Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 nAsthaHjIhAM - caMdrahAsa trivedI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina dharmanuM hArda caMdrahAsa trivedI hinA pablikezansa suhAsa', 64, jainanagara, amadAvAda-380007 phona : 6620610
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ JAIN DHARMANU HARD By Chandrahas Trivedi First Edition : 1997 Reprint : 1998 Price : Rs. 55/jaina dharmanuM hArda tattvaciMtana (c) lekhakaH caMdrahAsa trivedI prathama AvRtti H 1997 punarmudraNa : 1998 prakAzakaH hinA pablikezansa "suhAsa', 64, jainanagara, amadAvAda-380 007. phona : 6620610 kiMmata : rU. 55 - gUrjara graMtharatna kAryAlaya navabhArata sAhitya maMdira ratanapoLa nAkA pAse, gAMdhIroDa, jaina derAsara pAse, gAMdhIroDa, amadAvAda-380 001. amadAvAda-380 001. phona : 214663 phona : 2120253 bukazelpha navabhArata sAhitya maMdira 16, sITI senTara, 134, prinsesa sTrITa, svastika cAra rastA, sI.jI. roDa, | muMbaI-400 002. amadAvAda-9. phona : 6563707 phona : 2017ra13 lesara kaMpojha : zAInaArTa ko...grAphiksa rAjanagara sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-380 007. phona : 6639232 AvaraNa : dhIrajalAla umarANiyA mudrakaH caMdrikA prinTarI mIrajhApura roDa, amadAvAda-380001. phonaH pa6ra6460, 5620578 - - - - -
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa agamya pathadarzakane jeNe ajJAta mArgo upara ajavALAM pAtharyA. - caMdrahAsa trivedI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhakanAM anya pustako anekAMta trIjuM netra adhyAtma (bhASAMtara) eso paMca namukkAro adhyAtma (bhASAMtara) karmavAda adhyAtma (bhASAMtara) biMba-pratibiMba kathAciMtana pAche pagale navalakathA mahAvIranI sAdhanAno marma ciMtana karmavAdanAM rahasyo darzana-ciMtana taraMgonI bhItaramAM vinodanibaMdho jaina AcAramImAMsA adhyAtma ane dhyAna mRtyavijayane paMthe ciMtana ane prayoga ghaTanAne ghATe vArtAvimarza
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ badalAtA saMdarbho jaina dharmanuM hArda jaina tattvadarzananuM pustaka che. jaina tattvadarzana upara Ama to ghaNAMya pustako lakhAyAM che paNa mAruM A pustaka e badhAMthI nirALuM nIvaDaze emAM mane koI zaMkA nathI. A pustakanA lakhANamAM meM jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtone sAMgopAMga sAcavyA che chatAMya teno abhigama vaijJAnika ane viziSTa hovAne kAraNe vAcakane te vadhAre anukULa raheze enI mane khAtarI che. tattvane haLavI ane sugama rIte rajU karavAne kAraNe mArAM pustakone AvakAra maLyo che te vAta mArA dhyAna upara hovAthI meM A pustakanI bhASA bane teTalI saraLa rAkhavA kALajI lIdhI che ane tattvajJAna jevA gaMbhIra ane bhAre viSayane haLavI zailImAM rajU karavA prayAsa karyo che. A badhAne kAraNe mane zraddhA che ke mAruM A pustaka jaina dharmane vartamAna saMdarbhamAM samajavA mATe vadhAre anukULa raheze ane vAcaka tenAthI jaina dharmanI vadhAre nikaTa AvI raheze. A pustakamAM meM "karmavicAranuM alaga prakaraNa lakhyuM che paNa "karma' e viSaya ja evo vistRta che ke tenI badhI vAto alaga pustakamAM ja samAvI zakAya. A vAta lakSamAM laIne meM traNa varSa pahelAM "karmavAdanAM rahasyo' lakhyuM jene khUba sAro AvakAra sAMpaDyo. zarUmAM to jaina dharmanI badhI bAbatone eka ja pustakamAM samAvI levAno mAro vicAra hato paNa viSayanuM vaividhya ane mahattva jotAM mane lAgyuM ke mahattvanA viSayo upara alaga pustako lakhAya to temAM vizada rIte carcA karI zakAya. tethI meM karma vize, jaina AcAro vize ane mRtyu vize alaga 5
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaga pustako lakhyAM ane jaina tattvavicArane A pustakamAM samAvI lIdho. A pustakamAM meM jene tattvadarzananI badhI pAyAnI vAto laI lIdhI che. paNa jaina AcAro jevA ke cha Avazyaka, paMcAcAra, bAravrata, kAyotsarga (kAussaga) vagere mATe to vAcake mAruM 'jaina AcAramImAMsA' ja jovuM rahyuM. 'jaina AcAramImAMsA'mAM meM jaina dhyAna vize 82 pAnAMmAM vistRta carcA karI che jenAthI te pustaka viziSTa banI rahyuM che. mRtyu vize paNa meM 'mRtyuvijayane paMthe' zIrSaka heThaLa gaIsAla ja eka alaga pustaka bahAra pADyuM che jemAM jaina dharmanA mRtyuvicArane AdhyAtmika, sAmAjika temaja sAhityika saMdarbhomAM rajU karyo che. vaLI temAMthI jaina pAribhASika zabdo gALI levAne kAraNe te sarvabhogya banI rahyuM che. Ama meM karmavAdanAM rahasyo', 'jaina AcAramImAMsA', 'mRtyuvijayane paMthe' ane A 'jaina dharmanuM hArda'mAM jaina dharmanI badhI mahattvanI bAbatone samAvI lIdhI che. A cAreya pustako jaina dharmane anulakSIne lakhAyAM che chatAMya dareka pustaka potAnI rIte svataMtra banI rahyuM che. 'jaina dharmanuM hArda' e to mAruM bAramuM pustaka che. mArAM anya pustako jevAM ke 'biMba-pratibiMba' temaja 'ghaTanAne ghATe'mAM meM tattvaviSayaka vAto karI che paNa te haLavI zailImAM. A pustakomAM meM deza-paradezanAM kathAnakone sahAre tattvanuM nirUpaNa karyuM che tethI temane kathAciMtananAM pustako gaNI zakAya. 'taraMgonI bhItaramAM' mAruM vinoda-vyaMganuM pustaka che jemAM hAsyanA taraMgonI bhItaramAM paNa tattvanI vAta to rahelI ja che. 6
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmajAta jaina na hovAne kAraNe mane jaina dharmanA abhyAsamAM eka rIte lAbha ja thayo che. tene kAraNe huM taTasthatApUrvaka jaina dharmanuM mUlyAMkana karI zakyo ane tenA amUlya vArasAnI mane pratIti thaI. vaLI anya dharmono paricaya ane parizIlana karavAne lIdhe mArI jJAnasamRddhi to vadhI ja, paNa sAthosAtha eka vaijJAnika abhigama paNa keLavAto gayo je mArA pustakone viziSTa svarUpa ApavAmAM sahAyaka banI rahyo. mArAM A badhAM pustako temaja "gujarAta samAcAra'nI adhyAtmapUrtimAM "vimarza" zIrSaka heThaLa AvatAM mArAM lakhANo - e badhuM mArA nivRttikALano paripAka che. mAro mULa viSaya to "arthazAstra'. kaoNlejamAM arthazAstra bhaNAveluM. paNa sAhitya taraphanI abhiruci jethI gujarAtI temaja saMskRta sAhityano ThIka ThIka abhyAsa karato rahelo. vaLI kyAreka aMgrejI sAhityanAM jANItAM thayelAM pustako vAMcI leto. meM lakhavAnuM zarU karyuM tyAre A badhuM mArI rajUAtane eka surekha AkAra ApavAmAM ghaNuM upakAraka temaja sahAyaka banI rahyuM. Ama to lagabhaga I.sa. 1971thI jaina dharma-sAhityamAM meM praveza karyo ema kahI zakAya. basa, tyArathI Aja dina sudhI huM jaina dharmano abhyAsa karato rahyo chuM. vidvAna ane cAritrasaMpanna mahArAja sAhebonAM vyAkhyAno yathA-tathA samaye sAMbhaLavAno mane lAbha maLato ja rahyo che. jarUra paDe meM temanuM mArgadarzana lIdhuM che ane temanI sAthe carcA-vicAraNA karI kyAMka amuka praznonuM samAdhAna paNa meLavI lIdhuM che. amadAvAda temaja muMbaInI paryuSaNa vyAkhyAnamALAo sahita ahIMtahIM jaina dharma upara
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArtAlApo ApavAnI paNa mane sArI evI tako maLI jeno meM pUrNa lAbha lIdho jene pariNAme mArI rajUAtanI zailI vadhAre spaSTa banatI rahI ane viziSTa paNa nIvaDI. " ATalI pUrvabhUmikA ApIne huM vAcakane khAtarIpUrvaka kahevA mAguM chuM ke mArA A pustakamAM jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtonA arthaghaTanamAM meM kyAMya ayogya chUTachATa lIdhI nathI. UlaTAnuM tenAM rahasyone meM mArA vAcana, manana ane ciMtananA baLe udghATita karyA che je vAcakane kaMIka viziSTa ApI jaze. mULatattva to kyAreya nathI badalAtuM paNa tenI abhivyakti - kahevAnI paddhati ane saMdarbho samayanA vaheNa sAthe na badalAya to dharma game tevo uttama hovA chatAMya samakAlIna samAjane TakI rahevA mATe jarUrI baLa ApI zakato nathI ke svIkArya banI raheto nathI. vijJAnanI zodho ane vikasatA vAhanavyavahAra ane saMdezAvyavahArane kAraNe jagata nAnuM banI gayuM che. sau loko have ekabIjAnA dharma, sAhitya ane saMskRti vize jANatA thayA che. Ave samaye ApaNe jo tarkabaddha rIte ApaNA dharmane vartamAna saMdarbhomAM rajU nahi karIe to te kevaLa upAzrayono dharma banI raheze ane lokonA vyavahAramAMthI khasato jaze. badalAyelA saMdarbhomAM ApaNe dharmane samajavAno che ane ApaNI navI peDhI samakSa te mUkavAno che. teno artha e nathI ke dharma badalAI gayo che. dharma to eno e ja rahyo che ane raheze paNa tenI abhivyakti badalavI paDaze. cIlAcAlu rIte kahevAtI vAto game teTalI yathArtha haze paNa te havenA vijJAnavikasita jagatane svIkArya nahi bane. A vAtane najaramAM rAkhIne meM bane teTalI saraLa bhASAmAM vaijJAnika abhigama sahita jaina dharmanI rajUAta. karI che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aje paradezomAM jaina dharma vizenI jijJAsA vadhI che tyAre jo jaina dharmanA marmane yogya rIte samajIe ane rajU karIe to ghaNuM suMdara kArya thaI jAya. dharmano vistAra vadhe te AnaMdanI vAta che paNa UMDANa vinAno vyApa jhAjho upayogI na nIvaDe te vAta bhulAvI na joIe. ApaNI dharmapravRttio kevaLa sAmAjika pravRttio na banI rahe te mATe ApaNe sajAga rahevAnI paNa jarUra che. jo ApaNe A bAbata sajAga nahi rahIe to ApaNe AtmavaMcanAmAM sarI jaIzuM ane sAcA dharmane cUkI jaIzuM. jaina dharma vize lakhIne huM kRtakRtyatAnI lAgaNI anubhavuM chuM. mane zraddhA che ke A pustaka temaja mArAM anya pustako vAcakane jaina dharmanI vadhu najIka lAvI mUkaze ane tenA yathArthamAM laI jaze. jaina dharmanA marmane sAcavIne meM badhI carcA-vicAraNA karI che, arthaghaTanamAM jyAM jarUra lAgI tyAM AcArya mahArAja sAhebonI ke pUrvAcAryonAM pustakonI sahAya paNa lIdhI che. chatAMya jaina dharmanI mULabhUta vAtathI kyAMka AchuM-pAchuM thayuM hoya to micchAmi dukkaDaM. tA. 13-8-97 'suhAsa', 64, jainanagara, amadAvAda-380007. Te. naM. 6620610 9 caMdrahAsa trivedI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ I namonamaH zrI gurunemisUraye bhAvatAM bhojanano thALa ApaNe tyAM bhAratIya tathA anya paraMparAnA anya anya dharmasaMpradAyo pAse potapotAnA samagra matane pratipAdita karatA eka eka pratinidhi dharmagraMtha che. gItA, bAibala, kurAna, dhammapada vagere. e rIte sarvasaMtarpaka pratinidhi graMtha jaino pAse nathI tevuM avAranavAra sAMbhaLavA maLe che. tenA uttaramAM tattvArthAdhigama sUtra, jJAnasAra vagere graMthonAM nAma ApavAmAM Ave che. paNa vAcakanuM mAthuM saMmati darzAvatuM nathI ane te vAstavika che. jaina dharma e pUrNa dharma che. pUrNa dharma e saMdarbhamAM ke ene daSTigocara vizva uparAMtanA viSayo aMge talasparzI vicAro rajU karyA che. e samagra samAvato eka graMtha to kevI rIte banI zake ? "mahimnastotramAM jema kahyuM che ke vinA: jthAna: pratipamananyAzva viSaya:' (judA judA aneka mArga ane Dagale ne pagale agaNita viSayo) evuM che. chatAM lokamAMgaNI evI rahe che ke evo koI ekAda graMtha vAMcatAveMta amArI mAnasika mUMjhavaNa, dvidhA ke gUMcano ukela emane jhaTa maLe ane te jhaTa gaLe Utare, tevo graMtha amane joIe. bIjA vibhAgamAM thoDAmAM jaina dharma - jaina darzananI mAnyatA zI che tenI amane pUrNa vizvasta mAhitI maLe. A banne bAbatomAM saMtoSa ApavAnuM kAma hajI adhUruM ja che. kAraNa ke te ati ati duSkara che. - pUjyapAda umAsvAtijIe tattvarthAdhigama sUtranI pahelAM batrIsa zlokabaddha saMbaMdhakArikAnI racanA karI che. temAM tattvArthanI prastAvanA che. e tattvArthasUtra e saMgrahagraMtha che. A rIte pote saMgrahagraMthanI racanA to kare che. paNa jinavacanano saMgraha karavAnuM kAma keTaluM kaparuM che te temaNe rapa26 ane 27 ema traNa zlokomAM kula nava upamA ApIne jaNAvyuM che. gatimAM pavanane jItI zakAya to jinavacanano koI saMgraha karI zake eTale ke saMkSepamAM-TUMkANamAM rajU karI zake. ane te azakya che. - chatAM te dizAmAM yugothI zarU karI Aja sudhI sabhAna prayatno thatA ja rahyA che. te te yuganA jIvone sAme rAkhIne karuNAbuddhie ghaNA graMtho lakhAyA che. gujarAtI-hindImAM paNa lakhAyA che ane anya bhASAmAM 10
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdita paNa thayA che. gujarAtImAM paNa sArA pramANamAM prayatno thayA che. zrI nyAyavijayajInuM ''jaina darzana'' pustaka to ApaNe tyAM sTAnDarDa rahyuM che. tenI ekathI vadhAre AvRttio thatI rahI che ane hindI, aMgrejI vagere bhASAmAM anuvAda paNa thayA che. te pachI TI. ena. tukolanuM mULa aMgrejI 'jaina darzana" ane teno citrA pra. zuklano gujarAtI anuvAda, pachI A. bhuvanabhAnusUri mahArAjano 'jaina dharmano saraLa paricaya'' ane zrI khUbacaMda kezavalAla(vAva)nAM "jaina dharmano karmavAda", 2'jaina dharmano paramANuvAda'', ''jaina dharmano syAdvAda' vagere pustako ane jaina dharmanA aMtaraMga-bahiraMga paricaya mATenAM saMkSepa ane vistArazailIthI lakhAyelAM pustako to ApaNI pAse che ja, e yAdImAM zrI caMdrahAsa trivedI likhita ''jaina dharmanuM hArda'" e mAtra umero nathI paNa te navI peDhIne sAme rAkhIne lakhAyeluM navI bhAta pADatuM eka upayogI prakAzana che. yuge yuge je navI peDhI sAme Ave tenI rasa-ruci ne kakSA badalAtAM rahevAnAM. tene gamatI zailImAM, rucatI bhASAmAM lakhelAM pustako joItA hoya che ane tevAM pustako tene maLavAM joIe. AjanI peDhIne mAtra te te viSayanuM jANavuM che tevuM nathI paNa tene anukULa zailImAM maLatuM hoya to te jANavuM che. pazcimanA dezonA gADha saMparka pachI jJAna-vijJAnanA dekhItA sImADA vadhyA pachI Ajano mANasa UMDANamAM jatAM gUMgaLAya che - mUMjhAya che. tene saraLa chatAM sarasa ane buddhine vicAravuM na paDe tevI bhASA-zailImAM eTale ke vAtamAM moNa nAMkhyA vinA sIdhuM nizAna tAkatI zailI game che. zrI caMdrahAsabhAInA pustakamAM vAcakane rasALa zailImAM sugama bhASAmAM tenI jijJAsAne saMtoSe tevI rIte joItI vAta maLe che. : AvA viSayanAM pustako lakhanArA traNa vibhAganA lekhako hoya che (1) pote jaina hoya, jaina dharma - jaina darzanano UMDA abhyAsa dvArA talasparza karyo hoya ane ajaina jijJAsuone sAme rAkhIne jaina dharmanA paricayanuM pustaka lakhe, (2) pote ajaina hoya, tattvajJAnano abhyAsI hoya, bhAratIya paraMparAnI aneka vidyAzAkhAno jijJAsu buddhie paricaya keLavyo hoya ane tenA eka bhAgarUpe jaina dharma - jaina darzana e zuM che ? athavA jaina 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma potAne kevo jaNAyo, kevo lAgyo, tenI mAnyatA, bheda-prabheda vagereno jhINavaTathI abhyAsa karIne pachI tenuM pustaka lakhe. (3) jayAre trIjA vibhAganA lekhakomAM evI vyakti Ave che ke jeo janme ajaina hoya, ajaina paraMparAmAM temano uchera thayo hoya ane ajaina paraMparAnI jANItI vidyAzAkhAno hRdayathI paricaya meLavyo hoya ane pachI devavazAt jaina dharmanI paraMparAnA paricayamAM AvavAnuM banyuM hoya, e dharmanA paricayanI zarUAta kautuka-kutUhalamizrita jijJAsAthI thaI hoya ane pachI to prajJAnA prakAzamAM jaina dharmanA eka pachI eka maulika padArthanuM je darzana thatuM jAya tyAre buddhi pachInA pradeza-zraddhAnuM prakaTIkaraNa thAya ane tyAra pachI zraddhAthI saMzuddha buddhi vaDe jaina darzanano je paricaya thAya tyAre mAthuM DolI UThe ane te pachI potAne gamI gayelA, jacI gayelA padArthonI lahANI karavAnuM mana thAya ane pustaka lakhAya te A trIjo vibhAga. ane zrI caMdrahAsa trivedI A trIjA vibhAgamAM Ave che. A pustakamAM temanI kalamamAMthI vAraMvAra eka vAkya sarI paDe che - "A jaina dharmanI viziSTatA che." vaLI teo bane tyAM sudhI pAribhASika zabdone paNa navA rUparaMgavALA paryAyonA vAghA paherAve che. udAharaNa tarIke (pR. 14) : "saMvedana te AtmAnuM sauthI prathama najare paDatuM lakSaNa che." have jaina paribhASAmAM upayoga te AtmAnuM lakSaNa che. ahIM upayoga zabdano artha je saMdarbhamAM jaina zAstromAM vaparAya che te sivAyanA paNa arthasaMdarbhamAM ApaNA vyavahAramAM "upayoga' zabdano upayoga thAya che, eTale emaNe saMvedana" zabda vAparyo. emAM vedana zabda jaina dharmasaMmata paribhASAmAM che ja. saMvedanadvArA je zabda abhipreta artha che tenAthI thoDo judo artha upayoga zabdano che. ane te jagyAe "epropriyeTa" che. paNa navI peDhIne asaMdigdha zailImAM samajAvavA mATe saMvedanacAle.upayoga zabdanA arthane samajAvavA je bIjA zabda maLe temAM saMvedana zabda sauthI najIkano che. e ja pramANe teo "mokSa padArthane samajAvavA mATe "AtmAnI tadana Atmanirbhara nijAnaMda avasthA" (pR. 20) AvI vyAkhyA Ape che. te paNa vAcakane jaTila zabdasamUhamAMthI ugArI le che. teo mULa padArthane samajI-vicArI vartamAna peDhInI bauddhika paristhitino abhyAsamanamAM rAkhIne paribhASAne 12
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAna arthanA drAvaNamAM ogALIne navA rUpe rajU kare che je zabdothI paricita hoya che chatAM mULa zabdano paricaya ApavAmAM vadhu arthakSama hoya che. A pustakamAMthI pasAra thatAM eTaluM to cokkasa che ke teone jaina darzananA padArthono spaSTa avabodha thayo che ane tenuM anAkulapaNe nirUpaNa karavAnI subodha zailI hAthavagI karI che. "gujarAta samAcAra" jevA dainikamAM teo niyamitapaNe kAMI ne kAMI lakhatA ja rahe che tethI paNa teonI kalama kasAtI rahe che, tene kATa lAgato nathI ane AvA viSayanA graMthonA anuvAda paNa temanA hAthe thayA che, tethI sahajapaNe temane phAvaTa AvI che. apekSA to e che ke ApaNI samasta gujarAtanI navI peDhI AvA pustakanuM mananapUrvakanuM vAcana kare ane jaina dharmanA hArdane potAnA hRdayamAM sthApana kare ane e rIte jaina dharmanA sAcA rAgI bane. ane bIjI paNa AnI phalazruti che ke AnA vAcanathI jaina dharma viSe ane anya dharma viSenI ghaNI badhI bhramaNAonuM nirasana thaze. navI peDhInA jijJAsu vAcakone mATeno A bhAvatA bhojanano thALa che. vAcakone eka bhalAmaNa karavAnI lAlaca huM rokI zakto nathI ke tamArI pAse vadhAre samaya na hoya ane tamane ema lAgatuM hoya ke A badhuM to ame jANIe chIe to paNa tame prakaraNa 10-11 ane 12 jarUra zAMtacitte vAMcajo. tethI tamane jarUra kAMIka caitanyano sparza anubhavAze ane tamane jANItI lAgatI bAbatonI tame na jANatA ho tevI bAjuo navA tAjagIbharyA zabdomAM jANavA maLaze." te samagra svarUpane jotAM lAge che ke A pustakano cokkasa prasAra thaze ane koIne paNa "jaina dharma zuM che ? e praznano niHsaMzaya uttara maLI raheze. ane e ja A pustakanuM prayojana che. e prayojana siddha thayuM che evuM mane lAge che ane mArI jema anya sujJa vAcakone jarUra lAgaze evA vizvAsa sAthe ane zrI caMdrahAsabhAInI AvI lekhanayAtrA avirAmapaNe Age baDhatI rahe tevA zubhAzIrvAda sAthe - dAdAsAheba jaina upAzraya - pradyumnasUri bhAvanagara, aSADha vada 11 (saM. 2013) 13
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ traNasvIkAra -purogAmI dharmapuruSa ane tattvamImAMsakonA AdhAra vinA AvuM dharmaviSayaka pustaka lakhavAnuM muzkela che. tethI pratyakSa ke parokSa rIte A tattvajJAnanI upalabdhimAM mane sahAyabhUta nIvaDela te sau prAjJapuruSonA RNano huM svIkAra karuM chuM. - pa.pU. AcArya zrI pradyumnavijayasUrino to mArA upara vizeSa upakAra che. jaina dharmaviSayaka pustako lakhavA mATe mane preranAra ja teo che. tethI teo ja A pustakanI prastAvanA lakhe tevI mane sahaja apekSA hatI. temaNe te mATenI mArI vinaMtIno svIkAra karI mane upakRta karyo. -pUjya paMnyAsa zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA. temaja pU. zrI mohajitavijayajInAM vyAkhyAnomAMthI paNa meM ghaNuM meLavyuM che. A banne mahArAja sAhebone huM vaMdana karuM chuM. - mArA dareka pustaka mATe zrI sumitrAnI to mane Dagale ane pagale sahAya maLatI rahe che. jaina dharma pratyenI mArI ruci keLavavAmAM temano ghaNo phALo che. Ama temano sahayoga amUlya banI rahyo che. - pustakaprakAzana mATe temaja vitaraNa mATe avAranavAra yathAyogya salAha ane sahakAra ApavA badala gUrjara graMtharatna kAryAlayanA saMcAlaka zrI manubhAIno huM RNI rahuM chuM. - pustakaprakAzananA sahayogI zrI viThThalabhAIno lesara kampojha mATe, zrI girIzabhAI jesalapurAno prUpharIDiMga mATe, zrI rAkezabhAI desAIno prinTiMga mATe temaja zrI dhIrajalAla umarANiyAno citra mATe AbhAra mAnavo ja rahyo. - caMdrahAsa trivedI 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pustaka vizenA keTalAka abhiprAyo jaina dharma ane tattvadarzanane gujarAtI bhASAmAM AlekhatA nAnAmoTA aneka graMtho atyArasudhImAM prakAzita thayA che temAM tAjetaramAM prasiddha thayeluM zrI caMdrahAsa trivedInuM pustaka 'jaina dharmanuM hArda' enA abhigama ane abhivyaktine dhyAnamAM letAM eka navI ja bhAta pADatuM pustaka che. brAhmaNakuLamAM janmelA zrI caMdrahAsa trivedI jaina dharmanA UMDA abhyAsI che. jaina dharmanAM vividha pAsAMo vize temaNe sAruM evuM ciMtana-manana karyuM che, atyAra sudhImAM temaNe taviSayaka karelAM lakhANo-pustako teno purAvo che. temanuM A pustaka jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtone saraLa sugama zailImAM samajAvatuM viziSTa pustaka banyuM che. temano abhigama vartamAna badalAtA saMdarbhomAM vAcakane jaina dharmanI nikaTa lAvI zakavAnA sAmarthyavALo che. lekhake jaina tattvadarzananA marmane yogya rIte jANyo che, prIchyo che, vAgoLyoche,pacAvyo che. tattvadarzana jevA gahana viSayamAMthI keTaluM gALI nAkhavuM te viveka lekhake barobara karyo che. zrI caMdrahAsabhAIe zailIne haLavI karI che teno artha evo thato nathI ke lekhaka viSayanA muddAone cAtarIne vAta kare che. viSayathI saheja paNa phaMTAyA vinA ke viSayane vadhAre paDato bahelAvyA ke vistAryA vinA ja teo vAcakane barobara viSayanI pakaDamAM rAkhI zakyA che. lekhakanI viSaya aMgenI pAradarzitAne kAraNe vAcakano AvA dArzanika viSaya sAtheno tAra tarata saMdhAI jato lAge che. lekhake potAno Agavo abhigama rAkhIne navata2 zailI nipajAvIne jaina dharmanA vividha viSayone AvarI lIdhA che. - - DaoN. (prophe.) kAntibhAI bI. zAha, 'gujarAta samAcAra', 27-11-97 'jaina dharmanuM hArda' jaina tattvadarzananuM pustaka che. A pustakamAM jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtone lekhake sAMgopAMga sAcavyA chechatAMya teno abhigama vaijJAnika che. sAdI saraLa zailImAM jaina dharmanA siddhAMto samajAvAmAM AvyA che. zailI haLavI ane rasALa hovAthI pustaka pasaMda paDI jAya tema che. jaina samAjanI navI peDhIne temaja jainetara lokone A pustakanA vAMcanathI jaina dharma vizenI sAcI samajaNa maLaze. - 'muMbaI samAcAra', 5-2-98 jaina dharmanA abhyAsI evA A lekhake jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtone sAMgopAMga sAcavavA chatAM tenI vaijJAnika dRSTie chaNAvaTa karavAnuM du:Skara kArya pAra pADyuM che. A pustaka vAMcavAthI jaina dharma vize ane anya dharmo aMgenI ghaNI badhI bhramaNAonuM nirasana thaze. - - digaMbara svAdiyA (zabdaloka), janmabhUmi pravAsI', 1-3-98 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. nAma nivedana, prastAvanA ityAdi bhinna ane viziSTa anukramaNikA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. sAdhanatrayI 9. karmasAra 10. sajagatA ane sAdhanA 11. 12. 13. 14. AtmAnuM UrdhvarohaNa maMgalanI varSA 15. 16. anekAMta vijJAna AdhArazilA jJAna-vijJAna jagata svabhAva AtmAthI paramAtmA traNa sopAna vatyu sahAvo dhammo zalyacikitsA bhAvachAyAnI pele pAra bhAvanAyoga 16 pR. naM. 1 to 16 1 10 24 34 40 50 61 65 75 83 94 98 105 122 138 148 kula pRSTha 176
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhinna ane viziSTa jaina dharmanA hArdamAM praveza karatAM pahelAM ApaNe te jANI levuM Avazyaka che ke jagatane dharmathI zuM abhipreta che, duniyA kone dharma kahe che ane ApaNe anya dharmo karatAM kyAM judA paDI jaIe chIe temaja jaina dharma kevI rIte viziSTa dharma banI rahyo che. 1 umarakhaiyAme eka jagAe lakhyuM che ke dharmane pAmavA mATe meM ghaNAM zAo uthalAvyAM, keTalAya sAdhusaMtone maLyo paNa chevaTe to huM dharmamAM jyAMthI pravezyo hato te ja dvArethI pAcho bahAra AvI gayo. aMte mane lAgyuM ke lAMbI yAtrA pachI paNa huM to hato tyAM ne tyAM ja Ubho chuM. umarakhaiyAmanuM A kathana gahana che ane saune vicAra karatA karI mUke tevuM che. dharmo ghaNI vAra maMjila sudhI laI javAmAM niSphaLa nIvaDe che ke UNA Utare che kAraNa ke dharmo mahad aMze rahasyavAdamAM UtarI jAya che. jagatamAM dharmo to ghaNA badhA che. sau dharmo satyane pAmavA mathe che, sukhano mArga darzAve che ane sAdhaka varte-oche aMze tene anusare che. chatAMya jIvanane aMte ghaNAne lAge che ke huM janmyo hato tyAre AdhyAtmika mArgamAM jyAM hato tyAM ja Aje paNa Ubho chuM. jIvanabhara cAlyo ghaNuM paNa kyAMya pahoMcI zakyo nahi. je kaMI meLavyuM che te paNa jANe mana manAvavA pUratuM che ane jhaMkhanA to haju evI ne evI ja rahI gaI che. jIvana hAthatALI ApIne sarakI gayuM. bhinna ane viziSTa jai.hA. -1 1
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina dharmamAM janmyA chatAMya jo ApaNe AvI lAgaNI sAthe jIvana pUrNa karavuM paDe to tenA jevI bIjI kaI duHkhada vAta hoI zake ? ApaNA jIvanamAM Avo vakhata na Ave mATe ApaNe saveLA jAgI jaIe ane vicArI laIe ke ApaNI jIvanayAtrAmAM ApaNe kyA paDAva upara UbhA chIe ane ApaNe kyAM pahoMcavuM che ? je jaina kuLamAM janmyAnuM ApaNane ATaATaluM gaurava che te jaina dharma zuM che, te badhA dharmo karatAM kevI rIte judo che ane tenI viziSTatAo zI che ? ATalI vAta jo manamAM barobara jacI gaI haze to jaina dharmanA hArdane samajIne teno pUrNa lAbha laI zakIzuM ane mahAmUlA manuSyajanmane ane jaina kuLane sArthaka karI zakIzuM. koI paNa dharmane mUlavavo hoya to te jIva, jagata ane jIvananA prAptavya mATe zuM mAne che te bAbato samajIe to ja tenuM yathArtha mUlyAMkana thaI zake. Ama joIe to dareka dharma A saMbaMdhenI potAnI dhAraNA upara Ubho che. A dhAraNA jeTalI vAstavika ane vaijJAnika teTale aMze je te dharma vadhAre vAstavika lAge che ane buddhine vadhAre svIkArya banI rahe che. Aje jagata dharmathI mahad aMze vimukha banI rahyuM che kAraNa ke dharmanI mULabhUta dhAraNAo atyAranAM vaijJAnika saMzodhano sAme TakI zakatI nathI. vaLI dharma vartamAna jIvana sAthe susaMgata na lAgato hovAthI paNa ghaNA loko dharmathI dUra jatA jAya che. Aje bhale navAM navAM maMdiro ane dharmAlayo thatAM joIne lAge ke dharma vadhI rahyo che paNa vAstavikatA jaina dharmanuM hArda ra
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ to judI ja che. lokonI dharmamAMthI zraddhA DagatI jAya che ane dharma janasamAja uparanI potAnI pakaDa gumAvato jAya che. atyAre ApaNane dharmanuM svarUpa jovA maLe che te kALanA pravAha sAme TakI rahevA mATe bahu sakSama nathI lAgatuM. Aje jagatamAM jaina dharma prati je jijJAsA jovA maLe che tenuM eka kAraNa e che ke jaina dharmanI dhAraNAo vadhAre vaijJAnika che. chatAMya jo ApaNe dharmane tenA sAcA svarUpamAM nahi samajIe to te ApaNane vartamAna jIvanapravAha sAme TakI rahevAmAM jhAjho madadarUpa nahi nIvaDe. jagatanA lagabhaga badhA dharmoe koI eka sarvesarvA IzvaranI dhAraNA karI che ane tene kendramAM rAkhIne potapotAnAM dharmAlayonI racanA karI che; jyAre jaina dharme AvA koI sarjakapoSaka ane saMhAraka sarvasamartha vyaktivizeSa Izvarano InakAra karI AtmAne kendramAM rAkhyo che. jaina dharmanuM lakSya IzvaraprAptinuM nathI paNa pote Izvara banavAnuM che. ghaNA badhA dharmonA mate IzvaranuM astitva sauprathama che ane brahmAMDa tenI racanAnuM pariNAma che. jayAre jaina mata pramANe anaMtA AtmAonuM astitva anAdi che, temane koIe banAvyA nathI, koI paramAtmAmAMthI te chUTA paDyA nathI. dharma pAse koI prazna hoya to te kevaLa A asahAyaka ane duHkhamaya bhavabhramaNamAMthI bahAra nIkaLI, zAzvata AnaMdanI sthitine prApta karavAno che. ApaNA dharmavicAramAM AtmA kendrasthAne che ane teNe paripUrNa vikAsa sAdhI paramAtmadazA prApta karavAnI che. Ama bhinna ane viziSTa
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNI mULabhUta dhAraNA badhA dharmo karatAM judI paDI jAya che. pariNAme ApaNo sAdhanAmArga paNa sau dharmo karatAM bhinna banI rahe che. pratyeka AtmAnA alaga astitvanI dhAraNAthI temaja pratyeka AtmAnI paramAtmA banavAnI saMbhAvanAnI dhAraNAne kAraNe ApaNe badhA karatAM bhinna paDI jaIe chIe. lagabhaga badhA dharmoe brahmAMDa ke saMsArane koI vaizvika zaktinuM kArya gaNI tenA kAraNarUpa Izvarane gaNyo che. ApaNe astitva mATe AvA kAryakAraNano saMbaMdha svIkAryo nathI. ApaNA mate asaMkhya sUryo, tArAo, nakSatro, graho ane upagraho temaja tenAM upara jayAM-tyAM jIvonuM astitva hoya tene kAryakAraNanA saMbaMdhathI joDavAnI jarUra nathI. samagra saMsAra eka pravAha che jenI koI Adi nathI ke jeno koI aMta nathI. jIva mAtranuM astitva anAdi che. paNa A bhavabhramaNamAMthI te mukta thaI zake che ane anaMta aizvaryanI sthitine pAmI zake che. mATe ApaNe jIvanA parama vikAsanI sImAne paramAtmadazA gaNI che ane tenI prAptine ApaNA dharmanuM lakSya gayuM che. bIjI eka mahattvanI dhAraNAmAM paNa ApaNe badhA karatAM judA paDI jaIe chIe ane te che avatAranI dhAraNA. anya dharmomAM bhagavAna avatAra laIne pAchA saMsAramAM Ave paNa kharA. ApaNe tyAM jIvAtmA, paramAtmA banyA pachI saMsAramAM punarAgamana karato nathI. vaLI te karuNA karIne koIne potAnA dUta tarIke mokalato nathI kAraNa ke ApaNe tyAM karuNAne paNa vibhAva gaNyo che. vibhAva e apUrNatAno sUcaka che, pachI 4 jaina dharmanuM hArda
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhalene te game teTalo utkRSTa hoya. A ApaNI viziSTa dhAraNA che je ghaNI sUkSma che. jaina dharma sauthI judo paDI jAya che tenA sAmAyikane kAraNe. vAstavikatAmAM jaina dharma sAmAyika dharma che. sAmAnya rIte jaino jene sAmAyika kahe che te to kevaLa upacArathI sAmAyika che. bAkI je sAmAyikane kAraNe jaina dharma sAmAyika gaNAya che te vAta ghaNI gahana che. bhagavAna mahAvIre 'AtmA'ne samaya kahyo che. jaina dharma zAstrone dharmamArgamAM eTaluM mahattva ApyuM nathI paNa AtmAnI anubhUtine vadhAre mahattA ApI che. * saMsAra Akho jaDa ane cetanano vyApAra che. jaDa evA padArthonuM astitva kSetramAM eTale ke sthaLamAM che jyAre cetanAno vAsa samayamAM che. samaya sthira che jyAre kALa vaheto rahe che. ApaNe ApaNA astitvane jANavuM hoya eTale ke ApaNA AtmAnI anubhUti karavI hoya to te samayamAM ja thaI zake. ApaNe nathI bhUtakALamAM ke nathI bhaviSyamAM. to pachI ApaNe kyAM UbhA chIe ? ApaNI hayAtI kyAM che ? ApaNe samayamAM avasthita rahIe chIe tethI AtmAnI anubhUti karavA mATe samayane pakaDavo paDe. jaina dharme 'samaya' zabdane AtmAnA paryAya tarIke vAparyo che. AtmAnI anubhUti karAvanAra samaya che ane AvI anubhUti jemAM thAya te sAmAyika. A vAta ghaNI sUkSma ane vaijJAnika che paNa ApaNI bhinnatA ane viziSTatA samajAvavA teno ahIM achaDato ullekha karI lIdho che. bhinna ane viziSTa 5
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe jIvanI bhavabhramaNanI du:khada ane parAdhIna avasthA mATe karmane javAbadAra gaNyuM che ane AtmAnI karmarahita avasthAne mokSa gaNyo che. tethI ApaNI samagra sAdhanAvyavasthA karmathI chUTavA mATe goThavAyelI che. karmane ja ApaNe jIvanA vikAsane rUMdhanAra paribaLa gaNyuM che tethI ApaNI laDAI karma sAthe che. karmarahita thavA mATe saMgharSa karavo paDe, prabaLa puruSArtha karavo paDe. temAM koInI kRpA na cAle. ApaNane temAM koI sahAya na karI zake. Ama jaina dharma puruSArthapradhAna banI rahyo che, jyAre anya dharmomAM IzvaranI kRpAne avakAza hovAthI teo bIjI rIte sarvesarvA IzvaranI zaraNAgati ane tenI kRpAne mArge moTe bhAge phaMTAI gayA che. karmanI padArtha tarIkenI ApaNI dhAraNA sau dharmothI viziSTa che ane tethI ApaNo karmavicAra karmavijJAna banI rahe che. anya dharmomAM karma vize vicAra thayo che paNa Izvarane karmanI upara gaNavAne kAraNe temaja karmane kevaLa kRtya gaNavAne kAraNe teo karmane vijJAnanA mALakhAmAM DhALI zakyA nathI. jaina dharma karma vize je sUkSma vicAraNA karI che tevI anya kyAMya jovA maLatI nathI. jaina dharmanI ahiMsA viziSTa che ane dharmanuM jvalaMta svarUpa che. vAstavikatAmAM manuSya UrjAno eka puMja che. UrjAmAM anargaLa zakti rahelI che. zakita vahyA vinA rahetI nathI. kAM to te sarjanAtmaka mArge vahe athavA to te vinAza tarapha vahe. ApaNA hAthamAM mAno ke mazAla che. tenAthI aMdhakAra miTAvI zakAya ke ghara paNa saLagAvI zakAya. sAgaramaMthana karatAM E jaina dharmanuM hArda
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ amRtanI upalabdhi thaI paNa te pahelAM jhera paNa maLyuM hatuM. zaktinA banne AyAmo che. jo te visphoTa tarapha vaLe to hiMsA ane vidhvaMsa vere. sarjana tarapha DhaLe to sAttvika AnaMdamAM pariName. zakti satata uchALA mAratI rahe che. kAM to te mUrtio banAvI tenI pUjA karaze athavA mUrtio toDI rAjI thaze. kAM to te mitro banAvaze athavA zatruo banAvaze. kAM to te rAgamAM DhaLaze athavA 'SamAM pariNamaze. ahiMsA eTale jIvanaUrjAno sarjanAtmaka AvirbhAva. UrjAnuM UrdhvarohaNa eTale ahiMsA. jaina dharmanI ahiMsA vizALa che - anaMtanI upalabdhino mArga che. ahiMsAnI yAtrA cheka paramAtmadazA sudhInI che. paramane pAmIne jIvanaUrjA potAnAmAM sthiti karI le che tyAre paramAnaMdanI prApti thAya che. Ama to ahiMsAno vistAra ghaNo moTo che. paNa ahIM ApaNe tenI atisUkSma vAta karI che. jaina dharma ahiMsAne parama dharma kahe che tenI aMtargata ghaNI badhI vAto rahelI che. jaina dharmanI ahiMsAnAM UMDANa ghaNAM che ane teno vyApa paNa vizALa che. - vaicArika bhUmikA upara jaina dharma anekAMtanI je prarUpaNA karI che ane tene paripUrNa svarUpa ApyuM che tevuM jagatamAM koI dharme ApyuM nathI. badhA ja dharmo kahe che ke ApaNo "dharma' e ja sAco dharma che. jyAre jaina dharme kyAreya evuM kahyuM nathI ke te jaina dharmanI anekAMta vicAravyavasthAne AbhArI che. bhagavAna mahAvIre vedonuM pramANa na lIdhuM paNa vedono InakAra nathI karyo. gaNadhara bhagavaMtone teo vedonI RcAono bhinna ane viziSTa
