Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.११२ ज्योतिष्कचार-गतिनिरूपणम् ९५५ कतरत् पुनः सर्वेभ्य उपरितनं चारं चरति ? कतरञ्च नक्षत्र सर्वतोऽधस्तनं चारं चरति ? भगवानाह-'गोयमा ! जंबुद्दीवे णं दीवे अभीइ नक्खत्ते सव्वभितरिल्लं चारं चरइ, मूले नक्खत्ते सव्वबाहिरिल्लं चारं चरइ, सातीनक्खत्ते सव्वोवरिल्लं चारं चरई' हे गौतम ! जम्बुद्वीपे खलु द्वीपेऽभिजिद् नक्षत्र सर्वाऽभ्यन्तरम्० मूलनक्षत्र सर्वबाह्यम् ०, स्वातीनक्षत्र सर्वोपरितनम् ०, भरणीनक्षत्र सर्वाधस्तनं चारं चरति इति ॥सू० ११२॥ सव्वं उवरिल्लं चारं चरति' कौनसा नक्षत्र सब नक्षत्रों के ऊपर मंडलगति से परिभ्रमण करता है ? 'कयरे नक्खत्ते सव्व हिडिल्लं चारं चरति तथा कौनसा नक्षत्र सब नक्षत्रों के नीचे मंडलगति से परिभ्रमण करता है इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! जंबूद्दीवे णं दीवे अभीइ नक्खत्ते सव्वभितरिल्लं चारं चरति, मूले नक्खत्ते सव्व बाहिरिल्लं चारं चरइ, साती णक्खत्ते सव्वोवरिल्लं चारं चरति, भरणीणक्खत्ते सव्वहेढिल्लं चारं चरई' हे गौतम ! जम्बूद्वीप नामके इस द्वीप में अभिजित् नामका नक्षत्र सब नक्षत्रों के भीतर रहकर मंडलगति से परिभ्रमण करता है मूल नक्षत्र सब नक्षत्रों से बाहर होकर मंडलगति से परिभ्रमण करता है स्वास्ति नक्षत्र सब नक्षत्रों से ऊपर मंडलगति से परिभ्रमण करता है और भरणी नक्षत्र सब से नीचे मंडलगति से परिभ्रमण करता है। उक्तंच
सभितराऽभीई, मूलो पुण सव्व बाहिरो होई।
सव्वोवरि तु साई भरणी पुण सव्व हेहिलिया ॥ सू० ११२॥ भंडागतिथी परिश्रम ४२ छ ? 'कयरे नक्खत्ते सव्वहिडिल्लं चारं चरति' કયું નક્ષત્ર બધાજ નક્ષત્રની નીચે મંડલગતિથી પરિભ્રમણ કરે છે? આ प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री ५ छ -'गोयमा ! जंबुद्दीवेणं दीवे अभीइ नक्खत्ते सव्वभंतरिल्लं चारं चरति मूले नक्खत्ते सव्व बाहिरिल्लं चार चरइ साती ण क्खत्ते सव्वोबरिल्लं चारं चरति भरणी णक्खत्ते सव्वहेदिल्लं चारं चरइ' है ગૌતમ! જંબુદ્વીપ નામના આ દ્વીપમાં અભિજીતુ નામનું નક્ષત્ર બધાજ નક્ષત્રની અંદર રહીને મંડલગતિથી પરિભ્રમણ કરે છે. મૂલ નક્ષત્ર બધા જ નક્ષત્રોની બહાર રહીને મંડલગતિથી પરિભ્રમણ કરે છે. સ્વાતિ નક્ષત્ર બધાજ નક્ષત્રોની ઉપર મંડલગતિથી પરિભ્રમણ કરે છે. અને ભરણી નક્ષત્ર બધાજ નક્ષત્રોની નીચે મંડલ ગતિથી પરિભ્રમણ કરે છે. કહ્યું પણ છે કે
सभिंतराऽभीई, मूलो पुण सव्व बाहिरो होई ।। सव्वोवरिं तु साई भरणी पुण सव्व हेट्ठिलिया ॥ १. ११२ ॥
જીવાભિગમસૂત્ર