.] baMnenI upapati ahIM paNa sUryamaMDalAdhikAramAM dazarvilI che. have bIjuM - atyaMtara anaMtara, te ja prazna je savaciMtara maMDalamAM che, te karavo. [uttara sUtra kAryavata che.] te A rIte - eka maMDalathI caMdramAM bIjA maMDalamAM saMkramaNa karato 36-51 yojana ane * caNikA bhAgane choDIne saMkramaNa kare che. bIjo caMdramAM paNa teTalAM ja yojano choDIne saMkramaNa kare che, baMnenA mIlanathI thAya che - 32 yojano ane eka yojananA 510 ane 15 caNikA bhAga bIjA maMDalamAM viThaMbha-AyAma vicAraNAmAM adhikapaNAthI prApya che. te pUrva maMDala rAzimAM umeratA thAya che, yayokta bIjA maMDalanI laMbAI-pahoLAI Ave ane 3,00,31hyI kaMIka vizeSa paridhi bIjA maMDalanI kahelI che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 113 upapati A rIte - pahelA maMDalanI paridhimAM 2 yojanAdi paridhimAM 130 yojana umeratA cokta pramANa Ave. dhe trIjuM - atyaMtara trIjA caMdra maMDalamAM yAvatu padathI "caMdra maMDala keTalI laMbAI-pahoLAIthI ane paridhithI kahela che," tema grahaNa karavuM. uttara sUtra sUitrArtha mujaba jANavuM te A rIte - bIjA maMDalanI rAzimAM 3ra yojana ane eka yojananA 511 bhAga ane 1-cUrNikA bhAga umeratAM cokta pramANa ANavuM. 3,15,549 yojanAdi paridhi che, A pUrvamaMDala paridhi rAzimAM 230 yojana adhika umerIne upapati karavI. have caturthamaMDala AdimAM atideza-pUrvavat. nikramaNa karato caMdra cAvatu padathI "vivakSita maMDalathI tenI pachInA maMDalamAM" ema levuM, saMkramaNa karato-karato ItyAdi badhuM sUtrArthavat ane pUrvokta jANavuM - x - e rIte - sarva bAhyamaMDalamAM saMkramIne cAra care che. have pazcAtupUrvIthI pUche che - bhagavad ! sarvabAhya caMdramaMDalanI laMbAI, pahoLAI ane paridhi keTalI kahelI che ? gautama ! 1,00,660 yojana laMbAI-pahoLAI che. upapati A che - jaMbUdvIpa lAkha yojana che, tenI baMne bAju - pratyekamAM 130 yojana che, baMnenA mIlanathI 660 yojana thAya. teca eka lAkhamAM A 660 umeratA caNokta 1,00,660 Ave. 3,18,315 yojana paridhi che. tenI upapatti - jaMbUdvIpanI paridhimAM 660 umeravAmAM AvatAM cokta mAna Ave. have dvitIya bAhyAnAra dvitIya maMDala prazna AlApaka to pUrvavat che. uttara sUtramAM gautama ! 1,00,583 [ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM laMbAI-pahoLAI che. tenI upapatti - pUrva rAzimAMthI 3ra-pa61 bhANa yojanAdi laI levA. 3,18,085 yojana paridhi, sarvabAhya maMDala paridhimAM 230 yojana bAda karatAM cokta mAnA Ave. have trIjuM - bAhya tRtiya maMDala - bhagavat ! caMdramaMDala, sarva praznasUra jANavuM. uttarasUjha - simAryavatI ukta laMbAI-pahoLAImAM saMgati A rIte - dvitIya maMDala rAzimAMthI 32 yojanAdi sazine dUra karIne karavuM. paridhi - 3,17,855 yojana che. tenI upapatti, pUrva sazimAMthI 230 bAda karo. he caturtha maMDalAdimAM atideza kahe che - ive cha7 ItyAdi pUrvavat. pravezato caMdra, yAvat padathI "vivakSita maMDalathI pachInA maMDalamAM" grahaNa karavuM. saMkramaNa karato-karato botera-botera yojana ane ekAvana-ekAvana ekasaThAMza bhAga tathA 1/3 bhAga ekaika maMDalamAM vikhaMbha vRddhine 2i7/8] 114 jaMbUdvIpaprAptiupAMgasUtra * saTIka anuvAda/3 ghaTADato-ghaTADato 230-23 yojana paridhine ghaTADato-ghaTADato sarvAtyaMtara maMDalamAM saMkramaNa karIne cAra care che. have muhUrta gati prarUpaNA kare che- * sUtra-275 - bhagavanA jyAre caMdra savansiMtaramaMDalane upasaMkramita thaIne cAra care che, tyAre eka-eka muhartAzI keTalAM kSetramAM jAya che? gautama! pa073 yojana ane 9944ne 13,75 vaDe bhAMgatA prApta saMkhyA jeTalA yojanA kSetramAM jAya che. tyAre ahIM rahela manuSyone 47,263 yojana ane eka yojananA ra1 bhAganI dUrIthI caMdra daSTigocara thAya che.. 'bhagavana! jyAre caMdra abhyatara anaMtara maMDalamAM saMkramita thaIne cAra care che cAvatu keTalA kSetramAM jAya che? gautama / pa77 yojana ane 3674ne 13,75 vaDe chedIne prApta saMkhyA jeTalA yojanA kSetramAM jAya che. bhagavAna ! jyAre caMdra atyaMtara tRtiya maMDala upasaMkramita thaIne cAra care che, tyAre eka eka mahatamAM keTalAM kSetramAM gati kare che? gautama! pa080 yojana ane 13319 ne 13,75 vaDe chedatAM prApta saMkhyA jeTalA yojanA kSetramAM jAya che. ( A pramANe A upAya vaDe niSkrimaNa karato caMdra tenI pachInA maMDalathI yAva4 saMkrama karato 3nyojana ane 6655 ne 14,05 vaDe chedIne prApta saMkhyA jeTalA yojana ekaika maMDalamAM muhUrta gatinI vRddhi karato karato sava bAhya maMDalamAM upasaMkramita thaIne cAra care ce. bhagavanuM ! yAre caMdra sarva bAhya maMDalamAM upaIkamita thaIne cAra care che, tyAre eka eka muhUrtamAM keTalAM ho jAya che ? gautama ! te pa1raya yojana ane 60 ne 13,75 vaDe chedIne prApta saMkhyA jeTalAM yojanA kSetramAM jAya che. tyAre ahIM rahela manuSyone 31,831 yojananI dUrI upara caMdra zIgha daSTigocara thAya che. bhagavAna ! jyAre bAhya anaMtara maMDalamAM gati kare che, tyAre ItyAdi prazna pUrvavatuM. gautamAM 511 yojana ane 116ne 13,75 vaDe chedIne prApta saMkhyA jeTalAM yojanA kSetramAM gati kare che. bhagavan! jyAre bAhya trIja maMDalamAM - prazna. gautama 5118 yojanA ane 14pane 13,75 vaDe chedIne prApta saMkhyA jeTalAM yojana mAM gati kare che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 e pramANe A upAya vaDe yAvatuM saMkramaNa karato-karato traNa-traNa yojanA ane 6655 ne 13,35 vaDe chedIne prApta saMkhyA jeTalAM yojana phrotramAM eka eka maMDalamAM mahattvagatine ghaTADatAM-ghaTADatAM sarva atyaMtara maMDalamAM upasaMkramita thaI cAra care che. * vivecana-275 : bhagavanA caMdra sava[gaMtara maMDalamAM upalaMkramita thaIne cAra care che, tyAre ekaika muhUrtathI keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama ! 50p3 yojana [ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM.. have pacha93 yojanAdi gati parimANa lAvavA mATe pahelAM savavyaMtara maMDala paridhi, yojana-3,15,089 rUpa che, tene 221 vaDe guNatA Avaze - 6,96,34,669, ukta rAzine 13,325 vaDe bhAga detAM prApta thaze - Yo93 ane zo raheze - 3344. cheda zazi raheze 13,35. [zaMkA] jo maMDala paridhi tera hajAra Adi bhAjaka rAzi vaDe bhAjya che, to zA mATe 221 vaDe maMDala paridhine guNIe chIe ? | (samAdhAna caMdrano maMDala pUraNakALa 72 - 2/rara1 muhUrta che. AnI bhAvanA A che - caMdrano muhUrta bhAga gati avasare dhAraNa karAze. muhUrtane savarNanArthe 221 vaDe guNIne 23-aMza umeratAM thaze 13,725. tethI samabhAga lAvavAne mATe maMDalanA 221 vaDe guNavAnuM saMgata ja che. ahIM Avo bhAva che - jema sUrya 60 mahad vaDe maMDalane zIdha gatitva ane laghu vimAnagAmItvathI samApta kare che tathA caMdra 62 - 23rara1 bhAga vaDe maMDalane maMdagativathI ane guravimAnagAmitvathI pUrita kare che, te maMDalapUrti kALathI maMDala paridhi vaDe bhakata thaIne muhUrta gatine sarvasaMmata thaIne Ape che. kahe che - 221 bhAga karaNamAM zuM bIja che? samAdhAna - maMDalakAla lAvavA mATe A ja chedAzine sama karavAthI, maMDalakAla nirUpaNArthe A mAzi che - jo 1368 vaDe sakala yugavarti vaDe, ardhvamaMDalathI 1830 ahorAtra prApta thAya che. to be ardha maMDalo vaDe arthAtu eka maMDalathI keTalAM ahorama Ave ? traNa zazi sthApanA * 1768/1830/2. ahIM satya zazi vaDe dvika lakSaNathI madhya rAzi 1830 rU5 guNavAthI Ave 3660. temAM Adha zazi 1768 vaDe bhAga devAtA prApta be ahorAtra che, ane zeSa rahe che - 124. eka ahorAkanA 3o-muhUrto hoya che, tethI tene 30 vaDe guNavAthI Avaze - 390. tene 1768 vaDe bhAMgatA be muharta Avaze ane zeSa vadhaze - 184. have chedha chedaka sazi - 18/1368 ne ATha vaDe bhAMgatA Avaze - chedha sazi-23 ane chedakAzi, Avaze-221. tethI rara1 have tenI dRSTipatha prAptatA kahe che - 116 jaMbUDhIprAptiupAMgasUtra - saTIka anuvAda/3 tyAre ahIM rahela manuSyone 47,263 yojana ane 210 bhAga yojanathI caMdra daSTipathamAM jaldI Ave che. AnI upapatti sUryAdhikAramAM dekhADela hovA chatAM kaMIka vizeSa kahevA mATe jaNAve che . jema sUryanA savathiMtara maMDalamAM jaMbUdvIpa cakravAlanI paridhinA daza bhAga karIne daza vibhAga sudhI tApakSetra che, tema ahIM paNa prakAzotra eTaluM ja pUrvathI ane pazcimacI tenA aDadhe cA patha prAptanA parimANa Ave che. je 60 bhAgIkRta yojananA 1-bhAgAdhikava che, te saMpadAyagamya che. anyathA caMdrAdhikAramAM sAdhika 62-muhUrta pramANa maMDala pUrti kALanI cheda sazipaNAthI kahevA vaDe sUryAdhikAramAM vAcya 60 muhUrta pramANa maMDala pUrtikALa rUpa cheda zazinuM anupamadhamAna thAya. have bIjA maMDalamAM muhUrta gati kahe che - bhagavanuM che jyAre caMdra atyaMtara anaMtara bIjA maMDalamAM upasakramaNa karIne cAra care che. cAvatu padathI - "tyAre ekaika muhUrtathI" ema levuM. keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama ! 5o99 yojana [ItyAdi sUkAryava jANavuM.]. A sUtra pUrve bhAvitArtha che, ahIM pharI kahetA nathI. AnI upapatti - bIjA caMdramaMDalanI paridhinuM parimANa che - 3,15,319, tene rara1-vaDe gaNatAM Avaze - 6,96,85,4ra9. Ane 13,75 bhAgathI prApta thAya - 5o99 ane bAkI raheze - 3634 bhAga tethI pa037 - 38*/1325 thAya. have trIjuM maMDala kahe che - bhagavana! jyAre caMdra atyaMtara bIjA maMDalamAM upasaMkramita thaIne cAra care che, tyAre ekaika muhUrtathI keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama ! 5080 yojana [ItyAdi sUsArthavat jANavuM.. AnI upatti A pramANe - ahIM maMDalamAM paridhi - 3,15,549 che. tene 221 vaDe guNata - 6,97,36,329 saMkhyA Avaze. tene 13,725 vaDe bhAga devAtA prApta saMkhyA Avaze - 5080 ane zeSa raheze - 13,329. tethI ukta saMkhyA prApta thaze - 5080 - 1332935 have caturtha Adi maMDalamAM atideza kahe che - 4 - nIkaLato evo caMdra te vivakSita maMDala pachInA, yAvatuM zada vaDe maMDalathI tenI pachInA maMDalamAM saMkramaNa karato-karato traNa-traNa yojanA ane 6655 bhAga ekaika maMDalamAM muhUrtagatine vadhArato-vadhArato sarva bAhya maMDalamAM upasaMkramaNa karIne cAra care che. A kaI rIte jANavuM ? ema pUchatAM kahe che ke - praticaMdramaMDala paridhi vRddhi-230. Ane 13 hajAra Adi zazi vaDe bhAga karAtA prApta saMkhyA 3-yojana ane zeSa rahe-9655. tethI Avaze, 3 - 6655 1325 have pazcAtupUrvIthI pUche che - nayA Adi. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/275 117 bhagavan ! jyAre caMdra sarvabAhya maMDalamAM upasaMkrama karIne cAra care che, tyAre ekaika muhUrtathI keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama ! 5125 yojana ane 6990 bhAga jAya che. maMDalane 13,725 vaDe vibhAga karatAM Ave che. AnI upapatti - A maMDalamAM paridhi parimANa - 3,18,315 che. tene 221 vaDe guNavAmAM Ave che. tethI Avaze 7,03,47,615. A saMkhyAne 13,725 vaDe bhAMgavAmAM AvatA - prApta saMkhyA thaze - 5125, zeSa bhAga raheze - 6990 arthAt 5125 - 6990/13725 have A maMDalamAM dRSTipatha prAptatA kahe che - tyAre - sarva bAhyamaMDala caraNakALamAM ahIM rahela manuSyone 31,831 yojanathI caMdra dRSTipathamAM zIghra Ave che. ahIM sUryAdhikArokta 3/60 bhAga, ema adhika maMtavya che. upapatti pUrvavat. have bIjuM maMDala - navA huM ItyAdi. bhagavan ! jyAre sarva bAhyAnaMtara dvitIya ItyAdi prazna pUrvavat gautama! 5121 yojana ane 11060 bhAga jAya che. maMDalane 13,725 vaDe chedIne thokta saMkhyA Ave. AnI upatti A pramANe che - ahIM maMDalamAM paridhi 3,18,095 che. tene 221 vaDe guNatAM Avaze - 7,02,96,785. Ane 13,725 vaDe bhAga detA prApta saMkhyA Avaze :- 5121 11060/13725 have trIjuM maMDala - navA f ItyAdi. gautama ! 5118 yojana ane 1405 bhAga jAya che. maMDalane 13,725 vaDe chaMdatA yathokta saMkhyA Avaze. AnI u5patti - ahIM maMDalamAM paridhi pramANa - 3,17,855 che, tene 221 vaDe guNatAM Avaze - 7,02,45,955. tene 13,725 vaDe bhAMgatA prApta thaze - 5118 ane zeSa-1405 raheze. have caturthAdi maMDalomAM atideza kahe che - A upAya vaDe cAvat zabdathI pravezato caMdra tenA pachInA maMDalathI tenI pachInA maMDalamAM, saMkramaNa karato-karato 3-yojana ane 655 bhAga ekaika maMDalamAM muhUrtagatine ghaTADato-ghaTADato sarva atyaMtara maMDalamAM saMkramaNa karato cAra care che. - X - ahIM sarvAtyaMtara ane sarvabAhya caMdramaMDalanI dRSTipatha prAptatA darzAvI che, bAkInA maMDalomAM to te A AgamamAM, caMdraprApti AdimAM ke pUrve paNa koIe dekhADela nathI, tethI ahIM paNa kahetA nathI. have nakSatra adhikAra kahe che, temAM ATha hAro che jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 (1) maMDalakSetra cAra prarUpaNA, (2) atyaMtarAdi maMDala sthAyI aThThAvIza nakSatronI paraspara aMtara nirUpaNA, (3) nakSatra vimAnonI laMbAI AdinI nirUpaNA, (4) maMDala saMkhyA prarUpaNA, (5) nakSatra maMDalonuM meruthI abAdhA nirUpaNa, (6) tenuM ja laMbAI AdinuM nirupaNa, (7) muhUrta gati pramANa nirUpaNa, (8) nakSatra maMDalonuM caMdra maMDala vaDe samavatAra nirUpaNa. [A pramANe ATha dvAra che.] temAM AdimAM maMDalasaMkhyA prarUpaNAno prazna - 114 - sUtra-276 : bhagavan ! nakSatra maMDalo keTalAM kahelA che ? gautama ! Aha nakSatra maMDalo kahelA che. jaMbudvIpa dvIpamAM keTalA kSetranA avagAhana karyA pachI keTalAM nakSatra maMDalo che tema kahyuM che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpamAM 180 yojana kSetra avagAhyA pachI ahIM be nakSatramaMDala kahelAM che. bhagavan ! lavaNasamudramAM keTaluM kSetra avagAhana karyA pachI, keTalAM nakSatra maMDalo kahelAM che ? gautama ! lavaNasamudramAM 330 yojana kSetra avagAhyA pachI, ahIM cha nakSatra maMDalo kahelA che. A pramANe badhAM maLIne jaMbudvIpa dvIpamAM ane lavaNa samudramAM ATha nakSatra maMDalo hoya che, tema kahela che. bhagavan ! sAiMtara nakSatra maMDalathI keTalA abAdhA aMtare sarvabAhya nakSatramaMDala hoya che, tema kahela che? gautama ! satyaMtara nakSatra maMDalI 510 yojananA abAdhA aMtare sarvabAhya nakSatra maMDala kahela che. bhagavan ! eka nakSatra maMDalathI bIjA nakSatra maMDalanuM A keTaluM abAdhA aMtara che, tema kahela che ? gautama ! eka nakSatra maMDalathI bIjA nakSatra maMDalanuM abAdhA aMtara be yojana hovAnuM kahela che. bhagavan ! nakSatra maMDala keTalI laMbAI-pahoLAIthI, keTalI paridhithI ane keTalAM bAhAthI kahela che. gautama ! nakSatra maMDala eka gAu lAMbu-pahoLuM che. tenAthI traNa guNAthI adhika paridhi che ane bAhalsa addhagAu kahela che. bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM meru parvatanI keTalI abAdhAthI - dUra satyaMtara nakSatramaMDala kahela che ? gautama ! meruthI 44,820 yojananA abAdhA AMtaratI savAiMtara nakSatra maMDala kahela che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/276 bhagavan ! jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI keTalI abAdhAthI sarvabAhya nakSatra maMDala kahela che ? 119 dUra - gautama! meruthI 45,330 yojananA abAdhA aMtare sarvabAhya nakSatra maMDala kahela che. bhagavan ! savAiMtara nakSatra maMDalanI laMbAI-pahoLAI keTalI che ? ane tenI paridhi keTalI che ? gautama! sAMtara nakSatra maMDalanI laMbAI-pahoLAI 99,640 yojana ane tenI paridhi kaMIka vizeSAdhika 3,15,089 yojana che bhagavan ! sabAhya nakSatra maMDalanI laMbAI-pahoLAI keTalI che? ane tenI paridhi keTalI che ? gautama ! sarvabAhya nakSatra maMDalanI laMbAI-pahoLAI 1,00,660 yojana ane paridhi 3,18,315 yojana che. bhagavan ! jyAre nakSatra satira maMDalane upasaMkramita thaIne cAra re che, tyAre eka eka muhUrtamAM keTalAM kSetra jAya che ? gautama! 5265 yojana ane 18,263 bhAgane 21,960 bhAga vaDe chedIne je ka Ave teTalA yojana kSetramAM jAya che. bhagavan ! jyAre nakSatra sarva bAhya maMDalamAM uparasaMkramita thaIne cAra cAre che, tyAre eka-eka muhUrtamAM keTalAM kSetra jAya che ? bhagavan ! jyAre nakSatra sarva bAhya maMDalamAM upasaMkramita thaIne cAra sare che, tyAre eka eka muhUrtamAM keTalAM kSetra jAya che ? gautama! te 5319 yojana ane 16,365 bhAgane 21,960 vaDe chaMdIne je aMka Ave teTalA yojana kSetramAM jAya che. bhagavan ! A ATha nakSatra maMDalo keTalA caMdramaMDalomAM samavastRta arthAt tabhUta thAya che ? gautama ! ATha caMdra maMDalomAM samavavRta thAya che, te A rIte - pahelAM caMdramaMDalamAM, trIjA, chaThThA, sAtamA, AThamA dazamA, agiyAramAM ane paMdaramAM caMdramaMDalamAM samavakRta thAya che. bhagavan ! eka-eka muhUrtamAM caMdra, maMDala paridhinA keTalAM so bhAgamAM jAya che? gautama ! je-je maMDala uparasaMkramita thaIne cAra sare che, te-te maMDala paridhinA 1768 bhAgane 1,09,800 bhAga vaDe chaMdatA je Ave teTalAM bhAga te maMDala paridhinA atikrame che. bhagavan ! ekaeka muhUrtamAM sUrya keTalA so bhAga jAya ? gautama ! je-je maMDalamAM uparasaMkramita thaIne cAra care che, te - te maMDala paridhinA 1830 bhAgane 1,09,800 vaDe chedatAM je aMka Ave teTalAM bhAga sUrya 120 eka eka muhUrtamAM jAya. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 bhagavan ! eka-eka muhUrtamAM nakSatra keTalA bhAga jAya ? gautama ! je-je maMDalamAM upasaMkramita thaI nakSatra cAra sare che te-te maMDala paridhimAM 1835 bhAga ane tene 1,09,800 vaDe chaMdatA je aMka Ave teTalA bhAgamAM nakSatra jAya. * viverAna-276 : bhagavan ! keTalAM nakSatra maMDalo kahelA che ? / gautama ! ATha nakSatra maMDalo kahelAM che. aThThAvIsa nakSatronA pratiniyata svasva maMDalomAM teTaluM ja saMcaraNa karavAthI Ama kahyuM che. je rIte AmAM saMcaraNa che, te rIte nirUpe che. - A ja vAta have kSetra vibhAgathI pUche che jaMbudvIpa dvIpamAM keTaluM kSetra avagAhyA pachI keTalAM nakSatra maMDalo kahelAM che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpamAM 180 yojana avagAhyA pachI, A aMtare be nakSatra maMDala kahelAM che. lavaNa samudramAM keTaluM avagAhyA pachI keTalAM nakSatra maMDalo kahelAM che? gautama! lavaNasamudramAM 330 yojana avagAhyA pachI A aMtaramAM cha nakSatra maMDalo kahelAM che. ahIM upasaMhAra vAkya vaDe ukta saMkhyAno saravALo kahe che - A pramANe badhAM maLIne jaMbUdvIpa dvIpamAM ane lavaNasamudramAM ATha nakSatra maMDalo hoya che, ema kahela che. have maMDala cAra-kSetra prarUpaNA kare che - bhagavan ! sarvAMtara nakSatramaMDalathI keTalI dUrI upara sarvabAhya nakSatra maMDala kahela che ? gautama ! 510 yojananI pharI upara sarvabAhya nakSatra maMDala kahela che. ukta sUtra nakSatranI jAti apekSAthI jANavuM, anyathA sarva atyaMtara maMDala sthAyI abhijitAdi bAra nakSatronA avasthita maMDalapaNAthI sarvabAhya maMDalano ja abhAva thAya. teno artha A che - "sarvatyaMtara nakSatra maMDala jAtithI sarvabAhya nakSatramaMDala jAti'' eTalI abAdhAthI kahevAyela che, ema jANavuM. have atyaMtarAdi maMDala sthAyI aThThAvIza nakSatronI paraspara aMtara nirUpaNA bhagavan ! nakSatra vimAnathI nakSatra vimAnanuM keTaluM abAdhA aMtara kahela che ? gautama ! be yojana. arthAt AThe maMDalomAM je-je maMDalamAM jeTalAM nakSatra vimAno che, tenA aMtaranuM bodhaka A sUtra che. jemake - abhijit nakSatra vimAnanuM ane zravaNanakSatra vimAnanuM paraspara aMtara be yojana che. paNa te sarvAbhyatarAdi maMDalonuM aMtara sUcaka nathI. anyathA nakSatra maMDalanA vakSyamANa caMdramaMDala samavatAra sUtra sAthe virodha Ave. have nakSatra vimAnanI laMbAI Adi prarUpaNA. bhagavan ! nakSatra maMDalanI laMbAI, pahoLAI, paridhi ane bAhalya-uMccAI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /236 121 122 jaMbUdvIpajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 keTalAM kahAM che ? gautama ! laMbAI-pahoLAI eka gAu ItyAdi badhuM sUtrArthavat jANavuM. have Ane ja merane AzrIne abAdhA prarUpaNA - bhagavad ! jaMbUDIpa dvIpamAM meru parvatathI keTale dUra savaciMtara nakSatra maMDala kahela che ? gautama ! 44,820 yojana abAdhAthI savathiMtara nakSatra maMDala che. upapati sUryAdhikAramAM nirUpita che. have bAhya maMDalanI abAdhAne pUche che - bhagavana ! jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI keTalI abAdhAthI sarva bAhya nakSatra maMDala kahela che? gautama 45,330 yojananI abAdhAthI sarvabAhya nakSatra maMDala kahela che. upapatti pUrvavatuM. have AnI laMbAI AdinuM nirUpaNa-pUrvavatuM. he sarva bAhya maMDalane pUche che - te pUrvavatuM. madhyanA che maMDalomAM caMdramaMDalAnusAra laMbAI, pahoLAI, paridhi kahevA. kemake AThe nakSatra maMDalo caMdra maMDalomAM samavatare che tema kahela che. have muhUrtagati dvAra kahe che - bhagavana ! jyAre nakSatra sarvavyaMtara maMDalamAM upasaMkramIne cAra care che, tyAre ekaika muhartathI keTalAM kSetramAM jAya che ? * x gautama! pa265 - 1826/1960 yojana. tenI upapati A pramANe che - A nakSatramaMDalakALa - 59 - 3/39 muharta che. A nakSatronA muhUrta bhANa gati avasaramAM vicArIzuM. A matAnusAra muhUrtagati vicArIe - temAM ahorAtranA 30-muhartA, temAM uparanA 29-muhUrto umerIe. tethI Ave pa9 muhUrto pachI savarNanArthe 367 vaDe guNIne uparanA 309 umerIe teyI thaze - 21,960, A pratimaMDala paridhinI chedakAzi che. temAM savavyaMtara maMDala paridhi 3,15,089 che. A yojana rU5 razi bhAgathI zazi vaDe bhAMgavAne 367 vaDe guNatA Avaze 11,56,39,663. A rAzine 21,960 vaDe bhAMgatA Avaze pa265 ane zeSa 18,263 bhAgo. ATalI sarvavyaMtara maMDalamAM abhijitAdi bAra nakSatronI muhUrtagati che, tema jANavuM. have bAhya nakSatra maMDalamAM muhUrtagati pUche che - bhagavad ! jyAre nakSatra sarvabAhyamaMDalamAM upasaMkramIne cAra care che, tyAre ekaika mahattathI keTalAM kSetramAM jAya ? gautama! 5319 yojanA ane 1635/1960 thAya. tenI upapati A rIte- A maMDalamAM paridhi 3,18,315 che. Ane 39 vaDe guNavAthI thaze - 11,68,21,605. A rAzine 21,960 vaDe bhAga detA - 531916365 bhAga thAya. ATalI sarvabAhya nakSatra maMDalamAM mRgazIrSa Adi AThe nakSatronI muhUrtagati che. e rIte savabhiMtara - sarvabAhya maMDalavartI nAmonI muhurtagati kahI. have nakSatra, tArAonI avasthita maMDalakavathI ane pratiniyata gatikatvathI avaziSTa cha maMDalomAM muhUrtagati parijJAna dukara che, tenA kAraNabhUta maMDala parijJAna karavA mATe nakSatramaMDalonA caMdramaMDalomAM samavatArano prazna kahe che - bhagavana ! A ATha nakSatra maMDalomAM keTalAM caMdramaMDalo samavatare che - cattabhavi pAme che ? arthAt caMdranakSatronA sAdhAraNamaMDala kyA che? bhagavaMte kahyuM - gautama ! ATha caMdramaMDalomAM samavatare che. te A pramANe - pahelAM caMdramaMDale paheluM naba maMDala. cAra kSetra saMcArI ane anavasthitayArI sarve jayotikomAM jaMbudvIpamAM 180 yojana avagAhya maMDala pravartanathI paheluM maMDala kahyuM. trIjA caMdra maMDalamAM bIjuM nakSatra maMDala Ave. A be maMDalo jaMbUdvIpamAM che, chaThuM caMdra maMDala lavaNa samudragata trIjA nakSatra maMDalamAM samavatare che tyAM ja rahela sAtamuM cothAmAM, AThamuM pAMcamAmAM, dazamuM chaThAmAM, agiyAramuM sAtamAMmAM ane paMdaramuM caMdra maMDala, AThamAM nakSatra maMDalamAM samavatAra thAya che. bAkInA dvitIyAdi sAta caMdramaMDala nakSatra sahita kahelA che. temAM pahelA caMdra maMDalamAM bAra nagamaMDalo che, te A pramANe - abhijita, zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSaka, pUrvAbhAdrapada, uttarA bhAdrapada, revatI, azvinI, bharaNI, pUrvA phAgunI, uttarAphAgunI ane svAti. bIjA caMdra maMDalamAM punarvasu ane maghA che. bIjA caMdra maMDalamAM kRtikA che. cothAmAM rohiNI ane citrA che. pAMcamAmAM vizAkhA, chaThAmAM anurAdhA, sAtamAmAM peThA. AThamAmAM mRgazira, Adra, puSya, AzleSA, mUla, hasta. pUrvASADhA ane uttarASADhA be tArA atyaMtarathI ane banne bAhyathI che. e pramANe sva-sva maMDalAvatAramAM caMdramaMDala paridhi anusAra pUrvokata rIte dvitiyAdi nakSatra maMDalonI muhartagati vicAravI. pratimaMDala caMdrAdinI yojanarUpa muhUrtagati kahI. have te ja pratimaMDala bhAgAtmaka muhUrtagatino prazna - bhagavanA ekaika muhartaNI caMdra keTalA so bhANa jAya che ? gautama! je-je maMDalamAM upasaMkramita thaI cAra care che, te-te maMDala saMbaMdhI paridhinA 1368 bhAgane maMDala paridhinA 1,09,800 vaDe chedIne jAya che. arthAta 13681,09,800. ahIM bhAvanA A che - ahIM pahelAthI caMdrano maMDalakALa nirUpavo, tyArapachI, te mujaba muhad gati parimANa kahevA. temAM maMDaLakALanI nirupaNArthe A birAzi - jo 1768 vaDe sakala yugavartI ardhamaMDala cakI be caMdranI apekSAthI pUrNamala vaDe 1830 ahorAtra thAya, to be ardhamaMDala vaDe arthAtu eka maMDalathI keTalAM mahorama thAya ? Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/236 123 1ra4. jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 traNa zazi sthApanA - 1368/183/2. ahIM aMtya sazi be vaDe madhyarAzine guNatAM thaze 3660. tene Adi zazi vaDe mAMgatA - 3660 1368 = 2 ahorAtra ane zeSa 124 raheze. temAM eka ahorAtramAM 30-muharta hoya tethI 30 vaDe guNatAM thaze 3820. tenA 1768thI bhAga detAM prApta be muharta ane chegha-chedaka rAzimAM pITha vaDe apavatanA karatAM Avaze - chedha sazi - 23 ane chedaka rAzi-221 thatu + 23/rara1 ATalA kALe be addha maMDala paripUrNa karIne care che. arthAt ATalA kALe paripUrNa eka maMDala caMdra care che. e pramANe caMdramaMDalakALa prarUpaNA che. have tenA anusAre muhUrta gati kahe che temAM je be ahorAtra che, tene muhUrtakaraNArthe 30 vaDe guNIe, tethI 60muhUrtA Ave. uparanA be muhUrta umeratAM 62-thAya. tene savarNanArthe 221 vaDe guNIe. guNIne uparanA aMzamAM 23 umerIe. tethI 13,35 Avaze. A eka maMDala kAlagata muhUrtI 221 bhAganuM parimANa che, tenA nirAzi karaNa karatAM - jo 13,35 vaDe 221 bhAgonA maMDalabhAga 1,09,800 thAya to 1muhUrtathI zuM Ave ? traNa mazinI sthApanA - 13,725/1,09,800/1. ahIM Adha zazi muhartagati 221 bhAga svarUpa che, tene savarNanArthe aMtyarAzi-1-ne 221 vaDe guNatAM Avaze221. tenA vaDe madhya rAzine guNIe, tethI Avaze - 2,42,65,800. tene 13,25 vaDe bhAga detA, prApta thaze - 1368. ATalA bhAga A ke te maMDalamAM caMdra eka muhafthI jAya che. arthAt A 28 nakSaNothI svagati vaDe, svakALa parimANa thakI kramazaH yAvatuM kSetra buddhi vaDe vyAkhyamAna saMbhave, tyAM sudhI eka ardhamaMDaLanI kalAnA karavI. ATalA pramANathI bIjuM adhamaMDala, bIjA 28 nakSatrathI te-te bhAga janita, ema evA pramANe buddhi parikalita eka maMDalano cheda jANavo - 1,09,800, tenI utpatti kaI rIte thAya, pUche to kahe che - ahIM traNa prakAre nakSatro che. te A - samakSetra, adhama, hayardhakSetra. ahIM jeTalA pramANa kSetra ahorAtra vaDe sUryathI jaNAya teTalAM pramANa caMdra sAthe yogamAM je nakSatro jAya che, te samae. HE - "ahorAtra pramita kSetra jemAM che, te samojha" evI vyutpatti kahI. te 15-che. te A pramANe - zravaNa, ghaniSThA, pUrvA bhAdrapadA, revatI, azvinI, kRtikA, mRgazirSa, puSya, maghA, pUrvA phAgunI, hasta, citrA, anurAdhA, mUla, pUvaSiADhA. jeTalA addha ahorAtra pramita kSetrano caMdra sAthe yoga kare che, teTalAM AIphona nAgo. ardha - "ardhapramANa kSetra jemAM che. te akSatra', evI vyutpatti che. te A pramANe - zatabhiSA, bharaNI, AdrA, AzleSA, svAti, jyeSThA. bIjuM ardha jene che te yaI arthAt sArdha. ardha vaDe adhika kSotra ahorAtra pramita caMdra yogya hoya te huyadhakSetra. tevA nakSatro cha che, te A pramANe - uttarAbhAdrapada, uttarAphAgunI, uttarASADhA, rohiNI, punarvasu, vizAkhA. temAM ahIM sImA parimANa ciMtAmAM ahorAtrane 67 bhAgIkRta kalAvAmAM Ave che, e rIte samakSogonA pratyekanA 63 bhAga kApavAmAM Ave che. ardha phomavALAnA 33 ane hacaddha phonanA 100 ane ardha adhika che. abhijita nakSatranA ekavIsa-saDasaTha bhAgo, samakSetra nakSatranA paMdara-saDasaTha bhAgo. A 67 ne 15 vaDe guNIe, to Avaze - 1005. adhoganA 6 tethI 33 ne 6 vaDe guNatAM Ave - 201. hayardha kSetranA-6, tethI 10olne 6 thI guNatAM - 603. abhijita nakSatra-21. tethI sarvasaMkhyAyI - 1oo5 + 201 + 603 + 21, badhAM maLIne 1830 bhAga thAya. ATalAM bhAga parimANa eka ardhamaMDala, ATaluM ja bIjuM che. tethI-1830ne 2 vaDe guNatAM thase 3660. ekaika ahorAmAM jo 30 muddata che, e pratyekane 3660 bhAgomAM 30 bhAganI kalAnAmAM 30 vaDe guNIe. to 1,09,800nI saMkhyA Avaze. e pramANe maMDala cheda parimANa kahyuM. [zaMkA jeTalAM nabo je maMDala sthAyI hoya, temAM te maMDalomAM caMdrAdiyoga yogya maMDala bhANa sthApana yuti yukta che paNa badhAM maMDalomAM badhAmAM bhAga kalAnA yogya nathI ? [samAdhAna] nakSatrono caMdrAdi vaDe yoga niyata divase niyata deze ke niyata veLAmAM ja thato nathI, paraMtu aniyata divasAdimAM thAya che. tethI te-te maMDalomAM tete nakSatra saMbaMdhI sImA viThaMbhamAM caMdrAdi prAptimAM yoga thAya che. maMDala cheda ane sImA virkabhAdimAM sAta yojana che. have sUryanI bhAgatmika gati vize prazna kare che - bhagavad ! ekaika muhartathI sUrya keTalA so bhAga jAya che ? gautama ! je-je maMDalane upasaMkramIne cAra care che, te-te maMDalasaMbaMdhI paridhinA 1830 bhAga jAya che, tyAre 1,09,800 vaDe chede che. A kaI rIte jANavuM ? airAzika karaNathI jANavuM. te A rIte - 60 muhUrta vaDe 1,09,800 maMDala bhAgo prApta thAya che, to eka muhUrta vaDe keTalA bhAgo prApta thAya ? traNa mazinI sthApanA A rIte - 60/1,09,800/1. ahIM tya sazi vaDe madhyarAzine gaNavAmAM Ave to - 1,09,800 x 1 = 1,09,800 ja Avaze. pachI