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vividha apekSAe artha karI batAvI jaina dharma tarapha vALI zakyA tenA kAraNamAM syAdvAda ja rahelo che. jaina dharma satyane eTaluM vizALa mAne che ke temAM badhI virodhI vAta paNa samAI jAya. virodhI dharmonA sahaastitvano svIkAra e to anekAMtanA pAyAmAM rahelI vAta che. anekAMtanI vicAravyavasthAne lIdhe jaina dharmane kyAMya koI kalaha nathI ke koInI sAme dveSa nathI. saunA mata upara apekSAe vicAra karavAne kAraNe jaina dharma vaijJAnika Thare che ane satyanI vadhAre najIka Ubho rahe che. Ama mULathI ja jaina dharma badhA dharmothI bhinna che ane tethI to te vAte vAte viziSTa banI rahe che. ApaNe ahIM to tenI keTalIka mULabhUta viziSTatAonuM vihaMgAvalokana karyuM che. bAkI jovA jaIe to bIjI keTalIya nAnImoTI bAbato che je mahattvanI che chatAMya ahIM teno achaDato ullekha karIne viramavuM vadhAre yogya raheze. jaina dharmanI bhASA prAkRta che je te samayanA janasamAjanI bhASA hatI. sAmAnya rIte bhAratamAM temaja anya dezomAM paNa dharmanI eka viziSTa bhASA rahetI jene kAraNe amuka paMDitapurohita varganA hAthamAM ja dharmanI dhurA rahetI hatI. dharma sAmAnya janasamAjanI pahoMcanI bahAra raheto jene pariNAme dharmamAM keTalAMya aniSTo ghUsI gayAM hatAM. ghaNI jagAe to paMDito ane purohitonA hAthamAM dharma zAstra na rahetAM, zastra samo banI gayo hato. jaina dharme lokabhASA prAkRtane dharmanI bhASA banAvI paMDitonA hAthamAMthI dharmanI dhurA laI lIdhI jaina dharmanuM hArda 8
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane dharmanAM dvAra saune mATe kholI ApyAM. Ama jaina dharma eka moTuM krAntikArI pagaluM bharyuM hatuM. paccakhANa ane pratikramaNa jaina dharmanuM AgavuM pradAna che. ApaNe tyAM karmarahita thavA mATe ayoganI vAta upara bhAra mukAya che jyAre badhe Izvara sAthenA anusaMdhAnanuM lakSya hovAthI yoga upara bhAra mukAya che. ApaNe tyAM pUjA mahattvanI che; anya dharmomAM sevAnI mahattA che. badhe prArthanA che; ApaNe tyAM dhyAna carama sthAne che. anya dharmomAM IzvaranA nAmano mahimA che. Ama to keTaluMya gaNAvI zakAya. ahIM ApaNe jaina dharmanI bhinnatAnI ane viziSTatAnI vAta karIne jaina dharmanI eka rUparekhA rajU karI che jethI vAcakano supere jaina dharmanA hArdamAM praveza thaI zake ane niSThApUrvaka te dharmamAM ArUDha thaI zake. bhinna ane viziSTa
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 AdhArazilA jaina dharma eTale AtmasattA ane karmasattAnA saMgharSanI vAta. jIvanI sAthe karma otaprota thaI gayuM che ane jIva jo karmathI mukta thaI jAya eTale te mukta thaI jAya. A vAta jaina dharmanA pAyAnI vAta che. prazna thAya ke jIvane karma kyAre coMTyuM ? AtmA karmathI kema kharaDAyo ? jaina dharma tenA uttaramAM eTaluM ja kahe che ke anAdi kALathI jIvane karmano saMyoga thayo che. A eka paristhiti che. te svIkArIne ja ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. saMsArano koI sarjanahAra nathI. saMsAra che ane te Avo ja che. tenI koI Adi nathI temaja teno koI aMta nathI - kyAreya aMta nathI. jaina dharmanI A mULabhUta dhAraNA che. - saMsAramAM anaMtA jIvo che jenI kalpanA paNa na thaI zake. jIvo gADha mUrchAmAM paDelA che. lagabhaga jaDa jevI avasthAmAM te lAkho-karoDo varSothI paDyA rahyA che ane Ama ja moTA bhAganA jIvo paDyA ja rahevAnA. emAMthI keTalAka bhAgyazALI jIvo koI kAraNa vinA, koI sabhAna prayAsa vinA, koInI kRpA ke hastakSepa vinA ApoApa AvI jaDavat paristhitimAMthI bahAra nIkaLI jAya che ane hAlIcAlI zakAya tevI cara avasthAne prApta kare che. AvI cara avasthAmAMthI vaLI keTalAka jIvo athaDAtA-kUTAtA AgaLa vadhe che ane temane mananI prApti thAya che, buddhi maLe che. AvA to keTalAya jIvo duniyAmAM phare che, janma-maraNa karyA kare che paNa emAMthI vaLI keTalAka 10 jaina dharmanuM hArda
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ati bhAgyazALI jIvone dharmanuM vAtAvaraNa maLI jAya che. AvA apavAda jevA jIvonI je alpasaMkhyA saMsAramAM che temAM ApaNe AvI gayA chIe. ApaNo naMbara lAgI gayo che. jIvanamAM kevaLa nahIMvat dhabakAra jevA jaDavat jIvana arthAt nigodamAMthI bahAra nIkaLI cara avasthAmAM AvavA mATe jIva kaMI savizeSa puruSArtha karato nathI. amuka jIvo cara avasthAmAM AvyA ane bIjA kema na AvyA te vize koI prazna kare to ApaNI pAse teno uttara nathI. basa, tema banI gayuM, akAraNa Ama banI gayuM tenAthI vizeSa koI kaMI kahI zake nahi. jene bhavitavyatA kahevAmAM Ave che. Ama Akasmika rIte, nadI-pASANa nyAya eTale ke nadImAM taNAto paththara, athaDAto-kUTAto goLa thaI jAya ane kinArA upara kyAMka pheMkAI jAya tema ApaNe bhavacakramAMthI ghUmatAM ghUmatAM manuSyabhavamAM AvI gayA chIe. A bhavabhramaNamAMthI bahAra nIkaLI javuM hoya to tenI taka ahIM maLI che te jhaDapI levI ke veDaphI devI te tamArA hAthamAM che. basa, have ahIMthI dharmanI zarUAta thaI zake che. saMsAra anAdi che. tene koIe banAvyo nathI. saMsAra anaMtA jIvothI khIcokhIca bharelo che ane te badhA jIvo, jema suvarNa sAthe khANamAM mATI otaprota thayelI hoya che tema karmathI lepAyelA che, kharaDAyelA che. A viSama paristhitimAMthI anAyAse UgarI jaIne ApaNe ATale sudhI, manuSyabhava sudhI AvI pahoMcyA chIe. vaLI yogAnuyoga dharmanuM vAtAvaraNa ke dharma pratyenI AdhArazilA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ruci maLI che. parAdhIna avasthAmAMthI saMpUrNatayA svAdhIna thaI javAnI taka ahIM maLI gaI che. jIva jo karmanA kacarAthI mukta thaI jAya, potAne karmathI alaga karI daIne karmathI rahita thaI jAya to te bhavacakramAMthI bahAra nIkaLI jaI zake che. karmane potAnAthI alaga karI daI, potAnA zuddha svarUpamAM AvI javuM te dharma che. samasta jaina dharma A dhAraNA upara Ubho che. tame janmajAta jaina hazo to tame vinA AnAkAnIe A dhAraNA kadAca svIkArI lIdhI haze. paNa A eka dhAraNA che te vAta na bhUlazo, kAraNa ke je loko spaSTa thayA vinA doDe che doDatA rahe che te vacce kyAMka khoTakAI jAya che. paNa dhAraNA e dhAraNA che. saune potapotAnI dhAraNA hoya che. je dharmamAM ke saMpradAyamAM mANasa janme tenI dhAraNA tene vahAlI lAge ane te ja svIkArya lAge te svAbhAvika che. jo badhA dharmonI eka ja dhAraNA hoya to dharmanA ATalA phAMTAo ja na paDyA hota. eka vAta nizcita che ke jeNe jIvanA sukhano vicAra karyo teNe saMsArano ke sRSTino vicAra karavo ja paDyo. saMsArano A koyaDo gajabano che jene koI buddhine sarvathA gamya rahe te rIte ukelI zakyuM nathI. sau dharmone sRSTinI utpatti, teno hetu, saMsAranuM svarUpa ane jIvanuM prAptavya vagere vize dhAraNAno sahAro levo ja paDyo che. AmAM jaina ane bauddha sivAyanA moTA bhAganA dharmoe IzvaranI dhAraNA karI ane pachI potAno dAkhalo gaNI lIdho. Izvarane koNe banAvyo, te kyAMthI Avyo, teno uttara nathI eTale ajanmA kahyo. saMsAra kema banAvyo to uttaramAM 'te tenI moja, tene 12 jaina dharmanuM hArda
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ mana thayuM.' A paNa eka dhAraNA ja thaIne ! sRSTinI racanA karavA Izvara kyAMka Ubho rahyo hazene ! ane to pachI e sthAna Izvara pahelAM astitvamAM haze ? to vaLI te sthaLa kyAMthI AvyuM ane koNe banAvyuM ? vaLI, jIvo kyAMthI AvyA? koNe utpanna karyA ? kema utpanna karyA ? IzvaramAMthI jIvAtmA chUTo paDyo to zuM karavA chUTo paDyo ? have jo temane pAchA IzvaramAM samAI javAnuM hoya to pachI Izvare temane potAnAthI alaga karI A khela zuM karavA mAMDyo ? have jo A vikhUTA paDelA jIvo kaMI sAruM-khoTuM kare to temAM temano doSa keTalo ? Ama A badhA praznonA paNa uttaro maLatA nathI. A vize paNa kevaLa dhAraNAo ja che ane je jyAM janmyo te vAtAvaraNanI dhAraNA tene svIkArya banI rahe. bAkI dhAraNA sivAya koI sAbitI kyAMyathI maLatI nathI. jo Izvarane koI banAvanAra na hoya, tenAM koI Adi ke aMta na hoya to pachI jainonI dhAraNA ke saMsAra anAdi ane anaMta che te svIkAravAmAM kyAM vAMdho Ave ? paNa IzvaranI dhAraNA lokone sugama che ane tenA pachI keTalAya praznonA uttara ApavA paDatA nathI tethI IzvaranI dhAraNA janamAnasane vadhAre gamya - anukULa rahI che. bAkI dhAraNA e dhAraNA, hA, paNa saunI eka vAtamAM sAmya raheluM che ke jIve zAzvata sukhanI prApti mATe kaMIka karavAnuM che, kaMIka siddha karavAnuM che. lagabhaga badhA ja dharmo e mAne che ke jIva je paristhitimAM pale che, bhaTake che te gaMtavya nathI. temAMthI teNe bahAra nIkaLI AdhArazilA 13
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ javA jevuM che. bahAra nIkaLIne kyAM javAya, kevI rIte bahAra nIkaLI zakAya e badhI vAto eTale je te dharmanI vAto. ApaNe dhAraNA vize ATalI vizada carcA karI che kAraNa ke te vinA jaina dharmanI je vAto ApaNe karavAnI che tenI suyogya mAMDaNI thaI zake nahi. vaLI jaina bALako ane zrAvako paNa eTaluM jANI le ke sau dharmo eka ke bIjI dhAraNA upara UbhA che ne te Avazyaka paNa che. jaina dharma sivAyanA badhA dharmo mithyA dharmo che' - evuM ApaNA lokonA samUhamAM rahIne bolavuM saraLa che. bAkI vijJAnathI abhipreta jagatane ke pazcimanA zikSaNa ane saMskAra vacce UcharelAM jaina bALakone paNa te samajAvavuM muzkela che. tethI meM dharmonI mULabhUta dhAraNA vize ATalI carcA karavAnuM jarUrI gaNyuM. jaina dharmanI pAyAnI dhAraNA ApaNe samajyA. have ApaNe e dhAraNAne AnuSaMgika je cha mahattvanA muddAo che tenI vAta karIe. (1) AtmAnuM astitva che. (2) AtmA nitya che. (3) AtmA karmano kartA che. (4) AtmA karmano bhoktA che. (5) mokSa che. (6) mokSane prApta karavAno upAya paNa che. A cha mudAno vistAra eTale jaina dharma. jaina dharma AtmavAdI che. AtmAnA astitvano teNe sahaja svIkAra karyo che. saMvedana te AtmAnuM sauthI prathama najare paDatuM lakSaNa che, ane cetanAnA pravartanathI eTale upayogathI te jaDa padArthothI bhinna paDI jAya che. cetanAnuM pravartana jema udAtta. thatuM jAya tema AtmAmAM jJAna, darzana ane cAritranA guNono AvirbhAva thato jAya. AtmA vizenI A mULabhUta vAta che. bhale ApaNe ahIM 14 jaina dharmanuM hArda
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenI sUkSma tAttvika carcAmAM na paDIe. paNa ApaNane satata ApaNA astitvanuM bhAna thayA kare che te saMvedanane kAraNe tenI to nA paDAya nahi. je keTalAka lokoe AtmAnA alaga astitvano svIkAra nathI karyo temane anAtmavAdIo kahe che. paNa temaNeya cetanAnA AvirbhAvanI to vAta svIkArI ja che. mULa taphAvata to eTalo ja che ke teo ema mAne che ke pAMca bhUto - pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAzache nuM amuka pramANamAM saMyojana thatAM temAM caitanya pragaTe che ane pAMca mahAbhUtonuM vighaTana thatAM caitanya viramI jAya che. Ama temanA mate cetanA pAMca mahAbhUtonI pahelAM paNa nathI hotI ane pachIthI paNa nathI hotI. - - jaina dharma AtmavAdI che. te mAne che ke jaDamAMthI cetana pedA na thaI zake. jaDa dvArA cetana vyakta thAya che ane jaDano sahAro na rahetAM cetana avyakta thaI jAya che paNa tenuM astitva to banI ja rahe che. ApaNe AgaLa jaina dharmanI dhAraNA vize vAta karI gayA ke AtmAnuM astitva to che ja ane te paNa anaMta jIvonuM. vaLI A anaMtA jIvo, nathI janmatA ke nathI maratA eTale ke tene koIe banAvyA nathI ane temano kyAreya nAza thavAno nathI. (ApaNe jene janma-maraNa kahIe chIe te zarIranAM janma ane maraNa che. paNa upacArathI ApaNe jIvanuM janma-maraNa kahIe chIe.) Ama saMsAramAM anaMtA jIvo che ja ane temanI utpatti ane laya na hovAne kAraNe teo nitya che. Ama saMsAra vizenI mULabhUta jaina dhAraNAmAM ApaNA prathamanA be muddA to AvI ja jAya che. pachI AtmA AdhArazilA 15
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAMthI Avyo ane kema te naSTa thato nathI te vAtane mATe to avakAza ja nathI raheto kAraNa ke te to ApaNI mULabhUta dhAraNA che ane te dhAraNAnI dhArAe to ApaNe AgaLa vadhI rahyA chIe. ApaNane paLe paLe sukhadu:khanuM saMvedana thAya che. jIva mAtra sukhano eTale ke anukULa saMvedanano icchuka che tethI je jIvanI vicAra karavAnI kSamatA che te svAbhAvika rIte vicAra karavAno ja ke huM sukhI kema ? huM du:khI kema ? (jo IzvaranuM astitva hoya te karuNApUrNa hoya ane vaLI jo tenA hAthanI ja vAta hoya to eka jIvane sukhI kare ane bIjAne duHkhI kema rAkhe ?) ahIM jaina dharma sau karatAM AgaLa nIkaLI gayo che ane te kahe che ke koI bahAranI sattA ApaNane sukhI ke duHkhI karatI nathI. koIne emAM rasa zuM ? ane jo koI tevo rasa le to tene Izvara kema kahevAya ? Avo rasa to manuSyane hoI zake paNa manuSyatvanI upara UThI gayelA AtmAne ke paramAtmAne hoI zake kharo ? Izvara jo sarvasattAdhIza hoya to teNe saune sukhI ja karI devAnA hoyane! ane vaLI temAM vilaMba zA mATe karavAno hoya? jaina dharma jIvanA potAnA sukha ke duHkha mATeno yaza ke apayaza koIne nathI Apato. te suspaSTa rIte kahe che ke jIva sukhI che ke duHkhI che to te tenAM potAnAM karmone kAraNe che ja. jaina dharme duHkhanI javAbadArI koInA mAthe dhakelI dIdhI nathI. jIva pote ja karmano kartA che. ane potAnAM karmonAM phaLa sArAM hoya ke narasAM hoya jIve bhogavavAM ja rahyAM. ahIM 16 jaina dharmanuM hArda
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarA muzkelI paDavAnI kAraNa ke jIvanI sAthe karma anAdi kALathI jaDAyeluM che evI ApaNe eka dhAraNA karI ane ahIM ApaNe ema kahIe chIe ke jIva pote karmano kartA che. A eka gUMca che ane teno ukela kaMIka apekSAone sahAre ja karavo paDe che. lagabhaga badhA dharmomAM kyAMka ne kyAMka AvI gUMco maLI Ave che ane teno ukela vividha apekSAe ja temaNe karavo paDyo che te vAta samajI levA jevI che. - have mULa vAta sAthe anusaMdhAna karI laIe ane gUMcanuM nirAkaraNa karIe. jenI koI zarUAta nathI tevA saMsAramAM jIvanuM astitva jevuM akAraNa che tevuM ja tenI sAthe otaprota thaIne paDelA karmanuM astitva paNa akAraNa ane ahetuka che. ApaNane game ke na game paNa A paristhiti che je svIkArIne ja ApaNe AgaLa vadhavuM paDe che. jIva nigodamAMthI bahAra Ave che temAM kevaLa bhavitavyatA ja prabaLa kAraNa che ane tyAMthI te paMcendriya sudhInI bhavabhavAMtaranI yAtrA paNa nadI-pASANa nyAye ja kare che. eTale ke jema nadImAM taNAto paththara athaDAto-kUTAto chevaTe goLa thato jAya che tema jIva moTe bhAge karmonI akAma nirjarA karato karato saMjJI paMcendriya avasthAne pAme che. ahIM tene mana maLe che. nigodamAM jIva alpavikasita cetanAne kAraNe sadaMtara parAdhIna hato eTale tyAM to te vicArapUrvaka kaMI khAsa karI zake tema na hato. nigodamAMthI nIkaLI paMcendriya avasthA sudhInI jIvanI yAtrAmAM paNa jIva potAnA vikAsa mATe sabhAnatApUrvaka sakriya thaI zakato nathI. tyAM sudhI to AgaLa AdhArazilA Jain Ernational
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhavA mATe karmanI akAma nirjarA ja prabaLa kAraNa banI rahe che. jIva vicArapUrvaka kaMI na karato hoya chatAMya tene veThavA paDatAM ke vedavAM paDatAM sukha-duHkhane kAraNe tenA upara lAgelAM karmo kharI paDe che jene akAma nirjarA kahevAmAM Ave che. moTe bhAge jIvo akAma nirjarA karatA karatA bhavabhramaNanI yAtrAmAM AgaLa vadhatA hoya che, paNa jIvane jevAM mana ane buddhi maLe che tyArathI te sabhAnatApUrvaka karmanI sAthe saMgharSa karavAnI sthitimAM AvI zake che. ApaNe badhA atyAre A kakSA sudhI AvI pahoMcyA chIe. have jo ApaNe cUkI jaIe to pachI ApaNo ja vAMka gaNAyane ! jIva pukhta thaI gayA pachI, samajaNamAM AvI gayA pachI potAnI kSamatAno yogya upayoga na kare, potAne maLelI taka cUkI jAya, potAnI zakti veDaphI nAkhe ane pramAdamAM paDI jAya to saravALe tene ja sahana karavAnuM rahevAnuM. vaLI pAchI karmasattA tene potAnI pakaDamAM laI levAnI ane pachI to temAMthI kyAre chuTAya ke na chuTAya, te to koNa jANe ? A sAthe karmanI bIjI eka gahana vAta paNa AvI gaI ke jIva karmano kartA che, jIva karma karavAmAM svataMtra che to pachI tenuM phaLa paNa teNe ja bhogavavAnuM. Ama jIva karmano kartA banyo to karmano bhoktA paNa te ja banI rahevAno. samajaNamAM arthAt sabhAna avasthAmAM AvyA pachI jIvane je sukha ke sAnukULatA maLe athavA duHkha ke pratikULatA maLI rahe te badhA mATe jIvanAM karma ja javAbadAra che. jIva satkAryo karI dharmanA bhAvamAM raheze to tene uttarottara sAnukULatA maLatI jaina dharmanuM hArda
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja rahevAnI. jo jIva duSkRtya karato, mithyA bhAvomAM magna raheze to uttarottara tene mATe pratikULatAonuM nirmANa thavAnuM ane saravALe jIva bhavAMtaramAM karmanI bAjI hArI javAno. jaina dharmanA mate karma eTale saMsAra. puNyakarma sAnukULatA Ape, pApakarma pratikULatA karI Ape. ekanuM saMvedana sukhada lAge, bIjAnuM saMvedana duHkhada lAge. paNa paulika saMvedana rahyuM tyAM sudhI parAdhInatA. game tevuM sAmrAjya maLe paNa koInA izAre bhogavavAnuM hoya to te sahana karavA tulya ja gaNAya. AtmA mRtavat avasthAmAM kalpanAmAM na Ave teTalo kALa paDyo rahe che te paNa karmanA bhArane kAraNe. suSupta avasthAmAMthI jAgyA pachI paNa koI pIDatuM hoya ke rakhaDAvatuM hoya to te paNa karma ja che. saMsAramAM jIvanI A ja paristhiti kAyama ja banI rahevAnI hota ane bIjo koI vikalpa na hota to to ApaNe kaMI jhAjhuM karavAnuM raheta nahi. paNa jAgelo jIva potAnA upara paDelAM badhAM ja karmone khaMkherI nAkhavA samartha che, navAM AvatAM karmone rokI levA paNa zaktizALI che tethI karmasattAnI bahAra nIkaLI javAnI tenAmAM kSamatA che. jIva karmamAtrathI aLago thaI jAya, karmasattAnI pele pAra nIkaLI jAya pachI koI tene pIDI zakatuM nathI. tyAra pachI tene kyAMya rakhaDavAnuM rahetuM nathI. karma gayAM eTale AtmAne potAnuM ghara maLI gayuM. karmarahita avasthA parama AnaMdanI avasthA che ane vaLI te zAzvata che. te avasthA prApta thayA pachI AtmA tyAMthI pAcho paDato nathI. AvA karmavihIna AnaMdamaya astitvane AdhArazilA 19
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa kahe che. "mokSa' zabda ja e vAtano sUcaka che ke AtmA kyAMka baMdhanamAM paDelo hato ane have baMdhanamAMthI te mukta thayo. AvI koI avasthA na hota ke AvI koI zakyatA na hota to pachI jIvane bacavAno koI Aro na hota. paNa karmavihIna AtmAnuM astitva banI rahe che je AtmAnI tadana Atmanirbhara nijAnaMdanI avasthA che. tene paramAtmadazA kahe che. eTale ke jyAM AtmA paramAtmA banI jAya che. A che jaina dharmanI mokSanI prarUpaNA ane te paNa sauthI viziSTa che. emAM kyAMya koI bhagavAnamAM bhaLavAnI vAta nathI, emAM bhagavad kRpAnI vAta nathI, koInI zaraNAgatino svIkAra karavAnI vAta nathI. jo zaraNAgati hoya to te svayaMnI ja che. je vAta che te kevaLa AtmAnA zuddha svabhAvamAM AvI javAnI. mokSamAM paNa jIvonuM svataMtra astitva banI rahe che ne te parasparane bAdhaka nathI hotuM. jaino mATe mokSa AdhyAtmika to che ja paNa sAthe sAthe tenuM bhaugolika sthAna paNa che kAraNa ke jIva karmathI mukta thayA pachI halako thaI javAne kAraNe AlokanA agrabhAge svayaM jaI pahoMce che ane tenAthI AgaLa lokamAM gati na hovAne kAraNe tyAM siddhazilA upara sthita thaI jAya che. A vAtathI paNa jaina dharmano mokSa viziSTa banI jAya che. AvA mokSanuM astitva hoya paNa jo tyAM pahoMcI zakAya tema ja na hoya, jo te prApta thaI zake tema na hoya to vaLI pAcho jIva asahAya ja banI jAya. have ApaNI carcAno chello muddo AvI gayo. mokSa che, paramAtmadazA che ane jIvAtmA 20 jaina dharmanuM hArda
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ te prApta karI zake che. A kevI rIte prApta thaI zake tenAM vidhi-vidhAna che, tenA upAyo che. A upAya eTale dharma, mokSamArga dharma zabda ghaNo vyApaka che. teno mULa artha che svabhAva. anaMta AnaMda, anaMta jJAna, anaMta sAmarthya te vAstavikatAmAM AtmAno potAno ja svabhAva che paNa te karmane lIdhe avaruddha thayelo che. karmane vazavartI rahelo jIva anaMtanI tenI A samRddhi prApta karI zakato nathI. jo jIva jAgyA pachI dharmamAM AvI jAya eTale ke mokSamArgamAM AvI jAya to mokSa pratyeka jIvanI saMbhAvanA che. jaina dharmamAM mokSa koI AtmA ke paramAtmAnI jAgIra nathI. sau jIvonI te saMbhAvanA che. joke te badhA jIvo prApta karI zaktA nathI te judI vAta che. jaina mokSadhAmamAM javA mATe sau mATe dvAra khullAM che. tyAM koI paNa jIva mATe praveza baMdha nathI. paNa mokSa siddha karavo paDe che, puruSArthathI meLavavo paDe che. tyAM koInI kRpA kAma AvatI nathI ane koI koIne mArga batAvavAthI kaMI vadhAre upakAra karI zakatuM nathI. anaMta AnaMdanA zAzvata dhAma mokSamAM pahoMcavA mATenA je je mArgo che te badhA mokSamArga ja kahevAya. tyAM jJAnathI pahoMcAya, dhyAnathI pahoMcAya, bhaktibhAvathI pahoMcAya, tapathIya javAya. paNa mULa vAta che ke karmarahita thavuM paDe. karmavihIna thayA vinA, sakala karmono kSaya karyA vinA koIno mokSa na thAya. karma eTale ja saMsAra ane sakala karmakSaya te ja mokSa - A jaina dharmanI mULa vAta che. jaina dharme kyAreya ema nathI kahyuM ke jaina sivAyanAno mokSa na thAya. jIva game te AdhArazilA 21
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte karmarahita thaI jAya, pachI bhale game tyAMthI Avato hoya to paNa teno mokSa thaI jAya. saMsArIno paNa mokSa thaI zake ane sAdhuno paNa mokSa thaI zake. koI paNa dharmadvArethI mokSamAM praveza thaI zake paNa tenI pUrvazarata eTalI ke sakala karmano kSaya thavo joIe. mokSane siddha karavA mATe arthAt svabhAvamAM AvavA mATe je sAdhano che tene upacArathI dharma kahe che. jaina dharmamAM ahiMsA, saMyama ane tapa e dharmanAM pramukha sAdhano che, jenuM pustakamAM anya sthaLe savistara nirUpaNa kareluM che. jIvanI kSamatA ane tenI bhUmikA dhyAnamAM rAkhIne jaina dharmamAM AkhA mokSamArganuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che ane Thera Thera mArga sUcaka eMdhANo paNa mUkavAmAM AvyAM che. vaLI A mokSamArganI lAkSaNikatA e che ke tIrthakaroe jAte sauthI AgaLa cAlIne mokSamArga cAtarI batAvyo che. tIrthakaro paNa eka vakhata ApaNA jevA ja karmathI lepAyelA jIvo hatA paNa ahiMsA, saMyama ane tapanuM pAlana karatAM sakala karmano kSaya karIne teo mokSa upara pahoMcI gayA ke temano mokSa thaI gayo. ApaNo paNa mokSa thaI zake che, ApaNe paNa siddha paramAtmAonI sAthe ja sthAna laI zakIe chIe. ApaNA saunI te saMbhAvanA che je ApaNe siddha karIe. jaina dharmanA A mahattvanA cha mudAone samyaka darzananAM cha sthAnako kahe che. temAM AtmA che, AtmA nitya che - emAM to ApaNe kaMI karavAnuM nathI. te to samajavAnI vAta che. mokSa che ane mokSano mArga che e be sthAno ApaNA lakSya samAM che. bAkI je be sthAnonI vAta AvI te AtmA rara jaina dharmanuM hArda
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane karmanI. eka che caitanyasattA ane bIjI che karmasattA. karmasattA baliSTha che paNa AtmasattA tenAthIya baLavattara che. AtmasattA ane karmasattAno saMgharSa te mokSamArga ane karmasattAno sadaMtara parAjaya te mokSa. Ama to saMsAramAM pAMca mahAsattAonuM sAmrAjya pravarte che. kALa e prabaLa sattA che, svabhAva e paNa eka sattA che jemAM ApaNe kaMI hastakSepa karI zakatA nathI. bhavitavyatA eTale ke astitva athavA jagat svabhAva enI sAme paNa ApaNuM kaMI cAle nahi. ApaNe ahIM kevaLa AtmasattA ane karmasattAnI vAta vistArathI karI che kAraNa ke bIjI traNa mahAsattAo sAme ApaNe kaMI karavAnuM nathI, karI zakIe tema nathI. paNa jyAM je thaI zake tema che tenI ahIM vAta karI che - AtmA ane karmanA saMgharSanI. bIjI traNa sattAonuM astitva AtmA jo karmano parAbhava kare to tene mATe sahAyaka banI rahe tevuM che tethI tenI kaMI ciMtA karavAnI nathI. A che jaina dharmanI AdhArazilA. ' AdhArazilA & |
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna-vijJAna bhagavAna mahAvIranuM zAsana eTale eka ne eka be jevI vAta. temAM kaMI rahasya nahi, gopanIya nahi ke na samajAya tevI vAta nahi. jaina dharmanI vizeSatA che ke te jIva, jagata ane Izvara vize jeTalo spaSTa che teTalo anya koI dharma bhAgye ja haze. koI paNa dharma keTalo vizada ke spaSTa che tenuM mUlyAMkana karavuM hoya to te dharme jIva, jagata ane Izvara vize zo vicAra karyo che, tenI te paratvenI dhAraNA kevI che te bAbata tapAsI jovI joIe. jo te bAbata ApaNe spaSTa thaI jaIe, ApaNane te kaDIbaddha ane spaSTa lAge to AgaLa upara ApaNe zuM karavAnuM rahe che te aMge koI saMdeha rahe nahi ane tene apanAvavAmAM kyAMya kaMI gUMca naDe nahi. Izvara : 3 paramAtmA sau dharmonI eka ke bIjI rIte maMjila che tethI sauprathama ApaNe te vize vicAra karIe. 'bhagavAna' zabda to sau dharmoe vAparyo che paNa jaina dharmane bhagavAna zabdathI je abhipreta che te anya dharmo karatAM ghaNuM bhinna che. jaina dharma ane bauddha dharmane choDIne lagabhaga badhA dharmoe bhagavAna ke Izvarane jagatanA sarjaka tarIke svIkAryo che. jaina dharma bhagavAnane mArga batAvanAra darzaka tarIke gaNyo che. 'sarjaka' ane 'darzaka' A be zabdo vacce Abha-jamInano phera che. bhagavAna sRSTinuM sarjana kare, tenuM pAlana kare ane tenuM visarjana paNa kare te lagabhaga badhA dharmonI dhAraNA che. bhagavAna jaina dharmanuM hArda 24
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama kema kare, kyAre kare tevA prazno je-te dharmomAM asthAne gaNAya che ane temaNe te mATe je samAdhAno AgaLa karyA che te tarkabaddha lAge tevAM nathI. e badhAM samAdhAnomAMthI kevaLa eka ja sUra nIkaLe ke bhagavAna sarvasattAdhIza che ane tene ThIka lAge te e kare temAM ApaNe vacce paDavAnuM vicArAya paNa nahi. bahu bahu to ApaNe tenI kRpA meLavI zakIe ke tene prApta karI zakIe, tenI najIkamAM vAsa karIne AnaMdI zakIe. A rItanA bhagavAnanI upasthitimAM AtmAnAM svataMtra astitvano eka rIte inakAra thaI jAya che ane jo te lekhavAmAM Ave to AtmAnI garimA sacavAtI nathI. AtmAnuM jo koI sthAna hoya to te paramAtmAnI nIcenuM che. jaina mata pramANe AvA koI vyaktivizeSa paramAtmAnuM astitva ja nathI. A sRSTino koI racanAra nathI. saMsAra anAdi-anaMta che. sRSTino koI kartA nathI, koI bhartA nathI ke koI hartA eTale ke visarjana karanAra paNa nathI. jyAM vyaktivizeSa paramAtmAnI dhAraNA ja na rahI tyAM koIne tenI nIcenA sthAne rahevAnI vAta ja na rahI ke na to tene prApta karavAnI vAta rahI. je AtmAe vyAbAdha vinAnA sukhano-AnaMdano mArga batAvyo te bhagavAna. Ama jaina dharmano bhagavAna pathadarzaka che. te koInA upara kRpA karI koIne AgaLa mUkato nathI ke roSe bharAIne koIno daMDa paNa karato nathI. bhagavAna paNa eka kALe ApaNA jevA ja hatA paNa te potAnA AtmAno pUrNa vikAsa sAdhI saMsArathI mukta thaI gayA. ApaNe paNa te mArge cAlIe to mukta thaIne temanA jevA ja thaI zakIe. jJAna-vijJAna 25
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyeka jIvAtmAmAM paramAtmA banavAnI saMbhAvanA che. Ama anya dharmonI dhAraNA pramANe paramAtmA anaMta che jyAre jaina mata pramANe anaMtA paramAtmAo che. jaina dharma ane anya dharmo vacce A pAyAno taphAvata che. pariNAme jaina dharma sauthI viziSTa dharma banI rahyo che. sRSTinI saMracanA : jaina mata pramANe sRSTi svasaMcAlita che. sUryane, caMdrane, tArAone ke nakSatrone koI banAvatuM nathI. koI temane UgavA ke AthamavAno Adeza ApatuM nathI. anaMtA jIvo astitvamAM che paNa temane koIe banAvyA nathI. saMsAra Akho jIva ane jaDa padArthothI pracura che. jIva ane jaDano satata saMyoga ane viyoga thayA kare che paNa temAM bhagavAna kyAMya vacce Avato nathI. jaina dharmano A eka prabaLa tarka che. bIjI bAju ekabe apavAda sivAya jagatanA lagabhaga badhA ja dharmo mAne che ke Izvare duniyA banAvI che, Izvara sRSTino kartA che paNa Izvara pote svayaMbhU che. to pachI sRSTino koI sarjaka nathI ane saMsAra svayaMbhU che tema mAnavAmAM kyAM vAMdho rahyo ? janamAnasa sAmAnya bAbatomAM koI vyavasthA karanAranA khyAlathI TevAyeluM che tethI sRSTino koI kartA, bhartA ane hartA che tema jaladIthI svIkArI le che. vaLI sRSTino koI sarjanahAra che tema mAnI levAthI ghaNA prazno upasthita thatA nathI ane je thayA che tenA tarkabaddha uttara ApavA paDatA nathI. badhuM Izvarane AdhIna gayuM pachI praznane sthAna ja kyAM rahyuM ? ApaNuM kaMI cAle ja nahi. ApaNe kaMI karI zakIe nahi jaina dharmanuM hArda ra6
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema svIkArI lIdhuM pachI eka ja vikalpa ApaNI pAse rahyo ke je sarvasattAdhIza che, je samartha che tenI sevA karo ane tenI kRpAnA pAtra banI raho. sRSTino koI kartA nathI, koI pAlanahAra nathI ke koI tenuM visarjana karanAra nathI evI dhAraNA AgaLa karatA jaina dharmane to jIva ane jagatanA saMbaMdhonuM nirUpaNa karavA ghaNI mathAmaNa karavI paDe che ane temAMthI to samasta karmavAda prasthApita thayo. sRSTino koI kartA nathI ema kahyA pachI jaina dharme sRSTinI saMracanA samajAvavI paDe che. tenI prakriyAno paNa vicAra karavo paDe che. vaLI pratyeka jIva, paramAtmA thaI zake che tema pratipAdana karavAne lIdhe jaina dharmane Akho mokSamArga paNa cAtaravo paDe che. jyAM jIvAtmAne paramAtmAno aMza gaNavAmAM Avato hoya tyAM Avo mokSamArga cAtaravAnI jarUra rahetI nathI. Ama jaina dharma pAyAthI mAMDIne zikhara sudhI sau dharmo karatAM alaga paDI jAya che ane vaijJAnika banI rahe che. astitvanA ghaTako : IzvaranA svarUpa vize ApaNe carcA karI. sRSTi ke saMsArano koI sarjaka nathI, koI upara besIne te calAvatuM nathI e bAbata jaina dharmanI dhAraNA samajyA. paNa jIva ane jagatanA astitvane jANyA vinA dharmano pUro khyAla nahi Ave. astitva eTale ke je che te. saMsAramAM jIva che ane jaDa che. vAstavikatAmAM to jIva ane jaDanA saMbaMdho te ja saMsAra. brahmAMDamAM ekalo jIva ja nathI ke ekaluM jaDa ja nathI. jaina vijJAne samagra astitvanA cha ghaTako gaNAvyA che. jaina dharmamAM tene dravyo jJAna-vijJAna
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe che. A chae ghaTako samajatAM pahelAM ApaNe dravya aTale zuM teno vicAra karavo rahyo. dravyane potIko guNa-svabhAva ane avasthA hoya che. svabhAva sadA dravyanI sAthe rahe che, jyAre avasthA badalAtI rahe che. Ama dravya guNa ane paryAyathI yukta hoya che. jene banAvI na zakAya ke jeno nAza na karI zakAya tene dravya gaNAya. dravyanuM rUpAMtara thaI zake paNa mULa dravyane banAvI na zakAya. te rIte dravyano nAza paNa na karI zakAya. tenuM svarUpa badalAya paNa teno sadaMtara nAza karavAnuM azakya. A che jaina dharmanI dravyanI vyAkhyA. jaina dharme samagra astitvanA cha ghaTako gaNAvyA che. te che jIva, ajIva (jaDa), dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza ane kALa. A cha upara ApaNe eka pachI eka vicAra karIe ane tyAra pachI tenI rIta-rasama eTale ke kAryapaddhati vize jANIzuM, jethI samagra astitva ApaNI samakSa chatuM thaI jAya. A cha dravyomAMthI ApaNe pahelAM jIvadravyano vicAra karIe. jIva e ja AtmA. paNa sAmAnya rIte vikasita jIva mATe AtmA zabdano upayoga karIe chIe ane alpavikasita jIvo mATe jIvAtmA zabda vAparIe chIe. avikasita jIvo mATe to jIva zabda ja vaparAya che. bAkI Ama to jIva mAtra AtmA che ane tenAmAM parama vikAsa sAdhavAnI, paramAtmA banavAnI saMbhAvanA rahelI che. AtmA paNa dravya che. tene koI banAvatuM nathI, teno kyAreya nAza thato nathI. ApaNane jIvananuM je mRtyu dekhAya che temAM jIvanuM astitva to rahe che ja, paNa je svarUpe te hato te rUpe te raheto nathI. jo AtmAne AkAzamAM besIne koI banAvatuM hoya to te paNa vastu banI gaI ema gaNAya. emAM AtmAnuM gaurava kyAM rahayuM ? tema thatuM hoya to to AtmA paNa majAka banI jAya. jaina dharmanuM hArda 28
