Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ -batrIzInA sathavAre C kalyANanI pagathAre bhAga-7 vivecanakAra ke AcArya vijaya abhayazekharasUri
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ' . katpa kA .pA.nA ) RajapAzamAM . ' ' , " 4' , mu . pAna " jamoTu kA ekAdaza bhagavao mahAvIra CzI nA sathavAre kalyANanI pizAcAra (bhAga-7, 14-17mI batrIzI) mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja racita dvAtrizat dvArniMzikA granthanA AdhAre lokabhogya | vivecanakAra : zrI vijaya prema-bhuvanabhAnu-dharmajitu-jayazekharasUri ziSya AcArya vijaya abhayazekharasUri vive prathama AvRtti vi. saM. 2070 mUlya: rUA. 7pa-. prakAzaka : divyadarzana TrasTa 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA-387810 noMdhaH jJAnakhAtethI prakAzita thayelA A pustakane gRhasthoe mAlikImAM rAkhavuM hoya to enuM mUlya jJAnakhAte cUkavavuM. bharata grAphiksa, nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. Ph. : (079) 22 13 41 76, M: 99250 20106 E-mail : bharatgraphics1@gmail.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya zrI jaina saMghamAM lokapriya mAsika zAntisaurabhamAM cAlatI lekhamALA-batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre...nA 81 thI 95 lekho 7mA pustakarUpe prakAzita karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. pU.AcArya zrIvijayaprema-bhuvanabhAnusUri samudAyanA pU.AcArya zrIvijayaabhayazekharasUri mahArAja zAstronA gahana padArthone paNa saraLa bhASAmAM raju karIne lokabhogya banAvavAmAM kuzaLa che e vAta zrIsaMghamAM prasiddha che. tethI upakAranI buddhithI teoe kalama upADI...ne zrAvaka-zrAvikAvargane paNa suMdara bodha maLI rahe evI lekhamALAnI zrIsaMghane bheTa maLI. A lekhamALA pratye jijJAsuone sAruM AkarSaNa jAgyuM che ne tethI anyone paNa sAro bodha maLI rahe e mATe A lekhone pustakarUpe prakAzita karavAmAM AvI rahyA che. lekhaka pUjya AcArya bhagavaMtanA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA sAthe AvA bodhaprada pustakonI zrIsaMghane bheTa dharyA kare evI namra vinaMtI. A pustaka prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtAmAMthI lenAra zrI dIpA kompleksa jaina saMgha, aDAjaNa, suratane hArdika abhinaMdana sAthe anumodanA. pustakanuM suMdara mudraNa karanAra bharata grAphiksanA pUrA sTAphane dhanyavAda. * jijJAsuone svabodhane vizada ka2vA mATe A pustakanuM divyadarzana TrasTa vatI kumArapALa vi. zAha ;
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA 0 sarvajJakathita ane gaNadhara guti padArtho abhuta-alaukikaanupama hoya ja e niHzaMka che. AvA padArthone nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjano tarkapUta kSayopazama maLe eTale rajuAta paNa dhAradAra bane ja. prabhu zAsananA AvA adbhuta rahasyono sAmAnya kSayopazamavALA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA zrAvaka-zrAvikAone paNa paricaya maLe e mATe prastuta lekhamALAno prAraMbha thayo, jenA 14 mI thI 17 mI batrIzInA 81 thI 95 naMbaranA lekho prastuta pustakamAM sAtamA bhAgarUpe prakAzita thaI rahyA che. (c) ekathI tera batrIzInA kula 80 lekho ekathI cha bhAgamAM prakAzita thaI gayA che. (c) siddhAntamahodadhi sva.pU.A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma.sA., nyAyavizArada sva. pU.A. zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA., siddhAntadivAkara pU. gacchAdhipati zrI vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA., sahajAnaMdI sva. pU.A. zrI vijaya dharmajitasUrIzvarajI ma.sA., zrI sUrimaMtranA paramasAdhaka sva. pU.A. zrI vijaya jayazekharasUrIzvarajI ma.sA. Asuvihita guruparaMparAnA caraNomAM natamastake vaMdanA... (c) prabhuzAsananI anupama vAtone saraLa bhASAmAM samajavA mATe prastuta prakAzanano sahAro levAnI namra vinaMtI. aSADa suda-2, 2070 gurupAdapaghareNu DoMbIvalI cAturmAsa abhayazekhara pravezadina prastuta prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtethI lenAra surata-aDAjaNanA dIpA kopleksa jena saMghane pharI pharI abhinaMdana
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjanIya sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone vinamra nivedana ne Apane A pustaka vAMcavA khAsa vinaMtI che. vAMcyA bAda, jo zrI jainazAsananI hitakara vAto saraLa bhASAmAM jANavA maLI... sAro bodha thayo evI jo pratIti thAya to anya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone, tathA ArAdhaka ke jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone paNa vAMcavA mATe khAsa preraNA karIne ApavA mATe vinaMtI che. jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone bhalAmaNa - A pustaka vAMcazo... bIjI-trIjI vAra vAMcazo. anya zrAvakazrAvikAone paNa khAsa preraNA karI vAMcavA Apazo. ema 3-4-5 jeTalA zrAvaka-zrAvikAone vAMcavuM hoya te vAMcI le... pachI tyAMnA sthAnika jJAnabhaMDAramAM jamA karAvI devuM... jo koIe pote potAnI pAse rAkhavuM hoya to pustakanI kiMmata jJAnakhAte jamA karAvI devI. prApti (1) prakAzaka sthAna (2) DaoN. hemaMtabhAI parIkha 21, tejapAla sosAyaTI, phatehapurA basasTenDa pAse, pAlaDI, amadAvAda-3. phonaH (079) 26630006 (3) mokSaruci mohanalAla jhaverI 6-1099, goLazerI, galemaMDI, surata-395 003, phonaH (0261) 2430342 (4) bhavya na. kubaDiyA C/o. ithosa ilAITa gAra. prA. li. 106, kosmosa pleTinama, jaMkzana opha bhavAnI zaMkara roDagokhale roDa, dAdara (vesTa), muMbaI-400 028. Mo. 97693 20932
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ muktiaSakrame adhikAranI lekhAMka prApti thAya che ema teramI batrIzImAM 81 kaheluM. arthAt muktiaSa, bAyaphalApekSA, samucitayogyatA, mokSArtha zAstrAzravaNa, svArasya, buddhinI mArgAnusAritA, tIvrapApakSaya, sadanuSThAnarAga.. A krame adhikAranI prApti thAya che. AmAM sadanuSThAnarAga khuda kalyANa AzayarUpa hovAthI enA yoge pUrvasevA mukhya = anupacarita bane che. mATe A krame jIvane adhikAranI prApti thAya che. A rIte adhikAra pAmatAM jIvomAM apunarbandhaka sauthI prathama hoya che. mATe A caudamI batrIzImAM enuM nirUpaNa karavAmAM Avaze. pUrve dazamI batrIzInI pAMcamI gAthAmAM bhavAbhinaMdInA kSudratA vagere doSo kahetA hatA. A doSo dUra thavA para jIva apunarbandhaka bane che. apunarbandhaka banelo jIva zuklapakSanA candranI jema prAyaH vardhamAna (=vadhatA) guNovALo hoya che. eTale ke pratikSaNa enA audArya-dAkSiNya vagere guNo vadhatA jatA hoya che. paudgalika sukhanuM kAraNa manAyelI ekAda cIjano paNa, sAkSAt ke paraMparAe paNa, koIpaNa svArtha vinA tyAga karavo, bhavAbhinaMdI jIva mATe traNe kALamAM kyAreya zakya hoto nathI... kAraNake enA kSudratAdi doSo emAM pratibaMdhaka che. eTale e doSo dUra thavA para jIva apunarbandhaka bane che. je jIva have pachI AkhA bhavacakramAM mohanIya karmanI utkRSTa 70 koi koi sAgaropamasthitino baMdha kyAreya karavAno nathI te apunarbandhaka kahevAya che, je ekavAra karavAno hoya te sakRbaMdhaka ane bevAra karavAno hoya te dvibaMdhaka kahevAya che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ -74 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre apunarbandhaka vagere paribhASA siddhAnta mate jANavI, kAraNake kArmagranthiko to samyaktabhraSTa thaIne mithyAtve gayelA jIvane paNa 70 koDAkoDI sAgaropama baMdha svIkAre che. granthakAra zrIupAdhyAyajI mahArAje anyatra granthamAM khulAso karela che ke bhavAbhinaMdI jIva jevA tIvra saMkleza prayukta jevA utkRSTa rasa sAthe 70 koDAkoDI bAMdhe che, evA utkRSTa saMkleza prayukta evA utkRSTa rasa sAtheno utkRSTa sthitibaMdha samyaktabhraSTa jIvane saMbhavato nathI. eTale evA baMdhano to e paNa apunarbandhaka hoya ja che. "bhavAbhinaMdInA doSo dUra thaye jIva apunarbandhaka thAya che." ema ahIM jaNAvyuM, paNa e doSo dUra karavAnA koI upAyo ahIM darzAvyA nathI e sUcave che ke apunarbalpakapaNe koI upAyo dvArA puruSArthathI sAdhavAnuM hotuM nathI, paNa jIva kALakrame sahaja rIte e bhUmikA prApta karI le che. A vAta yuktisaMgata paNa che ja, kAraNake apunarbandhakapaNAnI pUrvaavasthAmAM to gurudevAdi pUjanarUpa koI paNa puruSArtha tAttvika banato ja nathI ane atAtvika puruSArtha to sAdhyanI siddhi na ja karI Ape e spaSTa che. eTale koI upAya darzAvyA hota to paNa enI tAttvika ajamAyaza azakya ja rahevAthI upAyasAdhyatA paNa azakya ja che. zaMkA : paMcasUtramAM batAvela cArazaraNa, duSkatagartA, sukRta anumodanA... A upAyarUpa na banI zake ? samAdhAna : e upAya paNa apunarbandhaka banI gayelA jIvo mATe che, kAraNake cAra zaraNano svIkAra karavo vagere upadeza che, ane upadezanI yogyatA apunarbandhakathI ja Ave che, e pUrve nahIM. eTale apunarbandhakapaNuM puruSArtha sAdhya na hovAthI sahajaalpamalatvanI jema kALasAdhya ja mAnavAnuM rahe che, ne tethI e, enI jema ja caramAvarta
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-81 875 praveza mAtrathI AvI jAya che ema paNa mAnavuM yogya Thare che. A ja vAtanI sUcanA anya paNa aneka vacano parathI maLe che, te avasare avasare joIzuM. jema sudabIjano candramAM pratidina eka-eka kalA vadhato jAya che. paNa emAM vRddhi eka dhaDAke thaI jAya evuM hotuM nathI, pratikSaNa thayA karatI hoya che. je eka divasa vIte tyAM sudhImAM eka kalA jeTalI thaI jAya che. ema zaramAvarta pravezathI, jIvamAM audAryadAkSiNya vagere guNo pratikSaNa vardhamAna hoya che. jema caramAvartavartI jIvane AMtarika yogyatArUpe muktiadveSa ja hoya che, chatAM bahAra upayogarUpe kyAreka tevo, vicitra karmodayanA kAraNe muktiSa paNa jovA maLe che. ema apunarbandhaka jIvane (kacaramAvartavartIjIvane) AMtarika yogyatArUpe to audAryavagerenI vardhamAnatA ja hoya che. tema chatAM bAhya upayogarUpe kyAreka tevA vicitra karmodayavazAt emAM hAni ke viparIta doSAtmaka vaiparItya paNa jovA maLI zake che. prAyaH' zabda AnuM sUcana karavA mATe che ema samajAya che. teramI batrIzImAM kahela dhArAlagna zubhabhAva e A pratikSaNa vardhamAnaguNatAno sUcaka jANavo. sudapakSamAM bIjanA candra karatAM trIjano candra vadhAre kalAe khIlelo hoya che. ema trIja karatAM cothano, cotha karatAM pAMcamano.... e rIte uttarottara punama sudhI vadhu ne vadhu kalAe khIlato jAya che. tema chatAM, kyAreka AkAzamAM vAdaLa hoya to pUrvanI tithi karatAM pachInI tithie ochI kalAe khIlato dekhAya athavA saMpUrNa AvarAI gayelo dekhAya evuM paNa bane che, AmAM bahAra dekhAtI kalAo ochI hoya che, vAstavika to vadhelI ja hoya che ne vAdaLa khasatAM ja vyakta thAya che. evuM ja prastutamAM jANavuM.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 876 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre upara kahI gayA mujaba apunarbandhakajIvane muktiadveSa krame pragaTela sadanuSThAnarAga e ja kalyANa Azaya che. e hAjara hovAthI eNe karela gurvAdipUjA ene mokSamArgamAM praveza karAvavAnuM kAraNa bane che. Ama A pUrvasevA svakArya karanArI hovAthI mukhyatra anupacarita che. tethI jJAnIoe A apunarbandhaka jIvane ja mukhya pUrvasevA kahelI che. apunarbandhaka sivAyanA sakaMbaMdhakArijIvo je guru-devapUjAdi kare che te e jIvone tathAvidha bhavavairAgya na hovAthI mokSamArgamAM pravezanuM kAraNa banI zakatI nathI. tema chatAM e pUrvasevA jevI ja dekhAya che, tethI ene upacArathI pUrvasevA kahe che. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI ke- ahIM evA bhavavairAgyanI vAta che je apunarbandhakane hoya ane sakubaMdhakAdine na hoya. eTale ke e vairAgya tarIke bhavAbhimpaMgano abhAva = kAramI bhogecchAno abhAva levAno che, kAraNa ke e ja AvA vairAgyarUpa che. mArgapatita ane mArgAbhimukha... A banne apunarbandhakanI ja vizeSa avasthArUpa hovAthI e bannenI pUrvasevA paNa mukhya hoya che. prazna : mArgapatita ane mArgAbhimukha eTale zuM? uttaraH sApanA nalikAmAM thatA gamana jevuM cittanuM avakragamana e mArga che. e mArga) viziSTa guNasthAnanI prApti karAvI ApavAmAM kuzaLa evo svarasavAthI cokkasa prakAranA kSayopazamarUpa che. AvA mArgamAM praviSTa thaI cUkelo jIva e mArgapatita che, ane emAM pravezane yogyabhAva pAmela jIva e mArgAbhimukha che. Azaya e che ke sApa bahAra bhale vAMko saLavaLATa karato Avato hoya. paNa jevo bilamAM pese ke evI koI nalikAmAM pese
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-81 877 to sIdho cAle che ne svagantavyasthaLane prApta karI le che. e rIte cittanuM avakragamana e mArga che. kahevuM e che ke eka sadadhUnyAya Ave che. sadabdhane = zAtA vedanIyanA udayavALA aMdhapuruSane raste jatAM vacce koI khADo vagere viparIta paristhiti Ave tyAre eno zAtAvedanIyano udaya ene e khADo vagere Ave e pUrve ja rasto badalI nAkhavAnI eka sahaja preraNA kare che (arthAt, ahIM e khADo che evuM ene kAMI khabara nathI, paNa jevo najIka Ave ke enA manamAM thAya ke DAbe ghaNuM cAlyo, lAva have thoDuM jamaNe cAluM... ne e rasto badalI nAkhe, khADAmAMthI paDatAM bacI jAya.) AvuM dareka viSama paristhiti vakhate thAya e sadadhUnyAya che. A zAtAvedanIyanA udayano prabhAva hoya che. ema, uttarottara guNanI prApti kevA AcAra, uccAra ke vicArathI thAya e kadAca koI hitasvI pAsethI na jANyuM hovA chatAM, te te paristhitimAM aMdarathI citta ja mana-vacana-kAyAne evA pravartAve. enuM citta ja evo vicAra vagere karavAnuM sUjhADyA kare... cittanI AvI avasthA e avakragamana kahevAya. AvI avasthA mukhyatayA gADhamithyAtva mohanIya karmanA vizeSa prakAranA kSayopazamathI thAya che. mATe A kSayopazamavizeSa ja mArga kahevAya che. AvA kSayopazamavALo jIva kadAca muslima banyo hoya, ane bakarI IdanA divase bakarIne halAla karavAne badhA dharma rUpe ja kahI rahyA hoya to paNa enuM citta aMdarathI AvuM na karavAnuM sUcavyA karatuM hoya che. AvuM ja anya paNa atyaMta anucita pravattio mATe jANavuM. ne pachI jJAnAvaraNano kSayopazama jema jema bhaLato jAya che tema tema ochI anucita pravRttione paNa parakhavAnuM, ne choDavAnuM thatuM jAya che. AvA mArgamAM je praviSTa thayo che. arthAt Avo kSayopazama
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 878 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jene prApta thaI gayo che, e mArgapatita che. ane je AvA kSayopazamane sanmukha thayo che e mArgAbhimukha che. bhagavadajJA= vacanauSadha. A bhagavadAjJAnI yogyatA apunarbandhakathI ja zaru thAya che, e pUrve hotI nathI. paMcasUtranI vRttimAM mArgapatita ane mArgAbhimukhane paNa bhagavadajJAne yogya hovA kahyA che. eTale upadezapadavRtti, yogabinduvRtti ane dharmasaMgraha vRttimAM paNa A bannene apunarbandhakathI alaga hovA nathI kahyA, paNa apunarbandhakanI ja eka vizeSa avasthArUpe kahyA che. paNa zrIabhayadevasUri mahArAje trIjA caityavaMdana paMcAzakanI vRttimAM A baMne apunarbandhakanI apekSAe mokSathI vadhu dUra hovA kahyA che. ane tethI A bene apunarbandhakathI alaga pADyA che. eTale emanA mate jIvano vikAsakrama dvibaMdhaka, sakRbaMdhaka, mArgAbhimukha, mArgapatita, apunarbandhaka, aviratasamyakvI... vagere jANavo. pUrva mate e krama dribaMdhaka, sakRbaMdhaka, apunarbandhaka, mArgAbhimukha, mArgapatita, aviratasamyaktI... vagere jANavo. sakRbaMdhakAdinI pUrvasevA yogamArganI prAptinuM kAraNa banatI nathI. mATe tAttvika pUrvasevA nathI. tema chatAM apunarbandhakanI ghaNI najIkatA hovAthI enI tAttvika pUrvasevA karatAM bahubheda na hovAnA kAraNe upacArathI pUrvasevA kahevAya che. prazna : sakRbaMdhakanA gurupUjAdimAM pUrvasevAno upacAra zA mATe karavAmAM Ave che ? uttaraH AmAM be mAnyatA che mATInA piMDamAM enA kAryabhUta ghaDAno bahubheda hoto nathI. eTale jaNAya che ke pariNAmI kAraNamAM kAryano sarvathA bheda hoto nathI. prastutamAM apunarbandhakanA gurupUjAdi tAttvika pUrvasevArUpa che, ane sakRbaMdhakanA gurupUjAdi enA kAraNabhUta
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-81 879 che. mATe emAM, kAraNamAM kAryano upacAra karIne eno paNa "pUrvasevA" tarIke ullekha thAya che. bIjo mata ema kahe che ke sakRbaMdhakane saMsAranI asAratAnuM saMvedana karAvanAra bhavanA svarUpano UhApoha hoto nathI. ane tethI enA gurupUjAdi tAttvika pUrvasevArUpa banI zakatA nathI. chatAM e gurupUjAdi paNa dekhAya che to tAttvika pUrvasevA bananAra gurupUjAdi jevA ja. A bAhyasAdazyanA kAraNe amukhya upacAra dvArA e paNa pUrvasevA kahevAya che. 'sakRbaMdhakAdine pUrvasevA mukhya = tAtvika nahIM, paNa upacarita hoya che' A vAta yogya che, kAraNake karmabaMdhanI yogyatArUpa mala jyAM sudhI tIvra hoya che tyAM sudhI bhavAsaMga ghaTato nathI. A tIvra bhAvAbhivRMga muktiSanuM ja eka svarUpa hovAthI gurupUjAdine mukhya pUrvasevArUpa banavA detA nathI, mATe e upacarita pUrvasevArUpa ja rahe che. prazna : A sakRbaMdhakAdijIva caramAvartamAM hoya ke acaramAvartamAM ? uttara : acaramAvartimAM, kAraNake caramAvarta pravezathI to alpamalatva bhUmikA hovAthI, tIvramala saMbhavI zakato nathI. yogabiMdu (183)nI vRttimAM tIvramalane bhavAsaMgarUpe kahyo che. "A bhavAsaMgarUpa tIvamala thoDo paNa ghaTe to jIva apunarbaka ja banI jAya che A vidhAna paNa e sUcave che ke caramAvarta praveza thavAmAtrathI jIva apunarbandhaka banI jAya che, kAraNake tyArathI eno mala alpa thaI gayelo hoya che. uktavidhAnamAM yogabindu (183)nI sAkSI che. tyAM kahyuM che
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 880. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ke mala-viSa atyaMta utkaTa hovAnA kAraNe apunarbandhakAdi avasthA nahIM pAmelA zeSajIvanA bhavAsaMgarUpa malaviSano Avega aMzamAtra paNa dUra thato nathI. e thoDo paNa dUra thAya to jIva apunarbandhaka ja banI jAya. yogabindu (147)mAM kahyuM che ke "je bhavyajIvone caramAvartavartI hovAnA kAraNe muktipara dveSa hoto nathI.....' ahIM muktidveSa na hovAmAM kAraNa tarIke caramAvartamAM rahevApaNuM kahyuM che. eTale ke je koI caramAvartamAM Ave e badhAno muktidveSa ravAnA thaI ja thAya. ne e ravAnA thaI jAya eTale bhavAbhimpaMga, bhavAbhinaMdIpaNuM, tIvramala, bhavavairAgyabhAva vagere ravAnA thaI ja jAya. kAraNake A badhA paryAyavAcI zabdo jevA ja che ane A vidAya thAya eTale apunarbandhatva AvI ja jAya yogabindu (99)nI vRttimAM kahyuM che ke apunarbandhakAdi mahAtmAone ati daDha bhavAbhivaMga hoto nathI, anya jIvone= acaramAvartavartI jIvone te hoya che. AmAM apunarbandhakathI bhinnajIvo tarIke acaramAvartavartI jIvo kahyA che, eno matalaba spaSTa ja che ke caramAvartavartI to apunarbandhaka ja hoya. kapilavageree nirUpelI pUrvasevA caramAvatanI najIka rahelA acaramAvartamAM hoya che, caramAvatamAM nahIM ema huM mAnuM chuM, kAraNake e pUrvasevAmAM to bhavAbhivaMga hoya che." (yogabiMdu-97)nuM A vacanapaNa caramAvartimAM bhavAbhivRMgano abhAva ane apunarbandhakatvanI vidyamAnatA jaNAve che. A sivAya paNa AvA anya DhagalAbaMdha vacano maLe che je bhavAbhinaMditA, bhavAbhivRMga, muktidveSa, bhavavairAgyabhAva,
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-81 881 upacaritapUrvasevA A badhAnI acaramAvartamAM vidyamAnatA ne caramAvartamAM avidyamAnatAne jaNAvatA hoya... ekAda IzAro sudhdhAM evo jovA maLato nathI ke je A badhAnI caramAvartamAM paNa saMbhAvanA hovI sUcita kare. e ja rIte sahajamaLaThThAsa, muktidveSa, apunarbaMdhakatva... A badhA mATe acaramAvartamAM ja niSedha ne caramAvartamAM nizcita vidyamAnatA jaNAvatA hoya evA ja DhagalAbaMdha pratipAdano maLe che. caramAvarta zaru thayA pachI paNa amuka kALa sudhI A sahajamaLaCAsa vagere na thayA hoya evuM sUcavanAra koI vacana maLatuM nathI. mATe A badhA vacano e vAta niHzaMka puravAra kare che ke ca2mAvarta pravezathI ja jIva apunarbandhaka banI jAya che. je jIvane utkRSTasthitibaMdha karAvanAra atitIvrasaMkleza have kyAreya thavAno hoto nathI. arthAt evA saMklezanI yogyatA ja jIvamAMthI khatama thaI gaI che evA ja jIvanI pUrvasevA uttarottara bhavavairAgyanuM kAraNa banatI hovAthI mukhya che, e vinA nahIM. eTale ke sahajamaLano = karmabaMdhanA kAraNabhUta yoga-kaSAyanI yogyatAno prati Avarta ghaTADo thato hovA chatAM, utkRSTa sthitibaMdhanuM kAraNa bananAra atitIvra kaSAya saMbhavita rahe eTalI yogyatA jyAM sudhI UbhI che, tyAM sudhI karAtA gurupUjanAdi mukhya pUrvasevArUpa banI zakatA nathI, kAraNake A maLa = yogyatA, A pUrvasevAne karmabaMdha bhavavairAgyAdinuM nimitta banavA deto nathI. tIvra bhavarAganI hAjarI bhavavairAgyanI pratibaMdhaka che ema samajAya che. karmabaMdhanA kAraNarUpa kaSAyarUpe pariNamavAnI yogyatAsvarUpa A sahajamaLa kALakrame ghaTatAM ghaTatAM evo ghaTI jAya ke jethI have game tevuM prabala nimitta maLe to paNa, atitIvrakaSAyarUpe AtmA pariNamI zake ja
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 882 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nahIM, e rIte enI, pariNamavAnI yogyatA ja naSTa thaI gaI. A alpamalatva che, A caramAvartapravezakALe thAya che, A apunarbandhakatva che. have tIvra-abhiSyaMga-bhavarAga na rahevAthI, pUrvasevA uttarottaravairAgyanuM kAraNa banI zake che, mATe e mukhya che. A zAstrIya maryAdA che. kahevAno Azaya e che ke tIvrakaSAyarUpe pariNamavAnI yogyatA ja na rahe evI bhUmikArUpa puruSanI prakRti e eSyadbhadrA prakRti che. AvI prakRti bhaviSyamAM kalyANanI paraMparA calAvanArI hoya che, e vAta pUrvanI batrIzIomAM AvI gaI che. mATe ene ahIM eSyad bhadrA kahI che. (eSyad=bhaviSyamAM bhadrA=kalyANa karanArI.) AvI bhUmikA pAmelA jIvanI gurupUjA vagere uttarottara kalyANa karanAra bane che. tethI evA jIvanI gurupUjA vagerene ja pUrvasevA kahevI evo zAstrIya vyavahAra che. zAstrIya maryAdA che. mATe e vAstavika pUrvasevA che. AvI bhUmikA vagaranI avasthAmAM= samRddhadhakAdi avasthAmAM thatI gurupUjAdi, A eSyadbhadrA prakRti na hovAthI ene pUrvasevA kahevAnI zAstrIya maryAdA nathI. mATe 'e upacArathI pUrvasevA che' AvI vAta yuktisaMgata che. A eSyadbhadrA prakRtinA prabhAve, apunarbandhakajIva zAnta ane udAtta bane che indriya ane kaSAyanA evA prakAranA vikAro * ke je utkRSTa sthitibaMdha karAvI zake. AvA vikArothI rahita hovuM e ahIM 'zAntatva' che. tathA ucca-uccatara vagere zubhaAcaraNomAM bacittatA e ahIM 'udAttatva' che. alpamalatvabhUmikArUpa eSyadbhadrAprakRtithI muktidveSa ravAnA thaI jAya che e ravAnA thavo e ja Adya zuddha cittapariNAma che. pachI uttarottara enI zuddhatA vadhatI jAya che. jema dhanya-dhanAca-rUpavAnlR yuvAna bhogasukhano
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-81 883 Azraya thAya che, ema eSyabhadrA prakRtithI zAnta-udAtta thayelo jIva zubhacittano Azraya thAya che. AmAM, je saubhAgya-AdeyatAdithI yukta hoya te dhanya jANavo. vaibhava-samRddhino mAlika hoya te vijJADhaca che. zarIranI sArI AkRti dharAvanAro rUpavAna che. yuvAna-taruNa puruSa.. Avo yuvAna zabda-rUpa-rasa-gaMdha-sparzanA sevanasvarUpa bhogasukhano Azraya bane che. Azaya e che ke vAtsyAyane kAmasUtramAM rUpa-vaya-dhanADhyatA vagerene bhoganA kAraNa tarIke jaNAvela che. A kAraNo na hovA chatAM je bhogamAM pravRtta thAya che enI mAnahAni thAya che e potAnI jAtane sukhI mAne to e mAtra enuM mithyA abhimAna banI rahe che. rUpAdinI hAjarImAM je bhoga anubhava hoya eno tyAM mAtra AbhAsa hoya che. mATe e apAramArthika hoya che, kAraNa ke kAraNa vinA kyAreya kArya thatuM nathI. ne tema chatAM kAryano bhAsa thato hoya to e mAtra buddhino mithyAvikalpa ja hoya zake. jenI pAse rAjyalazkara-koza vagere kazuM nathI e zekhacallInA vicAromAM caDhIne ke rAtre svapramAM potAnI jAtane rAjA tarIke jue to svabuddhinI kalpanAsvarUpa zilpIthI nirmANa pAmela e rAjApaNuM jema tAttvika hotuM nathI ema prastutamAM jANavuM. eTale ke rUpa-dhana-yauvanavinAnA bhogInuM bhogasevana mAtra mithyAvikalparUpa ja banI ja rahe che. basa A ja rIte zAntatva-udAttatva e yoganAM kAraNa che. eTale zAntatvaudAttatva vinAnA yogInuM yogasevana(= anuSThAna) paNa mAtra mithyA vikalparUpa ja banI rahe che. paNa je yogI zAnta-udAtta che enuM anuSThAna vAstavika bane che. kAraNake e saMsAra aMge UhApoha kare che. Azaya e che ke krodhAdithI je bAdhA pAmato nathI, vyAkula thato nathI e zAnta che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 884 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre azAntajIva to krodhAdithI vyAkula thaI jAya. eTale vAstavika ciMtana zI rIte kare ? ema mahAna AzayavALo hoya te udAtta che. tuccha AzayavALA jIvo to pudgalanA ja sArA-narasApaNAMnI vicAraNAmAM aTavAyelA hoya che. eTale je zAnta-udAtta nathI ene saMsAra saMbaMdhI A gaMbhIra vicAraNAne koI avakAza hoto nathI. zAnta-udAtta jIva saMsAranA kAraNano, saMsAranA svarUpano ane saMsAranA phaLano UhApoha=vicAraNA-ciMtana kare che. e kaI rIte e kare che te have AgAmI lekhamAM joIzuM. | zAnta-udAttajIvanA anuSThAna lekhAMkana ja vAstavika hoya che, kAraNake e saMsAranA bIja, svarUpa ane phaLano UhApoha kare che e vAta gayA lekhamAM 'joyelI. A UhApoha kevo hoya te have joIe. saMsAranA bIjano UhApohaH AmAM saMsAranA kAraNanuM ciMtana Ave che. te A rIte- saMpUrNa zuddha sonu to mAtra 24 kereTanuM ja hoya che. sonAmAM 22 kereTa, 20 kereTa, 14 kereTa.... vagere bheda azuddhi bhaLavAnA kAraNe ja paDe che. AkAzamAM ekapaNa vAdaLa na hoya to gaIkAlanA sUryaprakAzamAM ane AjanA sUryaprakAzamAM koI taphAvata hoto nathI. ema AjanA ja sUryaprakAzamAM paNa suratamAM ane navasArImAM koI taphAvata hoto nathI. hA, jo vAdaLanA AvaraNa hoya to e AvaraNa jevA gADha ke maMda hoya ema sUryaprakAza paNa maMda ke adhika hoya che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-82 885 jIvonA jJAnamAM taratamatA jovA maLe che. krodhAdi pariNatiomAM taratamatA jovA maLe che. to jarUra jIvamAM koika azuddhi bhaLelI che. kAryamAM-phaLamAM jo bheda jovA maLato hoya to kAraNamAM bheda hovo ja joIe. kyAreka dazyakAraNomAM kazo bheda jovA maLato na hovA chatAM phaLamAM bheda jovA maLato hoya che. jemake bajA2mAM mokAnA sthaLe be dukAno-eka sarakho mAla vagere hovA chatAM eka khUba kamAyo, bIjo ochuM. to AvA sthaLe adazya kAraNano bheda mAnavo ja paDe che. A azuddhi ke adazya kAraNa e ja karma che. jIva anAdikALathI che ne ene karmo anAdikALathI vaLagelA che. eTale eno saMsAra anAdi che. Ama saMsAranuM kAraNa karmo che. lokamAM karmo hovA chatAM AkAzane coMTatA nathI, jIvane ja coTe che. eTale karmo coMTI zake evI yogyatA jIvamAM hovI joIe. eTale jIvanI A yogyatA paNa saMsAranuM kAraNa che. Ama karmo ane jIvanI yogyatA (=svabhAva) A be saMsAranAM kAraNo che. emAM karmo e bAhyakAraNa che ane svabhAva e aMtaraMga kAraNa che. prazna : judA judA jIvonA A karma-svabhAva sarvathA eka samAna hoya che ke sarvathA vilakSaNa ? uttara H AmAM ekAnta nathI, paNa anekAnta che. eTale ke sarvathA sadeza paNa hotA nathI ke sarvathA asadaza paNa hotA nathI. kintu kathaMcid (=amuka apekSAe) sadeza ane kathaMcid asadeza hoya che. prazna H AvuM kema mAnavAnuM ? uttara : kAraNa ke enuM kArya-phaLa evuM che. arthAt saMsAra rUpe
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 886 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre saMsArAtmaka phaLa badhAne eka sarakhuM maLyuM che. mATe enA kAraNabhUta karmane sadaza mAnavA paDe che. tathA deva-narakAdi rUpe phaLa badhAne asamAna maLe che. mATe enA kAraNabhUta karmane paraspara asadeza paNa mAnavA paDe che. A ja rIte svabhAva aMge paNa jANavuM. prazna H apunarbandhakajIvo to sAMkhyAdidarzanamAM paNa hoya che. emane anekAntano bodha na hovAthI AvI vicAraNA zI rIte ghaTe? na uttara H tamArI vAta barAbara che. eTale ahIM anekAntagarbhita je vicAraNA jaNAvelI che te jainadarzanamAM rahelA apunarbandhaka jIva mATe jANavI joIe. e sivAyanA apunarbandhakajIvo saMsAranA kAraNano vicAra to kare ja che ke A saMsAra e jIvanI svAbhAvika avasthA nathI, paNa prakRti-avidyA-karmavagere nAma dharAvanAra koIka jIvabhinna padArthanA kAraNe thayelI asvAbhAvika avasthA che. vagere... jo ke phaLamAM jovA maLatA saMsArarUpe samAnatA ane deva-narakAdirUpe asamAnatAnA prayojaka tarIke kAraNabhUta prakRti vageremAM paNa samAnatA-asamAnatA mAnyA vagara koIne chUTako nathI. paNa zabdathI eno svIkAra hoto nathI. te chatAM kadAgrahazUnyatA prajJApanIyatA hovAthI A asvIkAra bAdhaka banato nathI. = saMsAranA svarUpano UhApoha- A saMsAra zArIrika - mAnasika aneka prakAranA seMkaDo du:khothI vyApta che. vaLI janma-jarA-mRtyunI anavarata paraMparAthI pracura che. e jIvane anAdikAlathI vaLagyo hovA chatAM jIva jJAna-darzana-cAritrarUpa upAyo dvArA enAthI mukta thaI zake che. jemake suvarNane lAgelo mala yogya upAyo dvArA dUra thAya che ne suvarNa enAthI mukta thAya che, ema. saMsAraphaLano UhApoha - karmanA udayathI duHkha AvyuM-kleza thayo... enA pariNAme pharIthI kleza... vaLI ArtadhyAna... eTale