tene AdharAzi 60 vaDe bhAga devAtA - prApta thaze 1co3. ATalo bhAga maMDalano sUrya ekaika muhUrtathI jAya che. have nakSaNonI bhAgAmikA gatino prazna - pragnaga sugama che. uttara sUtramAM Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /236 15 126 - gautamAM jyAre-jayAre pota-potAnA pratiniyata maMDalane upasaMkramita thaIne cAra care che, te-te potAnA maMDala saMbaMdhI paridhithI 1835 yojana jAya che. te maMDalane 1,09,8eo vaDe chedIne. ahIM paNa prathamathI maMDalakALa nirUpaNaya che. pachI tenA-tenA anusAra mahatagati parimANa bhAvanA che. temAM maMDala kALa pramANa vicAraNAmAM A aizika - jo 1835 vaDe sakalayugavartI ardhamaMDala vaDe bIjA aThThAvIza nakSatranI apekSAthI athati pUrNa maMDala vaDe 1830 ahorAtra prApta thAya che, to be ardhamaMDalo vaDe arthAt eka paripUrNa maMDala vaDe zuM prApta thAya che ? traNa mazinI sthApanA- 1835/1830/2. ahIM aMtyAzi-ra-vaDe, madhyarAzine guNatA - 1830 x 2 = 3660 thAya. tene Adha zazi 1835 vaDe bhAga detA 13660 - 1835thI 1-ahorAtra Avaze ane zeSa raheze-1825. tethI muhUrta lAvavAne mATe A saMkhyAne 30 vaDe guNatA Avaze - 54,50, tene 1835 bhAgathI mAMgatA prApta thaze-29. zeSa chedha-chedAzi raheze - 1535 - 1835. ukta rAzine pa-vaDe apavartanA karatAM uparanI zazi raheze - 307 ane chedakarAzi raheze - 363. arthAta - 30/tethI Avela-1-ahorAtra ane eka ahorAmanA ra9-muhUrtI ane eka muhUrtanA 30367 bhAga thaze. tethI 129 - 3oja63 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 tenA karatAM caMdro maMdagatika che. kemake ekaika muhUrtamAM 768 bhAga pramANa AkramaNathI kahela che. graho to vakAnuvakAdi gati bhAvathI aniyata gatika che, tethI temanI maMDalAdi vicAraNA nathI ke gati prarUpaNA paNa nathI. tArAo paNa avasthita maMDalakapaNe hovAthI caMdrAdi sAthe yoga abhAva ane ciMtanathI kaMDalAdi prarUpaNA karI nathI. have sUryanA ugavAne ane astane AzrIne ghaNAM mithyAabhiniviSya buddhika vipatipanna che, tethI vipatipatine dUra karavAne mATe prazna karatAM kahe che - * sUtra-237 : bhagavan! bhUdvIpa hIpamAM sUryo (1) uttarapUrvamAM udita thaIne pazcimadakSiNamAM rata thAya che ? () pazcimadakSiNamAM udita thaIne dakSiNa pazcimamAM te baMne sUryo ad pAme che ? (3) dakSiNa pazcimamAM udita thaIne te baMne sUryo pazcima-uttaramAM jaIne asta pAme che ? (4) pazcima-uttaramAM udita thaIne, te baMne sUryo uttara pUrvamAM jaIne asta pAme che ? hA, gautama! jema bhagavatIjI sUtranA pAMcamAM zatakanA pahelA udezamAM cAvatu tyAM utsarpiNI nathI, avasthita kALamAM kahela che. he AyuSyamAnuM zramaNA jaMbUdvIpa prajJapti upAMga aMtargata prastuta sUrya-prajJAti sUirya saMbaMdhI varNano vastu ahIM saMkSepathI samApta thAya che. bhagavana! jaMbUdvIpa hIpamAM caMdramAM uttarapUrvamAM udita thaI, pUrva-dakSiNamAM asta pAme che 1 ItyAdi vakatavyatA sUryanI vakatavyatA mujaba, jema [bhagavatIjI sUtranA dazamAM uddezamAM "cAvatuM avasthita che, te kALamAM kahela che" - sudhI neg. ' he AyuSyamAna zramaNa ! A jaMbUdvIpa prajJaptimAM (caMdra varNano saMkSepathI samApta thAya che.. * vivecana-277 : bhagavanA jaMbUdvIpa dvIpamAM be sUryo - baMne jaMbUdvIpamAM ja che, tevo bhAva che. [ahIM cAra prazno mUkela che.] uttara-pUrva, uttaranA nIkaTatvathI prAcIna-pUrva. pUrvanA pratyAsajJatvathI udIcInaprAcIna arthAt uttara-pUrva. diaMtaranA kSetra dipha apekSAthI uttarapUrvamAM arthAt IzAna khUNAmAM. udgatya - pUrvavideha apekSAthI udayane prApta, pachI pUrva-dakSiNa diaMtamAM pUrva-dakSiNa athavuM anikhUNAmAM mArI chata: kramathI astane pAme che, artha thaze. dhe AnA anusAra muhamati parimANa vicArIe, temAM ahoramamAM 30muhUrto, temAM uparanA 29 muhUrto umerIe, tethI thaze palmamuhartA, pachI tene savarNanArthe 360 vaDe guNavAmAM Ave, guNIne uparitana 309 umerIe, tenAthI 21,960 Avaze. pachI airAzika- jo muhUrtagata 367 bhAgone 21,960 bhAgo vaDe 1,09,800 maMDala bhAgo prApta thAya, to 1-muhartathI keTalAM prApta thAya ? ahIM trisazi sthApanA - 1,960/1,09,800/1. ahIM AdharAzi muhartagata 360 bhAgarUpa che, tethI aMtya sazi vaDe 367 thaze. kemake 363x 1 = 363. tene madhyarAzirUpa 1,09,800 vaDe guNatAM 1,09,800 X 363 = 4,02,96,6oo Avaze. tene Adha zazi-21,960 vaDe bhAMgatA prApta saMkhyA thaze - 1835. ATalA bhAgathI nakSatra pratimuhUrtamAM jAya che. A bhAgAtmaka gati vicAraNA caMdrAdi gaNanA yathottara gati zIutvamAM saprayojana che. te A rIte - badhAM karatAM nabo zIghagati che. maMDalanA ukata bhAgIkR6 1835 bhAgonA eka muhUrtamAM AkramaNathI kahyuM. tenAthI maMdagatika sUryo che. ekaika muhUrtamAM 1830 bhAga pramANa AkramaNathI kahela che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 128 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 A udaya ane asta draSTralokanI vivakSAthI jANavo. tethI kahe che - jenA adezya hovA chatAM, te baMne dezya dekhAya. te temano udaya thayo, ema vyavahAra karAya che. je dezya hoya, pachI te baMne adezya dekhAya, tyAre teno 'asta thayo' tevo vyavahAra karAya che. e pramANe aniyata udaya ane asta kahyA. bharatAdi kSetranI apekSAthI pUrva-dakSiNamAM udaya pAmIne dakSiNa-pazcimamAM asta pAme che. tyAM paNa dakSiNa-pazcimamAM pazcima videhanI apekSAthI ugIne pazcimauttaramAM arthAt vAyavya khUmAmAM asta pAme che. tyAM paNa vAyavyamAM airAvatAdi kSetra apekSAthI ugIne uttara-pUrvamAM arthAt IzAna khUNAmAM asta pAme. ( A pramANe baMne sUryonI udaya vidhi kahI. vizeSathI vaLI A pramANe kahe che je eka sUrya agnikhUNAmAM udita thAya che, tyAM ugIne bharatAdi meru dakSiNavartI kSetrane prakAzita kare che. tyAre bIjo paNa vAyavya khUNAmAM udita thaIne meranI uttara dizAvartI airAvatAdi kSetrane prakAzita kare che ane bhAratano sUrya maMDalabhAmyathI bhramaNa karato naita khUNAmAM udita thaIne pazcima mahAvidehane prakAzita kare che, airAvatIya paNa IzAnamAM ugIne pUrva videhane prakAzita kare che, pachI A pUrvavideha prakAzaka dakSiNa pUrvamAM bharatAdi kSetranI apekSAthI udayane kahyo. pazcima videha prakAzaka paNa pazcima uttaramAM aivata Adi kSetranI apekSAthI udayane pAme che. ahIM IzAna Adi dizAvyavahAra methI jANavo, anyathA bharata Adi lokonA sva-sva sUryodaya dizA pUrvadikSaNomAM agni Adi koNano vyavahAra prApta na thAya.. e pramANe prazna karAtAM bhagavaMte kahyuM - hA, A uttara avyaya-abhyapagamArthe che. tethI he gautama ! ahIM je pramANe te prazna kare che, te pramANe ja che. AnA vaDe sUryanI tIrdi dizAmAM gati kahI che. * x * x * tethI jeo mAne che ke - sUrya pazcima samudramAM pravezIne pAtAlamAM jaIne pharI pUrva-samudramAM udita thAya che, ItyAdi mata niSedhyo. bdha sUtrakArazrIe graMtha gauravanA bhayathI atideza vAkya kahe che - je pramANe [bhagavatIjInA pahelAM zatakanA pahelA uddezakamAM kahyuM, te pramANe ahIM kahevuM. kyAM sudhI kahevuM - yAvatu ahIM utsarpiNI nathI ke avasarpiNI nathI, paNa tyAM avasthita kALa kahelo che." sUtra A pramANe che - bhagavatu ! jyAre jaMbadvIpa dvIpamAM dakSiNAddhamAM divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa divasa hoya che, jyAre uttarArdhamAM divasa hoya che, tyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI pUrvamAM-pazcimamAM zuM rAtri hoya che ? [tema mAnavuM ?] hA, gautama ! jyAre jaMbudvIpa dvIpanA dakSiNArdhamAM divasa hoya che tyAre cAvatu pazcimamAM rAtri hoya che. bhagavan! jyAre jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI pUrvamAM divasa hoya che, tyAre pazcimamAM paNa divasa hoya che ane jyAre pazcimamAM divasa hoya che, tyAre jaMbadvIpa dvIpamAM meru parvatanI uttare ane dakSiNe zuM rAtri hoya che ? hA, gautama ! jyAre jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI pUrve divasa hoya che cAvat dakSiNamAM satri hoya che. bhagavanjyAre jaMbUDhIpadvIpanA dakSiNAddhamAM utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM utkRSTa aDhAra muhartano divasa hoya che, jyAre uttarArdhamAM utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa hoya che, tyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM merunI pUrva ane pazcimamAM jaghanyA bAra muhartanI rAtri hoya che zuM ? hA, gautama! jyAre dakSiNa-uttaramAM aDhAra divasano utkRSTa divasa hoya tyAre yAvatu pUrva-pazcime bAra muhUrtanI rAtri hoya che. bhagavatu jyAre dakSiNa-uttaramAM aDhAra divasano utkRSTa divasa hoya tyAre cAvat pUrva-pazcime bAra muhUrtanI rAtri hoya che. bhagavan! jyAre jaMbUDhIpadvIpanA meru parvatanI pUrve utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa hoya che sAvat tyAre jaMbUDhIpadvIpanI dakSiNamAM sAvat bAra muhUrtanI rAtri hoya che. bhagavana! jyAre jaMbadvIpa dvIpanA dakSiNAddhamAM aDhAra muhurta anaMtara divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM aDhAra muhUrta anaMtara divasa hoya che. jyAre uttarAddhamAM aDhAra muhadno divasa hoya che, tyAre jaMbUdvIpa dvIpanA meranI pUrve sAtireka bAra muhUrtanI rAtri hoya che ? hA, gautama ! jyAre jaMbUdvIpamAM cAvat zani hoya. bhagavad ! jyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI pUrve aDhAra muhUrtAnAra divasa hoya che, tyAre pazcimamAM paNa aDhAra muhartAntarano divasa hoya che ane jyAre pazcimamAM aDhAra muhartAntarano divasa hoya che, tyAre jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttare ane dakSiNe sAtireka bAra muhUrtanI rAtri hoya che. e pramANe A kramathI kahevuM ke - sattara muhUd divasa-tera muhUrtanI rAtri, sattara muhUtAirano divasa-sAtireka tera muhUrtanI rAtri. soLa muhartano divasa - cauda muhUrtanI rAtri, soLa muhUtattirano divasasAtireka cauda muhUrtanI sami. paMdara muhUrtano divasa-paMdara muhUrtanI rAtri, paMdara muhUAntarano divasa - sAtireka paMdara muhUrtanI sami. - cauda muhUrtano divasa-soLa muhUrtanI rAtri, cauda muhUrtAntarano divasa-sAtireka soLa muhUrtanI sami. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 129 tera muhUrtano divasa-sattara muhUrtanI rAtri, tera muhurtAntarano divasa hoya, tyAre uttarAddhamAM paNa tema hoya, jyAre uttarArdhamAM bAra muhartano divasa hoya, tyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM meranI pUrva-pazcime utkRSTa aDhAra muhUrtanI rAtri hoya ? hA, gautama! e pramANe ja kahevuM. bhagavad ! jyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM merunI pUrve jaghanya bAra muhUrtano divasa hoya tyAre pazcimamAM paNa hoya, jyAre pazcimamAM bAra muhadno divasa hoya, tyAre . jaMbUDhIpadvIpamAM meranI uttare ane dakSiNe utkRSTa aDhAra muhartanI rAtri hoya che ? hA, gautama ! tema ja hoya che. bhagavana jyAre jaMbadvIpa dvIpanA dakSiNArdhamAM varSano prathama samaya hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa varSano prathama samaya hoya che. jayAre uttarArdhamAM varSano prathama samaya hoya che tyAre jaMbadvIpa dvIpanA mera parvatanI pUrva ane pazcimamAM paNa anaMtara puraskRta samayamAM varSAno prathama samaya hoya che ? hA, gautama ! tema ja hoya che. bhagavan! jyAre jaMbUlIpa dvIpamAM meru parvatanI pUrve varSano prathama samaya hoya che. tyAre pazcimamAM paNa varSano prathama samaya hoya che, jyAre pazcimamAM varSano prathama samaya hoya che, tyAre cAvatuM meru parvatanI uttara ane dakSiNe anaMtara pazcAt kRtva samayamAM varSano prathama samaya pratipanna thAya che ? hA, gautama! e pramANe ja pATha kahevo. e pramANe jema samaya vaDe varSAnA AlAvA kahyA. tema AvalikA vaDe paNa kahevA, AnApANa vaDe paNa, toka vaDe paNa, lava vaDe paNa, muharta vaDe paNa, ahorAtra vaDe paNa, pakSa vaDe paNa, mAsa vaDe paNa, Rtu vaDe paNa A badhAmAM jema samayano AlAvo kahyo, tema A badhAM AlAvAo kahI devA. bhagavad ! jyAre jaMbUDhIpadvIpamAM hemaMtaRtuno pahelo samaya thAya che. jema varSAno AlAvo kahyuM, tema hemaMtano paNa ane grImano paNa AlAvo kahevo. yAvatuM uttarArdhamAM e pramANe A traNe AlAvA kahevA. AnA bIsa AlAvAo kahevA. bhagavad ! jyAre jaMbUDhIpadvIpamAM merunA dakSiNArdhamAM paheluM ayana thAya che, tyAre uttarArdhamAM paNa paheluM ayana thAya che ItyAdi jema samaya vaDe AlAvA kahyA, tema ayana vaDe paNa kahevA yAvat anaMtara pazcAmRta samayamAM prathama ayana pratipanna thAya che. jema ayana vaDe AlAvo kahyo, tema saMvatsara vaDe paNa kahevo. yuga vaDe paNa, so varSa vaDe paNa, hajAra varSa vaDe paNa, lAkha varSa vaDe paNa, pUvaga vaDe paNa, pUrva vaDe paNa, kuTitAMga vaDe paNa, truTita vaDe paNa [ukta AlAvAo kahevA joIe.] e pramANe pUvaga-pUrva, guTitAMga-guTita, aDaDAMga-aDada, avavAMga-avala, hahatAMga-hUhata, utpalAMga-utpala, pAMga-pA, nalinAMganalina, arthanikurAMga-artha nikura, ayutAMga-ayuta, nayutAMga-nayuta, prayutaraMga-prayuta, cUlikAMga-cUlikA, 2i7/9] 130 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 zIrSaprahelikAMga-zIrSaprahelikA, [e badhAM vaDe, tathA palyopamathI ane sAgaropamathI paNa [ukta AlAvA kahevA joIe.] bhagavana! jyAre jaMbudvIpa dvIpanA dakSiNArdhamAM pahelI avasarpiNI hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa pahelI avasarpiNI hoya che, jyAre uttarAddhamAM pahelI tyAre jaMbadvIpa dvIpanA mera parvatanI pUrva ane pazcime avasarpiNI paNa nathI ane utsarpiNI paNa nathI, kemake tyAM avasthita kALa hoya che zuM ? hA, gautama ! te pramANe ja kahevuM. jema avasarpiNIno AlAvo kahyo, tema utsarpiNIno paNa AlAvo kahevo joIe. - have vyAkhyA kare che - ukta kSetra vibhAga anusAra divasa ane rAtri vibhAga kahe che, jemake- bhagavan! jaMbUdvIpa dvIpamAM merunA dakSiNa bhAgamAM divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa divasa hoya che. eka sUryano eka dizAmAM maMDalAcAra che, bIjA sUryano tenA sanmukhanI laMbAI vaDe ja bIjI dizAmAM maMDalacAra saMbhave che. ahIM jo ke jema dakSiNArdhamAM tema uttarArdhamAM paNa kahela che, to paNa dakSiNa bhAgamAM ane uttara bhAgamAM che tema jANavuM. kemake mAddha zabdano bhAga mAga artha che. je kAraNe jo dakSiNAddha ane uttarAddhamAM samagra ja divasa thAya che, to kaI rIte pUrvapazcimamAM rAtri thAya tema kahyuM? be addhanA grahaNathI sarvakSetranuM grahaNa karavAthI kahyuM. ahIM dakSiNAddha Adi zabdathI dakSiNAdi bhAga mAtra jANavo. addha na jANavuM. tyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM meru parvatanI pUrvamAM ane pazcimamAM rAtri thAya che. kemake tyAM eka paNa sUrya nathI. e pramANe prazna karAtA bhagavaMte kahyuM - hA, gautama ! jyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM dakSiNArdhamAM divasa hoya tyAre pUrvamAM zani hoya che, e pramANe prativAkya kahevuM. kSetra parAvRttithI divasa-rAtri vibhAga pUchatAM kahe che - bhagavanjyAre jaMbudvIpadvIpamAM meru parvatanI pUrvamAM divasa hoya che, tyAre pazcimamAM paNa divasa hoya che. pUrvokta yuktithI ja kahevuM. jyAre pazcimamAM divasa hoya, tyAre meranI dakSiNa-uttaramAM rAtri hoya che. e prazna sUga che. hA, gautama ! ItyAdi uttarasUtra pUrvavat che, tema jANavuM. sAmAnyathI divasa-rAtri vibhAga kahyo, have tene ja vizeSathI kahe che - bhagavan! jyAre jaMbUdvIpa dvIpamAM dakSiNArdhamAM utkRSTathI aDhAra muhUrtano divasa hoya che, ItyAdi sUtro prAyaH nigadasiddha che, to paNa kaMIka AnA nRtyAdimAM rahela lakhIe - ahIM sUryanA 184 maMDalo hoya che. temAM jaMbUdvIpa maNe 65-maMDalo thAya che. 119 temAM lavaNasamudra mathe hoya. temAM savarcyutara maMDalamAM jyAre sUrya hoya, tyAre 18-muhano divasa thAya che, jyAre sarva bAhya maMDalamAM sUrya hoya tyAre sarvajaghanya bAra muhUrtano divasa Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/277 thAya che. pachI bIjA maMDalathI AraMbhIne pratimaMDalamAM 2/61 muhUrtathI divasanI vRddhimAM 183mAM maMDale cha muhUrto vadhe che, e rIte 18 muhUrtano divasa thAya che. tethI ja bAra muhUrtanI rAtri thAya che. kemake ahorAtranA trIza muhUrto hoya che. jyAre sarva anvaMtara maMDalanA anaMtara maMDalamAM sUrya hoya che, tyAre 2/61 bhAga hIna aDhAra muhUrtano divasa thAya che. te aDhAra muhUrta divasathI anaMtara te aDhAra muhUrNAntara kahevA. tyAre 2/61 bhAga vaDe adhika bAra muhUrtanI rAtri thAya. jeTalA bhAge divasa ghaTe, teTalA bhAge rAtri vadhe che. kemake eka ahorAtranA 30-muhUrta hoya che. 131 A anaMtarokta upAyathI dinamAna ghaTADatAM javuM. temAM sarvAnvaMtara maMDala anaMtara maMDalathI AraMbhIne 31-mAM maMDalAddhamAM jyAre sUrya hoya tyAre 17-muhUrtano divasa thAya che, pUrve kahela hAni kramathI 13-muhUrtanI rAtri thAya che. 2/61 bhAga muhUrtathI hIna 17-muhUrta pramANa divasa, A dvitIya thakI AraMbhIne batrIzamAM maMDalAddhamAM thAya che. e pramANe anaMtaratva bIje paNa kahevuM joIe. sAtireka 2/61 muhUrta, ema sarvatra 2/61 vRddhi kahevI. bIjAthI AraMbhIne 61mAM maMDalamAM 16-muhUrtano divasa thAya che, 92mAM addha maMDalamAM vartato sUrya - 15 muhUrtano divasa thAya. 122mAM maMDalamAM sUrya varte tyAre 14-muhUrtano divasa thAya. 152mAM maMDalamAM sUrya varte tyAre 13-muhUrtano divasa thAya. 183mAM maMDalamAM arthAt sarva bAhya maMDalamAM sUrya varte tyAre 12-muhUrtano divasa thAya. kALanA adhikArathI A kahe che - jyAre bhagavan ! jaMbUdvIpa dvIpanA dakSiNAddhamAM vAsA ItyAdi, vAsa - caturmAsa pramANa varSAkALa saMbaMdhI prathama - Adha, samaya - kSaNa, prApta thAya che. tyAre uttarAddhamAM paNa varSAno pahelo samaya thAya che. kemake samayakALa taiyatyathI dakSiNAddha ane uttarAddhamAM baMne sUryono cAra hoya che. jyAre uttarArdhamAM varSAkALano pahelo samaya hoya, tyAre jaMbudvIpa dvIpamAM meru parvatanI pUrva-pazcima dizAmAM anaMtara puraskRta samayamAM anaMtara - nirvyavadhAna dakSiNAddha varSA prathamatAnI apekSA te atIta paNa hoya, tethI kahe che - puraskRta arthAt purovartI thaze samaya - prasiddha zabda che. anaMtara pazcAt samayamAM - pUrva ane pazcima videha varSAnA prathama samaya apekSAthI je anaMtara pazcAtkRt - atIta samaya, temAM dakSiNa-uttaranA varSAkALano prathama samaya thAya che. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 ahIM je samayamAM dakSiNAddha ane uttarAddhamAM varSAkALano pahelo samaya, tenI pachInA AgaLanA bIjA samayamAM pUrva-pazcimamAM varSAkALano pahelo samaya thAya che. ATalA mAtrA kahevAM chatAM paNa je samayamAM pUrva-pazcimanA varSAkALano pahelo samaya thAya che tenI pachInA pazcAdbhAvi samayamAM dakSiNa-uttarAddhano varSA kALano pahelo samaya thAya che, tema jANavuM. te zA mATe A kathananuM upAdAna karela che? te kahe che - 132 ahIM krama-utkramathI abhihita artha che. prapaMcita jJAna ziSyo mATe ati sunizcita thAya che tethI temanA anugraha mATe A kahyuM hovAthI koI doSa nathI. e pramANe jema samayathI varSAno AlAvo kahyo, tema AvalikAno paNa kahevo. te A pramANe - bhagavan ! jyAre jaMbudvIpa dvIpanA dakSiNAddhamAM varSAnI prathama AvalikA saMprApta hoya che, tyAre uttarAddhamAM paNa varSAnI prathama AvalikA saMprApta hoya che, jyAre uttarArdhvamAM varSAnI pahelI AvalikA saMprApta hoya che, tyAre jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI pUrva-pazcimamAM anaMtara puraskRt samayamAM varSAnI pahelI AvalikA hoya che zuM? hA, gautama ! badhuM temaja hoya che. bhagavan ! jyAre jaMbudvIpa dvIpanA meru parvatanI pUrvamAM varSAnI pahelI AvalikA saMprApta thAya che, tyAre pazcimamAM paNa pahelI AvalikA saMprApta thAya che, jyAre jaMbudvIpadvIpamAM meru parvatanI uttara-dakSiNamAM anaMtara pazcAtkRt samayamAM varSAnI pahelI AvalikA pratipanna thAya che ? hA, gautama ! temaja kahevuM. e pramANe AnapANAdimAM paNa kahevuM. AvalikA Adino artha pUrvavat che. maMta - zItakALa cAramAA, zinna - grISmakALa cAramAsa. 58me avaLe - zrAvaNa AdityathI saMvatsaranuM dakSiNAyana. yu - pAMca saMvatsara pramANa. ahIM yuga sAthe ema atideza karaNathI yuganI paNa dakSiNa ane uttaranA pUrva samaye pratipatti che. - 4 - ItyAdi. jyotip karaMDakamAM kahela che ke - zrAvaNa vada ekame bAlava karaNa, abhijit nakSatra, sarvatra prathama samayamAM yuganI Adi jANavI. A gAyAnA vyAkhyAnamAM sarvatra bharatamAM, auravatamAM ane mahAvidehamAM zrAvaNa mAsamAM kRSNa pakSamAM ekamanI tithimAM bAlava karaNamAM, abhijit nakSatramAM, pahelAM samayamAM, yuganI Adi jANavI. e vAcanAMtara jANavuM. - x - jo ke jyotiSaeN karaMDaka sUtrakartA AcArye A bhagavatI Adi sUtranI pratimAM mAthura vArAnAnugata kahyuM, temAM kaMI anucita nathI. - 4 - 4 - "sarve kALa vizeSa sUrya pramANathI thatAM jANavA." e vacanathI jo sUryacAra vizeSathI kAla vizeSa pratipatti dakSiNa-uttaranA Adi samayamAM ane pUrva-pazcimanA uttara samayamAM thAya, to dakSiNa ane uttaranA pratipatti samayamAM pUrvakALanuM aparyavasAna kahevuM. pUrva ane Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |277 pazcima videhanI apekSAthI tema che. - x >> X - 133 pUrvAMga - coryAzI lAkha varSa pramANa. pUrva - pUrvAMgane ja 84 lAkha varSa vaDe guNavA. e pramANe 84 lAkha varSe guNavAthI uttarottaranA sthAna prApta thAya che. aMtima sthAna 194 aMkathI thAya. avasarpiNIno pahelo vibhAga te prathamA avasarpiNI. bhagavan ! jyAre dakSiNAddhamAM pahelI avasarpiNI prApta thAya che, tyAre uttarAddhamAM paNa ItyAdi spaSTa che. vizeSa e ke - pUrva, pazcimamAM avasarpiNI ke utsarpiNI hotI nathI. kema ? te kahe che - sarvathA eka svarUpa tyAM kALa kahela che. - X - have prastuta adhikArano uparAMhAra karatAM kahe che - kRttramAM anaMtarokta svarUpavALI jaMbUdvIpa prajJapti - Adha dvIpanI yathAvasthita svarUpanuM nirUpaNa karanArI graMtha paddhati A upAMgamAM che. sUryaprajJapti - sUrya adhikAra pratibaddha pada paddhati vastu - maMDala saMkhyAdino samAsa - sUrya prajJapti Adi mahAgraMthanI apekSAthI saMkSepathI te samApta thAya che. have caMdra vaktavyano prazna kahe che - bhagavan ! jaMbudvIpa dvIpamAM baMne caMdro uttara-pUrva dizA bhAgamAM udita thaIne pazcima-dakSiNa dizA bhAgamAM asta pAme che, ItyAdi je rIte sUryavaktavyatA kahI che, te rIte caMdra vaktavyatA kahevI. yathA ane vA zabdathI ahIM - [bhagavatIjI sUtranA] pAMcamAM zatakano dazamo uddezo "caMdra" nAme che, te jANavo. kyAM sudhI A sUtra grahaNa karavuM? te kahe che - jyAM sudhI temAM avasthita kALa kahela che, tyAM sudhI, he zramaNa ! he AyuSyamAn ! ahIM paNa upasaMhAra karavAne mATe kahe che phakhrasA ItyAdi, vyAkhyAna pUrvavat, taphAvata e ke - sUryaprajJapti sthAne, caMdraprajJapti kahevI. A jyotikonA cAra vizeSathI saMvatsara vizeSa pravarte che, ethI teno bheda prazna kahe che - * sUtra-278 thI 285 : [27] bhagavan ! saMvatsara keTalAM kahelAM che? gautama ! pAMca saMvatsaro kahelAM che, te A pramANe - nakSatra saMvatsara, yuga saMvatsara, pramANa saMvatsara, lakSaNa saMvatsara ane zanaizvara saMvatsara [e pAMca che.] bhagavan ! nanna saMvatsara keTalAM bhede kahela che ? gautama ! bAra bhede kahela che, te A pramANe - zrAvaNa, bhAdrapada, Aso ja yAvatu pATa. athavA bRhaspati mahAgraha, je bAra saMvatsara vaDe sarva nakSatra maMDalanuM parisamApana kare che, te nakSatra saMvatsara che. 134 bhagavan ! yuga saMvatsara keTalA bhede kahela che ? gautama ! pAMca bhede kahela che, te A pramANe jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 caMdra ane abhivardhita. bhagavan ! pahelAM caMdra saMvatsaranA keTalAM voM kahelA che ? gautama ! covIsa parvo kahelAM che. te yuga saMvatsara kahyo. - bhagavan ! bIjA caMdra saMvatsaranA keTalAM parvo kahelAM che ? gautama ! covIza parvo kahelAM che. caMdra, caMdra, abhivardhita, e pramANe trIjAnI pRcchA. gautama ! 26- parvo che. cothA saMvAranA covIza parvo che. pAMcamAM abhivardhitanA 26- parvo kahelAM che. e pramANe badhAM maLIne pAMca saMvatsarika yugamAM 124 parvo kahelAM che. Aditya [sU] ane abhivardhita. te A pramANa saMvatsara kahyo. bhagavan ! pramANa saMvatsara keTalAM bhede kahela che ? gautama ! pAMca bhede kahela che, te A pramANe - - nakSatra, caMdra, Rtu, bhagavan ! lakSaNa saMvatsara keTalAM bhede kahela che ? gautama ! te pAMca bhede kahela che, te A pramANe [27] samaka nakSatra yoga kare che, samaka Rtu pariNata thAya che, na ati uSNa - na ati zItarUpe [ pariNata thAya che.] je pracura jaLayukata hoya te samaka nakSatra che. [280] jyAre caMdranI sAthe pUrNamAsImAM viSamacArI nakSatrano yoga thAya che, je kaTuka hoya, vipula varSAyukta hoya che, tene caMdra saMvatsara kahevAmAM Ave che. [28] jemAM viSamakALamAM vanaspati aMkurita thAya che, Rtu na hoya tyAre puSpa ane phaLa Ape che, jemAM samyak varSA varasatI nathI, tene karma saMvatsara kahe che. [282] jemAM sUrya pRthvI, jaLa, puSpa ane phaLane padAna kare che, jemAM thoDI varSAthI ja dhAnya sabhyo niSpanna thAya che. sArI phasala thAya che, te Aditya saMvatsara kahevAya che. [283] jemAM kSaNa, lava, divasa, Rtu, sUryanA tejathI tapta rahe che, jemAM nimna sthaLa jaLa vaDe pUrita rahe che, tene tuM abhivardhita saMvatsara jANa [samaja.] [284] bhagavan ! zanaizvara saMvatsara keTalAM bhede kahela che ? gautama ! aThThAvIza bheTe kahela che, te A - [85] abhijit, zravaNa, dhaniSThA, zatabhiSa+, pUrvAbhAdrapada, uttarA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |278 thI 285 135 bhAdrapada, revatI, azvinI, bharaNI, kRttikA, rohiNI yAvat 28muM narama uttarASADhA kahela che.. athavA zanaidAra mahAgraha 30 saMvatsaromAM samasta nAmamaMDalanuM samApana kare che, te zanaizcara saMvatsara kahevAya che. * vivecana-38 thI 285 : nakSatromAM thAya te nAkSatra, zuM kahevA mAMge che ? caMdrane cAra caratAM jeTalAM kALathI abhijitathI AraMbhIne uttarASADhA nakSatra sudhI jAya che, teTalAM pramANamAM nAkSatramAsa athavA caMdranA nakSatra maMDalamAM parivartananA niSajJa, upacArathI te mAsa paNa namra che. te bANuNa nAma saMvatsara che. tathA yuga saMvatsara - pAMca saMvatsarAtmaka yuga, tenA ekadezarUpa vacamANa lakSaNa caMdrAdi yuga pUrakapaNAthI yuga saMvatsara. pramANa - divasa AdinuM parimANa, tenAthI upalakSita vakSyamANa ja nakSatra saMvatsarAdi te pramANa saMvatsara. te ja lakSaNonA vakSyamANa svarUpanI pradhAnatAthI je che tene lakSaNa saMvatsara kahe che. jeTalAM kALathI zanaizcara nakSatra ke bAra rAzine bhogave che, te zanaizcara saMvatsara kahevAya. nAma nirukta kahIne, have AnA bhedone kahe che - bhagavana! nakSatra saMvatsara keTalAM bhede kahela che ? gautamAM te bAra bhede kahela che, te A - zrAvaNAdi (sUgArcavatu jANavuM.] A bhAva che - ahIM coka samasta namayoga paryAya bAra vaDe guNatAM nakSatra saMvatsara thAya. tethI je nakSatrasaMvatsara pUraka bAra samasta nakSatrayogaparyAyo zrAvaNAdi nAme che. te paNa avayavamAM samudAyanA upacArathI te mAtra saMvatsara kahevAya. tethI zrAvaNa Adi bAra bhede nakSatra saMvatsara che athavA bRhaspati mahAgraha bAra saMvatsara vaDe yogane AzrIne je sarva nama maMDala - abhijitAdi 28-nAgane parisamApta kare che, teTalo kALa vizeSa bAra varSa pramANa nakSatra saMvatsara. have bIjo-yuga saMvatsara. prazna spaSTa che, uttaramAM - gautama! yugasaMvatsara pAMca bhede kahela che, te A pramANe - caMdra Adi - x * caMdramAM thAya te cAMdra, yuganI AdimAM zrAvaNa vada ekamathI AraMbhIne pUrNimAnI, parisamApti sudhIno kALa pramANa cAMdra mAsa. eka pUNimAM parAvarta cAMdramAsa. athavA caMdrathI nipajJatvathI upacArathI je mAsa te paNa cAMdra, te bANuNa caMdra saMvatsara. bIjA ane cothAnI paNa vyutpatti ema ja jANavI. trIjo yugasaMvatsara abhivartita nAme che, mukhyatAthI te tera caMdramAsa pramANa saMvatsara *x - jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 te keTalAM kALe saMbhave? te kahe che. A yuga caMdra, caMdra Adi pAMca saMvatsara rU5, sUrya saMvatsaranI apekSAthI vicAratA anyUna atikti pAMca varSono thAya che. sUrya mAsa sAddha 30-ahorAtra pramANa ane caMdramAsa 29 divasa ane *dara bhAga divasa che. tethI gaNita saMbhAvanAthI sUryasaMvatsaranA 30 mAsa atikramatA eka cAMdramAsa adhika prApta thAya che. te ja rIte prApta thAya che, te rIte pUrvAcArya dvArA pradarzita A karaNagAyA che - caMdranuM je vizeSa, sUryanuM mAMsanuM thAya. A gAthAnI akSara gamanikA kahe che - sUrya saMbaMdhI mAsanI madhya caMdra-caMdra mAsano je vizleSa thAya che, A vizleSa karatAM je bAkI rahe, te paNa upacArathI vizleSa che, te 3 vaDe gaNatAM eka adhika mAsa thAya che. temAM sUryamAsanA parimANathI 30ll ahorAtrarUpa caMdra mAsa parimANa 29 - 3ra bhAga divasa bAda karavAmAM Ave to raheze - 1 - 12 bhAga nyUna. te divasane 30 vaDe guNatAM thaze 30 divasa ane 1/bhAgane 30 vaDe guNatAM thaze 30: bhAga. 