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ samagra sRSTinuM koI sAratattva hoya to te jIva che- AtmA che. jIvanuM pradhAna lakSaNa saMvedana che. jIvanI saMvedananI kSamatA jema jema vadhatI jAya tema tema te cetana tarIke vartavA lAge che. jIvanI saMvedananI kSamatA alpa thatI jAya tema tema te jIva jaDanI jema vartavA lAge che. saMvedana jyAre ghaTTa bane tyAre te anubhavamAM lekhAya. sukha ane duHkha jIvanuM saMvedana che tethI tene jIvanAM lakSaNo tarIke levAya che. sukha-duHkha jIvano prAthamika anubhava che. Ama to upayoga e jIvanuM lakSaNa gaNAya che. jIva mana, vacana ane kAyAnA yogathI je kaMI pravartana kare tene jIvano upayoga kahI zakAya. anubhavanI dhArA zuddha banatI jAya tyAre jIvamAM jJAna, darzana ane cAritranAM lakSaNo ghaTe che. jyAre jIvane potAnI zuddhatama avasthAnI anubhUti thAya tyAre te parama avasthA che ane tyAM AtmAnI jyoti vAsanAnA koI dhumADA vinA jhaLahaLI UThe che ane tene kevaLajJAna kahe che. bIjuM mahattvanuM dravya che ajIva jene mATe jaina dharmamAM pudgala zabda yojavAmAM Ave che. jaDa mAtra pudgala che - tethI tene pudgalAstikAya kahevAmAM Ave che. pudgala zabda bahu majhAno ane yathArtha che. pudgala eTale jenuM galana thAya che. paDana-saDana ane galana pudgalanAM lakSaNo che. pudgalane saMvedana nathI paNa pudgalanAM mukhya lakSaNo che sparza, rasa, gaMdha, varNa, AkAra. are! zabda, aMdhakAra, prakAza, ThaMDI, garamI vagere paNa pudgalanAM sUkSma lakSaNo che. pudgala zabda ja parivartanano sUcaka che. jaDa padArtha mAtramAM satata parivartana jJAna-vijJAna ra9
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatuM ja rahe che. A jagatamAM kyAMya kazuM sthira nathI. gatihIna lAgato jaDa padArtha paNa tenA hArdamAM-nyuklIasamAM satata gatizIla hoya che. pudgala paNa vAstavikatAmAM sthira dekhAto eka pravAha che. je eka kSaNe che ane bIjI kSaNe te svarUpe nathI te pudgalanuM pradhAna lakSaNa che. vijJAna Aje A vAtanuM samarthana kare che. eka vijJAnIe to tyAM sudhI kahyuM che ke Rest jevo zabda paNa asthAne che. badhuM ja Restless che. - ApaNuM zarIra e paNa pudgalanuM baneluM che tethI to tenAmAM satata parivartana thayA kare che. ApaNane khabara paNa nathI paDatI ane ApaNe bALakamAMthI yuvAna ane yuvAnamAMthI vRddha thaI jaIe chIe : sRSTinI saMracanA satata gatizIla rahe che tethI to tene saMsAra kahe che. kevaLa sthitinI avasthA saMsAranI pAra UtaryA vagara kyAMya nathI. - pudgalano paNa koI sarjanahAra nathI. jaDane paNa banAvI zakAtuM nathI. teno paNa nAza thato nathI. ApaNane jaDanuM je visarjana thatuM lAge che te kevaLa temAM ghaTita thatuM parivartana che. pudgala astitvano khUba mahattvano ghaTaka che kAraNa ke sakaLa saMsAra jIva ane jaDanA tANAvANAthI kaMI vizeSa nathI. astitvanA A be prabaLa ghaTako che - dravyo che. ApaNA mATe astitvanA khUba mahattvanA ghaTako jIva ane pugala (ajIva) che. astitvamAM A uparAMta bIjA paNa cAra ghaTako che. A cAra ghaTakomAM be ghaTako dharma ane adharmane nAme oLakhAya che. temane dharmAstikAya ane adharmAstikAya kahI zakAya. Ama sIdho sAdo artha laIe 3 . jaina dharmanuM hArda
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ to dharma jIvane gati karavAmAM sahAyaka dravya che ane adharma sthiti ApavAmAM sahAyaka che. jagatamAM kyAMya koIe dharma ane adharmano dravya tarIke vicAra karyo nathI. jaina dharma ApaNane Ama ghaNI badhI rIte viziSTa lAge che. gati ApanAra dravyanI upasthiti vize vijJAne ghaNo vicAra karyo che. mAchalI jaLa vinA gati karI zakatI nathI, pakSIo havA vinA UDI zakatAM nathI. temanA mATe jaLa ane havA gati ApanAra dravya che. avakAzamAM gati ApanAra dravya tarIke vijJAne ItharanI dhAraNA karI hatI. paNa sthiti ApanAra dravyanI kalpanA-dhAraNA karIne jaina dharma vijJAnathI eka DagaluM AgaLa rahyo che. vaLI A banne dravyo mATe jaina zAsane dharma ane adharma zabda yojyo che te sakAraNa lAge che sUcaka lAge che. - teno eka artha e paNa tAravI zakAya ke dharma eTale gati. jIvanI vikAsayAtrAmAM je kaMI sahAyaka banI rahe te dharma. dharma vinA jIva vikAsa na sAdhI zake. dharmanI sahAya lIdhA vagara AtmA paramAtmA na banI zake. evI ja rIte adharmano artha paNa tAravI zakAya. jyAM kevaLa sthiti banI rahe che te adharma, vikAsayAtrA thaMbhI gaI, jIva kevaLa sthitimAM rokAI rahyo te badho adharma ja gaNAyane ! jaDa vastuo sthitimAM che, caitanya evo jIva vikAsonmukha na rahetAM, jaDanI jema jyAM che tyAM paDI rahe tene adharma na kahevAya to bIjuM zuM kahevAya ? jaina zAstrone Avo artha abhipreta hoya ke na hoya paNa A banne dravyo mATe jemaNe A zabdo prayojyA haze teo to dhanyavAdane pAtra che. A banne zabdo khUba sUcaka jJAna-vijJAna 31
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane A banne dravyone vaijJAnika AdhAra paNa maLI rahe che. jIva janmojanmathI jaDa sAthenA saMyoganI sthitimAM rokAI gayo che tethI te eka rIte adharmamAM ja Ubho che. jIve jyAM ArAdhanA zarU karI tyAM dharma upasthita thaI gayo tema samajI laIe to khoTuM nahi. AtmAnuM pUrNa taraphanuM prasthAna dharma ja gaNAyane ! Ama A banne dravyo mATe vaparAtA zabdo ghaNA sAMketika che. bAkInAM be dravyomAM eka AkAza che. Ama eka rIte vicArIe to astitvane upasthita thavA mATe je jagA Ape--avakAza Ape te AkAza. AkAzano dravya tarIke vicAra paNa viziSTa che. AkAza astitvano Avazyaka ghaTaka che. sau dharmoe kahyuM ke vizva badhuM paramAtmAthI vyApta che. jaina dharme kahyuM ke samasta sRSTi AkAzathI vyApta che. AkAzanuM astitva to AlokanI pAra alokamAM paNa che. AkAzano guNa che ke te koIne vyAbAdha karatuM nathI, avarodhatuM nathI. AkAzadravyanI sthApanAmAM ja AtmadravyanI svataMtratA ke svAyattatAnI vAta AvI gaI ane Izvara vyaktigata rIte koIne sahAya kare che. te vAtano inakAra paNa thaI gayo. jene jema goThavAvuM hoya tema tene AkAza, avakAza karI Ape jagA Ape. AkAza tamane kaMI banAvavA mATe ke banavAmAM sahAya karavA mATenuM paribaLa nathI. tame mukta cho. AkAza kyAMya koIne bAdhaka nathI ke sahAyaka paNa nathI. A vAta ghaNI sUcaka banI jAya che. kara jaina dharmanuM hArda
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa paNa astitvano svataMtra ghaTaka che. AkAza dizAomAM jagA Ape che to kALa atItamAM ane bhaviSyamAM jagA Ape che. AkAza dizAone vyApIne rahe che to kALa astitvane AgaLa-pAchaLa eTale ke bhAvi ane bhUtamAM vyApIne rahe che. eka rIte astitva e kevaLa vartamAna che. bhUtakALanI hastI smRtimAM che, bhAvinI hastI kalpanAmAM che. vAstavikatAmAM astitva kevaLa vartamAnamAM ja vase che. jaina dharma tethI to AtmA mATe samaya zabda vAparyo che. AtmA astitva che ane astitvanI hastI kevaLa vartamAnamAM che. tethI samaya e ja AtmA. A che samayasAranI niSpatti. Ama kALa paNa AkAza jevuM ja mahattvanuM dravya banI rahe che. kALanI sahAya vinA astitvano vicAra karavAnuM paNa azakya che. kALa sivAya astitvanI hastI na rahe tethI kALanuM lakSaNa vartanA kahevAya che eTale ke jemAM astitva varte che - vartIne rahe che. jaina dharmamAM jIva-ajIva, dharma-adharma, AkAza ane kALano dravya tarIke - astitvanA ghaTako tarIke je rIte vicAra thayo che te kyAMya thayo nathI. A cha dravyonI bahAra astitvanI eka pAMkha paNa rahI zakatI nathI ke vistarI zakatI nathI. jJAna-vijJAna jai.hA.-3
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagata svabhAva samagra sRSTinI saMracanA samajavA mATe astitvanA mULa cha ghaTako upara vicAra karyo jene jaina dharma dravya tarIke oLakhe che. A cha dravyomAM dharma, adharma, AkAza ane kALa sahAyaka dravyo che. te pote sakriya thaIne ApaNane sahAya karavA AvatAM nathI paNa temanI upasthiti ja ApaNA mATe sahAyaka nIvaDe che. saMsArano je khela racAya che te kevaLa be dravyo jIva ane jaDane kAraNe che. ApaNA mATe to A be dravyono saMsAra che. jaina dharma jaDanI sattA ochI nathI AMkI. karma jaDa che te vAta atre ullekhanIya che. jaDa nirjIva che tethI tenI tAkAta nathI tema koI rakhe mAnI le ! jaDamAM to anargaLa zakti paDelI che jeno AviSkAra AjanA aNuvijJAne karI batAvyo che. jIva jaDathI satata prabhAvita thAya che. jo jIva jAgelo na hoya eTale ke tene samyagdarzananI prApti na thaI hoya to to te jaDano doryo ja doravAya che. ahIM ApaNe jaDathI zuM abhipreta che te vize thoDoka vicAra karI levAnuM Avazyaka banI rahe che. ApaNo saMsAra jIva ane jaDa(ajIva)nI gUMthaNIthI kaMI vadhAre nathI. jIva ane jaDanA tANAvANAthI saMsArano paTa racAya che. te mATe jIvanuM jeTaluM mahattva che teTaluM ja jaDanuM mahattva rahe che. saMsAra eTale jIva ane jaDano saMyoga. mokSa eTale jIvano jaDathI (karmathI) viyoga. jaDa evA karmanA prabhAva heThaLa ja jIva saMsAramAM sarake che - rakhaDe che. jaDathI-karmathI AviSkRta thayela jaina dhamanuM hArda 34
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane jaDa padArtho pratye ruci-aruci rahe che. jIva jevo rAgavaiSavihIna thaI jAya tenI sAthe ja teno saMsAra kapAI jAya. jaDa evA karmane lIdhe jIvane rAga-dveSanI pariNati rahe che ane rAga-dveSanI pariNatine kAraNe ja jIva satata navAM karmono Asava kare che. jIvamAM krodha, mAna, mAyA, lobha ItyAdi je bhAvo che te to rAga-dveSanA sahacArI bhAvo che. saMsAranI Aya (Avaka) karAvavAne kAraNe to A badhA bhAvone kaSAyo jIva eTale astitvano bodhapUrNa ghaTaka eTale ke jene potAnI hayAtIno kaMIka paNa khyAla che. jaDa eTale astitvano bodhahIna ghaTaka jene potAnI hastIno kaMI khyAla nathI ke saMvedana nathI. ApaNe samajaNamAM AvatA jaIe tyArathI ja ApaNane jIvajagata ane jaDajagatanuM bhAna thatuM jAya che ane jema jema samajaNa vadhatI jAya che tema tema jIva ane jaDanI bhedarekhA suspaSTa thatI jAya che. paNa ApaNane bhAgye ja te vAtano khyAla rahe che ke ApaNo deha-zarIra jaDa che kAraNa ke te cetanathI otaprota hoya che. bAkI cetana vinAno deha jaDa sivAya bIjuM zuM che ? tethI to cetanano viyoga thayA pachI dehane bALI nAkhavo paDe che. saMsAramAM paNa ApaNane je cetanAno anubhava thAya che te paNa vizuddha cetanAno nahi. jaDa evA paramANuothI banelA dehane dhAraNa karyA vinAnI cetanAno ApaNane AviSkAra nathI ke anubhava nathI. jIva ane ajIva (jaDa) banne saMsAranA mULa ghaTaka che ane te banne dravya che. dravya eTale jenuM astitva anAdi anaMta hoya che. jagata svabhAva
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenAM Adi ke aMta nathI. jo dravyanI zarUAta hoya, Adi hoya ke teno aMta hoya eTale ke visarjana hoya to tene astitvanA ghaTaka tarIke gaNavAmAM na Ave. chatAya ApaNI najare saMsAramAM jIvo janmatA ane maratA lAge che. vastuo pedA thatI dekhAya che ane naSTa thatI lAge che - tenuM zuM? Ama to ApaNe koI jIvane ke jaDane sthAyI svarUpe lAMbo kALa joI zakatA nathI to pachI dravyanI mULa vAta sAthe teno meLa kevI rIte bese ? A bahu mahatvano prazna che tethI ahIM teno svataMtra rIte vicAra karyo che. A prazna dekhAya che teTalo nAno nathI ke lAge che teTalo vikaTa nathI. paNa tenA uttaramAM saMsAranuM badhuM ja rahasya samAI jAya che. tIrthakara bhagavAno dharmanI prarUpaNA je traNa padothI kare che temAM saMsAranuM sakaLa rahasya AvI jAya che. tethI to gaNadhara bhagavaMto e traNa padono vistAra karI AgamomAM te jJAna saMgrahita karI le che. A traNa pado che : upage ivA, vighame ivA, dhuve IvA. teno zabdArtha to eTalo ja che ke utpanna thAya che, visarjana thAya che paNa dhruva che. dekhItI rIte vAta vasamI lAge tevI che ke utpanna thAya che, visarjana thAya che ane chatAMya dhruva eTale zAzvata ke kAyamanuM che. basa, A traNa padomAM saMsAranuM rahasya AvI jAya che. dravya to nitya che. teno janma nathI, teno nAza paNa nathI. jIva dravya che ane ajIva evuM jaDa paNa dravya che. ApaNe to satata jIva ane ajIvanuM sarjana thatuM ane visarjana thatuM joIe chIe te ApaNI samasyA che. jaina dharma kahe jaina dhamanuM hArda 33
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke dravyano to kyAreya nAza thato nathI, ke te utpanna paNa nathI thatuM paNa ApaNane je sarjana-visarjana jovA maLe che te tenAM svarUponuM. dravyanAM svarUpa badalAtAM rahe che. dravya eka svarUpe utpanna thatuM lAge che ane thoDAka samaya pachI tenuM te svarUpa naSTa thAya che. paNa vaLI pAchuM te navA svarUpe, navA rUpa-raMga ane AkAre utpanna thaI jAya che. ApaNane jIva janmato lAge che ane marato lAge che paNa vAstavikatAmAM jIvano janmaya nathI ane mRtyu paNa nathI. jIva eka zarIra dhAraNa kare che tene ApaNe janma tarIke lekhIe chIe. jIva te dehane choDe che tene ApaNe tenuM mRtyu gaNI laIe chIe. vAstavikatAmAM te zarIrano janma che ane zarIranuM mRtyu che. je zarIra dhAraNa karIne rahelo hoya che te to nathI janmato ke nathI marato. te eka deha choDIne vaLI pAcho bIjo deha dhAraNa karIne saMsAramAM kyAMka upasthita thaI jAya che. paNa vividha zarIrone dhAraNa karanAra jIvadravya to tenuM te ja rahe che - kAyama rahe che. jeno janma ke mRtyu thAya che te deha to jIvanuM eka svarUpa che - jene mATe pAribhASika zabda paryAya' vaparAya che. koIne vicAra Ave ke zarIrane bALI nAkhavAmAM Ave che tyAre jaDanuM to visarjana thaI gayuMne ! nA, te vakhate paNa jaDanA eka svarUpano-paryAyano ja nAza thAya che ane tenuM visarjana thatAM tenA mULa ghaTako pRthvI, jaLa, vAyu, agni ane AkAza chUTAM paDI potapotAnA svabhAvamAM vaLI pAchA sthita thaI jAya che. tethI to ApaNe tyAM kahevAya che ke jagata svabhAva 37
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamahAbhUtonuM baneluM zarIra, mRtyu pachI vaLI e pAMca mahAbhUtomAM bhaLI jAya che. ApaNe je udAharaNa lIdhuM che temAM jIva ane jaDa banne dravyonI vAta AvI jAya che. jIva caitanyamaya che jayAre zarIra jaDa evA pudgalonuM baneluM che. pudgalono svabhAva saDana, paDana ane galanano che. pudgala A prakriyA dvArA ja satata badalAtuM rahe che ane nita navAM rUpo dhAraNa kare che. tethI to ApaNe bALaka, yuvA, prauDha ane vRddhAvasthAomAMthI pasAra thaIe chIe. A badhI avasthAo paNa jaDa evA pudgalanA banelA zarIranI avasthAo che. te ja tenA badalAtA paryAyo che. A to piMDanI vAta karI paNa samasta brahmAMDa paNa A niyamane AdhIna rahIne varte che. cAMda, sUraja, tArA, sAgaro, nadIo, pahADo kyAMya kazuM ekarUpe sthira nathI. samasta brahmAMDanA pratyeka padArthamAM saMghaTana ane vighaTana eTale ke paramANuonA maLavAnI ane chUTA paDavAnI prakriyA satata cAlyA ja kare che. A prakriyA vegIlI hoya to te ApaNe joI zakIe ane te dhImI hoya to tatkALa ApaNane teno khyAla Avato nathI. tripadImAM dravya mAtranI kAryapaddhatino khyAla ApavAmAM Avyo che. dravya nija svabhAve zAzvata che paNa temAM parivartana thatuM rahe che. tethI te nita navAM svarUpo dhAraNa kare che. A badalAtAM svarUpo e ja paryAyo. paryAyo utpanna thAya che ane paryAyo naSTa thAya che, paNa tenI pAchaLa raheluM paryAyone dhAraNa karanAra dravya to dhruva eTale ke zAzvata rahe che. ApaNane jeno 38 jaina dhamanuM hArda
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ janma ane mRtyu lAge che, je utpanna thatuM ane visarjana thatuM lAge che te paryAyo che. paNa paryAyo dhAraNa karanAra dravya to hamezAM enuM e ja, dhruva che. A che jaina dharmanI tripadI jeno vistAra AgamomAM kyAMya sudhI patharAyelo che. saMsAra jaDa ane cetananI ramata che ane A banne dravyo svayaM zAzvata rahenArAM hovA chatAMya satata vividha paryAyo dhAraNa kare che. tethI saMsArane dravya ane paryAyano rAsa kahe che jemAM jIva ane jaMDa evuM karma vidhavidha svarUpe rame che. jIva jyAre jAgIne karmano saMga choDI de che, karmathI vimukta thaI jAya che tyAre ramatano aMta Ave che ane te jIva rAsa choDIne potAne ghare pAcho phare che. pachI te potAnI anaMta samRddhimAM sthita thaI jAya che. tyAra pachI jIva svayaMmAM potAnA svabhAvamAM ja rame che. te samaye te koI anya dravyano Azraya karato nathI kAraNa ke te potAnAmAM ja paripUrNatAno anubhava kare che. tripadI jaina dharmanA vijJAnamAM pAyA samI che. tene samajyA vinA saMsAranI jaTilatA na samajAya. 39 jagata svabhAva
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ \| | AtmAnI paramAtmA | jaina dharmamAM astitvanI vAta samajAvatAM cha dravyo ane ane nava tattvo ema be bAbatono ullekha thAya che. bhautika vijJAnamAM jene tattvo kahe che tene maLatAM jaina dravyo che chatAMya nava tattvono alaga ullekha thAya che. to sauprathama ApaNe A be vaccenA bhedane samajavo paDaze. cha dravyo samagra astitvanA ghaTako che. e cha ghaTakomAMthI cAra ApaNA kAryakSetranI bahAra rahe che. temano ApaNA upara prabhAva rahe che. paNa ApaNo te dravyo upara khAsa prabhAva paDato nathI. ApaNe je be dravyo sAthe nisbata che te che jIva ane pula. zeya, heya ane upAdeya : jaina dharmanI vastunI vicAraNA karavAnI rIta viziSTa che. vicAra to badhAya kare che paNa tenI niSpatti veLAe teo je vargIkaraNa kare che te mahattvanuM banI rahe che. jaina dharme A niSpattine - jJAnane traNa kSetramAM vaheMcI dIdhuM che. eka kSetramAM vastu ke saMsAranA svarUpanuM jJAna Ave che. tene zeya kahe che. AvuM jJAna jarUrI che - upakArI che, kAraNa ke tenA prakAzamAM ja AgaLano mArga spaSTa thAya che. paNa evuM keTaluMka jJAna che ke je zuM meLavavA jevuM che, zuM sAdhavA jevuM che te darzAve che. to evuM paNa keTaluMka jJAna che ke je zuM choDavA jevuM che te batAve che. Ama jaina dharma prApta thayela jJAnane traNa rIte alaga tAravI batAve che. eka che zeya eTale jANavA jevuM. bIjuM che upAdeya eTale zuM meLavavA jevuM che jaina dharmanuM hArda 4)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ te batAvanAra ane trIjuM che heya eTale ke ArAdhanA mArgamAM jIve zuM choDavA jevuM che tenI mAhitI ApanAra. nava tattvo jIvanamAM zuM joya che, zuM upAdeya che ane zuM heya che teno vicAra karI batAve che. cha dravyomAM saphaLa vizvanI saMracanAno ke saMsAranA svarUpano khyAla AvI gayo paNa jo te jANIne kaMI karIe ja nahi to te badhuM zeyanA gharanuM banI jAya ane ApaNe tenA lAbhathI vaMcita thaI jaIe. tenAthI kevaLa vidvattA dekhAya ke dekhADI zakAya paNa chevaTe te paNa phakta ahaMkArane poSanAruM banI rahe. tethI cha dravyono vicAra karyA pachI turata ja nava tattvono vicAra ghaNo Avazyaka banI rahe che. jemAM upAdeya ane heyanI vAta Ave che. cha dravyono vicAra karatAM ApaNe je ghaTakono vicAra karyo temAM ApaNane je be ghaTako sAthe jhAjhI nisbata che, te che jIva ane jaDa (pudgala). jene khabara che ke chuM te jIvAtmA ane jene khabara nathI ke "huM chuM te jaDa. jIvane "huM"nA hovAnI khabara vadhatI jAya tema tema te jaDa jevI avasthAmAMthI khasIne caitanyanI najIka Avato jAya. jIvane huM"nuM bhAna alpa thatuM jAya to te jaDanI najIka Avato jAya. padArthamAM bodhahIna astitva che jayAre jIvamAM bodhapUrNa astitva che. paripUrNa astitva trIjI vAta che. paripUrNa astitvanI anubhUti te paramAtmadazA-mokSa che. jIva ane jaDa to alaga che ja paNa jIvanI cetanA niraMtara A traNa avasthAo vacce jholA khAtI hoya che. ghaDImAM te jaDa tarapha jhUke che eTale ke karmanA prabhAva heThaLa vadhAre AvI jAya che. ghaDImAM te paramAtmA tarapha name che to ghaDImAM te vacce AtmAthI paramAtmA - 41
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI jAya che. nava tattvono abhyAsa AtmAmAMthI paramAtmA kevI rIte banAya teno khyAla Ape che. jIva potAnA bodhapUrNa astitvamAMthI paripUrNa astitva tarapha kevI rIte jaI zake te vAta nava tattvono vicAra karavAthI samajAya che. cha dravyono vicAra karatAM ApaNe joyuM ke jIva ane pudgala saMsAranA be cheDA che. A be ghaTako parasparane prabhAvita kare che. jIvanI saMbhAvanA Ama to paramAtmA banavAnI che paNa pudgalanA saMhavAsathI jaDamAM racyApacyA rahevAne kAraNe jIva saMsAramAM jholA khAya che. ghaDImAM te jaDanI najIka cAlyo jAya che to ghaDImAM te cetanabhAvanI najIka pahoMcI jAya che. Ama bhavobhavathI jhole caDelo jIva jAgIne jaDa tarapha jhUkavAnuM baMdha karI karmathI vimukha thaIne paramAtmadazA tarapha kevI rIte vaLe te mATe mahattvanAM be dravyo jIva ane pudgalane alaga tAravIne nava tattvomAM laI lIdhAM che. jIve karmathI alaga thaI paramAtmA sudhI pahoMcavA sAta samudra jevI sAta sthiti pAra karavI paDe che. nava tattvomAM karmasahita AtmA eka cheDe che to bIje cheDe karmarahita avasthA--mokSa che. mokSa eTale muktidhAma. tyAM pahoMcyA pachI kyAMya AgaLa javAnuM rahetuM nathI ane pAchA paDavAnuMya rahetuM nathI. mokSa prApta karIne jIva kRtakRtya thaI jAya che. gaNyA gaNAya nahi teTalA bhavothI cAlatI jIvanI yAtrA tyAM pahoMcatAM pUrNa thaI jAya che. mokSa eTale maMjila maLI gaI. basa, pachI tyAM AtmA paramAtmA banIne anaMtanI samRddhi bhogave che. je nava tattvono jaina dharmamAM vicAra jIva, ajIva (jaDa evuM karma), baMdha, 42 thAya che te che puNya, pApa, jaina dharmanuM hArda
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Asava, saMvara, nirjarA ane mokSa. traNa avasthAo : ApaNe AgaLa joI gayA ke jAgelo jIva niraMtara AtmadazA ane paramAtmadazA vacce jholA khAto hoya che. ghaNIvAra vacce vizrAma paNa leto hoya che. temAMya jyAre jIvanI AtmadazA kaSAyothI gADha rIte raMgAyelI hoya che tyAre te paramAtmadazAthI jojano dUra cAlyo jAya che. jyAre kaSAyo pAtaLA paDyA hoya che tyAre te paramAtmadazAnI najIka jato hoya che. bAkI moTe bhAge jIva A benI vacce jhole caDelo hoya che. jaina dharmamAM jIvanI A avasthA darzAvavA traNa suMdara zabdo yojelA che. jIva jyAre kaSAyothI gherAyelo hoya che tyAre te jaDa jagata prati amuikha thayelo hoya che tene bahirAtmadazA kahe che. bahirAtmadazAmAM jIvane potAnA astitvano huM'no kaSAyamaya bodha ahaMkAra hoya che. jyAM vicAra Avyo ke "huM koNa chuM? "huM Ama kema chuM? tyAM ja tenuM aMtarAtmadazA tarapha prasthAna thaI jAya che. kaSAyo khasavA mAMDe tyAre ja aMtarAtmadazA prApta thavA mAMDe. aMtarmukha thayela jIva dharmanI abhimukha ja hoya che. ArAdhanA karatAM karatAM jIvane jyAre rAga-dveSavihIna AtmAnI zuddha avasthAnI paripUrNa anubhUti thaI jAya eTale jIva paramAtmadazAne prApta karI le, paramAtmA thaI jAya. jIvanI A traNeya avasthAomAM pAyAnI vAta che kaSAya. krodha, mAna, mAyA ane lobha - A badhA kaSAyo rAga-dveSanI pariNatine lIdhe ja utpanna thAya che. sAthe sAthe e vAta paNa samajI levI che ke kaSAya eTale ja karma karmanA AvAgamana AtmAthI paramAtmA 43
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe jo koI baLavattara kAraNa hoya to te kaSAya che. karma kaSAyane anusare che ane pachI te AtmA sAthe otaprota thaIne jIvane potAnI nAgacUDamAM laI le che. nava tattvomAM ajIva ke jaDano je ullekha thAya che te karmano che. jaina dharma ja eka evo dharma che ke jeNe karmane jaDa gaNyuM che -- paudgalika mAnyuM che. karmanA paramANuo ati-ati sUkSma hoya che ane kaSAyonI cIkAzane lIdhe te AtmA sAthe coMTI jaIne ekarUpa thaI jAya che. Ama to laMgabhaga badhA dharmoe karmavicAra karyo che paNa jaina dharmanI jema koIeya tene paramANu svarUpe jaDa nathI gaNyuM ane tethI ja te badhA karmanI sAMgopAMga niSpatti karavAmAM kyAMka ne kyAMka aTavAI paDe che. jaina dharme duHkhanuM sacoTa nidAna karI karmane doSita TharAvyuM che. karma, kaSAyane AdhIna che ane jIvamAtra karmane vaza thaIne varte che. paramAtmAnI saMbhAvanAthI bharelo jIva, saMsAramAM rakhaDyA kare che te kevaLa karmane kAraNe. jaDa evA karmanA saMbaMdhathI jIva jaDamAM rAce che ane caitanyanI anargaLa samRddhi tenI aMdara hovA chatAMya te teno AviSkAra karI zakato nathI. tethI nava tattvomAM jIva tattvanI zarUAta sAthe ja ajIvanI vAta karI. ahIM ajIvamAM vizeSatayA karmanI ja vAta che. karma jaDa ajIva che. pAramANika che chatAMya cetana evA jIvane te nacAve che. te vicAraNA to jaina dharmanI khAsa dena che. jaDa evuM karma, caitanya evA jIva upara potAno prabhAva kevI rIte pADe che te karmavAdanI gahana vAto che. che jIve paramAtma avasthAnI prApti mATe karmathI mukta thavAnuM che. karma jaDa che ajIva che paNa jIva upara teno prabhAva jaina dharmanuM hArda - 44 -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtyaMtika che. jIva sAthe karma anAdi kALathI joDAyelAM che eTale ke jIvane karmano saMga-baMdha anAdi kALathI che. jIvane A vAtano khyAla AvI jAya, pratIti thaI jAya eTale baMdha tattva samajAI gayuM. baMdha eTale karmano baMdha. jIvane koIe bAMdhyo nathI paNa te baMdhAyelo che. jIvane potAnA baMdhanano khyAla Ave eTale te baMdhana toDavA prayAsa kare. sArAM ane sukha ApanArAM karmane puNya kahe che ane duHkha ApanAra karmane pApa kahe che. puNya ane pApa banne Ama che to karma. ane karma eTale baMdhana. puNya sukha Ape che, jIvane prasanna rAkhe che jayAre pApanA paramANuo jIvane duHkha Ape che, glAnimAM laI jAya che. tethI jIvane puNyakarmano bhogavaTo kaThato nathI paNa pApakarmano bhogavaTo khaTake che. jIve mukta dazA mANavA mATe chevaTe to puNya ane pApa banne prakAranAM karmathI chuTakAro meLavavo paDe. jIvane eka vakhata pratIti thaI javI joIe ke karmamAtra parAdhIna avasthA che. jo AvI pratIti na thaI hoya to jIva karmathI chUTavA tatpara nahi thAya. baMdha eTale karmabaMdha ane tenI aMtargata ja puNya ane pApa AvI jAya. tethI keTalAka manISIoe puNya ane pApane svataMtra tattvo na gaNatAM kevaLa Asava tattva tarIke vicAra karyo che. te rIte vicAra karIe to tattvonI saMkhyA sAta thAya paNa mULa vAta to ekanI eka ja rahe che. nava tattvomAM ApaNe jIva ane ajIva arthAt pudgala vize jANyuM. karma pudgala che ane tenA jIva sAthenA saMbaMdha arthAt baMdhatattvano vicAra karyo. baMdhamAM puNya ane pApa bane AvI jAya. jIva jANatAM ke ajANatAM pratyeka paLe anargaLa AtmAthI paramAtmA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmo potAnI tarapha kheMcI laIne potAnI sAthe otaprota karI deto ja hoya che. te ja rIte pratyeka paLe thokabaMdha karmo bhogavaTAthI ke anya prakAre jIva uparathI kharI jatAM hoya che. karmanA pugalonI jIva sAthe otaprota thaI javAnI prakriyA satata thayA ja kare che. karma tarIke pariNamavAnI yogyatAvALA pudgalonuM jIva prati AvavuM te Asava che. tAtvika rIte to jIva jyAre karma banavAnI yogyatAvALA pudgalone grahaNa kare che ane potAnI sAthe joDI de che tyAra pachI ja te karma bane che. paNa upacArathI ApaNe saraLatA khAtara kahIe chIe ke jIva karma grahaNa kare che ke jIva karmano Asava kare che. jAgelA jIvanuM lakSya karmathI aLagA thaI javAnuM hoya che tethI teNe AsavathI bacavuM joIe ke Asrava alpa thAya te rItano vyavahAra rAkhavo joIe. Asava tattvane jANyA vinA karmanA pravAhane rokavAnI jIvane phAvaTa na Ave. karmanA AsavanuM mULa kAraNa mithyAjJAna ane kaSAya eTale bhAva che ane tenuM sAdhana mana, vacana ane kAyAno yoga - avirati che. jIva keTalA pramANamAM, keTalA vegathI, kevI rIte karmano Asava kare che tenuM AkhuM vijJAna karmavAdamAM nirUpAyeluM che. Asava tattvane samajyA pachI jIvane svAbhAvika rIte vicAra AvavAno ke A karmapravAhane rokAya kevI rIte ? karmane rokavAM eTale karmano saMvara karavo. karmanA pravAhane rokavA mATe karmane AvavAnAM dvAra-nALa vagere baMdha karavAM rahyAM. karmane samULAM ne rokI zakAya tema hoya to jAgelo jIva karmanA AgamananA pravAhane pAtaLo karI nAkhe. karmane rokavA mATe saMvarano Azraya bahu mahattvano banI rahe che. Ama, saMvara jaina dharmanuM hArda 46
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ khUba mahattvanuM tattva che. jIva saMvara sAdhe to paNa teTalAthI tenuM kArya pUrNa na thAya. jIva sAthe to janmojanmanAM karmonA bhaMDAra paDelA che. saMvarathI navAM AvatAM karma rokAI gayAM ke alpa thaI gayAM paNa tenAthI karmanA bharyA bhaMDAro khAlI na thaI zake. karmanA bhaMDArone ulecavA mATe je prakriyA thAya che tene nirjarA kahe che. nirjarA be prakAre thAya che. eka to jIva jyAre karma bhogave che tyAre te AtmA uparathI vikhUTAM paDI jAya che. pratyeka paLe bhogavaTA ke evA anya kAraNe (pradezodayathI) jIvathI thokabaMdha karyo vikhUTAM paDe che. tene akAma nirjarA kahe che. temAM jIvano savizeSa puruSArtha hoto nathI tethI karma khapatAM jAya - kharatAM jAya paNa karmanA bhogavaTA samaye jIva kaSAyone vazavartI rahI, pramAdane AdhIna thaI pAcho aneka navAM karmono baMdha karato rahe che. sAmAnya rIte to evuM bane che ke karma chUTe ochAM ane baMdhAya vadhAre. jIva jyAre samajaNa sAthe pUrNa bhAvathI karmane khaMkheravA-ulecavA je prakriyA kare che tene sakAma nirjarA kahe che. sAcA-khoTAno bodha thayA vinA, kaSAyo maMda paDyA vinA, mana-vacana ane kAyAnA yogono nigraha karyA vinA sakAma nirjarA na sadhAya. ane sakAma nirjarA karyA vinA karmanA bhaMDAro ulecAya nahi. ApaNI dharmakriyAo, japa-tapa, sevA-pUjA, dhyAna-dhAraNA ityAdi anuSThAno karmano saMvara karavA mATe ane sakAma nirjarA sAdhavA mATe hoya che. jAgelo jIva, samyaka darzanathI vibhUSita thayelo jIva ja Avo saMvara ane sakAma nirjarA karI zake. Ama nirjarA nava tattvomAMnuM eka ati mahattvanuM tattva che. AtmAthI paramAtmA 47
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ nava tattvonI samAlocanA karIe to jIva e paheluM tattva che jene kendramAM rAkhIne ajIva tattvano eTale karmapudgalono vicAra karavAmAM Ave che. jIvanI sAthe jaDAyeluM jaDa evuM karma teno ajIva tarIke vicAra thAya che je bIjuM tattva che. jIvano jaDa sAtheno saMbaMdha eTale karma sAtheno saMbaMdha te baMdha nAmanuM tattva. puNya ane pApa baMdha tattvanI aMtargata AvI jAya. AtmAnA karma sAthenA saMyogane Asrava kahe che. karmanA pravAhane rokavAmAM Ave te saMvara tattva ane karmanI jIvathI chUTA paDavAnI prakriyA te nirjarA. nirjarAmAM sakAma nirjarA Ave ane akAma nirjarA paNa AvI jAya. jIvano karma sAtheno saMbaMdha eTale saMsAra ane jIvanI karmamAtranA baMdhanamAMthI mukti te mokSa. Ama mokSa e navamuM ane carama tattva che. karmasahita jIva eTale jIvAtmA, karmavihIna jIva eTale paramAtmA. paramAtmAnI saMbhAvanAvALo paNa karmathI lepAyelo jIva te jIvAtmA, je nava tattvanuM paheluM pagathiyuM che. paramAtmapada upara pahoMcelo jIva eTale siddhaparamAtmA. cha dravyo saMsAranI sRSTinI saMracanA samajAve che to nava tattvo jIvane jaDa evA karmathI vimukta thavA mATenAM tattvo samajAvIne chevaTe jIvanA carama utkarSa evA mokSa tattvane sparze che jyAM pahoMcIne jIva kRtakRtya thaI jAya che. tyAra pachI jIvane kazuM meLavavAnuM ke kaMI karavAnuM bAkI nathI rahetuM. mokSa zabda ja e vAtano sUcaka che ke baMdhanamAMthI jIvano mokSa thayo - mukti thaI gaI. mokSa thayA pachI AtmAne pharIthI saMsAramAM AvavuM paDatuM nathI. jo mokSa prApta thayA pachI paNa jIvane nIce paDavApaNuM rahetuM hoya to mokSanI kiMmata paNa 48 jaina dharmanuM hArda --
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ be badAmanI thaI gaI. jo mokSa paNa sthAyI tattva na hoya to ATalo pracaMDa puruSArtha koNa kare ? mokSa aMge bIjI paNa e vAta samajI levA jevI che ke te kevaLa niSedhAtmaka avasthA nathI. anAdikALathI karmanA baMdhanamAM paDelo jIva mukta thatAM potAnA anaMta AnaMdamaya svabhAvamAM sthita thaI jAya che. pachI tyAM vilase che kevaLa astitvano AnaMda. mokSanuM varNana zabdAtIta che tethI ApaNe to teno ullekha karIne ja viramavuM paDe. paNa e vAta nizcita che ke te paramanI prApti che mATe to mokSamAM avasthita thayelA AtmAone paramAtmA kahe che. siddha AtmA. siddhAtmA eTale evA AtmAo ke jemaNe badhuM ja siddha karI lIdhuM. ahIM AtmAo zabda bahuvacanamAM vAparyo che te sakAraNa che kAraNa ke jaina mata pramANe paramAtmA koI vyaktivizeSa nathI ane koI eka paNa nathI. paramAtmAo anaMta che. pratyeka jIvanI kSamatA paramAtmA thavAnI che ane aMnatA AtmAoe atyArasudhImAM mokSa siddha karyo che. A pravAha cAlu ja che ane cAlu ja raheze. A che nava tattvanuM jJAna-vijJAna jemAM AtmAnI paramAtmA sudhInI utkrAntinAM rahasyo rahelAM che. AtmAthI paramAtmA jai.hA.-4 49
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | | traNa sopAna ! janma ane mRtyu vacce Ama to jhAjho samaya nathI maLato paNa pramAdane vaza thaIne ApaNe te samaya sUtAM sUtAM vitAvI daIe chIe. pachI aMta samaye atRpta AkAMkSAo, asaMtoSa, AMsuo ane hatAzA sivAya bIjuM kAMI ApaNI pAse nathI hotuM. anaMta AkAzamAM viharavAnI dareka pakSInI niyati che paNa je pakSI jhADa uparano potAno mALo choDIne UDyuM ja nahi tenA durbhAgyanI zI vAta karavI ? tema anaMta AnaMdamAM viharavAnI - sthiratA karavAnI ApaNI kSamatA che paNa ApaNe pramAdamAM rahI yogya mArga upara DagalAM ja na bharyA to tenA jevI bIjI karuNatA kaI hoI zake? manuSyabhavamAM ghaNuM badhuM thaI zake tema che tyAre ApaNe kaMI karavA tatpara ja na thayA tyAM kono doSa kADhavo ? manuSyano bhava anaMta saMbhAvanAo siddha karavAno bhava che paNa te mATe puruSArtha to ApaNe ja karavo paDe. jIvana to anAyAse maLI jAya che, paNa mahAjIvana to arjita karavuM paDe. te mATe saMgharSa karavo paDe. bhagavAnano mArga karmavisarjanano che. tenI prakriyA svAbhAvika rIte kramika ja rahevAnI. temAM koInA anugraha ke kRpAne mATe avakAza nathI. bhagavAne mArga batAvyo te ocho anugraha che ? manuSyabhavamAM cAlavAnI-ArAdhanAnI kSamatA paNa maLI che chatAM ya cAlIe ja nahi to koI zuM kare ? samagra jaina darzananuM navanIta traNa padomAM saMgrahita thayeluM jaina dharmanuM hArda pa0