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-82 887 pariNAme pharIthI kleza... vaLI durgAna... pAcho kleza... vaLI hAya voya... tethI pAcho pariNAmamAM kleza... Ama saMsAramAM anAdikALathI kleza... kleza... ne kleza ja cAlyA kare che. aviratapaNe klezanI A paraMparA laMbAyA ja karavI-laMbAyA ja karavI. A vipula kleza e saMsAranuM phaLa che. zaMkAH AtmAno svabhAva ja sukha che. pachI kleza zI rIte pravarte ? samAdhAna - dUdhano svabhAva madhuratA che. paNa emAM lImaDAno rasa nAkhavAmAM Ave ane e joramAM hoya - pracura hoya... to madhuratA abhibhUta thaI jAya che. dabAI jAya che. ema AtmA jyAM sudhI nabaLo che ane moha jyAM sudhI sabaLo che tyAM sudhI saravALe saMsAranI duHkhAtmakatA ja jaya pAmatI rahe che. paNa jyAre dUdhanuM jora-pramANa vadhe che tyAre kaDavAza dabAine madhuratA bace che. ema AtmA jyAre baLavAna bane che tyAre saMsAranA duHkho abhibhUta thaIne saravALe sukha bace che. paNa A avasthA to jIva bhavavairAgya keLavI mokSamArga para AgaLa vadhI mokSane najIka thAya tyAre ja Ave che. zaMkA paNa saMsAramAM vacce vacce puSyajanya sukhasamRddhi paNa maLyA karatA hovAthI "aviratapaNe du:khaparaMparA laMbAyA kare che" ema zI rIte kahevAya? samAdhAnaH sudhAtura mANasa viSamizrita bhojana dvArA sudhAtRptirasAsvAda vagere anubhave che, ane e vakhate bhojananI viSamizritatA-dArUNa pariNAma vagere jANato na hovAthI e tRptivagerene sukha tarIke anubhave paNa che ja, chatAM vicakSaNa puruSa ene sudhAtRmi vagere aMzamAM paNa sukha tarIke na jotAM duHkhatarIke ja
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 888 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jue che, ema prastutamAM jANavuM. jenA pariNAma svarUpe pahADa jevA du:khonI vaNajhAra khaDakAtI hoya ene sukha zI rIte kahevAya? eTale ke e paNa duHkharUpa ja hovAthI ahIM ja kAra dvArA sukhanA aMzano paNa viccheda karyo che. zaMkAH saMsAranA svarUpamAM paNa janma-jarA-mRtyunA duHkhono vicAra karyo ane phaLamAM paNa duHkhono ja vicAra karyo. to bemAM taphAvata zuM rahyo ? samAdhAnaH oNparezana-vepAranA kaSTa... vagere svarUpe duHkhamaya hovA chatAM pariNAme sukhamaya kahevAya che. eTale svarUpa ane phaLamAM bheda paDe che. paNa saMsAramAM Avo bhedapaNa nathI svarUpe paNa duHkhaduHkha ane duHkha ja che ane enA pariNAme paNa mAtrane mAtra duHkhonI paraMparA ja che. A daDha karavA mATe phalano vicAra svataMtra karavAmAM Ave che. A ja kAraNa che ke zrIpaMcasUtramAM saMsAranI oLakhANa duHkharUve, duHkhaphale, duHkhAnubaMdhI... e rIte ApI che. A apunarbandhakajIvane saMsAranA bIja, svarUpa ane phaLano UhApoha karatAM badhuM ja duHkha, du:kha, duHkhamaya bhAsavAthI enA ucchedanI icchA jAge che e icchA jAgavA para e, saMsAranA ucchedanA upAyanI paNa bIja, svarUpa ane phaLathI vicAraNA kare che. (ema to bhavAbhinaMdI jIva paNa saMsAranA svarUpa ane phaLanuM ciMtana kare ja che. paNa emAM ene saMsAra sukhamaya-sohAmaNo bhAse che paudgalika sukha e ja sarvasva lAge che. zaMkA paNa saMsAramAM to Dagale ne pagale duHkhapaNa anubhavAya ja che ne ? samAdhAnaH hA, AbALagopALa sarvene prasiddha vAtano apalApa to zI rIte karAya? paNa e A duHkhane, sukha mATe cUkavavA paDatAM
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 889 batrIzI-14, lekhAMka-82 mUlya jevuM mAne che. kaNa jeTalA sukha mATe TanabaMdha duHkha veThavuM paDe to paNa e ene sastAmAM sodo patyo evuM lAge che. eTale ke eve sthaLe paNa enuM aMtaHkaraNa AvuM ja bolyA karatuM hoya che ke A sukha joItuM hoya to ATaluM duHkha to veThavuM ja paDe ne ? A sukhanI sAme A duHkha kAMI duHkha nathI. eTale ene duHkhanA darzana thatA nathI... ne badhuM sukharUpa ke sukhanA kAraNa rUpa bhAyA kare che. ne tethI, saMsAranA ucchedanI IcchA jAgavI to dUra, paNa jene e jAge che, e badhA jIvo bhavAbhinaMdI jIvane pAgala jevA lAge che. jyAre apunarbandhakArijIvonuM ciMtana AvuM cAle che ke - ATalA kaNa jeTalA sukha mATe TanabaMdha duHkha ! A to bhAre khoTano dhaMdho che... alpa sukhathI AgaLa ane pAchaLa banne bAju totiMga duHkha bhAse che ne e totiMga duHkhanA mULamAM paNa vacce je bhautika sukha bhogavyuM e ja lAge che. eTale ke ene badhuM ja duHkharUpa ke duHkhanA kAraNarUpa bhAse che. ne tethI saMsArano uccheda karavAnI icchA jAge che.) saMsAraucchedanAM upAyanI A vicAraNA apunarbandhaka jIva jo jainadarzanamAM rahelo hoya to anekAntagarbhita cAle che paNa sAMkhya vagere darzanamAM rahelA ene eka eka nayanI vicAraNA maLe che. eTale ke sAMkhyadarzanavALAne dravyArthika nayanI vicAraNA maLe che. bauddhadarzanavALAne paryAyArthika nayanI vicAraNA maLe che. tema chatAM A jIvone prajJApanIyatA hovAthI itarAMzanI jijJAsAnI yogyatA paDI hoya che. alabat sAMkhyadarzanavALA apunarbandhake svazAstromAM nityatvanI ja vAto jANelI hovAthI enA mATe itarAMza tarIke anityatva Ave che. ane A anityatvanuM to emanA granthomAM khaMDana hoya che. eTale enI jijJAsA zI rIte jAge ? tema chatAM e jijJAsAnI yogyatA paDelI hoya che. A rIte bauddhadarzanamAM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 890 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre rahelAne aniyatva aMzanI jANakArI maLI hoya che. itarAMza nityatvanI jijJAsAnI yogyatA hoya che. A yogyatAne upacArathI "jijJAsArUpe" ja laI zakAya che. eTale apunarbandhaka jIvano saMsAravicchedanA upAyano vicAra, pramANa jevo nizcaya karAve evA nizcaya tarapha dorI janAro banI rahe che. Azaya e che ke ubhayanaya garbhita vicAra e pramANamAnya nizcaya che. anya darzanamAM rahelA apunarbandhakane te te eka nayagarbhita vicAra hovAthI Avo nizcaya na hovA chatAM, svasaMmata te te eka nayano kadAgraha na hovAthI itaranayanA vicAranI yogyatA rahI hovAnA kAraNe ene thato nizcaya, zuddha nizcayane pramANajanya nizcayane anusaranAro hoya che jo kadAgraha beTho hoya to e kadAgraha ja ItaranayanI jijJAsAnI yogyatAno paNa pratibaMdhaka banI rahyo hovAthI zuddha nizcayanuM anusaraNa saMbhavita rahetuM nathI. prazna : apunarbandhakajIva saMsAraucchedanA hetunI vicAraNA kare che. A vicAraNAthI ene hetu tarIke kono nizcaya thAya che ? uttara : e hetu tarIke e yogano nizcaya kare che, kAraNa ke "mokSanI sAthe jIvane yojI Ape e yoga" evuM zreSThamunioe kaheluM che. prakRti anAdikALathI puruSano abhibhava karI rahI che. puruSano abhibhava karavAno eno A adhikAra jyAre nivRtta thAya che, tyAre kaMIka aMze yoga cokkasa pravarte che. AvuM yogAcArya gopendranuM vacana che. A vacanane anusarIne anya darzanakAro vaDe AvA zAnta-udAtta guNayukta jIvane yoga hovo manAyelo che. kAraNake A jIva pratizrotogAmI hoya che. indriyo ane kaSAyone anukULa vartavuM e anuzrota gamana che, ane ene pratikULa vartavuM e pratizrotoanugamana che. ke A jIva paNayukta jIvana jarIne anya dezogAcArya
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-82 891 arthAt managamatA viSayamAM indriyane laI javI ane aNagamatA viSayamAMthI kheMcI levI.. nimitta maLyuM ne gusso karavo... AvuM badhuM jIvanuM anAdikALathI je valaNa che, te pravAha che- zrotas (zroto) che. A pravAhamAM taNAvuM te anuzrotonugAmitva che. AnAthI viparIta, game eTalo AkarSaka viSaya upasthita thAya to paNa indriyane emAM javA na devI, pAchI kheMcI levI. game tevuM prabaLa nimitta maLavA chatAM kaSAya karavo nahIM... A pratizrotonugAmitva che, kAraNa ke AmAM, nadImAM sAme pravAhe taravAmAM jema bahu saMgharSa karavo paDe che ema khUba saMgharSa karavo paDe che. viSaya ane kaSAya jIvane saMsAra tarapha tANI janAra che, eTale viSaya-kaSAyane ruMdhavA, enAthI dUra javuM e saMsArathI dUra javArUpa hovAthI mokSataraphanI gatirUpa bane che, mATe e yoga che. vaLI AmAM viSaya-kaSAyanI sAme paDavAnuM hovAthI viSaya-kaSAya bannenuM jora ghaTatuM jAya che. Ama viSaya-kaSAya moLA paDavA e ja to zubha pariNAma che. eTale A benI sAme paDatA rahevAthI pratidina zubhapariNAmanI vRddhi thatI rahe che. A vRddhi e yoganuM phala (=kAryo che. eTale enA parathI yoganI vidyamAnatA nizcita thAya che. yogabindumAM kahyuM che ke- sAmAnyathI nadIno pravAha potAnA udgamasthAnathI mahAsamudra taraphano hoya che. A anuzrota che. paNa mahAsamudranI najIka, mahAsamudranA kSobhathI bharatInA-mojAnAM jorathI) nadInuM mIThuM jaLa pAchuM pharIne, potAnA uddagama sthAna tarapha vaLe che. A pratizrota che. upasaMhAranA kAraNe A uddagamasthAna taraphanuM jaLanuM gamana jema vadhatuM jAya che, ema sAmAnyathI saMsArasamudra tarapha jIvanuM je gamana thatuM hoya che, te pratizrotonugAmi thaI viparIta dizAnA gamanarUpa banavAthI pratidina vRddhiyukta bane che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 892 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA : zubhapariNAmanI vRddhirUpa kAryaparathI enA kAraNarUpa yoganuM tame apunarbandhakamAM anumAna karo cho. paNa ene to haju samyaktanI paNa prApti thaI nathI, to ene yoga kaI rIte saMbhave? samAdhAna : ene dravyathI yoga hoya che. Azaya e che ke apunarbandhajIva pUrvasevArUpa je sadanuSThAna kare che te paramArthathI yogarUpa na hovA chatAM enA kAraNabhUta to hoya ja che. eTale bhAvanuM che kAraNa bane te pradhAnadravya kahevAya' e nyAye ene pradhAna dravyayoga hoya che. tethI yogAcArya gopendrae tene yoganI vidyamAnatA je kahI che e paNa A rIte ja saMgata karavI. zaMkAH apunarbandhakane jo dravyayoga che, to bhAvayoga kone hoya ? samAdhAna : rAgadveSano atitIvra pariNAma e "pranthi' che. je jIve apUrvakaraNa dvArA A pranthine bhedI nAkhI che e jIva bhinnagranthijIva che. granthibheda dvArA e jIva samyakta pAmelo che. nirmaLasamyakta dharAvanAra jIvane mokSanI prabaLa abhilASA beselI hoya che. aviratinA prabhAve kyAreka bahArathI vyaktarUpe arthakAmanI abhilASA ane tadanurUpa pravRtti hoya to paNa enA aMta:karaNano DhAla mokSa tarapha ja hoya che. eTale ke aMdara yogyatArUpe to mokSanI AkAMkSA ja skurAyamANa hoya che. e to ekAdakSaNa mATe paNa khasatI nathI. arthAt enuM hRdaya avirata dhArAthI mokSamAM lAgeluM hoya che. eTale abhavyAdijIvane niraticAra saMyama pAlanAdi dharmakriyA paNa aMdara saMsAranI gADha Asakti paDI hovAnA kAraNe jema chevaTe saMsAramAM pariNamanArI bane che ema nirmaLa samyaktajIvanI artha-kAmanI pravRtti paNa aMdara mokSanI atidaDhacittatA hovAthI chevaTe mokSaprAptimAM ja pariNamanArI bane che. mATe ene bhAvathI yoga hoya che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-82 893 apunarbandhakajIvane mokSamAM atidaDhacittatA nirmANa thayelI nathI. ene to bhavasvarUpanA, bhavavicchedanA UkALe ke dharmapravRttikALe mokSa AkAMkSA saMbhavavA chatAM e satata saMbhavatI hotI nathI. artha kAmanI pravRtti kALe e saMbhavatI nathI. tethI enI dharmakriyA paNa dravyathI ja yogarUpa bane che. eTale phalitArtha A maLe che ke nirmaLa samyakvIne mokSAkAMkSAvALuM citta sArvadika hovAthI enI artha-kAmanI pravRtti paNa bhAvathI yogarUpa bane che, jyAre apunarbandhakane mokSAkAMkSAvALuM citta kadAcit hovAthI enI dharmapravRtti paNa bhAvathI yogarUpa banatI nathI, mAtra dravyathI yogarUpa bane che. zaMkA : samyaktInI artha-kAmapravRttipaNa yogarUpa bane e kaI rIte ? samAdhAnaH jema anyamAM AsaktastrIno svapatisaMbaMdhI vyApAra paNa azreyajanaka hoya che ema nirmaLasamyakvIno kuTuMbAdi vyApAra paNa pApabaMdhajanaka hoto nathI. Azaya e che ke anyamAM AsaktastrInI haju paNa parapuruSa sAthe kriIDA karavAne icchatI strInI anyapuruSasaMbaMdhI kriyA to pApa karAve che, paNa svapatisaMbaMdhI zuzruSAdi kriyA paNa pApabaMdha karAve che. ahIM pApabaMdha eTale, svapatimAM AsaktastrInI svapati saMbaMdhI bhogakriyA je pApabaMdha karAve enA karatAM adhika-vizeSaprakArano pApabaMdha samajavo. eTale svapatimAM AsaktastrInI svapatisAthenI bhogakriyA pApajanaka hotI nathI' evo aniSTa artha AvI nahIM paDe. A ja rIte bhinnagranthikajIvano kuTuMbAdi vyApAra paNa baMdha karanAro banato nathI. kAraNake puNyayogakALe paNa puNyajanaka kriyAkALe paNa jo pariNAma pApanA hoya to jema pApano ja baMdha thAya che ema
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 894 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre azubha = pApajanaka) kuTuMba ciMtAdikALe paNa bhinnagranthika jIvane zuddha pariNAmanA prabhAve saanubaMdha ja utpanna thAya che. yogabiMdu (204-205)mAM kahyuM che ke- je strI anya puruSamAM Asakta che ane jenuM mana haMmezA e puruSamAM ja ramyA kare che e strInI svapatisaMbaMdhI zuzruSAdipravRtti paNa vastutaH parapuruSa khAte ja jamA thAya che ane tethI parapuruSanA paribhogajanya pApabaMdha paNa ene thAya che. A ja rIte je bhinnagranthijIva mokSamAM Asakta hoya che, jenuM mana satata mokSamAM ramyA karatuM hoya che e jIvanI kuTuMbaciMtA vagere rUpa saMsArasaMbaMdhI sarva pravRttio paNa mokSa khAte jamA thAya che ane enAthI ene nirjarA paNa thAya che. granthibhedanA prabhAve mokSAtmaka uttamabhAvane jotAM jIvanuM citta vicitra karmodayavazAta putra-patnInI mamatA vagere pariNAmathI Akula hoya tyAre paNa tyAM-mokSamAM nathI ramatuM evuM banatuM nathI. Ama bhinnagranthikajIvanI dharmakriyA to mokSakhAte jamA thAya che ja, enI artha-kAma pravRtti paNa mokSakhAte ja jamA thAya che ne tethI nirjarAphaka ja hoya che. kAraNake mana mokSamAM ramatuM hoya che. alabatta, saMsArakriyA kALe mana putrAdinI mamatAmAM ramatuM hoya che, chatAM A mananI ramaNatA karmodayavazAtuM hoya che ne kAmacalAu hoya che jyAre enI mokSamAM ramaNatA svakIya rucivazAtuM hoya che ne kAyamI hoya che. tethI saravALe e baLavattara rahevAthI badhI pravRtti mokSakhAte jamA thAya che ne nirjarAphalaka bane che. zaMkA to zuM bAhya artha-kAmanI pravRtti karmabaMdha na karAve? samAdhAna : potAnA AzayanI zuddhi hoya to kuTuMbanI sArasaMbhALa vagere rUpa bAhya hetu karmabaMdhapratye akAraNa banI rahe che, kAraNake "je jeTalAM saMsAranAM kAraNo che e eTalA mokSanAM kAraNa che AvA oghaniryuktinA vacanane anusarIne jaNAya che ke saMsAranA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-83 895 kAraNo ja vizeSa prakAranA pariNAmanA prabhAve mokSanA kAraNa tarIke pariName che. zaMkA : kriyAne paNa mokSanuM kAraNa kahI che. kriyA vinAno bhAva pAMgaLo che. eTale e akiMcitkara banI jaze. samAdhAnaH tamArI vAta barAbara che. paNa bhinnagralpikajIvane kriyA hotI nathI evuM tamane koNe kahyuM? ene viratikriyA na hovA chatAM zuddha zraddhAnusAriNI zuzruSA to hoya ja che. Azaya e che ke ene "jinavacano pramANabhUta che" AvI pratItirUpa zuddha zraddhA hoya che. vaLI jinavacano pramANabhUta bhAsyA eTale ene sAMbhaLavAnA manarUpa zuzruSA UbhI thAya ja. A zuddha zraddhAnusAriNI zuzruSA che. e bhAvane akiMcikara banavA hotI nathI. praznaH A zuzruSAdirUpa samyagrakriyAne koNa kheMcI lAve che? uttara : pUrvokta UhApoha A kriyAne kheMcI lAve che. e kaI rIte kheMcI lAve che te have AgAmI lekhamAM joIzuM. UhApoha samyagrakriyAne kheMcI lekhAMkana lAve che. e vAta chelle gayA lekhamAM joyelI. have, e kaI rIte kheMcI - 83 | ja lAve che ? e A lekhamAM joIe. puruSane paugalika sukhano ati atigADha rasiyo prakRtie anAdikALathI banAvelo che. A sukhamATe puruSane tIvra viSaya-kaSAyamAM tANI javo e prakRtinI, puruSano abhibhava karavArUpa pravRtti che. A pravRtti aTakI javI e prakRtinI apravRtti che. tathA puruSa viSayakaSAyanuM jora ghaTADavAno puruSArtha
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 896 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prAraMbhe e prakRtinI virodhI pravRtti che. bhavasaMbaMdhI ane bhavaviyoga saMbaMdhI parizuddha UhApoha A apravRtti ane virodhI pravRtti dvArA sad anuSThAnanuM avaMdhyakAraNa che. eTale e UhApoha ja sakriyAne kheMcI lAve che. yogabindunI 207-208mI gAthAmAM kahyuM che ke- prakRtino adhikAra khasavo eTale prakRtinI pravRtti aTakavI. e aTake eTale prakRtinA apravRtti ane virodhI pravRttirUpa dharmo pravarte che. jyAM sudhI e dharmo pravartatA nathI tyAM sudhI nirmaLa mana svarUpa UhApoha saMbhavato nathI. vaLI A UhApoha jhaLahaLatA ratnasamAna che. enI hAjarImAM vIrya prabaLa bane che. A vIrya eTale sarviIrya... kAraNa ke asadvarya to prakRtino adhikAra hato tyAre paNa prabaLa hatuM ja. sadvarya prabaLa banavAthI kSudratAdi doSo mAthuM UMcakI zakatA na hovAnA kAraNe zubhabhAvanI sthiratA thAya che. zubhabhAva sthira thavAthI anuSThAna paNa haMmezA pravarte che. Ama, UhApoha sadanuSThAnanuM avaMdhyakAraNa bane che. zaMkA- yogaviMzikA, yogabindu, jJAnasAra vagere granthomAM adhyAtma vagere yogono prAraMbha dezaviratiguNaThANAthI kahyo che. eTale spaSTa che ke cothe aviratasamyagdaSTiguNaThANe bhAvayoga na hoya, dravyayoga ja hoya. jyAre tame to ene paNa bhAvayoga kaho cho, to virodha nahIM thAya ? samAdhAna mohanIyakarmanI 28 uttara pravRtiomAMthI samyakta mohanIya, mizramohanIya ane mithyAtvamohanIya... A traNa darzanamohanIya che. bAkInI 25 prakRtio cAritramohanIya che. eTale ke cAritrano ghAta karanArI che. eTale anaMtAnubaMdhInI cAra prakRtio paNa cAritramohanIya hovAthI cAritranI virodhI che. cothe
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-83 897 guNaThANe A cArano udaya hoto nathI. to 'enA udayathI ghAta pAmanAra cAritraguNa pragaTa thavo ja joie' ema nizcayanaya kahe che. A pragaTela cAritraguNane najaramAM laIne ahIM e samyagdaSTine bhAvayoga kahyo che e jANavuM. paNa vyavahAranaya alpanI vivakSA karato nathI (eTale ke alpano abhAva tarIke vyavahAra kare che). jemake jenI pAse mAtra pAMca-paccIza rUpiyA ja che. evA mANasane e dhanavAna na kahetAM nirdhana ja kahe che. jyAre nizcayanaya to jenI pAse dhana hoya e dhanavAna' A vyutpattine najaramAM rAkhIne eno dhanavAna tarIke ullekha kare ja che, kAraNa ke chevaTe pAMca-paccIza rUpiyA paNa 'dhana' to che ja. A ja rIte vyavahAranaya, cAritra ane yoga aMge paNa vyavahAra kare che. samyaktvIne udayamAMthI mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAyo khasyA che, paNa apratyAkhyAnAvaraNIya vagere khasyA nathI. to je cAritraguNa pragaTa thayo che ane bhAvathI yoga pragaTyo che e atialpa hovAthI vyavahAranaya enI vivakSA karato nathI. ane tethI bhAvayogano niSedha karI mAtra dravyayoga tyAM svIkAre che. paNa granthakAre prastuta batrIzInI 16mI gAthAmAM bhinnagranthine bhAvathI yoga je kahyo che, e nizcayanayane anusarIne jANavo, kAraNake e to alpahAjarInI paNa noMdha lenAro che. yogabindunI 209mI gAthAnA pUrvArdhamAM je jaNAvyuM che ke 'ane A yogano hetu hovAthI yoga che'enI vyAkhyAmAM enA vyAkhyAkAre A nizcayanayanA abhiprAyane ja najaramAM rAkhyo che, ane 'vaLI A zuddha anuSThAna yogano hetu hovAthI=mokSanA yoganuM=mokSanA saMyoganuM kAraNa hovAthI yogarUpa che.' e rIte vyAkhyA karIne samyaktvInA zuzruSAdi zuddha anuSThAnane bhAvathI yogarUpe jaNAvela che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre tema chatAM, yogabindunI e gAthAnA uttarArdhamAM A anuSThAnano samavatAra mukhya pUrva sevAmAM jaNAvyo hovAthI granthakAre ahIM batrIzImAM e gAthAne uddharaNa tarIke je ApI che temAM ene yoganI pUrvasevA tarIke ja jaNAvyo che. A artha levA mATe pUrvArdhamAM je co hetutvAdyoH jaNAvela che. enI vyAkhyA AvI jANavI ke e zuzruSAdi anuSThAna yoganA kAraNabhUta hovAthI (kAraNamAM kAryano upacAra karIne) yogarUpa jANavAM. pUrvasevA paNa yoganuM kAraNa ja che. eTale A vyAkhyAnusAre A zuzruSAdi paNa mukhya pUrvasevArUpa ja che. zaMkA : apunarbandhakanA anuSThAna paNa yoganI pUrvasevArUpa che ne avirata samyaktvInA paNa yoganI pUrvasevArUpa ja che. to banne sarakhA thaI jaze. 898 samAdhAna : zrI anuyogadvAra vagere granthomAM naigamanayanA nirUpaNamAM prasthakanuM dRSTAnta Ave che. emAM, prasthaka banAvavAnuM kAda levA suthAra vanamAM jaI rahyo hoya ne tyAre ene koI pUche ke zuM levA jAya che ? to e javAba Ape che ke 'huM prasthaka levA jaI rahyo chuM...' pachI lAkaDuM chedatI vakhate, cholatI vakhate.. koratI vakhate.. vagere dareka kriyAmAM prazna pUchAya tyAre 'prasthaka chelluM chuM...' 'prasthaka choluM chuM...' 'prasthaka koruM chuM..' Ama badhI avasthAmAM e 'prasthaka' tarIke naigamanayane mAnya che. ema chelle prasthaka taiyAra thaI gayA pachI enA para 'prasthaka' evA akSaro kotaravAmAM AvI jAya eTale e paNa naigamane 'prasthaka' tarIke mAnya che. zrI anuyogadvAramAM A jaNAvyA pachI ema jaNAvyuM che ke AmAM chelle je prasthaka jaNAvyo emAM naigamanayanI zuddhino prakarSa che. kAraNake prasthaka mApavAnI prakriyAne sauthI najIka che ne pachI jema jema pUrva-pUrvanI avasthAno prasthaka laIe tema tema naigamanI zuddhi ghaTatI jAya che, azuddhi vadhatI jAya che, kAraNa ke dUra-dUrataranI avasthAo che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-83 099 A rIte naigamanayane apunarbandhakanA anuSThAnapaNa yoganI mukhya pUrvasevArUpe mAnya che ane samyakvInA paNa mukhya pUrvasevArUpe mAnya che. chatAM samyaktInA e bhAvayoganI sauthI najIkanA hovAthI emAM naigamanayanI zuddhino prakarSa parAkASThAe pahoMcelo hoya che. A parAkASThAnI apekSAe samyaktajIvane apunarbandhakajIva karatAM caDhiyAto kahelo spaSTa pratIta thAya che. eTale TUMkamAM nizcayanaye apunarbandhakane mukhyapUrvasevA, aviratasamyaktIthI bhAvayoga. vyavahAranaye apunarbandhakane mukhya pUrvasevA, avirata samyakvIne caDhiyAtI mukhyapUrvasevA ane dezaviratathI bhAvayoga... yogazataka vageremAM vyavahAranayanI apekSAe nirUpaNa che. mATe koI virodha che nahIM e sUkSmabuddhithI vicAravuM. AmAM sarvatra mukhya pUrvasevA ja dravyayogarUpe paNa kahI zakAya che. zaMkA : anaMtAnubaMdhI cAra jo cAritra mohanIya che, to anyatra granthomAM ene darzanasaptakamAM kema gaNelA che? e samyatvanA ghAtaka kaI rIte bane che? samAdhAnaH anaMtAnubaMdhI cArano saMkrama apratyAkhyAnAvaraNIya vagere anya cAritra mohanIya sAthe paraspara che. paNa mithyAtva mohanIya vagere darzana mohanIya sAthe nathI, mATe e che to cAritra mohanIya ja. tema chatAM e paraMparAe samyaktanA ghAtaka paNa che. koIpaNa kaSAyano tIvra udaya anaMtAnubaMdhInI sahAyatA vinA zakya nathI. vaLI bIje guNaThANethI laIne cAritra mohanIyano udaya madhyama dristhAnika rasathI vadhu hoto nathI. eTale kaSAyanI tIvratA mATe jIve mithyAtve AvavuM ja paDe che. a nAvaraNa krodhAdimAM
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 900 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre anaMtAnubaMdhI krodhAdino udaya bhaLavAthI jIva mithyAtve gayA vinA raheto nathI, ne tethI samyaktano ghAta thayA vinA raheto nathI. Ama anaMtAnubaMdhI kaSAyo paraMparAe samyaktanA ghAtaka che. eTale ja ene darzanasaptakamAM paNa gaNavAmAM Ave che. vaLI anaMtAnubaMdhInAM kSaya bAda ja darzana mohanIyano kSaya thAya che. mATe paNa ene darzanasaptakamAM gaNyA che. zaMkAH anaMtAnubaMdhIne darzanasaptakamAM kema gaNavAmAM Ave che e to samajAyuM.. paNa ene cAritra mohanIyamAM kema gaNyA che? e kayA cAritrano ghAta kare che ? samAdhAnaH cAritra e pApa akaraNa rUpa che. mATe pApakaraNa e cAritrano pratipakSa che. vaLI pApakaraNa mana-vacana-kAyAthI karaNakarAvaNa-anumodana rUpa hoya che. anaMtAnubaMdhInA udayavALo jIva pApanAM pakSapAtane choDI zakato nathI... jene anaMtAnubaMdhIno vipAkodaya nathI, paNa kSayopazama che evA jIvane karaNa rUpe mAtra pote je AraMbha-samAraMbhAdi karato hoya eTalA pApa, karAvaNa rUpe potAnA Azrita vagere pAse je karAve te pApa, temaja anumodana rUpe paNa vadhumAM vadhu A karaNa-karAvaNanAM je pApa hoya tenuM ja anumodana (saMmati) hoya che, anyanAM pApanuM nahIM, kAraNa ke pApano pakSapAta nathI. (samyakta jema jema nirmaLa thatuM jAya tema tema A anumodana paNa ghaTatuM Ave che). anaMtAnubaMdhInA udayavALA jIvane-mithyAtvIne pApano pakSapAta hovAthI vizvamAM anaMtAnaMta saMsArI jIvothI thatAM pApomAM saMmati (anumati-anumodanA) hoya che. potAnuM karaNa-karAvaNa anumodanarUpa pApa anaMtamA bhAge hoya che ne A vizvanA badhA jIvonA pAponI anumodanArUpa pApa enA karatAM anaMtagaNuM.. anaMtabAhubhAga hoya che... e spaSTa rIte samajAya
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-83 901 che. anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya, jIvane anumodanArUpa A anaMta bahubhAga pApakaraNathI aTakavA deto nathI, ne tethI e pApanA akaraNarUpa cAritrane pragaTavA deto nathI, arthAt haNI nAkhe che. mATe e cAritrano ghAtaka hovAthI cAritra mohanIya che.. (anaMtAnubaMdhIno udaya jema jema maMda thato jAya tema A anaMtabahubhAga pApasvarUpa anumodanA ghaTatI Ave che, e jANavuM.) zaMkA : aviratasamyaktvI jIvane paNa anaMtAnubaMdhI kaSAyano kSayopazama hoya che ne tethI e paNa anumodanArUpa anaMtabahubhAga pApathI virAma pAmyo hoya che, evuM mAnavuM paDaze. to zuM ene paNa pAponI virati hoya che ? samAdhAna : hA, hoya che. mithyAtvI jIvane svakRta pApanuM karaNa-anumodana, AzritAdinAM pApanuM karAvaNa-anumodana ane tadanya sarvajIvonAM pApanuM anumodana.. A badhA pApakaraNanI avirati je hoya che, emAMthI aviratasamyaktvI jIvane anaMtabahubhAga pApanI pariNAmajanya viti hoya ja che. ne tethI ja zrIbhagavatIsUtramAM zruta-zIlane AzrIne jIvonA je cAra vibhAga darzAvyA chemAM avirata samyaktvIne dezavirAdhaka kahyA che, arthAt zIlano eka bahu ja nAno je deza (anaMtamo bhAga) eno ja virAdhaka (bAkInA bahu moTA bhAganA zIlano paNa ArAdhaka) kahyo che. :: zaMkA : arthApattithI Ano artha to evo thayo ke avirata samyaktvIjIva anaMtabahubhAga virativALo, ne sarvaviratidhara sarvavirativALo-eTale ke aviratasamyaktvIne je anaMtamo bhAga khUTe che eTalo ja enAthI adhika.. A zuM barAbara che ?
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 902 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre samAdhAnaH hA, bilakula barAbara che. mithyAtvInI apekSAe vicArIe tyAre e bemAM bahu taphAvata nathI ja. eTale ja to hamaNAM kahI gayo ema zrI bhagavatIsUtramAM viratidharane sarvArAdhaka kahyo che, to avirata samyaktIne dezavirAdhaka eka dezano ja virAdhaka, bAkInA bahudezono ArAdhaka kahyo che. hA, mithyAtvIne bAju para rAkhIne mAtra aviratasamyaktIno ane viratidharano paraspara vicAra karavAmAM Ave tyAre viratidhara seMkaDo gaNo vadhAre sAdhaka jaNAyA vinA raheto nathI. A vAta daSTAntathI samajIe. bhagavatIsUtranAM krama pramANe - gADha mithyAtvI jIvanI (pachI bhale e bAhyadaSTie niraticAra saMyama pALanAro abhavya paNa hoya) sAdhanAnA zUnya guNa che. A sarvavirAdhaka che. maMda mithyAtvI jIva ke jene koI kadAgraha hoto nathI, mAdhyastha hoya che, te svagRhIta vrata niyamonuM pAlana karanAro hoya to zIla che, zrata nathI. e dezaArAdhaka che, enAM 1000 guNa che, avirata samyaktI jIva ke jene vrata niyama na hovAthI zIla nathI, paNa zrata che, tenAM 1,00,00,00,000 (eka abaja) guNa che, e dezavirAdhaka che. viratidhara sarvaArAdhaka che enAM 1,00,00,01,000 (eka abaja ne eka hajAra) guNa che. AmAM vicArIe to jaNAya che ke gADha mithyAtvInI apekSAe eka, eka abaja jeTalo vadhAre che, jyAre anya eka abaja eka hajAra jeTalo vadhAre che, mATe bahu phera nathI. paNa samyatvanA kAraNe je eka abaja mArka che e kADhI nAkhIe to eka zUnya para che ne bIjo eka hajAra para che, mATe ghaNo ja UMco che, e spaSTa jaNAya che. zaMkA : haju eka prazna rahe che, aviratasamyakvIjIvane (anaMtAnubaMdhInA anudayavALAne) jo anaMtabahubhAga pApanI virati che. to ene avirata kema kahevAya che?
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 903 batrIzI-14, lekhAMka-83 samAdhAnaH zAstromAM virati aviratino vyavahAra mukhyatayA svakIya pApakaraNanI viratinI apekSAe che. aviratasamyaktI jIva hiMsAnA pApakaraNanI aviratinA eka aMza mAtrathI paNa virAma pAmyo hoto nathI, mATe ene dezathI paNa virati na hovAthI avirata kahevAya che. Ama, anaMtAnubaMdhInA vipAkodayanA abhAvathI, anaMtabahubhAga pApa akaraNa rUpa je anaMta bahubhAga virati Ave che tene anaMtAnubaMdhIno udaya aTakAvato hovAthI e cAritra mohanIya che, e spaSTa che. temaja enA udayathI anaMta bahubhAga pApanuM karaNa hovAthI anaMtagaNo rasa baMdhAya che, mATe A kaSAyo anaMtAnubaMdhI kahevAya che. Azaya e che ke anaMtAnubaMdhIno udaya na hoya to cAritra mohanIyano rasa madhyama dristhAnakathI vadhAre baMdhAto nathI. paNa jo e udaya hoya to tIvra dristhAnika, tristhAnika ne catuHsthAnika rasa paNa baMdhAya che. A badho rasa madhyama dristhAnika rasa karatAM anaMtagaNo hoya che, mATe Avo anaMtaguNa rasa baMdhAvanArA hovAthI A kaSAyo anaMtAnubaMdhI kahevAya che. vaLI AvA tIvra rasanA kAraNe temaja anubaMdhanA kAraNe jIva anaMtasaMsAra sAthe jANe ke joDAya che, mATe paNa ene anaMtAnubaMdhI kahe che e jANavuM. zaMkA : jo A rIte aviratasamyakatvIne paNa, pApapakSapAta na hovAthI, duniyAmAM thatA anaMtabahubhAgapApanI virati ja che, to dezaviratane paNa A virati to rahevAnI ja ane to pachI, 14 niyama dhAravA aMge je kahevAya che ke jo tame sacitta vagereno niyama na karo to, duniyAmAM je hajAro sacitta cIjo roja vaparAya che ene tame na vAparatA ho to paNa tamane e sacittanA upabhoganuM pApa lAge che, vagere... e zI rIte saMgata karaze ?
