Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१४२०
जीवाभिगमसूत्रे अंतोमुहुत्तं' मनोयोगिनः खलु भदन्त ! मनोयोगितया कालतः कियच्चिरम् ? भगवानाह-गौतम ! जघन्येनैकं समयं यावद्भवन्ति उत्कर्षेणाऽन्तर्मुहूर्तम् तथा च जीवस्वभावतया नियमत उपरमाद् भाषकवत् । 'एवं वचो योगिनोऽपि ज्ञेयः। कायजोगी जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं'-उक्कोसेणं वणस्सइकालो' कायजोगी-एकेन्द्रियादिरन्तर्मुहूर्त जघन्यतो द्वीन्द्रियादिभ्यः उद्धृत्य अन्तर्मुहूर्त पूथि यादौ स्थित्वा भूयः कस्याऽपि द्वीन्द्रियादौ गच्छति उत्कर्षेण वनस्पतिकालः प्रागुक्तस्वरूपः । 'मणजोगिस्स अंतरं जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं-उक्कोसेणं वणस्सइकालो' मनोयोगिनोऽन्तरं जघन्येनान्तर्मुहूर्त्तम्, ततो भूयो विशिष्ट मनोयोगपुद्गलग्रहण सम्भवात् । उत्कर्षेणा वनस्पतिकालः, तावन्त कालं स्थित्वा भूयो मनोयोगिषु आगमनसंभवात्, ‘एवं वइजोगिस्स वि' एवं वचोयोगिनोऽपि जघन्यत उत्कएक्कं समयं उक्को० अंतो' हे भदन्त ! जो जीव मनोयोगी है वह मनोयोगी रूप से कितने समय तक रहता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! मनोयोगी मनोयोगी रूप से कम से कम एक समय तक रहता हैं और अधिक से अधिक एक अन्तर्मुहूर्त तक रहता है । इसके बाद वह भाषक की तरह नियमतः उस योग से उपरमित हो जाता है ‘एवं वइजोगी वि' इसी तरह से वचनयोगी भी वचनयोगी रूप से कम से कम एक समय तक और अधिक से अधिक एक अन्तर्मुहूर्त तक बना रहता है बाद में वह भी उस योग से उपरमित-रहित हो जाता है काययोग ७ प्रकार का है औदारिक काययोग १ औदारिक मिश्रकाययोग २ वैक्रिय काययोग ३ वैक्रिय मिश्र काययोग ४ आहारक काययोग ५ आहारकमिश्र काययोग ६ और कार्मण काययोग ७ इनमें से किसी एक काययोग वाला जीव हे भदन्त ! कितने अंतोमुहत्तं भगवन् ! २१ भनायोगी छ, त भनायागी पाथी टा કાળ પર્યન્ત રહે છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે-હે ગૌતમ ! મનાયેગી મનોવેગી પણાથી ઓછામાં ઓછા એક સમય પર્યન્ત રહે છે. અને વધારેમાં વધારે એક અંતમુહૂર્ત પર્યન્ત રહે છે. તે પછી તે ભાષકની
भनियमत: ये योगथी २हित ७ जय छे. 'एवं वइजोगी वि' से પ્રમાણે વચનગી પણ વચનાગી પણાથી ઓછામાં ઓછા એક સમય પર્યન્ત અને વધારેમાં વધારે એક અંતમુહૂર્ત પર્યન્ત બનેલા રહે છે. તે પછી તે પણ એ ચાગથી રહિત થઈ જાય છે.
કાગ સાત પ્રકાર હોય છે. તે આ પ્રમાણે છે.-દારિક કાય ગ ૧ ઔદારિક મિશ્ર કાય યોગ ૨, વૈકિય કાય યોગ ૩ વૈકિય મિશ્રકાય ગ ૪, આહારક કાય ગ ૫ આહારક મિશ્નકાય ગ ૬ અને કામણ કાય
જીવાભિગમસૂત્ર