30 divasa vaDe zodhita karatAM pachI rahela zeSa 29 - 32/ra dinano ATalA parimANa cAMdramAsa, thAya che. e rIte sUrya saMvatsaranA 30 mAsa atikramatA eka adhika mAsa thAya. yugamAM 60 sUryamAsa thAya, tethI pharI paNa sUryasaMvatsaranA 30 mAsa atikamatAM bIjo adhikamAsa thAya che. kahyuM che ke - yuganA addhamAM sAITha ItyAdi. A gAthAnI akSara gamanikA kahe che - eka yugamAM anaMtara kahela svarUpa panA - pakSonA 60 atItamAM - sAITha saMkhyAmAM pakSo atikrAMta thatAM, A avasaramAM yugAddha pramANamAM eka adhika mAsa thAya che. bIjo adhika mAsa 122 parvo - pakSa vyatIta thatAM yuganA aMte thAya che. tethI yuganI madhyamAM bIjA saMvatsaramAM adhika mAsa athavA pAMcamAmAM thAya, e rIte eka yugamAM be abhivardhita saMvatsara thAya che. jo ke pAMca sUrya varSarUpa eka yugamAM be caMdramAsava nakSatra mAsa AdhikayA saMbhave che, to paNa nakSatramAsano lokamAM vyavahAra aviSayavayI che. arthAta jema. caMdramAsa lokamAM vizeSathI yavana Adi vaDe vyavaharAya che, te rIte nakSatramAsano vyavahAra thato nathI. A nAgAdi saMvatsaranA mAsa, dinamAna, ayanAdi pramANa saMvatsara adhikAramAM kahevAze. A caMdrAdi pAMca yuga saMvasara parva vaDe pUrAya che, e rIte te keTalAM prativarSe thAya che, ema pUchatAM kahe che - bhagavad ! prathama-yuganI AdimAM pravRtta caMdra saMvatsaranA keTalAM parvo-pArUpa kahelAM che? gautama. 24-parvo che. bAra mAsarUpathI pratimAsa be parvanA saMbhavatI thAya. bIjA ane cothAnA prazna satramAM e pramANe ja che. abhivardhita saMvatsara sUtramAM 26-parvo, tenA 13 caMdramAsapaNAthI pratimAsa be parvanA saMbhavathI kahyuM. e rIte bIjo abhivardhita paNa jANavo. ema badhAM maLIne 124 pa thAya. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |278 thI 285 133 have trIju - pramANa saMvatsara keTalAM bhede kahela che ? gautama ! pAMca bhede kahela che ? gautama! pAMca bhede kahela che, te A rIte - nAkSatra Adi - 4 - ahIM naba, caMdra, abhivardhita nAme svarUpathI pUrve kahyA che. Rtu-loka prasiddha vasaMta Adi, teno vyavahArahetu saMvatsara te Rtu saMvAra. bIjA graMthamAM AnuM nAma sAvana saMvatsara karmasaMvatsara che. AdityanA cAraNI dakSiNa ane uttarAyanA vaDe nipajJa Aditya saMvatsara. pramANanA pradhAnatvathI A saMvatsaranuM pramANa ja kahe che. tenA mAsa pramANAdhInatvathI AdimAM mAsa pramANa. te A rIte - ahIM caMdra Adi saMvAra paMcaka pramANa yugamAM ahorAtra 1830 pramANa thAya che. A kaI rIte jANavuM ? ahIM sUryanA dakSiNa ke uttara ayana 183 divasarUpa yugamAM pAMca dakSiNAyana ane pAMca utarAyana, ema sarva saMkhyAthI daza ayano thAya. tethI 183ne 10 vaDe guNatAM yathokta dina rAzi Ave. e pramANe dinarAzine sthApIne nakSatra, caMdra, gaDatu Adi mAsanA divasa lAvavAne mATe yathAkrame 67, 61, 62 svarUpathI bhAga karavo. tethI yathokta nAgAdimAsa catuSkagata divasa parimANa Ave. te A pramANe - yugadinAzi 1830 che. AnA yugamAM 67 mAsa, e rIte 67 vaDe bhAga karatAM, je prApta thAya te nakSatramAsa. tathA AnA ja yuga dinarAzinA 1830 rUpanA 61 yugamAM RtumAsa, e rIte 61 bhAga karatAM RtumAsa pramANa Ave. tathA yugamAM sUryamAsa-60, e dhruva rAzi 1830 rUpane 60 bhAga karAtA je prApta thAya, te sUryamAsa pramANa. tathA abhivaddhita varSamAM-trIjA ke pAMcamAmAM 13 caMdramAsa thAya che, te varSanA bAra bhAga karAtA, ekaika bhAga abhivardhitamAsa ema kahevAya che. A abhivardhita saMvatsaranuM tera caMdramAsa pramANane divasapramANa - 383 - 44/6ra che. te kaI rIte ? caMdramAsanuM pramANa divasa - 29 - 322 che. tene 13-vaDe guNatAM Avaze 398 divasonA, 416 aMzonA ane te divasanA 62 bhAgo, tenA divaso lAvavA mATe 62 bhAga vaDe bhAga detAM, prApta 6-divasa, tene pUrvokta divasomAM umeratA thaze - 383 divasa - 42 bhAga. pachI varSamAM bAra mAsa, ema mAsa lAvavAne mATe bAra vaDe bhAMgatA 31ahorama prApta thaze. bAkI 11 ahorAtra zeSa raheze. tene bAra vaDe bhAga devAze nahIM. tethI jo 11 44 bhAga mIlanArthe 62 vaDe guNavAmAM Ave tyAre pUrNa rAzi truTita nahIM thAya kemake zeSa vidhamAna che. tethI sumekSikA bamaNI karIne 62 vaDe 124-35-11ne guNatAM Avaze 1364, pachI 44/ra ne savarNanArthe bamaNAM karIne mULarAzimAM umerIe to 1452 thaze. Ane 12 vaDe bhAMgatA 121 Avaze. * x - ItyAdithI abhivardhita mAsa pramANa Ave. A badhAMnI kamathI aMkasthApanA A rIte - A nAgAdi mAsanuM pramANa, 138 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 varSanA 12-mAsa e rIte bAmaNuM pota-potAnuM varSa pramANa thAya che, sthApanA A rIte - [ema be sthApanA karI che.] jemake nakSatra mAsanA dina-27, bhAga 21, caMdramAsanA divasa-29 ane 32 bhAga, RtumAsanA-30 divasa, sUryamAsanA 30 divasa 30/bhAga abhivardhita mAsanA - 31 divasa ane 121/124 bhAga. varSa pramANa sthApanAmAM naba varSanA 327. pa1/4 bhAga, caMdra varSanA - 354 - 1/6 bhAga, vaDatuvarSanA-360, sUryavarSanA - 366 ane abhivardhita varSanA - 383 - 44ra thaze. * x * x - ao nisayA A gAthAnI vyAkhyA - AdityAdi saMvatsara mAsonI madhye karmasaMvatsara saMbaMdhI mAsa niraMzapaNe - pUrNa 30-ahorAtra pramANapaNe lokavyavahArakAka thAya. bAkInA sUrya Adi vyavahAramAM grahaNa karavA dukara che kemake sAMzapaNe vyavahArapathamAM avataratA nathI. tiraMzatA A pramANe che - 60 palanI ghaTikA, be ghaTikA te muddad, 30muhUrtanuM ahorAtra. 15-ahorAtrano pakSa, be pakSano mAsa, 12mAsanuM saMvatsara. e pramANe che. zAavedI vaDe baghAM paNa mAro svasvakAryomAM niyojita che, te A rIte - ahIM nakSatramAsanuM prayojana saMpadAyathI jANavuM. vaizAkha, zrAvaNa, mAgha, poSa phAgaNamAM ja vAstuno prAraMbha kaQo paNa bAkInA sAtamAM nahIM. ItyAdi caMdramAsanuM prayojana che. tumAsanuM pUrve kahela che. siMhastha guru, dhanArka-mInAka, adhikamAsa ItyAdimAM lagna na karavA, te sUryamAsa ane abhivardhitamAmano hetu che. pUrve nakSatra saMvatsarAdi svarUpathI nirUpela, ahIM te dinamAna kADhavA vagere pramANa karaNathI vizeSathI nirUpita che, mATe punarukti che, tema na vicAravuM. nizItha bhANakAranA AzayathI - nakSatra, caMdra, Rtu, sUrya ane abhivardhitarUpa pAMca mAsa, tenA bAragaNAM te saMvatsara che e rIte saMvatsarapaMcaka yuktiyukata che. anyathA uddezAdhikAramAM nakSatra saMvatsara uddeza karaNa, yugasaMvatsara adhikAramAM caMdra ane abhivardhitanuM uddeza karaNa, vaLI pramANa saMvatsara adhikAramAM tenuM ja pramANa karaNa ItyAdi moTA-gauravane mATe thAya. je sthAnAMga, caMdraprApti AdimAM ane A upAMgamAM A saMvatsarapaMcaka varNana karela che, te bahuzruta vaDe jANavA yogya che (athavA bahuzruta jANe.) have lakSaNa saMvatsara - [sUtrArtha mujaba jANavuM] temAM sama - samapaNe nakSatra * kRtikAdi vana - kArataka pUnama Adi tithi vaDe saMbaMdha yoje che. arthAt je nakSatro je tithimAM utsathiI hoya - jema ke kAratake kRtikA, tenuM temAM ja hovuM. * * * jemAM samapaNe Rtuo pariName, viSamapaNe nahIM, kArtikI pachI hemaMtaRtu, Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/278 thI 285 139 140 jaMbUdvIpajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 pauSI pachI ziziraRtu ItyAdi. je saMvatsara ati uSNa ke atizIta nathI, ghaNAM jaLavALo hoya te lakSaNathI niSpanna, te nakSatrasaMvatsara. * * * * * have caMdra - caMdra sAthe samaka yogane upayata viSamacArI - videza nAmaka mAsavALA nakho te-te pUrNimA - mahInAnI aMtya tithi tene pUrNa kare che, te jANavuM. je kaTaka - zIta, Atapa rogAdi doSanI bahulatApaNe, pariNAmadAruNatAthI che, tene caMdra saMbaMdhI caMdranA anurodhathI te mAsanI parisamApti che, mAsa sadeza nAma nauthI. nahIM. have karma nAme - je saMvatsaramAM vanaspatio viSamakALe palava, aMkura AdithI yukata thaI pariName che, tathA sva-sva RtunA abhAvamAM paNa puSya ane kaLA Ape che, akALe pallavo ane akALe puSpa ane phaLo Ape che te. tathA vRSTi samyak na varase - varasAda na thAya, te karma saMvatsara che. - have saura - pRthvI ane udaka tathA puSpa ane phaLonA sa, tene Aditya saMvatsara Ape che. tathA thoDI paNa vANiI dhAnya tipAdita thAya che. arthAta je saMvatsaramAM pRthvI, tathAvidha udakanA saMparkathI ati sa-rasa thAya che. pANI paNa suMdara pariNAmavALA sayukta pariName che, puSpo - madhUkAdi saMbaMdhI, phaLo-Ama phaLAdi rasa pracUra thAya che, thoDAM paNa varasAda vaDe dhAnya sarvatra sAruM pAke che, te Aditya saMvatsara che, tema pUrva praSioe kahela che. dhe abhivartita- je saMvatsaramAM kSaNa, lava, divaso, Rtu, sUryanA tejathI karIne tIva tapta thAya che. badhAM paNa nimna sthaLo ane sthaLo jaLa vaDe bharAya che, te saMvatsarane abhivartita saMvatsara jANavo tema pUrva RSioe kahela che. have zanaizcara saMvatsara - 28 prakAre che. jemake - abhijitu zanaizcara saMvatsara, zravaNa zanaizcara saMvatsara, ghaniSThA zanaizcara saMvatsara, zatabhiSaju zanaizcara saMvatsara, pUrvabhAdrapadA zanaizcara saMvatsara cAvat mRgazirSa zanaizcara saMvatsara ItyAdi. temAM je saMvatsaramAM abhijita nakSatra sAthe zanaizcara yogane kare che, te abhijita zanaizcara saMvatsara, jemAM zravaNanakSatra sAthe zani yogane kare che, te zravaNa zanaizcara saMvatsara, e pramANe badhAM namonA zanaizcara saMvatsara kahevA. athavA zanaizcara mahAgraha 30 saMvatsara vaDe sarva nakSatramaMDalaabhijitAdine samApta kare che, eTalo kALa vizeSa, te 30 varSa pramANa zanaizcara saMvatsara kahevAya. saMvatsaro kahyA. have AmAM keTalAM mAso hoya te prazna - * sUtra-286 thI 28 - ri86] bhagavana! eka eka saMvatsaranA keTalAM mAsa kahelA che ? gautama ! bAra mAsa kahelAM che, tenA be bhede nAmo kahelA che, te A pramANe - laukika ane lokottara, temAM laukika nAme A pramANe che - zrAvaNa, bhAdaravo, Aso yAvatuM ASADha. lokotarika nAmo A pramANe che - [287,288] abhinaMdita, pratiSThita vijaya, prItivardhana, zreyAMsa, ziva zizira, hiMmavAnuM...vasaMtamAsa, kusuma saMbhava, nidAgha ane bAramo vanavirodha. [28] bhagavat ! eka mAsanA keTalAM pakSo kahelA che? gautama 7 be pakSa kahela che, te A pramANe - kRSaNapakSa ane zukalapakSa. - bhagavana! eka eka pakSanA keTalA divaso kahelA che? gautama ! paMdara divaso kahelA che, te A pramANe - patipadA divasa, dvitIyA divasa yAvatuM paMcadazI divasa. bhagavAna ! A paMdara divasonA keTalA nAmo kahelA che ? gautama ! paMdara nAmo kahelA che, te A - ri90 thI ra9 pUvaga, siddha manorama, manoratha, yazobhadra, yazodhara, sarvakAma samRddha... IndramUdhaIbhiSikta, somanasa, dhanaMja, siddha, abhiAta, atyazana, zadjaya.. anivemma ane paMdaramo upazama e divasanA nAmo che. - bhagavAna ! A paMdara divasomAM keTalI tithi kahI che? gautama / 15-tithi kahelI che, te A pramANe - naMdA, bhadrA, jayA, tucchA, pUNae pakSanI pAMcamI tithi che, pharI paNa naMdA, bhadrA, jayA, tucchA ane pUNI e pakSanI dazamI tithi che. pharI paNa naMdA bhadrA, jayA, tucchA ane pUrNa e pakSanI paMdaramI tithi che. e pramANe traNa AvRttiomAM badhAM divasonI tithio kahelI che. bhagavana! eka-eka pakSamAM keTalI rAtrie kahelI che? gautama! paMdara rAtrio kahelI che, te A rIte - pratipadA rAtri yAvatuM paMdaramI rAtri. bhagavanA A paMdara gio kayA nAmathI kahela che ? gautama! tenA paMdara nAmo kahelA che, te A pramANe - [23 thI ra95] uttamA, sunAmA, elApatyA, yazodharA, somanasA, zrIsaMbhUta... vijayA, vaijayaMtI, jayaMti, aparAjitA, IcchA, samAhArA, teja, atitejA... ane devAnaMdA ke nirati paMdaramI. A rAtrinA nAmo che. bhagavana! A paMdara rAtrinI keTalI tithi kahela che. gautama! paMdara tithi kahelI che, te A pramANe - ugravatI, bhogavatI, yazomatI, sarva siddhA ane pAMcamI zubhanAmAM pharI paNa ugravatI, bhogavatI, yazomatI, sadsiddhA ane dazamI zubhanAmAM. pharI paNa ugavatI, bhogavatI, yazomatI, sadsiddhA ane padama-chellI zubhanAmA. e pramANe traNa AvRttimAM A tithio badhI rAtrimAM Ave. bhagavad ! ekaika ahorAtramAM keTalA muhurtA kahelAM che ? Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 thI 298 141 gautama! 30-muhUrtA kahelAM che, te A rIte - [296 thI ra98] rudra, zreyA, mitra, vAyu, subIya, abhicaMdra, mAhendra, balavAna, bahA, bahu satya ane 11muM IzAna vAbhAvitAtmA, vaizramaNa, vAruNa, AnaMda, vijaya, vizvasena, prajApatya ane vIsamuM upazama. gaMdharva, anivezama, zatavRSabha, AtapavAna, mama, RNavAna, bhauma, vRSabha, savarNa ane mIzanuM rAkSasa. * vivecana-286 thI 298 : bhadaMta! eka eka saMvatsaranA keTalA mahinA kahelA che ? gautama! bAra mahinAo kahelAM che tenA be prakAre nAmo kahelA che, te A pramANe - laukika ane lokotara. loka-pravacana bahAranA jana, teomAM prasiddha ke temanA saMbaMdhI te laukika, lokotaramAM - nona * pUrvokta ja, temAMthI samyagu jJAnAdi guNa yukatatvathI uttarapradhAna, te lokottara-jaino, temanAM prasiddhatvathI temanA saMbaMdhI te lokottara, laukika mAsanA nAmo - zrAvaNa, bhAdaravo, Aso, kAtaraka, mAgasara, poSa, mahA, phAgaNa, caitra, vaizAkha, jeTha, aSADha. lokotara nAmo A pramANe- pahelo zrAvaNa te abhinaMdita, bIjo pratiSThita, bIje vijaya, cotho prItivardhana, pAMcamo zreyAna, chaThTho siva, sAtamo zizira, AThamo himavAnuM, navamo vasaMtamAsa, dazamo kusumasaMbhava, agiyAramo nidAgha, bAramo vanaviroha. ahIM sUryaprajJapti vRttimAM abhinaMditane sthAne abhinaMda ane vanavirohane sthAne vanavirodhI kahela che. have pratimAse keTalA pakSo che teno prazna - bhagavan! eka eka mAsanA keTalA pakSo kahelA che ? gautama ! be pakSo kahelA che, te A pramANe - kRSNapA, jemAM dhavaraha potAnA vimAnathI caMdra vimAnane AvaraNa kare che, tenAthI je aMdhakAranI bahulatA thAya te bahula pakSa ane bIjo zuklapakSa, jemAM te ja caMdravimAnanA AvaraNane choDe che, tenAthI jyotsanA dhavalitAthI zukla pakSa ane bIjo zukalapakSa, jemAM te ja caMdravimAnanA AvaraNane choDe che, tenAthI jyotsanA dhavalitAthI zukla pakSa thAya. 'tra' kAra baMne pakSa pakSanI tucatA jaNAve che. tethI baMne paNa pakSo samAnA tithinAmaka ane samAna saMkhyAvALA thAya che. have tenI divasa saMkhyA pUchatAM kahe che - bhagavat kaika pAnA kRSNa ke zuklamAMnA koInA paNa keTalAM divaso kahyA che ? jo ke divasa zabda ahorAtra arthamAM rUDha che, to paNa sapikAzavALo kALa vizeSa ahIM grahaNa karavo. kemake rAtri vibhAga pragnasUtra AgaLa kahela che. gautama! paMdara divaso kahelA che. A karmamAsanI apekSAthI jANavA. temAM pUrNa paMdara ahoramono saMbhava che. te A rIte - pratipatu divasa, pakSanI AdhatAthI 142 jaMbUdvIpapajJAti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 kahevAya che, tethI pratipatu eTale pahelo divasa tathA dvitIyA te bIjo divasa, tRtiyA te bIjo divasa ItyAdi, aMte paMcadazI te paMdamo divasa. bhagavad ! A paMdara divasonA keTalAM nAmo kahelAM che ? gautama ! paMdara nAmo kahelA che. te A rIte - pahelo pUrvAga divasa, bIjo siddhamanoma, bIjo manohara, cotho yazobhadra, pAMcamo yazodhara, chaTho sarvakAmasamRddha ItyAdi sUNArthamAM kahyA pramANe jANavuM. have A divasonI paMdara tithIne pUchavA kahe che - A anaMtarokta paMdara divasonI bhagavat ! keTalI tithio kahelI che ? gautama ! paMdara tithi kahelI che. te A pramANe naMdA, bhadrA, jayAM, tucchA jene be je riktA kahe che ane pAMcamI pUNa. *X X * te pUrNA paMdara tithirUpa pakSanI paMcamI tarIke rUDha che. A paMcamIthI AgaLa chaThThI Adi tithio naMdAdikame ja pharI dekhADela che tethI ja sugamAM kahe che ke - pharI paNa naMdA Adi levA, temAM pakSanI dazamI pUrNa thaze, te bIjI AvRtti karI paNa naMdAdi pAMca levA. temAM pakSanI paMdaramI tithi te pUrNa. A arthanuM nigamana karatAM kahe che - e pramANe ukta rIte traNa AvRttirUpe A anaMtarokta naMdAdi pAMca triguNa paMdara saMkhyAnI tithio che. paMdara divasonI thAya che, tene divasa tithio kahe che. divasanI tithi kahI, tithimUtranA pRtha vidhAnamAM vizeSa zuM che ? te kahe che - sUrya cAra vaDe karAyela divasa, te pratyakSasiddha che. caMdracAra vaDe karAyela tithi kaI rIte che ? te kahe che - pUrva pUrNimAthI paryavasAna pAmatI ane 62 bhAgathI AraMbhAtA caMdramaMDalanI sadA anAvaraNIya be bhAgo choDIne bAkInA *dao bhAgarUpa paMdara bhAgo jeTalAM kALathI ghuvarAhu vimAna vaDe AvRta thAya che, te amAvAsyA pachI pragaTa thAya che. teTalo kALa vizeSa te tithi. have saki vaktavyatAno prazna - bhagavan! kaika pakSanI keTalI sami anaMtarokata divasonA caramAMzarUpe kahela che ? gautama! paMdara rAtri kahI che, te A rIte - pratipadArAtri cAvatu paMdaramI saki. gautama! paMdara rAtrinA nAmo A pramANe kahelA che, te A rIte- ekamanI saminuM nAma utamA che, bIjI rAtri-sunakA, trIjI sabi elApatyA, cothI rAtri yazodharA, pAMcamI sabi saumanasA, chaTTI zrI saMbhUtA, sAtamI vijayA, AThamI vaijayaMtI ItyAdi strArthavatuM. jema ahorAtronI divasa ane rAtrinA vibhAgathI saMjJAtara kahyA, tema divasa tithi saMjJAMtara pUrve kahyA. have samitithinI bIjI saMjJA mATe prazna karatAM kahe che ke bhagavad ! A paMdara saginI keTalI tithio kahelI che ? gautama! pAMca tithi kahela che, te A pramANe-pahelI ugravatI naMdAtivisatri, bIjI bhogavatI bhadrAticinI satri, bIjI yazomatI - jayatithinI satri, cothI sarvasiddhA - tucchA tithinI sami, pAMcamI zubhanAmA-pUNa tithinI sabi, pharI chaThThI ugravatI * naMdA tithinI sami, Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/286 thI 298 bhogavatI bhadrAtithinI sAtamI rAtri, yazomatI - jayAtithinI AThamI rAtri, sarvasiddhA tucchA tithinI navamI rAtri, zubhanAmA-pUtithinI dazamI rAtri pharI ugravatI Adi pAMce kahevI. jema naMdAdi pAMce tithinI traNa AvRttithI paMdara tithio thAya che, te rIte ugravatI Adi traNanI AvRttithI paMdara rAtri tithio thAya che. have eka ahorAtranA muhUrto gaNavA marATe pUche che bhagavan ! ekaiMka ahorAtranA keTalAM muhUrto kahelA che ? gautama ! 30-muhUrto kahelA che. te A rIte - paheluM rudra, bIjuM zreyAn, trIjuM mitra, cothuM vAyu, pAMcamuM supIta, chaThThuM abhicaMdra, sAtamuM mAhendra, AThamuM balavAna ItyAdi sUtrArthavat che. have tithi vaDe pratibaddhapaNAthI karaNonA svarUpano praznapUchatA kahe che [sUtra] - * sUtra-299 : bhagavan ! karaNa keTalA kahelA che ? bala, bAlava, gautama ! agiyAra karaNa kahelA che, te A pramANe kolava, strI vilocana, gara, vaNija, viSTI, zakunI, catuSpada, nAga ane kiMtubha. bhagavan ! A agiyAre karaNomAM keTalA karaNa cara che ane keTalAM karaNa sthira kahelA che ? gautama ! sAta kAraNo cara ane sAta karo sthira kahelA che, te A pramANe jANavA. - - bava, bAlava, kolava smruitilocana gara, vaNija ane viSTI A sAta karaNo cara che. cAra karaNo sthira che kahelA che, te A - zakunI, catuSpada, nAga ane kiMtubha te cAra. bhagavan! A karaNo cara ke sthira kyAre thAya che ? gautama ! zukalapakSanI ekamanI rAtri bavakaraNa thAya che. - bIje divase bAlava ane rAtre kolava karaNa thAya che. - - - - - 143 - - trIje divase stri vilocana, rAtre gara karaNa thAya. cothe divase vaNij ane rAtre viSTI karaNa thAya. pAMcame divase lava ane ro bAlava karaNa thAya. nome divase bAlava, rAtre kolava karaNa thAya. - dazame divase trivilocana, rAtre gara karaNa thAya. agiyArase divase vaNij, rAtre viSTI karaNa thAya. chaThThe divase kolava ane rAtre stri vilocana thAya. sAtame divase gara ane rAtre vaNij karaNa thAya. AThame divase viSTI, rAtre nava karaNa thAya. 144 bArase divase bhava, * terase divase kolava, caudaze divase gara, rAtre vaNij karaNa thAya. - - pUname divase viSTI, rAtre bhava karaNa thAya. 0 [zukla pakSa kahyo, have kRSNapakSa kahe che - ekamane divase bAlava, rAtre kolana karaNa hoya. bIjane divase sivilocana, rAtre gara karaNa. - - - trIjanA divase vaNij, rAtre viSTIkaraNa hoya. cothanA divase bava ane rAtre bAlava karaNa hoya. - pAMcamanA divase kolava ane rAtre smivilogana hoya. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 rAtre bAlava karaNa thAya. rAtre trivilocana karaNa thAya. - - chaThThanA divase gara ane rAtre vaNij karaNa hoya. - sAtamanA divase viSTI, rAtre vakaraNa hoya. - AThamanA divase bAlava, rAtre kolava karaNa hoya. - * nomanA divase aivilocana, rAtre gara karaNa hoya. - dazamanA divase varNi, rAtre viSTIkaraNa hoya. agiyAranA divase bava, rAtre bAlava karaNa hoya. - - bArasanA divase kolava, rAtre trivilocana hoya. - * terasanA divase gara, rAtre vaNij karaNa thAya. - * caudazanA divase viSTI, rAtre zakunI karaNa thAya. - amArAnA divase catuSpada, rAtre nAma karaNa thAya. - zukala pakSanI ekame divase kiMtubha karaNa thAya che. * vivecana-299 : bhagavan ! karaNo keTalAM kahelA che ? gautama ! agiyAra karaNo kahelA che. te A pramANe - bava, bAlava, kolava, strIvilocana anyatra Ane sthAne naitila kahela che. - 4 - AnAM ca-sthiratvAdi vyaktika prazna - bhagavan ! A karaNonI madhye keTalAM karaNa cara che ane keTalAM karaNa sthira kahelAM che ? gautama ! sAta karaNo cara che kemake aniyata tithivALA che. cAra karaNo sthira che kemake te niyata tithibhAvi che. - X - bava Adi sUtrokta sAta che. A sAta karaNocara che, ema nigamanavAkya kahyuM. cAra karaNo sthira che - zakunI Adi A cAra karaNo sthira kahevA - e nigamana vAkya che. prAraMbhaka ane nigamana have vAkyanA bhedathI ahIM mATe punarukti che, tema na samajavuM. have tenA sthAna niyamano prazna karatAM kahe che - te badhuM svayaM spaSTa che, Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /299 145 146 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 vizeSa e ke divasa ane rAtrinA vibhAgathI je pRthakathana che. te karaNonuM adha tithi pramANaqvI che. kaNa caudaze rAtrinA zakanI, amAse divase catuSpada, satrimAM nA, zuklapakSanI ekame divasanA kiMtuH, e cAra sthira karaNo A ja tithimAM thAya che. dhe jo ke badhAM paNa kALanA sadA parivartana svabhAvapaNAnA anAdi-anaMta bhAvathI vacamANa sUgAraMbha anutpanna che to paNa kALavizano Adi-aMta vicAra che ja. kemake pUrvasaMvatsara, vartamAna saMvatsara ItyAdi vyavahAra siddha che. tethI kALa vizeSanI Adine pUche che - * sUtra-300 : saMvatsaromAM bhagavAna Adi saMvatsara kayo che ? ayanomAM Adi ane kayo che? RtuomAM Adi Rtu kaI che ? mAsanI Adi kaI che parUnI Adi kaI che? ahorAtranI Adi zuM che? muhartanI Adi zuM che ? karaNanI Adi zuM che ? tathA nAmomAM paheluM nakSatra karyuM kahela che ? [ATalA pano kayal] gautama! (1) saMvatsaramAM Adi caMdra saMvatAra che - (2) ayanomAM paheluM dakSiNAyana che. (3) wtuomAM pahelI vaSatrita che. (4mahinAomAM pahelo zrAvaNa mAsa che. (5) pakSomAM pahelo kRSNa pakSa che. (6) ahorAtramAM pahelo divasa che. () muhUrtAmAM paheluM yuddha muhUrta che. (8) karaNomAM paheluM bAlava karaNa che. (9) nasomAM paheluM abhijita nakSatra che. e pramANe AyuSyamAna zramaNa ! kahela che. bhagavanA pAMca saMvArIka yugamAM keTalA ayana, keTalI Rtu, e pramANe mahinA, pakSa, ahorAtra ane keTalA muhurtA kahelA che ? gautama pAMca saMvatsarIka yugamAM daza ayana, nIza Rtu, 60-mAsa, 120-pakSa, 1830 ahorama, 54,chao muhUrtA kahela che. * vivecana-30o : caMdra Adi paMcakavartInI Adi-prathama jemAM che te vimavi saMvatsara. A prAsaNa caMdrAdi saMvatsaranI apekSAthI jANavuM. anyathA paripUrNa suryasaMvatsara-paMcakarUpa yuganI Adi zuM che ? aMta zuM che ? ema prazna avakAza ja na rahe. dakSiNAyana ane uttarAyaNamAM Adi ayana kayuM che ? varSa Adi RtuomAMnI kaI Rtu AdimAM che ? zrAvaNa Adi madhyavartI che te mahinAomAM kayo mAsa AdimAM che ? e rIte be pakSamAM Adi pakSa kayo che ? ahorAbamAM Adi koNa che ? ItyAdi prazno che. [27/10]. gautama caMdra jenI AdimAM che, te caMdrAdi saMvatsara, kemake caMdra caMdra abhivadhita caMdra abhivardhita nAme saMvarapaMcaka rUpa yuganI pravRttimAM pahelAMthI tenuM pravartana che. abhivardhitanuM nathI. kemake abhivardhita saMvatsara trIza mAsanA atikramathI saMbhave che. [zaMkA yuganI AdimAM vartamAnatvathI caMdra saMvatsaranI AdimAM kahela che, to yuganuM Adiva kaI rIte? [samAghAna yugamAM prativartamAna sarve kALavizeSa suSamasuSamAdi pratipAdita che, yuga aMta pAmatAM te purA thAya che. sakala jayotizAranuM mUla sUrya dakSiNAyana ane caMdra uttarAyaNanI eka sAthe pravRtti yuganI AdimAM ja che, te paNa caMdrAyaNanA abhijita yogano pahelo samaya ja ane sUryAyANano puSyano sada bhAga vyatIta thatAM, tenAthI yuganuM Aditva siddha che. tathA dakSiNAyana-saMvatsanA pahelAM che. mAsanI AdimAM je che te. AnuM Aditya yuganA prAraMbhamAM prathamathI pravRtta che. A vacana sUryAyananI apekSAthI che, caMdrAyananI apekSAthI uttarAyaNanI AditA kahevI joIe. kemake yuganA AraMbhamAM caMdranI uttarAyaNa pravRtatA che. prAgRSTha Rtu - ASADha ane zrAvaNarUpa be mAsanI che. te jenI AdimAM che, te prAvRDAdika Rtuo. kemake yuganI AdimAM RtunA ekadezanA zrAvaNamAsanuM pravartana che. *x - bahula kRiSNa pakSAdi be pakSa, zrAvaNakRSNapakSa ja yuganI AdimAM pravRta che. ahorAkanI AdimAM divasa che, meranI dakSiNa ane uttaramAM sUryodaya ja yugane AraMbhe che, A vacana bharata ane airAvatanI apekSAthI che. videhanI apekSAthI to samimAM tenI pravRtti che. tathA trIza muhUrtAmAM ruddha paheluM che, kemake prAta:kALe tenI ja pravRtti che. tathA bAlavAdi karaNa che, kemake kRSNa pakSanI ekamanA divase te karaNano ja saMbhava che. tathA abhijita Adi nAgo che, tenAthI ja AraMbhIne nakSatronA kramathI yuganuM pravartana che. tethI kahe che - uttarASADhA nakSatranA cama samaya pAzcAtyamAM yugano aMta thAya. tethI navA yuganI AdimAM abhijitu nAga ja hoya. he zramaNa !, he AyuSyamAn ! aMte saMbodhana ziSyanA pharI pragnaviSayaka udhamane jaNAvavA mATe che. tethI ja ullasita manathI yuganI AdimAM ayanAdi pramANa pUche che - bhagavana paMya saMvatsarIka yugamAM AnA vaDe uttarapramAM daza ayana ItyAdithI virodha nathI. caMdrasaMvatsara upayogI caMdrAyananA 134 ayano saMbhave che. bhagavana ! temAM keTalAM ayana, Rtu mAsa, pakSa, ahorAtra keTalA muhartavALA, kahela che ? gautama! paMca saMvatsarika yugamAM daza ayano che, kemake prativarSa daza Ayano che - x x * 120 pakSo che kemake pratimAsamAM be pakSa saMbhave che. mAsa to 60 che ja, kemake pratyeka RtumAM be mAsa saMbhave che, 1830 ahorAtra che. pratyeka ayanamAM 183 ahorAtra, tenA 10 guNAM te 1830, muhUrto pa4,900 kemake pratyeka Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/300 ahorAtramAM 30-muhUrto hoya. caMdra-sUryAdinuM gatyAdi svarUpa kahyuM, have yogAdi daza arthonI vivakSudvAra gAyA kahe che - * sUtra-301,302 - [301] yoga, devatA, tArAgra, gotra, saMsthAna, caMdrasUryayoga, kula, pUrNimA - amAvAsyA, saMnipAta ane netA. 143 [32] bhagavan ! keTalAM nakSatro kahelA che ? gautama ! aThThAvIza nakSatro kahelAM che, te A pramANe abhijit, zravaNa, dhaniSThA, zatabhiSa+, pUrvAbhAdrapada, uttarAbhAdrapada, revatI, azvinI, bharaNI, kRtikA, rohiNI, mRgazira, ArTa, punarvasu, puSya, AzleSA, maghA, pUrvAphAlgunI, uttarAphAlgunI, hasta, citrA, svAti, vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA, mUla, pUrvASADhA ane uttarASADhA [ema 28-nakSatro jANavA.] * vivecana-301,302 - - (1) yo1 - 28 nakSatromAM kayuM nakSatra caMdrathI sAthe dakSiNayogI che ? uttarayogI che, ItyAdi dizAyoga. (2) devatA - nakSatranA devatA, (3) tAmra - nakSatronuM tArA pariNAma, (4) nakSatronA gotra, (5) nakSatronA saMsthAna, (6) nakSatrono caMdra ane sUrya sAthe yoga. - (7) una - kulasaMjJaka nakSatro, upalakSaNathI upakula nakSatro ane kulopakula nakSatro paNa levA. (8) pUrNimA keTalI ane amAvAsyA keTalI, (9) saMnipAta - A ja pUrNimA - amavAsyAno paraspara apekSAthI nakSatra saMbaMdha, (10) netA-mahinAnI parisamApti karatAM traNa-cAra Adi nakSatra-gaNa. ca - samuccaya arthamAM che. have caMdranA nakSatranI sAthe dakSiNAdidiyoga thAya che, tethI pahelAM nakSatra paripATI kahe che A nakSatro abhijit, zravaNa, dhaniSThA, zatabhiSA, pUrvAbhAdrapada ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavA. A nakSatrAvalikA krama azvanI Adi ke kRttikA Adi laukika kramane ullaMghIne je jinapravacanamAM che, te kahela che. kemake yuganI AdimAM caMdra sAthe abhijit yoganI prathama pravRtti che. paNa bahAra mUlya ane aMdara abhijit e vacanathI kahela nathI. - 4 - nakSatra krama yogamAM caMdrayoga krama ja kAraNa paNe che, sarvAnvaMtara Adi maMDala sthAyitva kAraNa nathI. - 4 - have je abhijitthI prAraMbhI nakSatra AvalikA krama karAya che, to 27-nakSatromAM kaI rIte AnuM vyavahAra asiddhatva thAya ? [uttara] Ano caMdranI sAthe yogakALanA alpIyatA vaDe nakSatrAMtara anupaviSTatAthI vivakSaNA che. samavAyAMgamAM 27mAM samavAyamAM kahela che - jaMbudvIpamAM abhijit varjya 27-nakSatra saMvyavahAramAM varte che. AnI vRtti A rIte jaMbudvIpamAM paNa dhAtakIkhaMDAdimAM nahIM abhijit sivAyanA 27-nakSatro vaDe vyavahAra pravarte che, kemake abhijit jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 nakSatra uttarASADhAnA cothA pAdamAM anupravezathI che. - - have paheluM yogadvAra kahe che - * sUtra-303 thI 305 : [33] bhagavan ! A 28-nakSatromAM keTalAM nakSatro che, je sadA caMdranI dakSiNethI yoga kare che ? keTalAM nAmo che, je caMdrane sadA uttarethI yoga kare che ? keTalAM nakSatro che, je caMdrane dakSiNathI paNa - uttarathI paNa pramarda yoga kare che ? keTalAM nAmo che, je caMdrane dakSiNathI pramarda yoga kare che ? keTalAM nakSatro che, je sadA caMdrane pramarda yoga kare che ? gautama ! A 28 nakSatromAM tyAM je nakSatro sadA caMdranI dakSiNe yoga kare 148 che, te cha che, te A pramANe - - A [304] mRgazirSa, ArdrA, puSya, AzleSA, hasta