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. samyaka darzana, samyaka jJAna ane samyaka cAritra. bhagavAna mahAvIrano A mokSamArga che. tenAM caDhANa kadAca kaparAM rahe paNa mArga spaSTa ane surekha che. samasta adhyAtmajagatamAM jJAna zabda ja pracalita che. kevaLa jaina zAsanamAM ja darzana zabda svataMtra rIte vaparAya che. ApaNe darzanane jJAnathI juduM tAravI kADhyuM che ane samyag darzanane mokSamArganuM prathama caraNa gaNyuM che. Ama to sAmAnya rIte darzana eTale jovuM. jovA mATe jAgavuM paDe ane AMkha ughADavI paDe. jene ApaNe jiMdagI kahIe chIe te vAstavikatAmAM sUtelI che kAraNa ke ApaNe mohanidrAmAM paDelA chIe. jyAre ApaNe temAMthI jAgIzuM tyAre lAgaze ke ApaNI jiMdagI eka svapnathI ane temAM ya eka duHsvapnathI kaMI vizeSa na hatI. jaina dharme sauprathama A gADha mohanidrAmAMthI jAgavAnI vAta karI che. jAgIne joIzuM to ja ApaNane saMsAranA viSayo ane vastuo tenA yathArtha svarUpe dekhAze. saMsAra eTale jaDa ane cetananA tANA-vANA. jIva ane jagatanuM je svarUpa che te svarUpe tene jovuM eTale samyagdarzana. tenA vAstavika svarUpa karatAM bhinna svarUpe te dekhAya to mithyA darzana ke darzanAbhAsa. jaina dharmamAM darzana, zraddhAnA paryAya tarIke vaparAya che te sakAraNa che. koI viSaya ke vastu vize vAMcIne ke sAMbhaLIne ApaNe je kaMI meLavIe chIe te kevaLa korI mAhitI banI rahe che. ekaThI karelI ke vyavasthita goThavelI mAhitI zAstra banI jAya che. zAstranuM jJAna mahattvanuM che paNa te gode lIdhelA jJAna jevuM che. paNa jevA tame viSayane jAte juo cho ke turata ja tamane tenA svarUpanI khAtarI thaI jAya che. tyAra traNa sopAna 51
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI tame je vicAro cho, bolo cho te zraddhAnA gharanuM hoya che. Ama darzana potAnI mUDInA vepAra jevuM che jyAre jJAna udhAra lAvelI mUDInA vepAra jevuM che. pArakI mUDInA vepAramAM haMmezAM jokhama raheluM che. leNadAra jo potAnI mUDI pAchI mAMgI le to vepAra Thapa thaI jAya. darzana e potAnI mUDI che jene koI pAchI laI le tevo saMbhava nathI. bIjI rIte vicArIe to darzana anubhUtinI nIpaja che. himAlaya vize game teTaluM vAMcIe to paNa ApaNe adhUrA rahevAnA. vaLI kaMI judI ja vAta tenA vize vAMcavAmAM Ave to mUMjhavaNamAM mukAI javAnA. paNa eka vakhata jAte ja himAlayanuM darzana thaI gayuM pachI tenA upara pAkI zraddhA thaI jAya che. sAkara vize aneka pustako vAMcIe paNa tenI mIThAzano khyAla na Ave. paNa sAkarano gAMgaDo jevo jIbha upara mUkyo ke sAkara vize ke tenI mIThAza vize kaMI vAMcavAnI jarUra rahetI nathI. Ama darzana jJAna karatAM ghaNuM juduM paDI jAya che. darzanamAM anubhUti che tethI zraddhA tenI aMtargata rahelI che. jJAna vize khAtarIpUrvaka na kahevAya, paNa darzana thaI gayA pachI bIjA koI purAvAnI jarUra rahetI nathI. Ama to darzana ApaNA mATe kaMI navuM nathI paNa jaina dharmamAM je vAta karI che te samyagUdarzananI che. sAmAnya rIte ApaNe je darzana karIe chIe te samyagdarzana nathI hotuM. kAraNa ke ApaNI AMkha upara mohanAM paDaLa caDelAM hoya che tethI ApaNane vastunA zuddha svarUpanI jhAMkhI bhAgye ja thAya che. raMgIna kAca dvArA je jue che tene vastunA sAcA raMga ke svarUpano khyAla nathI Avato. ApaNe rAgadveSanI AMkhathI jaina dharmanuM hArda para
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja vastune satata joIe chIe tethI ApaNane saMsAra tenA sAcA svarUpe dekhAto nathI. ApaNI dRSTine saMsAra raMgIna lAge che paNa te kAcanAM ramakaDAM jevo che. bhale te raMgIna dekhAya paNa te saMgIna nathI hoto. ApaNuM zarIra kSaNabhaMgura che je avazya paDavAnuM che - e hakIkatane pAyAmAM rAkhI ApaNe saMsAra sajAvIe chIe. je ApaNuM nathI tene ApaNuM mAnIne tenI upara ApaNe ImArata UbhI karIe chIe. pachI jevI ITo kharavA mAMDe che ke ApaNe bhayabhIta thaI jaIe chIe, vihUvaLa banI jaIe chIe. ApaNe jAgIe ane kaMI saMbhALI laIe te pahelAM to ApaNo saMsAra pattAMnA mahelanI jema paDI gayo hoya che ane ApaNe kyAM bhUMsAI gayA tenI khabara paNa paDatI nathI. jANe kyAreya koI imArata hatI ja nahi. samyagadarzana eTale vastu jevI che tevI ja tene jovI, rAga-dveSa vinA jovI-samajavI. AvuM darzana Utare te khAtarInA gharanuM hoya, svayaMnI anubhUtinuM hoya eTale te zraddhAnuM janaka banI rahe. jaina zAsanamAM darzana paheluM gaNAya che. samyagU darzana AtmAnA UdhvarohaNanuM prathama sopAna che. prathama pagathiye ja jyAM ajavALAM patharAI gayAM eTale uparanI AkhI sIDInisaraNI spaSTa dekhAvAnI ane jIva potAnI kSamatA mujaba tenA upara caDavA mAMDavAno. koI jhaDapathI caDe to koI dhIrethI caDe paNa samyagdarzana vinA AgaLa vadhAya nahi. * jaina dharmamAM samyagadarzana vinAnA jJAnanI koDInI ya kiMmata nathI gaNAtI. tethI samyaggadarzananI prAptine traNa lokanA lAbha karatAM ya adhika gaNavAmAM Ave che. traNa sopAna 53
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMdhaLAnA hAthamAM sAmrAjya hoya to paNa te bhikhArI che jyAre AMkhavALo - dRSTivALo potAnA hAthamAM bhikSApAtra haze to paNa sAmrAjya banAvI leze. A jiMdagImAM je maLe che te badhI bahAranI saMpadA che. tenAthI ApaNuM pAtra kyAreya nahi bharAya. jyAM sudhI samyagdarzananI prApti nahi thAya tyAM sudhI ApaNe khAlI ne khAlI ja rahevAnA ane ahIM-tahIMthI kAMkarA ja bhegA karyA karavAnA. samyagdarzana anargaLa - AMtarika samRddhi che je prApta karavA mATe mAnavabhavamAM sauthI vadhAre anukULatA maLI rahe che. TUMkamAM samyagdarzana eTale jaDa evo deha ane tenI AsapAsa racAyelo saMsAra te huM nathI. huM to anaMta zaktino svAmI caitanya chuM. A anubhUti jeTalI gADha teTaluM samyag darzana sudRDha ane paripakva. samyagdarzana konuM karavAnuM ? jIva ane jaDanA svarUpanuM. A darzana thatAM svAbhAvika rIte jIvanA jagata sAthenA, anya jIvo sAthenA, are! potAnA deha sAthenA saMbaMdhonuM yathArtha mUlyAMkana thaI jAya. A mUlyAMkana te samyaka jJAna. ApaNe sAmAnya rIte mAhitIne jJAna kahIe chIe. atItanuM jJAna smRtithI upalabdha thAya ane bhAvinuM jJAna dhAraNA karIne paNa meLavI zakAya. ekamAM atIta rahelo che, bIjAmAM bhAvi chupAyeluM che. zAstro vAMcIne, pustako vAMcIne ke zravaNa karIne, jJAna maLe; paNa A badhuM Ama to mAhitInA staranuM ja gaNAya. jyAre mAhitInuM yathArtha mUlyAMkana thaI jAya tyAre te sAcA arthamAM jJAna banI jAya. bIjI rIte kahIe to jene ApaNe jaina dharmanuM hArda 54
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnya rIte jJAna tarIke oLakhIe chIe te jJAna nathI. jIvanabhara ApaNe mAhitInAM poTalAM UMcakIne pharyA karIe chIe toya ApaNo uddhAra thato nathI. mAhitI e boja che jyAre jJAna e prakAza che. prakAza thatAM vastunuM yathAsvarUpe jJAna thAya, viSaya yathA-tathA svarUpe samajAI jAya to te samyaka kahevAya. samyagdarzana thatAM badhuM jJAna samyaka banI jAya. samyagu darzananAM ajavALAM UtaratAM saghaLuM jJAna bodha banI jAya. jaina dharmamAM bodhinuM ghaNuM mahattva che. jaina mata pramANe je jJAna AtmAne upakAraka nathI te badhuM mithyAjJAna gaNAya che. mithyA eTale geramArge doranAruM. jJAna e dIpa samAna che. je jJAnamAM AgaLano mArga, AtmAnA UdhvarohaNano mArga spaSTa ane surekha na hoya tene jaina dharma jJAna mAnavA ja taiyAra nathI. jaina dharmamAM jyAM jyAM jJAnanI vAta Ave tene samyaka jJAnanI ja vAta samajavI rahI. samyaka jJAna eTale yathA-tathA jJAna. je vastu je svarUpe che te ja svarUpe tene jANavAmAM Ave te ja jJAna, bAkI badhuM ajJAna ja samajavAnuM. ahIM ajJAna eTale jANakArIno abhAva nahi gaNavAno. paNa je mArga zikhara upara na pahoMcADe, je mArge jatAM maMjile na pahoMcAya tene mArga kema kahevAya ? A rIte jaina dharma jJAnanuM mUlyAMkana kare che. te pramANe AtmA vizenI jANakArIne ja jJAna gaNAya. sAmAnya rIte loko jene jJAna gaNe che te to viSayanI jANakArI che. AvI jANakArI saMsAramAM saphaLa thavA mATe jarUrI gaNAya. tenAthI kIrti maLe, vAha-vAha thAya, te vecIne ke tene AdhAre dhana-saMpattinuM upArjana thaI zake. paNa te samyaka traNa sopAna
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna nathI kAraNa ke saravALe to temAM AtmAnuM ahita raheluM che. jaina dharma to AvA jJAnathI sAvadha rahevA jaNAve che kAraNa ke AvI mAhitI ke jANakArI vyavasthita rIte pApAcAra AdarI zake, vinAzanAM sAdhano banAvI zake ane potAnA temaja anya jIvo mATe duHkhanuM kAraNa banI rahe. je jJAna AtmAne upakAraka che te ja samyaka jJAna che. samyaka jJAnamAM pAyAnI vAta che bhedajJAna eTale zarIra ane zarIramAM vyApI rahela caitanya-jIvAtmA banne judAM che te jJAna. AvuM jJAna popaTiyA jJAna hoya to paNa na cAle. jJAna AtmasAt thayeluM hovuM joIe. te vize manamAM saheja paNa zaMkA na hovI joIe. A mATe jaina darzane amuka bhUmikAne Avazyaka gaNI che. AtmAnI vizuddhi vinA AvA jJAnanI upalabdhi thaI zakatI nathI ane cittanirodha vinA AtmA vizuddha thaI zakato nathI. Aje ApaNI pAse aDhaLaka mAhitI paDelI che chatAMya ApaNe badhA eka rIte jJAnavihoNA chIe. vAstavikatAmAM ApaNane sAcA jJAnanI dizA ja prApta thaI nathI. samyaka jJAnavALo jIva rAga ane dveSathI mukta na thayo hoya paNa tenA rAga-dveSa ghaNA pAtaLA paDI gayA hoya, tenAmAM sarva jIvo pratye samabhAva jAgyo hoya, teno vyavahAra maitrIbhAvapUrNa hoyaAvA jIvane vastuo ke vyaktio sAthe saMbaMdho nathI hotA tema nahi paNa tene temanI pratye mamatva nathI hotuM. ahaM ane mamano vistAra jeTalo moTo teTalo te samyaka jJAnane vadhAre bAdhaka nIvaDe che. 'huM ane mAruM' e vAta cittane DahoLI nAkhe che ane jyAM citta kSubdha hoya tyAM samyaka jJAnanA dIvAnI jyota jhAMkhI paDatI jAya. jJAnanA dIvAnI jyota jeTalI jaina dharmanuM hArda 56
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaLahaLatI rahe te pramANe prakAza patharAya ane AgaLano mArga spaSTa dekhAya. Ama jaina dharmamAM jJAnanAM gaNita maMDAyelAM che. jaina darzane to tyAM sudhI vAta karI che ke je AtmAne naSTa thanArA dehathI bhinna mAnI rAga-dveSamAM taNAyA vinA mukta joI jANe che tene pachI eTalAM zAstro bhaNavAnI jarUra rahetI nathI. je jJAnanA prakAzamAM AtmA potAnA svarUpamAM sthira thavAno mArga joI zake te ja jJAna ane sthira thavAmAM sahAya karanArI sarva kriyAo dharma che. Ama jaina dharmanI jJAnanI vAta anya darzano karatAM viziSTa banI rahe che. jeNe jIva ane jagatanuM svarUpa joyuM, jene AtmAnI parama saMpadAnuM jJAna thaI gayuM ane te prApta karavAnA mArga vizenI mAhitI paNa maLI gaI chatAMya teNe te mArga upara DagalAM na bharyA. to tenA jevI bIjI karuNatA kaI hoI zake? jJAnanuM phaLa ja virati che. samyagdarzanathI rasAyeluM jJAna ja samyaka jJAna banI rahe che ane sAmAnya rIte AvuM jJAna AcaraNamAM UtaryA vinA rahe nahi. AtmAnA UdhvarohaNanA mArga upara DagalAM bharavA mAMDyAM eTale yAtrA zarU thaI gaI. A yAtrA te cAritra. cAritra eTale saMyama, cAritra eTale virati. saMsAramAM ApaNe ghaNuM bhavabhramaNa karyuM, ghaNuM rakhaDyA paNa ApaNe kyAreya yAtrA karI na jANI. jIva, mokSamArga upara cAlavA mAMDe eTale yAtrA zarU thaI jAya. dhyeyanI spaSTatA sAthenI yAtrA te samyaka cAritra. cAritra bodha vinA Utare nahi ane UtaryuM hoya to Take paNa nahi. samyagadarzana vinA zraddhA nahi, pratIti nahi. traNa sopAna 57
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratIti vinA bodha nahi. Ama AkhI zrRMkhalA che. badhuM kaDIbaddha che. kyAMka kaDI khUTe ke tUTe to pragati rUMdhAI jAya. tapa to cAritranI aMtargata AvI jAya. jaina dharmamAM AtmAnI potAnA svabhAvamAM sthira thavAnI vAtane vAstavika cAritra kahevAmAM Ave che. paNa tevI avasthA prApta karavA mATe je saMyamamArga grahaNa karavo paDe che tene paNa cAritra kahevAmAM Ave che. cAritra eTale AcaraNa. je jANyuM-joyuM tene apanAvavAnuM. jaina dharmamAM cAritranuM bahu mUlya che. jema AMdhaLA pAse eka dIpaka pragaTAvavAmAM Ave ke hajAro dIpaka pragaTAvavAmAM Ave tenAthI tenI paristhitimAM kaMI phera paDato nathI. te rIte cAritravihIna jIva game teTalAM zAstro bhaNe ke kaMThe karI le tenAthI AtmAnuM utthAna thatuM nathI. jaina darzanamAM cAritrane be rIte oLakhavAmAM Ave che. jIva AtmajJAna thayA vinA ke samyaka jJAna prApta karyA vinA saMyama dhAraNa kare che tene dravyacAritra kahe che. jyAre jIva pote svayaM potAnAmAM UtaravA lAge che tyAre te bhAvacAritra banI jAya che. potAnAmAM UtaravuM eTale anubhava karavo. potAnA svarUpanI anubhUti e nAnIsUnI vAta nathI. saMsAramAM potAnI vastunuM ja mahattva che tema adhyAtmamArgamAM potAnI anubhUtinuM ja moTuM mUlya che. anubhUtithI raMgAyelA jJAnanI ja kharI kiMmata che. vAstavikatAmAM dharma bahArathI koI ApI zakatuM nathI. bahArathI koI mArgadarzana laI zake - ApI zake paNa dharmanI prApti to ApaNe pote ja karavI paDe che. cAritramArga upara cAra DagalAM cAlanAranuM mUlya, nakazAmAM hajAro mAIlanA mArganuM nirUpaNa karanAra karatAM ghaNuM vadhAre hoya che. jaina dharmanuM hArda 18
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe jene cAritra kahIe chIe te mahadaMze sAmAjika svarUpanuM che, chatAMya te mahattvanuM che. dravyacAritra ghaNIvAra bhAvacAritranuM nimitta banI zake che ane tene sahAyaka nIvaDI zake che. mULamAM to cAritrano saMbaMdha AMtarika avasthA sAthe che. saMyama aMdara na Utaryo hoya to te jhAjhuM prApta na karI zake. cAritranI utkRSTa avasthAmAM jIva vibhAvathI mukta thaI jAya che ane svabhAvamAM AvI jAya che. Akho cAritramArga AtmAnI zuddha avasthA prApta karavAno che. dravyacAritra bAhya zuddhino mArga che ane te sadhAtAM atyaMtara zuddhino mArga mokaLo bane che. tethI dravyacAritranuM mUlya saheja paNa ochuM nathI. sIdhuM ja bhAvacAritra javalle ja AvI jAya ane tema bane to paNa te apavAdamArga che. te rAjamArga nathI. samyagadarzana, samyaka jJAna ane samyaka cAritra jaina dharmano mokSamArga che. mokSa eTale baMdhanamAMthI mukti. konA baMdhanamAMthI ? jIva karmanAM baMdhanothI jakaDAyelo che. lAkhokaroDo janmanAM karme jIvane baMdhanamAM rAkhyo che. cAra karma chUTe tyAM dasa navAM UbhAM thaI jAya. Ama ne Ama jIvano saMsAra vadhato ja jAya che. mokSamArga eTale sakala karmono saMhAra karavAno mArga. jIvane karmanAM baMdhanothI mukta thavAno mArga. jaina dharme karmane tenuM lakSya banAvyuM che kAraNa ke karma ja jIvane tenA svarUpamAM AvavA nathI detAM. tethI jaina dharme AtmAnI utkRSTa avasthA mATe mokSa zabda pasaMda karyo che. jaina dharme nirvANa ke brAhmI sthitinI vAta karI nathI paNa mokSanI vAta karIne tenA tattva-nirUpaNane suspaSTa karyuM ane te ja tenA siddhAMtane AnuSaMgika banI rahe che. traNa sopAna
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa eTale sarva baMdhanomAMthI mukta jIvAtmAnI paramAtma avasthA. te avasthAmAM AtmA potAnI anaMta saMpadAomAM sthita thaI jAya che. tyAra pachI tene kyAreya pAchA paDavuM paDatuM nathI. jo ATalo puruSArtha karyA pachI pAchA paDavAnI zakyatA hoya to tene mokSa paNa na kahevAya. jaina dharmanA mate AtmAne kazuMya bahArathI meLavavAnuM nathI. je che te badhuM tenI aMdara che paNa te karmathI AvRtta che - DhaMkAyeluM che. baMdhano tUTe ke AvaraNo khase eTale jIvAtmA tenA sAcA svarUpamAM AvI jAya che. vAstavikatAmAM ApaNe ApaNI saMpadA ja bhogavavAnI che. tethI to nizcayanaya kahe che ke AtmA e ja darzana che, jJAna che ane cAritra che. vAta sAcI che paNa ApaNe te siddha karavAnI che. A vAta siddha thAya che samyagadarzana, samyaka jJAna ane samyaka cAritrathI. mokSamArganAM A traNa sopAna che temAMthI eka paNa cUkIe to mokSa dUra rahI jAya. darzanathI jJAna, jJAnathI cAritra ane cAritrathI mokSa. mokSa cAritranI niSpatti che. Avo mokSa pratyeka jIvanI saMbhAvanA che ane aMtima upalabdhi che. 50 jaina dharmanuM hArda
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vanyu sahAvo dhamo | ApaNe jaina dharmanI pAyAnI vAto upara vicAra karIe chIe tyAre jaina dharma, dharma kone kahe che te vAta to karavI ja rahI. te samajyA vinA jaina dharmanAM vidhi-vidhAno paNa yathArtha rIte nahi samajAya. ghaNAne lAge ke "dharma eTale dharma. emAM to vaLI zuM samajavAnuM hoya ? nA, ahIM paNa ApaNe anya sau karatAM judA paDI jaIe chIe. jagatanA badhA dharmo rilIjIyana' zabda dharma mATe vApare che. A aMgrejI zabda rilIjIyana mULa Relegayer zabda uparathI Avyo che, jene joDavA sAthe saMbaMdha che. konI sAthe joDAvAnuM ? to kahe Izvara sAthe. basa, ahIM ja to mULabhUta taphAvata che. jaina dharme koInI sAthe joDAvAnI vAta nathI karI kAraNa ke teNe koI vyaktivizeSa paramAtmAnI dhAraNAno svIkAra karyo nathI ke jenI sAthe joDAvAthI jIvana sArthaka thaI jAya ke kRtakRtya banI rahe. jaina dharma "dharma' zabda vastunA svabhAva mATe vApare che. pANI zItaLa che, agni garama che - te tenA svabhAvane kAraNe che. tema jIvano svabhAva anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta vIrya ane anaMta AnaMda che. A svabhAvathI je viparIta bhAvo jIvAtmAmAM che te badhA vibhAvo che. jIvanamAM je kaMI karavAnuM che te A vibhAvone khaMkherI nAkhI potAnA mULa svabhAvamAM AvI javA mATe. Ama jaina dharma koInI sAthe joDavAnI vAta nathI karato paNa vibhAvothI tUTavAnI vAta kare che. anya badhA dharmomAM yoganI vAta che eTale ke paramAtmA sAthe joDAvAnI. vanyu sahAvo dho 61
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre jaina dharmamAM ayoganI - karmathI chUTavAnI vAta che jenAthI paramAtmadazAno AvirbhAva thAya che. jaina dharmanA mate jIvAtmAnI bahAra kyAMya dharma nathI ke je teNe prApta karavAno che. jIve je kaMI karavAnuM che te potAnA svabhAvamAM AvI javA mATe karavAnuM che. jIva vibhAvothI DhaMkAyelo che. te vibhAvo khaMkherI nAkhavA te dharma. jaina dharmamAM UghaDavAnI vAta che. sUryane kyAMya bahArathI prakAza ke uSmA meLavavAnI nathI. sUrya vAdaLothI DhaMkAyelo hoya to prakAza avaruddha thaI jAyarokAI jAya, tema jIvAtmA karmathI DhaMkAyelo che tethI teno mULa svabhAva dekhAto nathI. jIva, karmanA bhArathI kacaDAyelo che, karmanAM vAdaLothI AvRtta che, tethI te vibhAvone vaza thaIne varte che. jaina dharmamAM mULa vAta che karmanA bhArathI mukta thaI javAnI, karma jevA vijAtIya dravyanAM vAdaLAMone vikherI nAkhavAnI. ATaluM kArya thatAM jIvAtmA svayaM paramAtmA banI jAya che. eTale ke paramAtmabhAvamAM avasthita thaI jAya che. jIvAtmA karmanA maLane kADhI nAkhI, vizuddha thaI jAya eTale tene potAnA dharmanI upalabdhi thaI jAya che. jagatanA lagabhaga badhA dharmo 52mAtmAne sRSTimAM prathama gaNe che (kAraNa ke tene sRSTino sarjaka mAnyo che.) ane tyAra pachI sRSTi ane sakaLa saMsAra. jaina mata pramANe paramAtmA kAraNa nathI paNa pariNAma che. te jIvanI vikAsayAtrAnuM aMtima caraNa che. bhagavAna eTale bhagavA ane bhagavatA eTale cetanAno pUrNa vikAsa. jIva kaniSThamAM rAce che kAraNa ke te vijAtIya dravyo (karma) arthAt pArakA sAthe joDAyelo che ane jaina dharmanuM hArda dura
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ja tenA duHkhanuM kAraNa che, badhA klezanuM kAraNa che. dharmamAM je ApaNuM potAnuM che tene ja ApaNe pAmavAnuM che. svayaMne choDIne anyane meLavavAnA badhA prayAso niSphaLa javAnA. bhalene jIva game teTalo doDe paNa te kyAMya nahi pahoMcavAno. jaina dharme tethI kyAreya AgaLa doDavAnI vAta karI nathI. paNa potAnAmAM pAchA pharavAnI vAta karI che. tethI to jaina dharmamAM pratikramaNa che. anya koI dharmamAM AvI sUkSma ane sacoTa kriyA dekhAtI nathI. sAmAyika te paNa svabhAvamAM sthiti karavAnI vAta che. anya dharmomAM dhyAna ane dhAraNA che jyAre jaina dharmamAM sAmAyika che. jene dhyAnanI paNa upara mUkI zakAya. dhyAnamAM mukhyatve AlaMbana hoya ane jyAM AlaMbana tyAM 'anya'nI (potAnA sivAyanI) vAta AvI ja gaI. sAmAyikamAM anyanI vAta nathI paNa AtmAmAM sthita thavAnI vAta che. tethI to manISIo jaina dharmane sAmAyika dharma tarIke oLakhe che. ATalAmAM to ghaNuM badhuM AvI gayuM. sAmAyika te ja dharma e vAta bahu ochA spaSTa rIte samaje che. vAstavikatAmAM sAmAyika karavAnuM na hoya paNa sAmAyikamAM rahevAnuM hoya. jaina dharme AtmA mATe 'samaya' zabda prayojyo che je sakAraNa che. sAmAyikano artha che ke samayamAM raho - AtmAmAM raho arthAt svabhAvamAM AvI jAva. ApaNe mULathI ja khoTo mArga pakaDyo che. tethI ApaNane kyAreya sukha-zAnti maLatAM nathI. ApaNane pati-patnImAM sukha lAge che, putra-parivAramAM sukha dekhAya che. gADI-vADImAM, padakIrtimAM ityAdimAM ApaNe sukha zodhIe chIe. A badhA vibhAvo che. vibhAvomAM haMmezAM anyanI upasthitinI AvazyakatA rahe che. tethI anyanA AlaMbana vinA ApaNane sukha nahi vatyu sahAvo dhammo 63
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDe. anyanuM AlaMbana eTale parAdhInatA. anya kyAreya ApaNuM na bane. te anya ja rahevAnuM. vaLI anya vyakti potAnuM 'sukha bIjA koI anya'mAM zodhatuM paNa hoya tethI A anyano saMsAra sarakato ja rahevAno. ApaNe anyanA saMbaMdho eTale ke bahAranA saMbaMdhomAM sukha mAnyuM che. mATe ApaNane aMte duHkha ja maLyuM che. anya saMbaMdha hoya ke vastu hoya paNa tenAthI je sukha maLe te kyAreka kAyamanuM na hoya. tattvanA gUDhArthamAM to zarIra paNa AtmA mATe 'anya' che. tethI to zarIra ApaNane ATaATaluM raMjADe che ane rakhaDAve che. anyamAM sukhanI kalpanA te ja bhrAnti che ane te jyAre tUTe che. tyAre du:khanA dariyA UmaTI paDe che. AtmAthI anya te badhuM vyartha che ApaNane kyAMya koI saMbaMdha ke vastu vyartha lAge ke vyartha sAbita thAya eTale ApaNe te badalavAno vicAra karIe chIe. paNa e nathI samajatA ke anya mAtra chevaTe vyartha ja nIvaDavAnuM. anyanI pokaLatA samajI laIne ApaNe 'sva'mAM AvI jaIe to sukhanAM maMDANa thaI jAya. tethI to kahe che ke jIva sAmAyikamAM anaMtanI samRddhinI jhAMkhI karI le che, ane te devonA sukhaneya AMbI jAya che. A che jaina dharma'nA dharmanI vAta. A vAta samajyA vinA dharma sAthe anusaMdhAna kevI rIte karAya ? sAcI vAta na samajavAne kA2Ne loko cAle che ghaNuM paNa pahoMce che ochuM. doDe che to sau paNa maMjila to kokane ja maLe che. bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM vatyu sahAvo dhammo' eTale ke vastuno svabhAva te ja dharma ema kahevAyuM che. jIvAtmA potAnA gahanatama svabhAvamAM AvI jAya eTale dharmamAM AvI gayo gaNAya. 4 jaina dharmanuM hArda
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhanatrayI dharma zuM che ? kone dharma kahevAya ? - e vAta upara ApaNe vicAra karyo paNa jIvAtmA potAnA svabhAvamAM Ave kevI rIte te vize je kaMI darzAvavAmAM AvyuM che tene paNa upacArathI dharma kahevAmA Ave che. ApaNI badhI dharmakriyAo ane dharmaanuSThAno mULa to AtmAnA dharmamAM UtaravA mATenAM che. jo ApaNe sAdhya vize eTale ke dharmanI mULa vAta vize spaSTa thaI gayA hoIe to ApaNI badhI dharmakriyAo, amRtakriyAo banI jAya. paNa durbhAgyanI vAta e che ke dhyeya tarapha dRSTi paNa nAkhyA vinA ApaNe dharmakriyAomAM doDyA ja karIe chIe tethI ApaNane bahu thoDAnI prApti thAya che eTale ke kevaLa zubhanI prApti thAya che. jo samajaNa sAthe A badhI kriyAo thAya to te zuddhanA gharanI banI jAya ane tenI tAkAta to kyAMya vadhI jAya. . . jaina dharme ahiMsAne dharmano AtmA gaNyo che. saMyama jaina dharmano prANa che ane tapa dharmano deha che. A traNa bAbato vize vicAraNA karatAM ApaNe svabhAvadharma sudhI pahoMcI jaIzuM. ahiMsA, saMyama ane tapamAM jaina dharma samAI jAya che. bAkI teno vistAra to ghaNo moTo che. tenI vigatomAM na jatAM, tenA pAyAmAM rahelI keTalIka bAbato u52 sUkSma vicAra karIzuM. ahiMsA, saMyama ane tapa e traNeya jIvane potAnA svabhAvamAM laI javA mATenAM amogha sAdhano che. A traNeyanuM sAdhanatrayI jai.hA.-5 65
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ sevana karato jIva chevaTe dharmamAM - svabhAvamAM AvIne Ubho rahevAno. tapa : tapa dharmano deha che kAraNa ke te bahArathI dekhAya che. jIva eka ke bIjI rIte tapathI dharmamAM UtaravAnI zarUAta kare che. tapa upara jaina dharma gahana ciMtana karyuM che. temAM cha tapane - aNazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane pratisalInatAne - bAhya tapa kahyAM che. bAhya tapathI tapanI zarUAta thAya paNa jyAre bahAra na rahetAM aMdara UtaravA mAMDe tyAre te atyaMtara banI jAya. prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane kAyotsarga atyaMtara tapa che. bAhya tapa to atyaMtara tapanI pUrvataiyArI rUpe hoya che. vAstavikatAmAM tapa jIvanI zaktine-UrjAne jagAve che. ApaNI aMdara UrjA che paNa te suSupta che - bujhAyelI che. tapa tene saMkorIne teja kare che. tapa aMtaranI jyotane prajvalita kare che ane tenA tApamAM jIvAtmA bhavobhavanAM karmone bhasmIbhUta karI nAkhe che. karmano nAza thayA vinA jIva svabhAvamAM na AvI zake. tapa e zakti che - UrjA che. tapathI utpanna thayelI zaktine je sAcavI jANe ane tene yogya dizAmAM vALI zake te ja tapano kharo lAbha meLavI zake. tapa to eka prakArano yajJa che. tapamAM bhautika zarIrane saMtApavAnI ke zoSavAnI vAta nathI paNa UrjazarIrane (tejasa dehane) samRddha karavAnI vAta che. tapathI AviSkAra pAmelI UrjAne aMtarmukha karI tene (AtmAno) svabhAvasiddha karavA mATe navAM kendro upara laI jaina dharmanuM hArda
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ javAnI hoya che jethI AtmA vibhAvamAMthI svabhAvamAM AvavA mAMDe. tapano mULa bhAva che ke huM zarIra nathI; huM sarvazaktizALI AtmA chuM. vibhAva eTale zarIra sAthe tAdAbhya. tapanuM sUtra che ke zarIra sAthenuM tAdAbhya toDI AtmA sAthe tAdAbhya sAdho. tapa, potAne potAnAmAM laI javA mATenuM amRta dvAra che. jo samajIne bhAvapUrvaka tapa thAya to te sIDI banIne sAdhakane upara laI jAya. jo tapa kevaLa dravyatA ja banI rahe eTale ke bahAra ja rahI jAya to te kevaLa kaSTa banIne thoDAka puNyanuM upArjana karI Ape. ane je te vikRta thaI jAya to te jIvane nIce pADanAruM paNa nIvaDe. tapa e sIDI che je upara laI jAya che. paNa je sIDI, upara javA mATe kAma Ave teno upayoga nIce UtaravA paNa thaI zake che. ApaNe kevo upayoga karIzuM teno AdhAra ApaNA bhAvamAnasa upara rahe che. tapa yogya rIte, bhAva sahita thayuM hoya to te AtmA ane zarIra judAM che evA bhedajJAnanuM kAraNa paNa banI rahe. je tapathI UrjAno AviSkAra na thAya, utpanna thayelI UrjA svabhAva tarapha na jatAM - sanmArge na vaLatAM vibhAvo tarapha vahI joya to te tapa niSphaLa gayuM temaja samajavuM. tapa duHkhavAdI dRSTinI nIpaja nathI paNa jo tene yogya rIte pakaDatAM na AvaDe to duHkha pakaDAI jAya ane utpanna thayelI jIvanazakti veDaphAI jAya. tapa zarIra sAtheno saMgharSa nathI. tapamAM zarIranI pAra pahoMcI javAnI vAta che eTale ke svabhAva tarapha vaLavAnI vAta che. sAdhanatrayI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyama : - saMyama tapathI AgaLanuM caraNa che. saMyama bahAra na dekhAya paNa aMtaramAM ghaTe. jyAM tapa hoya tyAM saMyama Utaryo haze tema manAya kharuM. joke tema na paNa hoya. ApaNe saMyamane moTe bhAge indriyanigraha sAthe joDI dIdho che. tenAthI AgaLa gayA to vRttionA niyamana ke nigraha sudhI gayA paNa saMyamanA hArda sudhI ghaNA ochA pahoMce che. ApaNe saMyamane ghaNuMkharuM niSedhAtmaka bhAvathI joyo che - jANyo che. saMyama eTale jANe ke nirodha, virodha, niyaMtraNa, damana ane evuM badhuM. ApaNe te vAta najara samakSa rAkhavAnI che ke jIvana niSedho upara nirbhara nathI. jIvanano piMDa vidhAyaka hoya to ja jIvana khIlI zake. jIvana kevaLa doSonA nirodhamAM samAI jatuM nathI. jIvana e guNono phelAva che te vAta ghaNIvAra ApaNe vIsarI jaIe chIe. ApaNe svabhAvamAM javA mATe saMyamane vidhAyaka svarUpe oLakhavo paDaze. Ama to saMyama eTale rokAI javuM ke rokI levuM. kaSAyo ke Avego utpanna thAya ane tene rokI laIe te saMyama to kharo paNa nIcalI kakSAno. kaSAyonA uchALA eTale vibhAvonA uchALA jyAM AvegonA uchALA ja na rahyA hoya te sAco saMyama. A saMyama UMcI kakSAno che. saMyamI potAnAmAM rokAI gayo hoya tethI saMyamI sthira hoya, zAnta hoya, svastha hoya. saMyama eTale ahaM ane mamanI sImA AvI gaI. saMyamI bahAra ochuM jIve ane bhItaramAM vadhAre jIve, tenA bAhya jaina dharmanuM hArda 68
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdho khapa pUratA ja rahe, bAkI te AtmAnA guNothI ja prasanna raheto hoya. saMyamI vyaktinA jIvanamAMthI moTe bhAge ghaTanAo vidAya thaI jAya, saMbaMdho viramI jAya kAraNa ke teNe bahAra vahI javAnI prakRtivALA vibhAvone-kaSAyone rokI lIdhA hoya che. tapa karmanI nirjarA che to saMyama e karmano saMvara che. . karma mAtra vijAtIyaM dravya che. vijAtIya dravyano saMparka jeTalo : ocho thAya teTalo saMyama vadhAre sacavAya. tapathI utpanna thayelI prANazaktine bahAra vahI jatAM rokI lenAra saMyama che. saMyama UrjAne AtmA tarapha vALe che, svabhAva tarapha laI jAya che. saMyama (AtmAnI) aMdaranI samRddhine bahAra nathI javA deto to bIjI bAju bahAranA kacarAne (karmane) jhAjho aMdara AvavA deto nathI. saMyama eka rIte tapa ane ahiMsAnI vacceno paDAva che. saMyamamAM saMtulana che, vizrAma che, svasthatA che. svabhAvamAM javAnI AgaLanI yAtrA mAnone ke lagabhaga ahIMthI zarU thAya che. je saMyama vidhAyaka bhUmi upara pAMgaryo haze tene ja phaLa besaze. niSedhanI bhoMya upara Ubhelo saMyama jhAjhuM nahi jIve ane TakI jaze to paNa khAsa kaMI siddha nahi kare. saMyamamAM niyaMtraNa uparathI lAdavAM na paDe paNa te to aMdarathI ja phalita thaI jAya. saMyama e jIvananuM saMkocana nathI paNa AtmAnA guNono phelAva che tethI te prasanna hoya. Avo saMyama maheMkato rahe. tenI to cAreya bAju suvAsa phelAya. je saMyamamAM prasannatA sAdhanatrayI 69
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ na lAge te saMyamamAM kyAMka pAyAnI kSati rahI gaI che tema mAnI levuM paDe. saMyamamAM bahAra vahetI, vibhAvo pAchaLa veDaphAtI jIvanaUrjA aMdara tarapha vaLI nita navA AvirbhAvo karatI rahe. Avo saMyama jyAM ghaTita thato hoya che tyAM jIvananI sugaMdha phelAtI hoya che. prasannatA UbharAtI hoya che. saMyama, jIvane potAnA gahanatama svabhAvanI najIka lAvavA mATenI prabaLatama sAdhanA che mATe to saMyamane dharmano prANa kahyo che. ahiMsA : AtmAnA svabhAvaprAptinA mArgamAM ahiMsA e khUba AgaLanI avasthA che. 'ahiMsA' zabda Ama to niSedhAtmaka che. sarvocca tathyane oLakhAvavA mATe 'nakAra' jeTaluM baLa 'hakAra'mAM kadAca nahi hoya. vedAMte paNa brahmane oLakhAvavA 'neti-naiti' evo ja prayoga karyo che ne ! game tema hoya, paNa ahiMsAmAM UtaravA mATe AtmAnI A avasthAne prApta karavA mATe ApaNe prathama to hiMsAne samajavI paDaze. hiMsA ghaTita thavA mATe traNa pUrvazaratonuM pAlana jarUrI banI jAya che. hiMsA jANatAM paNa thAya che ane ajANatAMya thAya che. jANatAM hiMsA karavA mATe kaSAya eTale ke rAgadveSa Avazyaka che. kaSAya vinA manuSya mAravAnA bhAvathI hiMsAmAM UtarI na zake. pazu-pakSIo saMjJAthI eTale ke insTrikTathI hiMsA Acare che. saMjJA e saghana thayelo kaSAyano ja bhAva che. paNa tyAM jIvanI mUrchA gADha hoya che. kaSAya vinA ane saMjJA vinA paNa jIva hiMsAmAM Utare che. tenuM kAraNa paNa jaina dharmanuM hArda 70
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUcha che. jema mUchamAM-nazAmAM jIvane pote zuM kare che tenuM bhAna nathI hotuM tema mUrchAne kAraNe eTale ke pramAdane kAraNe jIva, vinA prayojana bhAna vagara hiMsA karato ja rahe che. pramAda e pragADha mUchanI ja sthiti che. taduparAMta hiMsA mATe anya jIvanI upasthiti paNa jarUrI banI rahe che. A traNeya pUrvazarato - kaSAya, mUcha ane anyanI upasthiti - pUrNa thAya nahi to hiMsA na thaI zake. koI paNa jIvane mAravAnI buddhithI na mAravo te vAta sAcI, paNa ahiMsAnI A vAta ghaNI sthaLa che. ahiMsAnI avasthAmAM bIjI ghaNI sUkSma vAto rahelI che. mana, vacana, ane kAyAnA yoga vinA jIva hiMsAmAM UtarI zakato nathI. kAyado to hiMsA kRtya bane tyAre ja aparAdha gaNe jyAre jaina zAsanamAM to mAravAno bhAva thatAM ja karmanA kaoNpyuTaramAM aparAdha noMdhAI jAya. koIne paNa ApaNAM vANI-vartanathI duHkha thAya to paNa sUkSma rIte hiMsA thaI ja gaNAya. paNa jIvanI ahiMsAnI avasthAmAM to tenAthIya sUkSma vAto rahelI che. ApaNuM vyaktitva paNa koIne bAdhaka nIvaDe ke duHkhanuM kAraNa banI rahe to temAMya bhAvahiMsA to kharI ja. Akramaka vyaktitva te paNa hiMsA che tyAM sudhI bahu ochA lokoe vicAra karelo che. ahiMsA te AtmAnI bahu uccatama avasthA che, je AtmAnA svabhAvanI ghaNI najIka che. AvI ahiMsAmAM pahoMcavA mATe ApaNe zenAthI bacavAnuM che, kevI rIte bacavAnuM che te samajI levuM jarUrI che. kaSAyajanita hiMsA mukhyatve rAga-dveSanI pragaTatAne kAraNe sAdhanatrayI 71