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre na samAdhAna H 'tame rAtrIbhojana na karatAM ho to paNa jo tame pratijJA lIdhI na hoya to tamane rAtrIbhojananuM pApa lAge ja che' Avo vAkyaprayoga keTalAka karatA hoya che, paNa A vAkyaprayoga galata che e jANavuM, rAtrIbhojana na karanArane rAtrIbhojananuM pApa zI rIte lAgI zake ? hA, enA paccakkhANa na karyA hoya to rAtrIbhojananI avirati je ubhI che tannimittaka pApa jarUra lAge, mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga A cAra karmabaMdhanA kA2NomAMthI rAtrIbhojana na karanArane te karavAnI pravRtti rUpa yoga nathI, eTale tajanya pApa nathI lAgatuM. paNa paccakkhANa karyuM na hovAthI avirati che. mATe aviratijanya pApa lAge che. arthAt rAtrIbhojananuM nahIM, paNa rAtrIbhojananI aviratinuM (karaNanI apekSAnuM) pApa lAge che. 904 aviratasamyaktvI ane uparanA jIvone pApapakSapAta na hovAthI duniyAnA anaMta bahubhAga pApanI virati to hoya ja che. 14 niyama aMge je uparokta vAta kahevAya che te apunarbaMdhaka jIvo ane atyaMta maMdasamyaktvI jIvo mATe jANavI. A jIvone virati na hovAthI aviratijanya pApa lAge ja che. eTale enAthI bacavA tathA pApa akaraNanI rUci pragaTe,abhyAsa paDe, e mATe 14 niyama dhAravAnA hoya che. bAhya dRSTie zrAvakapaNuM pALanArA paNa badhA ja kAMI pAMcamuM guNaThANuM pAmI gayA hotA nathI. pariNAmanI dRSTie teo haju apunarbaMdhaka ja hoya e paNa zakya che. evA jIvone 14 niyama dhA2vA pAchaLa A badhA ja prayojano che. jeo nirmaLa samyaktva ke ethI upara pAMcamuM guNaThANuM paNa pAmI gayA che emane duniyAmAM thatA pAponI aviratinA kAraNe lAgatA pApothI bacavAnuM prayojana 14 niyama dhAravA pAchaLa nathI. paNa jema, sarvaviratane
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-84 905 aviratinA pApothI bacavAnuM prayojana hotuM nathI. kAraNa ke avirati ja nathI) ne tema chatAM vRttisaMkSepa vagere tapa mATe vividha abhigraho hoya che ema A jIvone paNa AvA tapanA lAbha mATe 14 niyama vagerenA abhigraho jANavA. Ama, anaMtAnubaMdhI kaSAyo, anya jIva kRtapApanA anumodanarUpa pApanI viratino ghAta karanAra hovAthI cAritra mohanIya che... e nakkI thayuM. avirata samyakvIne anaMtAnubaMdhIno udaya na hovAthI A viratirUpa cAritraguNa pragaTa thayelo hoya che. tethI ene bhAvathI yoga kahela che. A aMgenI vizeSa vAta AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka aviratasamyakvIne bhAvathI yoga hoya che e vAta gayA lekhamAM joyelI A aMge koI zaMkA kare che. zaMkA : anyatra granthomAM vAstavika yoga viratinI hAjarImAM kahyo che. avirata samyakvIne to kAraNamAM kAryano upacAra karIne upacArathI yoga kahela che. eTale prastutamAM paNa ene je yoga kahela che te upacArathI yoga hovo joIe. bhAvathI yoga hovAnuM kathana to mAtra eka kalpanA hoya. samAdhAna : bhAvayogane saMpanna thavA mATe je traNa zarato Avazyaka che e traNe aviratasamyakvImAM saMbhavita che. eTale enuM anuSThAna bhAvayoga banavuM azakya che ja nahIM ke jethI. enuM bhAvayoga tarIkenuM kathana mAtra svakalpanAnI pedAzarUpa banI rahe.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 906 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre arthAt enuM anuSThAna vAstavika rIte ja bhAvathI yogarUpa che. ene paramArthathI bhAvayogarUpa banAvanAra pAyAnI traNa zarato nIce mujaba zAstrasaMjJAH "A upAdeyaRlAbhakartA che? Avo nizcaya thAya to jIva pravRtti kare che. "A heya=nukazAnakartA che Avo nizcaya thAya to jIva nivRtti kare che = aTakI jAya che. vaLI A heyaupAdeyano viveka paNa aneka judI judI rIte thAya che. mAtra tatkALavartamAnanA lAbha-nukzAnanI apekSAe viveka karAvanAra bodha hetuvAdopadezikI saMjJA kahevAya che. A vikalendriya-asaMzI paMcendriyajIvone hoya che. eTale tatkALa madhura AsvAda maLaze eTalo lAbha joIne kIDI-maMkoDA cAsaNIne cATavA pravRtta thAya che. pachI coMTIne marI javAnuM nukazAna paNa te jotA nathI. mRtyuparyantanA dIrghakALanA lAbha-nukazAnanI apekSAe viveka karAvanAra bodha dIrghakAlikI saMjJA kahevAya che. A saMjJI jIvone hoya che. eTale tatkALa madhurasvAda-sudhAzAntino lAbha hovA chatAM apaththabhojanajherIbhojanane mAnavI choDI de che. paNa mRtyubAdanI avasthA paralokane paNa najaramAM rAkhIne lAbha-nukazAnano viveka karavAno hoya tyAre yathArtha zAstra sivAya koI Aro nathI. A yathArtha zAstra eTale jaina Agamo.. emAM sauthI mahattvanuM vistRta Agama eTale bAramuM aMga daSTivAda che. alabatuM enA upalakSaNathI badhA ja zAstro levAnA che. tethI, jene zAstro upAdeya tarIke jaNAve emAM ja pravRtta thavuM ane jene zAstro heya tarIke jaNAve emAMthI nivRtta thavuM.. AvI saMjJA e dRSTivAdopadezikI saMjJA kahevAya che. samyagdaSTijIvone A saMjJA hoya che. Ano ja TUMkamAM ahIM "zAstrasaMjJA' tarIke ullekha thayo che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-84 907 samyattvajIva zAstrasaMglI hovAthI, gurupUjAdi je anuSThAna kare che te zAstra mujaba ja kare che. pachI e bhAvayogarUpa zA mATe na bane ? ahIM A khyAla rAkhavo ke A zAstrasaMjJAnI vAta pAralaukika kRtya aMge che. AgaLa 20mI gAthAmAM kahevAnA che ke ene AmuSmikavidhimAM zAstra pramANa hoya che. eTale Aloka saMbaMdhI arthakAmanI pravRttimAM to e maithuna-parigrahasaMjJAthI pravRtta thavo asaMbhavita nathI. alabat zAstrasaMjJA viSayasevanAdimAM heyatvAdi jaNAvatI ja hoya che. paNa apratyAkhyAnAvaraNAdikakSAno rAga e bodhane dabAvIne jIvane artha-kAmamAM pravartAve che. eTale ke e pravRtti maithunAdi saMjJAthI thayelI hoya che. samyapha pratyayavRttiH Atma, guru ane liMga (cihna)nI zuddhi e samyaka pratyaya che. AnI vizeSatA AgaLa 27mI gAthAmAM kaheze.. A samyaka pratyayanA prabhAve chalakatA vizvAsa sAthe vRttikapravRtti thAya che. arthAt "A anuSThAna huM karI zakIza ke nahIM ?' evo saMdeha dUra thAya che ne abrAntavizvAsa khaDo thAya che ke "huM cokkasa karI zakIza." (A svakRtisAdhyatvajJAna che.) ema, "A anuSThAnathI mAruM ISTa thaze" Avo (iSTasAdhanatvano) tathA AnAthI koI moTuM nukazAna nahIM thAya Avo (baLavaaniSTa ananubaMdhitvano) abrAntavizvAsa Ubho thAya che ane tethI jIva ullAsapUrvaka niHzaMkapaNe pravRtti kare che. tridhA zuddhaanuSThAna : viSayazuddha, svarUpazuddha ane anubaMdha zuddha ema traNa prakAre zuddha anuSThAnanI vAta AgaLa karaze. Ama samyagdaSTijIvane pAralaukika anuSThAna zAstrAnusArI hoya che, tridhAzuddha hoya che ane samyaphapratyayapUrvaka hovAthI chalakatA vizvAsavALuM hoya che. eTale e anuSThAna TheTha mokSasudhI pahoMcADanAruM banatuM hovAnA kAraNe paramArthathI yogarUpa bane che. mAtra kalpanAAbhAsathI nahIM.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 908 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkAH aviratasamyaktIjIvane paNa apratyAkhyAnAvaraNa kakSAnA rAga-dveSa satAvatA to hoya ja che. pachI e zAstrasajJI kema hoya? samAdhAnaH jene mokSaprApti dUra nathI evA Asannabhavya jIvane paraloka saMbaMdhI tathA mokSasaMbaMdhI anuSThAnomAM zAstro pramANa hoya che. kAraNake puNya-pAparUpa ke AtmAnA hita-ahitarUpa dharma-adharma atIndriya che. eTale enA upAyane jaNAvavAmAM AHvacanarUpa Agama sivAya bIjuM koI pramANa samartha nathI. A vAtanI samyakvIne niHzaMka pratIti-zraddhA hoya che. ane eTale ja pAralaukika koIpaNa anuSThAnamAM ke enA koIpaNa aMzamAM Agamane anusaravuM anivArya hoya che evuM paNa e supere jANatA hoya che. zaMkA- emAM Agamane anusaravAmAM na Ave to zuM vAMdho? samAdhAnaH to vicikitsAnuM nukazAna thAya che. Azaya e che ke alabatta AptapraNIta AgamamAM kahela koIpaNa bAbata yuktisaMgata ja hoya che. tema chatAM zrotAbhede e sukhAgima, duradhigama ane anadhigama hoya che. kahevAno bhAva e che ke citranI suMdaratAjIvaMtatA jyAre jene enI kalAsUjha hoya ene jANavI saraLa hoya che. eTale ke enA mATe e sukhAdhigama che. jene AMkha che ja nahIMje aMdha che, enA mATe e viSaya ja nathI, eTale ke anadhigama che. AMkhe dekhato hovA chatAM je citrakalAmAM anipuNa che enA mATe A suMdaratA vagereno yathArtha nirNaya karavo ghaNo muzkela che-duradhigama che. ema jJAnAvaraNa ane darzanamohakarmano teja kSayopazama dharAvanAra zrotAne game tevI sUkSmabuddhigamya vAto paNa sahajatAthI grAhya banI jatI hovAthI vicikitsA zaMkA saMbhavatI nathI. emanA mATe Agamokta vAto sukhAdhigama hoya che. je jIvone A kSayopazama ghaNo maMda hoya che temane to kazuM samajAtuM ja na hovAthI anadhigama che. paNa je jIvono kSayopazama madhyama hoya che teone e daradhigama
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-84 909 che, kAraNa ke Agamokta sthUlavAto teone samajAya che, paNa sUkSmavAto adhakacarI samajAya che, ne tethI emAM calacittatA saMdeha vagere saMbhavita rahe che. athavA jJAnAvaraNano kSayopazama paryApta hovA chatAM darzanamohano kSayopazama paryApta na hoya, to buddhithI samajavA chatAM dilathI svIkAra muzkela banato hoya che. "jIvo mokSa javAnA cAlu ne cAlu rahevA chatAM, A saMsAra kyAreya khAlI nahIM thAya ?" AvI badhI vAto mATe dilamAM rahI rahIne zaMkAno kIDo saLavaLyA karavo azakya nathI. eve vakhate zAstravacanonuM pharI pharI parizIlana ja A zaMkA-calacittatA vagere DahoLAmaNane dUra karIne cittane nirmaLa karI zake che. yuktisaMgatavAtomAM paNa mativyAmohanA kAraNe thatAM A DahoLAmaNarUpa vicikitsA cittasvAthyanI virodhI hovI spaSTa che.jJAna-darzana-cAritranI badhI sAdhanA chevaTe zAstrane AdhIna che. eTale citta ja jo zAstra aMge zaMkAzIla banI jAya to e sAdhanAmAM alanA Ave ja. Ama vicikitsA citasvAthyarUpa samAdhinI ke jJAnAdi traNa svarUpa samAdhinI virodhI che. AcArAMgajI (pa-pa161)mAM kahyuM che ke vicikitsA pAmelo AtmA samAdhine meLavato nathI. yogabindu (229) mAM kahyuM che ke jaLa jema malina vastrane zuddha karanAra che ema zAstra malina aMtaHkaraNane zuddha karanAra che evuM paMDito jANe che. prazna : samparvajIva tridhA zuddha anuSThAna kare che, evuM tame kahyuM. emAM tridhA zuddha anuSThAna zuM che ? uttara : viSayazuddha anuSThAna, svarUpazuddha anuSThAna ane anubaMdhazuddha anuSThAna... A vizuddha anuSThAno che. AmAM prathama karatAM bIjuM ane bIjA karatAM trIjuM vadhAre mahattvanuM che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 910 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre viSayazuddha anuSThAnaH ahIM viSaya eTale uddeza.... anuSThAna karavA pAchaLano uddeza jo bhautika hoya to anuSThAna viSayazuddha nathI banatuM. paNa jo mokSa hoya to e viSayazuddha bane che. arthAt mokSamATe karAtuM koI paNa anuSThAna viSayazuddha anuSThAna che. pachI bhale ne e bhRgupAtavagerenI jema sAva anucita hoya. "AnAthI mAro mokSa thAo' AvI icchAthI bhUgapAta karavo=parvata parathI paDatuM mUkavuM, zastrapATana= karavata vagere zastra dvArA potAno ghAta karavo, gRdhrapRcchArpaNa= yuddha vagere kAraNe jyAM ghaNA maDadAM paDelA hoya ne gIdhaDAM enI ujANI karI rahyA hoya to tyAM pote paNa maDadAM vacamAM goThavAI javuM jethI potAnI pIThamAMthI gIdha mAMsavagere khAvA mAMDe. AvuM badhuM karavuM e viSaya zuddha anuSThAna che. prazna : AtmakalyANa mATe mAnava bhava e sauprathama atiAvazyaka kAraNa che. eno ja vagara sAdhanAe-vagara kAraNe bhRgupAtAdidvArA nAza karI nAkhavo e atyaMta anucita che ane pApamaya sAvadya kriyArUpa che. pachI ene zuddha zI rIte kahevAya ? uttara : A bhRgupAtAdi anuSThAna svarUpe sAvadha pApapracura che e vAta barAbara che. tema chatAM enI pAchaLa mokSAtmaka atyaMta upAdeyatattvane pAmavAnA Azayano leza=aMza rahelo che. tethI e viSayazuddha che. zaMkAH ati prabaLa icchA vinA to potAnA prANanI AhUti koNa Ape ? eTale A jIvone paNa mokSa pAmavAnI icchA prabaLa ja hovI kahevI joIe, pachI "leza" zA mATe ? samAdhAnaH sthULadaSTie e ati prabaLa lAgatI hovA chatAM vAstavamAM evI saMbhavatI nathI, kAraNake jo e prabaLa hoya to karmonA kSayopazama thaIne yogya vivekapaNa pragaTe ja; Avo aviveka
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-84 911 na saMbhave. mATe ahIM "leza" kahela che. chatAM A "lezano paNa prabhAva juo. anucitatAnA ane sAvaghatAnA kAraNe anuSThAnamAM AvatI azuddhine ullaMghIne e saravALe "zuddhine lAvI mUke che. ne tethI anuSThAna zuddha bane che. ahIM e dhyAna rAkhavuM ke bhRgupAtAdi karyA pachI jo samAdhine jALavI rAkhe to ja e viSayazuddha anuSThAna bane che. jo motanI vedanAthI vihvaLa banI jAya, saMklezamAM paDI jAya to pachI e viSayazuddha rahetuM nathI. kAraNake e jIva to durgatimAM pheMkAI jAya che. jyAre viSaya zuddha anuSThAna to muktinI sAdhanAne anukULa janma apAvanAra hovuM AgaLa kahevAnA che. vaLI vidvala bananArane to e bhRgupAtAdino pastAvo paNa thavAno, je pastAvo garbhita rIte mokSanI icchAnA pastAvAmAM pariNamavAthI zubhAzaya- leza paNa TakavAno nathI ja. svarUpazuddha anuSThAnaH sthUlavyavahAra karanArA lokonA mate je niSpApa=niravadya anuSThAna tarIke saMmata hoya tevA yama-niyamAdi svarUpazuddha anuSThAna che. jemake... jIvAdi tattvane yathArtha svarUpe na jANanArA prathama guNasthAnavartI pUraNAditApasanuM ahiMsAdiyamarUpa ane tapasvAdhyAyAdi niyamarUpa anuSThAna. Azaya e che ke mokSanI icchAthI je yama-niyamAdisvarUpa niravadyaanuSThAna karavAmAM Ave che te svarUpazuddha anuSThAna che. eTale bhautika icchAthI thatA niyamAdino AmAM samAveza nathI. A anuSThAna niravadya che. mATe svarUpazuddha che. tema chatAM AmAM bodha-vivekanI vikalatAnA kAraNe hiMsAdi sAvadyano saMpUrNa tyAga saMbhavato nathI, mATe A anubaMdha zuddha banI zakatuM nathI. anubaMdhazuddha anuSThAnaH zAMtavRttithI tattvasaMvedana garbhita rIte thatA A yamaniyamAdi e anubaMdha zuddha anuSThAna che, kAraNake A anuSThAnathI uttarottara vadhAre prabaLa anuSThAnono anubaMdha= pravAha
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 912 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre cAle che. AmAM kaSAyAdi vikArono virodha karavo e zAntavRtti che ane jIvAdi tattvonuM samyak parijJAna e tattvasaMvedana che. krodhAdi vikAra zAMta thavAthI upazamabhAva Ave che. A upazama bhAva ane tattvasaMvedananA prabhAve yamaniyamAdithI mokSamAM bAdhaka banatA doSono vigama thAya che e doSo dUra thAya che, tathA vadhAre prabaLa yamaniyamAdinA janaka puNya anukULa saMyogo vagerenI prApti thAya che. eTale TheTha mokSanI prApti thAya tyAM sudhI anuSThAnonI hAramALA cAle che. mATe A anubaMdha zuddha anuSThAna che. A traNa anuSThAnomAMnA prathama viSayazuddha anuSThAnathI mokSabAdhaka doSono vigama thato nathI, bIjA svarUpazuddha anuSThAnathI e doSono sAnuvRtti vigama thAya che ane trIjA anubaMdhazuddha anuSThAnathI sAnubaMdha vigama thAya che. A vAtane ApaNe samajIe. sadaza hoya e sadazakAryanuM kAraNa banI zake che. mokSa sarvathA niravadya che jayAre bhRgupAtAdi anuSThAna atyaMta sAvadya che. mokSamAM vitarAgatA kevalajJAna che. jyAre bhRgupAtAdimAM gADha moha-ajJAnano aMdhakAra che. mokSamAM jIva svabhAvastha hovAthI anucitatAno aMzamAtra nathI. jyAre bhRgupAtAdimAM atyaMta anucitatA che. Ama viSayazuddha anuSThAna mokSathI atyaMta visadaza che. tethI bAdhakadoSane dUra karavArUpe e aMzamAtra paNa mokSanuM kAraNa banI zakatuM nathI. viSayazuddha anuSThAnanA be aMza che. anuSThAna ane anuSThAna pAchaLanI IcchA. AmAMno anuSThAna aMza to kAryabhUta mokSathI sarvathA vilakSaNa hovAthI aMzamAtra paNa kAraNa banato nathI, evo prathama mata jaNAvyo. paNa jeo A anuSThAnanI pAchaLa rahela mokSanI icchA aMzane jue che teo kahe che ke-mokSanI icchA kaMIka aMze mokSane anurUpa hovAthI glAdhya che, moharUpa aMdhakArano kSaya karanArI banI zake che, ne tethI mokSane upayogI banI zake che. eTale A icchAnA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-84 913 prabhAve, AgAmI janmamAM e jIvane doSavigamane anukULa sAmagrIo maLI rahe che. A bIjo mata che. bIjuM svarUpazuddha anuSThAna paNa mokSanI icchA to dharAve ja che. tathA jema mokSa niravadya che ema anuSThAna paNa dhULa-lokadRSTie niravadya che. mATe e mokSane sadeza hovAthI mokSanA pratibaMdhaka doSono vigama karavArUpe mokSanuM kAraNa banI zake che. eTale anuSThAnathI doSo dUra to thAya che. paNa jema maMDUka (=deDako) marI jAya, enuM zarIra sUkAI jAya ne cUrNa thaIne mATImAM bhaLI jAya... eTale deDakAno nAza thaI gayo.. tema chatAM pharIthI varasAda paDe, khAbociyAM bharAya to e cUrNamAMthI navA deDakA utpanna thAya che.. ema svarUpazuddha anuSThAnathI nAza pAmelA doSo kALAntare nimitta maLatAM pharIthI utpanna thaI jAya che. A pharIthI utpanna thavuM e "anuvRtti" kahevAya che. eTale A doSavigama anuvRtti sahitano hovAthI sAnuvRtti doSa nigama kahevAya che. deDakAnA zarIranuM cUrNa thaI javuM e jema deDakAno nAza che, ema enA zarIranI baLIne bhasma thaI javI e paNa eno nAza che. chatAM A bhasma thaI javAmAM phera e che ke emAMthI pachI pharIthI kyAreya deDako utpanna thaI zakato nathI. doSono paNa evo vigama thAya ke pharIthI e mAthuM UMcakI na zake e niranuvRttinAza che. Avo niranuvRttinAza bIjA svarUpazuddha anuSThAnathI thaI zakato nathI, kAraNa ke emAM sthULadaSTie sAvadya parihAra hoya che, sarvathA nahIM. sarvathA sAvadya parivAra mATe to, guru-lAghavAdicittA, daDha pravRtti vagere joIe che. zAmAM gaurava che? zAmAM lAghava che? A viveka na hoyato nAnA pApano parihAra kare ne moTuM pApa sevI le.. AvuM paNa bane... ane to pachI sarvathA sAvadya parihAra zI rIte zakya bane? ema daDha pravRtti na hoya to kyAreka zithilatA AvI javAthI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 914 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sAvaghanA parivArano prayatna DhIlo paNa paDI jAya. tethI bIjA svarUpazuddha anuSThAnathI thato doSavigama niranuvRtti nahIM, paNa sAnuvRtti hoya che. tethI A bIjuM anuSThAna duSTa rAjAvALA nagaranA killA jevuM che. Azaya e che ke killo hovAthI bAhyadRSTie nagara upadravarahita che. paNa aMdara rAjA ja duSTa che. eTale vAta vAtamAM navA navA kara vagere nAkhIne prajAne lUMTyA ja kare che. ane tethI e nagara samRddhi pAmI zakatuM nathI. ema bIjA anuSThAnamAM niravaghatArUpa bAhya zuddhi jaLavAya che paNa aMdara rahela ajJAnarUpa azuddhinI ciMtA nathI. ane tethI doSanI yogyatA akabaMdha ja rahevAnA kAraNe cUrNamAMthI deDakAnI jema doSa pharIthI utpanna thAya che. eTale ja UMcI guNasamRddhinI zakyatA rahetI nathI. ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM ke AmAM nimitta maLe to kALAntare doSano prAdurbhAva avazya thAya che, paNa koIkane nimitta na maLe to doSa pedA na paNa thAya.. ne kramazaH jIva trIjA anubaMdhazuddha anuSThAnamAM pahoMcI paNa jAya. tattvasaMvedanavALA jIvane gurulAghavAdicintA saMbhavita hovAthI niranuvRtti doSanigama thAya che. AmAM anuSThAna sAnubaMdha hovAthI uttarottara caDhiyAtuM anuSThAna maLyA ja kare che. eTale prathamavAranA sAnubaMdha anuSThAnathI je doSavigama thayo, enA karatAM bIjI vAranA kaMIka caDhiyAtA sAnubaMdha anuSThAnathI vadhAre mAtrAmAM doSanigama thAya che. Ama uttarottara cAlyA kare che te TheTha sarvathA doSanAza mokSa sudhI cAle che. eTale sAnubaMdha anuSThAnathI thatA doSavigamanI paNa uttarottara paraMparA cAlatI hovAthI e doSanigama "sAnubaMdha' paNa kahevAya che. Ama sAnubaMdha doSahAni karanAruM hovAthI "A anubaMdhazuddha anuSThAna gharanA daDha pAyA jevuM che'ema keTalAka anya darzanakAro
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-84 915 kahe che. jema gharano pAyo majabuta hoya to uparanuM ghara bhAMgI paDatuM nathI, paNa cirakAla TakanAruM banI rahe che. ema tattvasaMvedanathI saMkaLAyeluM anuSThAna uttarottara doSavigama karanAruM banavAdvArA daDha banatuM jAya che, AnAthI viparIta svarUpavALuM kyAreya banatuM nathI. eTale ke sAnuvRtti doSahAni karanAruM ke mULathI ja doSahAni na karanAruM kyAreya banatuM nathI. Ama A anuSThAna udAraphaLa ApanAruM hovAthI anyadarzanakAronI A vAta jainone paNa saMmata che. prazna : samyaktI jIvanuM anuSThAna bhAvathI yoga banavAmAM trIjuM kAraNa samyak pratyaya je kahela che te zuM che ? uttara : pratyaya eTale pratIti-khAtarI-vizvAsa... A samyapha pratyaya traNa prakAre thAya che. svaIcchA, gurukathana ane sUcaka cihna.. potAne je sadanuSThAna karavAnI IcchA jAgI che (Atmapratyaya), (pote potAnI A IcchA gurune jaNAvI na hovA chatAM yogAnuyoga) dharmopadezaka guru paNa e ja karavAnuM kahe (gurupratyaya) ane jevuM teo kahe e ja vakhate, sUtramAM siddhinA sUcaka tarIke kahelA naMdI-tUra vagere cihno akRtrima rIte saMpanna thavA dvArA gurue kahelI te ja vAtane sUcave (liMgapratyaya)... A traNeno kudaratI rIte yoga thavo e traNa prakArano pratyayaHvizvAsa, vyabhicAra zUnya saMpUrNasiddhinuM sAdhana kahevAyelo che. prazna H samyagratyayanI zI jarUra che? uttara : AtmAdi samyaka pratyaya hoya to siddhi, siddhithI anubaddha thavAthI tAtvika bane che. anyathA e pAtanA = patananA = bhraMzanA anubaMdhavALI hovAthI atAttvika banI jAya che Azaya e che ke jenA garbhamAM uttarasiddhinuM avaMdhya bIja paDeluM hoya, evI siddhi uttarasiddhine avazya lAvI Ape che. vaLI A uttarasiddhi paNa
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 916 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre svauttarasiddhinA avaMdhya bIjane dharAvatI hovAthI svauttara siddhine avazya tANI lAve che. jIva A krame utkRSTa siddhi sudhI pahoMcI chevaTe mokSa pAme che. paNa je siddhi AvI nathI hotI e uttarakALamAM avazya patana pAmanArI hoya che. AnI vAta AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka 85 AtmAdi pratyaya vinAnA | anuSThAnathI thayelI siddhi uttarakALamAM avazya patana pAme che, e vAtano gayA lekhamAM chelle ullekha thayelo. A lekhamAM ene sauprathama vicArIe. jyAM jyAM pUrvakALamAM AvI siddhi tyAM tyAM uttarakALamAM patana.. AvI vyApti(niyama) hovAthI A siddhi uttarakALamAM avazya patana pAmanArI hoya che. ne tethI enAthI mokSaprAptinI saMbhAvanA rahetI na hovAthI A siddhine vAstavika siddhi kahevAtI nathI, paNa uparathI, pAta( patana) ja kahevAya che. kAraNake e siddhi pAtazaktithI=patana pAmavAnI zaktithI yogyatAthI saMkaLAyelI hoya che. je bhUmimAM hADakAM vagere zalya rahelA hoya e bhUmipara nirmANa pAmela mahela vagere bAhya daSTie "mahela' ja dekhAvA chatAM, emAM rahenAra sukhacenathI rahI zakatA na hovAthI e paramArthathI "mahela'rUpa raheto nathI. ema je siddhi mithyA abhinivezarUpa pAtazaktithI garbhita hoya che e uttarakALamAM avazya nAza pAmanArI hovAthI tAttvika siddhi nathI. Ama, siddhi be prakAranI thaI... uttarasiddhinA avaMdhyabIjathI garbhita ane pAtazaktithI garbhita. AmAMnI prathama tAttvika che, bIjI atAtvika. tithI yoga e bhUmi chatAM
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-85 917 "sattvazAlIne kazuM azakya nathI' ema potAnA sattva-parAkrama para mustAka rahIne pravartanArA haThIlA jIvo hAThika kahevAya che. AvA jIvo gurupratyaya-liMgapratyaya vinA paNa haThathI pravartI sattvathI siddhi sudhI pahoMcatA jovA maLe to paNa e siddhi vAstavika hotI nathI, kAraNake vagara kAraNe kArya thaI zakatuM nathI. game eTalo udyamazIla ne game eTalo AtmavizvAsathI chalakato AdamI paNa retImAMthI ghaDo zuM banAvI zake ? bAvaLa para AMbA zuM ugADI zake? eTale hAThikone paNa AtmAdi pratyayarUpa kAraNa hoya to ja vAstavika siddhi thAya che. A AkhA adhikAra parathI e sUcita thAya che ke AtmAdi pratyaya uttarasiddhinuM avaMdhya bIja che ane mithyAabhiniveza vagere patananuM avaMdhyakAraNa che. A AtmAdi pratyayanI vAta atIndriya arthonuM prakAzana karavAmAM samartha evA AgamamAM kahela che. A vAtane sadyogAraMbhaka jIva sAnubaMdha yoga karanAro jIva vAstavika siddhivALo jIva avalaMbe che. eTale ke Avo jIva ja AtmAdi pratyaya hoya to anuSThAna karavuM, e vinA nahIM... AvI apekSA rAkhe che, kAraNa ke Avo jIva jAtyamora jevo hoya che. sarvaupAdhithI rahita mora e jAtyamora. A mora jema anya ajAtyamora karatAM vilakSaNa hoya che ema sadyogAraMbhaka jIva, asayogAraMbhaka jIva karatAM haMmezA vilakSaNa hoya che. asadyogAraMbhaka jIva tatkArItaSI hoya che, sadyogAraMbhakajIva kyAreya Avo banato nathI. AmAM Azaya e che ke asadyogAraMbhaka jIva paNa sadanuSThAna je kare che te zAstravacanane joIne ja kare che, mATe e tatkArI ( zAstravacanane karanAro) to che ja. tema chatAM zAstramAM ja kahela AtmAdi pratyaya vagere rUpa vidhine e jALavato nathI, uparathI eno dveSa kare che, mATe e taSI che. sadyogAraMbhakajIva Avo hoto nathI. jema jAtyamoranA iMDAM, cAMca, caraNa vagere avayavomAM ajAtyamoranA avayavanI
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 918 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zakti karatAM vilakSaNa zakti hoya che. ema A sadyogAraMbhakajIvane pahelethI ja anya jIvo karatAM viziSTa zakti hoya che, eTale ke jAtyamoranA IMDAM- 2savageremAM eka evuM vizeSa sAmarthya rahyuM hoya che, je AgaLa jatAM morane viziSTatA arpI jAtyamora banAve che. ema saghogAraMbhaka viziSTa jIvo mAtAnA garbhamAM Ave tyArathI ja atyucita kriyAvALA hoya che. eTale ja pAMcamA bhagavAnano jIva mAtAnA garbhamAM Avyo. ne mAtA badhI bAbatomAM nizcaya karavAmAM sumati=sArI buddhivALA thayA. tethI prabhunuM nAma 'sumati' rakhAyuM, paMdaramA prabhu garbhamAM AvavA para mAtA sudharmavALA thayA, tethI bhagavAnanuM nAma 'dharmajina' rakhAyuM. vIzamA bhagavAna garbhastha thavA 52 mAtA ane pitA sArA vratavALA banyA. tethI 'munisuvrata' nAma rakhAyuM. alabatta A kriyAo e mAtA vagerenI che, chatAM e garbhanA prabhAve hovAthI vastutaH garbha tarIke rahelA sadyogaraMbhaka jIvanI ja che. garbhAvasthA bAda paNa teonI ucitakriyA ja hoya che. kAraNa ke sarva prayojanomAM aucitya sevanArA, akSudra, prekSAvAn, zubhaAzayavALA, avasaranA jJAtA ane avaMdhyaceSTAvALA jIvone ja yogamArganA adhikArI kahelA che. A viSayazuddha, svarUpazuddha ane anubaMdhazuddha anuSThAnamAM trIjuM anubaMdhazuddha anuSThAna phaLavALA nyAgrodhAdi vRkSanA sIjamAMthI aMkurano udgama thavA jevuM hoya che, kAraNa ke e zubhaanubaMdhanA sAravALuM hoya che. A bhinnagranthika jIvone hoya che. bIjamAMthI aMkuro phUTe eTale pachI e vRkSa kramazaH TheTha phalaprApti sudhI vikase che. ema jemAM zubhaanubaMdhAtmaka sAra rahyo che te anuSThAna paNa uttarottara anuSThAnane ApatAM ApatAM, TheTha mokSAtmaka phaLanI prApti sudhI pahoMce che, mATe ene sIjamAMthI aMkuro phUTavA jevuM kahyuM che.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-85 919 A anubaMdhazuddha anuSThAna mokSanA uddezathI ja karAya che, mATe e viSayazuddha paNa che ja. ema e niravagha che, mATe svarUpazuddha paNa che ja. Ama samyaktvI jIvanuM anuSThAna traNe prakAranI zuddhivALuM hoya che. eTale ja, ene sarvottama= avyabhicArIphaLavALuM kaheluM che. A vAta e paNa sUcana kare che ke zeSa be anuSThAno vyabhicAraphaLavALA che. eTale ke 'e be mokSAtmaka phaLanA prApaka bane ja-' evo niyama nathI, chatAM na ja bane evo paNa niyama nathI. ne tethI kyAreka koIkane e phaLavALA bane paNa che. te A rIte viSayazuddha anuSThAnathI yogane ucita janma maLe che. tyAM svarUpazuddha anuSThAnarUpe yama-niyamAdi sevyA. jenA prabhAve sAnuvRtti doSahAni thaI. doSa pharIthI UbhA thavAnI yogyatA paDI hovA chatAM nimitta ja na maLavAthI doSa UbhA thayA nahIM ne zubhinimatta maLavAthI jIva granthibheda karIne anubaMdhazuddha anuSThAna pAmavA dvArA chevaTe mokSaprApti thaI. paNa AvuM koIkane ja thAya che. mATe prathama be, phaLane vyabhicArI che. chatAM e sarvathA niSphaLa che, evuM paNa nathI. eTale ja chellI gAthAmAM A bene paNa prazamasukhanA kAraNa tarIke jaNAvelA che. zaMkA : samyagdaSTi jIve karelA anubaMdhazuddha anuSThAnathI thanArI siddhi uttarasiddhinuM avaMdhyabIja dharAvatI hoya che, A sivAyanI siddhi to avazyapAtazaktithI yukta hoya che.. A vAta pUrve AvI gaI che. eTale prathama be anuSThAna paNa avazyapAtazaktithI yukta hovAthI, kyAreka paNa saphaLa zI rIte banI zake ? samAdhAna H A zaMkA aNasamaja mAMthI pedA thayelI che. AtmAdi pratyaya hovA na hovA... ane anuSThAna viSayazuddhAdi hovuM e alaga bAbata che. jIvane bhRgupAtAdi ke yamaniyamAdi je karavAnI icchA jAgI che yogAnuyoga e ja vakhate potAnA dharmopadezaka gurue paNa e ja karavAnuM kahyuM ane zubhasUcaka cihno paNa maLyA..