ane mUla. A cha nakSatro bAhyamaMDalane bahArathI yoga kare che. [35] temAM je te nakSatro, je sadA caMdranI uttarathI yoga kare che, te bAra che, te A pramANe abhijit, zravaNa, dhaniSThA, zatabhiSa+, pUrvabhiAdrapadA, uttarA bhAdrapadA, revatI, azvinI, bharaNI, pUrvA phAlgunI, uttarA phAlgunI ane bAramuM svAti. temAM je te no sadA caMdranI dakSiNathI paNa ane uttarathI paNa pramathI yoga kare che, te sAta che, te A pramANe - kRtikA, rohiNI, punarvasu, maghA, citrA, vizAkhA, anurAdhA, temAM je te nakSatro je sadA caMdrane dakSiNamAM paNa pramarda yogathI yoga kare uttarASADhA, pUrvASADhA. ukta baMne nakSatro sarva bAhya maMDalamAM yoga kare che. temAM je te nakSatra je sadA caMdrane pramarda yoga kare che, te eka ja jyeSThA nakSatra che, tema jANavuM. * vivecana-303 thI 305 : che, te nakSatra be che - bhagavan ! A 28-naztromAM keTalA nakSatro che. (1) je sadA caMdranI dakSiNa dizAmAM rahIne yoga kare che ? arthAt saMbaMdha kare che ? (2) tathA keTalAM nakSatro che, je sadA caMdranI uttaradizAmAM rahIne yoga kare che ? - saMbaMdha kare che ? (3) tathA keTalAM nakSatro caMdranI dakSiNamAM paNa, uttaramAM paNa pramathI paNa - nakSatra vimAnone bhedIne gamanarUpa yoga yoje che, arthAt keTalAM nakSatra vimAnonI madhye caMdra jAya che ? (4) keTalAM nakSatro che je caMdranI dakSiNamAM paNa pramI-nakSatra vimAnonI madhyethI yoga yoje che ? (5) keTalAM nakSatro che, je sadA caMdranI madhyethI yoga kare che ? bhagavaMte ukta praznonA uttaro ApatA kahyuM - he gautama ! A 28-nakSatromAM Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 thI 305 149 15o jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 divicAra kahIe chIe. temAM je nakSatro sadA caMdranI dakSiNamAM yoga kare che, te cha che - mRgazirSa Adi - 4 - A cha nakSatro bahAracI, bAhya maMDala - caMdranA paMdara maMDala hoya che, teno zo artha che ? samagra cAra kSetranA prAMte vati hovAthI A dakSiNa dizAmAM rahetA caMdra dvIpathI maMDalomAM caratA-caratA temanI uttare rahIne dakSiNadizAmAM yoga kare che. (zaMkA "bahAra mUla ane aMdara abhijita nakSatra" e vacanathI bhUlanuM bahAra carava ane abhijita ja atyaMtaratva che, to ahIM kema cha nAgo kahyA, kahevAnAra anaMtara sUtramAM bAra kahe che ? [samAdhAna] mRgazira Adi cha samAna hovA chatAM bahArathI cArapaNAmAM mUlanuM ja sarvathI bahAra cArapaNuM che, tethI thImUna ema kaheluM che, tathA kahevAnAra bAramAM paNa atyaMtara maMDala cArapaNuM samAna hovA chatAM abhijita ja sarvathI avyaMtaravartIpaNe che. temAM je te pUrvokata nakSatro che je sadA caMdranI uttaramAM yoga kare che, te bAra che, te A pramANe - abhijita, zravaNa ItyAdi. * x *x - jyAre tenI sAthe caMdrano yoga thAya tyAre caMdra svabhAvathI bAkInA ja maMDalomAM hoya. jema bhig maMDala sthAyI caMdra vaDe bhinnamaMDala sthAyI caMdranI sAthe bhinna maMDala sthAyI nakSatrono yoga thAya tema maMDala vibhAga karaNa adhikAramAM pratipAdita karela che. tethI sadaiva A uttara dizAmAM rahela caMdranI sAthe yogane kare che. je samavAyAMgamAM kahyuM che ke - abhijit Adi nava nakSaNo caMdrane uttare yoga kare che. temAM navamuM samavAyanA anurodhathI abhijitu nAmane AdimAM karIne niraMtara yogapaNAthI navenI vivekSAthI jANavuM. uttaramAM yoga karavA chatAM pUvaphAgunI, uttarAphAlganI, svAtinA kRtikA, rohiNI, mRgazira Adi nakSatra yogAMtara ja yoga saMbhave che, tema jANavuM temAM je-je nakSatro je sadA caMdranI dakSiNethI paNa ane uttarathI paNa pramuthI yoga kare che, te sAta che, kRtikA Adi - x - ahIM traNa prakAre yoga samajavo. sthAnAMga ane samavAyAMgamAM je "ATha nabo caMdra sAthe pramarda yoga kare che - kRtikA, rohiNI Adi kahyuM, temAM ATha saMkhyAnA anurodhathI eka ja pramayoganI vivekSAthI jyeSThA paNa saMgRhita che. * temAM A nakSatro caMdranI uttarathI ane dakSiNathI yoga kare che. kadAcita bhedane paNa pAmIne yoga kare che. * * * tathA temAM je nakSatro sadA caMdranI dakSiNamAM paNa prama yoga kare che, te be che - pUvaSADhA ane uttarASADhA. te pratyekanA cAra tArA che. temAM babbe tAro sarvabAhAnA paMdara maMDalanI atyaMtarathI ane banne bahArathI yoga kare. temAM je be tArA atyaMtathI che, tenI madhyethI caMdra jAya che, tethI tenI apekSAthI pramarda yoga joDe che ema kahevAya che. je be tArA bahAra che, te caMdranA paMdamAM paNa maMDalamAM cAra carato sadA dakSiNa dizAmAM rahIne tenI apekSAthI dakSiNamAM yoga kare che, tema kahyuM. - X - X - have A baMnenI pramaEyoga bhAvanArthe kaMIka kahe che - te nAbo sadA sarvabAhya maMDalamAM rahIne caMdranI sAthe yoga karyo che, kare che ane karaze ane sarvadA pramarda yoga nakSatra peThA che. have devatA dvAra kahe che - sUtra-306 thI 30EUR - [36] bhagavAna ! A 28-namomAM abhijita (Adi) nAmanA kayA kayA devatA kahelA che? gautama brahmadevatA kahela che. zravaNa nakSatrano viSNudevatA kahela che. ghaniSThA nakSatrano vasudevatA kahela che. A kramathI anukrame A devatAo [nakSatranA jANAvA. bahA, viSNu, vasu, varuNa, raja, abhivRddhi, puSya, azva, yama, agina, prajApati, soma, rudra, aditi, bRhaspati, sarSa, pitR, bhaga, aryamA, savitA, vaSTA, vAyu, IkvAmina, mitra, Indra niradI, Aja ane vizvadeva. no A paspiATIthI jANavA yAvatu uttarASADhA nakSatrano devatA koNa che ? gautama ! vizvadevatA kahela che. [30] bhagavAna ! A 28-nakSatromAM abhijita nAmanA keTalAM tArA kahe che ? gautama! traNa tArA kahelA che. e pramANe je nAmanA jeTalA tArA che, te pramANe - (3o8,30e] traNa, traNa, pAMca, so, be, , bagIza [1 thI 9 traNa, traNa, che, pAMca, traNa, eka, pAMca [8 thI 14], traNa, cha, sAta, be, be, pAMca, eka, [15 thI 21] eka, pAMca, pAMca, traNa, agiyAra, cAra ane cAra rara thI 28 e pramANe nAnA krame che. * vivecana-306 thI 309 : A 28-nakSatromAM bhagavan! abhijitu nakSatranA kayA devatA che ? devatA zabda ahIM svAmI, adhipatinA arthamAM che. jene tuSTa karavAthI nakSatra tuSTa thAya che ane atuSTa karavAthI nakSatra atuSTa thAya che. tema AgaLa paNa jANavuM. [zaMkA nakSatro ja devarUpa che, pachI temAM devonuM Adhipatya kema kahyuM? [samAdhAna] pUrvabhavanA arjita tapanA tAratamyathI, tenA phaLanI paNa taratamatA darzAvavAthI kahyuM. kemake manuSyonI jema devomAM paNa sevyasevaka bhAva spaSTapaNe prApta che. kahyuM che - zakendranA soma lokapAlanI AjJA-upapAta-vacana nirdezamAM A devo rahe che - somakAyika, somadevakAyika, vidhu kumAra, vidhutukumArI, agnikumArAdio - X - X - gautama abhijitu nakSatrano deva brahma kahela che. A rIte zravaNa nakSatranA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J306 thI 309 151 152 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 devatA viSNu, dhaniSThAno devatA vasu. e pramANe ukta vakSyamANa kramathI prApta pATha A rIte kahevo - anupaspiATI - abhijit Adi nakSatra paripATI mujaba devatAnA nAmonI AvalikA - zreNi. te devatA A pramANe - (1) brahmA, (2) viSNu, (3) vasu, (4) varuNa, (5) cAja, () abhivRddhi anyatra hibuna kahela che, (7) pUSA-pUNa nAmaka deva, sUryano paryAya nahIM, tethI revatI ja "paNa" e rIte prasiddha che. (8) aa nAme deva vizeSa, (9) cama, (10) agni, (11) prajApati, e brAhma nAme deva che. A brahamanA paryAyane sahe che, tethI brAhmaNya ItyAdi prasiddha che. (12) soma-caMdra, tethI saumya cAMdrama ItyAdi prasiddha che. (13) 8 - ziva, tethI raudrI kAlini ema prasiddha che, (14) aditi - deva vizeSa che. (15) bRhaspati-prasiddha che, (16) sarpa, (13) pitR-devavizeSa, (18) bhaga nAme deva vizeSa, (19) aryamA - deva vizeSa, (20) savitA - sUrya, (21) vaTA * vaTTa nAme deva, tenAthI vASTrI citrA prasiddha che. (22) vAyu, (23) IndrAni, tenAthI vizAkhAnuM be daivata prasiddha che. (24) mitra-miga nAme deva. (25) Indra, (26) tainAta-rAkSasa, tethI mULanuM Asapa ema prasiddha che. (27) Apa-jaLa nAme deva, tevI pUrvASADhAmAM "hoya" prasiddha che. (28) tera vizvadevatA. abhijita nakSatramAM dekhADela praznottaranI rItathI nakSatronA deva, ema adhikArathI jANavuM. AthI - brahmA, viSNu, varaNAdi rUpa paripATIcI che, paNa paratIciMke prayukta a, yama dahana kamalaja Adi rUpe na jANavA. parisamAptine prApta evuM cAvatuM uttarASADhA nakSatrano kayo devatA kahela che ? gautama ! vizadevatA. have tArA saMkhyA dvAra kahe che - bhagavana! 28-nabo madhya abhijita nakSatranA keTalA tArA kahelAM che ? gautama ! traNa tArA kahelAM che. tArA e jyotika vimAno che. adhikArathI nakSatrajAtiya jyotikonA vimAno ema artha karavo, paNa paMcama jAtiya jayotika tArArUpa artha na karavo. temanA be traNa Adi vimAnothI eka nakSatra evo samyak vyavahAra che. anya jAtiya samudAyathI anya jAtiya samudAyI ema virodha che. virodhathI ahIM nakSatronA vimAno moTA ane tArAnA vimAno laghu che. tathA jaMbUdvIpamAM eka caMdrano tArA samadAya-66,975 koDAkoDI che, te saMkhyA atizayIta natbasaMkhyA 28rUpa mULathI samucchedita che. [zaMkA to A vimAnonA adhipati koNa ? abhijitAdi nakSatro ja che. jema koI mahaddhika be gRhano pati thAya che, te pramANe abhijitu na vaDe je nakSatranI jeTalAM tArA hoya te jANavA. A te tArASTra saMkhyA parimANa che. abhijitanA traNa, zravaNanA praNa, dhaniSThAnA pAMca, zatabhiSAnA-1oo, pUrvAbhAdrapadAnA cAra, uttarAbhAdrapadAnA-be, revatInA bagIza ItyAdi gArya krame jANavA. tArA saMkhyA kathana prayojana ane je nakSatranI jeTalI tAsa saMkhyA parimANa thAya che, te saMkhyAvALI tithi zubhakAryamAM varjavI. zatabhipaju ane revatImAM kramathI 100 ane 32ne tithi vaDe bhAMgatA je vadhe te pramANe tithi varjavI. have gogadvAra - A namone svarUpathI gotra saMbhave nahIM, je A gotra svarUpa lokamAM prasiddhi pAmela che - prakAzaka Adha puraSanA abhidhAnathI tenA apatya saMtAno te gotra. jemake garganA apatya saMtAnanuM 'garga' nAme gotra che, te rUpe nakSaNonA gotra saMbhave nahIM. kemake teo aupapAtika che, tethI A gotra saMbhava A rIte jANavo - je nakSatramAM zubha ke azubha graha samAna je gotramAM anukrame zubha ke azubha thAya, te tenuM gotra. tethI prazna upapatti che, tenuM sUtra - * sUtra-310 thI 318 : [310] bhagavad ! A 28-nakSatromAM abhijita nAmanuM kayuM gotra kahela che ? gautama ! maugalAyana gotra che, have gAthA kahe che - 3i11] naphajha 1 thI 6 nA gotra A pramANe jANavA-mugalAyana, sAMgAyana, agrabhAva, karNitAyana, dhAtu kaNa, dhanaMjaya. [31] nAma- 7 thI 14 nA gotra pramANe jANavA - puNAyana, aanyana, bhAgaviya, anivezya, gautama, bhAradvAja, lohitya ane vAsiSTha, [31] nattra- 15 thI ra3 nA gotra A pramANe jaNavA - avasAyana, mAMDavyAyana, piMgAyana, govalAyana, kAzyapa, kauzika, damayina, cAmachAyana, zRMgAyana. [31] nAga-ra4 thI 28nA gotra pramANe jANavA - govalAyana, cikitsAyana, kAtyAyana, bAbhavyAyana, vyAdhApatya e pramANe gotro kahyA che. [34] bhagavana! A ra8-nAmomAM abhijituM nAma kayA AkAre kahela che ? gautama! gozISavali saMsthita kahela che. [16] nattra-1 thI 11 nuM saMsthAna A rIte che - goelSavili, kAhAra, zakuni, puSpopacAra, vAvaDI, vAvaDI, nAva, azino skaMdha, bhaga, charAnI dhAra, gADAnI uddhI. [31] natjha-1ra thI ra1nA saMsthAna A rIte - mRgazIrSAvili, lohInuM biMdu, gAjavuM, vartamAnaka, patAkA, pAkAra, pathaMka, hasta ane mukhallaka Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/310 thI 318 samAna che. [318] nakSatra- 22 thI 28 nA saMsthAna A rIte - kIlaka, dAmani, ekAvali, gadaMta, vIMchInI pUMcha, hAthInA paga ane beThelA siMhanA samAna AkAre che. * vivecana-310 thI 318 : bhagavan ! A 28-nakSatromAM abhijit nakSatranuM kayuM gotra kahela che? gautama ! maudgalAyana arthAt maudgala gotrIya vaDe samAna gotra te maudgalAyana. ema AgaLa paNa jANavuM. have abhijitathI AraMbhIne lAghavArthe A gAthAo - (1) maudgalAyana, (2) sAMkhyAyana, (3) agrabhAva, (4) kaNilAyana, (5) jAtukaraama, (6) dhanaMjaya, (7) puSpAyana, (8) AzvAyana, (9) bhAveza, (10) agnivezya, (11) gautama, (12) bhAradvAja, (13) lauhityAyana, (14) vAziSTa, (15) avamajjAyana, (16) mAMDa vyAyana, (13) piMgAyana, (18) govallAyana, (19) kAzyapa, (20) kauzika, (21) dArbhAyana, (22) cAmaracchAyana, (23) gAyana, - 4 - (24) golavyAyana, (25) cikitsAyana, (26) kAtyAyana, (27) vAbhavyAyana, (28) vyAghrApatya. 153 have saMsthAnadvAra - bhagavan ! A 28-nakSatromAM abhijit nakSatranuM saMsthAna konA jevuM che ? gautama ! gozIrSa, tenI AvalI, tenA pudgalonI dIrdharUpa zreNI, tenI samAna saMsthAna kahela che. e pramANe bAkInA nakSatronA saMsthAna jANavA. zravaNanuM kAsAra saMsthAna, dhaniSThAnuM zakuni piMjara saMsthAna, zatabhiSAnuM puSpoyarA saMsthAna, pUrvAbhAdrapadanuM ardhavApI, uttarAbhAdrapadanuM paNa ardhavApI, A baMnenA bhegA thavAthI paripUrNa vApI thAya che, tethI sUtramAM vApI-vAvaLI kahela che, tethI saMsthAnomAM saMkhyA nyUnatA na vicAravI. revatInuM nAva saMsthAna, azvinInuM azva skaMdha, bharaNInuM bhaga ItyAdi saMsthAno sUtrArthamAM kahyA mujaba jANavA. vizeSa e ke pUrvAphAlgunI ane uttarAphAlgunI baMnemAM ardhapatyaMka saMsthAna kahevA, tethI baMne maLIne paripUrNa pallaMka thAya. citrAnuM mukhamaMDana puSpa saMsthAna che, dAmani eTale pazunA doraDAno AkAra. have caMdra-sUrya yoga dvAra - * sUtra-319 thI 328 : [31] bhagavan ! A 28-nakSatromAM abhijit nakSatra keTalAM muhUrtamAM caMdranI sAthe yoga kare che ? gautama ! nava muhUrta ane eka muhUrtanA 27/67 bhAgathI caMdra sAthe yoga kare che. e pramANe A gAthAo jANavI - [20] abhijita nakSatra caMdra sAthe eka ahorAtramAM 67 khaMDa vaDe thAya che, te nava muhUrta ane 27-kaLA che. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 [321] zatabhiSA, bharaNI, ArTa, AzleSA, svAti ane jyeSThA, A cha nakSatro 15-muhUrta saMyogavALA che. [3rara] traNe uttarA, punarvasu, rohiNI ane vizAkhA, A cha nakSatro 45muhUrta saMyogavALA che. 154 [323] bAkInA 15-nakSatro 30 muhUrtothI caMdramAM yoga kare che. A nakSatrono yoga jANavo. [3ra4] bhagavan ! A 28-nakSatromAM abhijita nakSatra keTalAM ahorAtramAM sUrya sAthe yoga kare che ? gautama! cAra ahorAtra ane cha muhUrtothI sUryanI sAthe yoga kare che. e rIte A gAthAo jANavI - [325] abhijita nakSatra cAra ahorAtra ane cha muhUrtathI sUryanI sAthe jAya che, have bAkInA kahe che - [326] zatabhiSA, bharaNI, ArdrA, AzleSA, svAti ane jyeSThA nakSatrono sUryanI sAthe 6-ahorAtra ane 21-muhUrto sudhI yoga rahe che, tema jANa. [32] traNe uttarA, punarvasu, rohiNI ane vizAkhA nakSatro sUrya sAthe 20-ahorAtra ane 3-muhUrta sudhI rahe che. [328] bAkInA 15-nakSatro sUryanI sAthe 12-muhUrta ane 13-ahorAtra sAthe rahe che. * vivecana-319 thI 328 : bhagavan ! A aThThAvIza nakSatro madhye abhijit nakSatra keTalAM muhUrta, caMdranI sAthe yoga kare che ? - saMbaMdha kare che ? gautama ! 9 - 27/67 muhUrta caMdra sAthe yoga kare che. e kaI rIte jANavuM ? A abhijit nakSatra 67 khaMDIkRt ahorAtranA 21 bhAgothI caMdranI sAthe yoga kare che. te 21 bhAgonA muhUrtagata bhAga karavAne, ahorAtranA 30-muhUrto che, tethI 30 vaDe guNAya che, tethI 630 thAya. tene 67 vaDe bhAMgatA 9 muhUrto ane eka muhUrtanA 2/67 bhAga thAya. A sarvajaghanya caMdrano nakSatra yogakALa che. jo ke zrI abhayadevasUrie samavAyAMgamAM navamA samavAyanI vRttimAM 9 - 24/ 62 I 66/67 bhAga sudhI caMdrano yoga kahela che, te pUrNimA ane amAvAsyA parisamApti kAla bhAvi nakSatra jANavAno upAya kahevAthI 66 - 5/62 / 1/67 bhAgarUpa dhruvarAzinA nakSatra zodhana-adhikAramAM 2/63 bhAga duHzodhya che, tethI 27/67 bhAgane savarNanArthe 62 vaDe guNavAthI 1634 thAya che. tene 67 bhAgathI bhAMgatA Avaze - 24/62 I 66/67* * x + X - A kahevAnArI gAthA vaDe jANavuM - caMdrayoga kALamAna. te A rIte - abhijitano caMdra sAthe yoga 67 khaMDI ahorAtra kalpavuM. te pUrvokta 21 bhAga Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J319 thI 28 1pa 156 pUrvokta karaNathI 9 muhUrta ane 27-kaLA thAya che. tathA zatabhiSA bharaNI, AdrA, AzleSA, svAti ane jyeSThA, e cha nabo paMdara muharSo sudhI caMdra sAthe saMbaMdha joDe che, te A rIte - A cha e nAmone pratyekane 67 khaMDIkRta ahorAtrathI sAddha 33 bhAga sudhI caMdra sAthe yoga thAya che, pachI muhUrtagata 67 bhAga karavAne mATe 33ne 30 vaDe guNIne 990 thaze. pachI ardha bhAgane 30 vaDe guNIne be vaDe bhAMgatA-15 muharta, tene 69thI bhAMgIne pUrvarAzimAM umeratAM pUrvarAzi 1005 thaze. tene 63 vaDe bhAMgatA 15 muhartA Avaze. tathA traNa uttarA-uttarA phAgunI, uttarASADhA, uttarA bhAdrapadA tathA punarvasu, rohiNI, vizAkhA. ahIM vra kAranA bhinna kramavathI A ja yojavA. cha nabo 45 muhUrta sudhI caMdra sAthe yoga kare che. te A rIte - cha nAgo, pratyeka 67-khaMDIkRtu ahoraNathI caMdra sAthe yoga kare che, temAM A bhAvanA muhurtagata bhAga karavA mATe pahelAM 100ne 30 vaDe guNIe, tethI 3000 ane ardhane 30 vaDe guNatAM 15, rIte 3015 thaze. tene 67 vaDe bhAMgatA prApta saMkhyA 45-muhUrta Avaze. avara - ukta sivAyanA nakSatro zravaNa, dhaniSThA, pUrvAbhAdrapada, revatI, azvinI, kRtikA, mRgazira, puSya, maghA, pUrvA-phAgunI, hasta, citrA, anurAdhA, mUla, pUrvASADhA e paMdara thAya. te 30 muharta sudhI caMdra sAthe yoga kare che. te A rIte - A 15-nakSatro caMdra sAthe saMpUrNa ahorAtra sudhI yoga kare, pachI muhUrNa bhAga karavAne 67ne 30 vaDe guNIe, tethI Avaze-2010. tene 67 vaDe bhAMgatA Avaze-30 muhUrta. caMdranA viSayamAM A anaMtarokta natprayoga jANavo. Ane mATe siddhAMtamAM aphiNa, hAphika, samakSetra nAme saMjJA kahelI che. * * * * * Ano upayoga dvIpAddhakSatramAM be putalA karavA Adi che. ItyAdi caMdrayoga kahyo. have sUryayoga - bhagavan! A 28-nakSatro madhya abhijitu na... keTalo ahorAtrathI sUryanI sAthe yoga kare che ? gautama ! cAra ahorAtra ane cha muharta sUrya sAthe yoga kare che. kaI rIte? je nakSatra ahoramanA 63 bhAga caMdra sAthe rahe che. te nAga-21 ItyAdi sudhI che. pAMca bhAga - ahoranA paMcamAMzarUpa, ati te pAMca vaDe eka samidivasa thAya, sUrya sAthe jAya che. ahIM A pramANe hadayaMgama karavuM je nakSatranA jeTalA 67 bhAgo caMdra yoga yogyA che. tene pAMca vaDe bhAMgIe, tethI paMcabhAgAtmaka ahorAtra prApta che, zeSane 30 vaDe guNIne pAMca vaDe bhAMgatA muharta prApta thAya che. - X *x - te A rIte - abhijitu nAgane 21/3 bhAgane caMdranI sAthe varte che. tethI ATalA paMcabhAga ahorAtrathI sUryanI sAthe vartana jANavuM. 21-ne pAMca vaDe bhAMgatA cAra ahorAtra prApta thAya che ane 1pa bhAga bAkI rahe che, tenA muhUrta karavA mATe 30 vaDe guNIe, tethI Avaze-30, tene pAMca vaDe bhAMgatA cha muhUrtA Avaze. jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 e pramANe abhijit nakSatra mujaba bAkInA nAmonI sUrya yoga kALaprarUpaNA, A kahevAnAra gAthA vaDe jANavI. temAM abhijit namra cha muhUrta ane cAra paripUrNa ahorAtra sUryanI sAthe jAya che, upapatti pahelAthI kahela che, have ud bAkInA nAgono sUrya vaDe samA yogane kALa pariNAma AzrIne jANavo, te kahuM chuM, te A pramANe - zatabhiSaku, bharaNI, AdrA, AzleSA, svAti, jyeSThA. A cha nakSatro pratyeka sUryanI sAthe ja ahoraNa ane 21-muhUrtathI jAya che. te A rIte - A nAno caMdrathI sama sAddha-33 saMkhyA 63 bhAgo jAya che. tethI ATalA pAMca bhAga ahorAtranA sUrya sAthe jAya che, te pratyeka pUrvokta karaNa prAmAyathI 33ne pAMca bhAge prApta che ahorAtra ane zeSa sArdha traNa, pAMca bhAge che. tethI Avela sAtanA muharta lAvavAne mATe 10 bhAga karatAM prApta 21 muhartA thAya. tathA traNa uttarA - uttarA bhAdrapada, uttarAphAgunI, uttarASADhA tathA punarvasu, rohiNI ane vizAkhA, e cha nakSatro sUryanI sAthe jAya che tyAre 20 ahorama ane traNa muharta thAya. te A pramANe - A cha nAgo caMdranI sAthe 67 bhAgonA 10oll bhAga pratyeka jAya che. tethI AnA ahorAtranA pAMca bhAga sUryanI sAthe jAya. tethI 100 bhAgane pAMca bhAga vaDe bhAMgatA 20 ahoraNa prApta thaze. je che, tene 30 vaDe guNatAM prApta saMkhyAne 10 vaDe bhAMgatA 3-muharta Ave. tathA avazeSaka - zravaNa, ghaniSThA, pUrvAbhAdrapada, revatI, azvinI, kRtikA, mRgazirSa, puSya, maghA, pUrvA phAlUnI, hasta, citrA, anurAdhA, mUla ane pUrvASADhA rUpa paMdara namo sUrya sAthe jatAM bAra muhUrtA ane paripUrNa 13-ahorAtra thAya. te A rIte - A paripUrNa 63 bhAgo caMdranI sAthe jAya che. pachI sUrya sAthe te ahorAnA pAMca bhAga jAya. 63 bhAgane pAMca vaDe bhAMgatA 13-ahoramo Avaze, bAkInA be bhAgane 30 vaDe guNatAM 60 Avaze, tene pAMca vaDe bhAMgatA 12 muhartA Ave. ahIM prasaMganI saMgatathI sUrya yoganA darzanathI caMdrayoga parimANa je rIte Ave, te rIte darzAve che. nakSatronA - ardhakSetrAdino je sUrya sAthe yoga che, te muhUrta zazi karAya che, karIne pAMca vaDe guNatAM, pachI 63 vaDe bhAMgatA je prApta thAya, te caMdrano yoga che. ahIM bhAvanA A pramANe - koI ziSya pUche che, jemAM sUrya 6-divasa ane ra1-muhartA rahe che, temAM caMdra keTalo kALa rahe che, tenI muhUrtarAzi karavAne mATe cha divasane 30 vaDe guNIe, guNIne uparanA 5 muhartA umerIe, to thaze 201, tene pAMca vaDe guNatAM Avaze 1005, tene 63 vaDe bhAMgatA Ave 15-muhurtA, ATalAM ardha kSetrone pratyeka caMdra sAthe yoga thAya. e rIte samakSetronA harAImano abhijitano caMdra sAthe yoga jANavo. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J319 thI 28 15e have kula dvAra kahe che - * sUtra-329 thI 331 : [36] bhagavad ! keTalAM kula, keTalAM upakula ane keTalAM kulIpakula kahelA che? gautama ! bAra kula, bAra upakula, cAra kulopakula kahyA che. bAra kulo, te A pramANe - dhaniSThAkula, uttarAbhAdrapada kula, azinI kula, kRttikAkula, mRgazirSakula, puSpakula, maghAkula, utarAphAlganIkula, MiAkula, vizAkhAkula, mUlakula, uttarASADhAkula. [33] mAsanA nAma pariNAmavALA kula hoya che, kulonI nIce hoya te upakula che. kula ane upakulanI nIce hoya te kulopakula che te abhijitAdi cAra AgaLa kahela che. [331] upakulo bhAra che, te A pramANe che - zravaNa upakula, pUrvabhAdrapadA upakula, revatI upakula, bharaNI upakula, rohiNI upakula, punarvasu upakula, AzleSA upakula, pUvaphALunI upakula, hasta upakula, svAti upakula, jyeSThA upakula, pUrvASADhA upakula. cAra phulopakula kahelA che, te A pramANe - abhijita kulopakula, zatabhiSaja phulopakula, AdrAM kulopakula, anurAdhA kulopakula. bhagavAna ! keTalI pUrNimA ane keTalI amAso kahelI che ? gautama! bhAra pUrNimA ane bAra amAso kahelI che, te A rIte - zrAvaNI, bhAdrapadI, AsojI, kArtikI, mArgaziSa, pauSI, mALI, phAlkanI, caitrI, vaizAkhI, jyeSThAmUlI, ASADhI. bhagavAna ! zrAvaNI pUrNimAnI sAthe keTalAM no yoga kare che ? gautama! zrAvaNI pUrNimA sAthe abhijita, zravaNa, ghaniSThA e traNa namono yoga thAya che. bhagavAna ! bhAdrapadI pUrNimA sAthe keTalAM nAma yoga kare che ? gautama ! traNa nakSatro yoga kare che, te A pramANe - zatabhiSA, pUvabhiAdrapadA, uttarAbhAdrapadA. bhagavana ! AsojI pUrNimAne keTalAM nakSatro yoga kare che ? gautama be nahno yoga kare che, te A pramANe - revatI, azvinI, kArtikI pUrNimAno be nA yoga kare che - bharaNI, kRtikA, mRgazirSa pUrNimAno be naba yoga kare - rohiNI, mRgazirSa. poSI pUrNimAno traNa nAmo yoga, kare che - addha, punarvasu, ane puNya [ahIM traNa nAmo che.. mANI pUrNimAno be nakSamo pUrNa phAgunI, uttarAphAgunI. caitrI pUrNimAno be nAmo yoga re - hasta, cinA. 158 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 vaizAkhI pUrNimAno ne nakSatro yoga kare - svAtI, vizAkhA. jyeSThAmUlI pUrNimAno traNa nakSatro yoga kare che - anurAdhA, jayeSThA ane mUla. [ahIM traNa nAmo che.) ASADhIno be nakSatro yoga kare - pUrvASADhA, uttarASADhA. * bhagavad ! zrAvaNI pUrNimAnI sAthe zuM kula nAmono yoga thAya che, upakulano thAya che ke kulapakula nAmano ? gautama / kula nAma paNa yoga kare, upakula najha paNa yoga kare che, kulopakula nAma paNa yoga kare che. - kulano yoga karatAM dhaniSThA nakSatra yoga kare che. - upakulano yoga karatAM zravaNa nakSatra yoga kare che. - phulopakulano yoga ratAM abhijitu yoga kare che. zrAviSThI pUrNimA sAthe kula paNa yoga kare che yAvatu kulopakula paNa yoga kare che. kula vaDe yogapAtI ke upakula vaDe yoga zamI ke phulopakula vaDe yoga pAmI zrAvaNI pUrNimA yukata kahevAya che. * bhagavAna ! bhAdaravI pUrNimAne zuM kula nAma yoga kare che, ItyAdi pato gautama ! kula ke upakula ke phulopakula yoga kare che. kulano yoga karatAM uttarAbhAdrapada, upakulano yoga karatAM pUvabhiAdrapada, kulopakulano yoga karatAM zatabhISaja nakSatra yoga kare che. bhAdaravI pUrNimA kula vaDe yAvatu kulopakula nAma vaDe yoga kare che, kula vaDe yAvatu kulopakula che yoga pAmI bhAdaravI pUrNimA yukta thayela che, tema kahevAya che. o bhagavana ! AsojI pUrNimAnI pRcchA gautamakula nattra yoga kare che, upakula paNa yoga kare che, paraMtu phulokula no yoga karatAM nathI. kula vaDe yoga karatAM azvinI nakSatra yoga kare che, upakulano yoga karatAM revatI nakSatra yoga kare che. AsojI pUrNimA sAthe kulano yoga thAya che, upakulano yoga thAya che, e rIte AsojI pUrNimA kula vaDe yukta ke upakula vaDe yukata evI yoga karelI kahevAya che. o bhagavAna ! kArtikI pUrNimA zuM kula pRcchA. gautama ! kula vaDe yukta thAya, upakula vaDe yukta thAya, paNa kulopakula vaDe yukta thatI nathI. kulano yoga karatAM kRtikA nakSatrano yoga kare che, upakulamAM bharaNI nakSatrano yoga kare che vana ve yukata kahevAya che. 0 mRgazirSa pUrNimA, bhagavad ! zuM kulano prazna pUrvavat be yoga kare Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |329 thI 331 che, phulopakulano karatI nathI. kulano yoga karatAM mRgazirSa nakSatrano yoga kare che, upakulanA yogamAM rohiNI nakSatrano yoga kare che. e pramANe mRgazirSI pUrNimA yAvat kahevAya che. 0 e pramANe bAkInI pUrNimAo paNa yAvat ASADhI pUrNimA sudhI [pottara - varNana] samajI levuM. vizeSa e ke - - pauSI ane jyeSThAmUlI pUrNimA kulano, upakulano ke kulopakula nakSatrano yoga kare che, bAkInI pUrNimAmAM kulano ke upakulano yoga kare che, paNa kulopakulano yoga na kahevo. [pUrNimAnI mAphaka have sUtrakAra amAsanuM kathana kare che. 7 bhagavan ! zrAvaNI amAvAsyA keTalAM nakSatrano yoga kare che ? AzleSA nakSatra gautama ! be nakSatrano yoga kare che, te A pramANe ane maghA nakSatrano. 7 bhagavan ! pauthI amAvAsyA keTalAM nakSatrano yoga kare? gautama ! beno, pUrvAphAlgunI, uttarAphAlgunIno. 7 bhagavan ! AsojI amAvAsyA prabhA gautama! beno, hasta ane citra. 159 - - - 0 e pramANe amAvAsyA traNano poSI amAvAsyA ne no - pUrvASADhA, uttarASADhA. mAchI amAsa traNano - abhijita, zravaNa ane dhaniSThA, phAlguna amAvAsyA traNano - zatabhiSA, pUrvAbhAdrapadA ane uttarAbhAdrapadA, caitrI amAvAsyA beno - revatI ane azvinI, vaizAkhI amAvAsyA bheno - bharaNI ane kRtikA, jyeSThAmUlI amAvAsyA jeno - rohiNI ane mRgazirSa, ApADhI amAsa traNano AI, punarvasu ane puNya. 7 bhagavan ! zrAvaNI amAvAsyA zuM kulano yoga kare, upakulano yoga kare ke kulopakulano yoga kare che ? kArtikI amAvAsyA svAtI ane vizAkhAno, mRgazirSI anurAdhA, jyeSThA ane mUlano. gautama ! kulano yoga kare che, upakulano yoga kare, kuloskulano nakSatrano yoga karatI nathI. kulano yoga karatAM maghA nakSatrano yoga kare che, upakulano yoga karatAM AzleSA nakSatrano yoga kare che. zrAvaNI amAvAsyA kulano yoga kare ke upakulano yoga kare tyAre kulopayukta zrAvaNI amAvAsyA ke upakulopayukta zrAvaNI amAvAsyA kahevAya che. 7 bhagavan ! bhAdaravI amAvAsyA pUrvavat beno yoga kare che. kulano yoga kare che, upakulano yoga kare che. kulano yoga karatAM uttarAphAlgunI nakSatrano yoga kare che ane upakulano 160 yoga karatAM pUvaphiAlgunIno yoga kare che. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 bhAdaravI amAvAsyA tyAre kulopayukta ke upakulathI upayukta sArvat kahevAya che. mArgazirSI amAvAsyA te pramANe ja kulanA yogamAM mUla nakSatrathI yoga kare che, upakulanA yogamAM jyeSThA nakSatrano yoga kare che, kulopakulamAM anurAdhAno yoga kare che yAvat te phulopayukta ItyAdi kahevAya che. e pramANe mAthI, phAlgunI ane ASADhI phulane, upakulane ane kulopakulane yoga kare che. bAkInI amAvAsyA kulano ke upakulano yoga kare che. bhagavan ! jyAre zravaNanakSatrayukta pUrNimA hoya tyAre pUrvavartI amAsa zuM mA yukta hoya ? bhagavan ! jyAre maghAnayukata pUrNimA hoya tyAre zuM zravaNanakSatrayukta amAsa pUrve hoya ? hA, gautama ! temaja kahevuM. bhagavan ! jyAre pauSThapadI pUrNimA hoya tyAre pUrvanI amAvAsyA phAlgunI yukta hoya ? ane jyAre phAlgunI pUrNimA hoya tyAre pUrve pauSThapadI amAsa hoya? hA, gautama ! temaja hoya. e pramANe A AlAvAthI A pUrNimA ane amAvAsyA jANavI - azvinI nakSatrayukta pUrNimA, citrAnayukta amAvAsyA. kRtikA yukta pUrNimA, vizAkhA yukta amAvAsyA. mRgazira yukta pUrNimA, jyeSThAyukta amAvAsyA. puSya nakSatrayukta pUrNimA, pUrvASADhA nakSayukta amAvAsyA. * vivecana-329 thI 331 : bhagavan ! keTalA kulasaMjJaka nakSatro che, keTalA upakula saMjJaka ane keTalAM kulopakula saMjJaka kahelAM che ? gautama ! bAra kula saMjJaka, bAra upakula saMjJaka ane cAra kulopakula saMjJaka kahelA che. temAM bAra kula saMjJako A pramANe dhaniSThAkula, uttarA bhAdrapadAkula, azvinI kula ItyAdi have kulAdinA lakSaNa zuM che ? te kahe che - mAsa vaDe parisamApta thAya che te kula saMjJaka arthAt ahIM je nakSatra vaDe prAyaH mAsonI parisamApti karavAmAM Ave che, te mAsa sardeza nAmavALA nakSatro kula nakSatra che. - te A pramANe zrAvaNamAsa, prAyaH zraviSThA jenuM bIjuM nAma dhaniSThA che, tenA vaDe parisamApta thAya. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/329 thI 331 e rIte bhAdaravo, uttarA bhAdrapada vaDe, Aso azvinI nakSatra vaDe parisamApta thAya che. zrAvaNa Adi prAyaH mAsa pariAmApaka mAsa sadeza nAmavALA che. ahIM prAyaH grahaNathI upakulAdi nakSatra vaDe paNa mAsanI parisamApti thAya che. kulanA adhAna nakSatro, zravaNAdi upakulo, kulanI samIpa tyAM vartatA hovAthI upakula kahyA. arthAt upacArathI te upakula nakSatro kahevAya che. 161 je kulo ane upakulonI nIce varte che, te kulopakula. abhijitAdi bAra upakula nakSatro che, te A rIte - zravaNa upakula, bhAdrapada ukula Adi sUtrArthavat jANavA. cAra kulopakula nakSatro che, te A pramANe - abhijit kulopakula ItyAdi sUtratA. kulAdi saMjJA prayojana - kyAM nakSatromAM kayA kArya siddha thAya che, te darzAvavA mATe kahela che. have pUrNimA ane amAvAsyAnuM dvAra kahe che - bhagavan ! keTalI pUrNimA - pariskrUTa soLakalAvALA caMdrayukta kALa vizeSa rUpa che. pUrNacaMdra vaDe nivRtta. tathA keTalI amAvAsyA - eka kALa avacchedathI eka ja kSetramAM caMdra-sUrya avasthAnanA AdhAra kALa vizeSa rUpa che. aA - sAthe caMdra ane sUrya jemAM vase che te. gautama ! jAti bhedane AzrIne bAra pUrNimA ane bAra amAvAsyA kahelI che, te A pramANe - (1) zraviSThA - dhaniSThA, temAM thAya te zrAviSThI - zrAvaNa mAsavartI. (2) prauSThapadA - uttarAbhAdrapadA, temAM thanArI te prauSThapadI-bhAdaravA mAsa bhAvi. (3) azvayut - azvinI nakSatramAM thanArI te AzcayujI arthAt AsomAsa bhAvi. 0 e pramANe kArtikI, mArgazirSI, pauSI, mAghI, phAlgunI, caitrI, vaizAkhI, jyeSThAmUlI ane ASADhI jANavI. praznasUtramAM pUrNimA ane amAvAsyA bhedathI nirdeza karela hovA chatAM uttarasUtramAM je abhedathI nirdeza che, te nAmanA ekapaNAne darzAvavAne mATe che. tethI amAvAsyA paNa zrAviSThI, prauSThapadI, AzcayujI ItyAdi jANavI. [zaMkA] zrAviSThI pUrNimA zraviSThAnA yogathI thAya che, jyAre amAvAsyA zrAviInA yogathI nathI kemake te AzleSA ane maghAnA yogathI kahevAnAra che, tenuM zuM ? [samAdhAna] zrAviSThI pUrNimA jemAM che, te zrAvaNamAsa, tenA ja - arthAt zrAvaNa mArAvartI. e pramANe ja prauSThapadi AdimAM kahevuM joIe. have je nakSatra vaDe eka eka pUrNimAnI parisamApti thAya che, tene pUchavAnI IcchAthI kahe che - bhagavan ! zrAvaNI pUrNimA keTalAM nakSatrano yoga kare che ? arthAt keTalAM 27/11 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 162 nakSatro caMdranI sAthe saMyoga karIne parisamApta kare ? gautama! traNa nakSatro yoga kare che, traNa nakSatro caMdra sAthe yoga karIne parisamApta kare che, te A pramANe - abhijita, zravaNa ane dhaniSThA. ahIM zravaNa ane ghaniSThA rUpe be ja nakSatra zrAvaNI pUrNimAne parisamApta kare che. paMcayugabhAvi pUrNimAmAM kyAMya paNa abhijitathI parisamApana darzAvela nathI. mAtra abhijit nakSatra zravaNa sAthe saMbaddha che, te paNa parisamApta kare che tema kahyuM. jo ke sAmAnyathI A zrAviSThI samApaka nakSatra darzana jANavuM. pAMce paNa zrAvaNI pUrNimAmAM kaI pUrNimA, kyA nakSatrane keTalAM muhUrtamAM, keTalAM bhAgamAM, keTalAM pratibhAga jatAM ane jaze tyAre parisamApta kare che, tema sUkSmatAthI jANavA A pravacana prasiddha karaNanI bhAvanA karavI joIe - A yugamAM jo amAvAsyAne jANavA Icche che, jemake kayA naGgamAM vartatA parisamApti thAya che arthAt je rUpe jeTalI amAvAsyA atikrAMta thaI, teTalI saMkhyA. [te mATe] kahevAnAra svarUpa avadhAraNa karAya che - prathamapaNe sthapAya te avadhArya - dhruvarAzi. te avadhArya rAzine paTTikAdimAM sthApIne guNavI. have kayA pramANamAM AnI avadhArya rAzi che, te pramANanI nirupaNArthe kahe che-- 66 muhUrta ane eka muhUrtanA paripUrNa 5/62 bhAga ane eka 62-bhAganA, eka 67mo bhAga arthAt 66-5/62 562/67 eTalAM pramANamAM avadhArya rAzi che. ATalA pramANanI utpatti kaI rIte che ? te kahe che - ahIM jo 124 parvathI 5-sUryanakSatra paryAyo prApta thAya, to 2-parva vaDe keTalAM prApta thAya ? trirAzi sthApanA - 124/5/2. ahIM aMtya rAzi be vaDe madhya rAzi-5-ne guNatAM 5 x 2 = 10 prApta thAya. teno 124 vaDe bhAgAkAra karatAM, temAM chaidha-chedaka rAzi Avaze - 10/124 tene be vaDe apavartanA karatAM Ave 5/62 arthAt uparanI rAzi-5 ane nIcenI chedanI rAzi-62 Avaze. AnA vaDe nakSatro karavA. nakSatra karaNa mATe 1830 vaDe 67 bhAga rUpe guNavA. tethI 9150 thAya, chedarAzi 62ne paNa 67 vaDe guNo, Avaze 4154. uparanI rAzinA muhUrta karavAne pharI 30 vaDe guNIe. Avaze - 2,74,500, tene 4154 vaDe bhAMgavA. to Avaze-66 muhUrta ane zeSa aMza raheze-336. tenA 62-bhAga lAvavAne mATe, tene 62 vaDe guNatAM thaze-20,832. tenA anaMtarokta cheda rAzi vaDe 4154thI bhAga karatAM Ave 5/62 bhAga, arthAt paripUrNa-5 ane zeSa raheze-62. pachI A 62-nI apavartanA karIe, eka cheda rAzi chatAM paNa 62-apavartanAmAM 67 thAya che. tethI Avela 66-muhUrto, eka muhUrtanA pAMca paripUrNa 62 bhAgo, eka 62-bhAganA eka 67 bhAga thAya che. e pramANe avadhArya rAzi pramANa Ave che. zeSa vidhi kahe che - 4 - anaMtarokta svarUpa avadhArIne rAzinI IcchAmAM amAvAsya saMguNane jANavAne Icche che, to saMguNita karavI, ethI urdhvanakSatrone - Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 thI 331 163 zodhavA, tethI have utI nagonI zodhanaka vidhi - zoghana prakAra have kahevAze tene tame sAMbhaLo. temAM pahelAM punarvasu : 22-mahatuM ane eka mahadnA kaida bhAga. ATalA pramANa punarvasu nakSatranA paripUrNa thAya che. A pramANanA zodhanakanI utpatti kaI rIte thAya, evuM pUche che ? tyAre kahe che ke jo 124 parvathI pAMca - sUrya nakSatra paryAyo prApta thAya, to eka parvane atikramIne keTalAM paryAyo te eka parvathI prApta thAya? ahIM trirAzi sthApanA - 124/5/1, ahIM aMtya sazi eka vaDe madhyarAzi pAMcane guNIe, to 5 x 1 = 5 thAya. tene 124 vaDe bhAMgavAmAM Ave to pa4 bhAga thAya. tethI nakSatra lAvavAne mATe tene 1830 vaDe 67 bhAga rUpe guNavA. e pramANe guNAkAra zazi ane chedarAzinI be vaDe apavartana karIe, to guNAkAra zazi 15 ane cheda zazi 62 Ave. te A pramANe - 915 temAM uparanI pa-rAzi vaDe A 915ne guNatAM Ave 4575. cheda zazi je 6-rUpa che, tene 63 vaDe guNatAM Avaze - 4154. tethI puSyanA 23-bhAga pUrvanA yuga carama parvamAM sUrya sAthe yoga kare che, tene 62-vaDe guNatA, Avaze-1426. tene pUrvanA 45ppanA pramANathI zodhita karIe to, zeSa rahe che - 3149. [4535-1426=3149]. A saMkhyAnA muhUrta karavAne mATe 30 vaDe guNIe. to 3149 x 36 = 94,430 Avaze. temAM chedAzi-4154 vaDe bhAgAkAra karatAM prApta muhUrta-22 thaze ane zeSa kama 3082 raheze. AnA 62-bhAga lAvavA 62 vaDe guNIe. 3082 x 62 = 1,91,084 thAya. temAM chedAzi 4154 vaDe bhAgAkAra karatAM 46 muhUrtanA 62 bhAga Ave. A punarvasu nama zodhanaka niSpatti che. have zeSa nAmonA zodhanakone kahe che - phAgunI - uttarA phAgunInAM 132 zodhyA che. ahIM zuM kahe che ? 172 punarvasu vagere, uttarAphAgunI paryantanA nakSatro zodhita karAya che, e pramANe bhAvArtha bhAvavo joIe. tathA vizAkhA - vizAkhA sudhInA nakSatromAM zodhanaka 292. have pachInA uttarASADhA paryAnA nakSatrone AzrIne 44ra zoya che. A anaMtarokta zodhanaka sarve paNa punarvasuthI 62 bhAga sahita jANavA. arthAt evuM kahe che ke - je punarvasunA 22 muhUrto che, te badhAM paNa AgaLaAgaLanA zodhanakamAM aMtapaviSTa varte che. paNa 62-bhAga nahIM, tethI je-je zodhanaka zodhita thAya, temAM temAM punarvasunA hai6/6ra bhAga uparanI saMkhyAmAMthI zodhita karavA. 164 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 A punarvasu vagere uttarASADhA sudhInuM paheluM zodhanaka che. have AgaLa abhijitAdine karIne bIjuM zodhanaka kahIza. temAM pratijJAtane ja nivahei che - abhijitanakSatranA zodhanaka nava muhUrta ane eka muhUrtanA 24/dura bhAga ane ekanA 62 bhANa karAyela paripUrNa 66-bhANa tathA 160 uttarAbhAdrapadAnA zoghanaka che. arthAt 169 uttarAbhAdrapada paryantanA nabo zuddha thAya che. A pramANe AgaLa paNa bhAvanA karavI. tathA 309 rohiNI paryAnA zodhita thAya che. tathA 399 zodhita karatAM punarvasu sudhInA nakSatro zodhita thAya che. tema jANa.] tathA 549 pUrvAphAlyunI ane uttarAphAlganI sudhInA naphAbo zodhita thAya che. tathA vizAkhA sudhInA nAgomAM 669 zodhavA. mUla paryanta nakSatramAM 944 zodhavA, uttarASADhA sudhInA nakSatronA zodhanaka 819 thAya che. badhAM ja zodhanakomAM uparanA abhijita nakSatra saMbaMdhI muhUrtanA 62 bhAgavALA 24 ane 66 cUrNikA bhAgo, eka ja 62 bhAganA 67 bhAgo zodhavA. anaMtara kahelAM zodhakone yathAyogya zodhIne, je zeSa rahe che, te nakSatra thAya che ane A naNamAM sUryanI sama caMdra amAvAsyA kare che, e rIte karaNagAyA samUhno akSarArtha che tenI bhAvanA A pramANe che - koI paNa puche ke - yuganI AdimAM pahelI amAvAsyA kayA nakSatra yukata thaIne samApti pAme che ? tyAre pUrvokta svarUpa avadhArya rAzi 66-muhUrta, parA 66 bhAga rUpa zazi laI levAya, laIne eka vaDe guNIe. kemake pahelI amAvAsyAno prazna che. tyArapachI temAMthI 22 - 46/6ra bhAga rUpe punarvasu zodhita karAya che, temAM 66 muhUrtamAMthI 22-muharta bAda thaIne rahe che - 44 muhatuM. temAMthI eka muharta apakarSa karIne tenA 6ra bhAgo karAya, karIne tene 62 bhAga rAzimAM umerIe, tethI 67 Ave. temAMthI 46 zuddha thaI bAkI raheze-21. 43-muhUrtamAMthI 30-muhUrto vaDe puSya zuddha thAya che. pachI 13-muhad bAkI rahe che. AzleSA nakSatra ardhakSetra 15 muhUrta pramANa che. temAMthI A Avaze - AzleSA nakSatranA eka muhUrtamAM eka muhUrtanA dara bhAgomAM, ekanA ** bhAganA 66 bhAga bAkI rahetAM pahelI amAvAsyAnI samApti thAya che. e pramANe badhI ja amAvAsyAmAM karaNa kahevuM. have paNimA prakramamAM je amAvAsyA karaNa kahela che. te karaNagAthAnI anurodhathI yuganI AdimAM amAvAsyAnA prAthamya ane krama prAptavathI kahe che. have prastuta pUrNimA karaNa - Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J329 thI 331 165 jema pUrve amAvAsyA caMdra na parijJAnArthe ghuvarAzi kahI, te ja ahIM paNa - parNamAsI caMdranakSatranI pariAna vidhimAM Icchita pUrNimA guNita - je pUrNimA jANavA Iccho. te saMkhyA gaNita karavI, guNIne pachI, te ja pUrvokta zodhanaka karavA joIe. kevala abhijita Adi, paNa punarvasu vagere nahIM. zuddha zodhanaka pachI je rahe te nakSatra pUrNimA yukta thAya. te nakSatramAM caMdramA paripUrNa pUrNimAne vimala kare che. e rIte be karaNa gAyAno akSarArtha kahyo. tenI bhAvanA A pramANe karavI joIe - koI pUche che - yuganI AdimAM pahelI pUrNimA kayA caMdra nakSatra yogamAM samAptine pAme che, temAM 66 muhUrtI ane eka muhUrtanA para bhAga ane eka 62 bhAganA eka 67 bhAgarUpa avadhArya rAzi laI levAya che. te prathamA pUrNimAno prathana hovAthI eka vaDe guNIe, tethI temAMthI abhijitanA nava muhUrta ane eka muhUrtanA dara bhAga, ekanA bAsaTha bhAganA 66/67 bhAga. e rIte e pramANe zodhatakane zodhavuM joIe. - temAM 66nA nava muhUrvo zuddha thatAM pachI pa3 muhUrtA raheze, temAMthI eka muhUrta laIne, 62 bhAga karAtA, te 62 bhAga rAzimAM pAMca rUpe umeratA Avaze 67 bhAga. temAMthI 24 zuddha thatAM, pachI 43 bhAga raheze. eka rUpa laIne 67 bhAga karAtA ane te 67 bhAgo 67 bhAkamAM umeratA 68 bhAgo Avaze. temAMthI 66 bhAga zuddha thatAM pachI bhAga raheze. pachI 30 muhUrtA vaDe zravaNa zuddha thatAM pachI 26 muhUrtA raheze. pachI A Avela ghaniSThA nakSatranA 30-muhUrtomAM ane eka muhUrtanA 16/6ra bhAgomAM ekanA 62 bhAganA paNa bhAgo bAkI rahetA pahelI pUrNimA samApta thAya. e pramANe pAMca yuga bhAvinI zrAvaNI pUrNimAnA keTalAMka zrAvaNathI ane keTalAMka dhaniSThAthI parisamAti pAma che te pramANe bhAvanA karavI joIe. tathA prauSThapadI - bhAdaravI pUrNimAne, bhagavad ! keTalAM nakSatro yoga kare che ? gautama ! traNa nAno yoga kare che, te A pramANe - zatabhiSA, pUrvabhAdrapadA ane uttara bhAdrapadA. A pAMcane paNa yuga bhAvinI ukta nakSatro madhyamAM koIpaNa eka vaDe parisamApti thAya. bhagavad ! Asoja pUrNimAne keTalAM nakSatra yoga kare che ? gautamAM berevatI, azvinI. ahIM uttarabhAdrapadA nakSatra paNa kaMIka AsojA pUrNimA parisamApta kare che, pachI bhAdaravI paNa samApta kare. lokamAM bhAdaravImAM ja tenuM prAdhAnya che, te nAmathI, tenA abhidhAnathI, tethI ahIM vivakSA nathI, mATe koI doSa nathI, tethI be samApta kare che, tema kahyuM. 166 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 AmAM ghaNI yugabhAvinIne ukta nakSatramAMthI koIpaNa nakSatra vaDe parisamApti thAya. tathA kArtikI pUrNimAne be nakSatra samApta kare che - bharaNI ane kRtikA. ahIM paNa azvinI nakSatra koIka kArtikI pUrNimAne parisamApta kare che, paraMtu te AsojI pUrNimAmAM pradhAna che, tethI tenI ahIM vivakSA karI nathI, tethI doSa nathI. tethI ahIM paNa be kahela che. AmAM ghaNI yuga bhAvinImAM ukta nakSatranI madhyamAM koIpaNa vaDe parisamApti thAya. tathA mArgazirSa pUrNimAne be nakSatro samApta kare che, rohiNI ane mRgazirSa. AmAM pAMca yuga bhAvinImAM ukta nakSatra madhyamAM koIpaNa eka parisamApana kare che. tathA poSI pUrNimAne traNa nakSatro - Adra, punarvasu ane puSya parisamApta kare che. AmAM yugamaye adhikamAsanA saMbhavathI chamAMnI koIpaNa yugabhAvinIne ukta nakSatro madhyamAM koI eka vaDe parisamApti kare che. tathA mAghI pUrNimAne be nakSatra - AzleSA, maghA tathA '' zabdathI pUrva phAgunI ane puSya paNa levA. tenA vaDe A yumbhAvinI pAMce madhya keTalIkane AzleSA, keTalIkane maghA, keTalIkane pUrvA phAgunI, keTalIkane puSya nap parisamApta kare che. [tema samajavuM joIe.] tathA phAgaNa pUrNimAne be naba - pUrvAphAlganI ane uttarAphAgunI, A pAMca yuga bhAvinI pUrNimAne ukta nAkamAMthI koI eka nakSatra parisamApta kare che. caitrI pUrNimAne be nakSatra - hasta ane citrA samApta kare che. A pAMce yugabhAvinImAM ukta nakSatramAMnA koIpaNa eka vaDe pUrNimAne samApta kare che. tathA vaizAkhI pUrNimAne svAti ane vizAkhA be naba tathA 'va' zabdathI anurAdhA paNa samApta kare. ahIM anurAdhA nakSatra vizAkhAthI pachI che, vizAkhA A pUrNimAmAM pradhAna che, tethI para pUrNimAmAM teno sAkSAt upAta nathI. mATe sUkamAM be kahI. AmAM ghaNI yuga bhAvinImAM ukta nakSatromAMthI koI eka samApta kare che. peThA mUkI pUrNimAne traNa- anurAdhA, jyeSThA, mUla. A pAMca yugabhAvinImAM ukta nakSatromAMthI koI eka nakSatra. A pUrNimAne samApta kare che. - ASADhI pUrNimAne be-pUrvASADhA, uttarASADhA. AnA yugAMtamAM adhikamAsanA saMbhavathI cha yuga bhAvinInA ukta nakSatramAMthI koI eka vaDe samApta kare che. have kulanA dvAra pratipAdanathI svataH siddha chatAM paNa kulAdi yojanAne maMdamati ziSyane bodha karavAno prazna kare che - bhagavad ! zrAviThIne zuM kula joDe che, upakula joDe che ke kulopakula joDe che ? gautama ! kula joDe che, 'vA' zabda samuccaya arthamAM che. tethI 'kula' paNa joDe che, upakula paNa joDe che, kulopakula paNa joDe che. temAM 'kula' vaDe yoga karatAM ghaniSThA nakSatra joDAya che, tenA ja kulapaNe prasiddhapaNAthI "zrAviSThI pUrNimAno" e bhAva che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /329 thI 331 168 upakulane joDatAM zravaNanAgane joDe che. kulopakulane joDatAM abhijita nakSatrane joDe che. tethI trIjI zrAvaNI pUrNimAmAM bAra muhUrtamAM kaMIka samaadhika bAkInA caMdranI sAthe yogane kare che. te zravaNanA sahastharapaNAthI svayaM ja te pUrNimAne paryadvartIpaNAthI te paNa tene parisamApta kare che, tethI yoga kare che kahyuM. have upasaMhAra kahe che - je kAraNe gaNe paNa kulAdithI zrAvaNI pUrNimAnI yojanA che, tethI zrAvaNI pUrNimAne kulano yoga kare che, upakulano paNa yoga kare che, kulapakulano paNa yoga kare che ema kahevuM - sva ziSyone jaNAvavuM. athavA kuLa vaDe yukta thaI zrAvaNI pUrNimA, upakuLathI yukta ke kulopakula yukta zrAvaNI pUrNimA che, tema kahevAya che. bhagavan! bhAdaravI pUrNimA zuM kuLano yoga kare che, ItyAdi prazna. gautama ! kulane paNa, upakulane paNa, kulopakulano paNa yoga kare che, temAM kuLano yoga karatAM uttarAbhAdrapada namano yoga kare che, upakulano yoga karatAM pUrvabhAdrapadA nakSatrano yoga kare che, ane kulopakulano yoga karatAM zatabhiSaju nAmano yoga kare che. upasaMhAra kahe che - jethI e pramANe gaNe paNa kulAdi vaDe pauSTha padI pUrNimAnI yojanA che, tethI bhAdaravI pUrNimA kulopayukta, upakulopayukta, kulopakula yukta paNa kahevAya che. e pramANe potAnA ziSyone pratipAdana karavuM joIe. athavA kula vaDe yukta, upakula vaDe paNa yukta, kulopakula vaDe paNa yukta bhAdaravI pUrNimA yukta kahevAya che. tathA azvayujI pUrNimAnI pRcchA - gautama ! kuLano paNa yoga kare che, upakulano paNa yoga kare che, paNa kulopakulano yoga prApta nathI. temAM kuLano yoga karatAM azvinI nakSatrano yoga kare che, upakulano yoga karatAM revatI nakSatrano yoga kare che. upasaMhAra kahe che - jethI e pramANe be kulAdi vaDe AsojI pUrNimAnuM joDANa che, tethI AsojI pUrNimA kuLano yoga kare che, upakulano paNa yoga kare che, tema svaziSyone kahevuM. athavA kuLa ke upakuLa vaDe yukta AsojI pUrNimA kahevuM. bhagavan! kArtikI pUrNimAne zuM kuLa Adi prazna. gautama ! kuLane paNa joDe che, upakuLane paNa joDe che, kulopakulane joDatA nathI. temAM kuLano yoga karatAM kRtrima nakSatrano yoga kare che, upakulane joDatAM bharaNI nakSatrano yoga kare che. kArtikI ItyAdi upasaMhAra pUrvavatu samajI levo. bhagavad ! mArgazIrSa pUrNimA zuM kuLano ? pUrvavatu beno yoga kare che. zo artha che ? kuLane paNa, upakulane paNa yoga kare che, paNa kulopakulano yoga karatI nathI. temAM kulano yoga karatAM mRgazirSa nakSatrano yoga kare che, upakuLano yoga jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 karatAM rohiNIno yoga kare che. mArgazirSa pUrNimAnuM upasaMhAra vAkya pUrvavat. have lAghavArthe atideza kahe che - e pramANe bAkInI paNa - pauSI pUrNimAdi tyAM sudhI kahevI jyAM ASADhI pUrNimA Ave. poSI ane ThAnI pUrNimA kulano paNa yoga kare che, upakulano paNa yoga kare che, kulopakulano paNa yoga kare che. bAkInI mALI Adi kuLano yoga kare che, upakulano paNa yoga kare che, kulopakulano na kahevo. kemake teno abhAva che. have amAvAsyAne kahe che - zrAvaNamAsa bhAvinI amAvAsyA kayA nAmano yoga kare che ? yathAyoga caMdranI sAthe saMyojIne zrAvaNI amAvAsyAne parisamApta kare che ? bhagavaMte kahyuM gautama! be namano yoga kare che, te A pramANe - AzleSA ane maghA. ahIM vyavahAranayanA matathI je nakSatramAM pUrNimA thAya che, tyAMthI AraMbhIne pUrvanA paMdaramAM ke caudamAM nakSatramAM amAvAsyA thAya che. je nakSatramAM amAvAsyA che, tyAMthI AraMbhIne pachI paMdaramAM ke caudamAM nakSatramAM pUrNimA thAya. temAM zrAvaNI pUrNimA je zravaNamAM, dhaniSThAmAM kahI, to amAvAsyAmAM paNa AzleSA ane maghA kahyA. lokamAM paNa tithi gaNita anusAcI gayela amAvAsyAmAM vartamAna paNa ekamamAM je ahoramAM pahelAMthI amAvAsyA thAya, te sarva paNa ahorAtrano amAvAsyA rUpe vyavahAra thAya. tethI maghA nakSatra paNa e pramANe vyavahArathI amAvAsyAmAM prApta thAya, temAM virodha nathI. paramArthathI vaLI A amAvAsyAne A traNa nabo parisamApta kare che - punarvasa puNya ane AzleSA. A pAMce paNa yugabhAvinI nakSatra traNamAMnA koI paNa pUrNa kare. AnA karaNanuM gaNita pUvaoNkta che. bhagavad ! bhAdaravI amAvAsyAne keTalAM nAno yoga kare che ? gautama ! be nakSatro yoga kare che, te A pramANe - pUrvAphAgunI, uttarAphAgunI. 'a' zabdathI maghAne grahaNa karavuM. A bhAdaravI pUrNimAvartI zatabhiSaju vyavahArathI paNa karaNarItithI, nizcayathI pUrva gaNanAmAM paMdarapaNAthI che. A pAMce paNa yugabhAvinI traNa nAmo maLe koIpaNa nAga samApana kare che, karaNa pUrvavatu jANavuM. AzayajI amAvAsyAno keTalAM nakSatra yoga kare che ? gautama ! be nakSatramAM yoga kare che, te A pramANe - hasta ane citrA. A paNa vyavahArathI che, nizcayathI to AzvayajI amAvAsyA traNa nakSatrane samApta kare che. te A pramANe - uttarA phAgunI, hasta ane cimAM. je pUrve AzvAyujI pUrNimAmAM uttarAbhAdrapadA pUrvokta hetuthI vivakSita na karyuM, paNa nizcayathI te Ave che, tenA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/329 thI 331 169 15-nakSatra pachI phAlgunI ahIM lIdhuM. AnA pAMca yugabhAvi traNa no madhye koIpaNathI samApta kare te pUrvavat. kArtikI amAvAsyAne be nakSatra joDe che, te A pramANe - svAti ane vizAkhA. A paNa vyavahArathI che, nizcayathI traNa che - svAti, vizAkhA ane citrA. AmAM paNa pUrNimAnA azvinInA anurodhathI citrA kahela che. AmAM pAMce paNa yugabhAvinInA traNa nakSatro madhye koIpaNa nakSatra samApta kare che. mArgazIrSI pUrNimAno traNa nakSatrano yoga kare che, te A rIte - anurAdhA, jyeSThA ane mUla. A paNa vyavahArathI che, nizcayathI vaLI A traNa nakSatro amAvAsyAne parisamApta kare che, te A che - vizAkhA, anurAdhA ane jyeSThA. zeSa pUrvavat. pauSI amAvAsyAno be nakSatra yoga kare che - pUrvASADhA, uttarASADhA. A paNa vyavahArathI kahyuM, nizcayathI vaLI traNe nakSatro parisamApta kare che, te A - mUla, pUrvASADhA, uttarASADhA. AmAM yuga madhye adhikamAsanA saMbhavathI cha e paNa pUrvavat. mAghI amAvAsyAne traNa abhijit, zravaNa, dhaniSThA. A pUrNimAvarti AzleSA ane maghAthI abhijita soLamuM nakSatra hovAthI vyavahAra atItatvamAM paNa zravaNanA saMbaddhatvathI paMdarapaNuM dhAraNa karavuM. A paNa vyavahArathI che, nizcayathI vaLI traNa-uttarASADhA, abhijit, zravaNa, zeSa pUrvavat. phAlgunI amAsane traNa, te A rIte - pUrvAbhAdrapadA, uttarA bhAdrapadA ane zatabhiSA. A paNa vyavahArathI, nizcayathI traNa A pramANe - dhaniSThA, zatabhiSA, pUrvA bhAdrapadA zeSa pUrvavat. caitrI amAsane be nakSatro-revatI ane azvinI samApta kare che. A paNa vyavahArathI kahyuM. nizcayathI traNa, A pramANe - pUrvAbhAdrapada, uttarAbhAdrapada ane revatI. - vaizAkhI amAsa be nakSatra parisamApta kare - bharaNI, kRtikA. A paNa vyavahArathI kahyuM, nizcayathI traNa nakSatro kare - revatI, azvinI, bharaNI. jyeSThAmUlI amAvAsyAne be nakSatro - rohiNI ane mRgazirSa. A paNa vyavahArathI che, nizcayathI A be nakSatro pUrNa kare, rohiNI ane kRtikA zeSa pUrvavat. ASADhI amAvAsyAne traNa nakSatro - ArdrA, punarvasu, puSya. A paNa vyavahArathI kahyuM, paramArthathI A traNa nakSatro - mRgazirSa, ArdrA, punarvasu. Ano yugAMte adhika mAsa saMbhavathI cha emAM - pAMcemAM paNa pUrvavat jANavuM. ahIM sarvatra nakSatragaNanA madhye jemAM abhijit aMtarbhUta che, temAM na gaNavuM, kemake stokakALatvathI che. jemake samavAyAMgamAM kahyuM che - jaMbudvIpamAM abhijit varjIne 27-nakSatrothI vyavahAra varte che. have amAvAsyAmAM kulAdi prayojanano prazna - bhagavan ! amAvAsyano zuM kulano yoga kare che, upakulano ke kulopakulano jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 yoga kare che ? gautama ! kuLane paNa joDe, upakulane joDe che, paNa kulokula ahIM prApta nathI. temAM kuLano yoga karatAM AviSThI amAvAsyAne maghA nakSatra joDe che. A pUrvokta yuktithI vyavahAsyI kahyuM, paramArthathI vaLI kuLano yoga karatAM puSya nakSatrane joDe che A pUrvokta ja che. 170 e pramANe uttarasUtra paNa vyavahArane AzrIne yathAyogya paribhAvita karavuM. upakulano yoga karatAM AzleSA nakSatrano yoga kare che. upasaMhAra - ukta prakAre be kula vaDe zrAvaNI amAvAsyAne caMdrayoga samApta kare che. kulopakulathI nahIM. tethI zrAvaNI amAvAsyA kulopayukta ane upakulopayukta kahevI. bhAdaravI amAvAsyAdinA pUrvavat prazna. - X - X - uttarasUtramAM be kula upakulane joDe che, kulopakulane joDatA nathI. temAM kulane joDatAM uttarAphAlgunI nakSatrane joDe che, upakulane joDatAM pUrvAphAlgunI nakSatrane joDe che. mArgazIrSIno prazna pUrvavat. temAM kuLano yoga karatAM mUlanakSatrano yoga kare che. upakulano yoga karatAM jyeSThA nakSatrano, kulopakulano yoga karatAM anurAdhA nakSatrano yoga kare che. yAvat karaNa vaDe upasaMhAra sUtra yukta che, tema kahevu. e pramANe mAghI, phAlgunI ane ASADhI kulane, upakulane ane kulopakulane joDe che. bAkInI amAvAsyA kulane ke upakulane joDe che, te pramANe kahevuM. have sannipAtadvAra - temAM sannipAta eTale pUrNimAnakSatra thakI amAvAsyA ane amAvAsyA nakSatra thakI pUrNimAmAM nakSatrano niyamathI saMbaMdha che, tenuM sUtra bhagavan ! jyAre zraviSThA nakSatrayukta pUrNimA hoya che, tyAre tenI pUrvenI amAvAsyA maghA nakSatrayukta hoya che ane jyAre maghAnakSatrayukta pUrNimA hoya che, tyAre pUrvenI amAvAsyA zraviSThA nakSatrayukta hoya che ? gautama ! hA, hoya che. temAM jyAre zrAviSThI ItyAdi temaja kahevuM, praznanA samAna uttara hovAthI tema kahyuM. teno artha A pramANe - ahIM vyavahAra nayanA matathI je kSetramAM pUrNimA thAya che, tyAMthI AraMbhIne pUrvanA paMdaramAM ke caudamAM nakSatramAM niyamathI amAvAsyA. tethI jyAre zraviSThA nakSatrayukta pUrNimA hoya, tyAre pUrvanI amAsa maghA nakSatrayukta thAya che. kemake zraviSThA nakSatrathI AraMbhIne maghA nakSatranI pUrve caudamuM che. - X - bhagavan ! jyAre maghA nakSatrayukta pUrNimA hoya che, tyAre zraviSThA nakSatrayukta pAzcAtya amAvAsyA hoya che. kemake maghAnakSatra thakI AraMbhIne pUrva viSThAnakSatra paMdaramuM che. A mAghamAsane AzrIne kahela che, tema vicAravuM. bhagavan ! jyAre uttarAbhAdrapadayukta pUrNimA hoya che. tyAre pAzcAtya amAvAsyA uttarAphAlgunI nakSatra yukta hoya, kemake uttarAbhAdrapadathI AraMbhIne pUrve uttarAphAlgunI nakSatra paMdaramuM che. A bhAdaravA mAsane AzrIne jANavuM. jyAre uttarAphAlgunI nakSatrayukta pUrNimA hoya che, tyAre amAvAsyA uttarAbhAdrapadayukta Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 thI 331 11 12 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 hoya che, kemake uttarAphAlganIthI AraMbhIne pUrvAbhAdrapadA nakSatra caudamuM che. A phAgaNamAsane AzrIne kahyuM. e pramANe A AlAvAthI A pUrNimA ane amAvAsyA jANavI. jayAre azvinI nakSatrayukta hoya che, tyAre pAzcAtya anaMtara amAvAsyA yimAnama yukta thAya che. kemake azvinIthI AraMbhIne pUrve citrA nakSatra paMdaramuM che. A vyavahAranayane AzrIne jANavuM. nizAyathI eka ja Aso mAsa bhAvinI amAvAsyAmAM vimA nAgano saMbhava che, te pUrve dazarvila che. - jyAre citrA nakSatrayukata pUrNimA hoya ce, tyAre pAzcAtya amAvAsyA azvinI nayukta hoya che. A paNa vyavahArathI kahyuM, nizcayathI eka ja caitramAsa bhAvinI amAvAsyAmAM azvinI nakSatrano saMbhava che. A sUtra paNa Aso ane caitramAsane AzrIne pravarte che, tema jANavuM. - jyAre kRtikA nakSatrayukta pUrNimA hoya che, tyAre vizAkhA nakSatrayukta amAvAsyA thAya che, kemake kRtikA pUrve vizAkhA paMdaramuM che. jyAre vizAkhAnAmayukta pUrNimA hoya che, tyAre tenI anaMtara pAzcAtya amAvAsyA kRtikA nakSatrayukta hoya che. kemake vizAkhAthI pUrve kRtikA codayuM che ane A kArataka ane vaizAkha mAsane AzrIne kahela che, tema jANavuM. jyAre mRgazirSayukta pUrNimA hoya tyAre jyeSThAmUla nakSatrayukta amAvAsyA hoya, jyAre jyeSThAmUlI pUrNimA hoya tyAre mANaziSa amAvAsyA hoya. A mANasara ane jayeSTha mAsane AzrIne bhAvita karavuM joIe. - jyAre puSya nakSatrayukta pUrNimA hoya, tyAre pUrvASADhAnAga yukata amAvAsyA hoya, jyAre pUrvASADhA yukta pUrNimA hoya che, tyAre puSyanakSatrayukta amAvAsyA hoya che. A poSa ane aSADha mAsane AzrIne kahevuM. mAsArdhamAsa parisamApaka nakSatro kahyA. have svayaM asta thaIne ahorAtra parisamApakapaNAthI mAsa parisamApaka nAga chaMda kahe che. temAM pahelAM varSAkALa ahorAtra parisamApaka nakSatra. * sUtra-338,333 - ]i bhagavatu vaSakALano pahelo mahino keTalAM nattra samApta kare che? gautamAM cAra no parisamApta kare che, te A pramANe - uttarASADhA, abhijituM, zravaNa, ghaniSThA. uttarASADhA nakSatra zrAvaNa mAsanA 14 ahorAmane samApta kare che, abhijituM sAta ahoramane, zravaNa ATha ahorAtrane, dhaniSThA eka ahorane parisamApta thAya che. o bhagavana ! vaSakALanA bIjA mAsane keTalAM nAmo samApta kare che ? gautama! cA-dhaniSThA, zatabhiSA, pUvabhiAdrapada ane uttarAbhAdrapada parisamApta kare che. dhaniSThA nakSatra cauda ahorAtra samApta kare che, zatabhiSA sAta ahora, pUrvabhAdrapada ATha ahorAtra ane uttarAbhAdrapada eka ahoramane parisamApta kare che.. te mAsamAM ATha aMgula hosisichAyAthI sUrya paribhramaNa kare che, te mAsanA chellA divase be pAda ane ATha aMgula paraSachAyA pramANa parisi hoya che. o bhagavana! vapakiALano bIjo mahino keTalAM nattra samApta kare che ? gautama! traNa nAmo parisamApta kare - uttarAbhAdrapada, revatI ane azvinI. uttarAbhAdrapada cauda ahorAtrathI, revatI paMdara ahorAtrathI, azcinI eka ahorathI samApta kare che. te mAsamAM bAra gula parisi chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che. te mAsanA chellA divase rekhA sthAyI traNa pada porasi thAya. o bhagavanA vaSakALano cotho mAsa keTalAM nakSatro samApta kare che ? gautama RNa - azvinI, bharaNI, kRtikA. azcinI cauda, bharaNI paMdara ane kRtikA eka ahorAtra vaDe tene parisamApta kare che. te mAsamAM 16-gula porisa chAyAthI surya paribhramaNa kare che. te mAsanA chellA divase traNa pAda, cAra aMgula parisi thAya. bhagavatu hemaMtanA pahelA mAsane keTalA nAmo samApta kare che ? gautama traNa * kRtikA, rohiNI, mRgazirSa kRtikA cauda, rohiNI paMdara ane mRgazirSa eka ahorama vaDe tene parisamApta kare che. te mAsamAM ra0-aMgula porisa chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che. te mAsano je chello divasa, te divasamAM traNa pAda ane ATha gula porisi chAyA pramANa hoya che. o bhagavAna ! hemaMtano bIjo mAsa keTalAM nAmo samApta kare che ? gautama! cA namo-mRgazirSa, addhi, punarvasu, puSya. mRgazirSa cauda ahorAtrathI samApta kare che, Addha AThathI, punarvasu sAtathI ane puSya eka ahorAtrathI kare. tyAre 24-gula parisi chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che. te mAsano je chello divasa, te divasamAM rekhA sthAyIcAra pada parachAyA pramANa porisi hoya. te mAsamAM sUrya cAra aMgula paurasi chAyAthI paribhramaNa kare che, te mAsanA chellA divase be pAda ane cAra aMgula puruSa chAyA pramANa porisi Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/332,333 173 7 bhagavan ! hemaMtanA trIjA mAsane keTalAM nakSatra samApta kare che ? gautama ! traNa-puSya, AzleSA, maghA. puSpa cauda ahorAtrathI, AzleSA paMdara ane maghA eka ahorAtra vaDe tene parisamApta kare che. tyAre 20-gula paurisi chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che, te mAsano je caramadivasa, te divasamAM traNa pada ane ATha kula puruSa chAyA paurisi thAya. - 7 bhagavan ! hemaMtanA cothA mAsane keTalAM no samApta kare che ? gautama ! traNa nakSatro maghA, pUrvAphAlgunI, uttarAphAlgunI. maghA cauda ahorAtrathI, pUvaphiAlgunI paMdara ahorAtrathI, uttarA phAlgunI eka ahorAtrathI samApta kare. tyAre 16-gula porisi chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che, te mAsano je chello divasa, te divasamAM traNa pAda ane cAra aMgula pramANanI porisi hoya. 7 bhagavan ! grISmanA pahelAM mAsane keTalA naGgo samApta kare che ? gautama ! traNa nAkSatro-uttarAphAlgunI, hasta, citrA. uttarAphAlgunI cauda ahorathI, hasta paMdara, citrA eka ahorAtrathI tene parisamApta kare che. tyAre bhAra gula porisi chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che. te mArAno je te chello divasa, te divase traNa pAda puruSa chAyA pramANa poiisa hoya che. 7 bhagavan ! grISmanA bIjA mAsane keTalAM nakSatro parisamApta kare che ? gautama ! traNa nAmo-citrA, svAti, vizAkhA samApta kare. citra cauda ahorane, svAti paMdara ahotrane, vizAkhA eka ahorane parisamApta kare che. tyAre ATha aMgula porisa chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che. te mAsano je chello divasa, te divasamAM be pAda ane ATha gula puruSa chAyA pramANa porisi hoya che. 7 bhagavan ! grISmanA trIjA mAsane keTalAM nakSatro parisamApta kare che ? gautama ! cAra nakSatro parisamApta kare che, te A pramANe - vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA ane mUla. anurAdhA ATha ahorAtrathI, jyeSThA sAta ahorAtrathI, mUla eka ahorAtrathI ane vizAkhA cauda ahorAtrathI samApta kare. tyAre cAra gula porisi chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che. te mahinAno je chello divasa, te divasamAM be pAda ane cAra AMgula puruSa chAyA pramANa parisi thAya. jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 0 bhagavan ! grISmanA cothA mahinAne keTalAM nakSatro parisamApta kare che ? 