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. ahaMkArano vistAra jeTalo vadhAre teTalI hiMsAnI saMbhAvanA vadhAre. mamakArano raNakAra jeTalo vadhAre teTalo jIva hiMsAmAM vadhAre UtaravAno. kaSAya mAtra AtmAnA vibhAvo che. kaSAya eTale rAga-dveSa ane tenA AvirbhAva samA krodha, mAna, mAyA, lobha ane tene sahAya karanArA nava nokaSAyo. kaSAyo pAtaLA paDyA vinA jIva ahiMsAnI avasthA prApta karI zakato nathI. Ama ahiMsAmAM kaSAyonuM unmelana - ukheDI nAkhavAnI vAta AvIne UbhI ja rahe che. ahiMsA AtmAnI aNamola upalabdhi che ane jeNe te prApta karavI hoya teNe kaSAyo choDavA paDe ane to ja hiMsAnI jaDa hacamace ke UkhaDe. ahiMsAmAM bIjI vAta Ave che mUchanI. jIva pramAdane vaza thaIne ajANatAM hiMsAmAM UtarI bese che. tenAthI bacavA mATe jIve jAgarUkatA sAdhavI paDe. UMghamAM karelo guno paNa guno to kahevAya ja ane rAjya te mATe daMDe. tevI rIte karmasattA, mUcchamAM thayela hiMsAne paNa mApha karatI nathI. hA, kadAca teno daMDa ocho hoya. AtmAnI jAgarUkatA eTale vivekanuM akhaMDa jAgaraNa. A to covIseya kalAkanI DyUTI thaI gaI. bhagavAna mahAvIra UMghamAMya paDakhuM badalatA nahi kAraNa ke ajANatAM kyAMka koI jIva kacaDAI mare. dezanAmAM bhagavAna gaNadhara gautama svAmIne vAraMvAra kahe che ke "samaya goyuM mA pamAyae" - te mUrchAthI-mohathI sAvadha rahevAnA saMdarbhamAM che. he gautama ! tuM kSaNanoya pramAda na karIza teno gUDhArtha e che ke eka paNa evI kSaNa na hoya ke jyAM tuM sAvadha na hoya ke jAgarUka na hoya. AtmA prati jAgrata thaI gayelo jaina dharmanuM hArda
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva kyAreya pramAda karato nathI ke bedhyAna raheto nathI. Ama ahiMsAmAM UtaravA mATe jAgarUkatA anivArya banI rahe che. have bAkI rahI anyanI upasthitinI vAta. saMsAra to anya jIvothI khIcokhIca bharelo che. anyanI upasthiti na hoya tevuM to bane ja nahi. to pachI sAdhavAnuM zuM? sAdhavAno che samabhAva. jIva mAtra mArA jevo ja jIva che ane tene mArI jema sukha-duHkhanuM saMvedana thAya che. anya jIvanuM saMvedana paNa potAnuM saMvedana banI jAya te samabhAva. Avo samabhAva je jIvamAM jAgyo hoya tene hiMsAthI bacavA koI prayAsa na karavo paDe. vinA AyAse svabhAvathI ja tene ahiMsAnI upalabdhi thaI hoya. sarva jIvo pratye samabhAva te AtmAnI bahu UMcI avasthA che. AtmAnI lagabhaga pUrNa zuddhi thaI hoya tenA ja dilamAM Avo samabhAva hoya. jeTalI zuddhi vadhAre teTalo samabhAva vadhAre. AtmAnI zuddhi eTale kaSAyonAM vAdaLonuM visarjana, vijAtIya dravyakarmathI mukti. samabhAva te svabhAvamAM javA mATenuM chelluM dvAra che. maMjila jema jema najIka AvatI jAya tema tema jIva samabhAvamAM AvavA lAge. Ama ahiMsA AtmAnI bhAvadazA che ke je AtmAnA svabhAvanI ghaNI najIka che. tyAM AtmAnI zuddhi ghaNI thaI gaI hoya che tethI karma paNa AchAMpAtaLAM thaI gayAM hoya che. - ahIM ApaNe je carcA karI che te ahiMsAnI bhAvadazAne lakSamAM rAkhIne savizeSa karI che tethI koI rakhe ahiMsAnI sthULa vAtonuM ke jayaNAnuM alpa mUlya AMke ! sAdhanatrayI 93
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnI AvI uccatama bhAvadazA ke je paramAtma avasthAnI khUba najIka che, te ahiMsAthI ghaTita thAya che tethI to jaina zAsane ahiMsAne parama dharma kahyo che. bhagavAne uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke je ahiMsA, saMyama ane tapa svarUpanA dharmanuM AcaraNa kare che tene devo paNa name che. "vatyu sahAvo dhamo' kahIne bhagavAne dharmano marma samajAvyo. aMhiMsA, saMyama ane tapane dharma gaNAvI bhagavAne dharmanAM traNa Avazyaka aMgonuM mahattva darzAvyuM. Ama ApaNe dharmane sAdhya tarIke samajyA ane dharmanA Avazyaka aMga tarIke ahiMsA, saMyama ane tapa vize dharmanI sAdhana tarIke paNa vicAraNA karI. 74 jaina dharmanuM hArda
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmasAra jaina dharmanI AkhI gUMthaNI karmane lakSamAM rAkhIne thayelI che. karma eTale saMsAra ane karmavihIna avasthA te mokSa, A jaina dharmanI pAyAnI vAta che. jIve jo mokSa prApta karavo hoya to karmarahita thavuM paDe. jo karmarahita thavuM hoya to karma, jIvane kema lAge, kyAre lAge, kevI rIte te teno prabhAva batAve, kevI rIte tenAthI mukta thaI zakAya - te badhI vAto samajavI paDe. karma eka vijJAna che ane eka saMpUrNa viSaya che. tethI meM tene samajAvavA 'karmavAdanAM rahasyo' nAmanuM pustaka lakhyuM che. jaina tattvaviSayaka A pustakamAM karmavAdane na samAvuM to A pustaka apUrNa gaNAya tethI tenI keTalIka mahattvanI bAbatone ja ahIM lIdhI che. - ra joke atyAre ApaNA hAthamAM je pustaka che tenAM anya prakaraNo ane khAsa karIne AdhArazilA ane 'AtmAthI paramAtmA'mAM karma vize ghaNI carcA karelI che. A baMnenI carcAmAM 'karma' ja kendrasthAne raheluM che. to paNa vAcakanI sugamatA khAtara ahIM huM karmasAra ApuM chuM. saMsAramAM jIva ane karma ekameka thaIne rahelAM che. jIva duHkhI che, parAdhIna che kAraNa ke tene karmano saMga che. jo te koI rIte karmathI aLago thaI jAya to teno mokSa thaI jAya. paNa sadaMtara karmavihIna thavAnuM jIva mATe muzkela banI jAya che. kAraNa ke jIva paLepaLa navAM navAM karmonuM upArjana kare che. bIjI bAju keTalAMya karmo udayamAM AvI teno prabhAva karmasAra 75
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ batAvIne jIva uparathI khasI jAya che. Ama eka viSacakra UbhuM thayeluM che. karmanA A cakravyuhamAMthI bahAra nIkaLavAnuM jIva mATe ati-ati muzkela che paNa te azakya nathI. jo jIve karmanI cuMgAlamAMthI chUTI javuM hoya to teNe navAM navAM karmo na bAMdhavAM joIe athavA to alpa pramANamAM bAMdhavA joIe ane potAnI pAse anargaLa karmano je sToka che tene khAlI karatAM rahevuM joIe. A che karmanA saMvara ane karmanI - nirjarAnI vAta. ATalAmAM to ghaNuM badhuM AvI gayuM. ApaNe navAM AvatAM karmane rokavA hoya to karma kevI rIte baMdhAya che te vAta samajavI paDaze. jIva potAnA rAgadveSane kAraNe vAtAvaraNamAMthI evA paramANuo satata grahaNa karato rahe che je jIva sAthe otaprota thaIne karma banI jAya che. karmamAM rUpAMtara thayelA paramANuomAM anargaLa zakti hoya che. Ama jIva karmanI nAgacUDamAM phasAyelo ja rahe che. jIva jyAre karma bAMdhe che tyAre ja te karma kyAre udayamAM Avaze (sthitibaMdha), keTalA pramANamAM jIve karmajanya paramANuo grahaNa karyA che (pradezabaMdha), teno kevA prakArano prabhAva raheze (prakRtibaMdha), keTalA vegathI-phorsathI karma udayamAM Avaze (rasabaMdha) vagere nakkI thaI jAya che. karmanuM vibhAgIkaraNa svayaM thaI jAya che. tenI noMdha rAkhavA ke phALavaNI karavA koI citraguptanI jarUra nathI rahetI. ApaNe tyAM karma e koI saMskAra nathI. karma e padArtha che - pudgala che. koIe paNa karmane ApaNI rIte pudgala gapyuM nathI ane A ja to jaina dharmanI viziSTa dena che. jaina dharmanuM hArda
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ have ApaNe vicAra karIe ke karma, jIva uparathI khase kevI rIte ? karma be rIte jIvano saMga choDe che. eka to karma jyAre udayamAM Ave tyAre teno sAro-mATho prabhAva batAvIne te jIvathI alaga thaI jAya che. bIjI paNa eka viziSTa rIta che ke jemAM karma potAno prabhAva na batAvI zake ane udayamAM AvIne te jIvathI alaga thaI jAya ke tene alaga thaI javuM paDe. pahelI rItane vipAkodaya kahe che jyAre bIjI rItane pradezodaya kahe che. karmanI jIvathI alaga thaI javAnI prakriyAne nirjarA kahe che. jIva jAte sabhAnatApUrvaka kaMI na kare to paNa samayasara aneka karmo udayamAM AvatAM jAya ane AtmAthI alaga thatAM rahe tene akAma nirjarA kahe che. paNa jyAre sabhAnatApUrvaka karmane khaseDavA mATe kaMI prayAsa kare, kaMI vidhi-vidhAna ke anuSThAna kare ane tene pariNAme karmanA thokethoka AtmA uparathI khasI jAya tene sakAma nirjarA kahe che. jIva jyAre karmane AvatAM sadaMtara rokI le ane potAnA sAthamAM rahelAM badhAM ja karma khaMkherI nAkhe tyAre te bilakula zuddha svarUpamAM AvI jAya che ane AtmA soLe kaLAe prakAzI UThe che. ahIM AtmA paramAtmA thaI jAya che. karmanI nirjarAnI vAta to samajyA paNa haju karmanA saMvara vize thoDoka vadhAre vicAra karavo paDaze. saMvara AtmAnI jAgRti ane viziSTa prayAsa mAgI le che. nirjarA to jANatAM ke ajANatAM sadhAI zake paNa saMvara sAdhavA sabhAnatApUrvaka prayAsa karavo paDe che. karmasAra 77
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgaLa upara ApaNe joI gayA ke jIva, rAga ane vaiSane lIdhe karmanuM upArjana kare che. A mULa vAta che. paNa tenI sAthe bIjI paNa keTalIka mahattvanI AnuSaMgika bAbato rahelI che. kaSAya arthAt rAga-dveSa karmabaMdhanuM mULa kAraNa che paNa tenI sAthe rahelAM mithyAtva, avirati ane yoga tenAM sahAyaka kAraNo che. mana, vacana ane kAyAnI pravRtti te yoga kahevAya che. kaSAya e jIvano pariNAma che - bhAva che paNa yoga vinA jIva vAtAvaraNamAMthI paraMmANuo grahaNa na karI zake. eTale jeno alpa yoga te alpa pramANamAM paramANuo grahaNa kare ane pariNAme te ochAM karma bAMdhe. virati eTale saMyama. je jIva aviratimAM hoya tenA bhAvono vistAra ghaNo moTo hoya. vaLI tenA yoga paNa vyApaka hoya tethI te thoke thoka karma bAMdhe. mithyAtva eTale sArA-narasAnA vivekano abhAva. jenAmAM A vivika nathI tenAM to badhAM dvAra karmane AvavA mATe khullAM ja che. jIvane jyAre saMvaramAM AvavuM hoya tyAre te yogane alpa kare che. saMyamamAM AvI jAya che ane A badhuM mithyAtvanA khasyA vinA jIva karavA mATe tatpara ja thato nathI. A thaI saMvaranI vAta. ahIM sudhI AvI pahoMcyA chIe to bIjI be vAta paNa karI laIe. karma be prakAranAM gaNAya che. je karmanI asarathI jIvane sukhada saMvedana rahe te puNyakarma. je karmanA prabhAvathI jIvane duHkha lAge te pApakarma jIva Rju hRdayano hoya, paropakArI hoya, dharmapriya hoya, paramArthI hoya to te puNyakarmano vadhAre baMdha kare. jo jIva svArthI hoya, kapaTI hoya, krUra hoya, hiMsA 78 - jaina dharmanuM hArda
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ karanAro hoya - ema kaniSTha bhAvomAM rAcanAro hoya to te pApakarma vadhAre bAMdhe. sAmAnya rIte loko pApakarmane to choDavA jevuM gaNe che. paNa jaina dharme eka viziSTa vAta karI ke puNyakarma paNa chevaTe choDavA jevuM che. bhale zarUAtamAM jIva puNyakarmanI sahAyathI pApakarma choDato rahe paNa pachI zuddha svarUpamAM AvavA mATe puNyakarma paNa varSa che. karmanI savistara carcA karavAno to ahIM avakAza nathI - chatAMya ahIM meM teno sArabhAga to ApI dIdho che. taduparAMta karmanI bIjI keTalIka mahattvanI bAbatono paNa ahIM ullekha karI levAnuM mane ThIka lAge che. jaina dharmamAM karma eTale kriyA ekalI ja nahi. mana, vacana, ane kAyAnA koI paNa yogathI ke traNeyanA yogathI jIva je kaMI kare te badhuM karma ja thaI gayuM. rAjaya ke samAja to kriyAne karma gaNe che paNa karmasattAmAM to vacana nIkaLyuM ke manano bhAva thayo tyAM karma to thaI gayuM ja. jIva je svarUpe karma bAMdhe che te svarUpe karma bhAgye ja udayamAM Ave che. kAraNa ke karmano udaya thatAM pahelAM jIvanI bhAvadazA-pravRtti vagere haMmezAM palaTAtAM rahe che jene kAraNe baMdhAyela karmamAM pheraphAro thaI jAya che. vaLI karmane udayamAM AvatAM bhavonA bhavo lAge che. ahIM ApaNe AjanA pApIne ke duSTane sukhI ane samRddha joIe ke puNya pravRtti karatA dharmI mANasane duHkhamAM sabaDato joIe to vimAsaNamAM paDavuM nahi. kAraNa ke te samaye e AgaLanA koI bhavanuM karma bhogavato hoya che. loko karmanA udayanI gati-vidhithI pUrA jANakAra karmasAra
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ na hovAthI AvuM badhuM joIne mUMjhAI jAya che ane ghaNIvAra karmamAMthI (dharmamAMthI) temanI zraddhA DagamagI jAya che. - karma vipAkathI paNa udayamAM Ave ane pradezathI paNa udayamAM Ave. vipAthI udayamAM AvelA karmano prabhAva vartAya, jyAre pradezathI udayamAM AvelA karmano udaya na vartAya kAraNa ke te prabhAva batAvyA vinA AtmAthI alaga thaI jAya che. jJAnI ke sabaLa ArAdhaka ghaNAM karmo pradezathI udayamAM lAvIne . potAnAthI aLagAM karI de che. karma vahelA udayamAM lAvI zakAya, teno udaya pAcho paNa dhakelI zakAya (apavAda udayAvalikAmAM pravezeluM karma), karmane lAMbuM-TUMkuM paNa karI zakAya, sajAtIya karmamAM bheLaseLa paNa karI zakAya. jenAthI sArAmAThAM karmanI asaro vattA-ochI vartAya. karmanA baLamAM eTale ke rasanI tIkSNatAmAM paNa vadhaghaTa karI zakAya. A badhAM karmane lAgatAM karaNo kahevAya che. karmabaMdhanAM kAraNomAM mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga che. mithyAtva eTale vastunuM viparIta bhAna; avirati eTale saMyamano abhAva, kaSAya eTale rAga ane dveSa; yoga eTale mana-vacana-kAyAnuM pravartana. karma kyAreya nimitta lIdhA vinA udayamAM nathI AvatuM. karmanA udaya mATenAM pAMca nimitto che : dravya, kSetra, kALa, bhava ane bhAva. prabaLa karmano udaya AvI pahoMcyo hoya to te nimittane ghasaDI lAve paNa te nimitta to le ja. karmanA anubaMdhanI jaina dharme je vAta karI che tevI to anya koI dharma karI nathI lAgatI. karmano baMdha thayA pachI jaina dharmanuM hArda 8O
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ te karma aMge jIvanA manamAM je bhAva thAya che tenI karmanA baMdha upara ghaNI asara paDe che. karma thayA pachI, teno baMdha paDyA pachI jIva AnaMdamAM AvI jAya ane te bhAva ghUMTyA kare to te karmanA baMdha gADha thaI jAya. karma thayA pachI jIva jo pazcAttApa kare ane manamAM te bhAva ghUMTAyA kare to jIvano karmabaMdha zithila thaI jAya. mATe puNyakarma sArAM karma karIne tenI anumodanA karavAnuM ane pApakarma-khoTAM karma thaI gayA pachI pastAvo karavAnuM jaina dharmamAM vidhAna che. jaina dharme to baMdha karatAM anubaMdhane ghaNo mahattvano gaNyo che. karma e vAstavikatAmAM jaDa padArthanA atisUkSma paramANu che. paNa jaDamAM ghaNI tAkAta hoya che. aNuzakti e jaDa zakti che. karma jene lAge che ke lAgeluM hoya che te jIva eTale caitanya sattA che. jaDa zaktizALI che paNa caitanya jo jAge to tenI pAse anargaLa zakti che jenAthI te jaDa evI karmasattAne haThAvI zake. ApaNe karmanI zaraNAgati nathI svIkAravAnI paNa karma sAthe saMgharSa karI teno parAbhava karavAno che. - tene jItavAnAM che tethI to jaina dharma, jinono mArga kahevAya che. saMsAramAM jaDa ane cetana ema kevaLa be ja sattAonuM astitva nathI. kALa, svabhAva, bhavitavyatA, pUrvakRta karma ane puruSArtha (caitanya) e pAMca prabaLa mahAsattAono saMsAra che. emAMnI prathama traNa sAme ApaNuM kaMI na nIpaje. paNa te traNa sattAo ApaNA sukhanI ADe paNa nathI AvatI. ApaNe sIdhI nisbata che te karmasattA sAthe. ApaNo saMgharSa karmasAra jai.hA.-6 81
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmasattA sAthe che. saMsAramAM je kaMI thAya che te karmane kAraNe thAya che tema na mAnavuM. koI paNa ghaTanA ghaTe te mATe karmathI vibhinna evI cAra sattAo paNa vyaktigata rIte ke sAmUhika rIte javAbadAra hoI zake. A pAMca mahAsattAono samavAya kahevAya che. A pAMcanA sahayoga vinA koI ghaTanA ghaTatI nathI paNa temAM mukhya koNa banI rahe che ane gauNa koNa che te jovAnuM hoya che ane je vAta ApaNA hAthanI hoya te saMbhALI levAnI hoya che. A che karmavijJAnanI gahana vAto - karmanAM rahasyo. karmavAda e svataMtra viSaya che. jaina dharmamAM pAyAthI mAMDIne zikhara sudhI karmanI ja vAta che. pAyAmAM jIva ane karma otaprota thaIne paDyAnI vAta che. jema jema jIva UMce caDato jAya che, tema tema karma khasatAM jAya. pachI navAM karma ochAM Ave ane je Ave te moTe bhAge zubha karma ja hoya. zikhara eTale to siddhazilA AvI gaI jyAM jIva sakala karmono kSaya karIne zuddha-buddha svarUpe potAnA svabhAvamAM - anaMta AnaMdamAM zAzvatakALa mATe sthita thaI jAya. tyAra pachI jIva kadIya saMsAramAM pAcho na Ave. 82 jaina dharmanuM hArda
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 | sajagatA ane sAdhanA | bhagavAna mahAvIranI dharmaprarUpaNAnI viziSTatA che ke nAnI dekhAtI dharmakriyAomAM temaNe samasta ArAdhanA utArI dIdhI hoya che. AvI eka mahattvanI vAta che - pravacana mAtA. pravacana mAtA eTale pAMca samiti ane traNa gupti. Ama joIe to badhA jaino tenAthI mAhitagAra che paNa moTA bhAganA jeno ema mAne che ke samiti ane gupti kevaLa sAdhu-sAdhvIo mATeno ke pauSadhamAM zrAvakoe pALavA mATeno AcAra che. tethI sAdhu-sAdhvI jyAre gocarI ItyAdi mATe Ave-jAya tyAre zrAvako temanI samiti sacavAya eTaluM dhyAna rAkhe che. vAstavikatAmAM pravacana mAtA sAdhu ane zrAvaka mAtra mATe ArAdhanAnuM aNamola sUtra che. te eTale sudhI ke tattvajJAnamAM UMDo na Utaryo hoya tevo koI paNa bhadrika jIva bhAvapUrvaka A samiti ane guptinuM pAlana kare to te ArAdhanAmArgamAM keTaloya AgaLa nIkaLI jAya. pAMca samiti ane traNa guNine mAtA kahe che te vAta ghaNI sUcaka che. jema mAtA potAnA bALakanI saMpUrNa saMbhALa rAkhI, tenuM hita jaLavI tene AgaLa vadhAre tema A samiti ane gupta sAdhakanA hitanuM rakSaNa karI tene saMbhALapUrvaka dharmamArgamAM AgaLa laI jAya che. tethI samiti ke guptinuM saheja paNa ochuM mUlya koI na ke. - jaina dharma karmanI ghaNI vAta karI. tenA upara UMDuM ciMtana karyuM. ane karmane toDavAnI - naSTa karavAnI vAta karI. paNa sAthe sAthe teNe kartA upara paNa dhyAna rAkhavAnI vAta karI sajagatA ane sAdhanA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ che je ghaNAnI najara bahAra rahI jAya che athavA joIe teTaluM dhyAna tenA upara apAtuM nathI. kartA vinA karma thatuM nathI. jo kartA sAvadha hoya sajAga hoya to karmane rokAyA vagara ke khasyA vinA chUTako thato nathI. simita ane guptimAM kartA upara dhyAna rAkhI, kartAne kendramAM rAkhI sAdhanAnI vAta karavAmAM AvI che. kartA jo hozamAM haze to kRtya yogya ja thaze ane karmabaMdha alpa thavAno. pAMca samiti vidhAyaka che jyAre traNa gupti niSedhAtmaka che A vAta dhyAnapAtra che. samitimAM jAgarUka rahevA upara jora che. guptinuM svarUpa niSedhAtmaka che paNa vAstavikatAmAM te khUba sakriya ArAdhanA che. temAM bahArathI niSkriya rahevAnI vAta dekhAya che paNa vAta tyAM pUrI thatI nathI. bahArathI niSkriya thaIne pachI emAM aMdara UtaravAnI vAta che. bahArathI sImita kriyA paNa aMdarathI teja sakriyatA. -- sAdhanAnA prathama caraNamAM samiti che. tenA hArdamAM che ke badhuM hozapUrvaka karo, jAgRtimAM raho. ApaNe samiti eTale jayaNA ke dhyAnapUrvakano vyavahAra e rIte vadhAre samajIe chIe. paNa temAM mULa vAta che jAgarUkatAnI, hoza vinA kriyAnI jayaNA saMbhave nahi athavA to ApaNe jayaNAne ja jAgarUkatAno paryAya samajavo joIe. pahelI samiti iryA samiti che. eTale ke je kaMI halanacalana karo te hozapUrvaka karo. te daramyAna koI paNa nAnAmoTA jIvanI virAdhanA na thAya ke kadarthanA na thAya te vAta to temAM AvI ja jAya. paNa tenAthI kaMI vadhAre temAM che 84 jaina dharmanuM hArda
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane te che jAgarUkatAnI vAta. ApaNe prayojana vinA keTaluM badhuM halana-calana karatA hoIe chIe ? kAraNa ke ApaNe sajAga nathI. ApaNe pramAdamAM ja keTaluM badhuM karyA karIe chIe ? ane tenAthI akAraNa ApaNI moMghAmUlI jIvanaUrjAno vyaya karI nAkhIe chIe. vaLI pramAda paNa karmabaMdhanuM eka sabaLa kAraNa che. iryA samitinuM sUtra che ke hozamAM raho ane jarUra vagara koI halana-calana paNa karazo nahi. ApaNane jIvanamAM navarAza nathI maLatI kAraNa ke ApaNe akAraNa keTalIya pravRttimAM vyasta rahIe chIe. vaLI je kaMI karIe chIe te vakhate ApaNe pUratA sajAga paNa hotA nathI. irSA samiti alpa karmabaMdhanuM kAraNa bane che. je hiMsAthI jIvane bacAvI le che eTaluM ja nahi, paNa jIvanaUrjAnuM paNa jatana kare che. bIjI samiti che bhASA samiti. bhagavAna mahAvIra sAdhanAkALamAM bAra varSa mauna rahyA. jaina dharme maunane to moTI ArAdhanA gaNI che. jaina dharmamAM sAdhu mATe 'muni' zabdano prayoga thAya che je sahetuka che. zabdanA sahayoga vinA vicAra cAlI zakato nathI. vicAra e caMcaLatA che. bhASA vinA tame bahAranA jagata sAthe saMbaMdha bAMdhI zakatA nathI. bhASA e setu che. bhASA rokI lo eTale tamArA badhA saMbaMdho rokAI jaze, saMsAra sImita banI jaze. bhASA rokAya pachI bAkI zuM rahe ? kevaLa anubhUti. jaina dharma anubhUtinA AdhAre Ubho che. kevalI pannato dhammo - e vAkyano sUcitArtha che ke kevaLIne je anubhUti thaI ane tene AdhAre temaNe je sajagatA ane sAdhanA 85
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAkhyuM te dharma, nahi ke AgaLanA veda-purANo vAMcIne ke zrutanA AdhAre temaNe dharma kahyo. A che bhASA samitinuM hArda. - bAkI vyavahAramAM to bhASA samitino artha sAmAnya rIte eTalo ja thAya che ke Avazyaka hoya eTaluM ja bolavuM. je kaMI bolIe te vivekapUrNa ane vinayapUrvakanuM hoya. vaLI bhASA paNa madhura hovI joIe. koI paNa jIvane duHkha thAya ke hAni pahoMce tevI bhASA paNa na bolavI joIe. A vAto mahattvanI che paNa bhASAno saMyama, maunanI ArAdhanA ane anubhUtino AdhAra A samitinI sUkSma bAbato che. trIjI che eSaNA samiti. ApaNe sAmAnya rIte teno artha karIe chIe ke vastuo levA-mUkatAM koI jIvanI virAdhanA na thAya teno khyAla rAkhavo. mAlikanI saMmati vinA koI paNa vastu levI nahi. ApaNe A vAtanI sAme kaMI kahevAnuM nathI paNa A vAtane ahIM aTakAvI devAnI nathI. eSaNA eTale tRSNA. tRSNAnuM sAmrAjaya ghaNuM moTuM che. game teTaluM gharamAM bharo paNa roja kaMI khUTatuM ne khUTatuM lAgavAnuM. sauthI moTI tRSNA che jIveSaNA. jIveSaNA jevI koI eSaNA nathI, IcchA nathI. bephAma banelI ke niyaMtraNa vinAnI jIveSaNA vAsanA banI jAya che ane tenI pUrti karavAmAM ApaNuM jIvana vahI jAya che. eSaNAnI pUrti karavA pAchaLa ApaNe jIvananI amUlya UrjA veDaphI nAkhIe chIe ane pachI daridra banI jaIe chIe. eSaNA ApaNane doDAve che. ApaNA moTA bhAganuM jIvana bhoganAM sAdhano ekaThAM karavAmAM vItI jAya che. vAstavikatAmAM jIvavA mATe ApaNe ATalI bhAgamU-bhAga 86 jaina dharmanuM hArda
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAnI jarUra ja nathI hotI. ApaNe eSaNAnA doDAvyA doDyA karIe chIe ane eTaluM badhuM bheguM karIe chIe ke jenI ApaNane kaMI jarUra ja nathI hotI. mATe eSaNAne roko - sImita karo. jeNe eSaNA sAcavI lIdhI - maryAdita karI lIdhI teno saMsAra paNa sImita thaI javAno. tyAra pachI cothI Ave che AdAna nikSepanI samiti nikSepaNA samiti. jIvana mATe cIjonI jarUra to paDe che paNa levA-mUkavAmAM hoza rAkho. eTale ke temAM vastu letAMmUkatAM jIvane jALavavAnI vAta to kharI ja paNa mULa vAta che jIvana mATe anivArya hoya teTalI ja vastuo levAnI. khapa jeTaluM ja lo. ApaNe gharamAM evuM to keTaluMya vasAvyuM che ke jeno ApaNane bilakula khapa hato nahi. ApaNe dekhAdekhI keTaluMya lIdhuM che to keTalIya vastu vecanArAoe siphatapUrvaka ApaNane padharAvI che. vecanArAo ApaNI vAsanAone uttejita karIne ApaNane keTalIya vastuo bheLavI gayA che. pApanA alpa paNa vyApAra vinA dhananuM upArjana thaI zakatuM nathI. AvA amUlya dhanane vahAvIne ApaNe ghaNI badhI vastuo - moTA bhAganI kacarA jevI nirarthaka bhegI karI che. AdAnanI pAchaLa levAnI - bheguM karavAnI vRtti che. tene maryAdita rAkhavAmAM AdAna nikSepaNA samiti AvI jAya che. AdAna eTale levuM ane nikSepa eTale mUkavuM. jIvananA nibhAva mATe vakhatovakhata aneka vastuo levI paDe che ane keTalIya vastuo ahIM-tahIM mUkavI paDe che. vastuo levAmUkavAmAM koI paNa jIvanI hiMsA na thAya ke tene pIDA na sajagatA ane sAdhanA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya e vAta to A samitinI aMtargata AvI ja jAya che. paNa eTalA pUratI A samiti maryAdita nathI. jIvana mATe Avazyaka hoya eTalI vastuonuM saMpAdana karavuM ane je kaMI saMpanna thayuM hoya teno vivekapUrvaka savyaya karavo te A samitinI sUkSma vAta che. chellI pAMcamI samiti che utsarga aMgenI nihAra vizenI. AmAM maLa paraThavAnI ekalI sthULa kriyA ja samajavAnI nathI. ApaNI pAMceya indriyo satata nihAra karI rahI hoya che. ApaNe satata AhAra laIe chIe. AhAra bahArathI Ave che. bahArathI ja Ave che tene bahAra kADhavuM ja paDe che. zvAsa bahAra nIkaLe che, zabda bahAra paDe che, annajaLa aMdara gayA pachI kacaro thaIne maLarUpe bahAra paDe che. tema je joyuM, je sAMbhaLyuM je khAvuM-pIdhuM, je suMbuM ane je sparzasukha mANyuM te bahAra AvyA vinA rahetuM ja nathI. A badhuM bahAra mUkatI vakhate koIne paNa pIDA na thAya, koIneya hAni na thAya te rIte bahAra mUko. ApaNA sparzamAM paNa ApaNI UrjA bahAra vahe che. koInI sAthe hAtha milAvyo paNa manamAM aMdara durbhAva rAkhyo to te UrjA paNa sAmI vyaktine kSubdha karI mUkaze. tamArI najara paNa koIne vIMdhI nAkhaze ke koIne pIDA karaze. tamAro zvAsa-ucchavAsa paNa koIne takalIpha Apaze. tamAro koI paNa nihAra, koI paNa prakArano maLa koI jIvane hAni na kare eTalI ja vAta A samitimAM nathI. paNa koIneya tamAro nihAra azubhamAM joDanAra na bane, azuddhi na karI de teno khyAla rAkhavAnI vAta mahattvanI che. ApaNI pAMceya jaina dharmanuM hArda ' ,
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ indriyo satata kaMI bahAra kADhyA ja kare che. pAMceya indriyo dvArA tamArI UrjA satata bahAra vahe che. ApaNI vAsanA, ApaNI hiMsA ApaNA pratyeka utsargamAM nIkaLe che. tethI tene UkharabhUmimAM bhaMDArI do jethI teno vistAra na vadhe ane koIne paNa te zArIrika, mAnasika ke bhAvanAtmaka rIte duHkhanuM kAraNa na bane. jayaNA eTale koIpaNa jIvanI virAdhanA na thAya, koI paNa jIvane duHkha na thAya - te samitino deha che. paNa koI jIva tamArA nimitte, tamArA astitvane kAraNe azubhamAM na pravarte, azuddhamAM na joDAya, tenA AtmAnuM ahita na thAya te vAta pAMca samitinuM hArda che. traNa gupti H guNi eTale gopavavuM-saMkocavuM. jaina dharmamAM traNa guptinI vAta karavAmAM AvI che. je A traNa gupti sAdhI le te sAdhanApatha upara keTaloya AgaLa vadhI jAya che. guNine saraLa na mAnazo. jaina dharma e saMyama dharma che ane saMyama eTale guptinI ArAdhanA. guNio traNa gaNAvI che : manogupti, vacanagupti ane kAyagupti. mana haMmezAM kUdakA mAre che. ghaDImAM mana bhAvimAM bhUsako mAre che to ghaDImAM te bhUtakALane phaMphosI nAkhe che. paNa jayAM UbhuM che te vartamAnamAM mana bahu ochuM rahe che. vartamAna e satya che. bhAvi to Aveya kharuM ane na paNa Ave. bhUtakALa to gayo. temAMthI bodha laI lIdho hoya to pachI tenuM mUlya khAlI khokhAthI kaMI vadhAre nathI. manoguptinuM sUtra che vartamAnane pakaDo - vartamAnamAM jIvo eTale ke samayamAM sajagatA ane sAdhanA 89
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt AtmAmAM avasthita thaI jAva. sAmAyika e manoguptinuM carama zikhara che. Ama joIe to saMsAra * manano ja vistAra che. mana jyAre potAnAmAM rokAI jAya eTale sAmAyika ghaTe. sAmAyikamAM adbhuta AnaMdanI jhAMkhI thaI jAya che. na vacanagupti eTale vANIne gopavo. bolavAnuM baMdha karyuM eTale vacanagupti thaI gaI ema na mAnazo. tenAthI to vacanaguptinI zarUAta thAya che. ApaNe bolIe chIe zA mATe? anya sAthe saMbaMdhamAM UtaravA mATe ApaNe vANIno vyavahAra karIe chIe, paNa potAnI sAthe saMbaMdha sthApita karavA mATe vANInI jarUra nathI paDatI. zabda setu che je dvArA ApaNe bIjA sudhI pahoMcI zakIe chIe. bhagavAne sAdhanAkALamAM te setuno ochAmAM ocho upayoga karyo che eTale ke anya sAthe bhAgye ja saMbaMdha joDyA che. sADA bAra varSa daramiyAna teo mAMDa be-cAra vakhata bolyA che. mahAvIranI sAdhanAno marma maunamAM rahyo che. vacanagupti potAnAmAM rahevA mATe che. vacana na rahyuM eTale zabda gayo. zabda vinA vicAra kyAMthI Ave ? zabdanA paga upara vicAra cAlato rahe che. zabda to saMbaMdhono setu che. comAsAmAM nadI-nALAM uparanA pulo tUTI jAya eTale mANasane ghara-gAmamAM ja rahevuM paDe, kayAMya bahAra na jaI zakAya. tema vacanagupti thatAM jIvanuM badhuM nirgamana aTakI jAya che, bahAra javAnuM baMdha thaI jAya che. pachI te potAnA gharamAM ja - potAnAmAM ja sthiratA kare che. A che A vacanaguptinuM rahasya. vacanagupti eTale vAstavikatAmAM zabdano vilaya. aMtaramAM zabda raheze tyAMsudhI vicAra raheze. zabda sAtha jaina dharmanuM hArda 90
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahi Ape to vicAra nahi cAle. aMtaramAM zabda jIvita haze to mANasa ceSTAthI paNa bahAranA jagata sAthe saMbaMdha sthApita karI leze. vacanaguptinI sAdhanA jema jema AgaLa vadhatI jAya tema tema zabda chUTato jAya. zabda saMpUrNatayA sarI jAya pachI bAkI rahe kevaLa AtmAnI sthiti - astitvano AnaMda. A che vacanaguptino marma. kAyaguptimAM kAyAno vyavahAra zakya eTalo rokI levAno che. ApaNe joIe chIe eTalo ja kAyAno vistAra nathI. kAyA karatAM kAyAno vistAra ghaNo moTo che. kAyAno sthULa vistAra eTale kAyAnuM sAmAnya halana-calana, UTha-besa ityAdi. jene rokavAmAM Ave tene upacArathI kAyagupti kahevAmAM Ave che. paNa A to sthULa vAta che. baMgalA, gADI, vADI, vepAravaNaja, dhaMdhA-rojagAra, kIrti-AbarU A badhuM eka rIte kAyAno ja vistAra che. kAyAno sUkSma phelAva A badhAMne potAnI aMda2 AvarI le che. putra-parivAra paNa kAyAno ja vistAra che. kAyA na hoya tyAM parivAra kyAM rahyo ? pati-patnI, putra, putrI, putravadhU, jamAI, pautro, are ! mitro ane duzmano sudhdhAM kAyAno ja vistAra che. kAyagupti eTale kAyAne saMkoco, kAyAno vistAra TUMkAvo. eka Asane besIne ApaNe kAyAne sthira rAkhI zakatA nathI tyAM A to kAyAno vistAra gopavavAnI - TUMkAvavAnI sAdhanA che. - manogupti, vacanagupti ane kAyagupti potAnAmAM AvI javAnI ane temAM sthira thaI javAnI sAdhanA che. samiti sAvadhAnInuM - sajagatAnuM sUtra che, to gupti AtmAmAM UtaravAno sajagatA ane sAdhanA 91
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArga che. guptimAM kevaLa kriyAno saMyama nathI, paNa jIvanazaktinuM dizAparivartana che e vAta dhyAnamAM rAkhavA jevI che. guptimAM bahAra vahetI UrjAne rokIne aMdara tarapha vALavAnI vAta che. karmanI bhASAmAM kahIe to samiti pramukhatayA saMvaranI sAdhanA che to gupti mahad aMze nirjarAnI prakriyA che. sAmAyika e manogupti, vacanagupti ane kAyagupti traNenuM dyotaka che. sAmAyika eTale AtmAnI AtmAmAM sthiratA. jaina dharme AtmA mATe 'samaya' zabda vAparyo che. sAmAyikane samaya sAthe eTale ke AtmA sAthe saMbaMdha che. AvuM eka zuddha sAmAyika jIvane saMsAranI pAra utAravA mATe samartha banI rahe che. jayaNA rAkhavI, hiMsAthI bacavuM, karmane rokavAM e badhI vAto to samiti-gupti sAthe saMlagna che ja paNa emAM eTalI ja vAta nathI. e badhI vAto to saMyamapathanI pUrvabhUmikA jevI che. samitinuM hArda sajagatA che, apramAda che, viveka che. guptinuM hArda samayamAM eTale ke AtmAmAM avasthita thavAnI vAtamAM che. jo ApaNe samiti ane guptino marma nahi pakaDyo hoya to te kevaLa dravya kriyAo banI raheze ane tenAthI jIvanaUrjA saMkocAI jaze ane tamAro jIvanadIpa bUjhyobUjhyo jalyA karaze. samiti ane guptinI sAdhanAno marma sacavAyo haze to bahArathI mANasa niSkriya lAgato hovA chatAMya aMdarathI sakriya haze ane teno aMtaradIpa vadhAre prajvalita thaIne jhagamagato haze. jo marmane samajIe to pAMca samiti ane traNa guptimAM jaina dharmanuM hArda 92
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Akho saMyamamArga samAI jAya che. A samiti ane guNimAM jIvane cheka nIcethI uThAvIne cheka upalA pagathiye mUkI devAnI tAkAta rahelI che. samiti ane gatine pravacana mAtA kema kahe che te have spaSTa thAya che ne ! sajagatA ane sAdhanA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11] zalyacikitsA AdhyAtmika mArga upara AgaLa vadhavAnI jene tamannA hoya teNe manamAM rahelA zalyane sau prathama dUra karavuM joIe. zalya eTale kAMTo. pagamAM kAMTo khUMpI gayo hoya to jema mANasa tene kADhyA vinA jhAjhuM cAlI zakato nathI tema adhyAtmanA mArga upara AgaLa vadhavA mATe manamAM rahelA zalyane - kAMTAne dUra karyA vinA khAsa AgaLa vadhI zakAtuM nathI. adhyAtmanA kSetramAM to zuM paNa saMsAranI bAbatomAM paNa zalyane dUra karavAthI ghaNAM sukha-zAnti maLe che. kAMTA sAthe cAlavAthI pIDA thAya che eTaluM ja nahi paNa AgaLa upara te jagA pAkavA lAge che ane chevaTe temAMthI pAca-parU UbharAya che. jo tenI paNa avagaNanA karavAmAM Ave to e cepa-saDo dhIme dhIme zarIramAM AgaLa vadhe che. e ja rIte manamAM pesI gayelo kAMTo samayasara kADhI nAkhavAmAM na Ave to te manane ruNa banAvI de che ane chevaTe tenI asaro zarIra upara vartAya che. manamAM zalya rAkhIne jIvanAra vyaktinA pArasparika saMbaMdho paNa viSamaya banI jAya che ane tevI vyakti eka prakAranA tanAvamAM ja satata jIvyA kare che. Ama joIe to ghaNA badhA dharmoe zalyacikitsAnI vAta karI che paNa jaina dharme tenA upara vizeSa dhyAna ApyuM che ane tenuM vaijJAnika DhaMgathI vizleSaNa kareluM che. jaina dharmamAM zalyanA traNa prakAra gaNAvavAmAM AvyA che : mithyAtva zalya, mAyA zalya ane niyANa zalya. A traNeya zabdo Ama to 94 jaina dharmanuM hArda