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 920 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre to AtmAdi pratyaya saMpanna thaI ja gayA. alabatta anuSThAna anubaMdhazuddha na hovAthI avaMdhyabIja paDatuM nathI.. chatAM pAtAdi zakti paNa na paDavAthI avazya patanano niyama na rahevAnA kAraNe upara jaNAvavA mujaba saphaLatA maLavAnI zakyatA UbhI rahe che. na apunarbandhakajIvanI aneka avasthAo manAyelI che. emAM amuka avasthAvALA apunarbandhakajIvane jema jinokta anuSThAna prazAMtavAhitAnuM kAraNa banI zake che, ema anya avasthAvALA apunarbandhakajIvane kapila-saugata vagere darzananA te te zAstramAM kahelA anuSThAna paNa prazAMtavAhitAnuM kAraNa banI zakatA hovAthI ucita ja che. jIvone anAdikALathI kAramI viSayecchA ane eno prayojaka 'sukha to paudagalika ja hoya' evo tIvra kadAgraharUpa asagraha hoya che. caramAvarta praveze e dUra thavAthI to jIva apunarbandhaka bane che. eTale ke apunarbandhajIvane asagraha hoto nathI. eTale ja anyadarzanokta anuSThAna e sagrahathI=mokSanA svarUpano bodha thavAthI ene meLavavAnI jAgelI icchAthI kare che. potAnA darzana dvArA 'bhRgupAtAdithI mokSa thAya che' evI maLela samajaNanA kAraNe e bhRgupAtAdi kare, to emAM garbhita rIte rahelI mokSanI icchA tathA prANAMta kaSTa karatAM paNa mokSanuM kareluM adhika mUlyAMkana.. ene prazAMtavAhitAnuM kAraNa banI zake che. ema sugatAdi darzanamAM rahelAne yamaniyamAdinI maLelI samajaNanA kAraNe yamaniyamAdi seve to enuM A svarUpazuddha anuSThAna, mokSanI icchA ne sAthe anuSThAnanI niravaghatAnA kAraNe prazAMtavAhitAnuM kAraNa bane che. paNa jainadharmane pAmelo apunarbandhaka anyadharmanI vAta sAMbhaLIne bhRgupAtAdi kare to e prazAMtavAhitAnuM kAraNa banI zakatA nathI e jANavuM.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-85 921 pUrvapakSaH te te dharmamAM rahelA apunarbandhakane te te dharmamAM kahela kriyAo (anuSThAna) paNa prazAMtavAhitA lAvI ApI zake che. vaLI zAstromAM anyaliMgasiddha=anya dharmano saMnyAsa laIne siddha thayelA jIvonI vAta paNa Ave che. tathA zvetAMbara hoya ke digaMbara.. jaTAdhArI hoya ke muMDitamastaka hoya.. AvuM kAMIpaNa hoya to paNa jIva jo samatA bhAvane sAdhe che to kalyANa sAdhI ja le che ane jo samatA nathI keLavato to to badhuM ja vyartha che.. AvuM jaNAvatI vAto aneka granthomAM che. tathA mAtra arihaMtane nahIM, sarvadevone karelo namaskAra yoganI pUrvasevArUpe kahevAyela che. ema mAtra nircantha sAdhune nahIM, koIpaNa tyAgIne apAtuM dAna paNa e pUrvasevArUpe kahevAyela ja che. A badhAno sUcitArtha spaSTa che ke bAhyaveza, kriyAkAMDa vageremAM sAdhake aTavAI javuM na joIe. "amAro ja paMtha sAco.. bIjA mithyA... amArA veza-kriyAkAMDathI je mokSa thAya, anyanA veza-kriyAkAMDathI nahIM.." AvuM badhuM mAnavuM na joIe. "amAro ja dharma sAco.. bIjA mithyA..." AvuM badhuM mAnavuM e matAMdhatA che... gADha dRSTirAga che... mATe sAcA sAdhake badhAne samabhAvathI jovA jarUrI che.. rAga-dveSa TALavA joIe. saMkucita dRSTi choDIne vizALadaSTivALA banavuM joIe. uttarapakSa : potAnI jAtane vizALa daSTivALA mAnanArA, jainazAsanano sAco sAra pote ja pAmelA che evuM mAnanArA... AtmanirIkSaNa karavAno upadeza ApanArA... potAnI jAtane ja AdhyAtmika-AtmajJAnI-samyasvI mAnanArA keTalAkono tame kahyo evo, Avo sUra hoya che. vaLI, teo potAnI vAtanA samarthanamAM, zrIharibhadrasUri mahArAja, zrI yazovijayajI upAdhyAya vagere sarvamAnya granthakAronA sAkSIpATho paNa uddharaNa tarIke ApatA hovAthI prathama najare A vAta sAcI ja lAge che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 922 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA paNa jo enuM samarthana karanAra zAstrapATha maLatA hoya to e vAta sAcI ja hoya ne ! samAdhAna: paNa enAthI viparIta vAtane jaNAvanAra zAstrapATha paNa maLatA hoya to ? zaMkA : zuM evA zAstrapATha maLe che? samAdhAnaH DhagalAbaMdha... rihaMto mahadevo... "yAvajjIva arihaMta e ja mArA bhagavAna, susAdhu e ja mArA guru.. prabhue bhAkhelo dharma e ja mAro dharma. AvuM samyakatva meM grahaNa karyuM che." "sudevasuguru-sudharma Adar... kudeva-kuguru-kudharma pariharuM..." jo badhA ja devo sarakhA hoya. badhA ja dharmo sarakhA hoya.. to A "su" "ku zA mATe? dilanI vizALatA darzAvanArA ja haribhadrasUri mahArAjaupAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja vageree paNa kaSa-cheda-tApanI parIkSA karIne sAcA-khoTAdharmano nirNaya karavA para jora ApyuM che, temaja "amane jinavacana yuktisaMgata lAgavAthI eno svIkAra karyo che, anyadharmanA vacano asaMgata hovAthI tyAga karyo che." "anya dharmanA saMnyAsIno saMparka-AlApa paricaya vagere kazuM karavuM nahIM." 'unmAragI ghuNatAM hove unmAraga poSa..." kahI prazaMsAno paNa niSedha karyo che. zrI haribhadrasUrimahArAje anya devA mATe zuM zuM kahyuM, che e jANavA "mahAdevASTaka' jovuM. teozrIe tathA upAdhyAyajImahArAje potAnA mAtra dArzanika granthomAM ja nahIM, adhyAtmanA granthomAM paNa anya dharmone (darzanone) ekAntavAdI kahIne mithyA ghoSita karyA che. yogapratipAdaka prastuta grantha vageremAM paNa, anyadarzanokta yama-niyamAdine mAtra sthULa-lokavyavahArathI niravadya kahyA che. jyAre jinokta yamaniyamAdine vAstavika rIte niravadya kahyA che ne e rIte badhA samAna che e vAtano cheda uDADI dIdho che. kalikAla sarvajJa zrI hemacandrasUri mahArAje vItarAgastotramAM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-85 923 kadAca vAyu thaMbhI thAya, parvata ogaLI jAya, pANI Aga banI jAya, to paNa anya devo rAgAdigrasta hovAthI bhagavAna banavAne yogya nathI" ane "zrItIrthakara bhagavAna sUrya che, anyadevo AgiyA jevA che vagere vAto kahI che. pachI sarvasamabhAvanI to gaMdha paNa kyAM ? zaMkA? A to A pUrvAcAryonA vacanamAM pUrvAparavirodha doSa AvI jaze.. samAdhAnaH nA, A ja vAstavika anekAnta che. e kaI rIte? e pachI vicArIe.. paNa A AtmanirIkSaNa karanArAoe potAnA pratipAdanamAM A badhI vAtono ullekha kema na karyo? eka taraphI ja vAto karyA karavI.. ne bIjA pakSanI to jANe ke koI vAto che ja nahIM.. e rIte ene chUpAvI devI.. A gADha kadAgraha che ke vAstavika tattva nirNaya karAvanAra mAdhyacya che? A rIte kyAreya vAstavika tattvano nirNaya thaI zake nahIM. e mATe to banne taraphI vAtone najara sAme lAvI pachI mAdhyathyapUrvaka vicAraNA karavI jarUrI hoya che. te vicAraNA A rIte karI zakAya- eka gaMtavyasthaLa che. tyAM javA mATe eka sIdho rAjamArga che. te uparAMta ADI-avaLI seMkaDo keDIo che. AmAMnI bahu ja jUja keDIo AgaLa kyAMka ne kyAMka A rAjamArgane maLI javA dvArA gaMtavya sthaLa sudhI pahoMcADe che. vaLI A jUja keDIo parathI paNa AMtare AMtare seMkaDo phAMTAo paDyA kare che. jemAMthI upayogI phAMTAno nirNaya atiduSkara hoya che. bAkInA phAMTAo to jaMgalamAM kyAMya aTavAI jAya che. ne keTalAka phAMTA to gaMtavyasthaLathI viparIta dizAmAM ja pahoMcADI denArA hoya che. tema chatAM rAjamArgane na jANanArA-na pAmelAM musApharo kALe kALe keDIpara caDanArA paNa hoya ja che. paNa evA hajAro musApharomAMthI mAMDa ekAda musAphara kyAreka ja gaMtavya sthaLa sudhI pahoMcI zake che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 924 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jyAre rAjamArgano Azraya karanArA musApharo to kramazaH gaMtavya sthaLe pahoMcatA ja rahetA hoya che, vaLI keDImArge gaMtavyasthaLe pahoMcanAra je ekAda musAphara hoya che eNe paNa ghaNo kharo mArga to rAjamArga para ja musApharI karIne kApyo hoya che. A to kyAMka bhUla karI nAkhIne mArgathI bhraSTa thaI gayo, pachI mArga hAthamAM na Avyo ne keDIpara caDI gayo.. prAyaH karIne AvuM ja banatuM hoya che. bAkI rAjamArgano Azraya kyAreya karyo ja na hoto.. mAtra keDIo dvArA ja badhuM aMtara kApyuM.. AvuM banatuM ja nathI ema kahIe to cAle. prastutamAM saMsAra e jaMgala che. jIvo musAphara che. mokSa gaMtavyasthaLa che. jainadharma e rAjamArga che. anyadharmo keDI jevA che. valkalacIrI jevA anyaliMgasiddha jIvoe paNa pUrvabhavomAM A rAjamArgane ja (=jinokta sAdhanAne ja, mukhyatayA avalaMbyo che. ne enA52 ja eTaluM badhuM aMtara kApIne evI bhUmikAe pahoMcI gayelA hatA ke caramabhavamAM keDIpara thoDuM gamana karyuM ne kAma sIjhI gayuM. A rIte thatI mokSaprAptimAM rAjamArge je bhAga bhajavyo che e lokanajaramAM Avato nathI, kAraNa ke e acarama bhavamAM bhajavAyelo che. jyAre keDIe bhajavelo bhAga lokanajaramAM AvI jAya che. kAraNake caramabhavamAM bhajavAyelo che. eTale sUcita e thAya che ke pUrvabhavomAM jIve jainadharmanI sAdhanA karI na hoya, ne mAtra anyadharmanI sAdhanAthI ja koI jIva TheTha mokSasudhI pahoMcI gayo. AvuM kyAreya zakya banatuM nathI, ane mAtra camabhavane najaramAM rAkhIne kahevuM hoya to, 'anya dharmanI sAdhanA dvArA mokSe jaI na ja zakAya' ema paNa kahI zakAtuM nathI, hajAromAM koIka ekAda jIva e rIte paNa mokSe jaI zake che. bezaka, rAjamArgarUpa jainadharmanI prApti ati ati gauravAspada binA che, kAraNa ke e ja vAstavika mokSamArga che. paNa eTalAmAtrathI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-85 925 koIne eno unmAda AvI jAya, ne tethI anyadharmono tiraskAra karavA mAMDe to A tiraskAra ja enI mokSamArga paranI pragatine ruMdhI nAkhe che. ane A tiraskAra jo vadhAre tIvra hoya to ene mokSamArgaparathI kyAMya phaMgoLI paNa nAkhe che. vaLI koIka jIva, mokSamArgarUpa jJAna-kriyAnI sAdhanA karato hovA chatAM, rAga-dveSane moLA pADavA dvArA samatAmAM AgaLa vadhavAnuM lakSya ja na hovAthI tyAMno tyAM ja aTakI rahe che.. AgaLa vadhI zakato nathI. A paNa iSTa nathI. AvA badhA aniSTane vAravA mATe, samatA keLavavAnI cAnaka lAge e mATe samatAnI mahattA gAvAmAM Ave che. AmAM traNa vAstavikatAone najaramAM rAkhavAmAM Ave che. (1) koIka jIvo keDIdvArA=kadAgraha vinA-mAdhyasthya pUrvaka anyadharmanA anuSThAna dvArA rAjamArgane=jainadharmane pAme che. (2) rAjamArge hovA chatAM= jainadharmanA veza-kriyAkAMDa vagere hovA chatAM keTalAka jIvo samatA keLavatA nathI. ane (3) koIka jIvo (carama bhavamAM) anyadharmanI sAdhanA dvArA samatAno prakarSavItarAgatA-kevalajJAna pAmI jAya che eTale samatAnI mahattAmATe, 'veza-kriyAkAMDa vagere gauNa che, kAraNa ke e hovA chatAM ghaNA jIvo samatA pAmatA nathI ane e na hovA chatAM koIka jIva samatA pAmI jAya che.' vagere vAto karavAmAM Ave che. vaLI anyadharmarUpa keDI e vAstavika mArga to nathI ja, kAraNake rAjamArgano Azraya karyA vagara koIpaNa keDI gantavya mokSa sudhI jatI nathI ja. uparathI e unmArga ja che, kAraNake ene pakaDanArA 99.99 TakA jIvo saMsAramAM ja bhaTakI jAya che. A paNa eka hakIkata che ne ene najaramAM rAkhIne anyadharmane kudharma, mithyAmArga kahelA che, jeo rAjamArgane pAmI cUkyA che ke pAmavAnI zakyatA dharAve che, emane keDInuM AkarSaNa jAgI jAya, ne teo rAjamArgathI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 926 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre dUra cAlyA jAya.. AvuM koIpaNa AsapuruSane maMjura hoya na zake e spaSTa che. eTale keDIpara caDIne koIka jIva samatvamAM khUba AgaLa vadhelo hoya to paNa keDIne to unmArga-mithyAmArga ghoSita karavI e ja AptapuruSanI pharaja banI rahe che. ema e koIka jIvanI samatA anumodanIya-prazaMsanIya hovA chatAM enI prazaMsA keDInI prazaMsAmAM pariNamIne rAjamArga para rahelA jIvane keDInuM AkarSaNa jagADanArI jo pratIta thAya, to evI prazaMsAno niSedha karavo jarUrI banI ja rahe che. tethI 'unmAragI ghuNatAM hue unmAraga poSa... 'vagere dvArA eno niSedha karavAmAM Avyo che. AmAM koI saMkucita vRtti nathI, AmAM koI matAMdhatA nathI, AmAM to mAtra ne mAtra jIva rAjamArga choDIne koI bhUlabhulAmaNI bharelI keDI para bhaTakI na jAya... evI karuNA ja rahelI che. vaLI, keDIpara rahelo musApha2 sAmAnyathI rAjamArgane rAjamArga tarIke pichANato nathI, kAraNake jo e pichANato hoya to to svayaM keDI choDI rAjamArga para AvI na jAya ? ane pote je keDI para che ene ja rAjamArga tarIke kadAgrahapUrvaka mAnato hoya che. eTale e to, rAjamArga para rahelA pravAsIne paNa potAnI keDIpara lAvavA prayatnazIla hoya che. tethI rAjamArganA vaTemArguo enAthI dUra rahe e icchanIya hovAnA kAraNe AvA keDInA prerakarUpa anya saMnyAsIone kuguru kahevAyelA che. ne emanA paricaya vagerene TALavAno upadeza apAyelo che. AmAM paNa e saMnyAsIo pratye koI dveSa nathI. paNa jIvo pratyenI karuNA ja che. kAcane kAca kahevo ne hIrAne hIro kahevo emAM zuM koI saMkucitavRtti ke rAga-dveSa che bhalA? UlaTuM kAcane paNa hIro kahevo e kyAM to ghora ajJAna che ne kyAM to 'ame samabhAvavALA- ame vizALadaSTivALA' Avo dekhADo karavAno kaniSTha daMbha che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-85 927 , zaMkA : paNa jainadharma e hIro-rAjamArga.. ne anyadharmo e kAca-keDI.. A vAta kyAMthI lAvyA ? samAdhAna : mukhya to samatA-vItarAgatA sAdhavAnI che. A samatAne sAdhavAmAM koI kriyA sahAyaka bane ke nahIM? bhogavilAsAdi ke yuddhAdikriyA jo emAM bAdhaka che to, enAthI viparIta kriyA emAM sAdhaka hoya ja. have, kariyANAno vepAra paNa kamANImAM sAdhaka che ne jhaverAtano vepAra paNa, chatAM A bemAM AsamAna jamInano pharaka che. ema sAdhakakriyAomAM paNa taratamatA to rahevAnI ja. tathA ajJAna hoya to to bAdhakane sAdhaka samajI nirUpaNa thAya evuM paNa bane ja. eTale, ApaNe zrI tIrthaMkarabhagavaMtone jo vItarAgasarvajJa mAnatA hoIe to, "teoe te te bhUmikAmAM vadhumAM vadhu sAdhaka bane evI kriyA darzAvelI hoya' e paNa mAnavuM ja paDe. ane anyadharmonA praNetA vItarAga-sarvajJa jo nahotA, to teoe alaga prakAre batAvela kriyAo alpasAdhaka hoya ne putrasya jAtinati vagere dvArA darzAvela abrahmasevanAdi keTalIya viparIta kriyAo bAdhaka paNa hoya ja. pachI jainadharmanI apekSAe e dharma kAca-keDI-mithyA kema na kahevAya ? jyAM 99.99 TakA bhaTakAI ja javAnI saMbhAvanA che. evI keDIne rAjamArganI apekSAe unmArga kahevI ja paDe. A vAstavikatAnA kathanane paNa jo phaiSa kahevAno hoya to to ""kriyAkAMDaveza vagere gauNa che, "ame sAcA-bIjAo mithyA.. vagere kahevuM e matAMdhatA che" vagere tame je kaho cho te tamArA dveSarUpe sAbita thaI jaze. "amane na jacatA nirUpaNone-AcaraNone ame mithyA kahIe to vAMdho nahIM, paNa tamane na jacatA nirUpaNo-AcAraNone tame mithyA kaho to e tamArI matAMdhatA-gADha dRSTirAga-saMkucitavRtti kahevAya..' A te kevo ardhajaratIya nyAya ! dhanya che "ApaNe AtmanirIkSaNa karIzuM ?' evuM pUchanArA tamArA AtmanirIkSaNane!
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 928 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bAkI, kudeva-kuguru-kudharma. anya saMnyAsI vagereno paDachAyo paNa na levo. vagere vAto tathA, prabhupUjA vagere kriyAkAMDa.. A jinapraNIta vAto tamane jacatI na hoya to tamArA mATe, bauddhAdi darzananI jema A paNa eka svataMtra darzana thaI gayuM.. to bauddhAdi dharmone mithyA na kahevA.. vagere udAravalaNa dharAvanArA tame, A svataMtradarzanane miththArUpa-matAMdhatA rUpa zA mATe kaho cho? AtmajJAna ane sAdhanApathanI vAto karanArA tamane jaino pratye-jaina kriyAo pratye ATalo badho dveSa? keDI jevA anyadharmo koIka apunarbandhakane rAjamArga jevA jainadharmanI prApti karAvI Ape che. ane pUrvanA sAdhaka mArgabhraSTa jIvane apUrvasamatA keLavAvI Ape che. mATe, eno sarvathA niSedha mAnya nathI. tema chatAM rAjamArgano musAphara ke rAjamArganI najIka rahelo musAphara keDI tarapha AkarSAI na jAya e mATe eno niSedha paNa che ja. A ja anekAntavAda che. prabhuvacanonuM vAstavika rahasya A rIte ja maLI zake. mAtra ekataraphI vacano vicAryA karavAthI sAcuM tattva kyAreya lAdhI zake nahIM, e badhAe noMdhI rAkhavuM jarUrI che. apunarbandhaka' zabdanA zabdArthavagere aMgenI vicAraNA AgAmI lekhamAM karIne A batrIzInI vicAraNA pUrI karIzuM. apunarbandhaka aMge keTalIka lekhAMka bAkInI mahattvanI vicAraNA A lekhamAM karIne A batrIzInI , 86. vicAraNA pUrNa karIzuM. praznaH mohanIyakarmano tIvrakaSAya prayukta utkRSTa sthitibaMdha je jIva have pachI kyAreya karavAno
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-86 929 nathI e apunarbandhaka che. marudevAmAtAe to kyAreya Avo baMdha karyo ja nathI, to zuM e jIvane anAdikALathI apunarbandhaka mAnavAno? vaLI caramAvarta pravezathI to badhA jIvo apunarbandhaka che. paNa e pUrve paNa chellAM utkRSTa sthitibaMdha pachI je jIve ekendriyAdi bhavomAM, caramAvarta praveza pUrve anaMtakALa vItAvyo che, e jIvane e anaMtakALamAM zuM apunarbandhaka kahezo ? kAraNake ekendriyAdi bhavomAM utkRSTa sthitibaMdha saMbhavato hoto nathI, ne pachI to e ca2mAvartamAM pravezI javAthI kyAreya karavAno nathI. uttara H 'punaH utkRSTa sthitibaMdhakatvAbhAva=have pachI kyAreya utkRSTa sthitibaMdha na kare te apunarbandhaka' A 'apunarbandhaka' zabdanuM vyutpattinimitta che eTale ke eno zabdArtha che. jyAre, 'kSudratAdi doSApagama=bhavAbhinaMdIjIvonA kSudratAdi doSo dUra thaI gayA hoya e apunarbandhaka' A enuM pravRttinimitta che. eTale ke enuM svarUpa che. vyavahArarAzipravezathI kALakrame pratiAvarta maLaThThAsa thatAM thatAM caramAvarta praveze alpamalatvabhUmikA Ave che. ne e AvatAMnI sAthe ja muktidveSa-tIvrabhavAbhiSyaMga-bhavAbhinaMdIpaNuM.. ravAnA thAya che, ne tethI jIva apunarbandhaka bane che, pachI bhale e vakhate jIva saMzIpaMcendriyamAM hoya ke ekendriyAdimAM hoya. e pUrvanA kALamAM ekendriyadi bhavanA kAraNe jIva utkRSTa sthitibaMdha na karato hoya to paNa, A alpamalatva bhUmikA AvI na hovAthI 'apunarbandhaka' kahevAto nathI, eTale marudevA mAtAnA jIvane paNa, jyArathI caramAvarta praveza thayo haze tyArathI ja 'apunarbandhaka' mAnavAno, e pUrve nahIM. prazna : tame 'caramAvarta pravezakALathI ja jIva apunarbandhaka
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 930 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre banI jAya" AvuM aneka vidhAno parathI phalita karyuM che, chatAM e mAnyatA sAme keTalAya prazno rahe che. jemake caramAvartakALamAM jIvanA lakSaNo tarIke duHkhIo para atyaMta dayA, guNavAno para adveSa ane sarvatra sAmAnyathI aucityanuM sevana kahela che (yogadaSTi-32), jyAre apunarbandhakanA lakSaNo tarIke tIvrabhAve pApAkaraNa, bhavarAgano abhAva vagere kahela che, eTale spaSTa che ke jIva caramAvartavartI hovo ane apunarbandhaka hovo A banne eka ja vastu nathI. e ja sUcave che ke caramAvarta praveza thavA chatAM jIva apunarbandhaka na paNa banyo hoya. uttara : jo A sUcanane svIkArIe to eno artha e thAya ke caramAvarta AvI javA chatAM haju e jIva apunarbandhaka banyo nathI. apunarbandhaka banyo nathI eno e artha e thAya ke e haju bhavAbhinaMdI che, kSudratAdidoSovALo che, kAraNa ke A doSo ravAnA thaye to jIva apunarbandhaka banI ja jAya che. zuM A tIvra doSonI sAthe atyaMta dayA vagere guNo saMbhave che? vaLI caramAvartamAM guNavAna para adveSa kahyo che, eno artha ja mukti-mukti upAya ane mukti sAdhako pratye adveSa che. AvA jIvanI gurupUjA vagerene pUrvasevArUpe svIkArelI che. zuM bhavAbhinaMdInI gurupUjA pUrvasevArUpe mAnya che? vaLI aucitya sevana to banne lakSaNomAM che ja. eTale bannemAM upalakSaNathI anya lakSaNo paNa laI ja levAnA che. bAkI jema caramAvarta pUrve koI ja guNAtmaka lakSaNa saMbhavatuM nathI, ema apunarbandhakatAnI pUrve (bhavAbhinaMdIpaNAmAM) paNa koI ja guNAtmaka lakSaNa saMbhavatuM nathI ja. eTale bannemAM jo guNavattA che to banne eka ja che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-86 931 prazna : dharmaparIkSAmAM bIjAdinI prApti caramAvartamAM kahI che. ane tenI prApti thaye saMsAra utkRSTathI ja pudgalaparAvarta kahyo che. paNa jo caramAvartakALanI sAthe ja apunarbandhaka thAya to "utkRSTathI na kahetAM "nizcayathI (nakkI)' ema na kaheta ? uttara : bhalA AdamI ! tyAM to bIjAdiprAptinI vAta che, apunarbandhaka-prAptinI vAta kyAM che ? caramAvartapravezakALe jIva ekendriyAdimAM hoya to apunarbandhaka banavA chatAM bIjAdi na paNa pAme. eTale ene pachI jyAre bIjAdi prApta thaze tyArathI saMsArakALa ocho paNa hoya. paNa je jIva manuSyabhavamAM prabhu pUjA karI rahyo hato ane e daramyAna ja caramAvartamAM eno praveza thayo. to enI prabhupUjA vagere yogabIjarUpa banI zakavAthI tyArathI utkRSTasaMsArakALa 1 pudgalAvarta maLe. zAstromAM bIjaprAptithI utkRSTa saMsArakALa eka pudgalaparAvarta kahyo che. samyaktaprAptithI utkRSTa saMsArakALa dezonaardhapudagala parAvarta kahyo che. paNa A rIte apunarbandhaka-prAptithI utkRSTa kALa kahyo hoya evuM kyAMya jovA maLyuM nathI. e sUcave che ke emAM jaghanyamadhyama-utkRSTa kALa jevuM kazuM che nahIM, badhAne eka samAna eka pudgalaparAvarta jeTalo saMsArakALa bAkI hoya che. praznaH yogabindu (63)mAM Avo adhikAra che. pradIrgha saMsArano sadbhAva hovAthI, mAlinyano atizaya hovAthI tathA atattvano abhiniveza hovAthI anya pugalaparAvartAmAM yoga hoto nathI, caramAvartamAM paNa uktaguNa rahita bhavyane paNa e saMbhavato nathI. AmAM caramAvartamAM paNa yoga prApta na thavAmAM traNa kAraNo darzAvyA che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 932 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre (1) pradIrghabhava sadbhAva : saMsArakALa ghaNo lAMbo hovo. apunarbandhakane to siddhino AsannabhAva kahyo che. (2) mAlityAtizaya: sahajamaLanI pracuratA.. apunarbandhaka to maLano hrAsa alpamalatva thavA para banAya che. ane (3) atattvano abhinivezaH apunarbandhakane to batrIzI vageremAM vinivRtta AgrahavALo kahyo che. eTale jaNAya che ke caramAvartimAM paNa pradIrghabhava sabhAvAdi dharAvanAra jIva apunarbandhaka hoto nathI. uttara : dhanya che tamArI zAstrapaMktiono artha karavAnI pratibhAne ! kAraNake A kAraNo to anya acarama pudgalaparAvartamAM rahelA jIvone yoga na hovAmAM darzAvelo che. ne e jIvone to huM paNa kyAM apunarbandhaka kahuM chuM..? zaMkA : caramAvartimAM paNa uktaguNavikalane eno niSedha karyo ja che ne ! samAdhAna : pradIrghabhavasadUbhAva vagere guNo che ke doSa ? vAstavikatA e che ke yogabindumAM AnI pUrvenI 7ramI gAthAmAM ema jaNAvyuM che ke caramAvartamAM je zuklapAkSika che, bhinna granthi che ane caritrI che ene ja adhyAtmayoga kahyo che. eTale prastutamAM je uktaguNavikala bhavya kahyo che te A zuklapAkSikatva vagere guNa vikala samajavAno che. caramAvartanA prathama ardhabhAgamAM A guNo nathI ja hotA. paNa tethI apunarbandhatvano kAMI niSedha thaI zakato nathI. praznaH yogadaSTi samuccayanI 24mI gAthAnI vRttimAM jaNAvyuM che ke-camAvartamAM tathAbhavyAtvanA pAkathI mithyAtvanI kaTutA nivRtta thavAthI kaMIka mAdhurya siddha thAya che.. A kaIMka mAdhuryanI siddhi e
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 933 batrIzI-14, lekhAMka-86 apunarbandhatvane jaNAve che. kAraNake "thoDo paNa mala nivRtta thavA para jIva apunarbandhaka banI jAya che ema A ja batrIzImAM pAMcamI gAthAnI vRttimAM kahela che. Ano artha spaSTa che ke caramAvartamAM paNa jyAre tathAbhavyatvano pAka thAya tyAre ja apunarbandhakapaNuM prApta thAya che. A pAka koIkane caramAvartapraveza thAya che... koIkane tyArabAda... yAvat koIkane caramabhAvamAM paNa thaI zake che. - uttaraH A tathAbhavyatvano paripAka zAnAthI thAya? puruSArthathI thAya ema to mAnI zakAtuM nathI, kAraNake apunarbandhakatva pUrvano puruSArtha akiMcitkara hoya che. eTale kALapasAra thavAthI A pAka thAya che ema mAnavuM paDe che ane A yogya paNa che ja. kAraNa ke e ja adhikAramAM AvuM jaNAvyuM che ke "A pudgalAvartA anAdi saMsAramAM tathAbhavyatvathI AkSita koIne keTalA paNa hoya che !" AnA para vicAra karIe... avyavahArarAzimAM to pratyeka jIvanA anaMtAnaMta pudgalAvarso vItI gayA hoya che. vyavahArarAzi praveza bAda koIne keTalAye hoya. e keTalA hoya? e enA tathAbhavyatvane AdhIna hoya che. ApaNe pUrve joI gayA chIe ke vyavahArarAzi pravezathI malahAsa zaru thAya che. A mATe ApaNe eka kalpanA karIe... dareka jIvane anAdikALathI 1 abaja pAvarano sahajamala hoya che. vyavahArarAzi praveza sudhI e evo ne evo akabaMdha rahe che. e pravezathI malahUAsa zaru thAya che. ne jyAre e 99 karoDa pAvara jeTalo ghaTI jAya ane eka karoDa pAvara jeTalo bAkI rahe tyAre alpamalatvabhUmikA kahevAya... tyAre caramAvarta praveza thAya. have eka jIvanuM tathAbhavyatva evuM che ke vyavahArarAzimAM ene 9901 pulAvarta saMsAra che. to caramAvarta bAda karatAM 9900 pudagalAvarta raheze. tethI 99 karoDa H 900= 1 lAkha. tethI pratiAvarta
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 934 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre lagabhaga 1-1 lAkha jeTalo malaThThAsa ene thaze. koI anyajIvanuM tathAbhavyatva evuM che ke ene 99001 pudgalAvarto vyavahArarAzimAM che. to e jIvane prati Avarta 99 karoDa - hajAra eTale ene pratiAvarta 10 hajAra pAvarano malahrAsa thaze. 0 =O002-2 Ama pratiAvarta keTalo malahrAsa thavo e nizcita thavAmAM tathAbhavyatva jarUra bhAga bhajave che. paNa e pramANe e malaThThAsa zaru thayA pachI alpamalatvanI bhUmikA to kALakrame AvI jAya che. emAM pachI bIjA koI paribaLanI apekSA hotI nathI. sahajamaLa 99 karoDa jeTalo ghaTIne karoDa jeTalo ja bAkI rahevo e ja tathAbhavyatvano pAka che. ne e, ApaNe joyuM e pramANe mAtra kALasAdhya che. eTale ja SoDazakajImAM lakhyuM che ke "te (=caramAvarta)kALathI ja thAya che.' vaLI viMzativiMzikAgraMtha (4 / 7)mAM zrIharibhadrasUrimahArAja jaNAve che ke-A sahajamaLano te rIte parikSaya thavAthI, tathA kaMIka e bAkI rahe tyAre A caramAvarta zaru thAya che. A banne adhikAronuM anusaMdhAna karavAthI spaSTa che ke caramAvarta ane alpamalatva e banne kALasAdhya che. vaLI prastuta batrIzIgraMthanA thoDo paNa maLa dUra thavA para jIva apunarbandhaka ja banI jAya.' A vidhAnane joDatAM e paNa spaSTa ja che ke apunarbandhakatva A benI sAthe ja saMpanna thaI jAya che. Ama, nakkI thayuM ke caramAvarta praveze ja tathAbhavyatvapAka thavAthI manAm mAdhurya siddha thAya che. eTale ja yogadRSTinI prastuta 24mI gAthAmA niyamAr zabda rahyo che. ane enuM vivecana karavA vRttimAM AvuM jaNAvyuM che ke 'A zrIjinezvara devo pratye kuzaLacitta vagere yogabIja niyamA tathAbhavyatvano pAka thavArUpa kriyAthI tathA=
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-86 935 saMzuddha hoya che, kAraNa ke anyakALe bIja saMzuddha hovuM jema asaMgata che ema caramAvartamAM e asaMzuddha hovuM asaMgata che. 'eTale caramAvartamAM e asaMzuddha hoya zake ja nahIM.. tethI tathAbhavyatvapAka vagere caramAvartapravezathI ja mAnavA jarUrI che. ahIM maLaThThAsa aMge upara je kalpanA ApI che te viMzativiMzikA (4 / 7)mAM 'maLano kSaya thatAM thatAM kaMIka bAkI rahe tyAre... ' AvuM ane yogadRSTisamuccayagraMtha (30)mAM taddhAvamane kSIne prabhUtte nAyate tRLAm (bhAvamaLa prabaLa kSINa thaye A thAya che.) AvuM je jaNAvyuM che ene anusarIne jANavI. paNa prastuta batrIzIgranthamAM (14/5nI TIkAmAM) manApi di tanivRttau tasyApunarvandhatvameva cAviti AvuM je jaNAvyuM che tene anusaravuM hoya to kalpanA badalavI paDaze. kAraNake Ane anusarIne to sahajamaLano (noMdhapAtra hoya evo) thoDo paNa hrAsa thavA mAtrathI apunarjakatva- caramAvarta mAnavA paDe che. eTale ke eka abaja pAvaranA maLamAMthI bahu ja nAno bhAga kALakrame DrAsa pAme che, ne bAkInA bahu moTA bhAgano ca2mAvartamAM ja jIva svapuruSArthathI hrAsa kare che. prazna H vizaMtiviMzikA (1944)mAM 'acaramAvartImAM kALa bhavabALakALa kahyo che. caramAvarta to dharmayauvana kALa kahyo che' ane pachI AgaLa 'tethI bIjapUrvano kALa bhavabALakALa ja jANavo, ane bIja prApti pachIno kALa dharmayauvanakALa jANavo' Ama jaNAvyuM che. anya = upadezapadamAM 'caramapudgalaparAvartakALa, e tathAbhavyatvanA paripAkathI bIjAdhAna- ubheda-poSaNAdi pravartavAmAM kALa= avasara
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre 936 rUpa bane paNa kharo' ema jaNAvyuM che. A banne adhikArone vicAratAM jaNAya che ke ca2mAvarta niyamA kALa banI ja jAya evuM che nahIM uttara : A vAto yogabIjanuM upAdAna- dharmanuM zravaNa-AcaraNa vagere mATe che. caramAvarta praveza avasare jIva ekendriyAdimAM hoya to A na paNa thAya. chatAM e apunarbandhaka to banI ja jAya che, kAraNake apunarbandhukatva e kALakrame thatI jIvanI AMtarika yogyatA che, emAM ekendriyapaNuM vagere kazuM pratibaMdhaka nathI. prazna : AvI kalpanA karavI enA karatAM jevuM samyaktva mATe evuM apunarbandhaka mATe mAnI laIe to ? Azaya e che ke samyaktvaprApti mATe dezona ardhapudgalaparAvarta kALa kahyo che. eno artha vahelAmAM vaheluM e kALe jIva pAmI zake. paNa pAme ja evuM nathI. e pachI paNa pAmI zake. yAvat carama bhavamAM paNa pAmI zake ema apunarbandhakatva vahelAmAM vaheluM caramAvartapraveze pAmI zake. paNa 'pAmI ja jAya' evuM nahIM. uttara H apunarbandhakatvanI prAptimAM mukhya bhAga 'kALa'no ja hoya che, jyAre samyakatvanI prAptimAM e 'kALa'no hoto nathI, dezonaardha pudgalaparAvartakALa je kahevAya che e mAtra eka vAstavikatA jaNAvavA mATe. nahIMtara to navanItAvippaH (yogabiMdu-96) vagererUpe caramAvartakALanI prazaMsA zAstromAM jema jovA maLe che, ema dezona ardhapudgalaparAvartakALanI prazaMsA paNa jovA maLatI hota. paNa e kyAMya jovA maLatI nathI. ema, yogadRSTi samuccaya (32)mAM, caramAvartamAM rahelA jIvanA 'duHkhI jIvo para atyaMta dayA...' vagere guNo kahyA che. paNa ema dezonaardhapudgala parAvartamAM rahelA jIvanA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-86 937. guNo kyAMya darzAvyA nathI. (samyakvInA darzAvyA hoya e alaga vAta che.) A taphAvatane sUkSmatAthI vicArazo to niHzaMka samajAze ke caramAvartano ja e prabhAva che ke e AvavA mAtrathI jIva apunarbandhaka banI jAya che, tathA keTalAka jIvo samyakatva pAmavAnI sAthe ja sarvavirati pAmI jatA hovA chatAM anya jIvo e rIte nathI paNa pAmatA ne tethI samyaktIjIvanA guNa tarIke 27 guNo (aNagAranA guNo) kyAreya kahevAtA nathI, ema zaramAvartamAM AvavA chatAM jo keTalAka jIvo apunarbandhakapaNuM pAmatA na hoya, to to caramAvartavartI jIvanA guNa tarIke, duHkhI jIvopara atyaMta dayA.. vagere kahetA nahIM. paNa yogadaSTisamuccayagraMthamAM e kahelA to che. eTale mAnavuM paDe ke caramAvartamAM pravezamAtrathI badhA ja jIvo guNamaya banavAnA cAlu thaI ja jAya che. ane guNamayatAmAM sauprathama apunarbandhaka che. mATe caramAvartapravezathI dareka jIvo apunarbandhaka banI ja jAya che e niHzaMka che. zaMkA A badhI vAto to barAbara... chatAM caramAvartapravezathI apunarbandhaka thavAnI yogyatA badhA pAmI jAya. paNa apunarbandhakapaNuM to koIka tyAre pAme, koIka kALAntare pAme yAvat koika to caramabhavamAM ja pAme. evuM paNa bane... caramAvartapraveze ja badhA ja apunarbandhaka banI jAya evuM mAnavA mana kevI rIte taiyAra thAya? samAdhAna : "mAre zAstravacano parathI vAstavikatAno nirNaya karavo che, mArI buddhi parathI nahIM..." Avo nirNaya karazo to jarUra A mAnavA mana taiyAra thaI jaze, te A rIte -tame kaho cho ke caramAvartapravezathI A yogyatA Ave che' to sahajamala evone evo akabaMdha rahevA chatAM A yogyatA AvI ke e ghaTavA para AvI ? jo evo ne evo rahevA chatAM AvatI hoya to to