134 gautama ! traNa no mUla, pUrvASADhA, uttarASADhA. mUlanakSatra cauda ahorAtrathI, pUrvASADhA paMdara ahorAtrathI, uttarASADhA - eka ahorAtrathI parisamApta kare. tyAre vRtta, samayatuyasaMsthAna saMsthita, grodhaparimaMDala, sakAyaanusaMgitA chAyA vaDe sUrya paribhramaNa kare che. te mAsano je chello divasa te divasamAM be pAda puruSa chAyA pramANa porisi hoya che. - A pUrvavarNita padonI A saMgrahaNI gAthA che . [333] yoga, devatA, tArAma, gotra, saMsthAna, caMdra-sUrya, yoga, kula, pUrNimA, amAvAsyA, parisamApti ane chAyA. * vivecana-332,333 : varSAkALanA cAturmAsa pramANano pahelo mAsa - zrAvaNa, tene keTalAM nakSatro svayaM asta thaIne ahorAtrane parisamApakapaNe kramathI laI jAya che. arthAt vakSyamANa saMkhyAMka sva-sva divasomAM A nakSatro jyAre asta pAme tyAre zrAvaNamAsamAM ahorAtranI samApti thAya che, e artha kahyo. ATalAM rAtriparisamApakapaNAthI rAtri nakSatro kahevAya che. gautama! cAra nakSatro parisamApta kare che, uttarASADhA Adi, pahelA cauda ahorAtrane uttarapADhA, pachI abhijita sAta ahorAtrane, pachI zravaNa ATha ahorAtrane parisamApta kare, e pramANe sarva saMkalanA vaDe zrAvaNa mAsanA 29-ahorAtra jamAM, pachI zrAvaNa mAsa saMbaMdhI chellA eka ahorAtrane dhaniSThA nakSatra samApta kare che. AnA netRdvAranuM prayojana rAtri jJAnAdimAM che - tenA anurodhathI dinamAnanA jJAnane mATe kahe che - te zrAvaNa mAsamAM pahelAM ahorAtrathI AraMbhIne pratidina anyAnya maMDala saMkrAMti vaDe tevI rIte kaMIka sUrya parAvartita thAya che, je rIte te zrAvaNamAsanA aMte cAra gula, be pAda porisi thAya, ahIM ATaluM vizeSa che ke - je saMkrAMtimAM jeTaluM ahorAtra pramANa che, teno cothA bhAga te pauruSI ke yAma ke prahara. aSADhapUname be pada pramANa pauruSI che, temAM zrAvaNanA cAra aMgula umeratA cAra aMgula adhika porisi thAya, - x - A ja vAtane kahe che - te zrAvaNamAsanA chellA divase be pAda, cAra aMgula porisi thAya che. have bIjA mAsano prazna - varSAkALano bIjo-bhAdaravA nAme mahino keTalA nakSatrathI samApta thAya Adi badhuM kathana sUtrArthavat ja samajI levuM. - x - cAvat ATha aMgula porisi chAyAthI sUrya paribhramaNa kare che. bhAvArtha pUrvavat. - X - have trIjA mAsanI pRcchA - bhagavan ! varSAnA trIjA mAsane keTalAM nakSatro Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/332,333 parisamApta kare che ? uttara sUtrano saMpUrNa artha sUtrArthavat jANavo. - 4 - x + porisi chAyA A pramANe - te mAsanA chellA vido rekhA - pAda paryantavartI 175 sImA, te sthAnamAM traNa pAda porisi thAya che. arthAt paripUrNa traNa pAda porisa thAya. have cothA mAsano prazna bhagavan ! varSAkALanA cothA kArataka mAsane keTalAM nakSatro parisamApta kare che? gautama! traNa ItyAdi badhuM sUtrArtha mujaba jANavuM. yAvat te mAsanA chellA divase traNa pAda, cAra aMgula porisi thAya. varSAkALa puro thayo. have hemaMtakALano prazna - bhagavan ! hemaMtakALanA pahelAM mAgasara nAme mAsane keTalAM nakSatro parisamApta kare che ? traNa ItyAdi badhuM sUtrArthavat jANavuM. - 4 - cAvat te mAsanA chellA divase traNa pAda ane ATha AMgaLa poiisa thAya che. have bIjA mAsano prazna - bhagavan ! hemaMtakALano bIjo poSa nAme mAsane keTalAM nakSatro parisamApta kare che? cAra ItyAdi badhuM sUtrArthavat jANavuM. - x - yAvat te mAsanA chellA divase rekhA-pAda paryavartI sImA, te sthAnamAM cAra pAda porisi thAya - 4 - * have trIjA mAsano prazna - te sugama che. - pachI cothA mAsano prazna - te sugama che. 0 hemaMta Rtu purI thaI, have grISmanI pRcchA - bhagavan ! grISmano pahelo mAsa ItyAdi, bhagavan ! grISmano bIjo mAsa ItyAdi, bhagavan ! grISmano trIjo mAsa ItyAdi, bhagavan ! grISmano cotho mAsa ItyAdi. cAra cAre paNa grISma kALanA sUtro subodha che. prAyaH pUrvanA sUtrAnusAra hovAthI sugama che. vizeSa A - te ASADha mAsamAM prakAzya vastumAM vRttane vRttapaNe samacaturasa saMsthAna saMsthitane samacaturA saMsthAna saMsthitapaNe, nyagrodha parimaMDala saMsthAnane nyagrodha parimaMDalapaNe, e rIte upalakSaNathI bAkInA saMsthAna saMsthita prakAzya vastu, zeSa saMsthAna saMsthitapaNe hoya che. ASADha mAsamAM ja prAyaH badhI paNa prakAzya vastumAM divasano cotho bhAga jatAM bAkInA divasamAM sva pramANa chAyA hoya che, nizcayathI vaLI ASADha mAsanA chellA divase tyAM paNa sarvAnvaMtara maMDalamAM vartato sUrya, je prakAzya vastu - je saMsthAne hoya che, tenI chAyA paNa tevA AkAre thAya che. tethI kahela che ke vRttane vRttapaNe Pl A ja vAtane kahe che - svakAyaanugini arthAt sva-potAnI chAyA nibaMdhana vastunI kAya-zarIra te svakAya, tene anukAra dhAraNa karavAno svabhAva te anuraMginI. - x - potAnI kAyAnI anuraMginI chAyA vaDe sUrya pratidivasa parAvartita thAya che. ahIM evuM kahevA mAMge che ke - jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 aSADhanA pahelA ahorAtrathI AraMbhIne pratidivasa anyAnya maMDala saMkrAMtithI tevI koI rIte sUrya parAvartana pAme che, je rIte sarva paNa prakAzya vastuno divasano cotho bhAga jatAM bAkI ke sva anukAra ane sva pramANa chAyA thAya. bAkI sugama che. A porisi pramANa vyavahArathI kahela che, nizcayathI sAddha 30-ahorAtra vaDe cAra aMgula vRddhi ke hAni jANavI tathA nizcayathI porisi pramANa pratipAdanArthe A pUrvAcArya prasiddhA karaNa gAthAo kahela che. [ahIM vRttiAzrIe pahelA ATha gAthA nodhela che, tyArapachI tenI vyAkhyA karela che. amo ahIM pUrvAcAryanI gAthAno artha ane vyAkhyAnI punarukti na karatAM saMyukta artha nodhIe chIe -] gAthAno artha ane vyAkhyA - yuganI madhyamAM je parvamAM, je tithimAM pauruSi parimANa jANavAnI IcchA hoya, tenA pUrvanA yugAdithI AraMbhIne jeTalAM parvo atikrAMta thayA hoya tene bAda karavA. karIne 15 vaDe guNavuM. guNIne vivakSita tithinI pUrve je tithi atikrAMta thaI hoya, tenA sahita karavuM. pachI 186thI bhAMgavuM. ukta prApta saMkhyA eka ayanamAM 183 maMDala parimANamAM caMdra niSpAdita tithinA 186 thAya, tethI te bhAga vaDe bhAMgatA, je prApta thAya, tene samyak avadhAravA. 176 temAM jo labdha saMkhyA viSama hoya, jemake tyAre tenuM paryAvartI dakSiNa ayana jANavuM. have jo 'sama' saMkhyA prApta thAya, jemake - be, cAra, cha, ATha, daza tyAre tenA paryAvartI uttarAyaNane jANavuM. e pramANe dakSiNAyana ane uttarAyanane jANavAno upAya kahyo. have 186 vaDe bhAgAkAra karatAM je zeSa vadhe che athavA bhAga asaMbhava hovAthI je zeSa rahe che, tenI vidhi kahe che - -- eka, traNa, pAMca, sAta, nava. je pUrve bhAga karatAM ke bhAganA asaMbhavamAM bAkI rahelAM ayanagata tithi rAzi varte che, tene cAra vaDe guNavI. guNIne yugamadhyamAM je saMkhyA vaDe parvo 124 saMkhyaka che, tenA pAdacaturtha aMzathI-31 evo artha che. kahe che - te rIte bhAga karAtA je prApta thAya, te aMgula, maiM kArathI je aMgulAMza, te pauruSInI kSaya-vRddhi jANavI. dakSiNAyanamAM pada-dhruvarAzinI upara vRddhi ane uttarAyaNamAM pada dhruvarAzino kSaya thAya, e pramANe artha jANavo. have evA svarUpanA guNAkArano bhAgahAra kaI rIte utpanna thAya che ? te ahIM jo 186 thI 24-gula kSaya ke vRddhi prApta thAya, to eka tithimAM keTalI vRddhi ke kSaya thAya? ahIM trirAzi sthApanA - 186/24/1. ahIM aMtya rAzi vaDe madhyama rAzine Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J332,333 1es guNIe - 24 x 1. tethI te ja sazi arthAt 24-ja Avaze. pachI Adha rAzi 186 che. tenA vaDe bhAgAkAra karIe, tethI Avaze - 24/186. have ahIM uparanI rAzi alA che, tethI bhAgAkAra thaI zakaze nahIM. tethI chedha ane chedakarAzinI 6 vaDe pavanA karIe athati cha thI bhAga karIe. to uparanI sazi 4-Avaze ane nIcenI rAzi-31 Avaze. arthAt */31 e rIte kSaya ke vRddhimAM cAra-guNAkAra kahyo ane 31-bhAgAkAra kahyo. ahIM je prApta thAya, teTalAM aMgula kSaya ke vRddhi jANavI joIe, tema kahyuM. temAM kayA ayanamAM keTalAM pramANa dhavarAzinI upara vRddhi ke kyAM ayanamAM keTalAM pramANa ghuvarAzimAM kSaya thAya, e pramANe nirUpaNA mATe kahe che - dakSiNAyanamAM be padavI - be padanI upara aMgulonI vRddhi jANavI, utarAyanamAM cAra pAdathI aMgulanI hAni che. temAM yuga madhyamAM pahelAM saMvatsaramAM dakSiNAyanamAM je divasathI AraMbhIne vRddhi che, tenuM nirUpaNa karatI be gAthA che - yuganA pahelAM saMvatsaramAM zrAvaNa mAsanA kRSNa pakSamAM cokame pauraSI be pada pramANa dhruva hoya che, pachI tenI ekamathI AraMbhIne pratyeka tithi kramathI tyAM sudhI vadhe che, jyAM sudhI samAsathI sAddha 30 ahorAtra pramANathI, caMdramAsanI apekSAthI 31 tithi vaDe cAra aMgula vadhe. A badhuM kaI rIte jANI zakAya ? je rIte mahinA vaDe sAddha-30 ahorAtra pramANathI 31 tithi svarUpa vaDe che, te kahe che - je kAraNe eka tithimAM 31 bhAga vadhe che, te pUrve jaNAvela che, paripUrNa dakSiNAyanamAM vRddhi paripUrNa cAra pado che. tethI eka mAsa vaDe sAddha 30 ahoraNa pramANathI 31-tithirUpathI kahyuM. e pramANe vRddhi kahI. have hAni yuganA pahelAM saMvatsaramAM mAgha mahinAmAM kRSNa pakSamAM saptamIthI AraMbhIne cAra pAdothI pratitithi OM/31 bhAga hAni tyAM sudhI jANavI, tyAM sudhI uttarAyaNanA aMte be pAda pauSi thAya. A pahelAM saMvatsaragata vidhi che, bIjA saMvatsaramAM zrAvaNa mahinAnA kRNa pakSamAM tesane AdimAM karIne vRddhi. mAgha mAsamAM zukla pakSamAM cothane Adi karIne kSaya thAya. - trIjA saMvatsaramAM zrAvaNa mahinAnA zuklapakSanI dazamI vRddhinI Adi, mAghamAsamAM kRSNapakSamAM ekama kSayanI Adi. cothA saMvatsaramAM zrAvaNa mahinAnA kRSNa pakSamAM sAta vRddhinI Adi, mAghamAsanA kRSNapakSamAM 13 kSayanI Adi. pAMcamAM saMvatsaranA zrAvaNa mAsanA zukla pakSamAM cotha vRddhinI Adi, mAghamAsanA zuklapakSamAM dazamI kSayanI Adi. have upasaMhAra kahe che e rIte ukata prakAre pauruSI viSayamAM vRddhi ane kSayamAM yazAkame dakSiNAyanamAM ane uttarAyaNamAM jANavuM. e pramANe akSarani [2712] 138 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 AzrIne karaNagAthA kahI. have AnI karaNa bhAvanA karAya che - koIpaNa pUche che - yuganI AdithI AraMbhIne 85mAM parvamAM pAMcamI tithimAM keTalA pATanI pauruSI hoya che ? temAM 84 bAda karAya che, tenI nIcethI paMcamI tithimAM pUchayuM, tethI pAMca, 84ne 16 vaDe guNatAM Avaze - 1260. AnI madhya nIcenA pAMca umerIe. tethI Avaze-1265. tene 186 vaDe bhAMgatA, Avaze-6, Avela cha ayano atikramIne sAtamuM Ayana varte che. temAM jatAM zeSa 149 rahe che. tene cAra vaDe guNatAM Avaze-596. tene 31 vaDe bhAga devAtA prApta thaze-19. zeSa raheze sAta. temAM 12-cAMgula pAda, e rIte 19thI 12 vaDe, pada prApta thAya. zeSa rahe che sAta aMgula. chaThuM ayana uttarAyaNa, te jatAM sAtamuM ayana dakSiNAyana varte che. pachI 1-pAda, 3-aMgulane be pAda pramANa ghuvarAzimAM umerIe. tethI Avaze 3-pAda, gula, je 31 bhAga zeSarUpa varte che, tenA yava karIe. temAM ATha cavano eka aMgula, tethI 7 ne 8 vaDe guNatAM Avaze-pa6, tene 31 vaDe bhAMgatA Avaze eka yava ane zeSa raheze yavanA 5/31 bhAga. eTalI pauSi thAya. vaLI bIjuM koI pUche che - 97 mAM parvamAM, paMcamI tithimAM keTalA pAda pauruSI ? temAM 96 bAda karavA. tenI nIce pAMca che. 96ne 15 vaDe guNIe. Avaze-1440, temAM nIcenA pAMca umero. thaze 1445. tenA 186 vaDe bhAga karAtA prApta thaze - ayano ane zeSa raheze-143. tene 4-vaDe guNIe, Ave-pa72. tene 31-vaDe bhAMgatA prApta 18 aMgula, temAM 12 aMgula vaDe pAda, e rIte prApta thAya, 1-pAda, 6-aMgula ane upara uddharita aMza-14. tenA yava karavA 8 vaDe guNIe, tethI Ave 112. tene 31 vaDe bhAMgatA prApta thAya-3-2va. zeSa rahe che - eka yavanA 1931 bhAga. sAta ayano gayA. AThamuM ayana te uttarAyana. uttarAyanamAM cAra pAda rUpathI yuvAzinI hAni kahevI. tethI eka pAda, 3-aMgula, 3-cava, eka yavanA 1931 bhAga, e pramANe cAra pAdamAMthI laI letAM, zeSa rahe che - be pAda, cAra aMgula, cAra cava, eka yavanA 1231 bhAga. ATalI yuganI AdithI AraMbhIne 97mAM parvamAM pAMcamI tithimAM paurupI thAya che. A pramANe badhe ja bhAvanA karavI joIe. - have paurUSI parimANathI ayanagata parimANa jANavAne mATe A karaNa gAthA che - paurUSImAM jeTalI vRddhi ke hAni batAvI, tethI divagata ke pravartamAna vaDe mirAzi karaNAnusAcI je prApta thAya, te ayananuM teTalAM pramANamAM rahela jANavuM. A karaNagAthA akSarArtha kahyo, tenI bhAvanA A pramANe che - - temAM dakSiNAyanamAM be pAMdanI upara, cAra aMgulanI vRddhi batAvI. tyAre koI paNa pUche - dakSiNAyananA keTalAM jatAM ? ahIM birAzi kurma avatAra thAya - jo cAra aMgulanA 31-bhAga vaDe eka tithi prApta thAya, to cAra gula vaDe keTalI tithi Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J332,333 1be 180 prApta thAya? birAzi sthApanA - 4/31/1/4. ahIM tyarAzi gularU5 31-bhAga karaNArthe 31 vaDe guNIe, tethI Avaze-124. tenAthI madhyarAzi guNavAmAM Ave. to 124 x 1 = 124 Avaze. tene cAra-rUpa Adi zazithI bhAgAkAra karatAM prApta thAya-31 tithio. Avela dakSiNAyanamAM 31mI tithimAM cAra aMgula pauruSImAM vRddhi thAya. tathA uttarAyaNamAM cAra pAdathI ATha gula hIna pauruSImAM pAmIne koI paNa pUche che - uttarAyana keTalAM jatAM ? ahIM paNa girAzi-jo cAra aMgulanA 31-bhAga vaDe eka tithi prApta thAya, to ATha aMgula hInI keTalI tithio prApta thAya ? bisazi sthApanA - */31/1/8. ahIM aMtya sazinA 31-bhAga karaNArthe 31 vaDe guNIe. tethI Ave-248, tenA vaDe madhyarAzi-1-ne guNatAM te ja 248 Avaze. tene Adha zazi-4-vaDe bhAga devAtA prApta thaze 62. Avela uttarAyaNamAM 6mI tithimAM ATha aMgula pauruSI hIna thAya - ghaTe che. have upasaMhAra vAkya kahe che - A anaMtarokta pUrvavarNita padomAM A kahevAnArI saMgrahaNI gAthA che. te pUrve vyAkhyAna svarUpa che. AnA nigamanArthe pharI kahela che, tethI punarukti na jANavI. je pUrva uddeza samaye sannipAtadvAramAM sUtramAM sAkSAt upAta che, have chAyA dvAramAM kahyuM, te sUtrakAranI pravRttinuM vaicitrya che. pUrNimA - amAvAsyA dvAramAM saMnipAta dvArA aMtabhavita che. chAyA dvArA netRdvArAnuM yogya chatAM paNa bhinna svarUpapaNAthI pRthak rUpe vivakSita che, ema vicAravuM joIe. dhe A ja adhikAramAM 16-dvAro vaDe arthAntarane pratipAdana karavA mATe be gAthA kahe che - * sUtra-334 thI 339 : [] dvAra - (1) Adhastana pradezavatI, () caMdra pazciA , ) methI abAdhA, (4) lokAMtathI aMtara, (5) bhUtalathI abAdhA, (6) aMdara bahAra ane urdhvamukha cAle che? [33] dvAra - () saMsthAna, (8) pramANa, () vahana karanAra deva, (10) zIva gati Adi, (11) RddhimAnapaNuM, (12) tArAnuM aMta, (13) agamahiSa, (14) guTita ane sAmarza, (15) sthiti, (16) Alabahuva. [33] bhagatanA caMdra-sUryanA adhatana pradAvata tAra-vimAno nA devomAM] jUna, tulya, sama che ? uparita pradezavata tArA-vimAno [nA devomAM] jUna che ke samAna ? hA, gautama! te pramANe ja kahevuM. [33] bhagavan! kayA kAraNe ema kahevAya che ke - "tema che." gautama je-je rIte te devonA tapa-niyama-zahAcarya ucca ke anucca hoya che, te-te rIte, te devone e pramANe kahevA. jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 te A pramANe - hInatA hoya ke tulyA hoya. je-je rIte te devonA tapa, niyama, brahmacarya uccAdi na hoya, te-te rIte, te devone e pramANe na kahevA. te A pramANe - hInatA hoya ke tucatA hoya. [33] bhagavana ! eka eka caMdranA keTalo mahAgraha parivAra che ?, keTalo nakSatra parivAra che ?, keTalA koDAkoDI tArAgaNa che ? gautama ! 88-mahAgraha parivAra che, 28-nakSatra parivAra che ane 66,975 koDAkoDI tArAgaNa kahelo che. [39] bhagavana ! meru parvatathI keTalAM AMtare jyotiSka deva cAra care che ? [gati kare che ? gautama! 11ra1 yojanA aMtare cAra care che. bhagavana ! lokAMtathI keTale aMtare jyotiSa kahelAM che ? gautama ! 1111 yojanA aMtare jyotika che. bhagavAna ! bhUmitalathI jyoticaka keTale uMce gati kare che ? gautama! 90 yojana UMce gati kare che. e pramANe sUryavimAna bhUmitalathI 800 yojana uMce, caMdravimAna 880 yojana uce, uparanA tArA vimAna 00 yojana uMcAIthI cAra care-gati kare che. bhagavat ! jyotikanA nIcenA talathI suvimAna keTalI uMcAIe gati kare che? gautama! daza yojanA aMtare uMce gati kare che. e pramANe caMdravimAna 0 yojanA aMtare uMce gati kare che, uparanuM tArAvimAna 110 yojanA aMtare uMce gati kare. sUryanA vimAnathI caMdranuM vimAna 80 yojanA aMtare uMce gati kare che. sUryanA vimAnathI 1oo yojana upara tArA vimAna gati kare che ane caMdranA vimAnathI ra0 yojana upara tArA vimAna cAra care che athati gati kare che. * vivecana-334 thI 339 : (1) caMdra ane sUryanA tAsa maMDalanI nIce, upalakSaNathI samAna paMktie ane upara hIna ke sama ItyAdi vaktavya. (2) caMdraparivAra vaktavya. (3) jyotiSayakanI merathI bAghAnuM kathana. (4) te rIte lokAMtathI jayotikacakranuM aMtara. (5) bhUmitalathI jyotiSu cakranuM aMtara, (6) nAgano tayAra phonanI aMdara che ke bahAra, upara che ke nIce, tenI vakyavyatA, (7) jyotika vimAnonI saMkhyA, (8) tenuM ja pramANa. (9) caMdrAdinA vimAno koNa vahana kare che ? (10) temanI madhye koNa Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7/334 thI 339 alpaRddhika ke mahARddhika che, tenuM kathana (11) tArAnA paraspara aMtaranuM kathana (12) caMdrAdimAM koNa zIghra gatika ke maMdagatika che, te vizenI vAtA. 181 (13) agramahiSI kathana, (14) truTika - atyaMtara paryAdAmAM strIjana sAthe bhoga karavAne samartha caMdrAdi che ke nahIM, tenuM kathana. (15) sthiti-AyuSya, (16) jyotikonuM alpabahutva. have prathama dvArane pUchavA mATe kahe che - bhagavan ! caMdra-sUrya devone kSetranI apekSAthI nIce paNa tArArUpa - tArA vimAnAdhiSThAtA devo dhuti ane vaibhava AdinI apekSAthI keTalAM aNu-hIna hoya che, keTalAM tulya-sadeza hoya, adhikapaNuM to svasva IndrothI parivAranA devone saMbhavatuM nathI mATe pUchela nathI. tathA sama paNa caMdrAdi vimAnothI kSetranI apekSAthI sama-samazreNisthita paNa tArA vimAna adhiSThAtA devo paNa caMdra-sUryonA devonA dyuti ane vaibhava AdinI apekSAthI keTalAMka hIna ane keTalAMka tulya hoya. tathA caMdrAdi vimAnonA kSetranI apekSAthI upara sthita tArA vimAna adhiSThAtA devo paNa caMdrasUryanA devonA dyuti ane vaibhava AdinI apekSAthI keTalAMka hIna, keTalAMka tulya paNa hoya. e pramANe gautame pUchatAM bhagavaMte kahyuM - je gautama! hA, arthAt je pUchyuM, te badhuM temaja hoya, tethI temaja kahevuM joIe. A arthamAM hetu prazna kahe che A - bhagavan ! kayA hetuthI ema kahyuM? arthAt te ja sUtra anusmaraNa karavuM ? teno uttara ApatA kahe che - - je-je rIte tArAvimAnanA adhiSThAtA devonuM pUrva bhavamAM tapa, niyama, brahmacarya utkaTa hoya, temAM tapa-anazanAdi bAra bhede che, niyama-zauca Adi, brahmacaryamaithunavirati. ahIM zeSa vratonuM upadarzana utkaTavratadhArIno jyotiSkamAM utpAda asaMbhava che mATe kahela nathI. utkaTanA upalakSaNathI anutkaTa paNa jANavuM. anyathA uttarasUtramAM kahevAnAra aNutva na Ave. yat zabda garbhita vAkyanI sApekSatAthI tat zangarbhita vAkya hovAthI uttaravAkya kahe che - te te rIte te devone e pramANe jANavA. te A rIte - aNutva ke tulyatva. AmAM kaMI anucita nathI. manuSyalokamAM paNa dekhAya che ke - keTalAMka janmAMtaropacita tathAvidha punyanA bhArathI rAjyatvane pAmyA vinA paNa rAjA jevo tulya vaibhava bhogave che. ahIM vyatirekathI kahe che - jema jema te tArAvimAna adhiSThAtAnA pUrva bhava arjita utkaTa tapa-niyamabrahmacarya na hoya, tema-tema te-te devAne AvuM aNutva ke tulyatva hotuM nathI. kemake Abhiyogika karmodayathI atinikRSTatva hoya che. artha A che - akAmanirjarAdi yogathI devatvaprApti thavA chatAM paNa deva RddhinA alAbhathI caMdra-sUryathI dhuti-vaibhava Adi apekSAe aNutva paNa saMbhave che. - x - 182 jaMbudvIpaprajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 have bIjA dvArano prazna kare che bhagavan ! ekaika caMdranA keTalo mahAgraha parivAra che Adi prazna sUtrArthavat jANavA, uttara sUtra paNa temaja che. vizeSa e ke - bhale ahIM A caMdranA ja parivArapaNe kahelA che, to paNa sUryanA paNa IndratvathI A paNa tenA parivArapaNe jANavA. kemake samavAyAMga ane jIvAbhigamanI vRttimAM tema kahela che. have trIjA dvArano prazna kare che - bhagavan ! meru parvatathI keTale dUra jyotizvaka gati kare che ? gautama ! jaganA svabhAvathI 1121 yojananA aMtare jyotiSa gati kare che. zuM kahevA mAMge che ? meruthI cakravAlathI 1121 yojana choDIne cala jyotizcakra tArArUpa gati kare che. prakramathI jaMbudvIpagata ja jANavuM anyayA lavaNasamudrAdi jyotizcakranA meruthI dUravartitvathI ukta pramANa asaMbhava che. pUrve sUryacaMdra vaktavyatAdhikAramAM abAdhA dvAramAM sUrya ane caMdranuM ja meruthI aMtara kahyuM, ahIM tArApaTalanI kahyuM. tethI temAM pUrvApara virodha nathI. have sthira jyotizvaka jotAM keTalI abAdhAthI pUrve rahe che, ema pUchatAM cothuM dvAra kahe che . lokAMtathI - alokAdithI pUrve keTalA aMtare prakramathI sthira jyotizvaka kahela che ? gautama ! jagat svabhAvathI 1111 yojana dUre jyotip kahela che, prakramathI sthira jANavA. tyAM cara jyotizcakrano abhAva che. have pAMcamAM dvArane pUche che - bhagavan ! bhUmitalathI urdhva uMce keTale dUra adhaHstana jyotiSu cAra care che ? gautama ! siddhAMta prasiddha samabhUtala bhUbhAgathI urdhva uMce keTale dUra adhAna jyotiSa tArApaTala cAra care che ? gautama ! 790 yojana dUra adhastana jyotizcakra cAra care che. have sUryAdi viSayaka abAdhA svarUpane saMkSepIne bhagavaMta svayaM kahe che - e pramANe jema samabhUmibhAgathI adhastana jyotizcakra 790 yojane che, tema samabhUmibhAgathI sUrya vimAna 800 yojane, caMdravimAna 880 yojane, uparitana tArA 900 yojane cAra care che. have jyotikranA cAra kSetranI apekSAthI aMtano prazna - jyotizvakranA 110 yojana jADAInI nIcenA talathI keTalI dUre sUryavimAna cAra care che ? gautama ! 10 yojana rUpa aMtarathI sUryavimAna gati kare che. A sUtramAM samabhUbhAgathI uMce 790 yojana atikramatA jyotizcakranuM bAhalya mULabhUta AkAzapradeza pratara che, te avadhi mAnavI. e pramANe caMdrAdi sUtramAM paNa che. e pramANe caMdravimAna 900 yojana rUpa aMtare cAra care che. uparanA tArAvimAna 110 yojana dUra jyotizcakranI jADAIne aMte cAra care che. have gatArtha chatAM ziSyane jaNAvavA sUryAdinuM parasAra aMtara sUtrakAra kahe che - Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 thI 339 183 sUryavimAnathI caMdravimAna 80 yojana dUra cAra care che. sUryavimAnathI 110 yojana dUra uparitana tArApaTala cAra care che. caMdravimAnathI 20 yojana upara tArApaTala cAra care che. ahIM sUcavavA pUratuM sUramAM na kahyA chatAM grahonI ane nakSatronI kSetravibhAga vyavasthAnA matAMtara Azrita saMgrahaNInRtyAdi darzita lakhIe chIe - bhUtalathI cha90 yojana jaIne sarvathI nIcenA nabhastalamAM tArA rahela che, tArApaTalathI 10 yojane sUryapaTala, tyAMthI 80 yojane caMdra, cAra yojana jaIne nakSatrapaTala, tyAMthI cAra yojana jaIne budha paTala, zuka-guru-maMgaLa traNa traNa yojana uMce kramathI paTala rahela che. - * have chaThuM dvAra kahe che - * sUtra-340 thI 343 - jaMbudvIpa dvIpamAM ra8-natomAM keTalAM naHo sarva avyaMtara maMDalamAM cAra care che ne keTalAM nAmo sarva bAhya maMDalamAM cAra care che ne keTalAM nAmo sauthI nIce cAra care che ? keTalAM nakSatro sauthI upara cAra care che ? gautama abhijita nakSatra savaciMtara maMDalamAM cAra care che, mUla napx sava bAla maMDalamAM cAra care che, bharaNI nakSatra sauthI nIce ane svAti nati sauthI upara cAra care che. bhagavAna ! caMddhavimAna kayA AkAre kahela che ? gaumAM AI kapiTha saMsthAne rahela, sarva sphaTikamaya, abhyagata uMcu, e pramANe badhuM jANavuM. bhagatanA caMdra vimAnanI laMbAI pahoLAI keTalI che? ane tenuM bAhaucAI keTalI che? 3i41] gautama! caMdramaMDala 56 bhAgathI vistIrNa ane ra8 bhAgathI bAhalyauMcuM che, tema jANavuM. [] sUryamaMDala-48 bhAga vistIrNa hoya che, ane nize 24-bhAga tenuM bAhalya-uMcAI jANavI. [33] grahonI pahoLAI be koza ane nakSatronI 1-koza hoya che. tArAnI ardha koza hoya. grahAdinuM bAhalya-uMcAI tenA tenAthI aDadhI hoya che. * vivecana-340 thI 343 - bhagavana jaMbUdvIpamAM 28-nakSatro maLe keTalAM nama sarva maMDalothI atyaMtarasavasviMtara che ? AnA dvArA dvitIyAdi maMDala cArano niSedha karyo. tathA keTalAM naNa sarvabAhya - sarvathI nakSatra maMDalikAnI bahAra cAra care che - bhramaNa kare che. keTalAM nakSatro badhAMthI nIce cAra care che ? keTalAM nakSatra badhAM nabonI upara cAra care che ? arthAt badhAM naganI upara care che ? gautama ! abhijitu nakSatra badhAMnI atyaMtara cAra care che, jo ke sarvAtyaMtara maMDalayArI abhijitAdi bAra no kahyA che, to paNa A 11-nakSakonI apekSAthI 184 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 meranI dizAmAM rahIne cAra care che, tethI sarvAtyaMtara cArI kahela che. mUlanakSatra sarvabAhya cAra care che, jo ke paMdara maMDala bAhmacArI che - mRgazirAdi cha, pUvaSADhA-uttarASADhAnA cAra tArAmAM babbe tArA kahyA, te paNa A bahizArI nakSatranI apekSAthI lavaNanI dizAmAM rahI cAra care che tethI sarva bAhmacArI kahyA. bharaNInau badhAMnI nIce cAra care che. svAtinakSatra badhAMnI upara cAra care che. bhAva evo che ke - 110 yojanarUpa jyotikSaka bAhalyamAM je nAmonA kSetravibhAga cAra yojana pramANa che, tenI apekSAthI ukta baMne namo kramathI adhastana ane uparita bhAgamAM jANavA. haribhadrasUrijI paNa adhatana bharaNI Adi ane uparitana svAti Adi nakSatra che, tema kahe che. have sAtamuM dvAra - bhagavatu ! caMdravimAna kayA AkAre che ? gautama ! uMdhu karela ardhakapilya phaLa saMsthAne rahela, sarvasphaTikamaya, vijayadvAra AgaLa prakaMThakagata prAsAda varNana, sarve paNa vimAna prakaraNathI kahevuM. caMdra vimAna mAphaka badhAM sUryAdi jyotika vimAno jANavA * x * [zaMkA] jo badhAM jyotika vimAno urvIkRta kapitthAkAre che, to caMdrasUrya vimAno ati sthULatvathI udayakALe - astakALe, jyAre tIcha bhame che, tyAre kema te prakAre upalabdha thatAM nathI ? jyAre mastaka upara varte che, tyAre tenI nIce rahela lokone vartuLapaNe lAge che - X - ItyAdi prazna. ahIM ardhakapitya AkAra sAmatyathI vimAnano na jANavo, paraMtu vimAnanI pIThano che, te pIThanI upara caMdrAdinA prAsAda che, prAsAdo tevI koI rIte rahela che, je rIte pIThanI sAthe ghaNo vartulAkAra thAya che. * x * tethI koI doSa nathI. have AThamaM dvAra pUche che - bhagavana! caMdravimAnanI laMbAI, pahoLAI, uMcAI keTalAM kahyAM che ? upalakSaNathI sUryAdi vimAna paNa prazmita jANavA. padhathI uttara sUtra kahe che - gautama! vize pa6/1 bhAga yojana vistIrNa caMdramaMDala hoya che. arthAta eka pramANamula yojananA pa/1 bhAgathI jeTaluM pramANa thAya che, teTalAM pramANa Ano vistAra che, vRta vastunI sardeza laMbAI-pahoLAI hoya che, tethI laMbAI paNa vistAra jeTalI jANavI. paridhi svayaM kahevI. vRttanI savizeSa traNagaNI paridhi hoya. uMcAI 28 bhAga jeTalI kahevI. pa6nuM aDadhuM ATaluM thAya. - 4 - sUryamaMDala 48 bhAga vistIrNa hoya che. 24 bhAga sudhI tenI uMcAI kahevI. tathA be koza grahonI ItyAdi sugArgavata jANavuM. have navamAM dvArane praznano viSaya karatAM kahe che - * sUtra-344 thI 347 :bhagavAna ! caMdra vimAnane keTalAM hajAra devo vahana kare che ? Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 thI 347 185 186 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 gautama! 16,ooo devo tenuM parivahana kare che. o caMdra vimAnane pUrvamAM zveta, subhaga, supabha, zaMkhatala-vimala-nimala, dhana dahIM gAyanA dUdhanA phINa, rajatanA samUhanI jema prakAzaka, sthira, laSTa, prakoSTha, vRtta, pIvara, suzliSTa, viziSTa, tINa dADhAthI viDaMbita mukhavALA, kata utpala-mRdu-sukumAla tALavuM ane jIbhavALA, madhugulika samAna piMgalAkSa, pIvazreSTha-uru-patipUrNa vipula skaMdhavALA, mRdu-vizada-sUkSma lakSaNa-prazasta zreSTha varNA kesarAthI upazobhita [tathA - - - *** uchUita-junamita-sujAta-AsphoTita pUMchaDAvALA, vajamaya nAkhayukata, vajamaya dADhAvALA, vajamaya dAMtavALA, tapanIya tAluvALA, tapanIya yokagaka sAthe suyojita, kAmagama-prItigama-manoma-manorama, amitagati, amita maLavIra-puruSAkAra parAkrama yukata, mahatu AsphoTita sanada bolanA kalakala ravathI, madhura, manahara zabdothI AkAza dizAne pUratA, zobhita karatA.. 4ooo sahAya dhArI devo pUrvanI bAhAnuM vahana kare che. * caMdra vimAnIne dakSiNamAM zveta, subhaga, supamANa, zaMkha tala vimala nimala-dhana dahIM - gAyanA dUdhanA phINa - rajad samUhavatuM prakAzanA, jamavA kuMbha yugala - susthita - pIvazreSTha-vaja soMDavartita-dIta-nyukta pada prakAzaka, anuwta mukhavALA, tapanIya vizALa karNa, caMcaLa-calaMta-vimala-ujjavala, madhuvarNa-nidha-pAtaLA-nirmaLa-givarNa maNirana locanavALA... | (tathA abhyadagata mRdu-malikA-dhavala sardeza saMsthita, nirva-da- naphaTikamaya-nmajAta daMtamuzaLa vaDe upazobhita kaMcana dozI paviSTa detA), vimala maNirana racira veraMta citta rUpaka virAjita, tapanIya-vizALa-tilaka pramukhathI parimaMDita, vividha maNirana utd zaiveyaka baddha-gaLAnI zreSTha bhUSaNayukta, vairya-vicika daMDanimaLa-djamaya-tiSNa-laSTa-aMkuza-kuMbha yugala tapanIyasubaddha-kaccha-darSita-baLoddhara.. | tii] vimala-dhanamaMDala-vajamaya-lAlAyita vividha maNi-ratna-ghaTA pAzaka-rajatamaya baddha-laMbita ghaMTA yugalanA madhu+manahara svaravALA, AlIna pramANayukta, vartita-sujAta-klakSaNa, prazasta, ramaNIya, bhAlaka puMchavALA, upacitapratipUrNa kuMbha caraNa lag vikrama gativALA, aMkamaya nabavALA, tapanIya jIbhavALA, tapanIya tAluvALA, tapanIya yodmakathI suyojita kAmagama-pItigama manorama, amitagativALA, amita baLa-vI-puruSAkAra parAkramavALA, mahatu gaMbhIra gulagulAyita madhu-manahara ravathI AkAzanI dizAne pUratAM, zobhita karadi - zooo gajarUpadhArI devo dakSiNanI bAhAnuM vahana kare che. caMdravimAnanI pazcimamAM zveta, subhaga, supabhAvALA, cala-capaLa-kaphuda zAlIna, dhana-nizcita-subaddha lakSaNa, uMgata, kaMIka namela hoThavALA, caMkramitalalita-yulita-cala-capala garvita gativALA, sannatapAvALA, saMgatapAvALA, surata pAvALA, pIvara-vartita-susaMsthita kaTivALA, avalaMba-palaMba-lakSaNapramANa yukta ramaNIya lAlagaMDavALA... [tathA] samajura ane puMchavALA, samarekhita niSNAgrasaMgata zRMgavALA, tana-sukha-surata-niya roma-zarIra dhAraNa karanAra, upacita-mAMsala-vizAlapatipUrNa-suMdara skaMdha pradezanALA, sainyanI zobhAthI yukta, bhAsamAna kaTAkSasunirikSaNavALA, yukta-pramANa-pradhAna lakSaNa-prazasta-ramaNIya gaNilathI zobhita, dharadharaka-suzabda baddha-parimaMDita kaMThavALA... ...vividha maNi-kanakarana-dhaMTikAnI zreNInI sArI rIte zobhatA, zreSTha ghaTAnI mALAthI ujjavalazrInA dhAraka, pA-utAla sakala surabhi mALAthI vibhUSita, vajaya kharavALA, vividha viSpharayukta, sphaTikamaya dAMtavALA, tapanIyajIbhavALA, tapanIya tAluvALA, tapanIya cokjhakathI suyojita, kAmagama-prItigama-manogamamanorama-amitagati-amita baLa, vIrya, paraSAkAra parAkramavALA, mahAmajidgaMbhI-madhura-manahara rava vaDe AkAza dizAne pUratA ane zobhita ratat. 4ooo vRSabhadhArI devo pazcimI bAhAnI vahe che.. caMdra vimAnane uttaramAM zveta subhaga, sukhabhAvALA malihAyanavALA, harimeka-mallikAnI kaLI jevI AMkho vALA, caMcarita tIrthI cAla ke popaTanI cAMcanI jema vakatAnI sAthe potAnA paganuM uddhakaraNa, lalita gati, pulitagati, vAyutulya atIta capaLa gati yukata... [tathA]...laMghana, valsana, uchaLavuM, zIghatAthI sIdhuM doDavuM, caturAIthI doDavuM. trapadI-jAcinI-vijayazIla-vegavatI A gatikamomAM suzikSita, abhyad, gaLAmAM sthApita hAlatA evA ramya, uttama AbhuSaNothI yukta, nIcenI tarapha samyaphapaNe namela dehanA pAzvabhAgothI yukata, dehane anurUpa pramANa yukata pA[bhAgavALA, sahajapaNe suniya prabhAga yukta, paripuSTa, goLa, suMdara saMsthAnamaya kamara yukta... [tathA lAMbhA, uttama, lakSaNamaya, samucita pramANopeta, aNIya cAmaranA bhAlothI yukata, atyaMta sUma, suniux, niSpa, mulAyama dehanA romavALI cAmaDIthI yukta, mRdu, vizada ujjavala, paraspara asaMmilita, pRthakra-mRthapha paridayamAna, sUma, uttama lakSaNavALA, vistINa aMdha kaza cheeNIthI suzobhita, lalATe dhAraNa karAyela darpaNAkAra AbhuSaNothI yukata... ... [tathA mukhAbharaNa, laTakatA jhumakhA, cAmara ane dapaNAkAranA viziSTa AbhuSaNothI zobhita, parimaMDita kaTiyukata, tapanIya khura, jillA ane tAluyukata, tapanIya doraDA vaDe suyojita, IcchAnurUpa gatiyukata yAvata manorama evI amitagativALA, amita bala-vI-puruSAkAra parAkramavALA, mahatuM AhatahesitanA kilakilAdinA manahara rava vaDe AkAza dizAne pUratA ane zobhAvatA. soon aSa ghArI deze uttaranI bAhAne vahana kare che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 344 thI 347 183 [45] soLa-soLa hajAra devo caMdra ane sUrya vimAnanuM, ane ATha-ATha hajAra devo ekaika graha vimAnanuM vahana kare che. [346] cAracAra hajAra devo eka-eka namra vimAnanuM ane banne hajAra devo eka-eka tArA vimAnonuM vahana kare che. [34] e pramANe sUryavimAna yAvata tArArUpa vimAnonuM varNana che, mAtra devanI saMkhyAmAM aMtara che. * vivecana-344 thI 347 : bhagavana ! caMdra vimAnane keTalA hajAra devo vahana kare che ? gautama ! 16,000 devo vahana kare che. ekaika dizAmAM cAra-cAra hajAra deva hoya che. ahIM bhAvanA A pramANe che - A caMdrAdinA vimAno tevA jagat svabhAvathI nirAlaMbana vahana karAtA rahelAM che, mAtra je Abhiyogika devo che, te tevA prakAranA nAma kamadaya vaza samAnajAtiya ke hInajAtiya devo potAnA mahimAno atizaya darzAvavA mATe potAne bahuma mAnatA pramodathI bharelA, satata vahanazIla vimAnomAM nIce rahI rahIne keTalAMka siMharUpa, keTalAMka hAthI rU5, keTalAMka vRSabharU5 ane keTalAMka azvarUpa vikrvIne te vimAnonuM vahata kare che. te A rIte - jema ahIM koIpaNa tevA prakAranA abhiyogya nAma karmanA upabhogI dAsa, bIjA samanAjAtiya ke hIna jAtiyonA pUrvaparicitonA "huM Ano nAyaka chuM' ema suprasiddha ane saMmata hoya, e rIte potAnA mAhAmya atizayanA darzanArthe badhAM ja svocita karma AnaMdathI kare che. te rIte Abhiyogika devo paNa tevA prakAstA Abhiyogya nAmakarmanA upabhoga bhAja samAna ke hIna jAtiya devAnA, bIjAmAM ame samRddha chIe evA sarvaloka prasiddha caMdrAdi vimAnonuM vahana kare che. e pramANe potAnA mAhAbhyanA darzanArthe ukta prakAre caMdravimAnone vahe che. have A 16,000ne vyaktigata kahe che - caMdravimAnanI pUrvamAM-che ke jaMgama svabhAvathI jyotikonA sUryodayAMkita ja hovAthI pUrva dizA na saMbhave kemake cArAnusAra pUrva-pazcima dizAnA parAvartano saMbhava che. to paNa javAnI IcchAvALI dizAmAM jatAM te dizA pUrva rUpe vyavahAra pAme che. siMharUpadhArI 4000 devo pUrvanuM pArza-bAhAne vahe che. tene ja vizeSathI kahe che. zeta varNavALA, saubhAgyavAlA-janapiya, zobhanaprabhA-dIpti jenI che tevA. zaMkhano madhyabhAga, atyaMta nirmaLa je jAmeluM dahIM, gAyanA dudhanA phINa, rUpAnA DhagalAnA jevA prakAza-teja prasAra jeno che tevA, tathA dRDha, kAMta, prakoThakavALA tathA vartuLa, puSTa, vivara rahita, tIrUNa bhedikA je dADhA, tenA vaDe vistRta mukha jemanuM thayeluM che. tevA, kemake prAyaH siMhajAtiyo dADhA vaDe pahoLA mukhavALA ja hoya che, athavA viDaMbita - zobhita mukhavALA che. tathA kta utpalapatravat ati komaLa tAlu ane jillAvALA, madhuguTikA dhanIbhata kSaudrapiMDanI jema piMgala AMkhavALA, prAyaH hiMsaka jIvonA cakSu pItavarNavALA hoya che tathA pIvara-upacita, praghAna jaMghAvALA, paripUrNa, tethI ja vistIrNa DhaMdhavALA, mRdu--pAtaLA, lakSaNo vaDe prazasta pradhAnavarsI je skaMdha kesarachaTA, tenA vaDe zobhatA tathA urvIkRtu sArI rIte adhomukhI karAyela zobhanapaNe rahela ane bhUmi upara pachADela puMchaDAvALA. tathA vajamaya nakho, vajamaya dADho, vajamaya dAMta. ahIM traNe paNa avayavonA bhaMguratvane dekhADavA mATe vajanI upamA che, tathA tapanIyamaya jillA ane tapanIyamaya tAluvALA, tapanIya yojJaka jemAM suyojita che tevA, tathA svecchAthI gamanavaLA jyAM IcchA thAya tyAM javAvALA. prIti-citollAsapUrvaka gamana karanAra, mananI jema gamana vegavALA, manorama ane manohara gativALA tathA amita-bahutara gativALA. tathA amitabalAdivALA, moTA AsphoTa siMhanAda bolanA madhura kalakala va vaDe manohara zabdothI pUratA, aMbara-AkAzamaMDalanI pUrvadi dizAne zobhAyamAna karatAM devo vahana kare che. have bIjI bAhAnA vAhakone kahe che - caMdravimAnanI dakSiNamAM - javAnI IcchAnI dizAnA dakSiNa pArzamAM hAthInuM rUpa dhAraNa karelA 4000 devo dakSiNanI bAhAnuM parivahana kare che. temane vizeSathI kahe che - zrotAdi vizeSaNa pUrvavata tathA vajamaya kuMbha yugalavALA, susaMsthAnavALA puSTa vara vajamayI zuMDha, dIpta-sukata je pAbiMdujALarUpa, teno prakAza-vyaktabhAva jeno che te. bIje paNa kahyuM che ke - tAruNyamAM hAthInA dehamAM thatAM tabiMduo paDA rUpe ja oLakhAvAya che tathA amyunnata-mukhonI AgaLa ugutapaNAthI, tapanIyamaya avAMtara raNavathI vizAla-bIjA jIvanA kAnanI apekSAthI vistIrNa, sahaja capaLatAyukta, tethI ja ahIM-tahIM DolatA evA, AgaMtukamala hita, ujjavalabhadrAtiya hasti avayavathI bahAra zvetavarNavALA baMne kAno jemanA che tevA prakAranA hAthI. tathA madhuvarNa-kSaudra sadaMza bhAsatA snigdha, pAMkhavALA, nirmaLa-chAyAdi doSarahita, gavarNa-lAla, pILo ane zveta evA maNiratnamaya locanavALA, temanAM ati uad mukula mallikA samAna dhavala tathA sardeza-sama saMsthAnavALA, vraNa varjita, deDha, saMpUrNapaNe sphaTikamaya, janmadoSarahita, daMtakuzalo vaDe zobhatAM tathA vimalamaNiratnamaya, cira, paryanta citrarUpaka arthAta kozImukhavartI, tenA vaDe virAjita je suvarNakozI kholikA rUpe prasiddha che, temAM praviSTa je agra dAMta jemanA che tevA hAthIo. tathA tapanIyamaya vizALa tilaka Adi je mukhAbharaNo Adi zabdathI rasta zaMDikA cAmarAdine levA, tenA vaDe parimaMDita, tathA vividha maNiratnamaya mUddha jenA che te, tathA veya sAthe baddha kaMThanA AbharaNo, ghaMTa Adi jemAM che te. tathA be Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J344 thI 347 189 10 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 kuMbha madhyamAM udaya prApta arthAt tyAM sthita tathA vaiDUyamaya vicitradaMDa jemAM che te, nirmaLa vajamaya tINa, manohara aMkuza jemane che te, tathA tapanIyamayI subaddhakakSAhRdaya jemane che tevA hAthI. tathA darSita-darpavALA, balamAM utkaTa, vimala tathA dhanamaMDala jemane che tevA, vajamaya lAlA vaDe lalita zrutisukha tADana jene che tevA, vividha maNiratnamaya, pArzavartI ghaMTA arthAt laghughaMTA jemane che te tathA AvA prakAranI jatamayI tIchI baddha je raju, tenA laMbita je ghaMTAyugala, teno je madhura svara, tenA vaDe manohara, tathA AlIna-suzliSTa nirbharabhara kezapaNAthI pramANayukta * paga sudhI lAMbApaNAthI vartuLa, prazasta lakSaNavALA, ramaNIya-manohara vALa jene che, evA prakAranI gAtrA paripaMchana-paMchavALA, tiryaco paMchaDA vaDe ja zarIrane pramArje che mATe A vizeSaNa che. tathA upayita-mAMsala, paripUrNa-pUrNa avayavavALA, kUrmavat unnata caraNo, tenA vaDe laghulAghavopeta arthAt zIghatara, vikama-pAda vikSepa jevo che te, tathA karatnamaya nakhavALA, tapanIya jillAvALA ItyAdi nave pado pUrvavatu jANavA. mahatA-bahavyApI, gaMbhIra-atimaMdra, gulagulAyita racaeNhita zabda, tenA vaDe madhura ane manohara zabdo vaDe AkAzane parita karatAM ane dizAne zobhAvatA, te badhuM pUrvavat. have bIjI bAhAnA vAhakone kahe che - caMdra vimAnanI pazcimamAM - javAnI dizAnA pAchaLanA bhAgamAM vRSabharUpadhArI 4000 devo pazcima bAhAne vahana kare che. zveta, subhaga ItyAdi pUrvavatu jANavuM. calacapala ahIM tahIM DolatA evA hovAthI asthirapaNAthI ati capaLa, kakuda-aMzakUTa, tethI zAlina-zobhAyamAna tathA ayodhanava niyita - nirbhamRta zarIro, tethI ja sabaddha-amlata prazasta lakSaNavALA tathA kaMIka namabhAvane pAmelA vRSabha-pradhAna lakSaNa yukatapaNAvALA be hoTha jemAM che ke, samartha vizeSaNathI vizeSya prApta thAya, tethI tevA mukhavALA. tathA caMkami-kuTila gamana, lalita-vilAsavatu gamana, pulita-gamana vizeSa. te AkAza damaNa rU5, evA prakAnI atyaMta capaLa garvitA gati jemanI che tevA, tathA sannatapArthavALA kemake nIce-nIce paDakhAM namelA hovAthI tema kahyuM, saMgatapAdehapramANocita paDakhAMvALA tathA suniua pArzavALA, puSTa ane vRta evI susaMsthita kamara jenI che tevA, tathA - avalaMbana sthAnomAM laMbAyamAna thatAM, lakSaNo ane pramANa vaDe yathocita yukta ane ramaNIya vAlagaMDa-cAmaro jene che te, tathA paraspara sardeza khuravALA, vAlidhAna-puMchaDuM jemane che tevA, tathA paraspara sadaMza likhitanI jema-utkIrNa samAna tINAgra, saMgata-nyathocita pramANa zIMgaDA jenA che te. tathA atyaMta sUkSma, suniutta, snigdha, roma hoya tevI cAmaDIne dhAraNa kare che te, tathA upayita-puSTa, tethI ja mAMsala, vizALa bhAsne vahana karavAnA sAmarthyavALA, paripUrNa je skaMdha pradeza, tenA vaDe suMdara tathA vaiDUryamaya, bhAsamAnakaTAkSa * zobhatA, addhapakSita evA, sunirIkSaNa - sulocana jemanA che te, tathA yuktapamANa-yathocita pramANayukta pradhAnalakSaNa, prazasta ramaNIya - ati maNIya, gargaraka-paridhAna vizeSa lokaprasiddha, tenA vaDe zobhita, bAkI pUrvavatu. tathA gharagharaka - kaMThAbharaNa vizeSa, suzabda baddha jemAM che tevA e kaMTha, tenA vaDe parimaMDita evA [azvo]. tathA vividha prakAranI maNi-kanaka-ratnamaya je ghaMTikA-laghughaMTA arthAt kiMkiNI, tenI vaikaNikA, tIrthI chAtI upara sthApitapaNAthI, sArI rIte cela mAlikA-zreNI jemAM che te. tathA varaghaMTikA-ukta ghaMTikAthI viziSTatarapaNAthI pradhAnaghaMTA jenA gaLAmAM che te gharaghaMTagalakA, tathA mALA vaDe ujjavala. tathA pupAlaMkArone vizeSathI kahe che - pA te sUryavikAzI, utpala - te caMdra vikAzI, sakala-akhaMDita surabhI, tenI mALA vaDe. vibhUSita ItyAdi pUrvavata. tathA vajaratnamaya khuravALA, tathA temAM vividha maNi ane suvaNadipaNAthI vividha prakAre vikhura-ukta khurazI urvavartipaNAthI vikRSTa pura jemAM che te tathA sphaTikamaya dAMtavALA, tapanIyamaya jIbhavALA, tapanIyamaya tAluvALA, tapanIya cokjhakamAM suyojita tathA tamAma ItyAdi pado pUrvavata. mahatA-gaMbhIra garjita sva vaDe - bhAMkAra zabdarUpathI ItyAdi badhuM varNana pUrvavat karavuM. have cothI bAhAnA vAhakone kahe che - caMdravimAnanI uttaramAM arthAt javAnI Icchita dizAnA uttara pArzamAM eTale ke DAbA paDakhAthI. azvarUpadhArI 4000 devo uttaranI bAhAnuM parivahana kare che. zveta Adi je cAra vizeSaNo che, te pUrvavat jANavA - tathA - ta6 - vega athavA baLa, tethI tarodhAraka eTale vegAdighAraka, hAyana-saMvAra jemAM che te, taromali hAyana arthAt cauvanavALA. tethI temAM zreSTha turaMgamANAItyAdino yoga che. tathA harimelaka eTale vanaspati vizeSa, tenA mukula-kuMDala tathA malikAnI jevA AMkhavALA arthAt temanI AMkho zukla che tevA.. - tathA caMcurita-kuTila gamana athavA caMcu-popaTanI cAMca, tenI jema vaka, usthita-uccatAkaraNa, paganuM uccita-utpAdana, tevI lalita-vilAsavALI gati, pulitagati vizeSa prasiddha, e svarUpe tathA cAle che te cala-vAyunA kaMpanatvathI, tenI jema capaLa caMcaLa-ati capaLa gati jenI che te. tathA laMghana-khADA AdinuM atikramaNa, valsana-uMce kudavuM. dhAvana-jaldIthI jagamana, dhoraNa-gati cAturya, tripadI-bhUmimAM traNa pada vyAsa, gamAMtamAM jayavatI ke javinI-vegavALI, zikSitA-agasta gati jenI che te, tathA dolAyamAna, ramya, kaMThe rAkhela zreSTha AbhUSaNa jene che te, tathA sannatapArthavALA ItyAdi pAMca pado pUrve kahyA mujaba, vizeSa e ke vAlapradhAna puMcha vALA. tathA 'nusuma' ItyAdi pado pUrvavata che. mRthvI, vizadA-ujjavalA athavA paraspara Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J344 thI 347 11 saMmilita prati romA ekaikanA saMbhavathI sama-tanvI lakSANa prazasta ke vistIrNa je skaMdha upastI keza zreNI, tene dhAraNa karanAra, je che te. tathA lalaMta - subaddhavathI suzobhaka je darpaNa AkAnA AbharaNa vizeSa, te ja lalATa vabhUSaNa jemAM che te tathA mukhamaMDakamukhAbharaNa ane avamUlA-pralaMbamAna gucchA, cAmara ane darpaNa prasiddha che, e yathAsthAne jemane niyojita che tevA, parimaMDitA kaTi jevI che tevA. tathA tapanIya khurA, tapanIya jillA ItyAdi nava pado pUrvavatu. tathA mahata - bahavyApI hayaheSita 5 je kilakilATa karato sva arthAtuM sAnaMda zabda, tenAthI ItyAdi pUrvavatuM. A cAre vimAna bAhA vAhaka siMhAdi varNana sUtromAM keTalAMka pado prastuta upAMga sUtranI pratimAM dazarvila pATha anusAre che, to paNa zrI jIvAbhigama upAMga sUtranI pratinA pATha anusAra vyAkhyA karela che. temAM vAyanA bhedathI pAThabheda saMbhavato nathI. tema jANavuM. je kAraNe zrImalayagirijIe jIvAbhigama vRttimAM ja "kavacita siMhAdinuM varNana jaNAya che, te ghaNAM pustakomAM dekhAtuM na hovAthI upekSita che, avazya A vyAkhyAna vaDe prayojana hoya to jaMbUdvIpaTIkA joI javI. temAM savistAra tenuM vyAkhyAna karAyela che." A atideza viSayIkRtapaNAthI baMne sUtronA saMdeza pATha saMbhave che. je jIvAbhigamapATha deTa paNa nimama rUpI ItyAdi padonuM vyAkhyAna karela nathI, te prastuta satramAM sarvathA aTavavI che. je pado prastuta sUtranA pratimAMnA pAThamAM daTa, te ja jIvAbhigama pATha anusAra saMgata pAThanI vyAkhyA karela che. dhe caMdra vaktavyano sUryAdi vaktavya viSayamAM atideza che. caMdrAdinA siMhAdi saMkhyA saMgrahaNI be gAthA kahe che - ahIM saMgatinI pradhAnatAthI vyAkhyAnanA dRzyamAna prastuta Adarza-pratimAM AgaLa sthita hovA chAta pahelAM - e pramANe sUryavimAna ityAdi AlAvAnI vyAkhyA karavI. jemake - caMdravimAnavAhaka anusAra sUryavimAnonA vAhako paNa varNavavA. yAvatuM tArA rUpanA vimAna vAhako paNa varNavavA. yAvatu padathI grahavimAna ane nakSatravimAnanA vimAnavAhako paNa varNavavA. vizeSa e ke - devonI saMkhyA, arthAt badhAM jayotikonA vimAnavAhaka varNanasUtra samAna ja che, temAM saMkhyAbeda vyAkhyA karAnAra gAthA vaDe jANavo. te A varDsamANa gAthA 16,000 devo hoya che. caMdra vimAnamAM, vra samuccaya arthamAM che tathA sUrya vimAnamAM paNa 16,000 devo hoya. 8000 deva graha vimAnamAM hoya, 8ooo devo nakSatra vimAnamAM hoya. ahIM graha ane nakSatramAM pratyekamAM A saMkhyA alaga alaga jANavI. tethI pratyeka tArA vimAnamAM babbe hajAra devo kahevA. have dazamadvAra prazna kahe che - * sUtra-348 thI 35o :[348] bhagavAna ! A caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArArUpamAM koNa sarva 12 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 zIghagati che ane koNa sarva zIghatara gatika che? gautamAM caMdra karatAM sUrya sarva zIghagati che, sUrya karatAM graho zIghagati che, graho karatAM napao zalupati che, nakSatro karatAM tArA zIghagati che. teima jANavuM. sarva aAgati caMdro che, sarva zIghati tArA che. [3xe] bhagavat ! caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArAmAM koNa sarva maharvika che, koNa sarva Rddhika che ? gautama! tArArUpathI nakSatro mahahika che, napho karatAM graho mahartika che, graho karatAM sUrya mahaddhika che, sUrya karatAM caMdro mahartika che, [e pramANe krimazaH maharjitA jANavI.) sauthI Ahirvaka tArA che, sarva mahaddhika caMdra che. [35] bhagavAna ! jaMbUdvIpa dvIpamAM eka tArAthI bIja tArA vacce keTaluM abAdhA aMtara kahela che ? gautama, AMtara be prakAre che - vyAghAtima, nivyaghiAtima. be tArA vacce nivyaghiAtima aMtara jaghanyathI 500 dhanuSa che ane utkRSTathI be gAu kahela che. be tAsa vacce vyAghAtima AMtara jaghanyathI 266 yojana ane utakRSTathI 1ra,ra4ra yojana kahela che. * vivecana-348 thI 350 : bhagavad ! A caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArArUponI mathe koNa badhAmAM - caMdrAdi cara jyotikothI zIghagati che, A sarva atyaMtara maMDala apekSAthI che, koNa sarva zIghagati tarapha che ? ahIM baMnemAM je prakRSTa hoya, tene mATe 'taraka' kahyuM. A sarva bAhya maMDalanI apekSAthI kahela che. atyaMtara maMDalanI apekSAthI sarvabAhya maMDala gatipakarSanA suprasiddhapaNAthI kahela che. bhagavaMta kahe che - gautama ! caMdra karatAM sUrya sarva zIghagatika che. sUryo karatAM graho ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. muhartagatimAM vicAra karatAM pachI-pachIno gati prakarSa Agamaprasiddha che. tethI ja badhAMthI ala-maMda gati jenI che te. e prakAre caMdra che tathA badhAMthI zIghagati tArA che. have agiyAramuM dvAra kahe che - bhagavan! A caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArarUpamAM koNa sarva mahaddhika che ? koNa sarvathI apakaddhika che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! tArArUpI nakSatro mahaddhika che, nakSatrothI graho ItyAdi sUtrArthava jANavuM. tethI ja badhAMthI alagaThaddhivALA tArA che, badhAMthI mahAmaRddhika caMdra che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 thI 350 193 194 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 ahIM bhAvanA A pramANe che - gati vicAraNAmAM je jenAthI zIgha kahela che, te tenAthI Rddhi vicAraNAmAM utkramathI mahaddhika jANavA. have bAramAM dvAra saMbaMdhI yote bhagavad ! jaMbUdvIpa dvIpamAM tArAthI bIjA tArAnuM aMtara keTalI abAdhAthI kahela che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! aMtara be prakAre che - vyAghAtika ane nirbhAdhAtika. vyAghAta - parvatAdi khalana, temAM thAya te vyAghAtika. nirvAdhiAtika - vyAghAta rahita, svAbhAvika. - temAM je nivyaghiAtika aMtara che, te jaghanyatI 500 dhanuSa ane utkRSTathI be gAu che. A jagatu svAbhAvathI jANavuM. je vyAghAtika aMtara che, te jaghanyatI 26 yojana che. A niSaghakUTAdinI apekSAthI jANavuM. tethI kahe che - niSad parvata svabhAvathI 400 yojana uMco che, tenI upara 5oo yojana uMco kUTa che te mULamAM 500 yojana laMbAI-pahoLAIthI madhyamAM 335 yojana, upara-25 yojana che. tenA uparanA bhAgamAM samazreNi pradezamAM tathAgatu svAbhAvathI ATha-ATha yojananI abAdhA karIne tArA vimAna bhramaNa kare che, tethI jaghanya vyAghAtima aMtara 266 yojana thAya che, utkRSTathI 12,242 yojana merunI apekSAthI che. meru apekSA kahevAnuM kAraNa - merumAM 10,000 yojana, merunI baMne bAju abAdhAthI 11ra1 yojana che. tethI 10,000 + 1121 + 111 coma badhI saMkhyAno saravALo karatAM 12,24ra yojana thAya. e pramANe tArAthI bIjA tArAnuM aMtara kahela che. have temAM dvArano prazna karatAM kahe che - * sUtra-351 thI 355 : [351) bhagavAna ! jyotiSendra jyotirAja caMdranI keTalI AgamahiNIo kahelI che? gautama! cAra agramahiSIo kahelI che, te A pramANe - caMdraprabhA, jyonAbhA, arcimAlI, prabhaMkarA. temAM eka eka agamahiNIno cAcAra hajAra devIno parivAra batAvAyela che. eka-eka AgamahilI bIjI hajAro devInI vikavaNA karavAne samartha hoya che. e pramANe ghI maLIne 16,ooo devI niSajJa thAya che te A kuTila-caMdranuM aMta:pura che. bhagavana jyotindra jyotiSarAja caMdra caMdrAvatuMsaka vimAnamAM caMdrA rAjadhAnImAM sudhamAM sabhAmAM kuTita-aMtaHpura sAthe mahatuM hatuthI nRtya-gItavAjiMtra yAvata divya bhogopabhoga bhogavIne vicaravAne mATe zuM te caMdra samartha che kharo? gautama! nA, e artha samartha nathI. [2713 bhagavana jyotindra caMdranI caMdrAvatuMsaka vimAnamAM caMdrA rAjadhAnImAM sudhamAM sabhAmAM mANavaka caitya taMbhamAM vajamaya goLa-vRtta-samugakamAM ghaNAM jinasakriya rahelA hoya che. te caMdra tathA bIja ghaNAM devo ane devIne arcanIya yAvatuM paryApAsanIya che. te kAraNathI gautama ! caMdra tyAM bhoga karavo] samartha nathI. paraMtu caMdra sudhama sabhAmAM aooo sAmAniko sAthe e pramANe yAvata divya bhogopabhoga karato vicAravA kevaLa parivAra RddhithI samartha che, paNa maithuna nimite bhoga karavA samartha nathI. badhAM graho AdinI vijA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA nAme cAra agamahiSio che. e pramANe 176 grahonI A vijayAdi nAmathI cAra agamahiNIo che, tema jANa. | [ para graho - (1) sAMgAraka, (2) vikAlaka, (3) lohitAMka, (4) zanighara, (5) Adhunika, (6) pAdhunika, (3) kaNa, (8) kaNaka, (9) kaNakaNaka, (10) kavitAnaka, (11) kaNasaMtAnaka. [35] graho - (1ra) soma, (13) sahita, (14) AzvAsana, (15) kAyoMpaga, (16) kabUka, (17) ajanka, (18) duMdubhaka, (19) fkha, (20) zaMkhanAbha, (21) zaMkha vaNabha e traNa. [354] e pramANe bhAvaketu paryanta grahonA nAmo kahevA joIe. te badhAMnI agamahiNIo vijayAdi cAra nAme che. (355] bhagavana! caMdravimAno devonI sthiti keTalo kALa che ? gautama ! jaghanyathI temanI sthiti 1/4 palyopama che, utkRSTathI temanI sthiti eka lAkha varSa adhika palyopama che. caMddhavimAnamAM devInI sthiti jadhanyathI /4 palyopama che, utkRSTa sthiti 50,000 vaSadhika AIpalyopama che. o sUrya vimAnamAM devonI sthiti jaghanyathI /palyopama, utkRSTa sthiti 1000 vaSadhika palyopama che. sUrya vimAnamAM devInI sthiti jaghanyathI 1/4 palyopama, utkRSTa 5oo varSAdhika ardha palyopama ce. 0 graha vimAnamAM devonI sthiti jaghanya / palyopama, utkRSTathI eka palyopama kahelI che. graha vimAnamAM devInI sthiti jaghanya palyopama, utkRSTathI sthiti ardhapalyopama kahelI che. nAma vimAnamAM devonI jaghanya sthiti / palyopama, utkRSTa sthiti ardhapalyopama kahelI che. nAga vimAnamAM devInI jaghanya sthiti palyopama, utkRSTa sthiti Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 thI 355 15 196 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 sAdhika 14 palyopama kahelI che. 0 tAsa vimAnamAM devonI jadhanya sthiti , palyopama, utakRSTa sthiti * palyopama kahelI che. tAsa vimAnamAM devInI jaghanya sthiti , palyopama, utkRSTa sAtireka 1/8 palyopama kahelI che. * vivecana-351 thI 355 : caMdranI pragnasUtra sugama che, uttara sUtramAM cAra agramahiSI te A pramANe caMdraprabhA ItyAdi cAra. cAra saMkhyAnA kathana pachI parivAra kathana - ekaika devIno cAra-cAra hajAra devIno parivAra kahela che. arthAt eka aNamahiSInI cAra-cAra hajAra parAjJI che. have vidurvaNA sAmarthya - te AvA svarUpanI amahiNI paricAraNA avasaramAM tathAvidha jyotikarAMja caMdra devanI IcchAne pAmIne potAnA samAna rUpavALI hajAra devI vikarSe che. svAbhAvika vaLI ukta prakAre ja che. tethI badhI maLIne 16,000 devI caMdradevanI hoya che. ahIM je rIte camarendrAdinI guTika vaktavyatAnA adhikAramAM sva-sva parivAra saMkhyAnusAra vikuNIya saMkhyA kahI, te pramANe ja jIvAbhigamAdimAM caMdra devanI paNa cAra-cAra hajAra svaparivAranusAra vikuNA dekhAya che. ahIM tema nathI, te matAMtara jANavuM. - 4 - A caMdradevanI guTika-aMtaHpura che ItyAdi. have caudamA dvArano prazna kare che - bhagavad ! zuM jyotikendra caMdra caMdrAvataMsaka vimAna mathe caMdrA rAjadhAnImAM sudhamasibhAmAM tapura sAthe mahatu ItyAdi pUrvavatuM. viharavAne samartha che ? tenA uttara sUramAM kahe che - gautama! A artha samartha nathI [na vicarI zake.] kayA kAraNe bhagavad ! A pramANe kahyuM ? - jyotikendra caMdra caMdrAvataMsaka vimAnamAM caMdrA rAjadhAnI sudhamasabhAmAM aMtaHpura sAthe mahatuM Ahata gIta-vAjiMtranRtyasaha cAvatuM divya bhogopabhAga bhogavavA samartha che ? gautama ! jyotikendra caMdranA caMdrAvataMsaka vimAnamAM caMdrA rAjadhAnImAM sudhamasabhAmAM mANavaka nAme caityavatu pUjaya staMbha che, temAM vajamaya goLa-vRta saMpuTarUpa bhAMDamAM ghaNAM jina asthi sthApita hoya che, te caMdrane tathA bIjA ghaNAM devo ane devIone caMdanAdi vaDe arcanIya, stuti vaDe vaMdanIya, praNAmathI namasyanIya, puSpo vaDe pUjanIya vastrAdi vaDe sakAraNIya, pratipatti vizeSathI sanmAnanIya che tathA kalyANabuddhithI paryApAsanIya che. ukta kAraNathI ema kahevAya che ke gautama ! te samartha nathI. jinezvaranI jema jina asthimAM paNa temane bahumAna hovAthI tathA AzAtanAnA bhayathI [samartha nathI. kahyuM.' have e pramANe kapAtIta devonI mAphaka AnI paNa apavicAratA che ke nahIM, te AzaMkAne dUra karavA kahe che - caMdra sudharmAsabhAmAM 4000 sAmAniko sAthe, ukata prakAre cAvatuM zabdathI saparivAra cAra agramahiSIo sAthe ItyAdi badho ja lAvo ahIM kahevo joIe. divya bhogane yogya je bhoga - zabdAdi, tene bhogavIne viharavAne, ahIM vizeSathI kahe che - vana * parivAra-parikaranI Rddhi-saMpattipaNe, A badhAM mArA paricAraka che, huM Amano svAmI chuM e pramANe potAnI Rddhi vizeSane darzAvavAthI Ama kahyuM, paNa maithuna pratyaya - kAmakrIDA nimite bhoga bhogavI zake nahIM, te sivAyanA bhoga bhogavato vicAravA samartha che. - have prastuta upAMganA Adarza-pratimAM paNa dekhAya che ane jIvAbhigamAdi upAMgomAM paNa dekhAya che te sUryAgramahiSI kathana - jyotirAja sUryanI keTalI agramahiSIo kahI che ? gautama! cAra agramahiSI kahI che - sUryapabhA, AtaprabhA, arcimAlI, prabhaMkarA. bAkI badhuM caMdravat kahevuM. mAtra sUryAvartaka vimAnamAM sUrya sIMhAsanamAM ema bolavuM. have grahAdinI agramahiNInuM kathana - grahAdimAM Adi zabdathI nakSatra ane tArAo paNa kahevA. badhe vijayAdicAra jANavI. 