Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.९४ लवणसमुद्रस्य संस्थाननिरूपणम् ६६९ परिमाण सामस्त्येन प्रज्ञप्त इति प्रश्नः, भगवानाह -'गोयमा ! लवणे णं समुद्दे दो जोयणसयसहस्साई चकवाल विक्खंभेणं' हे गौतम ! द्वे योजनशतसहस्रे २००००० चक्रवालविष्कम्भेण, पञ्चदशयोजनसहस्राणि १५००००० एकाशीतिः सहस्राणि शतं चैकोनचत्वारिंशं किचिद् विशेषोनं परिक्षेपेण परिधिना प्रज्ञप्तः, एकं योजनसहस्रमुद्वेधेन, पोडशयोजनसहस्राणि उत्सेधेन, सप्तदशयोजनसहस्राणि सर्वाग्रेणोत्सेधोद्वेधमीलनेन प्रज्ञप्तः । अत्र लवणसमुद्रस्य घनप्रतरगणितभावना एवं भवति-तत्र प्रतरभावनाप्रकार:--लवणसमुद्रसत्कविस्तारपरिमाणात् द्विलक्षयोजनरूपात दशयोजनसहस्राणि शोध्यन्ते शोधितेषु तेषु शेषस्याध क्रियते ततो जातानि पंचनवतिः सहस्राणि, प्राकशोधितानि दशसहस्राणि तत्र प्रक्षिप्यन्ते ततो जातं के उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! लवणे णं समुद्दे दो जोयणसयसहस्साई चक्कवालविवभेणं, पण्णरस जोयणसतसहस्साई एकासीतिं च सहस्साई सतं च इगुयालं किंचि विसेसूणे परिक्खेवेणं' हे गौतम ! चक्रवाल विष्कम्भ की अपेक्षा लवणसभुद्र दो लाख योजन का है परिधि की अपेक्षा लवणसमुद्र कुछ कम पन्द्रह लाख एकासी हजार एक सौ उनतालीस योजन का है 'एगं जोयणसहस्सं उच्वेहेणं' गहराई की अपेक्षा लवणसमुद्र एक हजार योजन का है 'सोलस जोयणसहस्साई उस्सेहेण, सत्तरसजोयणसहस्साई सचग्गेणं पण्णत्ते' ऊंचाई की अपेक्षा लवणसमुद्र सोलह हजार योजन का है उत्सेध
और उद्वेध के परिमाण को मिलाने की अपेक्षा लवणसमुद्र १७ हजार योजन का है। यहां लवणसमुद्र की पूर्वाओं ने जो घन प्रतरगणित की भावना भावित है उसे हम शिष्य जनों के अनुग्रह के निमित्त प्रकट करते हैं-प्रतर को लाने के लिये यह करण सूत्र है-लवणसमुद्र उत्तरमा प्रभुश्री गौतमस्वामीन ४ छ -'गोयमा ! लवणेणं समुद्दे दो जोयण सयसहस्साई चक्कवालविक्खंभेणं पण्णरसजोयणसयसहस्साई एकासीतिं च सह. स्साई सतं च इगुयालं किंचि विसेसूणे परिक्खेवेणं' 3 गौतम ! यात १४. ભની અપેક્ષાએ લવણ સમુદ્ર કંઈક એ છે ૧૫ પંદર લાખ એકાસી હજાર मेसे। २५ तालीस योजना छ. 'एगं जोयणसहस्सं उब्वे हेणं' अपेसाथी any समुद्र मे४ ॥२ योनी छे. 'सोलस जोयणसहस्साई उस्सेहेणं, सत्तरसजोयणसहस्साई सव्यग्गेणं पण्णते' यानी अपेक्षाथी स१५ સમુદ્ર ૧૬ સોળ હજાર એજનને છે. ઉલ્લેધ અને ઉદ્ધધના પરિમાણને મેળવવાની અપેક્ષાએ લવણ સમુદ્ર ૧૭ સત્તર હજાર જનનો છે. અહીયાં પૂર્વા ચાર્યોએ લવણુ સમુદ્રની જે ઘન પ્રતરની ભાવના કરી છે. તેને શિષ્ય
જીવાભિગમસૂત્ર