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAribhASika saMdarbhamAM vaparAyelA che. paNa te saraLatAthI samajI zakAya tevA che. je vastu ke vAta je svarUpe che te svarUpe na jANavI tene mithyAtva kahe che. eTale ke vAta je hoya tenA karatAM viparIta bhAse. dekhAya che nAnI vAta paNa che khUba mahattvanI. ApaNe A jIvana to zuM paNa aneka bhAvi janmomAM maLanArA jIvanane paNa A zalyane lIdhe hArI besIe chIe. mULa pAyAmAM ja je vAta khoTI dharabAI hoya tyAM tenA upara caNelI imArata keTalI Take ? sAMsArika saMbaMdhomAM paNa A vAta khUba mahattvanI banI rahe che. mAyAne bIjuM zalya kahe che. mAyA eTale kapaTa. bahAra kaMI batAvIe ane aMdara bIjuM kaMI hoya te mAyA zalya che. niyANuM to savizeSa jaina pAribhASika zabda che. je vastu ApaNane maLatI nathI, je vAta ApaNe hAMsala nathI karI zakyA paNa te meLavavA ApaNI jhaMkhanA eTalI to utkRSTa che ke ApaNe A janmanI ApaNI puNya samRddhine hoDamAM mUkIne, have pachInA bhavamAM te vastunI prApti mATeno saMkalpa karIe chIe. A che niyANuM. zalya mAtra vAsanA rUpe ApaNA manamAM UtarI jAya che. acetana manamAM dharabAyelI AvI vAsanAo nimitta maLatAM bahAra UbharAI Ave che ane mANasa zuM ne zuM karI bese che. manamAMthI zalya dUra karyA sivAya sukha ane zAnti maLatAM nathI ane kalyANakArI bhAvinuM ghaDatara thaI zakatuM nathI. AvA zalyane dUra karavA mATe jaina dharmamAM guru pAse jaIne potAnA zalyanuM nivedana karavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. A prakriyA khUba manovaijJAnika che. guru pAse nivedana zalyacikitsA 95
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAmAM ja manamAM paDelI gAMTha lagabhaga UkalI jAya che. chelle guru prAyazcitta Ape te karatAM karatAM aMdara paDelI rahIsahI gUMca paNa UkalI jAya che. prAyazcittanI aMtargata oNTo sajezananI paNa prakriyA thatI ja rahe che je khUba upakAraka nIvaDe che. 1 khistI dharmamAM zalya cikitsA kanvezana-kabUlAta-nA svarUpe jovA maLe che. IzunI sAkSIe mANasa potAnAM pApanI kabUlAta kare che ane paramAtmA pAse mAphInI yAcanA kare che. AvI kabUlAtathI mANasa tanAvamukta thaI jAya che ane AgaLanuM jIvana svasthatApUrvaka jIvI zake che. hiMduomAM gaMgA, jamanA ke godAvarI jevI pavitra nadIomAM snAna karI pApathI mukta thavAnI vAta karavAmAM Ave che. tIrthakSetro pAse vahetI nadIonAM zItaLa jaLamAM DUbakI mArIne mANasa potAnAM pApa dhovAI gayAM ema mAnI haLavo phUla thaIne bahAra Ave che. nadIonAM jaLa, pApa dhotAM haze ke nahi te vAtane alaga rAkhIe to paNa te samaye manuSyanA dilamAM je bhAvadhArA UchaLe che temAM to tenAM pApane dUra karavAnI tAkAta hoya ja che. pApa dUra karavAnI vAta e manamAM paDelA zalyane dUra karavAnI vAta che. A sadInA prakhara manovijJAnI sigamanDa phroIDe paNa AvI ja vAta judA DhaMgathI karI che. temaNe e vAtanuM pratipAdana karyuM ke manuSyanA acetana manamAM paDela vicAra ke saMskAranI manuSyanAM vANI ke vartana upara asara thayA vinA rahetI nathI. tethI manuSyane svastha karavo hoya to tenA mananI aMdara ane 96 jaina dharmanuM hArda
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAsa to acetana mananI aMdara paDelI vAtane pakaDIne tenuM nirasana karavuM joIe. A mATe temaNe vividha prakriyAonI niSpatti karI hatI. Ama zalyacikitsAnuM mahattva vartamAna jIvanavyavasthAmAM paNa have svIkArAyuM che. tabIbI kSetre to tene sArI evI mAnyatA ane mobho maLyAM che. adhyAtmanA mArga upara AgaLa vadhavA mATe niHzalya thavAnI vAta pUrvazarata che to saMsAravyavahAramAM sukha ane zAntinI upalabdhi mATe paNa zalya vihoNA thavAnI bAbata khUba mahattvanI banI rahI che. zalyacikitsA jai.hA.-7 97
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 [ bhAvachAyAnI pele pAra | manuSyanI kriyA ane pratikriyA upara tenA jIvananAM sukha-zAnti ane AbAdIno AdhAra rahelo che. jIvanamAM sArAmAThA prasaMgo to upasthita thavAnA paNa te vakhate ApaNe kevI pratikriyA karIe chIe te ApaNI aMdara rahelA bhAvonI sUcaka hoya che. mANasa bahAra dekhAya che tevo te aMdara nathI hoto. vAstavikatAmAM to mANasa je aMdara che te bahAra bhAgye ja dekhAvA de che. pariNAme te pote ja satata eka prakAranI tANano anubhava kare che. je loko aMdara ane bahAra jeTalA vadhAre sarakhA hoya che teTalI teo ochI tANa anubhave che ane vadhAre svastha rahe che. Ama AjanA yugamAM mANasa anyane to chetare che paNa potAneya chetare che ane pariNAme te pote ja vadhAre asvastha rahe che. bahAranA loko to tamane oLakhI jAya eTale khasI jAya paNa tame pote tamArAthI dUra jaIne kyAM rahezo ? adhyAtma to yugothI aMdara ane bahArathI ekasarakhA rahevA kahetuM AvyuM che paNa have to manovijJAna paNa A vAta bhArapUrvaka darzAvI rahyuM che. mANasa potAnA bAhya AcaraNano aMdaranI vAta sAthe sumeLa sAdhavA mAMDaze eTale tenAmAM saccAInuM avataraNa thavA ja lAgaze. ane saccAI paNa dharmanI pUrvabhUmikA nIvaDI zake che. bAhya jagatamAM ane jIvanamAM kriyA mahattvanI che. mANasa zuM kare che, tenuM AcaraNa kevuM che, te kema bole che, te kema varte che te vAta mahattvanI che. adhyAtma jagatane manuSyanI 98 jaina dharmanuM hArda
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdara rahelA bhAvo sAthe vadhAre saMbaMdha che. mANasa sAvadha hoya to tenI aMdara rahelo bhAva tenI vANImAM kadAca na UtaravA de paNa chevaTe to ghaTanA ghaTIne rahevAnI ane pachI to te tenA sAcA svarUpe parakhAI javAno. mANasane samAjamAM rahevuM che tethI teNe sAmAjika mUlyone AdhIna rahIne jIvavuM paDe. e ja rIte kAyadAne AdhIna rahIne paNa teNe AcaraNa rAkhavuM paDe. paNa aMdara tenA upara roka-Toka rAkhanAra tenA sivAya anya koI nathI hotuM. Ama vartamAna jIvanamAM mANasa potAnA bAhya AcaraNa ane aMdaranA bhAva vaccenuM saMtulana gumAvI beTho che. mANasa jeTalo vadhAre ziSTa dekhAya teTaluM vadhAre teNe A saMtulana gumAvI dIdheluM hoya che. je loko prakRtinI vadhAre najIka hoya che, sahaja jIvana jIvatA hoya che te moTe bhAge jevA hoya tevA dekhAI jAya che. paNa ApaNe badhA moTe bhAge kRtrima jIvana jIvIe chIe tethI ApaNI aMdaranA bhAva ane bahAranA jIvana vacce ghaNo pharaka rahe che. ApaNAM kriyA ane kArya ApaNA temaja saunA mATe mahattvanAM che. paNa ApaNI aMdaranuM bhAvajagata ati mahattvanuM che. bhAva koIne mAravAno hoya to paNa te jyAM sudhI kRtya na bane tyAM sudhI kAnUna tenI noMdha leto nathI ane adAlata tenI sajA pharamAvatI nathI. koInA mATe dilamAM keTalAya rAga hoya ke dveSa hoya to paNa jyAM sudhI te vANImAM ke vartanamAM na vahe tyAM sudhI samAja tenA upara dhyAna Apato nathI. A che ApaNuM vyavahArajagata. adhyAtma jagatamAM vANI ane bhAvachAyAnI pele pAra 99
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcaraNanI avagaNanA nathI karavAnI hotI; paNa tyAM aMdarano bhAva ghaNo mahattvano banI rahe che. bhAva sAro hoya to AcaraNanI kSati nabhAvI levAya. dilamAM DaMkha na hoya to kaDavI vANI paNa ghaNIvAra calAvI levAya che. paNa jo aMdarano bhAva melo hoya to te calAvI na levAya. vyavahAranA jagatamAM paNa loko aMdaranA bhAvane gaNe che to adhyAtmanA kSetramAM to bhAvanuM ja mUlya aMkAya che. bhAva mUlyavAna che eTaluM . ja nahi paNa tenA upara mANasanA vartamAna jIvanano ane bhAvi janmono AdhAra rahelo che. ApaNI aMdara jevo bhAva hoya che tevI chAyA racAya che. bhAva eTale rAga ane dveSa. rAga ane dveSane raMgo che. rAga ane dveSanAM pariNAma jeTalAM tIvra eTalI chAyA gADhA raMganI hoya che. raMgonI dRSTie bhAvachAyAnuM cha raMgomAM vibhAgIkaraNa karavAmAM Ave che : kRSNa, nIla, kapota, pIta, padma ane zukla. bhAvachAyA mATeno pAribhASika zabda lezyA che. AdhyAtmika jagatamAM lezmAnuM ghaNuM mahattva che. kAraNa ke te jIvane potAno ja sIdho paricaya karAve che. jIva jAgrata hoya to potAnI bhAvachAyAne oLakhIne, tene badalIne sArI banAvavA koziza karI zake. bhAvo pramANe chAyAnA raMgo badalAya che to tethI UlaTuM paNa sAcuM che ke chAyA badalAya to bhAva badalAya. dhyAna dvArA chAyA badalI zakAya. jIva anuprekSA karIne paNa potAnI chAyA badalI zake che. ApaNI bhAvachAyAne oLakhavAnuM jeTaluM jarUrI che teTaluM ja anyanI bhAvachAyAne jANavAnuM jarUrI che. samasta saMsAra, saMkramaNano saMsAra che. jaina dharmanuM hArda 100
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe kyAreya ekalA rahI zakatA nathI. anya sAthenA saMbaMdhonI vacce ApaNe jIvIe chIe. jo ApaNe anyanI bhAvachAyAne oLakhatAM zIkhI jaIe to ApaNe ApaNA saMbaMdhomAM pheraphAra karI zakIe. milana bhAvachAyAvALAthI dUra rahIe ke sAvadha rahIe. zubha bhAvachAyA AdhyAtmika jagatamAM temaja vyavahAra jagatamAM paNa ghaNI mArgadarzaka banI rahe che. je mANasanI aMtarazuddhi thayelI hoya che te to saraLatAthI bhAvachAyAne vartI zake che. mANasanAM bAhya lakSaNo uparathI paNa tenI bhAvachAyAno aMdAja kADhI zakAya che. dharma upara jene zraddhA na hoya, dilamAM dayA-mAyA jevuM kaMI na hoya, svabhAva duSTa ane ghAtakI hoya to samajavuM ke mANasamAM kRSNa ke kALI lezyA pravarte che. ghora ajJAna, buddhihInatA, ALasa ane viSayonI lolupatA nIla eTale gADhA bhUrA raMganI lezyAnAM lakSaNo che. jaldIthI gusso AvI jAya, bIjAnI niMdAmAM rasa paDe, anyano doSa jovAnI vRtti, atizokAkula banI javuM, atyaMta bhayabhIta thaI javuM ityAdi kapota eTale ke kabUtaranA raMga jevI lezyAnAM lakSaNo che. sAmAnya rIte moTA bhAganA loko A traNeya lezyAo vacce jholAM khAtA hoya che. mANasa satata eka ja lezyAmAM nathI raheto. lezyA paNa bhAvanI caDhaUtara sAthe badalAtI rahe che. manuSyane mana ane buddhi maLelAM che. teNe vicAra karIne A traNeya lezyAonI upara UThavAnuM che ane AgaLa vadhavAnuM che. te mATe have ApaNe AgaLanI traNa lezyAonAM lakSaNo joIe. sArA-narasAno viveka, samabhAva, dayA, dAna vagere vRttio bhAvachAyAnI pele pAra 101
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIta lezyAmAM hoya che. pIta vezyAno raMga khuzanumA pILo hoya che. tene tejolezyA paNa kahe che. dharmanI zarUAta ahIMthI thAya che. tejovezyAnAM lakSaNo pragatinAM sopAna jevAM che. A ja bhAva vadhAre zuddha thatAM svabhAva tyAgazIla banI rahe, mananAM pariNAmomAM bhadratA AvI jAya, vyavahAra pramANika thaI jAya, saMbaMdhomAM saraLatA ane pAradarzakatA Ave, aparAdho prati kSamAno bhAva jAge, sAdhuo ane gurujano pratye bahumAna thAya ane temanI sevA karavA jIva tatpara rahe. A badhAM pA eTale suvarNa kamaLa jevI zveta paNa AchI pILI chAMya jevI lezyAnAM lakSaNo che. tyAra pachInI carama lezyA e zukla lezyA che. zukla eTale zveta-ujjavaLa. temAM satyano svIkAra hoya che, pakSapAtarahitatA hoya che, dharma ane gurujano pratye samarpaNano bhAva hoya che. rAga-dveSanAM pariNAmo to atyaMta maMda paDI gayAM hoya che. A vezyA jenAmAM pravartatI hoya tenuM citta zAnta, sthira ane prasanna hoya che. rAga ane dveSa raMgIna paramANuone grahaNa kare che tethI lezyAone raMga hoya che. lezyA to bhAve ane raMganuM vijJAna che. pataMjalinA yogazAstramAM vezyAone maLatuM cha cakronuM varNana jovA maLe che te paNa sarakhAvavA jevuM che. mUlAdhAra, svAdhiSThAna, maNipura, anAhata, vizuddhi ane AjJAcakra ema cha sUkSma cakro mAnavadehamAM rahelAM che. jema jema jIvanA bhAvo zuddha thatA jAya tema tema tenI prANadhArA nIcenAM cakrone bhedIne upara tarapha jatI jAya che. jyAre A prANadhArA AjJAcakramAM sthita thaI jAya che tyAre sAdhaka lagabhaga svAdhIna avasthAmAM AvI jaina dharmanuM hArda 10ra
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya che. pachI te mananI pAchaLa nathI doDato paNa mana tenI AjJAmAM rahe che. manovijJAnIoe paNa manuSyanA A bhAvajagatanuM vizleSaNa karI keTalAM to tAravyAM che. temaNe cetana mana, avacetana mana ane acetana mananI vAto karI che. tenI pAranA supara kaoNnziyasa mAInDa arthAt atimanasanI paNa teo vAta kare che je vezyAnI pAra Ave ke AjJAcakra upara Ave. A badhI vAto lezyAnI najIkanI vAto che. vijJAna lezyAne have "orA' tarIke oLakhavA lAgyuM che. ApaNe tyAM tenA mATe AbhAmaMDaLa zabda vaparAvA lAgyo che. ApaNuM citta jo sthira ane zAnta hoya to te paNa eka kemerAnuM kAma Apaze ja ane te mANasanA bhAvajagatane vartI jaze, bhAvachAyAnA raMgone pakaDI zakaze. jaina dharmano vezyA vicAra khUba vaijJAnika che. tenAthI manuSyanA bhAvajagatamAM vividha starono vicAra karavAmAM Avyo che. A vAta kevaLa jANIne besI rahevAnuM nathI. anyanA bhAvajagatane jANIne tenI sAthenA ApaNA vyavahArane yathAyogya rIte goThavI levAya te teno phAyado che ja. paNa tethIya vizeSa to e che ke ApaNe ApaNA bhAvajagatane oLakhI laIe. jo ApaNe azubha legyAmAM ramatA hoIe to dharma-dhyAna AdinI sahAya laIne zubha legyAmAM AvI jaIe. sAdhaka jyAre e lezyAone pAra karI jAya che tyAre te vItarAga banI jAya che ane kRtakRtya thaI jAya che. jaina dharmanI rIte kahIe to tenA jJAnanI ADenAM badhAM AvaraNo dUra thatAM bhAvachAyAnI pele pAra 103
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ te kevaLajJAnane prApta kare che. pataMjalinI bhASAmAM kahIe to jIvanaUrjA-prANazakti AjJAcakrane paNa- bhedI AgaLa vadhIne sahasrAra cakramAM je mastakanI coTImAM raheluM che tyAM sthira thaI jAya che ane AtmA parama daivatano svAmI banI jAya che. aMtamAM eTaluM kahevAnuM ke A lezyAonI pAra javA mATe puruSArthanI prabaLatA joIe. te karmane AdhIna nathI. ahIM je puruSArtha karavAno che te dharmano puruSArtha karavAno che ane temAMya dhyAna jevo koI prabaLa puruSArtha nathI. 14 jaina dharmanuM hArda
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanAyoga jaina dharmamAM gItArtha munioe bhAvanAnuM ghaNuM mahattva bhAkhyuM che. paNa AjanA jaina samAjane bhAvanA saraLa lAgatI hovAthI tenI ghaNe aMze avagaNanA thatI hoya ema lAgyA vinA rahetuM nathI. athavA to bhAvanAne dharmakriyAomAM ke dharmaanuSThAnomAM jeTaluM mahattva apAvuM joIe teTaluM mahattva apAyuM nathI lAgatuM. bhAvanA zabda Ama to ghaNo pracalita che paNa jaina dharmamAM tene jarA viziSTa arthamAM vAparavAmAM Ave che. bhAvanAnI aMdara bhAvanI vAta rahelI che. manamAM kaMI bhAva thayo ane te pachI ghUMTAto rahe to bhAvanA banI jAya. sAmAnya rIte janasamAje bhAva ane bhAvanA banne zabdo vacce bheLaseLa karI nAkhI che. paNa jyAre ApaNe teno AdhyAtmika saMdarbhamAM vicAra karIe tyAre tene vize spaSTa thavAnI jarUra rahe che. adhyAtmanA mArgamAM aneka aDacaNo Ave che ane tene pAra karavA mATe bhAvanA jeTaluM koI sugama sAdhana nathI. bhAvanAonuM gADha parizIlana karavAmAM Ave to te cheka samAdhinI avasthA sudhI pahoMcADI zake ema che. adhyAtmanI aMtima yAtrA dhyAnane sahAre karavI paDe che. paNa dhyAnamAM aMtarmuhUrtathI vadhAre samaya rahevAnuM zakya na hovAthI, vakhatovakhata dhyAnamAM AMtaro paDe tyAre bhAvanAnuM sevana karavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. dhyAna te ArohaNanI prakriyA che paNa jyAre dhyAnanI dhArA UMce caDhatI aTake tyAre jIva bhAvanAyoga 13 105
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAcho nIce na paDe ane eTale sudhI pahoMcyo hoya tyAM ne tyAM jhilAI rahe te mATe bhAvanA jeTaluM koI prabaLa dhAraka nathI. bhAvanAne bhavanI paraMparAno nAza karanArI mAnavAmAM Ave che. bhAvanAnAM ATalAM badhAM guNagAna kema karavAmAM Ave che te vAta samajIe to ApaNe bhAvanAnuM mUlya samajIne tene bhAvatA-apanAvatA thaI jaIe. dharmanI koI paNa kriyA karanAra saunI sAmAnya phariyAda e che ke te samaye citta kriyAmAMthI khasIne bIjI keTalIya phAlatu vAto upara cAlyuM jAya che. citta sthira na rahevAne kAraNe ApaNI koI kriyAmAM tAkAta AvatI nathI. bhaTakatA cittavALI bhAva vinAnI ApaNI badhI kriyAo lUkhA-sUkhA bhojana jevI banI rahe che. tenAthI peTa bharAya, khAdhAno saMtoSa kadAca lAge paNa tenAthI zarIra kauvatavALuM na bane. ApaNA koI paNa dhArmika anuSThAnamAM ApaNe prANa pUravo hoya to tenI zarUAtamAM, tenA madhyamAM ane tenA aMtamAM bhAvanAne bhAvatA rahevI joIe. bhAvanA dharmanA anuSThAnane sadAya jIvaMta rAkhe che ane tene dhabakatuM rAkhe che tethI to bhAvanAne rasAyaNa jevI gaNavAmAM Ave che. bhAvanA eka prakhara manovaijJAnika prakriyA che. nokarIcAkarI, dhana-dhaMdho, saMpatti-saMtati, ghara-bahAra, vastu-vaibhava ityAdi sAthe ApaNe eTalA badhA otaprota thaI gayA chIe ke tenI sAtheno saMbaMdha ApaNA manamAMthI khasato nathI. AhAra, bhaya, parigraha ane maithuna jene jaina zAsana saMjJAo tarIke oLakhe che te ApaNA janma-janmAMtaranA gADha saMskAro sivAya bIjuM jaina dharmanuM hArda 106
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMI nathI. varSonuM ke bhavAMtaranuM ApaNe jenI sAthe esosIezanasAhacarya hoya che te vAta ApaNA avacetana mana ane acetana mananA staromAM eTale sudhI UMDe UtarI gaI hoya che ke DUbakI mArelA mANasanI jema, vAraMvAra upara AvyA ja kare che. emAMya vaLI jo koI nimitta maLe to to saMskAro sIdho ja uchALo mAre che. jyAM sudhI A saMskArone DhIlA karyA na hoya, manovijJAnanI bhASAmAM kahIe to tenA sAhacaryane toDyuM na hoya tyAM sudhI tenI yAda AvyA ja karavAnI ane citta harIpharIne tyAM jaIne coMTavAnuM. janmajanmAMtaranA saMskArone toDavA mATe ApaNe anya prakAranA vicAronuM sAhacarya keLavavuM khUba jarUrI banI rahe che. anityAdi bAra bhAvanAo pUrve prApta thayelA, gADha thaI gayelA aniSTa sAhacaryane toDIne DhIluM karIne navI vastuo ke navI bAbato sAthe iSTa sAhacaryano saMbaMdha bAMdhe che. vaLI bhAvanAnA viSayonI pasaMdagI paNa evI kuzaLatAthI karavAmAM AvI che ke navA viSayo sAthenuM sAhacarya ke sahagamana adhyAtmanA mArgamAM ghaNuM sahAyaka nIvaDe. bhAvanAonI sahAyathI pUrvanA saMskArone, saMjJAone ArAdhake toDI haze ke DhIlI karI nAkhI haze to tenuM citta eTalA ThekaDA nahi mAre ane citta dharmakriyAo, sevA-pUjA, japa-tapa, dhyAna-dhAraNA ityAdimAM sArI rIte gamana karaze ane vadhAre sthira rahI zakaze. bhAvanAono jo A pariprekSyamAM vicAra karIzuM to ApaNe bhAvanAone sArI rIte apanAvI zakIzuM ane teno sAro evo lAbha laI zakIzuM. bhAvanAyoga 107
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanAonuM vibhAjana vividha rIte karavAmAM Ave che paNa sAmAnya rIte anityAdi bAra bhAvanAonuM Ayojana vadhAre pracalita che. emAM prathamanI anitya bhAvanA ja eTalI zaktizALI che ke te aniSTa bAbatonA mULamAM ja ghA karI temane nirarthaka banAvI de che jethI AgaLanI bhAvanAonuM kArya ghaNuM saraLa banI rahe che. A saMsAramAM badhuM kSaNabhaMgura che, badhuM ja anitya che, chatAM koNa jANe kema ApaNe badhAne sthira mAnI levAnI bhUla karI besIe chIe. vastuo, saMbaMdho, paryAvaraNa badhuM kSaNe kSaNe badalAI rahyuM che. chatAMya tene sthira mAnIne jIvavuM ke vyavahAra karavo tenAthI vadhAre bIjI kaI mUrkhAI hoI zake ? ApaNI najara samakSa Aje jyAM mahAsAgara ghUghave che ane naryo jaLarAzi dekhAya che tyAM eka samaye UMcA totiMga pahADo UbhA hatA. jyAM Aje phaLadrupa medAno che tyAM eka kALe nadIonAM pANI vahetAM hatAM. mAnI zakAya ke Aje je jamIna upara paga mUkIne ApaNe UbhA chIe te eka kALe saLagatI hatI ane cAreya bAju tejIlA pavano phUMkAtA hatA. badhuM kyAM gayuM ? zahero thAya che ane nAza pAme che. lIlAchama bagIcAo sUkA bhaTTa raNamAM pheravAI jAya che ane raNa upara samudro pharI vaLe che. ' are ApaNe janmyA tyAre kevA hatA ane Aje kevA thaI gayA ? ApaNA saMbaMdho pahelAM konI sAthe hatA ane Aje konI sAthe che ? paLavAra jenAthI chUTA paDI zakatA na hatA, te svajano Aje keTale dUra pheMkAI gayA che ? svajano, 108 jaina dharmanuM hArda
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdho, vastuo badhuM ja satata khasI rahyuM che - badhuM ja badalAI rahyuM che. ApaNe pote sadaMtara badalAI gayA. astitvamAM kyAMya kazuM sthira nathI. jotajotAmAM mIThI majhAnI uSmAbharI savAra sAMjamAM palaTAI jAya che ane paLavAramAM sAMja rAtrimAM DhaLI jAya che. prakRti eTale ja parivartana - satata parivartana; chatAMya ApaNe badhAne sthira mAnIne vyavahAra karyA karIe to nirAzA na maLe to bIjuM zuM maLe ?paristhiti, saMjogo, saMbaMdho hAthamAMthI sarakI jAya pachI ApaNe raDIe chIe, kakaLIe chIe ane je sarakI gayuM tene punaH prApta karavA jhaMkhIe chIe, jhAMvAM nAkhIe chIe temAM doSa kono ? mATe hAlatAM, cAlatAM, besatA-UThatAM satata anitya bhAvanA bhAvyA karo ke badhuM badalAI rahyuM che, kSaNe kSaNe parivartana thaI rahyuM che, kazuMya kyAMya sthira nathI pachI juo ke tamArI aMdara zuM ghaTita thAya che. tyAra pachI vastuo ane vyaktio sAtheno tamAro lagAva tUTI jaze. AsaMkti UtarI jaze. pachI mitra pAchaLa tame ghelA nahi bano ane zatru sAthe eTalA kaTu nahi rahI zako. Ajano mitra kadAca kAlano zatru paNa hoya ane Ajano zatru kAlano gADha mitra paNa banI jAya. Aje je priya che te kAle apriya thaI paDe ane Aje je aLakhAmaNuM che te kAle vahAluM thaI paDe. kazuM ja nitya nathI tyAM konA upara rAga rAkhIzuM ke kono dveSa karIzuM ? are, ApaNo potAno deha, jenI AsapAsa ApaNo sakaLa saMsAra Ubho che te paNa paLe paLe badalAI rahyo che eTaluM ja nahi, paNa tenuM visarjana thaI rahyuM che; pachI konA upara vizvAsa bhAvanAga 109
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhIzuM ? je pRthvI upara ApaNe paga TekavIne UbhA chIe te paNa sthira nathI, pRthvI paNa brahmAMDamAM harapaLe khasI rahI che, ghUmI rahI che. eka vakhata A anityatA samajAI jaze, tenA saMskAra gADha thaI jaze pachI tame ja jANe tame nahi raho. jIvana pratyeno tamAro samasta abhigama badalAI jaze. badhuMya jyAre pasAra thaI rahyuM che tyAre tame kone tamAruM gaNazo ane konA upara Asakti rAkhazo ? saMsAranI kSaNabhaMguratAnuM jene satata smaraNa rahyA kare tenuM citta zAzvatanI zodhamAM nIkaLI paDyA vinA nahi rahe ane tyAra pachI dharma sivAya anya koI vAta upara citta Tharaze nahi. eka vakhata AvI manomaya bhUmikAnI mAMDaNI thaI jaze pachI dharmanAM badhAM anuSThAno amRta anuSThAno banI jaze ane te anekagaNuM phaLa ApanArAM banI raheze. AvI ja bIjI bhAvanA che 'azaraNa', anitya bhAvanAnA sevanathI mohanAM mULiyAM DhIlAM paDI jAya che, jyAre azaraNa bhAvanAnA raTaNathI potAnA uttaradAyitva pratyenI sabhAnatA keLavAya che ane puruSArtha mATenAM dvAra khUlI jAya che. jyAM sudhI jIvane koIno AdhAra hoya tyAM sudhI te khAsa kaMI karato nathI. pitAnI chatrachAyAmAM UcharatA putranuM vyaktitva paNa joIe tevuM ghaDAtuM nathI. jhADanI othe UgatA choDano paNa pUro vikAsa thato nathI. anya upara jIvanAra ke nabhanAra jIvono paNa yogya vikAsa thato nathI. jaina dharma azaraNa bhAvanAnuM AropaNa karIne manuSyane potAnI javAbadArInuM saMpUrNa bhAna karAvI dIdhuM che. koI koInuM nathI. koNa kone madada jaina dharmanuM hArda 110
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che ? khAlI bhramamAM rahevuM nahi. puNya paNa tAruM che ane pApa paNa tAruM che. tuM je che ke je nathI e mATe tuM ja javAbadAra che ane koI tane bacAvanAra nathI. bacavAnuM tAre ja che. te mATe prayAsa tAre ja karavo paDaze. taravAnuM tAre ja che mATe bAvaDAmAM baLa pUrI, hoDI haMkArIza to pAra UtarI jaIza. bhagavAna mahAvIrano saMdeza che ke koI koIne zaraNa ApI zakatuM nathI. huM anAtha che, tuM azaraNa che. bhagavAna A bAbata ghaNA spaSTa rahyA che. temaNe khoTuM AzvAsana ApyuM nathI. temaNe mANasane anAtha banAvI-gaNAvI tenA upara ja saghaLI javAbadArIno bhAra mUkI tene vAstavikatAmAM khUba sabaLa banAvI dIdho che. jeNe azaraNa bhAvanA pacAvI hoya te paLanoya pramAda karyA vinA potAnA jIvanane ghaDavA mATe tatpara banI jaze. tyAra pachInI be bhAvanAo che ekatva ane anyatva. A banne bhAvanAo kheDAyelI jamInamAM bIjAropaNa karavA samI che. ekatvano artha ke huM ekalo ja chuM. haryAbharyA saMsAramAM koI mAruM nathI. huM ekalo ja Avyo chuM ane ekalo ja javAno chuM. jatI vakhate mane koI sAtha nahi Ape. badhAM smazAna sudhI vaLAvavA Avaze paNa tenI AgaLa koI AvI zakanAra nathI. jIva ekalo che te eka bhISaNa vAstavikatA che je svIkAravA manuSya taiyAra hoto nathI kAraNa ke tene saMbaMdhonI hUMphamAM lapAI javuM game che. paNa jyAre saMbaMdho saravA mAMDe che ane mANasane potAnA ekalavAyApaNAno bhAvanAyoga 111
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahesAsa thaI jAya che tyAre mANasa bhAMgI paDe che. jo mANasa pahelethI ja ekatvanI bhAvanA ghUMTato hoya to tene chevaTe hatAza thavAno vAro na Ave. UlaTAno te A bhAvanAnA sevanathI krame krame mAnasika baLa meLavato jaze je tene kharI vakhate sthira rahevAmAM sahAyabhUta nIvaDaze. anyatva bhAvanAmAM uparanI bhAvanAne maLatI ja vAta che paNa te bIje cheDethI te ja vAtano vicAra kare che. manuSya. samagra jIvana paryaMta 'huM' ane 'mAruM' ema be vAtomAM racyopacyo rahe che. jene te 'huM' mAne che te deha ja kharekhara teno nathI banato. zarIra jIrNa ane zIrNa thavA mAMDe tyAre mANasane lAge che ke A zarIra jene meM mAruM mAnIne sajAvyuM, sAcavyuM te have sAtha ApatuM nathI ane dago daI rahyuM che. je zarIrane 'huM' mAnIne ApaNe 'mArA'no je vistAra karyo hoya che te pati-patnI, dIkarA-dIkarIo, mAla-milakata, gADI-vADI badhuMya jyAM 'huM' ja paDavA mAMDe tyAM kyAMthI TakavAnuM ? ApaNe jIvanamAM 'mArA'no vistAra vadhAratA jaIe chIe paNa bhUlI jaIe chIe ke jyAM 'huM' ja hato na hato thaI jAya che pachI 'mAruM' zuM rahevAnuM ? Ama ekatva ane anyatva bhAvanAo AtmalakSI bhAvanAo che jenA sevanathI jIva jaDa evA pudgala taraphathI potAnA manane vALIne AtmAbhimukha banato jAya che. eka vAra jIva AtmAbhimukha bane pachI AgaLano teno mArga spaSTa thaI jAya che. tyAra pachI 'saMsAra' nAmanI bhAvanA Ave che jemAM saMsAranA svarUpano vicAra karavAmAM Ave che. je sarakato jAya jaina dharmanuM hArda 112
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, sarakI jAya che te saMsAra - enI aMtargata khAsa to janma, jarA, mRtyu AvI jAya che. jene ApaNe jIvana kahIe chIe te eka svapnathI kaMI vizeSa nathI banI rahetuM. haju to jANe kAle janmyA hoIe ane jyAM lAge ke have samajaNamAM AvyA, jIvavA mATe badhI goThavaNa karI tyAM to javAno samaya AvIne Ubho rahe che. mahephila mAMDa sajAvI rahyA hoIe tyAM tene uThAvavAno samaya AvI pahoMce che. haju to vAjiMtro sAja meLavI rahyAM hoya ane mAMDa becAra gIto gAyAM - na gAyAM tyAM to saMgItano jalaso UThI jAya che. taMbu ThokyA ane temAM vasavAnI mAMDa vyavasthA karI tyAM to taMbu uThAvavAno samaya thaI jAya che. saMsAranuM A svarUpa che. jANe nATakamAM paDado khUlyo-na khUlyo, tyAM to paDado pAcho paDI jAya che. Avo che saMsAra. chatAMya ApaNe keTaluM doDI marIe chIe! Ama joIe to janmathI mRtyu sudhInI ApaNI nAnakaDI yAtrA mATe keTakeTalI taiyArIo karIe chIe je aMte nirarthaka nIvaDe che. saMsAranA AvA sarakatA svarUpano vicAra jenA manamAM dRDha thaI jAya che tenI najara pachI koI zAzvata sukhanI khojamAM nIkaLI paDe che ane pachI te retInA pAyA upara potAnuM ghara kyAreya bAMdhato nathI. tyAra pachI Ave che lokabhAvanA - lokasvarUpa bhAvanA. emAM vizvanA vistArano vicAra karavAmAM Ave che. ApaNuM jagata ke jemAM ApaNe racyA-pacyA rahyA chIe tenuM samagra vizvamAM zuM sthAna che ane emAM ApaNe kyAM chIe ? - te badho vicAra A lokabhAvanAmAM karavAmAM Ave che. A 113 bhAvanAyoga jaihA-8
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanAmAM traNa loka - Urdhvaloka, madhyaloka ane adholoka ane tenA vistArano temaja tyAMnI paristhitino, tyAM rahelA jIvo ityAdino, vicAra karavAmAM Ave che. emAM devonuM ezvarya keTaluM badhuM? to nArakInAM aparaMpAra duHkha ane madhyalokavAsI jIvonAM sukha-duHkha vagereno vicAra thAya che. anaMtA bhavo karato jIva tenA bhavabhramaNamAM A badhA Alokane koNa jANe keTalIya vAra sparyo haze paNa kyAMya tene potAnuM ghara maLyuM nahi te bAbata vicAra karatAM AlokanA agrabhAga upara rahelI siddhazilAno vicAra thAya che ke jyAM siddha paramAtmAo anaMta sukhamAM sthiti karIne rahelA che. zAzvata sukhanA A avicaLa dhAmamAM kevI rIte pahoMcAya, A nirarthaka bhavabhramaNano aMta kevI rIte Ave ItyAdi bAbatono vicAra karato jIva potAnI vartamAna avasthAnI alpatA samajIne parama aizvaryanI sthiti tarapha mITa mAMDato thaI jAya che. sAtamI bhAvanA azuci che. ApaNAM ghaNAM pustakomAM zarIranI gaMdakInAM varNana karIne A bhAvanAno vistAra karavAmAM Avelo che. zarIra gaMdakIno gADavo haze to e ja zarIra siddhi meLavavAnuM sAdhana paNa che. vAMka zarIrano nathI. zarIra e jaDa paramANuonuM baneluM che. padArtha mAtra tenA guNadharmo pramANe varte che. temAM ApaNe kaMI rAga-dveSa karavA jevuM nathI paNa ApaNe je azucinI vAta samajavAnI che te AtmAnI azuddhinI. zuddha evA AtmAnA svarUpane ApaNe vIsarI gayA chIe ane karmathI malina thayelo AtmA saMsAramAM rakhaDyA kare che, vidha-vidha rIte pIDAya che. mohane vaza thaIne te potAnA 114 jaina dharmanuM hArda
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha svarUpane gumAvI beTho che. karmanA kIcaDamAM ragadoLAyelo hovA chatAMya te temAMthI bahAra nIkaLavA tatpara thato nathI. jIvane karmanI azuci samajAI jAya ane AtmAnA zuddha svarUpanuM, tenA daivatanuM, tenI dedIpyamAna avasthAnuM tene bhAna thaI jAya pachI anaMta zakti ane sAmarthyano svAmI evo AtmA, ALasa dUra karIne karmano kIcaDa dUra karavA medAne paDe che. azuci bhAvanAnuM A mahattva che. A bhAvanAnuM ciMtana karato jIva potAnuM zuddha svarUpa prApta karavA tatpara thaI jAya che. eka vAra karmano kIcaDa dUra karavAno jIvane vicAra Ave ane potAnA zuddha svarUpamAM AvI javAnI utkaMThA jAge pachI jIva jAgrata thaI jAya che. tyAra pachI te navo karmakIcaDa potAnI aMdara AvavA nathI deto. kacarAne rokavA jema gharamAM kamADa baMdha karIe chIe tema karmarUpI kacarAne Avato rokavA jIva potAnI vAsanAone mUkavA mAMDe che. kaSAyone pAtaLA karI nAkhe che. bahArano kacaro ke azuddhi AvatAM rokyA pachI jIvAtmA potAne vaLagI rahelI azuddhino-karmano vicAra kare che ane tene dhoI nAkhavA, tene khotarI kADhavA japa-tapadhyAna-dhAraNA ityAdi anuSThAnomAM lAgI jAya che. karmakIcaDanuM AtmA sAthe lAgavuM tene Azrava kahe che. karmane AtmA upara lAgatAM rokavA eTale ke karmanA pravezane rokavo tene saMvara kahe che. AtmA sAthe otaprota thaIne paDelAM karmone khotarIne ukhADI nAkhavAM tene nirjarA kahe che. Ama Asrava, saMvara ane nirjarA - traNe bhAvanAo karmalakSI che. jIvane karmano bhAvanAyoga 115
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsarga kevI rIte thAya che te badhI vAto Asava bhAvanAmAM vicAravAmAM Ave, karmane kevI rIte rokI zakAya te bAbata saMvaramAM vicAravAmAM Ave ane lAgelAM karmone kevI rIte AtmAthI alaga karI zakAya te nirjarAmAM vicAravAmAM Ave. AtmA upara karmano zo prabhAva che ane tenAthI AtmA kevo parAdhIna banI gayo vagere bAbatono vicAra karatAM A traNa bhAvanAo bhAvavAnI hoya che, tenuM ciMtana karavAnuM hoya che. karma aMgenI jANakArI jeTalI vadhAre hoya teTalA pramANamAM A traNeya bhAvanA upara ciMtana thaI zake che. Asava, saMvara ane nirjarA A traNeya bhAvanAonA ciMtanathI karmabaMdha ghaNA zithila thaI jAya che ane jIva AgaLanI yAtrA mATe ghaNo haLavo thaI jAya che. uparanI karmaviSayaka traNe bhAvanAo bhAvato jIva dhIme dhIme potAnA svabhAvamAM AvavA lAge che. AtmAno mULa svabhAva anaMtajJAna, anaMtadarzana ane anaMtavIrya - utsAha ane anaMta AnaMda che. Ama to AtmA anaMtano svAmI che paNa karmanA saMgathI tene potAnI saMpattinI vismRti thaI gaI che. AtmAne potAnA svabhAvanuM bhAna thaI jAya ke tarata ja te karma mAtrane choDI devA tatpara thaI jAya che. Ama, AtmAnA svabhAva vizenuM ciMtana te dharma bhAvanA che. dharma zabdano vAstavika artha svabhAva che. vastuno svabhAva te ja teno dharma. AtmAno mULa svabhAva te AtmAno dharma che paNa karmanA saMgamAM AtmA potAnA svabhAvathI - dharmathI cUta thaI gayo che. karmano saMga chUTI jatAM AtmA ApoApa jaina dharmanuM hArda 116
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnA svabhAvamAM AvI jAya che. Ama dharma bhAvanAmAM AtmAnA svabhAvanuM ciMtana thAya che. jIva potAnA mULa svabhAvathI viparIta bhAvamAM bhramaNa kare to te vibhAvamAM rame che tema kahevAya. jAgelA jIvanuM lakSya, vibhAvone choDI daI potAnA svabhAvamAM AvI javAnuM che. jaina dharmanI A eka gahana vAta che ke jIve kaMI navuM prApta karavAnuM nathI. AtmA anaMtano svAmI che; paNa karmathI te dabAI gayo che tethI tenI zakti kuMThita thaI gaI che. mULa vAta che jIvanA UghaDavAnI - vibhAvone haTAvavAnI. vAdaLAM khasI jAya eTale sUrya pUrNa rIte prakAzI UThe che tema vibhAvo khasI jatAM jIvano ughADa thAya che ane AtmAnAM ajavALAM patharAI jAya che. dharmabhAvanA pachI chelle bodhi' bhAvanA Ave che. bodhi eTale bodha. bodha eTale saMsAramAM zuM meLavavA jevuM che ane zuM choDavA jevuM che tenuM jJAna. caitanya evo AtmA jaDa evA zarIrathI bhinna che e vAtanI pratIti bodhanA pAyAmAM rahelI che. bodhithI jIva potAnI uparanAM karmanAM AvaraNo dUra karI UghaDato jAya che. kaLI khIlIne maghamaghatuM phUla banavA mAMDe che. jIvanI ADe AvelAM mohanAM paDaLo "bodhi' prApta thatAM khasI jAya che ane te samAdhinI prAptinI dizAmAM AgaLa vadhato jAya che. bodhithI jIvanI sau upAdhio TaLI jAya che ane te samAdhi prApta karIne kRtakRtya thaI jAya che. samAdhi prApta thaMtA AtmAnI AgaLanI yAtrAno mArga mokaLo thaI jAya che ane AtmA tvarita gatie tenA gaMtavya - siddhazilA tarapha AgaLa vadhavA mAMDe che. - - bhAvanA yoga 117