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 938 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre acaramAvartamAM paNa A yogyatA mAnavI paDavAthI zAstrakAroe caramAvartana ane caramAvartamAM rahelA jIvanA je guNa gAyA che e asaMgata TharI jaze. eTale "sahajamaLa ghaTavAthI e AvI" evo bIjo vikalpa jo kahezo to to yogyatA zuM? apunarbandhaka paNuM ja AvI gayeluM mAnavuM paDaze, kAraNake "sahajamaLa thoDo paNa ocho thAya eTale jIva apunarbandhaka ja banI jAya evuM A ja batrIzImAM tathA anyagranthamAM paNa spaSTa rIte kahela ja che. eTale caramAvartapravezathI ja jIva apunarbandhaka banI jAya che. arthAt AkhA zaramAvartamAM kyAreya 70 koi ko. sthitibaMdha hoto nathI. A siddhAntano mata che. kArmagranthikamate Ano artha samajavA mATe saMkSepamAM sthitibaMdhanI prakriyA samajIe. jIva jayAre mohanIya karmanI 70 ko.ko. sthiti bAMdhe che, tyAre evuM nathI banatuM ke jeTaluM dalika baMdhAya che te badhuM ja 70 koko. sthitivALuM hoya. paNa badhyamAna dalikanA vibhAga thaI jAya che. A vibhAga kALanA AdhAre thAya che. baMdhasamayathI keTalA kALa bAda udayamAM Ave e kALa ahIM AdhAra che. AmAM baMdhasamaye, pachInA samaye.. enA pachInA samaye.. udayamAM AvI zake evA koI vibhAga taiyAra thatA nathI. yAvatu 7000 varSe udayapAmI zake evo koI vibhAga banato nathI. baMdhAtA (badhyamana) dalikamAMthI AvA koI vibhAga taiyAra na thavA e abAdhAkALa kahevAya che. AmAM 70 ko. ko. sAgaropama baMdhe 7000 varSanI abAdhA, 40 ko. ko. sAgaropama baMdha 4000 varSanI abAdhA. 30 ko. koDa sAgaropama baMdha 3000 varSanI abAdhA.. A rIte sarvatra pramANa jANavuM. eTale 70 koi ko sAgaropamabaMdha baMdhasamayathI laIne 7000 varSa+1 samaya, 7000 varSa+ra samaya ...A rItanA TheTha 70 ko. kosAgaropama sudhInA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-86 939 niraMtara badhA ja vibhAgo baMdhasamaye ja taiyAra thaI jAya che. eTale ke 70 ko ko sAgaropamanA samayomAMthI 7000varSanA samayone bAda karavAthI je javAba Ave eTalA vibhAgo taiyAra thAya che. A dareka vibhAgane 'niSeka' kahevAya che, ne A rIte vibhAgIkaraNa thavuM e niSekaracanA kahevAya che. te te samaye baMdhAtA dalikomAM racAtA chellA niSekane udayamAM AvavAno 70 ko ko sAgaropama vagere je kALa hoya te te samaye thayelo sthitibaMdha kahevAya che. A sthitibaMdha utkRSTathI darzanamohanIyamAM 70 ko ko sA ; cAritramohanIyamAM 40 ko ko sA; jJAnAvaraNa-darzanAvaraNavedanIya-aMtarAyamAM 30 ko ko sA ane nAmagotramAM 20 koko sAgaropama maLe che. ekendriyamAM bhavasvabhAve kaSAyonuM jora ghaNuM ochuM hovAthI e 1 sAgaropama, 4/7 sAgaropama vagere hoya che. Ama baMdhasamaye racAtA niSekomAMnA prathama niSekanI sthitimAMthI 1 samaya bAda karatAM abAdhakALa ane caramaniSekanI sthiti e sthitibaMdha kahevAya che. have, baMdhasamaye je niSekanI je sthiti nakkI thaI hoya te ja samaye te niSekanuM dalika udayamAM Ave evo niyama hoto nathI. kAraNa ke e udayamAM AvavA pUrve uddavartanA-aparvatanA-udIraNA vagere aneka prakriyAo saMbhavita hoya che. abhavyajIvo, nAmagotrAdi karmonI sthitibaMdha 20 ko ko sAgaropama vagere ja hovA chatAM emAMnA keTalAka dalikone AmAMnI urtanAnI prakriyA dvArA 70 ko ko sAgaropama sudhI pahoMcADI de che. e ja rIte ekendriya paNAmAM mAtra eka sAgaropama sthitibaMdha hovA chatAM e baMdhamAMnA keTalAMka dalikone pharI pharI urtanA karIne 70 ko ko sA sudhI pahoMcADI de che, eTale ke e lika baMdhasamayathI TheTha 70 ko ko sAgaropama kALa sudhI AtmA para rahyuM ne chelle kharI paDyuM.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA : 70 ko ko sA kALa pachI paNa urtanA karIne e dalikane AgaLa laI jaI zake ne ! 940 samAdhAna : nA, koIpaNa dalika baMdhasamayathI laIne 70 ko ko sAgaropamathI vadhu kALa sudhI kyAreya rahI zakatuM nathI, chevaTe e kALe to ene udayamAM AvI ja javuM paDe che. karmadalikane A rIte AtmApara rahevAnA kALane sthitikALa kahIe to e sthitikALa AyuSya sivAyanA sAta karmomAM anAdikALathI badhAno eka samAna 70 ko ko sAgaropama ja hoya che, bhale utkRSTasthitibaMdha ocho paNa hoya. kAryagranthikonuM kahevuM ema che ke acaramAvartamAM to badhA jIvone A sthitikALa 70 ko ko sA hoya che . paNa caramAvartapravezathI have A utkRSTa sthitikALa maLI zakato nathI. tIvra kaSAyAviSTa thaIne 70 ko ko sthitibaMdha karyo hoya to paNa e samaye baMdhAyeluM koI ja dalika 70 ko ko sAgaropamakALa sudhI AtmA para TakI zakatuM nathI, e pahelAM ja badhuM ja nirjarI jAya che. arthAt 'baMdhAyelAM karmadaliko AtmApara 70 ko ko sAgaropama jeTalA utkRSTa kALa sudhI rahI zake evo baMdha have pachI je jIvane kyAreya thavAno nathI te apunarbandhaka jIva' AvI vyAkhyA kAryagranthikonA mate phalita thaI zake che. eTale samyaktvabhraSTa thayA pachI paNa, mithyAtve 70 ko ko no baMdha thavA chatAM, e baMdhAyeluM aMzamAtra dalika paNa eTalo kALa AtmA para to TakatuM ja nathI.0 mATe apunarbandhakatva asaMgata rahetuM nathI. saprasaMga eka anyavAta-ahIM je sthitikALa kahyo e eka ko ko. sAgaropama karatAM paNa amuka cokkasa pramANamAM ocho thaIne aMtaH ko ko thaI jAya to jIva samyaktva pAme che. vaLI emAM
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-87 941 palyopama pRthakksano ghaTADo thAya tyAre jIva dezivarati pAme che. eTale devalokamAM samyaktvanI aMtaH ko ko sattA thayA pachI kALakrame sattA ghaTatAM ghaTatAM lAkho palyopama ke be pAMca sAgaropama ghaTavA chatAM A sthitikALa to ghaTato na hovAthI dezavirati guNaThANuM pAmI javAno prazna Avato nathI. Ama caudamI apunarbandhakadvAtriMzikAnI vicAraNA pUrNa thaI. have AgAmI lekhathI paMdaramI samyagdaSTidvAtriMzikAnI vicAraNA cAluM karIzuM. lekhAMka gayA lekhamAM caudamI apunarbandhaka batrIzInI vicAraNA pUrNa thaI. A lekhathI paMdaramI samyagdaSTi batrIzInI vicAraNA cAlu karIzuM, kAraNake dharmAdhikArIomAM apuna 87 rbandhaka pachI samyagdaSTijIva hoya che. rAga-dveSano atitIvra pariNAma e granthi che. ene bhedavAthI jIva samyagadaSTi bane che. samyagdarzana e AtmAno eka pariNAma che. sAmAnyathI samyaktvI jIva khuda paNa potAnA A pariNAmane pratyakSathI jANI zakato nathI. eTale e pariNAmavAn rUpe samyaktvI jIva paNa apratyakSa che. eTale eno nizcaya anumAnathI karavAno rahe che. A anumAna dharmazAstranI nIti mujaba zuzruSA, dharmarAga ane yathAzakti gurudevAdipUjana... A traNa liMga52thI=hetuparathI thaI zake che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 942 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AmAM zuzruSA ane dharmarAga... A banne icchA-bhAvanA svarUpa che. mATe emAM "yathAzakti vizeSaNa mUkyuM nathI. gurudevAdi pUjana e kriyArUpa che, mATe e vizeSaNa mUkyuM che. koIpaNa jIvane svaISTa-aniSTa zuM che? enA upAya zuM che? vagere jANavAnI prabaLa icchA hoya che. ne e upAya ajamAvavAnI icchA paNa hoya che. samyaguSTijIvane "sva" tarIke have AtmA niHzaMka spaSTa rUpe pratIta thAya che. eTale AtmAnuM ISTa zuM? e zAnAthI thAya ? AtmAnuM aniSTa zuM? e zAnAthI thAya? vagere jANavAnI prabaLa jijJAsA thAya e sahaja che. e jijJAsAne saMtoSavAnuM ekamAtra sAdhana che jinavANI zravaNa. eTale ene A zravaNanI baLavAna icchA-suzruSA jAge ja e sahaja che. "svaiSTa dharmathI thaze" e jANavA para ene dharmano prabaLa rAga pragaTe e paNa spaSTa che. vaLI A bannenA mULamAM, deva-guruno ananya upakAra saMvedAto hovAthI e banne upakArI tattvanI pUjAmAM e pravRtta thayA vagara rahI zakato nathI. mATe A traNa samyagdarzananA jJApaka liMga che. (1) zuzruSA: yuvAna, vicakSaNa, priyAsahitanA taruNapuruSane suMdara gAnArA kinnarAdinA gIta vagere sAMbhaLavAno je zravaNarasa hoya enA karatAM samyagdaSTijIvane jinavacana sAMbhaLavAno zravaNarasa adhika baLavAna hoya che, kAraNake kinnaranA gItagAnAdimAM ane jinavacanamAM rahela tucchatva-mahattva prayukta atibhedano ene khyAla hoya che. Azaya e che ke eka to kAmI puruSa che, eTale ene gItavagerenI zravaNaruci hoya ja. vaLI e rucine vadhAranArA yauvana, vicakSaNatA ane priyAnuM sAnnidhya. A traNe paribaLo hAjara che. eTale e ruci vadhIne utkarSa pAmelI ja hoya (athapattithI zArIrika pIDA vagere koI pratibaMdhaka paribaLa hAjara nathI.) AvA kAmI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 943 batrIzI-14, lekhAMka-87 puruSane gItavagerenI je zravaNa ruci hoya enA karatAM paNa samyaktI jIvane jinavacana zravaNanI ruci vadhAre prabaLa hoya che, kAraNa ke e samyatvajIva gItazravaNa ane jinavacanazravaNa vacce rahelA taphAvatane supere jANato hoya che. kAmIpuruSane gItazravaNa mAtra tatkSaNa sukha ApanAra che, pariNAme dArUNa che ne tethI tuccha che. jayAre jinavANIzravaNa vartamAnamAM paNa AhalAdaka che, pariNAme paNa atyaMta hitakara che, ne tethI mahAna che. vaLI gItazravaNa to anaMtakALamAM anaMtavAra karela che jyAre jinavANI zravaNa to apUrva che, mATe paNa enI ruci vadhAre prabaLa hoya che. alabat sUtelA sUvAmATe ADA paDelA rAjAne kathAzravaNanI ruci hoya che, kAraNake emAM citta parovAya to rAjyaciMtAthI mana mukta thavAthI nidrA AvI zake. jo ke rAjAne kathA zravaNanuM mukhya prayojana nidrA prApti ja che. ane tethI nathI e kathAparathI koI vizeSa bodha leto ke nathI kathAvastunuM saLaMga anusaMdhAna karato. mAtra roje rojanI kathAnA viSayano chUTochavAyo bodha kare che. ne e paNa kALAntare yAda rahe ke nahIM.. kazI mahattA nahIM. keTalAka zrotAo jinavacanonuM paNa A rIte ja zravaNa karanArA hoya che. TUcakA-kathA ke vAkchaTAnA kAraNe sAMbhaLavAmAM thoDo AnaMda Ave che, mATe sAMbhaLe. paNa pachI vizeSabodha-jIvana parivartana vagerenuM koI na lakSya nahIM.. paNa samyagdaSTi jIvanI zravaNaruci AvI hotI nathI. ne tethI e paraspara asambaddha chUTAchavAyA bodhanA kAraNe jAtane paMDita mAnavAnA nukazAnathI bacI zake che, ne jinavANI zravaNanI mahattA, hitakaratA samajato hovAthI evI rIte zravaNa kare che ke jethI zAstrArthano vAstavika bodha thAya.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 944 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prazna : samyagdaSTine jinavacana zravaNanI AvI ruci zA kAraNe jAge che ? uttara : e jIvane jinavacano ane sAMsArika artho. A bemAM rahelA taphAvata sArI peThe jANamAM hovAthI AvI ruci jAge che. e jANe che ke kinnaranA gItagAnAdi ke kuTuMbanI sArasaMbhALa vagere bAbato saMsAramAM anaMtakALamAM anaMtIvAra pUrve prApta thaI cUkI che. eTale "A apUrva che' evo bhrama ene have rahI zakato nathI. ema A sAMsArika prayojanomAM tucchatA jANI hovAthI enA AkarSaNarUpa doSa paNa have TakI zakato nathI. jyAre jinavacana to pUrve prApta thayelA nathI. eTale ene sAMbhaLavAnI ene anavarata icchA rahyA karatI hoya che. zaMkA : anAdi saMsAramAM jinavANI zravaNa paNa anaMtavAra thayuM hovAnI saMbhAvanA che ja. vaLI samyakta prAptinA bhAvamAM paNa, jinavANI zravaNa dvArA tattvabodha thavAthI ja to samyakta pragaTya hoya che. pachI ahIM jinavANIne pUrve azruta kema kahI che? samAdhAnaH zAstro to jJAnano agAdha dariyo che. eTale navuM navuM sAMbhaLavA maLyA ja kare ne navo navo bodha thayA ja kare. tathA jema abrakane puTa ApyA karo ema navA navA auSadhIya guNo pragaTatA jAya che, ema enI e ja zAstrIyavAta paNa pharI pharI sAMbhaLavA para ciMtana-manana karavAthI navA navA apUrva rahasyo maLatA ja rahe che. tathA jema bhogIjIvane seMkaDovAra bhogavilAsa karyA pachI paNa, dareka vakhate jANe ke pUrve bhoga maLyA ja na hoya ne pahelI ja vAra maLyA hoya evo e pAgala thaI jAya che. arthAt dareka vakhate apUrva ja lAgatA hoya che, kAraNa ke eno gADha rasa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-87. 945 paDelo che, ema samyagdaSTijIvane jinavANI zravaNano gADharasa hovAthI dareka zravaNamAM apUrvatvanuM anusandhAna thAya che. atyAra sudhI paudgalika sukhano rasiyo hato, eTale dhanakuTuMbAdi pratye gADha lAgaNI hatI. paNa have emAM tucchatAnA darzana thayA che ne Atmika sukhamAM vAstavikatAnA darzana thayA che. tethI enA upAyabhUta jinavANI zravaNano rasiyo banyo che. glAsa kAcano hoya, cAMdIno hoya ke sonAno hoya... aMdara raheluM jaLa e ja che. ema bhoga-sAmagrIno bAhya AkAra bhale badalAyA kare. paNa emAM bhogasukha enuM e ja hoya che, emAM kazuM navuM hotuM nathI. Ama apUrvabhrama dUra thayo che ne enI tucchatA jaNAyelI hovAthI gADha AkarSaNarUpa doSa dUra thayo che. eTale have enA kAraNabhUta dhana-kuTuMbAdimAM mana evuM doDatuM nathI. samyagdaSTinuM bIjuM liMga-dharmarAga bhogIjIvane bhAminI vagerenI je abhilASA hoya enA karatAM paNa samyagdaSTi jIvane cAritradharmanI spRhA ati baLavAnuM hoya che. aMtaHkaraNanI evI pariNatirUpa bhAvathI thayelI A spRhA dharmarAga kahevAya che. jinavANI zravaNamAM mahattva ane kinnarAdinA gItagAnAdi zravaNamAM tucchatvane pichANavAthI samyatvIjIvane jema jinavANI zravaNanI ruci ja prabaLa hoya che. ema strIbhoga vageremAM tucchatvanuM ane cAritradharmamAM mahattvanuM darzana thayA karatuM hovAthI samyatvIjIvane strIrAga karatAM dharmarAga vadhAre prabaLa hoya che. tema chatAM zarIra dvArA thatI pravRtti to anyathA-cAritradharmane pratikULa paNa thaI zake che, kAraNake cAritramohanIyakarma niyata prabaLa vipAkavALuM hoya che. badhA ja avirata samyasvI jIvone cAritramohanIya karma
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre niyata(=nikAcita)prabaLa vipAkavALuM ja hoya evo niyama che nahIM. paNa jene e evuM nikAcita hoya te jIva atinirmaLa samyaktvI hoya to paNa e baLavAna karma enI pAse cAritrathI viparIta vepAra-bhogapravRtti vagere karAve che. je samyaktvIjIvone e evuM nikAcita nathI hotuM e jIvo jo vairAgyanI bhAvanAthI bhAvita thAya - sattva phorave to emanuM cAritramohanIya moLuM paDI jAya che ne e jIvo cAritradharma pAmI jAya che. paNa jyAM sudhI e bhAvitatAnesattvane e jIvo keLavatA nathI tyAM sudhI e anikAcita cAritramohanIya karma paNa jIva pAse cAritravirodhI pravRtti karAve che. 946 zaMkA : samyaktvIjIva jo cAritravirodhI pravRtti kare che, to ene prabaLa cAritradharmarAga che ema zI rIte kahI zakAya ? samAdhAna H jema brAhmaNane ghebara vagere madhura vastu ja atipriya hovA chatAM jyAre e maLe ema nathI ane bhUkha khUba sakhata lAgelI che tyAre e pUyikAdi=saDelI-kohavAyelI vastu paNa khAI le che. ne te chatAM e vakhate paNa aMdara to ghebaranI ja icchA vartatI hoya che. e saDelA bhojanano to trAsa ja hoya che. AvuM ja keTalAka avirata samyaktvI jIvone hoya che, vyaktarUpe paNa cAritranI ja prabaLa icchA hovA chatAM paristhitivazAt parANe gharavAsa hoya che, ne tethI e gharavAsa ene bhAre trAsarUpa anubhavAto hoya che. paNa badhA ja samyaktvIne AvuM ja hoya che evuM hotuM nathI. keTalAya samyaktvIjIvo sattva ane puruSArtha phoreve to cAritraprApti zakya hoya che. paNa svajanamamatA, bhogAsakti vagere kAraNe gharavAsamAM rahelA hoya che. ne tethI bhogapravRttikALe bhogane parANe karatA hoya che evuM nathI hotuM, paNa svarucithI ja karatA hoya che. ane eTale ja bhogasukhano emane tatkALa trAsa nathI hoto paNa AnaMda hoya che. A badho
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 947 batrIzI-14, lekhAMka-87 apratyAkhyAnAvaraNa kakSAnA cAritramohanIya karmano prabhAva hoya zaMkA ? paNa jo e vakhate bhogasukhanI ruci-icchA che, to cAritranI icchA to rahI na ja zake, kAraNake eka sAthe be virodhI icchA saMbhavita nathI. samAdhAna : tamArI vAta sAcI che. e vakhate vyaktarUpe cAritraicchA hotI nathI ja. tema chatAM saMskArarUpe to e icchA vidyamAna hoya che ja. A vAtane sUcavavA ja granthakAre TIkAmAM vAlanAtmanA ja nAza: (cAritranI prabaLa icchAno vAsanArUpe=saMskArarUpe nAza thato nathI, ema jaNAvyuM che. vaLI ahIM vIsanAtmanA ema vizeSa ullekha je karyo che e ja sUcave che ke saMskArarUpe ja e cAritraicchA avinaSTa hoya che, vyaktarUpe to e vinaSTa ja hoya che. zaMkA H bhogecchA jo cAritrecchAne dabAvI de che, to cAritrecchAne ahIM prabaLa kema kahI che ? samAdhAna : bhogecchA apratyAkhyAnAvaraNakarmanA tevA udayavazAt thayelI hoya che jyAre cAritrecchA svarucithI thayelI hoya che. vaLI bhogasivAyanA avakAzakALa daramyAna ciMtanaveLAe cAritranI ja prabaLa upAdeyatA saMvede che, bhoganI evI ja prabaLa heyatA saMvede che. ne tethI bhogasukhane kadarthanA mAne che, potAnI lAcArI mAne che, bhogasukhamAM pravRtta potAnI jAtane dhikkAre che. A sUcave che ke AgaMtuka bhogecchA karatAM vyakta ke saMskArarUpe) sthira cAritrecchA prabaLa hoya che. bhogakALe paNa aMdara rahelo cAritrano pakSapAtacAritramAM upAdeyatAnI buddhi... e ahIM cAritrecchAno "saMskArarUpe anAza" tarIke laI zakAya.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 948 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre samyaktInuM trIjuM liMga-guru-devAdipUjA A samyagdaSTijIvanI bhogAdirUpa anya kAryano parihAra karIne yathAzakti karAtI gurudevAdipUjA bhAvasAra kahevAyelI che. eTale ke cakravartInA strIratna sAthenI bhogakrIDA pratye jeTaluM AkarSaNa hoya enA karatAM paNa anaMtaguNa AkarSaNa A pUjA pratye hoya che. tethI A pUjAne paramapuruSoe bhAvasArA= pradhAnabhUta kahelI che. strIratnanI bhogakriIDAmAM tucchatva ane guru-devAdipUjAmAM mahattvanuM darzana hovAthI pUjA pratye anaMtaguNA AkarSaNa-bahumAna hoya che e jANavuM. zaMkA : anyatra AjIvikA avirodhana pUjAdi kahyA che. ema trivarga abAdhAne guNa kahela che. AnA parathI spaSTa che ke AjIvikA vagere kAryAntarano paNa vicAra karavAno ja che. ene sAva choDI daIne pUjAmAM ja macI paDe e ucita nathI. pachI ahIM kema kAryAntarano tyAga kahyo che? samAdhAnaH "AjIvikA vagere kAryAntarano vicAra karavAno ja nahIM evuM ahIM kyAM kahyuM che? e vicAra karavAno ja hoya. ahIM paNa enuM sUcana ninasthatimAn padathI karyuM ja che. AnA arthamAM, potAnI zaktine jema chUpAvavAnI nathI ema ullaMghavAnI paNa nathI. eno paNa samAveza che ja. madhyAhnakALanI pUjAne sAcavavAmAM AjIvikAnI sAme praznArtha Ubho thaI jato hoya to A paNa eka prakAranuM zaktinuM ullaMghana ja che. e rIte ullaMghana karIne pUjA karavAnI ahIM vAta nathI. Avo koI praznArtha Ubho thato na hoya to vepArAdi kAryane choDIne paNa pUjA ja kare... zaMkAH Aje ghaNAya zrImaMta zrAvakone madhyAhnakALe pUjA kare to
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-87 949 paNa jIvananirvAhane kazo prazna Ave ema hoto nathI. tema chatAM teo vepArane pradhAnatA ApI pUjA AgaLa-pAchaLa karatA hoya che. to AvA zrAvako samyaktI na ja hoya ? samAdhAnaH varNana haMmezAM AdarzanuM hoya. jemake sAdhunuM varNana karavAnuM hoya to, sAdhu roja ekAsaNAM kare, nirdoSa gocarI vApare, cArakALa svAdhyAya kare, pAMca samiti-traNaguptinuM aNIzuddha pAlana kare.. vagere vagere. paNa Ano artha evo nathI ke je ekAsaNAM vagere kazuMka kazuMka na karatA hoya e sAdhu na ja hoya. AvuM ja prastutamAM jANavuM. "samyaktInI saMsArakriyA ghebarapriya brAhmaNanA pUyikAdibhakSaNa jevI hoya." "kAntirano tyAga karIne e gurudevAdi pUm ja kare. vagere vAto atyaMta jhaLahaLatA AdarzabhUta samyaktInI che. paNa eno artha evo nathI ke AvuM na hoya e samyavI na ja hoya, apratyAkhyAnAvaraNa lobhanuM jora hoya to pravRttimAM vepArane pradhAnatA apAtI jovA maLe paNa kharI, tema chatAM dilamAM-mAnyatAmAM pUjAnI ja pradhAnatA hoya.. ne avakAzamAM ciMtanaveLA pote vepArAdine je pradhAnatA Ape che eno raMja-pastAvo paNa hoya. dhUmAtmaka liMga na hovA chatAM liMgI agni jema rahI zake che ema ahIM guru-devAdi pUjAtmaka liMga na hovA chatAM liMgI samyakta rahI zake che. praznaH A zuzruSAdi liMgovALuM samyakta jIvane kyAre prApta thAya che ? uttara : rAga-dveSano gADha pariNAma e granthi che. A eka Ajaka evo tIvra pariNAma che ke jene ullaMghavo ati ati kaThina che. anAdikALamAM jIvo nadI gholapASANa nyAye A granthine bhedavAnI pUrvabhUmikAmAM Ave che. paNa ghaNuM kharuM jIvo granthine bhedavAnuM parAkrama phoravI zakatA nathI ane granvidezathI pAchA pharI jAya che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 950 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre mATe A pariNAmane "pranthi' kahevAya che. jIva mohanIyakarmanI sthitisattA jyAre eka koTAkoTi sAgaropama karatAM paNa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI nyUna kare che tyAre yathApravRtta karaNa pAme che. anAdisaMsAramAM A karaNa yathA = pUrve je rIte pravartela hatuM e rIte pharI pravRtta thAya che. mATe ene yathApravRttakaraNa kahe che. abhavyAdijIvo paNa A karaNa pAmI zake che. AvI avasthAmAM tIvra rAga dveSa pariNAmarUpa granthi upasthita thAya che. Ama granthi sudhI prathama kiraNa hoya che. jeo parAkrama phoravIne granthIne ullaMghavAno puruSArtha Adare che teone bIjuM apUrvakaraNa pravarte che. anAdi saMsAramAM pUrve kyAreya na pravartelI hoya tevI sthitighAtAdi pAMca prakriyAo ahIM pravartatI hovAthI Ane apUrvakaraNa kahe che. granthi bhedAtI hoya tyAre A bIjuM apUrvakaraNa hovAthI e pUrNa thavA para granthi bhedAI jAya che. tyArabAda jIva avazya anivRttikaraNa pAme che. A karaNa samyakta pamADyA vagara nivRtta thatuM nathI, mATe ene anivRttikaraNa kahe che. e pUrNa thavAnA bIjA ja samaye jIva samyakta pAmI jAya che. A traNemAM "karaNa' zabdano artha jIvanA evA vizuddha adhyavasAya che. A traNe karaNonI vizeSa vAta kammapayaDI vagere granthomAMthI joI levI. prazna : granthibhedano prabhAva zuM che? - uttaraH samyatvathI paDyA pachI paNa bhinnagranthikajIvane granthine ullaMghIne karmabaMdha thato nathI. tethI kadAca mithyAtvI bane to paNa eno Azaya zubha hoya che ema nizcita thAya che. kahevAno bhAva e che ke bhinnagranthijIva tevA prakAranA saMklezanA kAraNe samyaktathI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-87 951 paribhraSTa thAya ne mithyAtvI bane to paNa granthibhedakALe je sthiti hatI ene ullaMghIne= enAthI adhika sthatibaMdha kyAreya thato nathI. Ama samAnapravRtti hovA chatAM 70 koDA-koDI sAgaropama vagere utkRSTa baMdha thavo nahIM, e A jIvanA aMdaranA zobhana pariNAmane jaNAve che. Ane barAbara spaSTa rIte samajIe.. je anAdikALamAM haju sudhI kyAreya samyaktva pAmyo ja nathI e anAdimithyAtvI... ane je granthibhedadvArA samyaktva pAmyA pachI paDIne mithyAtve AvyA hoya te sAdimithyAtvI. je pApa pravRtti karatI veLA anAdimithyAtvI jIva 70 ko ko sAgaropama sthitibaMdha kare che e ja pApapravRtti karatI vakhate sAdimithyAtvI jIva aMtaH ko ko0 sAgaropamathI vadhu sthatibaMdha karato nathI. Ano artha spaSTa che ke bhinnagranthikajIvane anAdi mithyAtvIjIva jevo tIvrasaMkleza AvI zakato nathI. e na AvI zakavo e paNa eka zobhana pariNAma che. jo ke kAryagranthikamate sAdimithyAtvI paNa 70 ko ko sAgaropama baMdha karI zake che. eTale tatprAyogya saMkleza paNa ene mAnavo ja paDe. tema chatAM, pUrve jaNAvyuM ema baMdhAyeluM koI paNa dalika anAdimithyAtvIne jema utkRSTathI 70 ko ko sAgaropama sudhI AtmA para rahI zake che. ema sAdimithyAtvIne rahI zakatuM nathI. ene to aMtaH koTA kATi sAgaropama sudhImAM e kharI paDe ja che. A paNa jIvanI eka prakAranI AMtarika yogyatA-zubhapariNAma che. Ama, karmone AtmApara 70 koTA koTi sAgaropama jeTalA dIrghakALa sudhI coMTADI rAkhe evA rasathI sAdimithyAtvI jIva karmabaMdha karato nathI. e abhiprAye ahIM kAryagranthikamate tevA rasano abhAva kahyo che. ne A paNa eka zobhana pariNAma to che ja. eTale
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sAdimithyAtvIne anAdimithyAtvI karatAM pariNAma suMdara hoya che. A vAtamAM saiddhAntikamata ke kArmagranthika mata... A bemAM koI vivAda nathI. traNa karaNa-pranthibhedanI prakriyA jIvamAM eka evI suMdaratA pedA kare che ke jethI jIva mithyAtve jAya to paNa eno zubhaAzaya to Ubho ja rahe che. AnAthI e sUcita thAya che ke bauddhoe bodhisattvanuM je lakSaNa darzAvyuM che te sannatithI vicAratAM ahIM paNa=samyaktImAM paNa ghaTe che. bauddhoe bodhisattva mATe A pramANe kahyuM che ke jo kyAreka gharasaMsAra saMbaMdhI AraMbhAdinI pravRtti hoya to e atisakaMpa hovAthI tapelA loDhA para paga mUkavA jevI hoya che. tapelA loDhA para paga mUkavA to koNa cAhe? paNa evI paristhitinA kAraNe mUkavo ja paDe ema hoya to dilamAM bhAre gaDamathala hoya. bhAre raMja hoya. DaMkha hoya. dila Ama sakaMpa che eTale ja khAlI Teko maLe e prayojanathI tapelA loDhApara paga Tekave, ane bIjI ja kSaNe jIva e paga UThAvIne AgaLa nIkaLI jAya che. AvA kathanaparathI jaNAya che ke bodhisatva kAyapAtI ja hoya che, cittapAtI nahIM. arthAt evI paristhitimAM sAvadya pravRtti karavI paDe to paNa e zarIrathI ja hoya che, cittathI nahIM. samyaktI jIva paDyA pachI mithyAtva avasthAmAM paNa suMdara pariNAmavALo hoya che. e ApaNe joyuM. eTale samyakta avasthAmAM to e atisuMdara pariNAmavALo hoya ja. tethI bauddhoe svadarzanamAM jemanI ghaNI UMcI guNiyala avasthA mAnI che e bodhisattvanuM teoe darzAveluM upara mujabanuM svarUpa, jo svadarzananA pakSapAta vinA madhyasthavRttithI vicAravAmAM Ave to zrI tIrthaMkaradevo vagere
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-15, lekhAMka-88 953 jevA janmajAta anAsakta-jhaLahaLatA vairAgya yukta samyaktvImAM paNa ghaTI jAya che. kAraNa ke A jIvone paNa pApa AcaravAmAM, dhagadhagatA loDhA para paga mUkavAthI thatA trAsa jevo trAsa hoya che. eTale ja pApa karatI veLA dila atyaMta kaMpatuM hoya che ane jevI AvazyakatA pUrI thAya eTale samyaktvIjIva tarata sAvagha pravRtti choDI de che. eTale ke pApa pravRtti veLA paNa citta to pApatyAgane ja jhaMkhatuM hovAthI e cittapAtI hoto nathI, mAtra kAyapAtI ja hoya che. tethI bauddhoe bodhisattvanuM mAtra kAyapatitva svarUpa je kahyuM che te samyaktvImAM ghaTI jAya che. bauddhoe bodhisattvanA bIjA paNa je svarUpa varNavyA che te paNa samyaktvI jIvamAM ghaTI jAya che e vAta have AgaLA lekhamAM joIzuM. lekhAMka .. bauddhoe bodhisattvanuM je svarUpa kahyuM che ke e kAyapAtI ja hoya che, cittapAtI nahIM.. e samyaktvImAM ghaTI jAya che e ApaNe gayA lekhamAM aMtabhAge joyeluM. have bauddhoe kahela bodhisattvanuM anya paNa je svarUpa samyaktvImAM ghaTe che te joIe. parArtharasika = paropakAra karavAmAM tatpara cittavALA, dhImAn = buddhizALI, mArgagAmI=kalyANanI prApti karAvanArA mArge cAlanArA, mahAzayaH nirmaLa-cittavALA, guNAnurAgI = guNanA anurAgavALA... tathA bauddhonA zAstramAM bodhisattvanA anya paNa je guNo kahyA che. te badhA samyadRSTijIvamAM paNa samAna rIte hoya che. vaLI 'bodhisattva' zabdano zabdArtha paNa samyaktvImAM ghaTe che. te A rIte-bodhipradhAna sattva e bodhisattva-eTale ke samyagdarzanarUpa bodhinA kAraNe je pradhAna-zreSTha che evo sattva=jIva e bodhisattva.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre athavA soSi=tIrthaMkarapadane prAyogya samyaktva. Ane varabodhi paNa kahe che. AvA sodhithI yukta je jIva tathA bhavyatvanA prabhAve bhaviSyamAM tIrthaMkara bananAra che e bodhisattva. 954 - prazna : tathAbhavyatva zuM che.? uttara : pahelAM bhavyatvane samajI laIe. bhavyatva eTale siddhigamanayogyatva. eTale ke jIvamAM rahelI mokSamAM javAnI yogyatA e bhavyatva che. A yogyatA koI karmathI nathI AvatI ke jIvanA puruSArthathI nathI keLavAtI. paNa anAdikALathI sahaja rIte rahelo jIvano eka pariNAma che. mATe e 'anAdi pAriNAmikabhAva kahevAya che. A bhavyatva badhAnuM sarvathA ekasamAna hoya to badhAno eka sAthe ekarIte mokSa thavo joie. paNa e thato nathI, kAraNake zrIRSabhadevabhagavAn A avasarpiNInA trIjA ArAnA aMtabhAgamAM mokSe gayA to zrIvardhamAnasvAmI cothA ArAnA aMtabhAgamAM mokSe gayA. vaLI teo tIrthaMkara banIne mokSe gayA. zrI gautamasvAmI vagere gaNadhara banIne mokSe gayA. AvA to pAra vinAnA bheda paDatA hoya che. A bheda paDavAnuM kAraNa zuM ? zaMkA : enI e ja mATIne kuzaLa kuMbhAra maLe to sAro ghaDo banne ne zikhAu kuMbhAra maLe to eTale sAro ghaDo na bane. Ama sahakArI kAraNanA bhedathI kAryabhedanI saMgati prastutamAM paNa vicArI zakAya che ne! samAdhAna : ghaDAmAM to te te ghaDAnA upabhoktAnuM karma bhAga bhajavIne kuMbhAramAM bheda pADI de che. prastutamAM sahakArI kAraNano bheda karanAra koNa ? A vicAraNAmAM e jaNAya che ke abhavyane caramAvarta kyAreya Avato nathI ne e Avato nathI mATe bIja
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-88 955 prApti-samyakta vagere kazuM saMbhavatuM nathI. bhavyane caramAvarta Ave che ne tethI bIjaprAptivagere badhuM paNa saMbhave che. eTale nizcita thAya che ke caramAvartane kheMcI lAvanAra jo koI hoya to e bhavyatva che. vaLI caramAvarta to koIno vahelo Ave che ne koIno moDo.. mATe ene kheMcI lAvanAra bhavyatva alaga-alaga prakAranuM hovuM joIe. A alaga prakAranuM bhavyatva e ja tathAbhavyatva che. alabat pUrve jaNAvyuM ema caramAvarta to kALa vItavAthI Ave che. paNa e keTalo kALa vItavAthI Ave ? ene tathAbhavyatva nizcita kare che. pAMca kAraNomAM kALa e eka sahakArI kAraNa che. ene jema tathAbhavyatva kheMcI lAve che te nizcita kare che), ema anya kAraNone paNa e ja kheMcI lAve che. Azaya e che ke tIrthakara banIne mokSe javA mATe jinanAma karmanAmanuM puNya joIe. A puNyanuM upArjana karavA mATe vIzasthAnakanI atyaMta parAkASThAnI ArAdhanA, savi jIva karuM zAsanarasInI zreSThatama bhAvanA vagere rUpa puruSArtha joIe che. A ArAdhanA-bhAvanA vagerenA puruSArtha to aneka jIvo kare che. paNa e puruSArthane je jinanAmakarmano baMdha karAve evI uccakakSA sudhI laI javAnI yogyatA badhA jIvomAM hotI nathI, paNa amuka viziSTa jIvomAM ja hoya che. A yogyatA ja puruSArthane eTalI uccakakSA sudhI pahoMcADe che. arthAt A yogyatA ja e uccakakSAnA puruSArthane kheMcI lAve che ne e puruSArtha jinanAmakarmanI bheTa dhare che. anya jIvo karatAM alaga tarI AvatI A yogyatA e tathAbhavyatva ja che. eTale je jIvane jyAre jevA sahakArI maLe e jIvano tyAre te rIte mokSa thAya... Ama sahakArI bhede kAryabhedanI saMgati karavA mathIe to paNa tathAbhavyatvano bheda ja puravAra thaIne rahe che, kAraNake upara kahyA mujaba sahakArI bhedanA mULamAM paNa tathAbhavyatvano
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 956 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bheda ja rahelo che. Ama bhavyatvarUpe badhA bhavyajIvonuM bhavyatva eka sarakhuM hovA chatAM jIve jIve emAM kaMIka vilakSaNatA paNa mAnavI paDe che. A vilakSaNatA paNa anAdikALathI ja hoya che. potapotAnuM AvuM vilakSaNa bhavyatva e ja te te jIvanuM tathAbhavyatva che. e paNa anAdi pariNAmika bhAva ja che. enA prabhAve jIvone judA judA kALe judI judI rIte dharmaprazaMsAdirUpa bIjanI siddhiAdi thAya che. emAM AdizabdathI dharmacintA, zravaNa, AcaraNa vagere samajavAnA che. A tevA prakAranA tathAbhavyatvano ja prabhAva hoya che ke jethI sAmAnyajIvonuM samyakta "bodhi' hovA chatAM zrI tIrthakara bananArA AtmAonuM te "saddhodhi' arthAt "varabodhi' hoya che. - zrI RSabhadeva bhagavAn trIjA ArAnA aMte ane, zrI mahAvIraprabhu cothA ArAnA aMte mokSe sidhAvyA. AvuM badhuM te te jIvanA kALanuM niyatapaNuM. e kALanaiyatya. tIrthakara banAve evo puruSArtha-gaNadhara banAve evo puruSArtha... vagere puruSArthanuM maiyatya.. AdizabdathI AvA badhA naiyatya levAnA che. eTale potapotAnA tathAbhavyatvane anusarIne kALanaiyatyAdi prakAre bIjasiddhithI laIne mokSaprApti sudhInA kAryo che te vizeSa rIte te te jIvane thAya che... evo artha maLaze, vaLI samyaktane tIrthaMkarapaNAnuM (jinanAmakarmanuM) kAraNa manAyuM che. tema chatAM badhA ja samyaktI jIvo kAMI jinanAmakarma bAMdhatA nathI. eTale e bIjA jIvo karatAM tIrthakara bananArA jIvonuM samyakta viziSTa prakAranI yogyatA dharAvatuM hoya che ema paNa mAnavuM ja paDe che. tethI varabodhimAM rahela yogyatAbheda ( viziSTa prakAranI yogyatA) e paraMparAe tIrthakarapaNAnuM kAraNa bane che. e vAta paNa khAsa vicAravI jarUrI che. alabat AmAM paNa pUrve jaNAvyuM ema mULamAM to tevA prakAranuM tathAbhavyatva ja che e jANavuM. tevA prakAranA tathAbhavyatvathI kheMcAI AvelA varabodhithI yukta