176 grahonI - jaMbUdvIpavartI be caMdranA parivArabhUta grahonA bamaNAM, 88 x 2 = 136, A anaMtarokta vijayAdi agramahiSI kahevI. * x * ahIM sUkAdarbhamAM pahelAM kahela nakSatradevatA sUtranI upekSA karIne krama prAdhAnyathI vyAkhyAna karavA pahelAM 88 graho kahe che - (1) aMgAraka, (2) vikAlaka, (3) lohitAMka, (4) zanaizcara (5) sAdhunika, (6) prAdhanika. pachI kanaka sAthe eka dezathI samAna nAma jemanA che te kanaka samAna pAMca nAmo che te A - (9) kaNa, (8) kaNaka, (9) kaNakaNaka, (10) kavitAnaka ane (11) kaNasaMtAnaka. pachI sogaM gAthA kahe che - (12) soma, (13) sahita, (14) AzAsana, (15) kAyapaga, (16) kabuka, (1) ajamaka, (18) duMdubhaka. zaMkha samAna nAmo-zaMka zabdAMkitA traNa che, te A pramANe - (19) zaMkha, (20) zaMkhanAbha, (21) zaMkha vaNabha. - X - X - sugamAM yAvata zabdathI A pramANe jANavuM - o vRttikArazrIe ahIM thI 9 e pramANe sAta gANAo noMdhelI che, jemAM 88grahomAM ukta 21 graho sivAyanA, tenI pachInA nAmo-anukrame jaNAvelAM che, tyArapachI A ja gALAnI yAkhyA karatAM te nAmone saMskRtamAM noMdhelA che, amoe anuvAda karatAM te offmonI bhASAkIya punarukti na karatAM mAtra gujarAtImAM te-te grahonA effmo Avazyaka vyAja saha noMdhela che. kaMsa zabdathI upalalita traNa nAmo - (22) kaMsa, (23) kaMsa nAbha, (24) Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 thI 355 19 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 | nap zatabhiSam pUrvAbhAdrapadA utarAbhAdrapadA revatI azvinI bharaNI kRtikA rohiNI nAga devatA varuNa aja vRddhi pUSA azva cama. agni prajApati soma mRgazira Adra aditi bRhaspati kaMsa varNAbha. tyArapachI] nIla ane raNa zabdanA viSayabhUta babbe nAmo saMbhave che, tethI sarva saMkhyAthI cAra nAmo thAya, te A pramANe - (25) nIla, (26) nIlAvabhAsa, (27) rupI, (28) rayAvabhAsa. bhAsa zabdathI be nAmanA upalakSaNathI (29) bhasma ane (30) bhamarAzi. pachI (31) tila, (32) tilapuSpavarNa, (33) daka, (34) dakavarNa, (35) kAya, (36) vaMdhya. (39) IndrAni, (38) dhUmaketu, (19) hari, (40) piMgalaka, (41) budha, e pramANe AgaLa (42) zuka, (43) bRhaspati, (44) zaha, (45) agasti, (46) mANavaka, (43) kAma sparza, (48) dhurama, (49) pramukha, (50) vikaTa, (51) visaMdhika, (52) prakalpa, (53) jaTAla, (54) aruNa, (55) agni, (56) kAla, (57) mahAkAla, (58) svastika. (59) sauvastika, (60) vardhamAnaka, (61) pralaMba, (62) nityAloka, (63) nityodhata, (64) svayaMprabha, (65) avabhAsa, (66) zreyaskara, (67) kSemaMkara, (68) AzaMkara, (69) prazaMkara jANavA. (20) ja, (31) viraja, (72) azoka, (33) vItazoka, (34) vimala, (5) vitata, (36) vivasa, (37) vizAla, (38) zAla, (9) suvata, (80) anivRtti, (81) ekaTI, (82) dvijaTI, (83) kara, (84) karika, (85) rAjA, (86) argala, (87) puSaketu ane (88) bhAvaketu. e pramANe graho vize jANavA. Q nakSatronA adhidaivatadvArathI temanA nAmone kahevA ahIM sUtramAM be gAthA kahe che - * sUtra-356 thI 358 : [35] brahmA, viSNu, vasu, varuNa, aja, vRddhi, pUsA, za, yama, agni , prajApati, soma, rudra, aditI, bRhaspati ane sarSa (e rIte pahelI gAthAmAM 16 nAmo kA] [35] pitA, bhaga, aryamA, savitA, vaSTA, vAyu, pachI-IndrAni, mitra, Indra, nigati, Apa, vizva [e bIjI 12 nAmo nAga devatAnA kahA che.) [58] A be saMgrahaNI gAthA kahI che. * vivecana-356 thI 358 :ahIM nakSatra ane tenA devatAnuM koSTaka banAvela che. krama | nama nakSatra devatA | abhijituM brahmA zravaNa dhaniSThA vasu punarvasu puSya AzleSA maghA pUrvAphAgunI uttarAphAlganI hasta cimA svAti vizAkhA anurAdhA jayeThA mUla pUvaSADhA uttarASADhA sarpa pitA bhaga aryamA savitA vaya vAyu IndrApti mitra Indra nimarjhati Apa vizva [zaMkA sva svAmI bhAva saMbaMdha pratipAdaka bhAvAMtarathI kaI rIte devatA nAmathI nakSatra nAmo saMprApta thAya? [samAdhAna] adhiSThAtAmAM adhiSThayano upacAra thAya che. A 28 nAmonI vijayAdi nAmathI cAra agramahiSI kahevI. tArAonI koTAkoTI pramANa saMkhyAnA kAraNe nAmathI temano vyavahAra muzkela hovAthI tenI upekSA karI che. temanI paNa pratyekanI ukta cAra agramahiSI jANavI. have paMdaramAM dvArano prazna karavAne kahe che - pragnAdi sugama che. vizeSa e ke - palyopamano cotho bhAga mAtra sthiti hoya che, * x * caMdra vimAnamAM caMdradevanA viSNu Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J356 thI 358 19 sAmAniko, AtmarakSako Adi vase che. tethI caMdra sAmAnikanI apekSAthI utkRSTa Ayu jANavuM. kemake temane ja utkRSTa Ayu saMbhave che. jaghanyAyu AtmarakSaka devonI apekSAthI che. - zeSa badhuM sugama che. * x - have 16-muM dvarA-pRcchA - * sUtra-359,360 : [359] bhagavAna ! A caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArAmAM koNa konAthI aza, mahu, tulya ke vizeSAvika che? gautamAM caMdra ane sUrya baMne tulya che, te baMne sauthI thoDAM che. tenA karatAM nAmo saMkhyAtapaNAM che, nakSatrothI graho saMkhyAlagaNAM che, graho karatAM tArA saMkhyAmAM che. [36] bhagavAna ! jaMbUDhIpadvIpamAM jaghanyapade ke utkRSTapade badhAM maLIne kaTelAM tIrthakaro kahelA che ? gautama jaghanya pade cAra ane utkRSTa pade 34 tIrthakaro badhAM maLIne jaMbUdvIpamAM kahelAM che. bhagavAna ! jaMbUDhIpadvIpamAM jaghanyapade ke utkRSTapade badhAM maLIne keTalAM cakravartI kahelAM che ? gautama! jaghanya pade cAra ane utkRSTa pade 30 cakravartI jaMbUdvIpamAM badhAM maLIne hoya tema kahyuM che. jeTalAM cakavartI hoya teTalAM baladevo hoya che ane vAsudevonI saMkhyA paNa te pramANe ja jaNavI, tema kahyuM che. bhagavAna ! jaMbudvIpa dvIpamAM badhAM maLIne keTaal nidhino kahelA che ? gautama! badhAM maLIne 306 nidhirano kahelAM che. bhagavAna ! jaMbUdvIpamAM keTalAM so nidhirano zIghatAthI patmiogapaNe Ave che ? gautama! jAnyatI 36 ane utkRSTathI 270 nidhirano zIghratAthI paribhogamAM Ave che. bhagavAna ! jaMbUdvIpamAM badhAM maLIne keTalAM paMcendriyarano kahelAM che ? gautama! badhAM maLIne ra10 paMcendriya rano che. bhagavAna ! jaMbUdvIpadvIpamAM jaghanyapade ke utkRSTapade keTalAM paMcendriya rano zIutAthI paribhogamAM Ave che? gautamAM jaghanya pade-ra8 ane utkRSTa pade-ra10 paMcendriya rano zIghatAthI paribhogamAM Ave che. bhagavAna ! jaMbudvIpamAM badhAM maLIne keTalAM kendriya rano kahelAM che ? gautama badhAM maLIne 10 ekendriyarano che. bhagavA bhUdvIpa dvIpamAM keTalAM ekendriyarano zIutAthI pazliogamAM Ave tema kahela che ? jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 gautama / jaEInya pade-ra8 ane utkRSTa pade-ra10 ekendriya no zIghatAthI paribhogamAM Ave che. * vivecana-359,360 : bhagavan! A anaMtarokta pratyakSa pramANa gocara caMdra, sUrya graha, nakSatra ane tArAmAM koNa konAthI ala-toka, va - vikalpa samuccayArthe che. koNa konAthI bahuvadhu che, koNa konAthI tulya che, koNa konAthI vizeSa che ? gautama ! caMdra ane sUrya A baMne paNa paraspara tulya che. kemake pratidvIpa ane prati samudramAM caMdra ane sUryonI samasaMkhyA che. paraMtu bAkInA grahAdithI-badhAMthI aya che. tenA karatAM nabo saMkhyAlagaNAM che. kemake caMdra-sUrya karatAM nAmonI saMkhyA aThThAvazagaNI che. tenA karatAM graho saMkhyAlagaNAM che, kemake nakSatro karatAM graho sAtika traNaguNAM kahelAM che. tenA karatAM tArA saMkhyAlagaNAM che, kemake koTAkoTI gaNAM che. A rIte soLamuM aA-bahuddvAra kahyuM. have jaMbUdvIpamAM jaghanya ane utkRSTa pade tIrthakarone pUchavA mATe kahe che - bhagavan! jaMbUdvIpamAM ItyAdi. bhagavad ! jaMbUdvIpamAM jaghanya pade - sarvastoka sthAnamAM ke utkRSTapade - sarvotkRSTa sthAnamAM vicAraNAM karatAM keTalAM tIrthakaro sarvANi - sarvasaMkhyAthI - kevalI daiTa mAtrAthI kahela che ? gautama ! jaghanyathI cAra prApta thAya che. te A rIte- jaMbUdvIpanA pUrvavidehamAM sItA mahAnadIne be bhAga karatAM dakSiNa ane uttara dizA-bhAgamAM ekaikanA saMbhAvathI ane be pazcima videhamAM paNa sItodA mahAnadIne be bhAga karatAM te pramANe ja be jinendro, e baMne maLIne cAra hoya. bharata ane airavatamAM ekAMta suSamAdimAM jinendrono abhAva ja hovAthI cAra kahyAM che. | utkRSTa pade sarvasaMkhyAthI 34-tIrthakaro kahelAM che, te A rIte- mahAvidehamAM prativijayamAM ane bharata tathA airAvatamAM paNa eka-eka tIrthakarano saMbhava che, mATe badhAM maLIne 34-thAya. A viharamAna jinanI apekSAthI jANavuM, janmanI apekSAthI nahIM. - 4 - have ahIM ja jaghanya-utkRSTa pado vaDe cakI vize pUche che bhagavana! jaMbudvIpadvIpamAM jaghanya pade ke utkRSTa padamAM keTalAM cakravartI kahelAM che? bhagavaMte kahyuM - gautama ! jaghanya pade cAra cakI hoya, upapatti tIrthakaronI mAphaka jANavI. utkRSTa pade 30-cakravartI sarvasaMkhyAthI kahela che. kaI rIte ema pUchatAM kahe che - bagIza vijayomAM cAramAM vAsudeva svAmIpaNe hoya ja, tethI cAra vijayone Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e/359.360 201 vajIne 28 vijayomAM cakI kahevA, bharata ane airAvatamAM be maLIne kula 30 cakI thAya. jyAre mahAvidehamAM utkRSTathI ra9-cakravartI hoya, tyAre niyamathI cAra cikIno saMbhava che, temanA niddha kSetramAM cakravartI saMbhavatA nathI kemake baMne sAthe hoI na zake. have ahIM te pramANe baladeva ane vAsudevane kahe che - baladevo paNa teTalAM ja utkRSTapade ane jaghanyapade hoya che, jeTalAM cakravartInI saMkyA kahI, vAsudevo paNa teTalAM ja hoya kemake teo baladevanA sahacArI ja hoya che. ukata vidhAnano artha - jyAre cakravartI utakRSTapade 30 hoya tyAre avazya baladeva ane vAsudeva jaghanAdamAM cAra hoya kemake temano cArano avazya saMbhava che. tethI AmanuM paraspara saha anavasthAna lakSaNa virodhabhAvathI atyaMtara Azrita kSetramAM anyatarano abhAva che. ( dhe teo nidhipatio hoya che, tethI jaMbUdvIpadvIpamAM nidhinI saMkhyA pUchatAM kahe che ke - - jaMbudvIpa dvIpamAM keTalAM nidhiratno - ulTa nidhAno che, je gaMgAnadInA mukha sthAnamAM cakravartI hastagata paripUrNa cha khaMDano divijayathI nivRtta thaI aThThama tapa karIne pachI AtmasAt kare che. tenI savagraha-sarvasaMkhyAthI keTalAM kahyAM che ? bhagavaMte kahyuM - gautama ! 306 nidhirano sarvasaMgAthI kahela che, te A pramANe - nava saMkhyaka nidhAnone 34 vaDe guNatAM A 306 nidhinI jayota saMkhyA prApta thAya. A prarUpaNA satAne AzrIne karAyela che, te pramANe jANavuM. dhe nidhipatinA keTalAM nidhAno vivakSita kALe bhogya thAya che, e pramANe prazna karatAM kahe che - jaMbudvIpadvIpamAM keTalAM so nidhiratno paribhogyapaNe utpanna thayA pachI prayojana hoya tyAre cakravartI vaDe vyApArkamANapaNe zIgha athatu cakravartInI abhilASA utpaNa thayA pachI vinA vilaMbe upayogamAM Ave che ? bhagavaMte kahyuM - gautama! jaghanyathI 36, kemake jaghanyapadavartI cAra cakravartI hoya. tethI navA nidhAnane cArathI guNatAM 36 thAya. utkRSTa padamAM 270 nidhirana pabliograpaNe jaldI Ave che. kemake utkRSTa pade 30 cakI hoya, tene 9 vaDe guNatAM 2eo thAya. have jaMbUdvIpavartI cakravartInI rana saMkhyA pUche che - bhagavad ! jaMbUdvIpamAM keTalAM paMcendriyarano-senApati Adi sAta, tenI sarvasaMkhyAthI keTalAM so kahyA che ? gautama ! 210 paMcendriyarano sarvasaMkhyAthI kahela che. te A rIte - utkRSTa pada vata 30 cakInA pratyekanA sAta paMcendriya ratnonA sabhAvathI 30 x 9 karatAM 210 saMkhyA prApta thAya. 202 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 | (zaMkA sarva saMkhyAthI nidhinI pRcchAmAM 34 vaDe guNelA, ahIM paMcendriya ratnomAM 30 varDa guNana kema ? [samAdhAna cAra vAsudeva vijayamAM tyAre te paMcendriyarano prApta thatAM nathI, jyAre nidhio niyatabhAvatvathI sarvadA prApta ja hoya che, tethI rana sarvasaMkhyA sUtramAM ane rakta paribhoga sUgamAM saMkhyAmRta koI ja bheda na samajavo. have ratna paribhoga sUtra kahe che - baMdhU ItyAdi. te prAyaH vyAkhyAta hovAthI vyakta che, pachI ekendriya ranono prazna - te paNa spaSTa che. vizeSa che - ekendriya rano cakAdi sAta hoya che. pachI ekendriya rakta paribhoga pl che, te paNa vyakta ja che. have jaMbUdvIpanA viThaMbhAdinI pRcchA - * sUtra-361 thI 363 : [61] bhagavan! jaMbUdvIpa dvIpa keTalI laMbAI-pahoLAIthI, keTalI paridhithI, keTalA udvedhathI, keTalAM udaLa uccavathI, keTalo savagrathI-baMne maLIne kahela che ? gautama(1) jaMbudvIpa dvIpanI laMbAI ane pahoLAI eka lAkha yojanA che. (2) tenI paridhi - 3,16,227 yojana, 3 koza, 128 dhanuSa ane 1all aMgulathI kaMIka vizeSa kahelI che. (3) jaMbUdvIpa dvIpano udvedha-bhUmigata uMDAI 10eo yojana che ane (4) sAtireka 9,000 yojana uM uMco che. (5) e rIte sarvagraNI sAdhika eka lAkha yojana kahela che. [36] bhagavana ! jaMbUdvIpa hIpa zAzvata che ke zAzvata gautama ! jaMbUDhIpadvIpa kathaMcita zAzvata kahela che, ane kathaMcit Azaald che, tema kahela che. bhagavAna ! kayA hetuthI ema kahe che ke - jaMbUdvIpa kathaMcita zAzvata che ane kathaMcita azAzvata che ? gautama! dvavyArthatAthI zAzvata che ane varNa paryAyothI, gaMdha payarayothI, rasa payayogI ane sparza paryAyothI jaMbUdvIpa azAzvata che, te kAraNathI he gautamAM ema kahela che ke - jaMbUdvIpadvIpa kathaMcita zAzvata che ane kathaMcita azAzvata che. bhagavad ! jaMbUdvIpa kALathI jyAM sudhI raheze ? gautama jaMbUDhIpadvIpa kyAreya na hato tema nathI, kyAreya nathI tema paNa nahIM, kayAreya na haze, tema paNa nathI. te hato * che ane raheze. te ghava, nitya, zAzaad, avyaya, avasthita, nitiya evo jaMbUdvIpa dvIpa che, te pramANe kahela che. [33] bhagavana ! jaMbUDhIpadvIpa zuM pReI pariNAma che ?, A pariNAma Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ja61 thI 363 203 204 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 che , jIva pariNAma che? yugala pariNAma che ? gautama! te pRedI pariNAma paNa che, pariNAma paNa che, jIva pariNAma paNa che ane pugala pariNAma paNa che. bhagavAna ! jaMbUDhIpadvIpamAM sarve prANo, sarve jIvo, sarve bhUto ane sarve satvo pRedIkAlikapaNe, akAyikapaNe, teukAyikapaNe, vAyukAyikapaNe, vanaspatikAyikapaNe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama! anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayA che. * vivecana-361 thI 363 : A sUtramAM laMbAI-pahoLAI-paridhi pUrve vyAkhyAta che. pharI prazna viSayIkaraNa to udvedhAdi kSetra dharma prazna karaNanA prastAvathI vismaraNazIla ziSyajanonA smaraNarUpa upakArane mATe che. tethI uTheghAdi sUtramAM jaMbUdvIpa dvIpa, ahIM dvIpa zabdano napuMsakaliMge nirdeza che. * x - keTalAM uThedha-uMDavathI arthAt bhUmimAM praviSTavathI kahela che ? keTalo urva uccavavI . jamInamAMthI nIkaLela uccatvathI kahela che ? tathA keTalo sarvasaMgAthI - uDava ane uccatta, baMne maLIne kahela che ? bhagavaMte kahyuM - gautama laMbAI, pahoLAI, paridhi viSayaka praznonA uttara sUtra pUrvavat jANavA. udvedhAdi nirvacana sUtramAM 1000 yojana udvedha kahyo. - sAtireka 99,000 yojana ud uccatva kahyuM. - sAtireka 1,00,000 yojana sarvasaMkhyAthI kahyA. [zaMkA uDatvano vyavahAra jaLAzaya AdimAM ane uccatta vyavahAra parvata ke vimAnAdimAM prasiddha che. Avo vyavahAra dvIpamAM kaI rIte saMbhave che ? avyavahAra have A jaMbUdvIpa kevA pariNAmavALo che, te prazna - bhagavad ! jaMbUdvIpa dvIpa zuM (1) pRthvI pariNAma - pRthvInA piMDamaya che ? (2) apU pariNAma - jaLanA piMDamaya che ? ane (3) AvA prakAre skaMdha - ayidja skaMdhAdiva ajIva pariNAmavALo paNa hoya evI AzaMkAthI pUche che ke - zuM jIva pariNAma - jIvamaya che ? ghaTAdi ajIva pariNAma paNa hoya che, evI AzaMkAthI pUche che - zuM pudgala pariNAma - pudgalanA skaMdhathI niSpanna atha ikevala pudgala piMDamaya che ? tejasa to ekAMte suSamAdimAM anutpannatvathI ane ekAMte duSamAdimAM vivastapaNAthI jaMbadvIpamAM tenA parimANa aMgIkAra karavAmAM kyAreka ja prasaMga Ave. vAyunA atiyalapaNAthI tenA pariNAmamAM dvIpanA paNa alavanI Apatti che, te baMne svataH ja saMdehanA aviSayapaNAtI pramnasUtramAM kahela nathI. bhagavaMte kahyuM - gautama ! jaMbUdvIpamAM (1) parvatAdivALo hovAthI pRthvI pariNAma paNa che, (2) nadIdrahAdi hovAthI apariNAma paNa che, (3) mukha vanAdimAM vanaspati Adi hovAthI jIva pariNAma paNa che. jo ke svasiddhAMtamAM pRthvI ane apu pariNAmatvanA grahaNathI jIva pariNAmava siddha ja che, to paNa lokamAM temanA jIvapaNe vyavahAra na hovAthI pRthaka grahaNa karela che. vanaspati Adino jIvava vyavahAra to sva-para baMnemAM saMmata che. - pudgala pariNAma paNa mUfpaNAnA pratyakSa siddhAvathI kahela che. teno zo artha ? jaMbUlIpa ja skaMdharUpa padArtha che. te avayava ane samuditapaNAthI thAya che. have jo A jIvapariNAma che, to badhAM jIvo ahIM pUrve utpanna thayA che ke nahIM, te AzaMkAthI kahe che - bhagavad ! jaMbUDIpa dvIpamAM (1) sarve prANo - beIndriya, teIndriya, caurindriya, (2) sarve jIvo - paMcendriya, (3) sarve bhUto - vanaspati, (4) sarve savo - pRthvI, a5, teu, vAyukAyika. AnA dvArA ahIM sAMvyavahArika rAzi viSayaka ja prazna che. - anAdi nigodathI nIkaLelAM ja prANa, jIvAdi rUpa vizeSa paryAya pratipattithI. pRthvIkAyikapaNe, kAyikapaNe, teukAyikapaNe, vAyukAyikapaNe, vanaspatikAyikapaNe pUrve utpanna che ? - bhagavaMte kahyuM. hA, gautama ! e pramANe che. je rIte praznaNa kahyuM, te rIte ja uttaramAM prati uccAraNIya che - pRvIkAyikapaNe yAvatu vanaspatikAyikapaNe pUrve utpanna thayale che, kemake kALakramathI saMsAranuM anAdipaNuM siddha che. jo ke badhAM prANAdi jIva vizeSo ekasAthe utpanna thayA nathI, kemake badhAM jIvono eka kALe jaMbUdvIpamAM pRthvI Adi bhAvathI utpAda thAya to sarve devanArakAdi bhedano abhAva thAya, paraMtu tevuM thatuM nathI. kemake tevo jagat svabhAva che. keTalIvAra utpanna thayA che, tema pUchatAM kahe che - anekavAra athavA anaMtavAra utpanna thayA kemake saMsAra anAdi che. [samAdhAna samabhUlathI AraMbhIne ratnaprabhAnI nIce 1000 codana sudhI jatAM adhogrAma vijayAdimAM jaMbUdvIpanA vyavahAranA upalabhyamAnavathI uDavano vyavahAra che. tathA jaMbUdvIpamAM utpanna tIrthakara, jaMbudvIpanA meranA pAMDuka vanamAM abhiSeka zilA upara abhiSikata karAtA hovAthI, jaMbUdvIpanA vyapadezapUrvaka abhiSekanA thavAne kAraNe uccatva vyavahAra paNa AgamamAM suprasiddha ja che. have tenA zAzvata azAzvatAdino prazna - A, je rIte pUrve pAvarapedikAnA adhikAramAM vyAkhyA karI te rIte ahIM paNa jaMbUdvIpano vyapadeza jANavo. e pramANe zAzvata-azAzvata ghaTa niranvaya vinazvara deTa, to Ane paNa tenI mAphaka kema na jANavo - te kahe che. A paNa pUrve pAvara vedikAnA adhikAramAM kahela che. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J361 thI 33 have jaMbUdvIpa nAmanI vyutpatti pUche che - * sUtra-364,365 - [64] bhagavat ! kayA hetuthI jaMbudvIpane jaMbudvIpa kahe che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM te-te dezamAM, tyAM-tyAM ghaNAM jaMbU vRkSo, jaMbU vano, jaMbU vanakhaMDo che, te nitya kusumita yAvata piDama-maMjarI-avataMsaka dhara che, zrI vaDe ati upazobhita thaI rahelAM che. jaMbU sudarzanAmAM nAdetanAme mahaddhika yAvat palyopamanI sthitiAyuvALo eka deva vase che. te kAraNathI he gautama! te jaMbudvIpa hIpa kahevAya che. [65] tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra mithilA nagarInA mANibhadra caityamAM - ghaNAM zramaNo, ghaNA zramaNIo, ghaNAM zrAvako, ghaNI vikAo, ghaNAM devo ane ghaNI devIo maLe - - jaMbudvIpa prApti nAmaka AdhyayananuM e pramANe AkhyAna karyuM. e pramANe bhASaNa karyuM. e pramANe prajJApanA karI ane e pramANe prarUpaNA karI. yoM! A adhyayano artha, hetu, prazna, kAraNa ane vyAkaraNapUrvaka vAraMvAra teno upadeza karyo. tema huM tamane kahuM chuM. * vivecana-364,65 - bhagavad ! kayA kAraNe jaMbUdvIpa dvIpa ema kahevAya che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpamAM te-te dezamAM, te-te dezanA te-te pradezamAM ghaNAM jaMbUvRkSo ekaika rUpe virala sthita che. ghaNAM jaMbUvana - jaMbUvRkSo samUha bhAvathI rahelAM che. tathA ghaNAM jaMbuvanakhaMDa - jaMbUvRkSa samUho vijAtiya vRkSa mizrita che. temAM paNa jaMbUvRkSanI ja prAdhAnyatA che, te prastuta varNakanuM sAphalya che, anyathA bIjA vRkSonA vanakhaMDathI nirmitabhUta jaMbUdvIpa pada pravRtti nimittatvamAM asaMgatI cAya. te kevA che ? nitya-sarvakALa, kusumita cAvatu padathI nitya mAyita, nitya lavacika, nitya stabakita ItyAdi kahevuM. jenuM vyAkhyAna pUrve vanakhaMDanA varNanamAM karAyela che. ukta varNa yukta vRkSo zrI vaDe ati upazobhita thaIne rahelA che. A nitya kusumitatva Adi jaMbavRkSAne uttarakura kSetranI apekSAthI jANavA. anyathA A varSAkALa bhAvi puSpa phalodayavathI pratyakSa bAdhA Avaze. A jaMbUvRkSa bahula dvIpa jaMbUdvIpa e pramANe kahevAya che. * * athavA - - jaMbU sudarzanA nAmathI anAdata nAme - pUrve jaMbUvRkSAdhikAramAM vyAkhyAta nAmavALo mahaddhika, mahApUtika ItyAdi pacopamasthitika deva tyAM vase che. te kAraNathI ema kahe che ke - A jaMbUdvIpa che. sUtrano eka deza ja bIjA sUkadezanuM 206 jaMbUdvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 maraNa karAve che - - tethI jaMbUdvIpa evuM nAma zAzvata che, je kadI na hatuM tema nahIM, nathI tema paNa nahIM, nahIM haze tema paNa nahIM. cAvatuM A nAma nitya che, tema jANavuM. jIvAbhigamanI pratimAM tema dazarvila che, A kayA AkAra ane bhAva pratyAvatAravALo jaMbUdvIpa che, te cotho prazna kahevo. have prastuta tIrtha-dvAdazAMgI-sUtranA sUtraguMcanakartA zrI sudhamasviAmIjI potAnA gurava abhimAnane choDIne prastuta graMcanA upadarzanapUrvaka nigamana vAkya kahe che - 'tA ' ItyAdi. zAzvata - azAzvata nAmapaNAMthI sarUpa A jaMbudvIpa che, te bhAva che. sat bhAvane vItarAgo apalApita karatAM nathI, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIra, mithilA nagarImAM mANibhadra caityamAM ghaNAM zramaNo, ghaNI zramaNIo, ghaNAM zrAvako, ghaNI zrAvikAo, ghaNAM devo ane ghaNI devIonI madhye [pArSadAmAM paraMtu ekAMtamAM nahIM, koI ekalAne nahIM, te rIte - yathona uktAnusAra mAdhyAti - vAcya mAtra kathana kare che. mAte - vizeSa vacanathI kathana kare che, prasApati - vyakta paryAya vacanathI kahe che, e pramANe prarUpe che. AveyanA abhidhAnArthe kahe che - jaMbUdvIpa prajJapti e nAme chaThuM upAMga che. (ahIM vRttikAra maharSi graMtha zloka pramANamanA viSayamAM A pratino, pUjya malayagiri mahArAjano, ItyAdi mata TAMke che, TAMkIne te zlokasaMkhyAnA taphAvatanA viSayamAM pote samAdhAna paNa Ape che ItyAdi badhuM bahuzrutagamya hovAthI tenI noMdha ame letA nathI.] have guNonI vibhAvanA karatAM kahe che - mArca - sarva pApathI dUra rahe te Arya arthAt ahIM teno artha che. zrI vartamAnasvAmI, tevI ja sarva sAvadhanA varjanapaNAthI - "sAvadha tika tucchArthaka na bolavuM joIe." e vaktAnA prAmANyathI vacana prAmANya kahevAya che, tema jANavuM. athavA zrI sudhamasviAmI dvArA A saMbodhana zrI jaMbUsvAmI parave karAyela che ke - he Arya! adhyayana - prastuta jaMbUdvIpa prApti nAmaka svataMtra adhyayanamAM, paNa zaaparijJA" AdinI mAphaka zrutaskaMdhanI aMtargatu rahela hoya tevuM adhyayana na samajavuM. a * paraspara samuccayArce che. hetune ane praznane ane kAraNane ane vyAkaraNane. mULa - vimaraNazIla zrotAnA anugrahane mATe vAraMvAra prakAzana vaDe athavA prativastu nAmAryAdi prakAzana vaDe jaNAve che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jaMbudvIpapajJapti upAMgasUtra-saTIka anuvAda/3 vyAkRt karyuM. nivefSa * sudhamasviAmI jaMbusvAmIne pratibolyA ke - "huM kahuM chuM" arthAt guru saMpradAyathI Avela A jaMbUdvIpa prApti nAmaka adhyayana che, paraMtu svabuddhi vaDe upekSita nathI. ahIM 3patti evo vartamAna nirdeza traNe kALamAM vartatA arahaMtomAM jaMbUdvIpaprApti upAMga viSayaka artha praNetA rUpa vidhinA darzanArthe karAyela che tema jANavuM. ahIM graMthanA paryavasAnamAM je zrI mahAvIra svAmInuM nAma kathana che, tene caramamaMgala jANavuM. muni dIparatnasAgare karela vakSaskAra-7-zno TIkA sahitano anuvAda pUrNa s/364,365 ra09 AnA dvArA gurunI parataMtratA jaNAvI. - temAM artha - jaMbUDhIpAdi padono anvartha. te A rIte - "bhagavan! te kayA hetuthI jaMbUDhIpadvIpa ema kahevAya che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvanIpamAM tyAM tyAM ghaNo jaMbUvRkSa ItyAdi che - x * x * athavA jaMbU sudarzanAmAM anAdaMta deva vo che, ItyAdi - X - X * mATe tene jaMbUdvIpa kahe che." - tathA hetu - nimita, te A pramANe- "bhagavad ! caMdra jyotipendra jyotiSa rAja caMdrAvataMsaka vimAnamAM - X-X - X - aMtaHpura sAthe - X - X * bhoga bhogavavA samartha che ? * * * * * gautama ! jayotiSendra caMdra * x * x * tenI sudhamAM sabhAmAM * x * vajamaya goLa dAbaDAmAM ghaNAM jina asthi che - x * x * te ghaNAM devone arcanIyAdi che - X - X - te kAraNe caMdra tyAM maithuna nimitte bhoga na bhogave. to ukta sUtra hetu pratipAdaka che. tathA praphana - ziSya pUchelA arthanA pratipAdanarUpa. jemake lokamAM paNa kahevAya che ke - AnA vaDe prazno samyak kahevAyA. anyathA sarvathA sarvabhAvavid bhagavanane prazvya arthanA abhAvathI kaI rIte prazna saMbhave ? - jemake - bhagavana ! jaMbUdvIpa nAme dvIpa kyAM che ? te dvIpa keTalo moTo che ?, te dvIpa kayA AkAre che ? - x - x - gautama ! A jaMbUdvIpa dvIpa badhAM dvIpa samudronI sauthI aMdaranA bhAge ane sauthI nAno che, vRta - telanA puMDalAnA saMsthAne saMsthita ItyAdi * * * * * * * x * che. tenI paridhi 3,16,223 yojana Adi * x - x - che. ItyAdi. tathA rA - apavAda, vizeSa vacana. vizeSa A - pada garbhitasUjha kahevuM joIe. jemake - bhagavana jaMbUdvIpa dvIpamAM airAvata nAme varSa phona kyAM kaheluM che ? gautama! zikharI parvatanI uttare, uttara lavaNasamadranI dakSiNe ItyAdi - x * x * te airavatotra sthANunI kaTakanI bahulatAvALuM che, ItyAdi * * * * * e pramANe jevI vaktavyatA bharata kSetranI kahI, tevI ja saMpUrNa vatanI jANavI. - X - X - ukta atideza sUtramAM * vizeSa e ke - ravata cakravartI, airAvata deva che, mATe airAvata varSojha jANavuM. tathA thALaRT - ApRSTanA uttararUpa, te A rIte - bhagavana! jyAre sUrya savavyaMtara maMDalane upasaMkramIne cAra care che, tyAre eka eka muhUrtamAM keTalAM kSetramAM jAya che ? gautama ! para51 yojana ItyAdi * x - x - temAM aMte kahe che - "ahIM rahelo manuSya 47,263 yojanathI * * * * * sUrya dRSTipathamAM jaldI Ave che. - 4 - ahIM ziSya e pUchela nathI, to paNa paropakAramAM pravRtta bhagavaMte svayaM. - X - X - X - X - X - X - X - 1 jaMbUdvIpa prApti upAMga sUtrano | 1 TIkA sahitano anuvAda pUrNa 1 - X - X - X - X - X - X - X - $ bhAga-27mo pUrNa che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.