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama, anityathI zarU thatI ane bodhimAM viramatI bAra bhAvanAonuM baMdhAraNa che to enI sAthe jJAna, darzana, cAritra ane vairAgyanI bhAvanAono paNa vicAra thAya che. jo A cAra bhAvanAone AgaLanI bAra bhAvanAmAM umerIe to soLanI saMkhyA thAya. pUrvadhara AcArya umAsvAti mahArAje A soLe bhAvanAone anuprekSA tarIke oLakhAvI che. A soLeya bhAvanAo mahad aMze AtmalakSI bhAvanAo che. jenuM lakSya paramAtma avasthAnI prApti che. prakArAntare jaina manISIoe maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha ema anya cAra bhAvanAo paNa gaNAvI che. A bhAvanAo, uparanI bAra bhAvanAo karatAM eka rIte judI paDI jAya che kAraNa ke A bhAvanAo samAjalakSI ke saMsAranA anya jIvo sAthenA vyavahAranI che. maitrI bhAvanAmAM saMsAranA tamAma jIvonA hitano vicAra karavAmAM Ave che. emAM manuSya ekalAnA nahi paNa jIva mAtranA sukhano vicAra thAya che. maitrI e evo saMbaMdha che ke je sarva sAthe sthApita thaI zake, jyAre sagapaNanA saMbaMdhone maryAdA rahe che. jenA haiye maitrIbhAva vase che tenI aMdara kAyamanI amIvarSA thatI ja rahe che. maitrI pachI pramoda bhAvanA che je guNAnurAganI bhAvanA che. koInA paNa guNa joI haiyuM AnaMdathI nAcI UThe te nAnIsUnI vAta nathI. mANasa jaladIthI koInA doSa joI zake che. paNa guNa jovA mATe aMtaranI svasthatA hovI jarUrI che. pramoda bhAvanA guNagrAhI bhAvanA che. Ama to samasta jaina dharma jaina dharmanuM hArda 118
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNavAcI che eTale ke emAM AtmAnA guNonI prAptinuM mahattva che. jaina dharmanI badhI kriyAo pAchaLa AtmAnA guNonI prAptino-vikAsano hetu rahelo che. tethI jaina mAtra mATe pramoda bhAvanA sahaja hovI joIe. A bhAvanAnA sevanathI bhAvakanA cittamAM paNa guNano vikAsa thAya che. jo ApaNe anyanA guNo joI prasanna na thaI zakIe to avazya samajavuM ke ApaNA dharmano pAyo haju kAco che. karuNAnI bhAvanAmAM jIva mAtranuM duHkha joIne ke tenI pIDA jANIne haiyuM karuNAthI bharAI jAya. jIva mAtra sukhano icchuka che ane sukha mATe prayatnazIla rahe che. emAM keTalAya jIvo saphaLa rahe che to keTalAkanA nasIbamAM pIDA ane duHkha ja AvI maLe che. anya jIvanuM duHkha joI-jANIne ApaNuM haiyuM bharAI jAya to avazya jANavuM ke dharmamArgamAM AgaLa vadhavAnI ApaNAmAM yogyatA AvI gaI che. karuNAnI bhAvanAthI je jIva vAsita thayelo hoya te saunA sukhano, zAntino, svAsthyano vicAra karato. hoya. sau jIvomAM mArA jevuM ja Atmatattva che evA bhAvathI citta rasAyeluM hoya to ja anyanI pIDA joI ApaNuM hRdaya karuNAthI dravI UThe. A bhAvanAmAM adbhuta zAnta rasa che. madhyastha bhAvanAne upekSA bhAvanA paNa kahe che. A bhAvanAmAM anyanA doSo ke kSati pratyenA ApaNA bhAvanI vAta che. pramodamAM anyanA guNa joI AnaMdavAnI vAta che, to madhyasthamAM anyanA doSonI upekSA ka2vAnI vAta che. koInA doSa joI ApaNane tenA tarapha ghRNA thaI jAya ke ApaNe bhAvanAyoga 119
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNI-guNiyala chIe tevuM abhimAna thaI jAya to te ApaNA karmabaMdhanuM kAraNa bane che. sarva jIvo karmane vaza rahI varte che tema samajIne ApaNe taTastha rahIe to ja bhAvanAno marma sacavAya. salAha--zikhAmaNa ke upadezanuM pariNAma viparIta Ave tema hoya to mauna rahevuM vadhAre yogya che. doSadarzana ke doSanI je vAta upakAraka nIvaDe tema na hoya to tenAthI dUra rahI tenI upekSA karavI te mAdhyastha bhAvanAno marma che. karmabaMdhanI sUkSma vicAraNAnA AdhAre A bhAvanA UbhelI che. Ama, ApaNe bhAvanAo upara savistara vicAra karyo che. bhAvanA e paNa yoga che. bhAvanAyoga saraLa che tethI tenuM mUlya ochuM AMkavAnI jarUra nathI. bhAvanAyoga vizeSataH karmanA saMvaranI sAdhanA che. jyAre dhyAnayoga karmanI nirjarAnI sAdhanA che. ArAdhanAnA mArgamAM saMvara ane nirjarA bannenuM mahattva che. zuddha citta vinA dhyAnanI paNa siddhi nathI. ane cittanI zuddhi mATe bhAvanA jevuM koI saraLa sAdhana nathI. caMcaLa cittavALAo mATe to bhAvanAyoga ghaNo anukULa yoga che kAraNa ke temAM cittanirodha nathI paNa cittane iSTa mArgamAM vALavAnI ke vahAvavAnI vAta che. anityAdi bAra bhAvanAo AtmalakSI ciMtananI bhAvanA che to maitrAdi cAra bhAvanAo parAbhAvanAo eTale ke anya sAthenA vyavahAranI bhAvanAo che. A banne prakAranI bhAvanAo bhegI maLIne bhAvanAyogamAM pariName che. bhAvanAomAM anargaLa zakti rahelI che. bhAvanAo manuSyanA samagra vyaktitvane palaTI nAkhe che. tenAthI krame jaina dharmanuM hArda 120
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ krame jIvanano abhigama badalAI jAya che. dharmanAM anuSThAnomAM bhAvanAthI prANa purAya che. adhyAtmanA mArga uparathI paDatA jIvane bhAvanAo jhIlI laIne vaLI pAcho AgaLa mUkI de che. bhAvanAno keTalo vyApa karavo ane ciMtananA UMDANamAM keTaluM UtaravuM te badhAno AdhAra jIvanI potAnI kSamatA upara rahe che. bhAvanAo saraLa dekhAya che mATe rakhe koI tenA sAmarthyane alpa AMke. AtmA upara paDelA karmanA sAhacaryane toDI nAkhavAnI bhAvanAmAM ghaNI tAkAta che. azubha sAthenA sAhacaryane toDIne zubha ke zuddha sAthenuM sAhacarya vadhAravA mATe samasta bhAvanAyoga che. dhyAnayoga saune mATe sulabha nathI paNa bhAvanAyoga saune mATe sulabha che. bhAvanAyoga 121
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 14|| AtmAnuM UdhvarohaNa | AtmAthI paramAtmA sudhIno mArga ghaNo lAMbo ane vikaTa hoya che. ghaNIvAra sAdhaka mUMjhAI jAya che ke pote kyAM Ubho che ane maMjila keTale dUra che. jema sAgarakheDuo pote sAgaramAM kayA akSAMza ane rekhAMza upara che tenuM satata dhyAna rAkhatA hoya che tema sAdhake pote sAdhanApatha uparanA potAnA sthAnathI satata mAhitagAra rahevuM joIe. pote kyAM Ubhelo che te jANIne AgaLanI yAtrAnI taiyArI karavI joIe. A yAtrAmAM ghaNIvAra yAtriko vaccethI gabaDI paDe che ane cheka nIce paNa pheMkAI jAya che. bhagavAna mahAvIra kuzaLa sArthavAhaka che. temaNe pote to sAdhanApatha cAtarI lIdho paNa pAchaLa AvanArAo mATe sImAnA paththaro - mAIla sTonsa mUkyA che. tenA upara AgaLanuM aMtara batAvatAM nizAna mUkyAM che. sAdhanApathanuM ATaluM sacoTa ane sUkSma varNana jagatamAM anya kyAMya jovA maLatuM nathI. jaina dharmamAM paramAtmAne zaraNe javAnI vAta nathI ke tenAmAM bhaLI javAnI vAta nathI. temAM pote ja paramAtmA banavAnuM che. parama aizvaryanA pada upara pahoMcI zakAya tevI korI vAto karIne tIrthakaro vIramyA nathI. temaNe mArga cAtarI batAvyo che. temAM AvatAM bhayasthAnonuM nirdezana karyuM che ane kyAM kevA paDAvo Ave che tenuM savistara varNana karyuM che. paNa hA, jaina dharmamAM bhagavAna kRpA karIne tamane UMcakIne sIdhA ja upara na mUkI de. cAlavuM to tamAre ja paDe. paramAtmA jaina dharmanuM hArda 122
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI banAve nahi paNa paramAtmA to sAdhake sAdhanA karI jAte ja banavuM paDe. mokSano mArga e parama puruSArthano mArga che. A mArga upara cauda paDAvo Ave che jene guNasthAnako kahevAmAM Ave che. sAdhakamAM AtmAnA guNonI uttarottara vRddhi thatI jAya tema tema te AgaLa vadhI zake che te vAtanuM sUcana guNasthAnako" ke "guNaThANAM' zabdathI ja thaI jAya che. A zabdothI khyAla AvI jAya che ke A mArga AtmAnA guNonI vRddhino mArga che. AtmAnA guNonI vRddhi kevI rIte thaI zake te vize vicAra karIe to ja A mArgamAM AgaLa vadhAya. jaina dharma pramANe jIva Aje je kaMI che tene mATe te pote ja javAbadAra che ane AgaLa upara te je kaMI thaI zakaze te paNa tenAM bhUtakALanAM karmo ane vartamAnanA puruSArthane AdhIna raheze. jIva potAnAM karmo pramANe ja sukha-duHkha, zAnti-azAnti, yaza-apayaza, surUpatA-kurUpatA ityAdi prApta kare che. jIvanA utthAna ane patana mATe jIvanAM karmo ja javAbadAra che. mATe mokSamArgamAM prasthAna karanAra jIve karmane ja potAnuM nizAna banAvIne saMgharSa karavAno che. karma e jIvano potAno vAraso che. vArasAmAM maLelI e saMpattine vadhAravI, ghaTADavI ke veDaphavI te jIvanA potAnA puruSArthane AdhIna rahe che. koIne vArasAmAM saMpatti maLe to koIne bApanuM devuM paNa maLe. zANo vArasadAra devuM pheDI nAkhe ane saMpattinuM upArjana karI samRddha thaI jAya. to koI saMpatti veDaphI nAkhIne chevaTe devALuM paNa phUke. vAtano marma eTalo ja che ke vAraso AtmAnuM UrdhvarohaNa 1ra3
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahattvano che paNa vAraso sAcavavo, veDaphavo ke vadhAravo badhuM vArasadAra upara AdhAra rAkhe che. vAraso eTale vAraso; te sAro paNa hoya ane naraso paNa hoya. jIvanamAM je kAMI sAruM-khoTuM AvI maLyuM te jIvano vAraso. jIve puruSArthathI je kAMI upArjana karyuM ke gumAvyuM tenA upara tenI saMpattino AdhAra rahe che. samaju ane udyamI jIva hoya to vArasAmAM maLelI duHkha-daridratA jevI vastuone pheDI nAkhI pote sAphasUtharo thaI jAya ane pachI badhI sArI vastuonuM saMpAdana karI vaibhava prApta karI le. mULa vAta che AtmAno vaibhava prApta karavAnI. AtmAno vaibhava meLavavo hoya to AtmAne ghAtaka je doSo ApaNAmAM hoya tene kADhavA paDe ane AtmAne upakAraka je guNo hoya te keLavavA paDe ane tenI vRddhi karavI paDe. A vAta gItArtha munioe karmavijJAnane sahAre sArI pere samajAvI che. jaina dharmamAM karma kendrasthAne che. tenI AsapAsa samasta saMsAra ghUme che. karmanI avagaNanA karIne koI jIva A bhavabhramaNamAMthI bahAra nIkaLI zake nahi. vAstavikatAmAM karmasattAnuM Adhipatya eTale eka prakAranI gulAmI, parAdhanItA. rAjA sAnukULa hoya tyAMsudhI darabArI lahera kare paNa rAjA rUThe pachI tenI zI dazA thAya ? jaina dharma tethI karmamAtrane duHkhanuM kAraNa kahyuM che. karmane kAraNe sukha-duHkhanuM cakra satata ghUmyA ja kare che ane jIva tenI aMdara phasAIne AmathI tema phaMgoLAyA kare che. jIvanamAM jo koI uttama puruSArtha hoya to te karmanA viSacakramAMthI chUTI jaI svAdhIna thaI javAno. A viSacakramAMthI jaina dharmanuM hArda 124
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ chUTavA mATe karma sAthe saMgharSa karavo paDe. karma sAthenA saMgharSano mArga te mokSamArga jenuM varNana jaina zAsanamAM cauda guNasthAnako tarIke karavAmAM Ave che. karmanA prabhAvane, tenI vyavasthAne samajavA mATe karmanuM ATha prakAre vibhAgIkaraNa karavAmAM Ave che jJAnavaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya. A ATheya prakAranAM karmo ApaNA upara Adhipatya jamAve che ane ApaNane kanaDe che - pIDe che. paNa A ATheyamAM jo senApati jevuM jo koI hoya to te mohanIya karma che. tethI ApaNe kharuM yuddha karavAnuM che mohanIya karma sAthe ke je AtmAnI agavaDane paNa sagavaDa dekhADe che. AtmAnA vikAsane avarodhanAra karma, mohanIya karma che. mohanIya karmane vaza thayelA jIvane sAcI paristhiti samajAtI nathI. tene sArAsArano viveka hoto nathI. saMsAranA moTA bhAganA jIvo A avasthAmAM hoya che. AtmAnA vikAsano je jIvoe mArga lIdho te paNa eka kALe A avasthAmAM ja hatA. jIvanI gADha mUrchAnI ke mohanI A avasthAne dharmamAM - guNasthAnakamAM mithyAtvane nAme oLakhavAmAM Ave che. mithyAtva avasthA e saMsAranA sakaLa jIvonuM pAraNuM che jemAM anaMta kALathI saMsAranA jIvo jholAM khAya che. thoDAka bhAgyazALI jIvo je AtmAnA vikAsane paMthe paLyA te paNa eka kALe mithyAtvanA A pAraNAmAM poDhyA to hatA ja. A mithyAtva AtmAnA vikAsanuM prathama pagathiyuM che jethI tene prathama guNasthAnaka kahe che. svAbhAvika rIte vicAra Ave ke mithyAtva che to moTo AtmAnuM UrdhvarohaNa 125
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ doSa chatAMya tene prathama guNasthAnaka kema gayuM? AtmAnA vikAsakramane AlekhavA mATe kyAMkathI zarUAta to karavI ja paDe. tethI mithyAtvanI eka aMtima sImA dhArI laIne tene mithyAtva guNasthAnaka gaNAvyuM. jIva potAnA guNonA vikAsanI yAtrA ahIMthI zarU kare che mATe tene prathama guNasthAnaka kahyuM. bAkI te che to doSonuM sthAna, paNa upacArathI tene guNasthAnaka kahyuM che. AtmAnA vikAsane paMthe paLelA hoya tevA jUja jIvo sivAyanA saMsAranA sakaLa jIvo A prathama guNasthAnaka (mithyAtva) upara ja UbhelA che chatAMya ahIM eka mahattvano paNa nAjuka bheda che je samajI levA jevo che. je jIvo doSothI bharelI mithyAtvanI gADha rAtrimAM haju pravarte che je haju mohanI gADha mUchamAM paDelA che ane guNa prati jemanAmAM kaMI saLavaLATa paNa thayo nathI temane mATe A guNasthAnakane atAttvika guNasthAnaka kahe che eTale ke vikAsakramamAM jenuM kaMI mahattva nathI. jyAre e ja guNasthAnaka upara evA keTalAya jIvo hoya che ke jeo haju mohanI mUchamAM che paNa temanI AsapAsanAM mithyAtvanAM gADha vAdaLo khasavAnI taiyArImAM che ane AtmAnA guNonA prakAzanI prathama rekhA temanA jIvanamAM phUTavAnI ghaDI najIka AvI gaI che. temane mATe A ja guNasthAnaka tAttvika guNasthAnaka samuM che tethI tene guNI guNasthAnake kahe che. Ama, AtmAnA vikAsakramamAM mithyAtva tarIke oLakhAtuM prathama guNasthAnaka Ave che. je vAstavikatAmAM che to doSonuM 1ra6 jaina dharmanuM hArda
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna paNa kevI rIte tene upacArathI guNasthAnaka kahe che ane emAM paNa tAttvika ane atAttvikano bheda kevo che te vAta ApaNe samajyA. bIjuM guNasthAnaka samajavA mATe eka nAnakaDuM udAharaNa paryApta thaI raheze. eka khaMDamAM ajavALuM thaI gayuM hoya, badhAM bArI-bAraNAM khUlI gayAM hoya ane pachI saMjogovazAt koI AvIne ocitAM ja badhAM bArI-bAraNAM baMdha karI de to aMdara rahelA je mANaso hoya temane kevuM dekhAya ? khaMDamAM pharIthI aMdhAruM thaI gayuM che paNa ekavAra je prakAza thayelo ane tenA ajavALAmAM khaMDamAM paDelI vastuo dekhAI hatI te have spaSTa nahi dekhAya chatAM tenA AkAro-oLAo haju dekhAyA karaze. bArI-bAraNAMnI taDo paNa purAI jAya ane saMpUrNa aMdhakAra UtarI paDe ane vastu mAtra dekhAtI baMdha thaI jAya tenA pahelAMnI avasthA jevuM alpa samayanuM A bIjuM guNasthAnaka che. tene sAsvAdana guNasthAnaka eTalA mATe kahe che ke guNonI je kaMI anubhUti thaI hatI te to sarI paDI paNa teno svAda rahI gayo. svAdanI smRti jevI avasthAvALA A bIjA guNasthAnakane sAsvAdana guNasthAnaka tarIke oLakhavAmAM Ave che. TUMkamAM mohanIya karmanA UMcakAyelA paDadA pAchA paDI gayA paNa je joyuM hatuM tenA oLA thoDIka vAra vartAyA. - trIjuM guNasthAnaka jarA vadhAre surekha bane che. temAM jIva sAcA-khoTAne samajavA lAge che paNa haju te mUMjhAyelo to che ja. tene guNa game che ane doSa paNa game che. tene bannenuM mahattva sarakhuM lAge che. te bahAranI camaka-damakathI aMjAya AtmAnuM UrdhvarohaNa 127
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ che to bIjI bAju tene aMdaranuM ojasa paNa prabhAvita kare che. baMnemAMthI koI ekane pakaDavA jeTalI tenI dRSTi prabaLa nathI hotI. tethI te baMnene sarakhA gaNe che saMsAra paNa sAro lAge ane mokSa paNa sAro lAge. ahIM dRSTi hoya che paNa nIra ane kSIra vacceno viveka karavA jeTalI te spaSTa nathI hotI. ahIM guNano rAga nathI. doSano virAga nathI. mATe tene mizra guNasthAnaka kahe che. tyAra pachI AtmAnA vikAsakramamAM je cothuM sthAna Ave che tene samyakatva kahe che. temAM mANasa suspaSTa thaI jAya che. sAcuM zuM ane khoTuM zuM te bAbata te spaSTa hoya che. AtmAne upakAraka zuM ane apakAraka zuM teno tene khyAla AvI gayo hoya che. ahIM dRSTinI nirmaLatA pravarte che paNa je sAruM lAgyuM tene apanAvavAnI tenI tatparatA ke zakti hotI nathI. khoTuM lAge tene choDavAnI zakti hotI nathI. ahIM sAdhakanI najara AkAza tarapha UThelI hoya che paNa paga haju pRthvI upara hoya che. A guNasthAnakane AtmAnI utkrAMtimAM khUba mahatvanuM gaNavAmAM Ave che. kAraNa ke jIvanamAM zuM meLavavA jevuM che ane zuM choDavA jevuM che te bAbata jIva ahIM spaSTa hoya che paNa tene je yogya lAge te pramANe vartana karI zakto nathI. tethI tenA manamAM eka prakArano saMgharSa rahe che chatAMya je vAta tene spaSTa rIte samajAI gaI, svIkAra thaI gayo te moDA-vahelA paNa sAkAra karavA jIva puruSArtha karavAno - karyA vagara rahevAno nahi. tethI A guNasthAnakanuM khAsa mahattva che. vAstavikatAmAM dharmanI zarUAta ahIMthI ja 128 jaina dharmanuM hArda
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharekhara thAya che. ahIM sudhInAM guNasthAnako sudhI darzanamohanIya karma sAtheno saMgharSa hoya che paNa AnAthI AgaLanAM guNasthAnako upara cAritramohanIya karma sAtheno saMgharSa hoya che. vikAsamAM pAMcamA sthAne Ave che dezavirati. temAM sAdhaka sAcI ane sArI lAgelI vastuo apanAvavA mAMDe che. A guNasthAnakathI cAlavAnI vAta Ave che. AcaraNanI vAta Ave che. dRSTi spaSTa thaI gaI, mArga dekhAyo paNa pUrepUruM calAya nahi tenuM kAraNa cAritramohanIya karma che. jema jema cAritramohanIya karma tUTatuM jAya tema tema jIva AcAramAM AgaLa vadhato jAya che. vikAsamArga upara sAdhaka cAlavA mAMDe che paNa hajuya tenuM AcaraNa tenA aMtara sAthe pUrNa sumeLamAM nathI hotuM. tenA haiye satyane apanAvavAno pUrNabhAva hoya che. chatAMya vyavahAra tene aMzataH anurUpa rahe che tethI tene dezavirati eTale ke thoDe bhAge saMyamanA guNasthAnaka tarIke oLakhavAmAM Ave che. chaThThA sarvavirati guNasthAnake to jIva zaktizaLI banI gayo hoya che. mohanAM ghaNAM vAdaLAM vIkharAI gayAM hoya che. satyano sUraja UMce AvI gayo hoya che. tenA prakAzamAM sAdhaka AgaLa vadhato hoya che. te mohanidrAmAMthI jAgI gayo hoya che ane kevaLa saMyamano prakAza tenA jIvanamAM relAI rahyo hoya che. have te mUrchAmAM ke taMdrAmAM DagalAM nathI bharato paNa joI-vicArIne ekeka DagaluM bharato hoya che. choDavA jevuM badhuM chUTatuM hoya che paNa pramAdane lIdhe kyAMka puruSArthamAM UNapa rahI jAya che. tethI tene pramatta guNasthAnaka kahe che. AtmAnuM UrdhvarohaNa 129
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamA guNasthAnake to sAdhake pramAda paNa khaMkherI nAkhyo hoya che. tene lAge che ke maMjila haju dUra che ane cAlavAmAMAcaraNamAM DhIlA-pocA na rahevAya. AgaLanA mokSamArga upara cAlavA te pUrNa rIte kaTibaddha thayelo hoya che. vismRti, bhrama, ALasa, pramAda, ItyAdi tene nIce tANI javA mathatAM hoya che. paNa sAdhaka sajaga rahI, jAgarUka rahI AtmAnA guNonA vikAsa mATe satata udyamazIla rahe che. tethI tene apramatta sarvavirati guNasthAnaka kahe che. virati eTale saMyama. sarvavirati eTale sarva prakAre saMyama. apramatta eTale sajAga - jAgarUka ane udyamazIla. A guNasthAnakano kALa kevaLa aMtarmuhUrtano hoya che. AtmAnA guNonA vikAsakramamAM A guNasthAnaka bahu kriTikala-nAjuka hoya che. be ghaDI jeTalo teno kALa che paNa jo te na sacavAyo to AgaLanI badhI mahenata eLe jAya ane sAdhaka nIce gabaDI paDe temaja prApta thayelA guNono paNa brAsa thaI jAya. sAtamA guNasthAnake ardho rasto kapAI gayo tema kahI zakAya. AgaLano mArga TUMko che paNa tenAM caDhANa kaparAM che. AThame guNasthAnake AvyA pachI jarA pAchA vaLIne joIe to lAgaze ke ApaNe ATheya prakAranAM karmomAMthI kevaLa mohanIya karma sAme laDavA mAMDyuM che. zarUAtanI laDAI darzanamohanIya karma sAmenI hatI paNa pAMcamAthI saMgharSa cAritramohanIya karma sAme zarU thaI gayo hoya che. mohanIya karmanA A banne ghaTako che. bannene parAsta karyA vagara AgaLa na vadhAya. ApaNe mULa zatru sAme yuddha AdaryuM che kAraNa ke mohanIya karma ja sauthI 1eo jaina dharmanuM hArda
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhAre prabaLa che. bIjAM badhAM karmo to tenI chAyAmAM ja pAMgaryA hoya che. eka vAra mohanIya karmanuM vRkSa paDyuM pachI bIjA karmo to ApoApa sUkAI javAnAM ke tenA bhArathI ja kacaDAI javAnAM. mohanIya karmano jema jema parAjaya thato jAya che tema tema anya karmo jIrNazIrNa thaIne khasatAM jAya che. bIjI e vAta paNa dhyAna bahAra na jAya ke AtmAnA vikAsakramamAM cAra guNasthAnaka darzananI zuddhi mATenAM che. A utthAna daramyAna darzanamohanIya karma pAchuM haThatuM jAya che ane jIvanI darzanazuddhi thAya che. eTale ke je vastu je svarUpe che te tene dekhAya che - samajAya che. tethI zuM choDavA jevuM che, zuM meLavavA jevuM che te bAbate te spaSTa thaI jAya che. pAMcamA guNasthAnakathI jIva cAlavA mAMDe che, saMyamamArga upara prayANa kare che. je ISTa lAgyuM te meLavavA te AgaLa vadhe che ane choDavA jevuM badhuM mUkato jAya che. Ama pAMcamAthI sAtamA sudhInAM guNasthAnako AcArazuddhinAM sthAno che. Ama sAtamA guNasthAnaka sudhI pahoMcatAM jIvana darzanazuddhi ane AcArazuddhi sArA pramANamAM thaI gaI hoya che. A sAta guNasthAnako sudhIno mArga kApatAM jIvane vaSonAM varSo to zuM bhavonA bhava nIkaLI jAya che. majhAnI vAta e che ke bAkInAM cAra eTale ATha, nava, dasa ane agiyAra athavA ATha, nava, dasa ane bAra sthAnako jIva aMtarmuhUrtamAM eTale be ghaDImAM ja pAra karI le che. ahIM AcAranA vega karatAM bhAvanA veganuM mahattva vizeSa rahe che. caDhANa sIdhAM che, kaparAM che paNa bhAvanI utkRSTatA eTalI AtmAnuM UrdhvarohaNa 131
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che ke A cAreya sthAno AtmA TapoTapa caDI jAya che ane jIva kAM to agiyArame athavA bArame AvIne Ubho rahe che. agiyAramA guNasthAnakane upazamanuM guNasthAnaka kahe che. eTale tyAM azuddhi che paNa te nIce beThI che. karmonuM astitva che paNa te dabAI gayelAM che. bhoMya sAthe bhaLI gayelAM deDakAM jema prathama varasAda thatAM beThAM thaI jAya che tema nIce besI gayela kaSAyo, taLiye paDelI azuddhio chevaTe upara AvI javAnAM ane jIva tyAMthI nIce gabaDI paDavAno. keTalo nIce paDe ane kyAM aTake te kahevAya nahi. jyAre bAramA guNasthAnake pahoMcelo jIva pAcho paDato nathI. kaparAM caDhANa te caDI cUkyo hoya che. tenA kaSAyo nirmULa thaI gayA hoya che. jIva paripUrNa rIte zuddha thaI gayo hoya che. jIvane nIce dhakelI de, AtmAno ghAta kare tevAM badhAM karmo ahIM naSTa thaI gayAM hoya che. te samaye jIva sAthe je karmo rahelAM hoya che te to kevaLa hathiyAra mukAvI dIdhela sainiko jevAM hoya che, je jIvano ghAta karavA samartha nathI hotAM. A sthAnane 'kSINamoha' tarIke oLakhavAmAM Ave che. ahIM kSINano artha 'naSTa' levAno che; 'nirbaLa' karavAno nathI. prathamathI cAra guNasthAnako darzananI zuddhi mATenAM che. cothA guNasthAnaka upara AtmAnI AchI paNa jhAMkhI thaI gaI hoya che. sAta guNasthAnaka sudhI AcArazuddhi saMyamanI sAdhanA mahattvanI banI rahe che, jyAMre AThamAthI bAramA sudhIno mArga AtmAnI anubhUtino mArga che. AThamA guNasthAnakathI jIvane AtmAnI anubhUti thavA lAge che. jIvane AtmAnA sAmarthyanI jaina dharmanuM hArda 132
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhAMkhI thavA lAge che ane bArame pahoMcatAM sudhImAM to AtmAnAM ajavALAM UtaravA lAge che. ekathI traNa guNasthAnaka sudhInI dazAne jIvanI bahirAtmadazA kahe che. cArathI sAta guNasthAnaka jIvanI aMtarAtmadazA hoya che. AThathI bAramA guNasthAnaka sudhI jIvane paramAtmadazAnI AMzika paNa anubhUti hoya che. bIjI rIte kahIe to sAtamA guNasthAnaka sudhInI yAtrA pUrvataiyArI jevI che paNa AThamAthI jIvane AtmAnA prasAdanI pratIti thavA mAMDe che. sAta sudhI jJAna che, darzana che, cAritra che paNa AThamAthI dhyAnanI sAdhanA zarU thAya che. ahIMthI AtmA adbhuta dhyAnamAM lIna banIne, mohanIya karmano upazama karanArI ke sadaMtara kSaya karanArI zreNI upara - sIDI upara caDhavA mAMDe che. navamA guNasthAnakane anivRttikaraNa kahe che. ahIM jIvanA "ahaM" ane "mama' bane ogaLI gayAM hoya che ane jIvamAtra tarapha sAdhaka AtmabhAvathI jue che. jaDamAtra tene vibhAva lAge che. ahIM jaDa ane cetanano bheda spaSTa vartAto hoya che. A avasthAmAM jIvane jaDa ke cetana prati nathI rAga hoto ke nathI Sa hoto. ahIM tene samatAnI upalabdhi thAya che. A samyak avasthA che. sAcA arthamAM sAmAyika ahIM ghaTe che. jIva samayamAM arthAt AtmAmAM varte che. AgaLa cAlatAM dazamuM guNasthAnaka Ave che. ahIM jAgrata thayelo jIva, karmanI sAme yuddha caDelo jIva potAnA pathanuM chelle chelle kALajIpUrvaka nirIkSaNa karI le che ane bhUgarbhamAM kyAMka mohanI suraMga rahelI hoya to tenuM nirasana karI tene niSphaLa banAvI de che. potAnA aMtaramAM rahelA mohanA nAnAmAM nAnA kaNane AtmAnuM UrdhArohaNa 133
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zodhIne te naSTa karI nAkhe che. A guNasthAnaka khUba mahattvanuM eTalA mATe che ke tyAM mohano kaNiyo rahI gayo, tenuM nirasana na thayuM to jIva agiyArame AvavAno ane tyAMthI mohano kaNiyo bhabhUkI UThatAM pAcho paDavAno. jo dazamuM guNasthAnaka sacavAI gayuM to jIva sIdho bArame pahoMcavAno ane pachI tyAMthI pAcho nahi paDavAno. bAramA ane temAM guNasthAnaka vacce Ama joIe to samayanuM khAsa aMtara nathI. bAramuM siddha thayuM tenI sAthe ja teramuM AvI javAnuM. be pradezonI sarahado uparanA pATiyA jevuM A sthAna che. A bAju bAramuM ane bIjI bAju teramuM. je rekhA upara eka pradeza pUro thAya te ja rekhA upara bIjo pradeza zarU thAya. bAramA upara mohano saMpUrNa nAza thayo. AtmAno sUrya soLe kaLAe prakAzavA lAgyo. prakAza thayo, aMdhArAM UlecAI gayAM. bArame kaSAya ane ghAtI karmathI - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya karmathI saMpUrNa mukti thaI ke turata ja kevaLajJAnanI prApti thaI. kevaLajJAnanI prApti thatAM pradeza badalAI gayo ane teramA guNasthAnakano pradeza zarU thaI gayo. teramuM guNasthAnaka sayogI kevaLInuM guNaThANuM che. kevaLajJAnanI prApti thaI gaI paNa AyuSya bAkI hoya to te pUrNa thatA sudhI AtmA A bhUmi upara zarIranA yoga sAthe vicare ane dehanA mATenI Avazyaka kriyAo kaMI paNa bhAva vinA thatI rahe tethI tene "sayogI kevaLI' kahe che. emAMya vaLI je jIvoe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM hoya teo ahIM rokAIne 14 jaina dharmanuM hArda
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tIrtha'nI sthApanA kare. keTalAka jIvo ja teramA pachI turata ja caudamA guNasthAnake AvIne paLavAramAM zarIra choDIne lokAgra upara cAlyA jAya che. teramA guNasthAnaka upara zarIrano yoga hovAthI tene 'sayogI kevaLI'nuM guNasthAnaka kahe che. ahIM zarIra che tethI tenI sAthe nAma-AkAra ityAdi hovAnAM. gotra to janmathI ja zarIrane maLeluM hoya che tethI te paNa zarIra rahe tyAM sudhI rahevAnuM. zarIra rahe eTale zarIranA sahaja dharmo paNa tenI sAthe rahevAnA. AyuSyakarma rahe tyAM sudhI jIvano zarIra sAtheno saMyoga rahevAno ane zarIra rahe tyAM sudhI tenI sAthe nAma, gotra, vedananI kSamatA paNa rahevAnI. AyuSya, nAma, gotra ane vedanIya e cAra aghAtI karmo kahevAya che. aghAtI eTale ke je AtmAnA guNono ghAta karavA mATe samartha nathI. AyuSya pUrNa thavAnI najIkanI veLAe teramA guNasthAnaka upara rahela sayogI kevaLI AtmAo jo nAma, gotra ke vedanIya karma bAkI rahI gayAM hoya to 'kevaLI samuddAta' nAmanI prakriyA karIne bAkI rahelAM te karmone AyuSyakarmanI barAbara karI nAkhe che jethI AyuSya pUruM thAya te veLAe karmano eka paNa kaNiyo bAkI na rahe. caudamuM guNasthAnaka ati alpa samaya mATenuM che. pAMca hrasva svaronA uccAraNa jeTalI tenI avidha gaNAya che. A guNasthAnakane ayogI kevaLInuM guNasthAnaka kahe che. ahIM AtmA mana, vacana ane kAyAnA yogono sarvathA nirodha karI zailezIkaraNa sAdhe che eTale ke meru parvata jevo aDola ane niSkriya AtmAnuM UrdhvarohaNa pa
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI rahe che. AtmAno A aMtima puruSArtha che. tyAM mana, vacana, kAyAnA yogonuM koI pravartana rahetuM nathI. A avasthAne parama akriyArUpa amRta avasthA' tarIke zAstromAM oLakhAvI che. zailezIkaraNane aMte AtmA sarvakarmarahita thaIne karmanA AzrayasthAna samA dehane choDIne mokSane prApta kare che eTale ke baMdhanamAMthI mukta thaI jAya che ane te ja samaye siddhazilA upara sthiti karI le che. aMdhakAra osare ane prakAza patharAya ema ayogI kevaLInuM guNasthAnaka chUTavAnI ane AtmAnA siddhazilA upara sthita thavAnI banne ghaTanA ekasAthe ghaTe che. caudamA ayogI kevaLInA guNasthAnakane choDyA pachI tatkAla AtmA lokAkAzanA agra bhAge virame che. tyAra pachI te siddhAtmA ke siddha paramAtmA kahevAya che. siddha avasthA e zUnya avasthA nathI ke koI paramAtmAmAM vilIna thaI javAnI sthiti nathI. tyAM phakta duHkhano nirodha thavAnI vAta nathI. siddha avasthA vidhAyaka avasthA che. tyAM jIva anaMta catuSTayI eTale ke anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta vIrya (utsAha) ane anaMta sukhane sahaja rIte bhogave che ke teno AvirbhAva kare che. ahIM AtmAnI svarUparamaNatA hoya che. have AtmA zuddha-buddha thaI paramAtmA thaI gayo hoya che. zarUmAM bahirAtmabhAvamAM rAcato jIva, cothA guNasthAnakathI aMtarAtmA dazAmAM caDhato caDhato aMte temAM guNasthAnaka para pahoMcIne paramAtmadazA prApta kare che. tethI teramA guNasthAnaka upara UbhelA ane saMsAramAM vicaratA AtmAone kevaLI bhagavaMto tarIke oLakhavAmAM Ave che. ayogI kevaLInI 136 jaina dharmanuM hArda
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasthA to paLavAranI che. tenI upara rahela jIvone paNa kevaLI bhagavaMto ja kahevAya. ayogI kevaLInI avasthA pachI AtmAnA UdhvarohaNanuM aMtima sthAna lokanA agrabhAge Avela siddhazilA che. AtmAnA guNono utkRSTa vikAsa sAdhI ke AtmAnA guNono saMpUrNa AvirbhAva karI siddhazilA upara anaMtakALa mATe, anaMta saMpadAmAM sthiti karela sarva AtmAo, paramAtmAo banI rahe che. tyAM tIrthakaranA AtmA ke siddhanA AtmA vacce kaMI bheda raheto nathI. te carama avasthAmAM sau sarakhA paNa sau eka nahi, sau judA. atyAra sudhImAM anaMta jIvo paramAtmA thaI gayA che ane haju anaMta jIvo paramAtmA thavAnA. Ama jaina dharma pramANe saMkhyAtIta anaMta paramAtmAo che jyAre anya dharmonA mate paramAtmA Adi ane aMtarahita - anaMta che. anya dharmo sAtheno ApaNo A pAyAno taphAvata che. AtmAnuM UrdhvarohaNa
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgalanI varSA navakAra maMtranI vAta karyA vinA jaina tattvajJAnanI mImAMsA apUrNa rahI jAya. bIjI bAju navakAra vize eTaluM badhuM lakhAyuM che ke temAM kaMI umero karavA mana thAya nahi. tethI navakAra vize kaMIka vizeSa vicAraNA karavA mAro A prayAsa che. navakAra maMtra sUtrAtmaka che. navakArane cauda pUrvano sAra kahe che te tenI sUtrAtmakatAne kAraNe. navakAranA prathama caraNa 'namo arihaMtANaM'mAM jaina tattvajJAnanuM nirdezana thaI jAya che ane tenA sAdhanAmArgane apanAvavAno ekarAra thaI jAya che. A padamAM koI eka arihaMtane namaskAra karyo nathI paNa arihaMtone namaskAra karyA che. arihaMta eTale bhagavAna. arihaMto ema bahuvacanamAM ullekha thatAM e vAtanuM pratipAdana thaI gayuM ke jaina dharmamAM koI eka bhagavAna nathI paNa ghaNAbadhA bhagavAno che - anaMtA bhagavAno che. tyAM turata ja vicAra Ave ke anaMta paramAtmAo kyAMthI AvyA ? pratyeka jIvamAM paramAtmA banavAnI saMbhAvanA che eTale je jIvo arihaMta paramAtmA banyA, tIrthaMkaro banyA te badhA bhagavAnone namaskAra. ahIM be vAto AvI ke arihaMto anaMtA che ane ghaNA badhA jIvamAM arihaMta paramAtmA banavAnI saMbhAvanA rahelI che. svAbhAvika che, vicAra Ave ke bhagavAna kevI rIte thaI zakAya ? to jeNe duzmanone haNyA che te bhagavAna thaI gayA. 'arihaMta' zabda ja sUcaka che zatruo haNanAra. zatru koNa haze? to kaSAya ane karma jIvanA mULa zatru che je jIvano jaina dharmanuM hArda 15 13. -
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArga rokIne beThA che ane tene bhagavAna thavA detA nathI. jIvano mULa zatru to karma che jenI aMtargata kaSAya ityAdi Ave che paNa kaSAya karmabaMdhanA janaka che tethI teno alaga ullekha karavAmAM Ave che. kaSAyanI mahattAne lakSamAM rAkhIne AcArya haribhadrasUri jevAe to kaSAyamuktine ja AtmAnI mukti gaNAvI che. ahIM e vAtanuM paNa sUcana thaI gayuM ke zatruone jAte ja haNavA paDe. temAM koI sahAya kare nahi. A zabdanI aMtargata e vAta AvI gaI ke bhagavAna banavA mATe jIve jAte ja udyama karavAno che ane temAM koInI kRpAnI apekSA rAkhavAnI nathI, koI bahArathI sahAya karanAra nathI. anya dharmonA "IzvarakRpAnA siddhAntano ahIM cheda UDI jAya che ane puruSArthanI pradhAnatA sthApita thaI jAya che. jo duzmanone eTale ke kaSAyo ane karmane haNavAnI vAta AvI to te haNavAno mArga haze ane tenI rIta paNa haze. Ama, jaina dharmanA mokSamArganI prarUpaNA thaI gaI. A mArga batAvanAra arihaMto che mATe temane namaskAra. ahIM arihaMtanuM koI nAma nathI pADyuM tethI te namaskAra aMtargata rIte mokSamArgane anulakSIne ja thayo. mokSamArganA praNetA arihaMta ane temane namaskAra eTale temAM mokSamArganA astitvanI ane tenA svIkAranI vAta AvI gaI. Ama navakAranA prathama padamAM jaina dharmanuM tatvajJAna, kaSAya, karma, mokSamArga ItyAdi ghaNIbadhI vAto samAI jAya che. ahIM ApaNe prathama padano sUtrAtmaka rIte vicAra karI joyo che je kevaLa eka udAharaNa che. bAkI jJAnIo to maMgalanI varSA 139