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-88 957 thayela jIva parizuddha zAstrabodha, atizayavALI hovAnA kAraNe atyaMta asarakAraka dharmakathA, visaMvAda vinAnA nimittanuM kathana.. vagerarUpa te te kalyANapravRtti dvArA sattvArthane ja=sattvanA jIvanA arthane ja= mokSanuM bIjApAna vagere rUpa prayojanane ja sAre che. AnA prabhAve sambodhi sameta e jIva bhavyajIvonA zubhaprayojanane karanAra prakRSTa kalyANasAdhanabhUta tIrthaMkarapaNAne pAme che. "mAtra mAruM ja sAdhI lauM' AvuM svArthIpaNuM e jIvamAM saMbhavatuM nathI. sarbodhivALA je jIvane sarvajIvonA uddhAranI bhAvanA jeTalI prakRSTa karuNA nathI, paNa svajanAdinA uddhAranI bhAvanA jeTalI karuNA ane tadanusAra kalyANa pravRtti che to e pravRttinA prabhAve e jIva gaNadharapaNuM pAme che. tathA je saMvignajIva bhavanirvedanA kAraNe potAnA uddhArane ja prAdhAnya ApIne ciMtana kare che, AtmArtha saMpravRtta te jIva muMDakevalI thAya che. hiMsaka vidhAno vinAno dharma e tathyadharma, rAga-dveSa-mohAdithI mukta thayelA deva e tathyadeva. sarvaprakAranA granthathI=parigrahathI rahita sAdhu e tathyasAdhu... AvA tathya deva-guru-dharmamAM je nizcala anurAga hovo te saMvega che. roga-ghaDapaNa mota vagere rUpa bhayAnaka AgathI vyApta saMsArathI UbhagI javuM e vairAgya che. e nirveda che. saMvegane bhajanAro jIva bhavanirvedanA kAraNe A saMsArathI pAra kyAre utarAya? zI rIte utarAya? evuM ciMtavavApUrvaka je mAtra svaprayojanamAM ja baddhacitta che te muMDakavelI=sAmAnyakevalI thAya che, eTale ke dravyabhAvamuMDana pradhAna ane tevA bAhyaatizayathI rahita kevalI thAya che, jemake pITha-mahApITha. Azaya e che ke "dravyamuMDana" zabda sAdhunA bAhya AcAronA pAlananI niSThAne sUcavavA che ane "bhAvamuMDana' zabda sAdhunI AMtarika pariNatine sUcavavA mATe che. jenA jIvanamAM A benI ja pradhAnatA che, bIjAono uddhAra karavAnI ciMtA sAva nahIMvat che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 958 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AvA jIvo pUrvabhavamAM paNa lagabhaga AvA ja pariNAmavALA hoya che. ne tethI upadezalabdhivagere atizayajanaka puNyano baMdha na hovAthI caramabhavamAM evA bAhya atizayathI paNa rahita hoya che. tethI teo dvArA svopakAra thAya che, paropakAra lagabhaga thato nathI. emane muMDakevalI kahe che. Ama bodhi svopakArajanaka=saMsAramAMthI potAno uddhAra karanAra pravRtti to karAve ja che. paNa sAthe sarvajIvoddhAranI cintA pradhAnarUpe bhaLe to tIrthaMkara banAve che. svajana-deza vagerenA uddhAranI cintA bhaLe to gaNadhara banAve che. paropakAranI AvI koI ja icchA na bhaLe to muMDakevalI banAve che. A kevI cintA bhaLavI- na bhaLavI enA paNa mULamAM to tathAbhavyatva ja che e jANavuM. bauddhadarzanamAM guNiyala manAyelA jIvo bodhisattva che. enuM lakSaNa samyaktvImAM ghaTI jAya che e ApaNe pUrve joyuM. have AstikadarzanomAM vedane pramANa mAnanArA darzano jemane guNiyala mAne che te ziSTapuruSanuM lakSaNa paNa samyaktvImAM ghaTI jAya che e vAta granthakAra darzAvI rahyA che. alabat A anya darzanakAroe, 'vedaprAmANyamantratva e ziSTatva' arthAt 'je vedane pramANa mAne te ziSTa' AvuM je lakSaNa darzAvyuM che te to asaMgata che. e kema asaMgata che ? enI khUba vistRta carcA granthakAre A batrIzImAM karI che. paNa prastuta lekhamALAmAM e carcA lIdhI nathI e jANavuM. tema chatAM enI mukhyavAta nIce mujaba che vedavacanone pramANa mAne te ziSTa AvI vyAkhyAmAM be vikalpo maLe- badhA vedavacanone pramANa mAne ke amuka vedavacanone pramANa mAne to paNa cAle ? 'amukane mAne to paNa cAle' ema
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-88 959 jo kahezo to tamane jeo "ziSTa' tarIke mAnya nathI evA bauddhojaino vagerene paNa tamAre ziSTa mAnavA paDaze, kAraNake "koI jIvanI hiMsA karavI nahIM" vagere vedavacanone teo paNa pramANa tarIke svIkAre ja che. have jo ema kahezo ke "badhA ja vedavacanone pramANa mAne te ziSTa'... to tamane ziSTa tarIke mAnya evA paNa je brAhmaNo saMpUrNa vedavacanone haju jANatA ja nathI emane ziSTa mAnI nahIM zakAya, kAraNake je vedavacanone teo jANatA nathI, ene pramANa tarIke paNa zI rIte mAnaze ? pUrvapakSa : "jinavacanone pramANa mAne te ziSTa' AvuM tame kahezo to tamane paNa A prazna Avaze ja ne ? uttarapakSa H ame ziSTanI AvI vyAkhyA ApatA ja nathI, kAraNa ke ziSTapaNuM avirata samyaktI, dezavirata, sarvavirata vageremAM taratamabhAve raheluM hoya che je AvI vyAkhyA karavAmAM saMbhavatuM nathI. pUrvapakSa H tema chatAM, samyaktanI jIva jinavacanone pramANa tarIke saddo che (zraddhA kare che) AvuM to tame paNa kaho ja cho, to tamAre paNa AvA be vikalpo thaze. jo amuka jinavacanonI vAta haze to amane paNa samyaktI kahevA paDaze, kAraNa ke "koI jIvanI hiMsA karavI nahIM vagere jinavacanone ame paNa sAcA mAnIe ja chIe. ane badhA ja jinavacanonI vAta haze to saMpUrNa dvAdazAMgInA jJAtA sivAya koIne samyavI kahI nahIM zakAya.. uttarapakSaH samyasvI jIve to niyama (=vyApti) bAMdhyo hoya che ke "jinavacana hoya te pramANa hoya che." eTale je jinavacanane te jANato na hoya tene paNa A niyamathI pramANa mAnato ja hoya che. pUrvapakSa H to ame paNa je vedavacana hoya te pramANa hoya Avo niyama bAMdhI daIzuM.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 960 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre uttarapakSa : tame A niyama bAMdhazo zI rIte ? pUrvapakSa H tame zI rIte bAMdho cho ? uttarapakSa : amArI buddhinA viSaya bane evA DhagalAbaMdha jinavacanone pramANa tarIke pichANyA che. eTale pachI khIcaDInA cAra dANA sIjhI gayA che, to badhA ja sIjhI gayelA hoya' e nyAye A niyama bAMdhI daIzuM. paNa tame A rIte bAMdhI zakatA nathI, kAraNa ke ApaNI buddhino viSaya banatA evA paNa keTalAya vedavacanomAM asaMgatatA hoya che, jema ke "koI jIvanI hiMsA karavI nahIM evuM kahyA pachI yajJa vageremAM pazuvadha karavAnuM jaNAvatA vedavacano. eTale vedane pramANa mAne te ziSTa' AvI vyAkhyA yogya nathI. paNa "jeo kSaNadoSavALA che te ziSTa..' arthAt "jemane AMzika paNa doSakSaya karelo che te ziSTa' AvI vyAkhyA yogya che. jo ke sarvathA doSakSaya kevalibhagavAnamAM ke siddhamAM ja hovAthI sarvathAziSTatva paNa teomAM ja hoya che. tema chatAM AMzika doSakSaya samyaktImAM paNa hovAthI samyaktIthI ziSTatvano prAraMbha thAya che. alabat doSakSaya atIndriya che. tema chatAM atiucita pravRtti, saMvega vagere parathI ziSTatvano nizcaya thaI zake che. AmAM prabaLa rAgAdidoSono upakSaya e ja AMzika doSakSaya rUpa che e jANavuM. doSakSaya vividhatAvALo hovAthI AMzikadoSakSaya paNa mAtrA ane prakAranI apekSAe vividhatA pAmeluM hoya che. ahIM Avo Azaya jANavo. mahInano vena ti: 1 prasthA:... mahAjana (eTale ja ziSTa) je mArge jAya (eTale ke jenuM AcaraNa kare) e sAmAnyaloka mATe mArga banI jAya che. arthAt sAmAnya loka ziSTapuruSone anusaranAro hoya che. eTale ke ziSTa e che jenuM AcaraNa anukaraNIya hoya. ane anukaraNIya to e ja AcaraNa
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-88 96 1 bane je ucita hoya. anucita AcaraNa kyAreya anukaraNIya banI zake nahIM. eTale kharo ziSTa e che je anucita AcaraNane TALanAro hoya. have, jIva pAse anucita AcaraNa koNa karAve che ? to ke rAgAdirUpa doSa ke viSamakarmodayarUpa doSa. eTale je puruSa A doSono kSaya kare che e anucita AcaraNane TALI zakato hovAthI ziSTa' che. eTale "kSINadoSavALo puruSa e ziSTa' evuM ahIM ziSTanuM lakSaNa ApyuM che. A doSa tarIke rAgAdi laIe to kSINadoSa puruSa tarIke kevalIbhagavaMto maLe ane jo karmo laIe to mAtra siddhabhagavaMto ja maLe, kAraNa ke sarvathA doSakSaya teomAM ja che. alabat rAgAdi kAMI dravyAtmaka nathI ke jethI enA avayavAtmaka aMza saMbhave. tema chatAM A doSomAM prabaLatamatA, prabaLataratA, prabaLatA, maMdatA, maMdataratA, maMdatamatA vagerarUpe aMzo saMbhave che. doSa jema jema prabaLa hoya che tema tema AcaraNamAM anaucitya pracura hoya che ane jema jema doSanI prabaLatA ghaTatI jAya che. arthAt doSono AMzika kSaya thato jAya che tema tema AcaraNamAMthI anaucitya TaLatuM jAya che. arthAt anucita pravRttio che ja nahIM, evuM nathI, paNa atyaMta anucita pravRttio have hotI nathI. tethI eTale aMze have ziSTatva pragaTa thayuM hoya che. avirata samyavI jIvane anaMtAnubaMdhIkakSAnA prabaLa rAga-dveSa hotA nathI. eTale tajjanya anaucitya TALavAthI AvatuM aucitya enI pravRttimAM avazya hoya che. mATe e kakSAnA aucityane jALavavAnA icchuka jIvo mATe teo anukaraNIya pravRttivALA hovAthI "ziSTa' che. tethI samyakvIthI "ziSTatvano prAraMbha kahyo che. zaMkA : jIvane vaLagelo prabaLatama koI doSa hoya to e anAdikALathI vaLagelo sahajamaLa che. caramAvartapraveze eno noMdhapAtra hAsa thAya che ne tethI jIva apunarbandhaka bane che. vaLI 'ucita
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 962 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sthiti jaiha seve sadA.. ' vagere vacano apunarbandhakajIvanI pravRtti paNa ucita hovI jaNAve che. tethI e paNa svaprAyogya anukaraNIya pravRttivALo hoya ja che. eTale AMzika doSakSayane najaramAM rAkhIne paNa ziSTatva jo kahevAnuM hoya to ziSTatvano prAraMbha samyaktvIthI na kahetAM apunarbandhakathI kahevo joIe. samAdhAna : tamArI vAta sAcI che. paNa enI pravRttinuM anukaraNa koNa kare ? sAmAnyathI nIcalI bhUmikAvALA jIvo anukaraNa karanArA hoya che. apunarbandhakathI nIcalI bhUmikA eTale bhavAbhinaMdIpaNuM. ane bhavAbhinaMdIjIvanA to kSudratAdidoSo ja evA hoya che ke ene satpravRttinI zakyatA ja hotI nathI. Ama koI anukartA na hovAthI apunarbandhakanI pravRtti anukaraNIya banatI na hovAnA kAraNe ene 'ziSTa' manAto nathI. A vAtanuM sUcana karavA ja granthakAre vRttimAM prabaLadoSaupakSayanA liMga tarIke mAtra ucitapravRtti na kahetAM ati ucitapravRtti kahI che. arthAt ucitapravRttithI jenuM anumAna thAya evo upakSaya ahIM AMzika doSakSaya tarIke mAnya nathI paNa atiucitapravRttithI anumAna thato te mAnya che, ne e ja jIvamAM ziSTatvarUpa bane che. apunarbandhakanI pravRtti ucita hoya che. enI apekSAe samyaktvInI, doSakSaya vadhu thayo hovAnA kAraNe atiucita hoya che. tethI apunarbandhaka ziSTa kahevAto nathI, samyaktvI kahevAya che. dezaviratane apratyAkhyAna kakSAnA rAga-dveSa paNa hotA nathI. tethI enI pravRttimAM samyaktvIjIva karatAM paNa anaucityavarjanaaucityasevana vadhu hoya che. mATe dezaviratimAM ziSTatvanI mAtrA vadhAre hoya che. sarvaviratine pratyAkhyAnavaraNa kakSAnA rAga-dveSa paNa hotA nathI. mATe anaucityavarjana-aucityasevana-ziSTatvanI mAtrA ora vadhAre hoya che. Ama vadhatAM vadhatAM ziSTatva kevaLI bhagavaMtamAM
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-15, lekhAMka-88 963 utkRSTatAe pahoMce che. arthAta vizrAMta thAya che. kAraNa ke emane rAga-dveSa sarvathA kSINa hovAthI anaucityanI gaMdha sudhdhAM hotI nathI. karmarUpadoSamAM apacaya=hAni AtmApara anugraha kare che ane cayasaMcaya vaddhi AtmApara upaghAta kare che. eTale AtmAparanA anugraha-upaghAta apacaya- cayane jaNAve che. vaLI A apacayacaya sAvayavatA hoya to ja saMbhave che. tethI enA dvArA karmarUpa doSa sAvayava hovo nizcita thAya che. A vAtano anyatra=adRSTa siddhivAda, syAdvAda kalpalatA vageremAM vistAra karelo che. zaMkA : tame pUrve kahyuM ke samyakatvIjIvoe evo niyama bAMdhyo hoya che ke je "jinavacana hoya te pramANa hoya' arthAt bhagavAne kahelI vAto, "bhagavAne kahI che ne ! mATe pramANa.." emAM yukti tapAsavAnI jarUra nahIM, AvuM siddha thAya che. zuM A barAbara che? samAdhAna : zrI siddhasena divAkarasUri mahArAje sammatitarkamAM evuM jaNAvyuM che ke bhagavAne kahelI je vAto yuktithI samajAvI zakAya evI hoya e yuktithI samajAvavI, ane e sivAyanI vAtone AgamathI (AjJAthI) (arthAt bhagavAne A pramANe kahyuM che, mATe e pramANe svIkArI levAnuM, emAM zaMkA nahIM karavAnI.. A rIte) samajAvavI.. to siddhAntanI ArAdhanA thAya che, AnAthI viparIta karavAmAM siddhAntanI virAdhanA thAya che. zrI haribhadrasUri mahArAje lokatattvanirNaya granthamAM A pramANe jaNAveluM che ke "mane zrIvIraprabhupara koI pakSapAta nathI ke kapila vagere para koI dveSa nathI. paNa jemanuM vacana yuktisaMgata bhAsyuM eno ame svIkAra karyo che." prastuta batrIzImAM upAdhyAyajI mahArAje jaNAvyuM che ke badhuM ja jinavacana yuktipratiSThita che. eTale ja yuktisaMgata na hoya
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 964 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre evI to koI vAta AgamamAM hovI saMbhavatI nathI ja. vaLI A vidhAno darzAve che ke yukti tapAsavI to joIe ja. paNa ApaNI buddhinI- ApaNA kSayopazamanI maryAdA che. e maryAdAnI bahAranI paNa DhagalAbaMdha vAto jainazAstramAM maLe che. ApaNe game eTaluM mathIe to paNa emAM rahelI yukti ApaNane lAdhavAnI nathI ja. eTale e vAto AjJAgrAhya samajIne svIkArI levI, bhale mULamAM e paNa yuktisaMgata che, to paNa. e mATe ApaNI buddhino viSaya bane evI vAtone yuktithI cakAsI.. pachI khIcaDInA cAra dANAno niyama lagADI devo. Ama jinokta vAto badhI ja yuktisaMgata hovA chatAM ApaNI apekSAe enA be vibhAga thaI jAya che, AjJAgrAhya ane buddhigrAhya (yuktigrAhya-hetugrAhya). jema jema ApaNo kSayopazama-zAstrIya bodha vadhato jAya che ema ema AzAgrAhya vAto buddhigrAhya banatI jAya che. mATe emAM koI nizcita bhedarekhA mAnavI nahIM. samyaktvIjIvo A be vibhAgapUrvaka badhA ja jinavacanone pramANa-satya mAnatA hoya che. paNa 'A mAnyatA e ziSTatva che' ema na samajavuM, kAraNake A mAnyatA to samyaktvI-dezavirata vagere badhAne ekasamAna hoya che. jyAre ziSTatva to taratamatAe hoya che. eTale 'kSINadoSatva e ziSTatva...' AvuM ja ziSTalakSaNa nirdoSa che. Ama samyagdaSTidvAtriMzikAnI Avazyaka vicAraNA pUrNa thaI. have AgAmI lekhathI soLamI IzAnugraha vicAra dvAtriMzikAnI vicAraNA cAlu karIzuM.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAMka paMdaramI batrIzImAM samyaktInuM nirUpaNa karyuM. IzAnugraha samya tvano nirvAhaka che. mATe A 89 batrIzImAM IzAnugrahano vicAra karavAno che. AmAM IzAnugraha eTale Izvarano anugraha.. prabhunI kRpA.. paramAtmAno prasAda. A IzAnugraha kiMsvarUpa che? eno A batrIzImAM nirNaya karavAno che. pAtaMjala vidvAno ema kahe che ke mahezanA anugrahathI yoganI siddhi thAya che. AmAM yoga eTale cittavRttiono nirodha evuM pataMjali RSie kahela che. "mokSano mukhya hetubhUta vyApAra e yoga ema granthakAre kaheluM che. A vAta ApaNe pUrve joI gayA chIe. Avo yoga pUrve prApta nahoto ane have prApta thayo. e yogano yoga che, ne prApta yogane jALavI rAkhavo-rakSA thavI e kSema che. yoganA AvA yoga-kSema thavA e yoganI siddhi che. A siddhi mahezanA anugrahathI thAya che ema pAtaMjala vidvAno kahe che. je AtmAne kleza, karbhAzaya ane vipAkAzayano traNe kALamAM kyAreya sparza thayo nathI-arthAt je anAdizuddha che tevo eka AtmAvizeSa=cokkasa AtmA e maheza che. AmAM, avidyA, asmitA, rAga, dveSa ane abhiniveza.. A pAMca kleza che. enI vAto paccIzamI batrIzImAM Avaze. eTale have karbhAzayane vicArIe. ahIM karma eTale AtmApara coMTatA karmo evo artha nathI. paNa jIva je zubha-azubha kRtya kare che te karma evo artha che. A kRtyothI AtmA para paDatA saMskAra e Azaya che. A karbhAzaya klezamUlaka hoya che. e (saMskAra vAsanA) be prakAre hoya che. eka evA saMskAra je mAtra kALAntare smRti karAvavA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 966 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre rUpa phaLa Ape che. enI vAta AgaLa kahIzuM. bIjA saMskAra puNyapAparUpa che je udayamAM Ave tyAre manuSyAdi jAti, AyuSya ane bhogarUpa phaLa Ape che. puNya-pAparUpa saMskArAtmaka A karmAzaya paNa be prakAre che- jenuM A ja bhavamAM phaLa maLe e dRSTajanmavedanIya.. ane jenuM paralokamAM phaLa maLe e adRSTajanmavedanIya. AmAM dRSTajanmavedanIyanA udAharaNa tarIke pAtaMjala vidvAno nandIzvaranuM dRSTAnta Ape che. nandIzvare mahezvaranI viziSTa prakAre bhakti karI.. eTale devAdijAtimAM pratibaMdhaka je aDacaNo hatI te dUra thavAthI ahIM ja enI pUrvajAti devajAtirUpe thaI gaI. mahezvaranA anugrahathI thayelI A siddhi che. AvI siddhio auSadha maMtrajApa-tapa vagerethI paNa thaI zake che ema pAtaMjala vidvAno kahe che. ahIM puNya-pApanA phaLa tarIke je bhoga kahela che tenAthI viSayo (bhogavilAsanI sAmagrI), indriya ane bhogapravRtti karavAthI thato sukhAnubhava.. A traNe levAnA che. citta be prakAranuM hoya che. kleza, karmAzaya ane vipAkAzayathI je yukta hoya che te Azayacitta.. ane enAthI rahita hoya te anAzayacitta. yogIone dhyAnAtmaka samAdhinA prabhAve kleza kSINa thaI gayA hoya che. kleza hotA nathI eTale tammUlaka karmAzaya hotA nathI ane karmAzaya nathI eTale tanmUlaka vipAkAzaya paNa saMbhavatA nathI. mATe yogIonuM citta anAzaya hoya che. je jIvo yogI nathI evA yogI (bhinna-ayogI jIvone kleza akSata hovAthI tanmUlaka karmAzaya ane karmAzayamUlaka vipAkAzaya vidyamAna hoya che. tethI teonuM citta sAzaya hoya che. yogIone kleza, karmAzaya, vipAkAzaya na hovAthI emanI kAyaceSTAo puNyajanaka banI zakatI na hovAthI zukla hotI nathI ne pApajanaka banI zakatI na hovAthI kRSNa hotI nathI. arthAt
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-16, lekhAMka-89 967 azukla-akRSNa hoya che. AmAM emane azubha pravRtti hotI ja nathI, mATe kRSNakarma hotuM nathI. yogAnuSThAna rUpa zubhapravRtti hoya che kharI, paNa enuM je phaLa hoya che te Izvarane samarpaNa karI detA hovAthI zuklakarma paNa hotuM nathI. mATe azukla-akRSNakarma hoya che. 'ayogIjIvone citta sAzaya hovAthI pravRttio kramazaH zukla, kRSNa ke zukla-kRSNa hoya che. teo yajJa vagere je kare che ne enA phaLane Izvara samarpaNa karavAno abhiprAya hoto nathI. mATe e puNyajanaka banatuM hovAthI zuklakarma che. brahmahatyA vagere jevA azubhakRtya pApajanaka hovAthI kRSNakarma che. dAna-tapa-svAdhyAyAdivALA jIvonuM karma zukla-kRSNa bane che. nArakIone kRSNakarma hoya che. manuSyone ubhayasaMkIrNa zukla-kRSNa hoya che. yogIjIvone A badhAthI vilakSaNa azukla-akRSNa hoya che. ApaNe pUrve joI gayA ke karmanI (kRtyanI) vAsanA be prakAre hoya che. smRtimAtra phaLa ApanArI saMskArAtmaka ane jAti-AyubhogarUpa phaLa ApanArI puNya-pApAtmaka. AmAMthI prathama vAsanA e che ke devAdibhavanuM zarIra pAmIne jIva je karma kare che enAthI evA saMskAra(vAsanA) paDe che ke jethI bhaviSyamAM pharIthI jyAre devAdibhavanuM zarIra maLe che. tyAre pelA saMskAra jAgRta thaIne ene anurUpa smRtine janmAve ja che. pachI bhale ne e be bhava vacce seMkaDo janmonuM aMtara kema na paDI gayuM hoya.. jemake- eka bhUMDa che, e viSThAbhakSaNanI pravRtti kare che. A pravRttithI eka evA saMskAra paDe che ke je tyArapachInA anya manuSyAdibhavomAM suSupta rahe che ane seMkaDo bhavo pachI paNa jyAre bhUMDanA bhavanI prApti thAya che. tyAre e zarIrarUpa uddhodhaka maLavAthI e saMskAra jAgRta thaI jAya che. ne tethI viThAlakSaNanI smRti karAvavA dvArA jIvane pharIthI emAM pravRtta kare che. AmAM pUrvanA bhUMDa bhavamAM viSThAbhakSaNanI je pravRtti kahI
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 968 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre e paNa sAva prathama hoya che evuM nahIM samajavAnuM, paNa enA karatAM paNa pUrve jyAre bhUMDano bhava hato tyAre karelI viSThAbhakSaNa pravRttithI paDelA saMskArajanya ja hatI. vaLI A saMskAra janaka e pravRtti paNa sauprathama hatI ema nahIM, e paNa enA karatAM paNa pUrve karelI evI pravRttithI janya saMskArathI janya ja hatI. Ama A vAsanAo (saMskAro) anAdithI hoya che. 'A mArA sukhanuM sAdhana che (AnAthI mane sukha maLaze)... mane Ano kyAreya viyoga na thAo' Avo mohAtmaka adhyavasAya e vAsanAonuM bIja che. e adhyavasAya anAdikAlIna hovAthI vAsanAo paNa anAdikAlIna hoya che. je je vastu sukhanuM sAdhana banI zake e badhI vastuonI AvI vAsanA hoya che. paNa te te bhavamAM jeno upabhoga zakya hoya, je sukhajanaka hoya enI vAsanA ja sateja thAya che, bAkInI dabAyelI rahe che. tyArabAda anya janma maLe to e vAsanA dabAI jAya che, ane A navA janmayogya vAsanA sateja thaI jAya che. seMkaDobhavanA AMtare pharIthI e ja jAti maLe to pharIthI e vAsanA jAgRta thAya che. ane svAnurUpa smRti pedA kare che. Ama sArI.. narasI pravRttirUpa karmanI eka vAsanA kahI. have enI puNya-pApAtmaka bIjI vAsanA vicArIe. pAtaMjalavidvAnonA mate, AtmA puSkarapalAzavannirlepa manAyelo che. (ApaNe mokSamAM evo mAnyo che.) ApaNe saMsArI jIvane to rAga-dveSa-karmAdithI lepAvAvALo mAnyo che. teo A badhI bAbato cittamAM mAne che, AtmAmAM nahIM. tema chatAM jema subhaTanA jaya-parAjaya svAmInA kahevAya che, ema cittamAM rahetA puNya-pApano ullekha AtmAnA hovArUpe thAya che. cittabhUmimAM te-te puNyapApa anAdikALathI yogyatArUpe rahelA hoya che, ane pachI jIva jevA zuklAdikarma kare che e mujaba puNyAdi pariNAma mukhya thAya che, tadanya gauNa bane
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-89 969 che. A mukhya thayelA puNya-pApa pariNAma jema jema phaLapradAnane abhimukha thavArUpa pAka pAme che. tema tema potAnA jAti-AyubhogarUpa phaLane Ape che. Ama karbhAzaya phaLa te te jAtyAdi vipAkavALuM hoya che. Ama, kleza, karbhAzaya ane vipAkAzaya jaNAvyA, je AtmAne A klezAdi traNe kALamAM kyAreya sparzatA nathI te anAdizuddha AtmA e Izvara che. AvA IzvaranA anugrahathI yoganI yogakSemAtmaka siddhi thAya che. vaLI teoe A IzvarAtmAmAM jJAnAdi cArane apratipakSa =pratipakSazUnya mAnelA che. eTale ke eno koI vyAghAta karanAra na hovAthI apratihata hoya che. vaLI e sahaja=anAdizuddha hoya che, kAraNa ke zuddhasattvano anAdikALathI saMbaMdha hoya che. Azaya e che ke bIjA jIvone sukha-duHkha ke moharUpe vipariNAma pAmeluM citta jyAre nirmaLa ane sAttvika evA yogIzarIramAM pratibiMbita thAya che tyAre ja cichAyAmAM pratisaMkrAnta thavA dvArA aMtaHsaMvedya bane che. ene to mAtra sAttvika pariNAma ja bhogyarUpe prApta hoya che. rAjasatAmasa pariNAma hotA nathI. vaLI puruSa ane prakRtinA saMyogaviyoga paNa IzvarecchAne AdhIna che. AmAM prakRtino saMyoga badhA puruSone anAdikALathI hoya che ane viyoga te - te puruSane te te kALe thato rahe che. eTale saMsAramAM A prakriyA anAdikALathI hovAthI tenA nirvAha mATe IzvaranA jJAnAdine nitya mAnavA jarUrI bane che. Ama nitya hovAthI ane sarvaviSayavALuM hovAthI jJAna kyAMya pratighAta pAmatuM nathI. rAgano abhAva hovAthI vairAgyano pratighAta thato na hovAnA kAraNe e paNa anAdi hoya che. parataMtratA na hovAthI aizvarya apratihata hoya che. AmAM aNimAdi ATha labdhi
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 970 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre e aizvarya che. ane saMskArarUpa dharma-adharmano abhAva hovAthI prayatna apratihata hoya che. Ama IzvaranA jJAna, vairAgya, aizvarya ane prayatna anAdikAlIna-apratihata hoya che. Izvara sarvajJa che e vAtanI siddhi-mahattva eTale moTApaNuM.. e bora, liMbu, mosaMbInA krame vadhatuM jAya che, mATe taratamatAvALuM che. e vadhatAM vadhatAM AkAzamAM parAkASThAvALuM bane che. alpatva eTale nAnApaNuM.. e mosaMbI, liMbu, boranA krame taratamatAvALuM che, to paramANumAM parAkASThA pAme che. ema ApaNuM jJAna paNa judAjudA jIvomAM taratamatAvALuM-uttarottara vadhatuM jovA maLe che, to kyAMka e parAkASThAvALuM hovuM joIe. have, A parAkASThAvALA jJAnane paNa jo sarvaviSayaka na mAnIe to ema mAnavuM paDe ke vizvanI amuka vastuo e jJAnano viSaya nathI. to e vastuo je jJAnano viSaya banaze e jJAna A jJAna karatAM caDhiyAtuM banavAthI A jJAnane parAkASThAvALuM nahIM kahI zakAya. zaMkA : paNa e vastuo koInA ja jJAnano viSaya nathI ema mAnI laIe to.. samAdhAna H AvuM mAnI zakAtuM nathI, kAraNa ke jenuM kyAreya paNa koIne paNa jJAna thatuM nathI evI vastuo paNa jo duniyAmAM mAnavAnI hoya to to khapuSpa vagerene paNa mAnavA paDaze. khapuSpAdine asat eTale mATe ja manAya che ke enuM jJAna kyAreya koIneya thatuM nathI. zaMkA : enA karatAM ema mAnIe ke amukajIvane amuka vastuonuM jJAna che, bIjAne bIjI amuka vastunuM jJAna che. ema duniyAnI badhI vastuonuM jJAna saravALe thaI jAya che, paNa eka ja jIvane e hoya che evuM mAnavAnI zI jarUra ?
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-89 971 samAdhAnaH judA judA jIvonA A judAM judAM jJAnonuM saMkalana karanAra koI eka jJAna mAnazo ke nahIM? jo mAnazo to e ja sarvajJatA thaI jaze, kAraNake te te dareka viSayanA jJAna vinA enuM saMkalana zakya nathI. ane jo nahIM mAnazo to pAchI pUrvanI jakhapuSpAdine asat nahIM mAnI zakavAnI Apatti Avaze. kAraNa ke traNe kALamAM kyAreya koIneya khapuSpAdinuM jJAna thatuM nathI evuM koI jANI ja zakaze nahIM, ne kahI ja zakaze nahIM. koIkane kyAMka thatuM-thatuM hoya to ? vaLI dhAro ke duniyAmAM 100 vastuo che, ekane jIvane 98+"a"nAmanI vastuno bodha che, paNa "ba'nAmanI vastuno bodha nathI. bIjAne 98+banAmanI vastuno bodha che, paNa "a"no bodha nathI. bemAMthI parakASThA konA jJAnamAM kahevI ? e nirNaya zI rIte karavo ? vastutaH ekamAM kahI nahIM ja zakAya, kAraNa ke eka paNa vastunA jJAnanI kamI hoya, pachI parAkASThA kevI? eTale ApaNA badhAmAM taratamatAvALuM jJAna vadhatAM vadhatAM jyAM parAkASThA pAmeluM che tyAM sarvaviSayaka jJAna=sarvajJatA siddha thAya ja che. eTale jJAnanI parAkASThAvALA Izvara sarvajJa hovA siddha thAya che. vaLI ApaNuM jJAna indriya-viSayanA saMparkathI thAya che. eTale je viSayano saMparka hoya ene ja jJAnano viSaya kahI zakAya che. paNa Izvarane to indriya ja na hovAthI indriyasaMparkazUnyapaNe jJAna thatuM hoya che. to e jJAnano viSaya kone mAnavo? AmAM be ja vikalpo maLI zake che. kyAM to koIpaNa vastune viSaya na mAnavo.. kyAM to badhI ja vastuone viSaya mAnavo. prathama vikalpa saMbhavato nathI. kAraNake vagara viSayanuM jJAna saMbhavatuM nathI. eTale bIjo vikalpa IzvaranA jJAnane sarvaviSayaka TheravI ja de che. vaLI pAtaMjalavidvAno ema paNa kahe che ke AkAzamAM raheluM
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre parAkASThAvALuM mahattva jema vadhaghaTa thatuM nathI. anAdi kALathI che. ema IzvaramAM sarvajJatA paNa anAdikALathI che. 972 ApaNe paNa IzvaramAM sarvajJatA mAnIe chIe. paNa emanI jema e eka ja IzvarAtmAmAM anAdikAlIna hoya evuM nathI mAnatA, kintu anaMta AtmAomAM sAdi mAnIe chIe-sAdhanAjanya mAnIe chIe. emanI mAnyatAmAM kyAM bhUla che e vicArIe.. jaina : parimANa (=kada)mAM mahattvanI jema enA pratipakSabhUta alpatvanI paNa taratamatA maLe che. ne enI parAkASThA paramANumAM maLe che. tema jJAna pratipakSabhUta ajJAnanI paNa taratamatA maLatI hovAthI enI parAkASThA jemAM hoya evo paNa koI AtmA mAnavo paDaze. pAtaMjala : jaDa padArtho ajJAna ja hoya che. eTale emanAmAM ja ajJAnanI parAkASThA mAnI laIzuM. jainaH tamArI vAta barAbara nathI. kAraNa ke ajJAnanI taratamatAnA Azraya tarIke jo AtmA maLe che to enI parAkASThAnA Azraya tarIke paNa AtmA ja maLavo joIe. nahIMtara to ajJAnanI jema jJAnanI parAkASThAnA paNa Azraya tarIke koI jaDa padArthanI kalpanA karavI paDaze, kAraNa ke ApaNA paricayamAM AvanA2 jIvomAM to koI parAkASThAnA jJAnavALA jaNAtA nathI. pAtaMjala : tame paNa tamArA bhagavAnane sarvajJa mAno cho ne enI siddhi A rIte ja karo cho ke ApaNAmAM taratamatAvALuM jovA maLatuM jJAna koIka AtmAmAM parAkASThAvALuM hovuM joIe, jemake moTApaNuM AkAzamAM parAkASThAvALuM che. to e rIte jJAnanA pratipakSabhUta ajJAnanI parAkASThA paNa koIka AtmAmAM jovA maLavI joIe ne ! kAraNa ke mahattvanA pratipakSa alpatvanI parAkASThA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 973 batrIzI-16, lekhAMka-89 paramANamAM jovA maLe che. jaina : ame evA sUkSmanigodanA jIvamAM ajJAnanI parAkASThA mAnIe ja chIe. pAtaMjala H to ame paNa emAM mAnI laIzuM. jainaH tame nahIM mAnI zako, kAraNake A nigodajIvanuM ajJAna to vadha-ghaTa pAme che. tamAre to vadhaghaTa vinAnuM mAnavAnuM che. pAtaMjala : ame paNa ene vadhaghaTa pAmatuM mAnI laIzuM. jaina H to pachI jJAna mATe paNa tamAre evuM ja mAnavuM paDaze. eTale ke IzvarAtmA pahelAM to vadhaghaTa pAmatA jJAnavALA hatA... ane pachI emanuM jJAna vadhatAM vadhatAM parAkASThAvALuM banyuM. eTale ke teo anAdithI sarvajJa nathI. paNa pAchaLathI sarvajJa banyA. ane jJAnanI taratamatAvALo eka jIva paNa jo sAdhanAthI sarvajJa bane che, to bIjA jIvo paNa zA mATe na bane? eTale anaMta bhUtakALamAM anaMta jIvo sarvajJa banyA che ema mAnavuM paDaze, je tame mAnatA nathI. pAtaMjala : jJAnanI parAkASThA (=sarvajJatA) AvyA pachI e jema pAchI cAlI jatI nathI ema ajJAnanI parAkASThA mATe paNa tamAre mAnavuM paDaze. ane to pachI e sUkSmanigoda jIva haMmezA mATe sarvAdhika ajJAnI ja raheze. paNa tame AvuM mAnatA nathI. jaina : sarvajJatA AvyA pachI e pAchI cAlI jAya, jo AvA karmono udaya thAya to. paNa jIve sarvajJatA pAmavA pUrve ja e karmone ne e karmonA baMdhanI yogyatAne kSapakazreNI dvArA sarvathA khatama karI nAkhyA hoya che, eTale AvelI sarvajJatA pAchI cAlI jatI nathI. paNa sUkSmanigodanA jIvane to AvAraka karmo UbhA che. eTale e karmonI vadhaghaTane anusarIne enuM ajJAna ochuM-vatuM thAya ja che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 974 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre tethI koI asaMgati nathI. - - pAtaMjala vidvAnoe e paNa mAnyuM che ke jema vartamAna koI sAdhakanA guru che. e gurunA paNa guru hatA. emanA paNa guru hatA.. Ama TheTha sudhI paraMparA cAle che. yAvat kapilAdi RSionA paNa guru hatA... athavA emanA guru Izvara che. paNa Izvarano koI guru nathI, kAraNake anAdikAlIna zuddha Izvarane sAdhanA ane kALamaryAdA hotI nathI. mATe Izvara paramaguru che. AvA IzvaranI icchAthI ja jagatamAM karmAnusAre te te ghaTanAo bane che. jenaH jo karmAnusAre ja te te ghaTanA bane che. to pachI vacce IzvarecchAne lAvavAnI zI jarUra che ? pAtaMjala H jema daMDa-cakra vagere sAmagrIthI ghaDo bane che. paNa eTalAmAtrathI kuMbhAra kAMI nirupayogI nathI banI jato.. e ja rIte ahIM mAnavuM joIe. jaina : kuMbhAra jo na hoya to daMDa-cakra vagere hovA chatAM ghaDo banato nathI, e pratyakSasiddha che, mATe ene mAnyA vinA chUTako nathI. AvuM IzvarecchA mATe kAMI jovA maLatuM nathI. pAtaMjalaH ema to karma paNa jovA maLatA nathI. to ene paNa zuM nahIM mAno ? jene H dazya kAraNo badhA hAjara hovA chatAM kArya thatuM nathI.. AvI badhI vicitratAonI saMgati mATe koIka adazyakAraNa mAnavuM jarUrI bane che. e karma che. karma ja A badhI saMgati karI Ape che, pachI IzvarecchA to vyartha ja rahI ne ! vaLI pAtaMjala vidvAnoe AvuM mAnyuM che ke jIvo to badhA samAna che. emanAmAM yogyatA-ayogyatAno prazna hoto nathI. Izvara je jIva mATe icchA kare ke A jIvane yoganI siddhi thAo, ene yoganI siddhi
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-89 thAya che. A IzAnugraha che (AnI sAme ApaNe kahIe chIe,) jaina H jenA para anugraha karavo che e anugrAhya kahevAya. AvA anugrAhyajIvamAM jo anugrahajhIlavAnIyogyatAna hoya (ke yogaprAptinI yogyatA na hoya ) to Izvara zuM karI zake ? zuM Izvara paramANune AtmA banAvI zake ? 'nA'. 'kema?'. 975 pAtaMjala H kAraNa ke paramANumAM AtmA banavAnI yogyatA nathI. jaina : basa ! prastutamAM paNa AvuM ja mAnavuM joIe. pAtaMjala : ame IzvaramAM anugrAhakasvabhAva ane AtmAmAM anugrAhya svabhAva mAnIzuM, pachI to vAMdho nathI ne ! jainaH to pachI Izvarane ane AtmAne. . bannene pariNAmI mAnavA paDaze, je tamAre mATe siddhAntathI viruddha che. Azaya e che ke Izvara ekasAthe badhA jIvo 52 to anugraha karato nathI. amuka jIvapara amukakALe amuka mAtrAmAM yogAtmaka phaLapradAnano anugraha kare che. pachI kALAntare enA karatAM adhika yogano prApaka bane che. vaLI uttarakALamAM adhikatara yogano prApaka bane che... ne ema chevaTe mokSaprApaka bane che. Ama kALabhede anugrAhakatAbheda mAnavo paDeche. e ja rIte jIvabhede ane phaLabhede paNa e bheda mAnavo paDe che. ane to pachI Izvarane pariNAmI mAnavo paDaze, kAraNake judA judA svabhAvarUpa judA judA pariNAmo jo e pariNAmI na hoya to saMbhavatA nathI. e ja rIte anugrAhya evA puruSano paNa kALabhede ane phaLabhede anugrAhyatAbhedarUpa pariNAmabheda mAnavo jarUrI banavAthI ene paNa pariNAmI mAnavo ja paDaze. vaLI pAtaMjalavidvAnonI bIjI paNa eka mAnyatA evI che je AtmAne phUTasthanitya nahIM, paNa pariNAmInitya mAnavAthI ja saMgata thaI zake che. A vAta AgaLanA lekhamAM joIzuM.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAtaMjala vidvAnoe mAnelI mAnyatA AtmAne pariNAmI nitya mAnavAmAM ja saMgata Thare che. e vAta gayA lekhamAM joyelI. AvI ja anya eka vAta have joIe. prakRti ane puruSanA saMyogathI puruSano saMsAra che ane viyogathI puruSano mokSa thAya che. AvuM pAtaMjalavidvAnoe mAneluM lekhAMka e GO che. jaina : A saMyoga-viyoga tAtvika che ke atAttvika (mAtra kAlpanika) ? jo atAttvika mAnazo to IzvarecchAne kAraNe mAnI zakAze nahIM, kAraNa ke kAlpanika vastunuM koI vAstavika kAraNa hotuM nathI, jemake AkAzakusumanuM, jo tAttvika mAnazo to AtmA pariNAmI hovo siddha thaI ja jaze. te A rIte saMyoga eka vastuno hoto nathI, eno hoya che. arthAt e be vastumAM rahe che. eTale AtmAmAM saMyoga (=saMyuktatva) mAnavuM paDaze. vaLI viyoga paNa ekano na hoya, beno hoya. eTale ke e paNa dviSTha hoya che. tethI AtmAmAM saMyuktatva mAnavuM paDaze. Ama prathama (saMsArI) avasthAmAM AtmAmAM prakRtisaMyuktatva hatuM ane pachI mokSanI avasthAmAM emAM prakRtiviyuktatva Avaze. A banne tAttvika che. pachI AtmA kUTasthanitya zI rIte raheze? vaLI, pAtaMjala vidvAno mAne che ke Izvara jagatanuM sarjana kare che. AnA para vicAra karIe.. jenaH Izvara jagatanuM sarjana zA mATe kayA prayojanathI) kare che? jo "koI ja prayojana nathI ema kahezo to e enI bALakrIDA thaze. je ene zobhatI nathI. kAraNake bALaka ja jenuM kazuM prayojana
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-16, lekhAMka-90 977 nathI evI dhULamAM makAna banAvavuM vagere niprayojana pravRtti karatuM hoya che. pAtaMjalaH Izvara paramakarUNAzIla che. tethI jIvo para anugraha karavA mATe e jagatanuM sarjana kare che. jaina : jo Izvara karuNAthI badhuM kare che to jIvone duHkha, durgati, janma-jarA-mRtyu vagere zA mATe Ape che? jIvone svaIcchAthI duHkhI karanArA Izvarane karuNAzIla kahevo ke krUra kahevo ? pAtaMjala : Izvara to badhAne sukhI ja karavA cAhe che, paNa jIvonA karmonA anusAra badhuM thAya che. jaina : to pachI karmothI ja, saMsAramAM jovA maLatI badhI viSamatAonI saMgati thaI javAthI vacce Izvarane mAnavAnI jarUra zI che ? A aMge gayA lekhamAM thoDo vicAra karelo hato. jemane vizeSa jijJAsA hoya teoe, zrIharibhadrasUrimahArAja viracita grantha "zAstravArtAsamuccaya'nuM granthakAre "syAvAda kalpalatA' nAme je vivaraNa karyuM che emAMthI joI levuM. pAtaMjala H jo tame A rIte Izvarane mAnatA ja nathI to zuM IzvarAnugraha paNa mAnatA nathI ? jainaH ame Izvarane jagatanA banAvanAra tarIke nathI mAnatA, batAvanAra tarIke to mAnIe ja chIe. arthAt jeNe jagatane yathArtharUpe batADyuM che te Izvara che evuM ame mAnIe chIe. tathA emanI AjJAnuM pAlana e ja IzAnugraha che evuM ame mAnIe chIe. Azaya e che ke Izvara jIva pAse parANe-jora karIne- hAtha pakaDIne te te ArAdhanA nathI karAvato. arthAt potAnI tevI IcchAthI jIva pAse AjJApAlana karAve che evuM nathI. paNa emaNe jvalaMta sAdhanA dvArA potAnA AtmAne evo prabhAvavaMto banAvyo hoya che ke jethI emanI pratye prIti
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 978 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhaktivALA yogya jIvane emanA prabhAve zubhabhAvo jAge che. ne tethI teonI AjJAnuM pAlana karavA jIva svayaM pravRtta thAya che, emAM sthira thAya che ne kramazaH AgaLa vadhe che. Ane ArthavyApAra kahe che. A ja IzAnugraha che. - have, pAtaMjaliRSie "yogasUtra' granthamAM kahelI jApanI vAta, ane e saMgata kaI rIte thAya che? e vAta vicAravAnI che. pataMjaliRSie kahyuM che ke praNava eTale 3OMkAra, e Izvarano vAcaka che. A DhaMkArapUrvaka Izvarano jApa karavAthI vidgo vilIna thAya che ane pratyaku caitanya prApta thAya che. kAranA arthane bhAvita karavo e eno jApa che. pAtaMjalayogasUtramAM nava prakAranA vidgo darzAvyA che (1) vyAdhiH vAta, pitta ke kapha. koIpaNa dhAtuno udeka vagere thavAthI thatA vara-atisAra vagere vyAdhi che. (2) sthAnaH anuSThAna zaru karavAno utsAha ja na thavo e sthAna che. (3) pramAdaH zaru karela anuSThAnamAM pachIthI citta nirutsAhanirudyama banI javuM e pramAda che. (4) ALasaH samAdhinA sAdhanabhUta hetuo aMge udAsInatA rahevI e ALasa che. (5) vibhramaH jenAthI potAnuM iSTa thavAnuM che evI ArAdhanA aMge "AnAthI mAruM aniSTa thaze" evo viparIta nirNaya e vibhrama (6) saMdehaH "A ArAdhanA yogarUpa haze ke nahIM?" arthAta AnAthI mAruM ISTa thaze ke nahIM?' evo saMzaya vatya kare e saMdeha.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-16, lekhAMka-90 979 (7) aviratiH bAhya indriyonA viSayomAM cittanuM AkarSaNa e viSayono Aveza che. enA kAraNe citta viSayomAM kheMcAyA ja kare che. aTakatuM nathI, A avirati che. (8) bhUgelAbhaH pataMjaliRSie samAdhinI keTalIka bhUmikAo mAnelI che. ArAdhanA karavA chatAM AmAMnI ekapaNa bhUmikA prApta na thavI e bhUmyalAbha che. | (9) anavasthAna : samAdhinI bhUmi prApta thavA chatAM citta emAM sthira na bane e anavasthAna che. A vyAdhi vagere vipno rAjasabhAvanA ane tAmasabhAvanA doSanA kAraNe cittanI ekAgratAnA virodhI pariNAmarUpa che. mATe e "vikSepa' kahevAya che. Azaya e che ke ekAgratA mATe citta sattvapradhAna hovuM joIe. A vikSepo rajomaya-tamomaya hoya che. eTale enA pratibaMdhaka bane e spaSTa che. A vikSeponA janaka karmo be prakAre hoya che. sopakrama ane nirupakrama. AmAM sopakrama eTale apavartanIya karma.. eTale ke svaphaLane utpanna karyA vinA paNa ravAnA thaI javAnA svabhAvavALA karma. AnAthI anya karma anapavartanIya karma=svaphaLa ApyA vinA dUra na ja thAya evA karma nirupakramakarma kahevAya che. A vyAdhi vagere vikSepo jo sopakramakarma janita hoya to svayaM paNa sopakrama hoya che. IzvaranA jApathI=prANidhAnathI enA janaka karmo dUra thaI javAthI e svayaM paNa dUra thaI jAya che. arthAta roga maTI jAya che. tathA AgaLa thato nathI. vyAdhi vagere vikSepo jo nirupakrama karmajanita hoya to, prabhunA prANidhAnathI paNa e karma dUra thatuM na hovAthI enAthI janya vyAdhi vagere dUra thatA nathI. tema chatAM cittanI ekAgratAne khatama karavAnI emanI je zakti hatI te khatama thaI jAya che. eTale cittathI ekAgratA jaLavAI rahevAthI yoga
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 980 -batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre akhaMDa rahe che. arthAt vighno UbhA rahevA chatAM enuM vighnatva khatama thaI jAya che Ama vighno sopakrama hoya ke nirupakrama, IzvaranA jApathI e yoganA pratibaMdhaka rahI zakatA nathI. mATe pataMjaliRSie kahelI vAta A rIte saMgata Thare che. IzvarapraNidhAnathI pratyakacaitanyathI prApti thAya che" AvI pataMjaliRSie kahelI vAta paNa yuktisaMgata che e have joIe. viSayonA gADha AkarSaNanA kAraNe, emAM ja sukha mANuManubhavyuM hovAnA kAraNe puruSanuM caitanya=jJAna=cittavRttio viSayomAM ja ramyA kare che. emAM rame eTale rAga-dveSa thayA vagara rahe nahIM. tethI jJAna malina thAya che. Izvara eTale zuddha AtmA enuM- enA guNonuM AkarSaNa ane pudgalanA zabdAdi guNonuM AkarSaNa.. A banne paraspara virodhI che. eTale IzvaranA praNidhAnathI viSayonuM AkarSaNa tUTe ja. e tUTe eTale jJAnano bAhya viSayomAM kheMcAvArUpa bAhya vyApAra chUTe ja. e chUTavAthI jJAna aMdara tarapha vaLe che. aMdara to zabdAdi che nahIM. tethI rAga-dveSa na thavAthI malinatA na thavAnA kAraNe enI vizuddhi thAya che. AvI vizuddhi vistaravI e ja pratyakramaitanya che. zaMkA A to AMtarika prakriyA che. e atIndriya che. eTale IzvarapraNidhAnathI e thAya che evo nizcaya zI rIte karavo ? samAdhAnaH IzvarapraNidhAna karanAranA bahAra bhakti-zraddhA vagere atizayita caDhiyAtA thatA jovA maLe che je AMtarika vizuddhi vinA zakya nathI. eTale ene saMgata karavA mATe AMtarika vizuddhi mAnavI ja paDe che. brahmAMDa purANamAM kahyuM che ke- pUnoTila stotra, stotroTisamo na: noTisa dhyAne dhyAnoTisamo tA: AmAM jApanuM phaLa
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 981 batrIzI-14, lekhAMka-90 stotra phaLa karatAM karoDagaNuM kahyuM che. AtmAnA AtyaMtara pariNAmanA utkarSarUpa yoganA atizayanA kAraNe enuM AvuM phaLa kahyuM che. jApanA traNa prakAra che. mukhathI bolIne thato jApa e vaikharI. hoTha phaphaDAvIne thato jApa e upAMzu. A banne vinA mAtra manathI thato mAnasajApa vadhAre baLavAnuM hoya che, kAraNake emAM mAtra manoyoga hoya che. kAyayoga-vacanayoga karatAM manoyoganI baliSThatA jagajAhera che ja. tethI ja stotra karatAM jApane karoDagaNuM phaLa ApanAra kahyo che. mAnasikazrama vagere kAraNe jayAre dhyAna zakya nathI rahetuM tyAre yogIo jApano sahAro le che. japa dvArA pharIthI evI mAnasika bhUmikA taiyAra thAya che jethI pharIthI dhyAnamAM ArUDha thaI zakAya. ne tethI yogavizArado jApane dhyAnanI vizrAma bhUmikA kahe che. zaMkAH sahajasiddha jJAnAdi cAra dharAvanAra vizvanA sarjanahAra evA mahezvarane tame mAnatA nathI. tame to zrI vardhamAnasvAmI vagere arihaMtane Izvara mAno cho. eTale Izvarano sAkSAt anugraha to nahIM ja, paNa AjJApAlana dvArA pasAto anugraha paNa zI rIte saMbhave ? kAraNa ke mahezvara ane arihaMta alaga alaga che. A zaMkAnA samAdhAna tarIke kAlAtIta nAmanA eka anya vidvAna ema kahe che ke je jJAnAdi aizvaryathI yukta hoya te Izvara. A IzvaranuM sAmAnya lakSaNa che. enI anya vizeSatAo to hajAro lAkho che. je jANavI chadmastha mATe zakya nathI. eTale vizeSa guNo jovAnA nahIM ne sAmAnya guNo jovAmAM Ave to Izvara hoya, arihaMta hoya ke buddha vagere hoya.. badhA eka ja che.mAdhyathyapUrvaka AmAMnA koInI paNa sevA karavAthI Izvarano anugraha pAmI zakAya che. pahelAM kAlAtItanA A matanuM granthakAra varNana kare che. alabat jema yoganI pUrvasevAmAM devapUjA AvelI. ne emAM devanI vizeSatA na jANI hoya evI avasthAmAM, jo abhiniveza na hoya to sarva
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 982 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre devanI pUjA ke adhimuktivazAt koI ekAda svazraddheya devanI pUjA paNa lAbhakartA jarUra banI zake che. chatAM e sAkSAt arihaMtanI hoya to paNa, emanI amuka vizeSatAonI jANakArI na hoya to sAmAnyabhaktirUpe ja rahe che. vizeSa bhaktirUpe banavAmATe to vizeSatAonI jANakArI apekSita rahe ja che, kAraNa ke to ja vizeSa bhaktibhAva ullasita thaI zake che. ema prastutamAM paNa vizeSa rIte anugrahanI prApti mATe vizeSa jANakArI Avazyaka che ja. Avo granthakArano abhiprAya che je teo pachI jaNAvaze, pahelAM kAlAtItanA matane jaNAvyo che. sAdhaka je stavanAdi kare che enuM phaLa pAme che. eTale ke phaLaprAptimAM svakartaka stavanAdi kAraNabhUta che. tema chatAM, prabhu stotavya tarIke che to stavanAdi thAya che. e vinA nahIM. mATe phaLaprApti prabhunimitte thaI ema kahevAya che. arthAt phaLaprAptimAM prabhu paNa bhAga bhajave ja che. ne teo jo bhAga bhajave che to kayA vAstavika bhagavAna che, kayA nahIM? Avo vizeSa nirNaya na hoya tyAre mAdhyastha hoya to ja phaLaprApti thAya che, e vinA nahIM. sthANu (TUMThuM) ane puruSa dUrathI sarakhA dekhAtA hoya che. tethI jyAM sudhI "A puruSa ja che' evo nirNaya thayo nathI tyAM sudhI koI ene sthANu che ema kahetuM Ave to enI sAthe kajiyo na karavo.. ke "A puruSa ja che' evo kadAgraha na rAkhavo. AvA mAdhyazmanI ahIM vAta che. arthAt vAstavikadevano nizcaya na hoya tyAre anyane deva mAnanAra sAthe jhagaDavuM nahIM, ne svamAnyadevano kadAgraha na rAkhavo evAM mAdhyathyanuM AlaMbana laIne karAtI viziSTa devatAnI sevAnI ahIM vAta che.. kAlAtIta nAmanA zAstrakAra paMDite A vAtane A rIte kahI che. te te darzanakArone mAnya bhagavAnamAM nAmAdino bheda hovA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-90 983 chatAM tAttvika rIte koI bheda hoto nathI. Azaya e che ke parabrahmavAdIo potAnA bhagavAne mukta kahe che. bauddho, buddha kahe che, jaino arihaMta kahe che.. A badho mAtra nAmabheda che, vastubheda nathI, kAraNa ke jJAnAdinA atizayarUpa aizvaryathI badhA yukta che. zaMkAH AmAM mAtra nAma judA judA che evuM nathI. svarUpa paNa judAM judAM mAnavAmAM AvelA che. jemake naiyAyiko Izvarane anAdizuddha ne sarvagata mAne che. jeno Izvarane "arihaMta' nAma ApIne sAdizuddhaasarvaga mAne che. bauddho Izvarane pratikSaNa kSaNabhaMgura mAne che. samAdhAna H hA, te te darzanakAre svamAnya IzvaramAM judI judI vizeSatAo mAnelI che ane kahelI che. paNa AvI vizeSatAo mAnavAno-kahevAno kazo matalaba nathI, e nimprayojana che. A acinya zaktisaMpanna che.. aizvaryayukta che. emanI sAdhanAthI mAro bhavanistAra thaze" ATaluM ja jarUrI che. bAkInI vizeSatAo jANo ke na jANo, kazo phera paDato nathI. ane tethI ja phaLa paNa badhAnI bhaktithI samAna rIte ja maLe che. A vizeSatAo jANavI vyartha che. emAM kAlAtIte cAra dalIlo ApI che. (1) te te devamAM rahelI saghaLI vizeSatAonuM paripUrNajJAna chadmastha evA ApaNane zakya nathI. indriyanA saMparkamAM vastuno AgaLano bhAga Ave che. eTale ApaNuM pratyakSa vastunA madhyabhAga ke pAchaLAbhAgamAM rahelI vizeSatAone jaNAvI zakatuM nathI. vaLI AgaLA bhAgamAM rahelI paNa je vizeSatAo indriyano viSaya ja nathI tene paNa pratyakSa zI rIte jANI zake? mATe pratyakSathI paripUrNajJAna zakya nathI. (2) anumAnathI te te vizeSatAo jANavI paNa zakya nathI, kAraNa ke te te darzanakAre ApelA anumAnamAM anyadarzanakAro asiddhi vagere hetvAbhAsa doSanuM udbhAvana kare che.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 984 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre (3) te te darzanakAro je vizeSatAo darzAve che emAM prAyaH paraspara virodha che. jemake vedAntIonA mate AtmA nitya ja che, kemake A vizvarUpa prapaMcano e AdhAra bauddhone mate AtmA anitya ja che, kAraNa ke arthakAritA svabhAvabheda sAthe saMkaLAyelI che. arthAt ekanA eka svabhAvathI be kArya thaI zakatA nathI. tethI kAryabhede svabhAvabheda mAnavo jarUrI che ane svabhAvabheda thAya to vastubheda thaI ja jAya. mATe AtmA vagere badhuM ja kSaNika che. (4) phaLano abheda hovAthI devomAM bheda mAnavo jarUrI nathI. Azaya e che ke klezalaya e phaLa che. guNonA cokkasa prakAranA prakarSavALo je puruSa hoya tenI ArAdhanAthI A phaLa maLe ja che. e ArAdhya puruSane ekAnta nitya mAno ke ekAnta anitya mAno.. A phaLa to paramArthathI samAna rIte maLe ja che. te paNa eTalA mATe ke bhAvathI to guNaprakarSaaMgenuM bahumAna ja phaLaprada hoya che. ane e to muktavagere badhA pratye samAna rIte rahela ja che. Azaya e che ke sAdhakane Izvarapratye bahumAna je jAge che te, IzvaramAM nityatA ke anityatA.. sarvagata ke asarvagatatva... anAdizuddhatA ke sAdizuddhatA.. A badhuM jovAnA kAraNe nahIM, paNa guNaprakarSa jovAnA kAraNe. eTale nityAdi aMza bahumAna pratye akiMcitkara che. vaLI kleza kSaya vagere rUpa je phaLa maLe che te to A bahumAnanA kAraNe ja. eTale muktivagerene mAnanAra te te sAdhakone samAna rIte bahumAna hovAthI samAna phaLa maLe ja che. pachI nityatA vagereno bheda nimprayojana hovo spaSTa ja che. bhAratamAM uddabhava pAmelA badhA dharmonA pAyo eka samAna che. badhA ja Atmatattva mAne che. pachI bhale enA svarUpamAM matabheda hoya. A Atmatattvane bIjuM kaMIka anAdikALathI vaLageluM che jenA kAraNe enuM saMsArabhramaNa cAlu ne cAlu che. A je vaLageluM che ene
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-90 985 yogasAdhanA dvArA saMpUrNapaNe nirmULa karI zakAya che ane e nirmULa thAya eTale AtmAno mokSa thAya che. ATalI bAbatamAM badhA dharmo eka samAna che. AmAM AtmAne vaLagela je che ke jenA kAraNe saMsAra che tene ko'ke prakRti nAma ApyuM che, ko" ke avidyA... ko'ke vAsanA to ko'ke karma.. koIka darzanakAra ene mUrta mAne che, koIka amUrta.. koIka ene AtmaguNarUpa mAne che to koIka svataMtra pudgaladravyarUpa.. Ama, mAtra IzvaramAM ja nAmAdibheda che ema nahIM, karmamAM paNa nAmAdibheda che. tema chatAM, kAlAtItanuM kahevuM che ke A nAmAdibheda akiMcikara che. ene karma kaho ke avidyA kaho ke vAsanA kaho ke prakRti kaho.. kazo pharaka paDato nathI. mAtra, "AtmAne anAdikALathI kazuMka vaLageluM che, enA kAraNe saMsAra che. ne ene yogasAdhanAthI dUra karI zakAya che ATalI ja vAta mahattvanI che. ne e to badhA samAna rIte mAne ja che. vaLI, ene mUrta mAno ke amUrta mAno.. yogasAdhanAthI eno kSaya thavArUpa je phaLa maLe che, emAM kazo pharaka paDato nathI. pachI enuM vizeSa svarUpa kevuM che? enI jhaMjhaTamAM paDavAnI zI jarUra che? mUrta-vagere vAto nathI yogasAdhanAmAM pratibaMdhaka banatI ke nathI yogasAdhanAthI maLanArA klezakSayarUpa phaLamAM pratibaMdhaka banatI. tethI tenA bhedanuM vividha mAnyatAonuM je nirUpaNa karavuM e asthAna prayAsa che. vaLI anumAnano viSaya sAmAnya manAyelo che. eTale anumAnathI paNa koIka atIndriya karma siddha thaze, paNa emAM kevI kevI keTalI keTalI vizeSatAo hoya che e nahIM. pachI enI mahenata zuM karavI ? A aMgenI vizeSa vAta AgAmI lekhamAM joIzuM.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAMka kAlAtIta nAmanA vidvAno mata ApaNe vicArI rahyA chIe. Izvara ane karma.. A bannenI mahattvanI-sAdhanA mATe upayogI je vAta che ene to badhA ja dharmo samAna 91 rIte mAne che. pachI te te darzane mAnelA IzvaromAM ke karmamAM zuM zuM vizeSatAo che ? e jANavAno prayAsa e asthAnaprayAsa che. bIjane aMkurita thavA mATe phaladrUpabhUmi e sthAna che. ukharabhUmi e asthAna che. ukharabhUmimAM bIjane aMkurita karavAno prayAsa jema phogaTa che. ema prastutamAM vizeSone jANavAno prayAsa phogaTa che. vaLI dhumADAthI agnitarIke agninuM anumAna thaI zake che, paNa e lAla-pILI-bhUrI-nAnI-moTI kevI jvALAovALo che vagere vizeSo jANI zakAtA nathI. eTale jaNAya che ke anumAnano viSaya sAmAnya hoya che, vizeSa nahIM. prastutamAM deva pratyakSano viSaya na hovAthI anumAna karavAnuM che, tethI e anumAna dvArA devatarIke (ke guNaprakarSavAn tarIke) deva jaNAze. enA badhA vizeSo jaNAvAnA che ja nahIM, eTale devamAM rahelA (ema phlezamAM rahelA) badhA vizeSono nizcaya jyAre zakya ja nathI, ane e vizeSono nizcaya thAya to paNa kazo pharaka paDato nathI. to e nizcaya karavAno prayAsa asthAnaprayAsa Thare ja. Ama 'A (kleza) saMsAranuM kAraNa che' ATalA mAtra jJAnathI ene dUra karavA mATe guNavAn puruSavazeSanI ArAdhanA karavI, enAM vizeSono vicAra karavA besavuM e niSprayojana che... Avo kAlAtItano mata nizcita thayo. je sAdhako vizeSano vicAra karavA mATe asamartha che. teonA svAgrahane dUra karavA sAmAnya yoganI pravRtti mATe amane paNa A mata mAnya che. paNa te sivAyanA abhinivezazUnya vidvAnlR sAdhaka
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-16, lekhAMka-91 987 zAstrAnusAre vizeSano vicAra kare e paNa amane mAnya che. kAraNake e vicAra bhagavAnanI viziSTa upAsanArUpa hovAthI azraddhAnI malinatAne dhovA dvArA tattvajJAna garbhita vairAgya mATe saMjIvanI auSadha jevo hovAnA kAraNe viziSTa nirjarAno hetu che. mATe vizeSano vicAra sarvathA niSphaLa nathI. jema yoganI pUrvasevAmAM AdidhArmikane devamAM rahelI vizeSatAono bodha hoto nathI. e bodhanI bhUmikA hotI nathI, tyAM sudhI ja sarvadevanamaskAra vagere hoya che. ne emAM zrI arihaMtane namaskArAdi hoya to paNa e sAmAnya bhakti rUpa ja banI rahe che. zrI arihaMtamAM rahelI vizeSatAo jANyA pachI ja viziSTa bhakti ullasita thAya che. ema prastutamAM paNa zrI arihaMtamAM rahelI vizeSatAono bodha karavAmAM je samartha nathI ene ja, jo abhiniveza na hoya to devatarIke koIpaNa devasAmAnyanI bhaktisAmAnya yogasAdhanArUpa banI zake che ne sAmAnya phlezakSaya karI zake che. paNa je A vizeSatAone jANavA mATe samartha che. ne (anyadevomAM vizeSatAo jovA na maLavA para je dveSa pedA karAve evo)jene kadAgraha che nahIM evo sAdhaka jo dharmavAdathI parIkSA karI vAstavika devanI, anyadevomAM jovA na maLatI vizeSatAono nizcaya kare to vAstavika deva pratye apUrva bhakti ullasita thavAnA kAraNe viziSTa sevA karI zake che, je viziSTa klezakSayarUpa viziSTaphaLa ApanAra bane che. pachI evo jIva vizeSatAone zA mATe na jANe? zaMkA ? paNa, vizeSone jANavAno prayAsa nirarthaka che e vAta 20mI gAthAmAM kAlAtIta mate cAra hetuo darzAvIne jaNAvI ja che - ne! samAdhAna : e hetuo ucita nathI.. te A rIte badhA ja vizeSonuM saMpUrNajJAna chadmasthanA pratyakSathI zakya nathI... Avo je
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 988 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prathamahetu che emAM-badhA vizeSonuM jJAna zakya nathI. e barAbara. paNa vAstavika devatvano nizcaya karAvI Ape evA keTalAka vizeSono nizcaya to cokkasa zakya che. prabhunA kALanA mAnavo prabhunA aSTamahApratihArya vagere joIne e nizcaya karI ja zake che. zaMkA : pratihArya to koI mAyAvI paNa mAyArUpe dekhADI zake che. vaLI jeo prabhunA kALamAM nathI evA ApaNA badhA mATe zuM? samAdhAna : mAyAnI saMbhAvanA atyalpa che. chatAM chevaTe anumAna to che ja. zaMkA : anumAnamAM to asiddhi vagere hetvAbhAsa cAramAMnA bIjA hetumAM kahyA ja che ne! samAdhAna : to zuM tame dhUmathI agninuM anumAna paNa mAnatA nathI ? zaMkA emAM to nirdoSa hetu maLe che, mATe mAnIe chIe. samAdhAna : to, AmAM paNa nirdoSa hetu maLe ja che. ne yathArthavAditA' A evo hetu che je cha%Do jANI zake che. ne e asiddhi vagere koI doSathI duSTa nathI. zaMkA paNa koI darzanakAra Izvarane anumAnathI anAdizuddha siddha kare che, koIka sAdizuddha.. Ama paraspara virodha che. samAdhAnaH ema to tame 'parvata para Aga che' evuM anumAna karazo tyAre paNa koI viruddhavAta karaze ke "parvata para Aga nathI to zuM tame tamAruM anumAna paDatuM mUkazo? zaMkAH nA, emanA anumAnamAM doSa batAvIne amAruM anumAna siddha karIzuM.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-16, lekhAMka-91 989 samAdhAna : A vAta to amAre paNa zakya ja che, ne e anya granthomAM karI ja dekhADI che. zaMkA : paNa anumAnano viSaya to sAmAnya ja che, vizeSa che ja nahIM.. pachI eno prayAsa zuM ? samAdhAna H agni, agni tarIke sAmAnya che, enA tArNatvapArNatva vagere vizeSo anumAnathI jANI zakAtA nathI, e barAbara. chatAM anagnithI vizeSarUpe (=bhinnarUpe) to e jaNAya ja che ne. ema anumAnathI, devano adevathI vizeSarUpe nizcaya thaI ja zake che ne! ne e mATe ja abhipreta anumAna che. 'bAkInA badhA deva che, zrIarihaMta ja deva che...' A nizcaya thavAthI ja viziSTa bhakti ullase che. zaMkA : paNa ame 20mI gAthAmAM jaNAvyuM che ema vizeSa jANo ke na jANo, phaLamAM koI bheda paDato nathI. samAdhAna : hA, tame phaLAbhedAd hetu Apyo che kharo. paNa e asiddha che, kAraNake jyAM sudhI zrI arihaMtamAM yathArthavAditva vagere vizeSa guNonI pratIti nathI karI tyAM sudhI anabhinivezapaNe thatI emanI ke buddhAdinI bhakti 'sAmAnya' kakSAnI ja rahevAthI samAna rIte sAmAnya phaLa ApanArI bhale hoya. paNa e vizeSaguNonI pratIti thavAthI ullasatI bhakti atyaMta viziSTa hovAthI atyaMta viziSTa phaLa ApanArI bane ja che. jyAM sudhI zrI arihaMta paramAtmAmAM rahelI vItarAgatA, sarvajJatA, yathArthavAditA. vagere vizeSatAono nirNaya che nahIM, tyAM sudhI 'A ja sAcA bhagavAn... bAkInA badhA khoTA..' Avo kadAgraha jAge nahIM.. ne jAgyo hoya to dUra thaI jAya e mATe kAlAtItano mata yuktisaMgata che, amane paNa e mAnya che ema zrIharibhadrasUri mahArAje yogabindugranthamAM jaNAvyuM che. teozrIe jaNAvyuM che ke zAstrAnusArI tarkathI arthano=vastusvarUpano
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 990 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nizcaya thaI jAya, pachI nAmamAtrano jhagaDo rAkhavo e yogamArgano virodhI che. paNa dharmavAdathI jo vizeSano vicAra karavAmAM Ave to e kAMI yogamArgano virodhI nathI. Azaya e che ke Izvara, karma vagere atIndriya tattvo che. eTale enA svarUpa vagerene jANavA mATe zAstro para ja madAra rAkhavo paDe che. te te darzananA granthamAM svasva Ijha IzvaranA svarUpanuM varNana maLe ja che. mAdhyayyapUrvaka enI parIkSA karavAnI kSamatA na hovAthI e karI nathI, ne chatAM "amuka bhagavAn ja vAstavika deva.. bAkInA adeva" evo Agraha rAkhavo e kadAgraharUpa ja hoya e spaSTa che. eTale aparIkSAnI e avasthAmAM to "badhA samAna rIte deva che, ne badhAnI bhakti samAna phaLa ApanAra che' vagere mAnavAthI e kadAgraha Ubho rahI zake ja nahIM e spaSTa che. paNa zAstrAnusArI tarkathI=zAstramAM kahela parIkSAnI paddhatithI madhyasthapaNe parIkSA karI ane paramArthathI kayA deva ane kayA deva nahIM e nizcaya thaI gayo, pachI zrIarihaMta ke buddha ke mukta.. Avo nAmamAtrano prazna raheto nathI. (e jo rahe to to abhiniveza ja che). paNa vastusvarUpano prazna Ubho thaI gayo che. nAmamAtrano jhaghaDo jarUra yogano pratibaMdhaka che, paNa dharmavAdathI A parIkSA karavI e kAMI pratibaMdhaka nathI. e to adhika bhakti ullasita karavA dvArA yogasAdhanAno prabaLa uttejaka che. Ama kAlAtItano mata kaI bhUmikA sudhI ucita che, kaI bhUmikAmAM ucita nathI.. eno vAstavika nirNaya thAya che. A aidaMparya che. e zodhavuM e ja sAcI paMDitAI che. vaLI A aidaMparya zodhavAmAM to e paNa nizcita thAya che ke Izvara ane prakRti.. banne pariNAmI che. te eTalA mATe ke tame evuM mAnyuM che ke jIvo aMge kALabhede Izvara tevo tevo anugraha kare che ne pradhAnatattva tevI tevI
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-166, lekhAMka-91 991 pravRttivALuM bane che. have, AvuM ja jo mAnavAnuM che. to nitya ekarUpatA=phrUTasthanityatA na rahevAthI e banne pariNAmI hovA siddha thaI ja gayA. eTale AtmAono anugrAhyatvasvabhAva ane prakRtino nivRttaadhikAratva svabhAva nizciMta thaye Izvarano paNa samAna nyAye anugrAhakatvasvabhAva siddha thaze ja. ane e thaze to adhikRta tIrthaMkaratva vagere rUpa vizeSa paNa siddha thaze ja.' alabat janmAMdha vyaktine 'A vastu kALI che' 'A vastu dhoLI che' vagere rIte rUpano bodha thavo zakya nathI, ema atIndriya vastuo chadmastha jIvo mATe aviSaya che. tema chatAM aMdha vyakti paNa hAthathI sparza karIne 'A vastu lIsI che' 'A vastu kharabacaDI che' vagere bodha karI ja zake che. ema chadmastha jIvo paNa zAstravacano parathI atIndriya evA AtmAvagereno kaMIka bodha to karI ja zake che. mATe ja zAstrane hastasparzasamAna kahyuM che. alabat AMkhanI sAme rahelA agninA pratyakSabodhanI apekSAe 'agni' zabda sAMbhaLIne thato bodha bahu chIcharo hoya che e anubhavasiddha che. ema zAstraparathI thato Atmabodha paNa bahu ja alpa mAtrAmAM hoya che. paNa Atmabodha mATe bIjo koI upAya che nahIM, ane alpa hovA chatAM jarUrI bodha zAstraparathI paNa meLavI zakAya che, jemake candragrahaNa vagereno bodha. Azaya e che ke candragrahaNa vagere aMgenI badhI ja vizeSa vAto to sarvajJa vinA koNa jANI zake? tema chatAM ApaNane upayogI bane evI 'candragrahaNa kyAre thaze ? kyAM thaze ? keTalA kALa mATe thaze ? keTalA pramANamAM thaze ?' vagere vizeSa vAto zAstra parathI jANI zakAya che ja. e ja rIte devatattva vagere atIndriya vastuonI badhI ja vizeSa vAto zAstraparathI jANavI azakya hovA chatAM 'zrI vardhamAna e sAcA deva che' vagere vizeSatAo jANavI azakya nathI.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 992 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ne sAdhakane sAdhanAmATe ATalI jANakArI paNa paryApta banI ja zake che. pachI mAtra alpabodhanA nAmapara zAstrane avagaNavAmAM zuM DahApaNa ? jo ke zabdonI ghaNI maryAdA hoya che. saMdarbha badalAya to enA e ja vAkyano artha badalAI jAya che. bolavAnI Dhaba badalAya (kAkupATha) to paNa artha badalAI jato hoya che. nAnArthaka zabdo to aneka arthane jaNAvatA hoya ja che. AvA badhA kAraNoe zabdaparathI thato sIdho zabdabodha aspaSTa hoya che. tethI enA parathI abhrAnta nizcaya karavA mATe mAdhyastha rAkhIne tarkapUrNa vicAraNA karavI jarUrI banatI hoya che. tarkapUrNa eTalA mATe ke pramANathI yathArtha nizcaya karavAmAM tarka sahAyaka che. te paNa eTalA mATe ke enAthI ja vAstavika aidaMparyArtha sudhI pahoMcI zakAya che. A aidaMparyArtharUpe maLato bodha prAyaH spaSTa nirNayarUpa hoya che, kAraNake tarka badhI aspaSTatAone dUra karanAro che. alabat A vicAraNA mATe mAdhyasthya e pAyAnI zarata che. e jo na hoya to, eTale ke buddhimAM kaMIpaNa kadAgraha rUpe besI gayuM hoya to abhrAnta arthanizcaya sudhInI maMjhila para pahoMcavA mATe tarka svataMtra raheto nathI. kadAgrahI buddhi ene potAnA tarapha tANyA ja kare che. eTale ke have buddhi tarkane nathI anusaratI, paNa tarka buddhine anusare che. AvI paristhitimAM sIdhA-sutarkathI potAnI vAta siddha na thAya tyAre buddhi kutarko UbhA kare che. A mATe kaMIka dhamapachADA kare che. jo ke kutarka e kutarka ja che. e kyAreya sutarka banI zakato nathI ke vAstavikatAno nizcaya karAvI zakato nathI. mAtra, kutarkamAM rahelA doSane pakaDavAnI kSamatA joIe. dareka kutarkamAM Avo koI ne koI doSa rahyo ja hoya che. (doSa rahyo che, mATe to kutarka che.) A doSa pakaDAI jAya eTale pachI e kutarka tUTI paDe che. potAno kutarka tUTI
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-91 993 paDe tyAre paNa buddhi pelA kadAgrahanI pakaDamAMthI prAyaH chUTI zakatI nathI, ane tethI zAstrapATha sAthe ceDAM karavA vagere kaMIka garabaDa karAve che. vaLI keTalAka mahAnubhAvo kutarkanA AvA dhamapachADA joIne.. tathA sutarka ane kutarka vacceno bheda na pakaDI zakavAthI.. tarkamAtrane ADe hAtha laI letA hoya che. tarkamAM paDavAnuM ja nahIM.. nAhaka jhagaDA thAya. rAga-dveSa thAya... are bhAI! "rAga-dveSa thAya, mATe tarkamAM paDavuM nahIM A paNa eka tarka ja che ne ! tarka vinA kAMI cAle ema che ? konA para zraddhA karavI ane konA para na karavI?" e nirNaya paNa tarkanA sahAre karavAmAM na Ave to moTI bhramaNA banI rahevAnI saMbhAvanA rahe che. eTale ke zraddhAnA mULamAM paNa tarka ja che. "tuM bahu DAhyo che...' A vAkya DahApaNane jaNAve ke gAMDapaNane? A nirNaya tarkanI sahAya vinA zI rIte zakya che? TUMkamAM, tattvanosAcA-khoTAno vAstavika nirNaya karavAnA icchuke tarkanI sUga rAkhavI na joIe. vyAsaRSie paNa kahyuM che ke manu vagere RSionA vacano tathA dharmopadeza.. A banne para zAstrane virodhI na hoya evA tarka dvArA vicAra vimarza karavo joIe. to ja dharmano yathArtha rahasyArtha maLI zake che. eTale ke A rIte vicAravimarza karanAra ja dharmane vAstavika rIte jANI zake che. dRSTa eTale pratyakSathI nizcita thatI vAto.. iSTa eTale anumAnAdithI nizcita thatI vAto.. A bene je virodhI hoya e zAstra pramANabhUta ja nathI. mATe e bene avirodhI zAstrane anusaravAnI ahIM vAta che. vaLI vaidaka zAstramAM, amuka paristhitimAM jeno niSedha thayo hoya eno ja anya paristhitimAM upayoga karavAnuM paNa jaNAvAtuM hoya che. ema zAstravacanono paNa yathArtha vibhAga
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 994 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre karIne pachI virodha-avirodha vicAravAnA rahe che. tethI utsarganA sthAne je viruddha hoya e apavAda sthaLe aviruddha paNa banI jAya. ema apavAdasthaLe je viruddha hoya te utsarga sthaLe aviruddha paNa hoya zake. A ja rIte nizcaya-vyavahAranayanI dRSTie paNa jANavuM. eTale zAstravacano para vicAra karatI veLA utsarga-apavAda, nizcaya-vyavahAra.. A badhAno khyAla rAkhavAno hoya che. TUMkamAM zAstrane avirodhI tarka dvArA syAdvAda saMgata thAya e rIte zAstravacano 52 UMDo vicAra karIne kyAre kevuM AcaraNa karavuM- kevuM na karavuM ? eno nizcaya karavo joIe. A rItanA nizcayapUrvaka ene anusaratuM AcaraNa karavuM e ja Izvarano anugraha che. ema ame (jaino) kahIe chIe. zaMkA : A AcaraNa to ApaNo puruSArtha che, bhagavAne zuM ApyuM ? samAdhAna H prabhue je ApavA jevuM che e jJAna-darzanacAritrarUpI mokSamArga to yogya jIvone ApI ja dIdho che, eTale prabhue have kazuM ApavAnuM rahetuM nathI. zaMkA H prabhujI ! mAguM tamArI pAsa, mArI pUrI karajo Aza... mAMgI mAMgIne mAMgu chuM dAdA ! eTaluM... mane Avato janama evo Apaje.. AvI prArthanA karIe to prabhu ApaNane A badhuM AvatA janamamAM Ape e prabhuno anugraha ! samAdhAna : zAstramAM kahyuM che ke maLelI bodhine - dharmasAdhanAnI sAmagrIne he jIva ! tuM saphaLa nathI karato ane paralokamAM pharIthI e maLe ethI prArthanA kare che, to tuM e pharIthI paralokamAM kayA mUlyathI meLavI zakIza ! arthAt tane nahIM maLe. Azaya e che ke jeNe zakya tapa-tyAga-sAdhanA kazuM karavuM nathI, ne prabhu ! tuM anugraha