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ navakAramAMthI jJAna ane ArAdhanAnAM keTalAMya dvAra zodhI Ape. kaMIka AvI rIte vicAraNA thAya to navakAramAMthI cauda pUrvano sAra nIkaLI Ave. navakAra maMtramAM namavAnI mahattA che. nava padone kAraNe te navakAra kahevAya che, to 'namo'ne kAraNe te namaskAra maMtra kahevAya che. namavuM eTale jhUkavuM. ahaMkAra svabhAvathI akkaDa hoya che. te jhUkato nathI. ahIM to pade-pade namavAnI vAta che. pratyeka padamAM prathama jhUkavAnuM eTale ahaMkAranuM visarjana karavAnuM. namavAnI sAthe bIjI eka sUkSma vAta joDAyelI che. bhAvathI vaMdana thatAM ja mananI grAhakatA vadhe che. ghamaMDa ane grAhakatA sAmasAme che. namana karavAthI sAmAnI vAtane AvavAno mArga mokaLo thaI jAya che. namyA vinA grAhakatA na Ave ane grAhakatA keLavyA vinA kaMI maLe nahi. navakAramAM rahela pAMca parameSThIone namaskAra thatAM temanA avataraNano mArga saraLa thaI jAya che. parameSThIone ApaNA namaskAranI kaMI jarUra nathI paNa ApaNuM mastaka koInI samakSa jhUke che te vAta ghaNI mahattvanI banI jAya che. ane mastaka namAvavA mATe parameSThIthI vadhAre sAruM kayuM sthAna ApaNane maLavAnuM hatuM ? namaskAra thatAM ja parameSThInA mArgano svIkAra thaI jAya che. namana vinA grAhakatA nahi. grahaNa karyA vinA kaMI prApti na thAya. vastu ke vicAra kaMI paNa hoya tenI prApti mATe namaskAra Avazyaka banI rahe che. navakAramAM namavAnI ghaNI mahattA che. tethI pade pade 'namo' Ave che. vaLI namavAnuM guNavAcaka pAMca parameSThIone tethI navakArane 'paMca mahAzruta jaina dharmanuM hArda 140
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdha' e rIte paNa oLakhavAmAM Ave che. navakAra maMtranA raTaNa sAthe ja ApaNI aMdaranA bhAvo badalAvA lAge che. navakAra maMtramAM AvelA akSaronuM evuM saMyojana thayeluM che ke je bhItaranA bhAvane sparzI jAya ane tene zubha karI de. navakAra maMtranA raTaNa sAthe ApaNe koI pApamAM nahi UtarI zakIe. temAMya jo bhAvathI maMtranuM raTaNa thatuM haze to pApa karavAnI ApaNAmAM te samaye tAkAta ja nahi rahe. A maMtrAkSaronAM dhvaniAMdolano paNa zubha bhAvanAM pravartaka che. tethI navakAranA ArAdhakanI legyA uttarottara zubha thatI jAya che. zubha lezyA jIvane puNyakarmomAM joDanArI che. navakAra maMtra jIvane azubhathI bacAvI laIne zubhamAM joDI de te kaMI jevotevo lAbha che ? navakAra maMtra sAthe bIjI eka vaijJAnika vAta joDAyelI che. navakAranA raTaNathI je sUkSma dhvanitaraMgo pedA thAya che te vAtAvaraNamAM rahelAM zuddha ane zubha tattvo sAthe anusaMdhAna karI le che. A vizva kyAMya khAlI nathI. te aneka sArAnarasA taraMgothI vyApta che. vANI to tenI pAchaLa AMdolana mUkI jAya che paNa vicAreya tenI pAchaLa sUkSma paramANuo choDI jAya che temanovargaNAnA paramANuo). A paramANuo ghaNA lAMbA kALa sudhI TakI rahe che ane avakAzamAM ghUmarAyA kare che. navakAra maMtranA raTaNa dvArA je dhvanitaMragonuM TrAnsamizana thAya che te vAtAvaraNamAM saMgrahita pAMca parameSThIo dvArA choDAyelA paramANuo sAthe anusaMdhAna karI le che. parameSThIo maMgaLanA pravartaka che. temaNe mUkelA - choDelA paramANuo maMgaLanA maMgalanI varSA - 141
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghAtaka hoya che. tenI sAthe navakAranA dhvanitaraMgonuM anusaMdhAna thatAM vinIta ArAdhaka upara maMgalanI varSA thAya che. maMgala eTale AtmAnuM maMgala. Ama maMgalanI varSA karato navakAra mahAmaMtra banI rahe che. ApaNe khUba dhyAna rAkhavA jevI ane samajavA jevI vAta che ke navakAra paramAtmaprAptino maMtra che. tenI pAse bhautika samRddhinI ke saphaLatAnI AzA rAkhavI te barobara nathI. ghaNIvAra evuM bane ke navakAranI ArAdhanAthI pApakarma AghApAchAM thaIne saMsAramAM anukULatA maLI jAya to te AnuSaMgika lAbha gaNAya. paNa te kaMI teno Azaya nathI. ghaNIvAra ema lAge che ke navakAra sAthe bhautika camatkAronI vAto joDIne ApaNe A mahAmaMtranuM avamUlyana karI nAkhyuM che. loko camatkAronI AzAthI navakAra tarapha vaLe paNa jo camatkAra na thAya to pachI tenAthI vimukha thaI jAya. jenI ApaNane khAtarI na hoya ke je bAbata hAlanA vaijJAnika yugamAM ghaTAvI zakAya tema na hoya tene AgaLa karavAthI ApaNo sAco kesa paNa khoTo Thare. paramAtmadazAnI prApti e ja moTAmAM moTo camatkAra che. navakArane tenA yogya pariprekSyamAM samajIne AgaLa karavAthI lokamAnasamAM te vadhAre sArI rIte ArUDha thaze. have ApaNe navakAra maMtranAM padonI saMracanA upara thoDoka vicAra karIe. tenAM prathama be pado paramAtmazaktinAM vAcaka che jyAre bAkInAM traNa AtmazaktinAM dyotaka che. arihaMta ane siddha e banne paramAtmazakti che ane A banne pado ApaNA mATe sUkSma che. emAMya arihaMtanuM zikhara to dUrathIya jaina dharmanuM hArda 142
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhAya eTale tenAM darzana thaI zake. tyAM pahoMcavAno vicAra thaI zake ane tene najaramAM rAkhI, temanA sudhI pahoMcatA mArga upara cAlI paNa zakAya. siddhanuM zikhara to tenAthI AgaLanuM che. je ApaNI dRSTine gocara nathI paNa siddhanI kalpanA karavA mATe paNa jo koI sahAya karI zake tema hoya to te arihaMta ja che. tethI navakAranI yAtrA arihaMtathI zarU thAya che. arihaMta ane siddha paramAtmazaktinAM banne zikharo Ama to sAthe ja UbhAM che paNa ApaNe jene joI zakIe chIe tene prathama namaskAra. jeno paricaya tAjo hoya, smRti najIkanI ja hoya tenI sAthe AtmIyatA vadhAre lAge - te svAbhAvika che. e rIte AcArya to ApaNane ghaNA najIkanA lAge. arihaMto dUra che paNa temanAM pagalAM haju vartAya che. siddhAM agamya che. A banne paramAtmazaktine samajavA mATe jo koI ApaNI sauthI najIka hoya to te che AcArya. AcArya eTale jemanuM AcaraNa ja paramAtmazakti sUcaka che. temanA sAnnidhyamAM paramAtmabhAvanI jhAMkhI thAya. chatAMya AvI jhAMkhIthI jhAjho khyAla na Ave to upAdhyAya to khUba najIka che. AcAryamAM temanuM AcaraNa te ja upadeza. upAdhyAya to bolIne paNa ApaNane upadeza Ape, samajAve. upAdhyAya paNa sulabha na hoya ke dUra lAge to ApaNI sauthI vadhAre najIka che sAdhu zakti. astitvamAM jyAM jyAM sAdhuzakti che tene namaskAra karatAM vizvano koI khUNo ApaNA mATe vaMdana vihoNo na rahyo. ApaNI grAhakatA asIma banI gaI. Ama pAMca parameSThI eTale je saMsAramAM ApaNA mATe maMgalanI varSA 143
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama ISTa che, ArAdhya che temane vaMdana karavA - namaskAra karavA. A namaskAra viziSTa che kAraNa ke temAM ApaNe sUkSmathI sthaLa tarapha gati karIe chIe. paramAtmA sUkSma che, atisUkSma che. tene samajavA mATe ke sparzavA mATe ApaNe cheka sthaLa sudhI nIce UtarIe chIe. eka vakhata cheka nIcenA pagathiye sAdhuzaktine sparza thaI gayo, teno aviSkAra thaI gayo pachI ArAdhanA zarU thaI jAya che. ane ArAdhanAno. A mArga UrdhvarohaNano mArga che. | navakAranI e paNa AgavI viziSTatA che ke temAM kyAMya koI vyaktivizeSane namaskAra nathI karavAmAM Avyo. ahIM je kaMI vaMdana che te guNone vaMdana che, guNonuM abhivAdana che. guNonuM abhivAdana thatAM ApaNAmAM guNonuM saMkramaNa thavA lAge che - guNo ApaNAmAM UtaravA lAge che. bhAvapUrvaka guNane vaMdana karatAM ja ApaNI kalyANa mArganI yAtrA zarU thaI jAya che. navakAra maMtra kAmya maMtra nathI eTale ke kAmanAonI pUrti karavA mATeno maMtra nathI. navakAra to kAmanAonI pAra pahoMcI javAno, kAmanAothI upara UThavAno maMtra che. navakAranuM lakSya paramAtmatattvanI prApti che. tethI to te mahAmaMtra kahevAya che. navakAranI bhUmikAmAM khAsa kahevAmAM AvyuM che ke "sava pAvappaNAsaNo" eTale sarva pApono nAza karanAro che. pApa ane puNya e banne karmanI prakRti che. jaina dharma puruSArthano puraskartA che ane karmavAda upara to tenI gUMthaNI thayelI che. A cUlikA paNa e vAtanI pratIti karAve che ke karmasattA 144 jaina dharmanuM hArda
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAMya apavAda karatI nathI. navakAra maMtra je kaMI kArya kare che temAM karmane sthAna raheluM ja che. sauprathama to te sarva pApakarmono nAza kare che. pApakarmono nAza thatAM puNyakarmanI prakRti mATeno mArga mokaLo thAya ane jIvane ArAdhanAmArgamAM paNa anukULatAo maLI rahe. navakAramAM karmasattAnI uparavaTa thaIne javAnI vAta nathI paNa karmamAM pheraphAro karI pApakarmone naSTa karIne AgaLa vadhavAnI ja vAta che. pApakarmanA khasyA vinA jIva mATe koI sAnukULatA UbhI na thAya. Ama navakAra prathama to jIvane azubhamAMthI zubhamAM lAve che ane tyAra pachI paramAtmaprApti mATeno AgaLano zuddhano mArga taiyAra thato jAya che. A cUlikAmAM e vAtanuM spaSTa nirdezana thaI jAya che ke karmanI uparavaTa jaIne kaMI prApta na karI zakAya. karmamAM pheraphAra karI, karmane harAvIne ja AgaLa vadhI zakAya. navakArathI bhAvaparivartana, lezyAparivartana, karmasaMkramaNa ane anya kAraNo jevAM ke apavartanA, udIraNA ItyAdinI prakriyAno prAraMbha thAya che. jenAthI ghaNIvAra vipattionAM vAdaLo khasI jAya che. navakArathI bhautika vipattio ke pratikULatAo dUra thAya paNa kharI ane na paNa thAya; chatAMya eka vAta to nizcita che ke vipattio sahana karavAnI zakti to ApaNane tenAthI avazya maLI rahe che. navakArane prathama maMgala kahyuM che eTale ke tenAthI maMgalanI zarUAta thaI jAya. konuM maMgala? AtmAnuM. AtmAnA maMgalanI zarUAta eTale ja jIvanuM bahirAtmadazAmAMthI aMtaradazAmAM AvavuM. bAhya jagata uparathI dRSTi pheravI laIne potAnA AtmA tarapha jovuM - AtmAbhimukha thavuM. jIva potAnI tarapha pAcho maMgalanI varSA 15 jai.hA..10
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLe. saMsAra jenI AsapAsa racAyo che te "huM eTale ke potAnA AtmA tarapha dRSTi kare ane tenAM sukha-duHkhano vicAra kare. kaSAyothI pAcho phare, vastuo ane saMbaMdhothI virame ane kevaLa AtmAno vicAra kare te aMtarAtmadazA. A dazA te ja prathama maMgaLa che. navakAra ahIMthI sAtha ApIne jIvane cheka paramAtmadazA sudhI pahoMcADe. A che navakArano sAra. navakArano vistAra : * navakAranA vistAramAM navakAra kevI rIte gaNavAthI vadhAre phaLadAyI nIvaDe ItyAdi vAto Ave che. navakAra bhAvaparivartana kare che jethI vezyA badalAya che. vezyAne raMga che. tethI navakAra maMtrano jApa vividha varNa eTale raMgo sAthe karavAnAM vidhividhAno che. zarIramAM cha sUkSma cakro AvelAM che : mUlAdhAra, svAdhiSThAna, maNipura, anAhata, vizuddhi ane AjJA. A che sthAno uparathI AtmAnA pradezono turata ja saMparka sAdhI zakAya che. tethI navakAra maMtranuM A cakranAM sthAno, jene marmasthAno kahe che tenA upara dhyAna karavAmAM Ave che. A dhyAna lAgatuM ja karmazarIrane coTa mArI soMsaruM nIkaLI jAya che ane satvare asarakAraka nIvaDe che. zvAsa sAthe paNa navakArane joDavAnI vAta che. zvAsa e dasa prANamAMnI eka prabaLa prANadhArA che. sabaLanA sAthamAM navakAra baLavattara banI jAya che. Avo badho navakArano vistAra che, jemAM UtaravuM ahIM asthAne che. | navakAra vize je samajavAnuM che te e che ke tenuM baLa kyAM che ane te kevI rIte kAryAnvita thAya che (sakriya thaI zake che). maMtranuM mALakhuM game teTaluM sakSama hoya paNa jo temAM jaina dharmanuM hArda 146
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe prANa na pUrI zakIe to maMtra nirjIva banI rahe ke bUjhyo-bUjhyo rahI jAya. maMtra pote sabaLa ke nirjIva nathI paNa ApaNA prANathI te jIvaMta bane che, ApaNA bhAvathI ane zraddhAthI te baLa prApta karI le che ane pachI tene sahAre ApaNI adhyAtmayAtrA nirvighne AgaLa vadhe che. navakAra pathadarzaka che ane sahapAntha eTale ke sahayAtrI paNa che. kyAMka pagaluM cUkI jaIe to te bacAvI lenAra paNa che. Avo mahimAvAna navakAra maMtra che. tenI ghaNI badhI viziSTatAone kAraNe te jaina zAsanamAM mahAmaMtra banIne dharmanA siMhAsana upara ArUDha thayelo che. koI jaina navakAra vagarano na hoya. maMgalanI varSA 147
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekAMtavijJAna anekAMta ke syAdvAdanI carcA karyA vinA jaina dharma uparanuM ciMtana adhUruM gaNAya. jaina dharma aneka rIte viziSTa che paNa tenA vizeSa yogadAnanI vAta karavI hoya to temAM ahiMsA ane syAdvAda Ave. AcAra-vyavahAranI bhUmikA upara ahiMsAnuM jevuM mahattva che tevuM ja vaicArika bhUmikA u52 anekAMta ke syAdvAdanuM mahattva che. Ama joIe to syAdvAda sahaja ane saraLa che paNa vyavahAramAM loko tenI sadaMtara upekSA karatA rahe che ane tethI temanuM jIvana klezamaya ke kalahamaya banI jAya che. ApaNe ahIM syAdvAdanI carcA karI che teno e ja hetu che ke loko vaicArika bhUmikA uparathI syAdvAdane nIce utArIne vyavahAranI bhUmikA upara lAvIne mUke jethI saunAM jIvana svastha ane prasanna banI rahe. 13 samasta sRSTinI saMracanA paraspara virodhanA pAyA upara UbhI che mATe virodhane nirmULa karavAnI vAta choDIne virodhane svIkAratAM zIkhI jAva te anekAMtanI zIkha che. jo virodhane TAvI laIzuM to samasta astitva DagamagI UThaze. pRthvI avakAzamAM TakI rahI che kAraNa ke eka bAju tene sUrya kheMcI rahyo che to bIjI bAju pRthvI sUryathI dUra javA tANa karI rahI che. A paraspara virodhI paribaLone kAraNe, kheMcatANane kA2Ne pRthvInuM saMtulana thaI gayuM che ane tenuM astitva TakI rahyuM che. sUrya Uge che to Athame paNa che. divasa thAya che to rAta paNa thAya che. janma che to mRtyu paNa che. pRthvInA 148 jaina dharmanuM hArda
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTa upara UMcA pahADo UbhA thaI gayA che to sAme pakSe UMDA mahAsAgaro thaI gayA che. nadIo vahIne sAgaramAM maLI jAya che to sAgaro tapIne varALa rUpe UMce caDhe che jemAMthI vAdaLo baMdhAya che. saMsAramAM strI che to puruSa paNa che. samRddhi che to sAme garIbI paNa UbhI ja che. ziyALAnI pAchaLa unALo, vasaMta pAchaLa pAnakhara ema pakaDadoDano dAva ramAI rahyo che. kyAMya koI ekaluM nathI. Ama samagra astitva paraspara virodhI tattvonA sahaastitvane AdhAre TakI rahyuM che. temAMthI ekane khaseDavA jaIzuM to astitvanI AkhI ImArata kaDaDabhUsa karatAM nIce AvI jaze. paraspara virodhI tattvo ke paribaLone AdhAre Akho saMsAra TakI rahyo che te anekAMtano mULa siddhAMta che. A ja vAtano jarA vadhAre vistAra karIe to vastumAtramAM paraspara virodhanA kevaLa be ja guNadharmo nathI. vastu anekadharyA che. satyane aneka bAjuo che paNa astitvane TakI rahevA mATe paraspara virodhI guNadharmo Avazyaka banI rahe che. satyane kyAMya virodha naDato nathI. satya eTaluM virATa che ke temAM badhAya virodha samAI jAya che paNa virodhamAM satya na samAI zake. udAharaNa tarIke himAlayanuM uttuMga zikhara gaurIzaMkara che. tyAM pahoMcavAnA aneka mArgo che. bhAratamAMthI javAya, nepALamAMthIya javAya, cInamAMthI paNa jaI zakAya. tibeTamAMthI paNa tyAM pahoMcavAno mArga che. gaurIzaMkaranA astitvane bhinna ane virodhI mArgothI kyAMya kazI muzkelI paDatI nathI. gaurIzaMkara sara karavA janArAo game te mArge anekAMtavijJAna 149
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaI zake che. koI gaurIzaMkaranI uttarethI caDhe to koI vaLI tenI dakSiNethI ArohaNa kare. koIka trIjI bAju pasaMda kare. paNa koI ema kahe ke mAro mArga ja sAco ane te ja mArge gaurIzaMkara upara pahoMcAya to te vAta keTalI behUdI ane ayogya lAge! satya vize ajJAna hoya to ja koI AvuM mAnI zake ane AvI ekAMte vAta karI zake. saMsAra bahuAyAmI che. astitva eTaluM badhuM virATa . che, ane tene eTalI badhI bAjuo che ke tame astitvanesatyane samagratayA tamArI bAthamAM na laI zako. satyane jANavAnA, prApta karavAnA bahu mArgo mATe kyAreya ema na kahevAya ke A ja mArge satyanI upalabdhi thAya. aneka mArge satyano AviSkAra thaI zake, aneka rIte satyanI prApti thaI zake. mATe jaina dharma kahe che ke satya kyAreya ekAMtika nathI. anekAMta te satya che ema kahIe to vadhAre sAruM. A che anekAMtanI sugama ane saraLa prarUpaNA. jaina dharma anekAMtane AdhAre satyanI vicAraNA karI che tethI kyAMya tene anya dharmonI vAta samajavAmAM aDacaNa paDatI nathI. vaLI anekAMtane AdhAre UbhI thayelI jaina dharmanI ImAratane koI dharma hacamacAvI zakato nathI. anekAMta satyanuM udghATana kare che. ekAMte vicArAtI ke bolAtI vAta satyathI ghaNe dUra rahI jAya che. jyAre anekAMtathI vAtano vicAra thAya to te satyanI ghaNI najIka AvI jAya che. dA.ta. ApaNe Aje koI mANasane joyo ke je vANI ane vartanathI sadAcArI lAge che eTale ApaNe turata kahI 15o jaina dharmanuM hArda
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ daIzuM ke A vyakti sadAcArI che. hA, AjanI apekSAe te sadAcArI che tenI kaMI nA na kahevAya paNa ApaNe tene bahArathI ja joyo che ke jAmyo che. teno bhUtakALa ApaNAthI ajANyo che. vaLI tenI aMdaranI vAta paNa ApaNe jANatA nathI. aMdarathI te melA manano paNa hoya. teno bhUtakALa sAro na paNa hoya. kevaLa AjanAM bAhya vANI-vartananI apekSAe tene sadAcArI kahevAmAM ApaNe utAvaLa karI daIe chIe. e ja nyAye Aje durAcArI thaI gayelo mANasa bhUtakALamAM sadAcArI paNa hoya. vyakti ke vastunI pAchaLa eka avyakta jagata che jene gaNatarImAM lIdhA vinA ApaNe koI tAravaNI kADhIe to te satyathI vegaLI ja rahe. bIjI vAta evI paNa nIvaDe ke mANasa bhUtakALamAM sadAcArI hato ane Aje paNa sadAcArI che. vaLI bahArathI ane aMtarathI paNa te Aje sadAcArI che chatAMya thoDAMka varSo pachI kaMIka evuM bane ke te aThaMga durAcArI thaI jAya. enAthI UlaTuM paNa bane ke Ajano durAcArI kAle sadAcArI banI jAya. tethI mANasane kAyamano sadAcArI ke durAcArI gaNavAmAM bhUla thaI jAya che ane ApaNe satyathI dUra nIkaLI jaIe chIe. bhaviSyanI saMbhAvanAne avagaNIne Aje ApaNe je kahIe chIe te paNa barobara nathI. vyaktino bhUtakALa ane bhaviSyakALa banne kALanI apekSAe te ja vyaktinA paryAyo che - svarUpo che. bhUta ane bhAvinA paryAyone gaNatarImAM lIdhA vinA bhAkheluM asatya paNa Thare. bhale Aje ane atyAre te satya hoya. mATe anekAMta kahe che ke haMmezAM vicAra ane anekAMtavijJAna 151
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANI amuka apekSAthI karAya athavA amuka saMdarbhamAM ja te kathana thAya to ja te satya banI rahe. A che syAdvAda jene apekSAvAda paNa kahI zakAya. AvI ja vAta bhavane anulakSIne thaI zake che. bALakano janma joIne kahIe ke te janmyo ane mANasane maratAM joIne kahIe ke te marI gayo. vAstavikatAmAM te jIva A bhavanI apekSAe - saMdarbhamAM ja janmyo kahevAya ane maryo kahevAya. paNa jo bhavAMtaranI apekSAe vicAra karIe to jIva janmatoya nathI ane marato paNa nathI. jIva A bhavamAM dekhAyo te A bhavanA saMdarbhamAM teno janma thayo ane mRtyu pAmyo eTale ke jIva kyAMka jato rahyo - zarIrane choDI dIdhuM. ahIM vANIno je vyavahAra thAya che te bhavanI apekSAe thAya che, je apekSA sAmAnya rIte adhyAhAra rahe che. e ja rIte kSetranI apekSAe satyanuM nirUpaNa thAya che. himAlaya uttaramAM Avyo che tema bhAratanA loko kahe te barobara che paNa tibeTanA loko mATe te dakSiNamAM Avelo che. amerikAnA loko mATe himAlaya pUrvamAM che, to jApAnanA loko mATe himAlaya pazcimamAM Avelo che. himAlaya uttaramAM Avelo che te vAta bhAratanA lokonI apekSAe thaI tethI tene samagratayA satya tarIke na svIkArAya, apekSA vinA boleluM ke vicArAyeluM satya paNa asatya ja gaNAya - A ja to syAdvAdanuM rahasya che. - AvI ja vAta bhAvanI che - anubhUtinI che. Aje je sukha lAge che te ja kAle duHkha lAge. Aje jene samRddhi mAnIe chIe te kAle daridratA lAge, nAhavA mATe mUkeluM pANI koIne garama lAge jaina dharmanuM hArda 152
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ to koIne ThaMDuM paNa lAge. dhruva pradezamAMthI AvanArA mATe ApaNo ziyALo garamInI Rtu che, paNa garama pradezamAMthI AvanAra mATe kaDakaDatI ThaMDInI mosama che. dravyanI vAta laIe to atyAranuM je dUdha che te kAlanuM dahIM che, to paramadivasanI chAza che ane aThavADiyA pachInuM ghI che. Aje ApaNane je vastu mIThAI lAgI te khAdhA pachI bIje divase tyAgavA jevI mATI thaI gaI. Ama badhuM amuka saMdarbhamAM ja UbhuM che, amuka apekSAe ja kharuM che. tAtparya e che ke satya eTaluM virATa che ane eTaluM to bahuAyAmI che ke tene vize kaMI paNa kahevuM hoya to te apekSAthI ja kahI zakAya. satya anekAMtika che. tene pahoMcavAnA, tene prApta karavAnA aneka mArgo che mATe satya vize ekAMtika rIte kyAreya vAta na thAya. anekAMta eTale satyanI virATatA ane tenA bahuAyAmI - bahumukhI astitvano sabhAnatApUrvaka svIkAra ane te rIte thatI vicAraNA. mANasano satya vizeno anubhava amuka apekSAe ja hoya che tethI mANase satyanuM sacoTa nirdezana karavuM hoya to apekSAthI ja karavuM joIe. satya vize thayeluM koIpaNa kathana jo nirapekSa hoya to te asatya ja Thare. satya virATa che, teno AviSkAra aneka rIte thaI zake te vAtanuM anekAMta pratipAdana kare che. tethI satya vize kaMI kahevuM hoya to te apekSAthI ja kahevAya. Ama syAdvAda eTale apekSAvAda - satyane sacoTa rIte kahevAnI eka rIta che - zailI che. anekAMtane haju vadhAre samajavA mATe be udAharaNonI anekAMtavijJAna 153
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe sahAya laIe. temAMnuM sauthI saraLa udAharaNa pAMca AMdhaLAo ane hAthIvALI vAta che. pAMca AMdhaLAo hAthI upara potAno hAtha pheravI hAthInA svarUpa vize nirNaya le che. eka jaNa kahe che ke hAthI thAMbhalA jevo che kAraNa ke tenA hAthamAM hAthIno paga Avyo hato. jenA hAthamAM hAthInA kAna AvyA hatA te kahe che ke hAthI sUpaDA jevo che; to jenA hAthamAM sUMDha AvI hatI te kahe che ke hAthI sAMbelA jevo che. jeNe hAthInI pITha upara hAtha pheravyo hato teNe kahyuM ke hAthI to pATa jevo che ane jenA hAthamAM hAthInI pUMchaDI AvI hatI teNe kahyuM ke hAthI to doraDI jevo che. dareka AMdhaLo potAnA hAthamAM hAthInuM je aMga AvyuM hatuM tene AdhAre hAthI vize kahe che. Ama joIe to dareka jaNa potAnI rIte, potAnA anubhavathI (apekSAe) sAco che chatAMya pratyekanuM kathana satyathI ghaNuM vegaLuM che. kAraNa ke saue nirapekSa rIte hAthInuM varNana karyuM che. jo pratyeka vyakti ema kahe ke mArA hAthano jene sparza thAya che - thayo che tenI apekSAe hAthI Avo haze tema huM kahI zakuM; paNa anyanI apekSAe tenuM svarUpa bhinna paNa hoya. A che satyane oLakhavAnI syAdvAdanI zailI. tattvajagatanI mahAna vAta laIe to AtmA nathI janmato ke nathI marato. AtmA utpanna thato nathI ane AtmA naSTa thato nathI. tethI vedAMte kahyuM ke AtmA nitya che. bIjI bAju bauddhoe kahyuM ke AtmAnuM je svarUpe ApaNane bhAna thayuM ke anubhava thayo te navajAta zizu bALaka banyo, yuvAna banyo, prauDha banyo ane chevaTe vRddha thaIne mRtyu pAmyo. mATe AtmA anitya Tharyo. bhagavAna mahAvIre kahyuM ke dravyarUpe AtmA nitya che kAraNa ke te nathI utpanna jaina dharmanuM hArda 154
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ thato ke nathI te mRtyu pAmato. paNa paryAya rUpe eTale ke zarIra rUpe te paLe paLe badalAyA kare che. tenuM eka rUpa naSTa thAya che ane bIjuM utpanna thAya che tethI te anitya che. Ama jaina dharme AtmAne nityAnitya eTale ke dravya rUpe nitya ane paryAya rUpe anitya kahyo. Ama mahAvIranuM darzana satyane pAmavA syAdvAdano sahAro le che. tethI jaina dharmane kyAMya virodha nathI lAgato. te potAnAmAM badhA virodhone samAvI le che. bhagavAne gaNadharonI zaMkAnuM samAdhAna karatAM vedonI vAtane khoTI nathI kahI paNa tenI RcAono apekSAothI artha karI batAvyo che jenAthI gaNadharonAM mananuM samAdhAna thaI gayuM - te vAta khUba sUcaka che. ATalI carcAnA pariprekSyamAM have ApaNe anekAMta ane yAdvAda banne vacceno bheda spaSTa rIte samajI zakIzuM. Ama to banne ghaNA najIka che. eka sApya che to bIjo sAdhana che paNa spaSTatApUrvakanI samajaNa na hovAne kAraNe ghaNAM vidvAno paNa banne zabdo sAthe ghaNI chUTachATa laI le che tyAM sAmAnya mANasanuM to zuM kahevuM? satya virATa che, bahuAyAmI che te vAtano svIkAra thaI gayA pachI ApaNe kyAreya ema na kahI zakIe ke A ja satya che. tethI jo ApaNe sacoTa ke yathArtha saMbhASaNa karavuM hoya to tema kahevuM paDe ke huM je kaMI kahuM chuM te vAta mArI rIte kharI che. mane je mAhitI che, huM je rIte vicAruM chuM te rIte mArI vAta Ama che. bhale vyavahAramAM ApaNe Ama na bolIe paNa ApaNA dareka vaktavya ke vicAra pAchaLa A vAta ke zarata rahelI che te bhulAvuM na joIe. satya vize vicAra karavAnI, kahevAnI A rItane syAdvAda kahe che. kAraNa ke temAM 'syAt' zabdano upayoga karavAmAM Ave che. syAt eTale anekAMtavijJAna 155
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAe- Inrelation to athavA to amuka saMdarbhamAM evo artha thAya. paNa tethI koI rakhe ema mAnI le ke A vAtamAM kaMI saMdeha che. emAM saMdeha ke zaMkAnI vAta nathI paNa amuka apekSA ane saMdarbhanI vAta che ane te apekSAe to te vAta kharI ja che. tethI tenA mATe "kathaMcita eva" ema zabdo vaparAya che je nizcitatAnA sUcaka che. tethI jo satya vize kharekhara kaMI kahevuM hoya to potAnA kathananI sAthe ema kahevuM joIe ke yAt kathaMcita eva" eTale ke e saMdarbhamAM te vAta Ama ja che. bhale vyavahAramAM temana bolIe paNa te rIte samajavuM to joIe. Ama kahevAmAM ApaNe e vAtano svIkAra karI lIdho ke bIjA koI saMdarbhamAM ke bIjI koI apekSAe A vAta anya rIte paNa hoI zake. Ama cAvAda ke sAt zabda zaMkAno sUcaka nathI paNa apekSAno vAcaka che. A rIte vastuno vicAra karavAnI zailIne syAdvAda kahe che kAraNa ke temAM "cA" zabda mahattvano che. pachI bhale ApaNe te bolIe ke na bolIe paNa te adhyAhAra to rahe che ja. jarA vicAra karIzuM to avazya lAgaze ke ApaNe je kaMI vicArIe chIe ke bolIe chIe te amuka saMdarbhamAM ja hoya che paNa ApaNe te mATe sabhAna nathI hotA. pariNAme ApaNe ApaNI ja vAtane ke vicArane satya gaNIne bIjA badhAne asatya ke khoTA gaNIe chIe. basa, ahIM jato badhI muzkelIo ke gerasamaja UbhI thaI jAya che. svAdvAdanI zailIthI je paricita hoya te potAnI ja vAtane satya mAnavAnI ke anyane khoTA mAnavAnI kyAreya bhUla nahi kare. sAthe sAthe e paNa spaSTa karI lauM ke syAdvAda e samAdhAna 156 jaina dharmanuM hArda
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. samAdhAna ane apekSA e be vacce ghaNo taphAvata che. samAdhAnamAM tame kaMIka choDo, huM kaMIka choDuM ane ApaNe vacalI vAta svIkArI laIe. jyAre syAdvAdamAM kaMI choDavAnI vAta nathI. tame tamArI rIte barobara cho. mArI rIte huM paNa barobara chuM. AmAM kaMI taDajoDa karavAnI nathI paNa vividha apekSAo samajavAnI che. samAdhAnamAM bAMdhachoDa che jyAre syAdvAdamAM vizALatA che je badhA bhedone samAvI zakavAnI kSamatA dharAve che. . A carcAno e sAra nIkaLyo ke satya virATa che, anekAMtika che. satya vizenuM koI vaktavya sArvabhaumika nathI. satya eka gahana anubhUti che. satya eTaluM virATa che ke tenuM vividha apekSAothI ja darzana thaI zake. satyavize salAmata rIte ane sacoTatApUrvaka kaMI paNa kahevuM hoya to te anekAMtane lakSyamAM rAkhIne svAvAdanI zailImAM ja kahI zakAya ke vicArI zakAya. Ama anekAMta eka vicAravyavasthA che ane syAdvAda tenuM nirmANa karavA mATenI zailI che. A banne vacceno saMbaMdha vAcya-vAcakano che. - anekAMtanI vicArasaraNI Ama joIe to tadana navI nathI. bauddhoe vibhajyavAda nAmathI tene maLatI rIta apanAvI hatI. vedAMta jyAre ema kahe che ke "eka ja satyane brAhmaNo aneka rIte kahe che" tyAre temAMya cAdvAdano dhvani to UThe ja che. paNa jaina dharme A zailIne paripUrNa rIte vikasAvI potAnI vicAraNAmAM teno AdhAra lIdho tethI syAdvAda jainono gaNAyo ane te svAbhAvika che. anekAMta ke syAdvAda kevaLa dharmanI vAto karavA mATe ke samajavA mATe ja nathI. vyavahAramAM paNa jo sabhAnatApUrvaka anekAMtavijJAna 157
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekAMtano upayoga karatA rahIe to ApaNuM vyaktigata jIvana ghaNuM svastha banI rahe. ApaNA moTA bhAganA kalahonuM kAraNa e che ke ApaNe ekAMtika rIte ja vastunI vicAraNA karIe chIe. ApaNI vAtane ApaNI apekSAe sAcI mAnavAmAM kaMI vAMdho nathI paNa ApaNe to bIjAnI apekSAnI sadaMtara avagaNanA karIne, anyane khoTA gaNIe chIe tethI ApaNuM jIvana visaMvAda ane vivAdothI UbharAya che. emAMthI jo ApaNAmAM sahiSNutA ochI hoya to pachI ApaNe kalahamAM UtarI paDIe chIe je chevaTe klezamAM pariName che. anekAMta vijJAna che. te jIvanathI paranuM vijJAna nathI paNa jIvanamAM utAravA mATenuM - apanAvavA mATenuM vijJAna che. jo ApaNe anekAMtanA vaijJAnika DhaMgathI jIvatA zIkhI jaIzuM to ApaNA saMbaMdhomAM paNa mIThAza AvI jaze, kyAMya ApaNane kalaha nahi vartAya. anekAMta samabhAvapUrvakanA svastha jIvananuM ghotaka che. 158 jaina dharmanuM hArda
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhakanAM pustako anyanI najare... karmavAdanAM rahasyo: karmavAdanA A pustakamAM khUba ja rocaka zailImAM saraLa sugama zabdo dvArA tArkika paddhatithI karmavAdanI rajUAta thaI che. jethI mAtra buddhivAdI jIvone paNa potAnI mAnyatA aMge punaH vicAra karavo paDe tevuM che. mAtra koruM tattvajJAna ahIM ThAlavavAmAM nathI AvyuM paNa karmanA siddhAMto mana-magajamAM ThasI jAya te mATe saraLa kathAo paNa ApI che. kathAnI zailI navatara che. vAMcavAnuM zarU karo pachI aMta sudhI tame kheMcAtA jAva tevuM lAge. - AcArya zrI pradyumnavijaya ma.sA. 'karmavAdanAM rahasyo' lakhIne zrI caMdrahAsabhAIe dhArmika lokonI je sevA karI che te amUlya che. karmanI bAbatamAM jaina dharma vizeSa vicAraNA karI che te samakSa rAkhIne prastuta pustaka lakhAyuM hovA chatAMya te badhA karmavAdIone upakAraka thAya tevuM che. ATalI saraLa bhASAmAM spaSTatA karIne karmavAdanAM rahasyonuM je udghATana pustakamAM thayuM che te karma vizenA sAhityamAM apUrva che. - dalasukha mAlavaNiyA jena AcAramImAMsA : zrI caMdrahAsa trivedInuM ciMtanapradhAna Adarza pustakomAMnuM A eka che. jaina AcAro vize aneka bahumUlya pustako upalabdha che paNa A pustaka bhASA, zailI, saMkalana, rajUAta ema aneka dRSTie viziSTa che. AjanA saMdarbhamAM saune svIkArya bane tevuM sarasa pustaka che. 1 - prA. DaoN. kokilA zAha ("janmabhUmi - pravAsI') jaina samAjanI navI peDhIne temaja jainetara lokone paNa A pustakamAMthI preraNA maLaze. AvuM ciMtanAtmaka tattvajJAna ane jaina AcAranI mImAMsA taTastha rIte ane UMDA abhyAsa sAthe karavA badala lekhakane dhanyavAda. - ratibhAI paTela ("jayahiMda' - sAptAhika pUrti) mRtyuvijayane paMce samagra pustakamAM mRtyu aMge vizada rIte vicAra dareka prakaraNamAM thayo che. lekhakanI vicAraNA ekAMgI nathI. samagra vicAraNAmAMthI pasAra thayA pachI vAcaka mRtyavijayane paMthe' zIrSakane tenA arthabhArane barobara samajI jAya che. gaMbhIra viSayane rajU karatI lekhakanI nirUpaNarIti khAsa noMdhapAtra che. mRtyu maMgala che e vize sAcI samajaNa tarapha dorI jAya tevuM che. - kIrtidA jozI ("buddhiprakAza') 129
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaTanAne ghATe aneka ucca koTinI vividhaprakAranI vibhUtionAM jIvananI ghaTanAono AdhAra laI vArtArasa dravato karI vAcakane AkarSaNathI kheMcyo che ane bodhano boja paDavA dIdho nathI. vaLI je ciMtana ApyuM che te paNa haLavI zailIthI, rasALa bhASAthI.prasaMganA AlekhanamAM lekhake sArI phAvaTa dAkhavI che. adhyAtma AnaMdayAtrAnA mArge prasthAna ane pragati karanArane 'ghaTanAne ghATe' avazya pathadarzaka banaze tevI zraddhA che. - candrazaMkara bhaTTa biMba-pratibiMba H lekhakano viSaya che jIvana ane tenuM ciMtana, je koI paNa dharmane bAdhaka nIvaDe tema nathI. dharmanA mULa artha sudhI pahoMcavAnI tAlAvelI, vividha dRSTibiMduono abhyAsa ame mulavaNI ane saraLa paNa atyaMta tarkabaddha rajUAta A nibaMdhone nirALA banAve che. dharmaciMtana ke jIvanautkarSamAM rasa dharAvatA vAcakone kazuMka tAjagIbharyuM mArgadarzaka banI rahe tevuM vAMcyAnI tRpti karAve tevA lekhono sarasa saMgraha. - caMdrakAnta zAha ('janmabhUmi - pravAsI') pAche pagale : 'pAche pagale' eka kalAtmaka laghunavala che. zrI caMdrahAsa trivedI mAnavahRdayanI bhAvasaMvedanAnI sAthe ja tattvacarcA ka2nA2A lekhaka che je aneka sthaLe pratIta thAya che. divyAMganAnA manobhAvo sAthe saMvAda racatAM suMdara kAvyamaya varNano A kRtimAM tarata najare caDhatI viziSTatA che. keTalAMka varNano to kavitAnI koTie pahoMce che. sarasa navalakathA vAMcyAno AnaMda vAcakane maLaze e enI upalabdhi che. - ramaNalAla jozI ('uddeza') taraMgonI bhItaramAM AtmakathAtmaka prakAranA hAsya nibaMdho zrI caMdrahAsa trivedInI eka prazasya viziSTatA banI rahI che. aucityabhAna tathA vivekabhAna bAbatamAM zrI caMdrahAse 'hAsa'nI uttama samaja dAkhavI UMcI siddhi hAMsala karI che. prasaMgavastumAM raheluM hAsya, ghaTanA saMbaMdhe haLavuM ciMtana ane bhASAzailIjanita hAsya jenAthI trividha hAsya utpanna thAya che. traNeya prakAranA hAsyanI mAtrA, kakSA tathA tIvratA temanI UMcI siddhinI dyotaka che. zrI caMdrahAsa trivedIno parihAsa caMdra jevo zItaLa tathA ujamALo che je mANatAM kevaLa pUrNa kalAnaMdano anubhava thAya che. ramaNa pAThaka 'vAcaspati' 160
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________