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-92 995 kara ! tuM anugraha kara ! enI yAcanA ja karyA karavI che ene prabhunI kRpA maLatI nathI. paNa prabhu pratyenI zraddhApUrvaka je zakya sAdhanA kare che ene uttarottara sAdhanAnI sAmagrI-ullAsadvArA uttarottara sAdhanA karavI.. vagerarUpe prabhuno anugraha maLyA ja kare che. eTale "huM sAdhanA karato rahuM e ja prabhuno anugraha che..." ema mAnIne sAdhake prabhunA guNonA anurAgapUrvaka paramAnaMdathI jinokta ArAdhanA karatA rahevuM joIe. A ja IzAnugraha che. A pramANe IzAnugrahavicAradvAtrizikAnI vicAraNA pUrNa thaI. lekhAMka yogapUrvasevAnA adhikAranI prApti mukti aSanA krame thAya che e vAta teramI muktiadveSa prAdhAnya dvAjhizikAmAM karelI. yoganA adhikArI jIvomAM sahu prathama apunarbandhaka che. enuM vistRta varNana caudamI apunarbandhaka dvAaizikAmAM karyuM. tathA enA adhikArI jIvomAM bIjo adhikArI che samyagdaSTi jIva. eTale enuM nirUpaNa paMdaramI samyagdaSTi dvAtrizikAmAM karyuM. alabat apunarbandhakapaNuM kALakrame caramAvartapraveze prApta thaI jAya che. paNa samyagdaSTipaNe kAMI e rIte kALakrame prApta thaI jatuM nathI. to e zI rIte prApta thAya? A prazna Ubho thAya che. keTalAka mAne che ke e IzAnugrahathI prApta thAya che. eTale soLamI batrIzImAM IzAnugrahano vicAra karyo. bIjA keTalAka kahe che ke e daivathI (=bhAgyathI) prApta thAya che ane vaLI anya keTalAka kahe che ke e puruSakArathI (jIvanA puruSArthathI) prApta thAya che. eTale have sattaramI batrIzImAM devapuruSakArano vicAra karavAmAM Ave che. -
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre samyagdarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArga... A mokSamArga e jayoga che. enA ghaTakarUpa samyagdarzana vagerenI yoga-kSemAtmakasiddhimAM jinAjJApAlanarUpa ArthavyApArAtmaka IzAnugraha alabat mAnya ja che, paNa je rIte pAtaMjala vidvAno ekAnta mahezAnugrahathI ja e mAne che e ja mAnya na hovAthI enuM soLamI batrazImAM nirAkaraNa karyuM che. ema yoganI siddhimAM deva ane puruSakAra banne mAnya che ja. paNa ekAnta devathI ja ke ekAnta puruSakArathI ja je ahIM siddhi manAya che te mAnya nathI. to e kaI rIte mAnya bane che? eno vicAra karavAmAM Avaze. tAttvika rIte deva ane puruSakAra A banne tulya che. arthAta vivakSita eka kArya karavAmAM jevIdaivanI pradhAnatA che evI ja puruSArthanI pradhAnatA che. kAraNa ke banne eka bIjAno sahakAra pAmIne ja vivakSita kArya karI Ape che. AmAM daiva e karmasvarUpa che ane puruSArtha e AtmavIryasvarupa che. daiva svarUpayogyatAnuM ghaTaka che. jyAre puruSArtha sahakArIyogyatAno ghaTaka che. Azaya e che ke trasanAmakarma, paMcendriya jAtinAmakarma, manuSyagatinAmakarma.. A badhI jIvavipAkI karmaprakRtio che. e prakRtiono udaya jIvane evuM svarUpa bakSe che ke jethI emAM samyagdarzana-jJAna- cAritrarUpI yoganI siddhi thaI zake. mATe deva svarUpayogyatAnuM ghaTaka che. have AvI svarUpayogyatA to abajo mAnavIone maLI che. paNa yogya puruSArtharUpI sahakArI jemane maLe che teone ja yogamArganI siddhi thAya che. tethI puruSArtha e sahakArIyogyatAno ghaTaka che. have, acaramAvartavartI jIva sarvaviratine ucita badhI ja kriyAono puruSArtha kare che chatAM ene yogamArga siddha thato nathI. e jaNAve che ke deva anukULa nathI. dezanA ardhapugala parAvartamAM AvI gayelA jIvone daiva anukULa hovA chatAM jyAM sudhI jIva puruSArtha karato
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-16, lekhAMka-92 nathI tyAM sudhI yogamArga siddha thato nathI. e jaNAve che ke puruSArtha anukULa nathI. eTale nizcita thAya che ke banne anukULa thAya to ja yogamArganI siddhi thAya che. mATe banne tulya baLavALA che. bAbatamAM nizcayanaya ane vyavahAranayathI vicAra karavAno che. A 622 AmAM prathama nizcayanayanI vicAraNA granthakAre karI che, kAraNa ke vyavahAranayanI vicAraNAnI ApekSAe enI vicAraNA alpa hovAthI sUcikaTAha nyAya lAge che ! jema sUci eTale soya. kaTAha eTale kaDhAI.. A banne karavAnA hoya tyAre luhAra pahelAM soya banAvI Ape che, kAraNa ke alpa prayAsanuM kAma che ne pachI zAMtithI kaDhAI banAve che. ema alpa vicAraNAvALA nizcayanI vAta pahelAM karI pachI vyavahAranayanI vAta karavI e sUcikaTAha nyAya che.) daivanI svakarma saMjJA che. puruSArthanI svaudyama saMjJA che. nizcayanaya ema kahe che ke A banne anyonya nirapekSa che. Azaya e che ke nizcayanaya sAMzatA mAnato nathI. paNa niraMzatA mAne che. eTale ja bhASAne kyAM to satya ja mAne che ne kyAM to asatya ja mAne che, paNa eka aMzamAM satya, anya aMzamAM asatya ema satyAsatya.. vagere mAnato nathI. ema prastutamAM je karmathI thayuM che e karmathI ja thayuM che, tyAM puruSArthanI koI apekSA nathI. ema je kArya puruSArthathI thayuM che e puruSArthathI ja thayuM che, tyAM karmanI koI apekSA nathI. koI kArya evuM hotuM nathI ke ja aMze karmathI thayuM hoya ne aMze puruSArthathI thayuM hoya. kAraNake aMza jevI cIja ja nathI. AvuM nizcaya naya mAne che. prazna H nizcayanayanI AvI mAnyatAmAM zuM yukti che ? uttara H nyAya saMgrahamAM 28mo nyAya Avo darzAvyo che ke sApekSamasamarthak Ano artha e che ke je sApekSa hoya te asamartha hoya che. Azaya e che ke je cAlavA mATe samartha che ene lAkaDInI zuM
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 998 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre apekSA? ene jo lAkaDInI apekSA che to e sUcave che ke e vyakti svayaM cAlavA mATe asamartha che. ema prastutamAM, vivakSita kAryane karavA mATe jo karma samartha che, to ene puruSArthanI zuM apekSA ? e svayaM kArya karI ja deze. ane jo puruSArthanI apekSA che to eno artha e ja thAya ke e svayaM asamartha che, arthAt akAraNa che. e ja rIte anya je kArya puruSArthajanya hoya che te kArya karavA mATe puruSArtha jo samartha che to ene karmanI zI jarUra? ane karmanI jo ene apekSA che to eno artha e thAya ke e svayaM e kArya karavA mATe samartha nathI. tethI kAraNa nathI. AvI Apatti na Ave e mATe mAnavuM joIe ke jyAre karma ke puruSArtha je vivakSita kAryane kare che te svayaM anyanI apekSA rAkhyA vinA ja kare che, pachI bhale ne e vakhate e anya hAjara paNa hoya. eTale ke daivajanya kArya pratye daiva ja kAraNa tarIke mAnya che ne puruSArthajanya kArya pratye puruSArtha ja kAraNa tarIke mAnya che. A paNa eTalA mATe ke sarvatra kurghadrupa ja kAraNa hoya che. Azaya e che ke te te vastunA aneka svarUpa hoya che. emAMthI je svarUpa kAryane kare che te kurvakUpa kahevAya che. bIjamAMthI aMkurotpAda thAya che. eTale ke bIja aMkurAne kare che. koThAramAM rahelA bIjamAMthI aMkurodbhava thato nathI. e jaNAve che ke emAM kurghadrupa nathI. dharatImAM dharabAyela bIjamAM paNa prathama dvitIyAdi kSaNe e svarUpa hotuM nathI, kAraNa ke e jo hoya to bIjI-trIjI kSaNe aMkurotpAda thaI ja javo joIe. paNa aMkurotpAdapUrvanI kSaNa ke je bIjacaramakSaNa che tyAre ja emAM kurvakUpa hoya che. bIja prathamakSaNa, bIja dvitIyakSaNa vagere badhI bIjakSaNo karatAM A bIjacaramakSaNa vilakSaNa hoya che, kAraNake emAM ja kurvakUpa hoya che. prathamAdikSaNa aMkurotpAda mATe samartha ja nathI, kAraNa ke dharatI, pANI, khAtara vagere hovA chatAM aMkurotpAda thato nathI. caramakSaNa-kurghadrupa.. e pote ja samartha che, mATe dharatI vagere
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-92 999 kazAnI apekSA rAkhyA vinA pachInI kSaNe aMkurotpAda karI ja de che. A ja rIte anya kAryo aMge paNa jANavuM. eTale sarvatra kurghadrupa ja kAraNa hoya che. Ama, A kurvakUpa ja jyAre kArya karI de che to tyAre bIjAne kAraNa mAnavAnuM gaurava zA mATe karavuM? mATe kurvakUpa sivAyanuM anya koI kAraNa nathI. eTale je kAryanuM kurvapa karmamAM che tyAM puruSArtha hAjara hoya to paNa e kAraNa nathI. ane je kAryanuM kurvidrupa puruSArthamAM che tyAM karma hAjara hoya to paNa e kAraNa nathI ja. vaLI je arthakriyAkArI hoya=vivakSita prayojanane sArI ApanAra hoya e ja sat (vidyamAna artha tarIke) manAya che. je arthakriyAkArI na hoya ene paNa jo sat mAnavAnuM hoya to to khapuSpane paNa sat mAnavuM paDe. eTale je arthakriyAkArI nathI e to asat ja hoya che. karmajanyakArya pratye puruSArtha arthakriyAkArI na hovAthI asatuM hoya che. ema puruSArthajanya kArya pratye karma arthakArI na hovAthI asat hoya che. - Ama paraspara apekSA vinAnA nirapekSa evA deva-puruSakAramAM viziSTa rIte vizeSapaNe te te vyaktimAM (kadevamAM ke puruSakAramAM) vivakSita kAryanI kAraNatA hoya che. e sivAyanI anya cIja ( puruSakAra ke daiva) avarjanIya saMnidhivALI hovAthI (=jenuM saMvidhAna varjI=TALI zakAya evuM nathI. tevI hovAthI) kAraNa na manAtA anyathAsiddha manAya che. jema vaNakara paTa (=kapaDuM) vaNI rahyo hoya tyAre tyAM yogAnuyoga gadheDo AvI gayo hoya to paNa eTalAmAtrathI ene paTa pratye kAraNa manAto nathI, paNa anyathAsiddha manAya che. Ama anyathA siddha hovAthI paNa anyane kAraNe mAnavuM muzkela che. AvuM kahevAmAM nizcayanayano Azaya e che ke kuvaitUpa dharAvanAra karmane puruSArthanI apekSA hotI nathI. eTale kyAreka puruSArtha jaNAto
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1000 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre hoya tyAre paNa e kAMI kArya karavA mATe upasthita thayelo hoto nathI, mAtra yogAnuyoga upasthita thaI gayelo hoya che. eTale ja bhAgyodaya na thAya tyAM sudhI, puruSArtha karavA chatAM kArya thatuM nathI, mATe puruSArtha anyathAsiddha hovAthI akAraNa che. ema jyAre kurvakUpa svarUpa vizeSatA puruSArthamAM hoya che tyAre karma anyathAsiddha hovAthI akAraNa che. ghaNIvAra AvuM paNa jovA maLatuM ja hoya che ke bhAgyodaya hovA chatAM puruSArtha na kare tyAM sudhI kArya thatuM nathI. Ama nizcayanayanI vAta karI. have vyavahAranaya potAnI bAju raju kare che. kAraNatAno nizcaya anvaye vyatireka dvArA thato hoya che. e nI hAjarImAM va nI avazya hAjarI e anvaya kahevAya che. A nI gerahAjarImAM va nI avazya gerahAjarI hovI e vyatireka kahevAya che. jemake daMDa hoya to ghaTakArya thAya che A anvaya che. daMDa na hoya to ghaTakArya thatuM nathI. A vyatireka che. Ama ghaTakArya daMDanA anvaye vyatireka ne anusare che, mATe daMDa e kAraNa che ne ghaTa e kArya che. have dareka kArya pratye daiva ane puruSakAra.. A bannenA anvaya vyatireka maLatA ja hoya che. pachI ekane kAraNe mAnavuM ane anyane kAraNa na mAnavuM A zI rIte ucita kahevAya? eTale dareka kAryo pratye daiva ane puruSakAra e bannene kAraNa mAnavA joIe. AmAMnA keTalAMka kAryo evA hoya che ke jenA pratye daiva mukhya kAraNa hoya che ne puruSakAra gauNa kAraNa bane che. to vaLI bIjAM keTalAMka kAryo evA hoya che ke jenA pratye puruSakAra mukhya kAraNa hoya che ne daiva gauNa kAraNa hoya che. paNa gauNatAmukhyatAno vibhAga karyA vagara kahevuM hoya to sAmAnya rIte nathI koI kArya deva vinA thatuM ke nathI koI kArya puruSakAra vinA thatuM. mATe sAmAnyarUpe A banne dareka kArya pratye kAraNa hoya che. vaLI, daiva ke puruSakAra.. jemAM kuvaitUpatva hoya ene kAraNa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-92 1001 mAnavAnuM.. A vAta eTalA mATe ayogya che ke A rIte mAnavAmAM Ave to kAryArthInI kAraNamAM pravRtti ja asaMgata thaI jaze. Azaya e che ke ghaTakAryano arthI daMDa cakra vagerene ajamAve che, paNa dhULa vagerene nahIM. zA mATe ? to ke daMDa vageremAM "A mArA ISTanuM (ghaTa vagerenuM) sAdhana(kAraNa) che." AvI ISTasAdhanatA buddhi thAya che, paNa dhULa vageremAM e thatI nathI. arthAt daMDa UThAvavo, cAkaDAmAM bheravavo, enAthI cAkaDo ghumAvavo.. vagere daMDaviSayaka pravRttimAM daMDa aMgenI iSTasAdhanatA buddhi kAraNa che. have, je daMDa pUrve kyAreya joyelo nathI evA araNyastha daMDane paNa jarUra paDe to kuMbhAra ajamAve ja che. Ano artha e ke kuMbhAre daMDamAM ghaTanI kAraNatAno nizcayarUpa bodha karelo ja che. have, daMDamAM A kAraNatA kayA svarUpe hoya to A nizcaya thaI zake? e vicArIe. daMDa e daMDa che, kASTha chedravya che. (ane nizcayanaya mujaba) kurvakUpavAna che. AmAMthI kASTha ke dravyarUpe ene kAraNe mAnI zakAya nahIM, kAraNa ke to to pachI kASThanirmita khurazI vagerene paNa kAraNa mAnavA paDe, kAraNa ke e paNa kASTha ke dravya to che ja. eTale have ATaluM ja vicAravAnuM rahyuM ke daMDane daMDarUpe (daMDatvena) kAraNa mAnavuM ke kurvakUparUpe ( kurvadruNvattvana) ? jo daMDarUpe mAnavAmAM Ave to, araNyasthadaMDa paNa daMDa tarIke to pratyakSa hovAthI emAM iSTasAdhanatAno bodha thaI javo saraLa che. paNa jo ene kuvaitUpavattvana kAraNa mAnavAno hoya to A bodha thaI zakaze nahIM, kAraNa ke kurghadrupa atIndriya che. eTale e pratyakSa na hovAthI enuM anumAna karavAnuM hoya che. ne e anumAna to kArya thaI gayA pachI ja "A daMDathI A ghaTa utpanna thayo, to A daMDamAM A ghaTanuM kurvakUpa hovuM joIe e rIte thaI zake che. eTale ghaTotpatti pUrve to daMDamAM ghaTakAraNatAno (=ISTasAdhanatAno) nizcaya azakya rahevAthI pravRtti azakya ja banI jaze.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1002 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nizcayanayavAdI pUrve anyaghaTanI sAdhanatAno nizcaya anya daMDamAM thayelo.. ne prastuta ghaTa-daMDamAM e anya ghaTa-daMDanuM sAdazya che, eTale e sAdRzya jovAthI prastuta daMDamAM paNa prastuta ghaTanI enI utpatti pUrve ja sAdhanatAno nizcaya thaI zake che. AvuM ame mAnIe chIe. eTale ja kAryaliMgaka anumAnano (dhUmAdi svarUpa kAryAtmaka liMgathI (hetuthI) thatAM vati vagere svarUpa kAraNanA anumAnano) uccheda thato nathI, nahIMtarato parvatIya dhUma-vahnino kAryakAraNabhAva nizcita na hovAthI parvatIya dhUma parvatIyavatinuM kAryaliMgaka anumAna karAvI zake nahIM. paNa parvatIya dhUmamAM mahAnasIya (=rasoDA saMbaMdhI) dhUmanuM sAdagya jaNAya che. tethI enA kAraNa tarIke parvata para mahAnasIya vadvijAtIya padArthanuM anumAna thaI zake che, kAraNa ke, avahni jAtIya padArthathI ( jaLAdithI) dhUmajAtIya padArthanI utpatti saMbhavita nathI. vyavahAranayavAdI tamArI vAta barAbara nathI. Azaya e che ke daMDanuM sAdRzya daMDavena daMDamAtramAM che, kASThatvena khATalA vageremAM paNa che, dravyatvena jaLAdimAM paNa che ne kurvakUpavattvana to mAtra kurvakUpavALA padArthomAM ja che. kAivena khATalA vageremAM ke dravyatvena jaLAdimAM daMDanA sAdRzyane jANavA chatAM kAMI ghaTasAdhanatAnuM jJAna thatuM nathI, kAraNa ke kASThatva ke dravyatvane ghaTakAraNatA sAthe kazuM lAgatuM vaLagatuM nathI. ema daMDatvane paNa jo kazuM lAgatuM vaLagatuM na hoya (eTale ke daMDatva paNa jo kAThavAdinI jema kAraNatAvacchedaka na hoya) to araNyastha daMDamAM sAdagdhagraha thavA chatAM ghaTa sAdhanatAnI buddhi thaze ja nahIM. kurvakUpavattvana jo kAraNatA mAnavAnI che, to e rUpe thato sAdezyabodha ja ghaTasAdhanatA buddhi karAvI zake. have jo kurvakUpattvano sAmA padArthamAM nizcaya ghaTotpattipUrve paNa saMbhavita hoya to to enAthI ja pravRtti utpanna thaI javAthI sAdRzyabodhanI jarUra ja na rahe. vaLI padArthano nizcaya karvakUpavALA tarIke jo thaI zakato hoya to daMDa-cakra vagere rUpe
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-92 1003 ISTa kAraNa mAnavAnI jarUra ja na rahevAthI e daSTakAraNo viphaLa banI javAnI Apatti spaSTa che. vyavahAranayavAdInA kathanano sAra A che ke ghaTotpatti thavAthI kAraNa tarIke nizcita thayela paricitadaMDanuM daMDatva-kASThatvAdirUpe araNyastha daMDamAM thatuM sAdazyanuM jJAna ghaTasAdhanatAnI buddhi karAvI zakatuM nathI. kurvakUpavattva pratyakSa na hovAthI tadrupe araNyasthadaMDamAM sAdazyajJAna thavuM zakya nathI. ane kAryotpatti pUrve paNa jo sAmA padArthamAM durvadrupa koIpaNa rIte jANI zakAtuM hoya to to e rUpe ja daMDa-cakrAdi badhAnI kAraNatA mAnI zakAtI hovAthI daMDatva-cakatvAdi prasiddha rUpe kAraNatA mAnavI vyartha ja banI jAya. vaLI prastutamAM daivamAM ane puruSakAramAM bannemAM kurvakUpa mAnIe to koI anya bAdhaka paNa che nahIM. eTale dareka kAryo pratye e bannene kAraNa mAnI ja zakAya che. paNa e vakhate daiva ane puruSakAra banene kurvakUpavattvanuM kAraNa mAnavAnA hovAthI daivarUpe ane puruSakAra rUpe to e bene niSphaLa mAnavAnI Apatti Avaze ja. zaMkA ghaNI vakhata ziSTapuruSo paNa "A bhAgyathI maLyuM' (arthAta A kArya devakRta che') evo ullekha karatAM hoya che. ane tethI ja e vakhate "A kAMI puruSArthathI nathI maLyuM.." (arthAt "A kArya puruSakArakRta nathI') evo paNa ullekha karatAM hoya che. ema anya kArya vakhate "A puruSArthathI meLavyuM. (arthAt "A kArya puruSArthakRta che') evo paNa ullekha thAya che. ane e ja vakhate "A kAMI bhAgyathI nathI maLyuM" (arthAt "A kAryadevakRta nathI') evo paNa ullekha thato hoya che. ziSTapuruSono Avo vyavahAra nizcayanayanI mAnyatAne ja puSTa kare che, kAraNa ke je devakRta che e daivakRta ja che, puruSakArakRta nathI.. ne je puruSakArakRta che e puruSakArakRta ja che, daivakRta nathI.. evuM e spaSTapaNe jaNAve ja che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1004 - batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vyavahAranayavAdIe kareluM samAdhAnaH A vAta barAbara nathI.. "A daivata ja che, puruSakArakRta nathI Avo ja vyavahAra thAya che e puruSakAranA sarvathA abhAvane jaNAvato hoto nathI, paNa mukhya puruSakAranA abhAvane ja jaNAvato hoya che. arthAt tyAM gauNarUpe to puruSakAra hAjara hoya ja che. e ja rIte jyAM "A puruSakArakRta ja che, daivakRta nathI" Avo je vyavahAra thAya che e daivanA sarvathA abhAvane jaNAvato hoto nathI, paNa mukhyadevanA abhAvane ja jaNAvato hoya che. arthAt tyAM gauNarUpe to daiva hAjara hoya ja che. praznaH tame A deva ke puruSakArane gauNa ke mukhya je kaho cho temAM gauhatva ane mukhyatva zuM che? A praznano uttara have ApaNe AgAmI lekhamAM joIzuM. | lekhAMka je kArya mATe "A devakRta che' evo vyavahAra thAya che tyAM paNa puruSakAra gauNarUpe to hAjara hoya ja che, ema je kArya mATe "A puruSakArakRta che" Avo vyavahAra thAya che tyAM paNa daiva gauNarUpe to kAraNa hoya ja che AvuM vyavahAranayavAdIe kahevA para prazna Ubho thayelo ke daiva ke puruSakAramAM A mukhyatva-gauhatva zuM che ? A praznano vyavahAranayavAdI javAba Ape e pahelAM anya koI javAba ApavA mathe che. alpadhanavALAno lokamAM nidhana tarIke vyavahAra thAya che. eTale jaNAya che ke alpano abhAva tarIke ullekha thAya che. tethI jyAM daivano niSedha thAya che tyAM e "alpa" hoya che ema samajavuM joIe. eTale ke alpatva e ja gauNatva che. ne tethI 'adhikatva' e ja mukhyatva che ema samajavuM joIe.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-93 1005 vyavahAranayavAdI : Avo javAba barAbara nathI. kAraNa ke alpa paNa jo utkaTa hoya to svakAryakSama hoya che ne bahu paNa jo anutkaTa hoya to akiMcitkara hoya che. eTale ke utkaTatva e ja mukhyatva che ne anutkaTatva e ja gauNatva che. eTale ja koI ridra vagere pracaMDa puruSArtha karIne rAjA bane to paNa 'AnuM bhAgya camakI gayuM..' arthAt 'A bhAgyathI rAjA banyo' evo vyavahAra thato hoya che. eTale alpatva-bahutva nahIM, paNa anutkaTatva-utkaTatva ja ahIM gauNatva-mukhyatva tarIke abhipreta che. prazna H dareka kArya jo naiva ane puruSArtha ubhayajanya che to eno 'daivajanya' ke 'puruSArthajanya' evo ja ullekha karavo e apramANa na kahevAya? uttara H ahIM 'daivajanya'no artha utkaTadaivajanya che. ema 'puruSArthajanya'no artha utkaTapuruSArthajanya che. eTale puruSArtha jyAM anutkaTa hoya tyAM 'puruSArthajanya' kahI zakAtuM na hovAthI 'daivakRta' kahevAya che. emAM puruSArthano abhAva je jaNAya che te utkaTapuruSArthano ja, anutkaTa puruSArthano nahIM. AvuM ja anutkaTadaiva aMge paNa jANavuM. vyavahAranaya jema alpanI avivakSA karanAro che ema anutkaTanI paNa avivakSA karanAro che. eTale jyAM puruSArtha anutkaTa hoya tyAM enI avivakSA karI jANe ke e che ja nahIM evA abhiprAyathI kAryano 'A daivakRta che, puruSArthakRta nathI' ema ullekha kare che. ne chatAM e ullekha apramANa hoto nathI. zaMkA : kArya ubhayakRta che. eTale emAM jyAre daivakRtatvano bodha thaze tyAre bhego bhego puruSArthakRtatvano bodha paNa thaI ja jaze. eTale ke 'A puruSArthakRta che' evuM jJAna thaI ja javAnuM che. pachI 'A puruSArthakRta nathI' evuM jJAna thaI zI rIte zake ? samAdhAna H pASANanI hovAnA kAraNe jaDa evI pratimA aMge 'AmAM jJAna hoya nahIM' evo nizcaya hoya ja che. ne chatAM
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1006 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhaktajIva pratimA samakSa "tuM sarvajJa che, vItarAga che vagere stuti kare che enAthI jaNAya che ke e pratimAne kevalajJAnavALI jANI rahyo che. AvA jJAnane AhAryajJAna kahe che. jema prastutamAM bhaktanI tevI bhaktinI prabaLa icchA virodhajJAnane avagaNIne paNa AvuM jJAna karAve che ema sarvatra jANavuM. arthAta virodhI jJAna hAjara hovA chatAM tevI prabaLa icchAvazAt thatuM jJAna AhAryajJAna hoya che. prastutamAM paNa kArya ubhayakRta hovAnA kAraNe puruSArthakRta hovArUpe paNa jJAta che ja. chatAM alpanI abhAva tarIke vivakSavAnI icchAne AdhIna thaI vyavahAranaya "A puruSArthakRta nathI' evuM AhAryajJAna kare che. ne e jJAnane anusarIne pachI evo ullekha kare che. pUrvapakSaH "A devakRta che, puruSArthakRta nathI' Avo vyavahAra karanAra keTalAka vyavahartA vizeSadarzI hotA nathI. arthAt teoe utkaTata ane anutkaTatva evI vizeSatA joI che ne mATe Avo vyavahAra kare che evuM hotuM nathI. teo AvI vizeSatA jovA mATe samartha ja hotA nathI. zaMkA: jo AvI vizeSatAne teo jotA nathI to ubhayakata kAryano A rIte teo ullekha zA mATe kare ? (pUrvapakSIe ApeluM) samAdhAna : AvA vyavahartAonI buddhi eka pakSamAM baMdhAI gaI hoya che ne tethI e bIjA viSayane icchato hoto nathI. Azaya e che ke teonuM jJAna eka viSayathI evuM raMgAI gayuM hoya che, e eka ja viSayanI utkaTa jijJAsAthI enuM mana evuM raMgAI gayuM hoya che ke jethI anya viSayanuM jJAna thatuM nathI. eTaluM ja nahIM, e viSayanA abhAvanuM jJAna ene thAya che. ne tethI e ullekha paNa evo kare che. pote mAnelA viSayanuM ja jJAna karavAnI enI tIvra abhilASA, bIjA viSayane enA jJAnamAM praveza karavA detI nathI. avasara hovA chatAM e viSayano bodha thato na hovAthI enA abhAvano bodha thAya che. ne pachI evo ullekha thAya che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ "nahI bana. batrIzI-17, lekhAMka-93 1007 uttarapakSa : tamArI vAta sAcI che. paNa evA vizeSa adarzI vyavahartAonuM A eka viSayaka jJAna, anya viSayanA abhAvanuM jJAna.. mAtra eka viSayano ja svIkAra karavAnA abhimAnavaza thayela bhramarUpa jANavuM. e to spaSTa che ke je ubhayakRta che ene mAtra ekakRta mAnavuM e bhrama che. pUrvapakSa: tame je vizeSadarzI vyavahetAnI pUrve vAta karI e paNa ubhayakRta kAryane mAtra daivakRta ke mAtra puruSakArakRta kahe che, ane e vakhate anya kArya mATe, "puruSakArakRta nathI" ke "daivakRta nathI" evuM paNa kahe che. to eno paNa A bhrama ja banI jaze ne ?" uttarapakSa : nA, nahIM bane. pUrvapakSaH vizeSadarzI vyavahartAno bhramarUpa nahIM, ane vizeSa adarzI vyavahartAno evo ja vyavahAra bhramarUpa.. A bheda zA mATe? uttaraH A bheda vyavahatanA abhiprAyanA bhedanA kAraNe che. Azaya e che ke vizeSadarzI vyavahartA vivakSita kAryamAM puruSArthakRtatvano ullekha bhale nathI karato, uparathI niSedha kare che, chatAM enA abhiprAyamAM garbhitarIte e kAryanA puruSArthakRtatvano svIkAra paNa kare ja che. mAtra alpanI avivakSA e potAno siddhAnta che ne ene anusarIne niSedha che. jyAre vizeSa adarzI vyavahartA garbhita rIte paNa e kAryamAM puruSArthakatatvano svIkAra karavA taiyAra nathI. eTale naya-durnayanI jema eka samya che, eka mithyA bhramAtmaka che. have, "vivakSita kArya pratye daiva-puruSakAra banne kAraNa nathI, paNa anyo nirapekSa evuM koIpaNa eka ja kAraNa che. kAraNa ke je sApekSa hoya te asamartha hoya che. AvuM nizcanayavAdIe pUrve je kaheluM e aMge vyavahAranayavAdI kahe che. bIja sarvatra ke sarvadA hotuM nathI.. AvI je vAstavikatA che e jaNAve che ke ene svotpattimAM koI anya hetunI apekSA che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1008 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jyAM ne jyAre e hetu saMpanna thAya tyAM ne tyAre bIja utpanna thAya. vaLI utpanna thayeluM bIja aMkurodgamane yogya banavA mATe paNa anyahetunI apekSA rAkhe che. A vAta tame paNa svIkAro cho. to je khudanI utpattimAM ne yogya pariNatimAM bIjAnI apekSA rAkhe che e svakAryane karavAmAM anya sahakArInI apekSA na rAkhe ema zI rIte kahevAya ? bIja, dharatI-pANI-khAtara vagere anya sahakArIonA sahakArathI aMkurAtmaka kAryanI utpatti kare che e anubhavasiddha che. pachI, 'bIjane pRthvIvagerenI apekSA hovAthI e svayaM aMkurotpAdamAM asamartha che' ema kahevAmAM DahApaNa nathI. daiva, daivasAmAnyarUpe nahIM, paNa amuka viziSTarUpe (=amuka cokkasa prakAranA kurvavrUpavattvana) kAryajanana kare che.ane A viziSTa rUpe kArya karavAmAM ene anya koInI apekSA hotI nathI. A ja rIte puruSArtha paNa kurvadrupatnena kAryajanana karato hovAthI koInI apekSA rAkhato nathI. A anyonya nirapekSa evA daiva ke puruSArtha kArya pratye kAraNa che' AvuM je nizcayanayavAdIe kaheluM eno vyavahAranayavAdI javAba Ape che- daiva daivasAmAnyarUpe nahIM, paNa amuka viziSTarUpe kAryajanana kare che. AvuM mAnavAno artha e thAya che ke dareka vakhate kArya bhinna bhinna prakAranuM hovuM joIe. kAraNa ke kAryabheda vinA kAraNabheda mAnavo vyartha che. Azaya e che ke tRNajanya agni(=tArNa agni) pratye araNine ane maNine kAraNa manAtA nathI. ema ariNajanya agni (=AraNya agni) pratye tRNane ane maNine kAraNa manAtA nathI. ema maNijanya agni (=mANeya agni) pratye tRNane ane araNine kAraNa manAtA nathI. arthAt te te tArNa vagere agni pratye araNivagerene anyathAsiddha kahevAya che. paNa AmAM to tArNa agni, AraNeya agni vagere vijAtIya agnio che. eTale ke kArya alaga-alaga jAtinuM che mATe te te (tArNa agni vagere rUpa) vijAtIya kArya pratye mAtra tRNane kAraNa kahevAmAM Ave che. arthAt tRNa-araNi-maNi e traNemAM rahela koI
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-93 1009 sAmAnyadharmarUpe nahIM, paNa mAtra tRNamAM rahela tRNatvarUpa viziSTadharmarUpe mAtra tRNane kAraNa kahevAmAM Ave che. ne tethI araNi-maNine anyathAsiddha kahI zakAya che. ema kramazaH AraNeya-mANeya agni pratye kramazaH araNi-maNine kAraNa kahI tadanyane anyathA siddha kahI zakAya che. paNa prastutamAM AvuM zakya nathI, zrImaMtanA saMtAnane daivathI thayelI dhanaprApti ane nirdhananA saMtAnane parizramathI thayelI dhanaprApti A be dhanaprAptimAM-dhanamAM koI vaijAtya hovuM siddha nathI, eTale ke e be dhana alaga-alaga prakAranA hovA siddha nathI ke jethI "zrImaMtanA saMtAnanA dhana pratye daiva kAraNa ane puruSArtha anyathAsiddha, tathA nirdhananA saMtAnanA dhana pratye puruSArtha kAraNa ane daiva anyathAsiddha evuM kahI zakAya. vastutaH banne dhana eka ja prakAranA (=sajAtIya) che. eTale jo prathama dhana pratye daiva kAraNa che to bIjA dhana pratye paNa e kAraNa che ja. ema bIjA dhana pratye jo puruSArtha kAraNa che to prathama dhana pratye paNa e kAraNa che ja.. arthAt banne dhana pratye banne kAraNa che ja. mATe banne eka bIjAnA sahakArathI dhanaprApti karAve che. nahIMtara to koI evuM paNa kaheze ke A ghaDA pratye daMDa kAraNa che, cakra anyathAsiddha che. anya ghaDA pratye cakra kAraNa che ne daMDa anyathAsiddha che. nizcayanayavAdIH ghaDA pratye jema daMDanA anvayavyatireka maLe che ema cakranA paNa svataMtra anvayavyatireka maLe ja che. cakra na hoya to daMDa hovA chatAM ghaTa thato ja nathI. eTale cakrane paNa kAraNa mAnavuM paDavAthI anyathAsiddha kahI zakAtuM nathI. vyavahAranayavAdI : A vAta prastutamAM paNa samAna che. daiva ane puruSakAra e bannenA che te dareka kArya pratye svataMtra anvayavyatireka maLe ja che. pachI bemAMthI ekeya ne anyathAsiddha zI rIte kahI zakAya?
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA : deva prakRSTa hoya tyAre phaLa paNa prakRSTa maLe evuM jovA maLe che, mATe e ja phaLanuM kAraNa che, puruSArtha nahIM. 1010 samAdhAna : e ja rIte prayatna jyAre prakRSTa hoya tyAre paNa phaLa prakRSTa maLatuM jovA maLe ja che, mATe e paNa phaLanuM kAraNa che. zaMkA : paNa jyAM prakRSTa daivathI phaLa prApti che tyAM to daivane ja kAraNa mAnavAnuM raheze ne ? samAdhAna H tyAM vartamAna bhavIya puruSArtha vizeSa jaNAto na hoya to paNa e pUrvabhavIya to hoya ja che, kAraNa ke pUrvabhavIya prakRSTa puruSArtha vinA A bhavamAM jaiva prakRSTa hovuM saMbhavatuM nathI. mATe tyAM paNa puruSArtha paNa kAraNa che ja. eTale daiva ane puruSakAra banne paraspara apekSAvALA, kArya pratye kAraNa che. yogabiMdu granthamAM kahyuM che ke-kyAreka sAmAnya prayAsathI paNa je phaLa Ape che ne kyAreka ghaNo viziSTa prayAsa hovA chatAM je phaLa ApatuM nathI te karma daiva che. te hitakara ane ahitakara aneka prakAranuM jANavuM. ema puruSArtha paNa daivanI apekSAe atyadhika prabaLa hoya tyAre phaLahetu bane che. chevaTe e janmAntaramAM to hoya ja che. 'Ama banne paraspara sApekSa che' ema vicakSaNa puruSo kahe che. sAMkhyadarzananA mate puruSa niSkriya hovAthI puruSArtha jevI vastu ja nathI. tethI jenuM bIjuM nAma 'pradhAna' che evuM karma ja phaLaprada che evuM te darzananA anuyAyIo mAne che ane kahe che. : jaina AtmA para karmo to DhagalAbaMdha vidyamAna hoya che paNa, jIva jevo puruSArtha kare ene anurUpa karma udayamAM Ave che ne jIvane phaLaprApti thAya che. paNa have jo puruSArtha mAnavAno ja na hoya to kayuM karma vivakSita kALe udayamAM Ave ne kayuM karma vivakSitakALe udayamAM na Ave emAM koI niyAmaka na rahevAthI eka sAthe badhAM ja karmo udayamAM AvIne svaphaLa ApI devA joIe.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-93 1011 sAMkhya: te te kALa niyAmaka hovAthI A prazna Avato nathI. Azaya e che ke amuka kALa amuka karmane udayamAM lAvI zake che, anyakALa anyakarmane.. te te karmane A rIte svaucita kALano saMbaMdha thavo e ja te te karmano vipAka che. eTale jyAre dhanaprAptijanaka karmane anukULa kALa haze tyAre te karma udayamAM AvIne dhana prApti karAvaze, saMtAnaprAptijanakakarmane anukULa kALa(te karmane saMtAnajanana mATe je kALanI apekSA che te kALa) tyAre hAjara na hovAthI te karma udayamAM Avaze nahI, ne tethI saMtAnaprApti thaI javAnI Apatti Avaze nahI. jainaH to to pachI te te kALane ja te te kAryanuM kAraNa mAnIne puruSArthanI jema karmane paNa akAraNa mAnavuM paDaze, Azaya e che ke vivakSita kALa jo dhanaprAptine anukULa che to e ja dhanaprApti karAvI deze, adaSTa evA karmane mAnavAthI jarUra nathI. vaLI e kALa saMtAnaprAptine anukULa nathI, tethI tyAre saMtAnaprApti thavAno atiprasaMga paNa Avaze nahIM. sAMkhya H te kSaNa to caitranI jema ghaTa mATe paNa samAna ja che, eTale te kSaNa caitranI jema ghaTane paNa dhanaprApti karAvI devAno atiprasaMga thaze ne ! amArA mate to ghaTamAM karma na hovAthI dhanaprApti svarUpa kArya thatuM nathI. A rIte kyAM phaLotpatti thavI ne kyAM na thavI evuM dezaniyamana karmathI thaI jatuM hovAthI atiprasaMga thato nathI. jaina : A atiprasaMganuM vAraNa to svabhAvathI ja thaI jAya che. ghaTamAM dhana prAptino svabhAva ja nathI, to tene dhanaprApti thAya zI rIte ? pachI bhale ne dhanaprAptine anukULa kSaNa upasthita thaI gaI paNa hoya. eTale AvA atiprasaMganA vAraNa mATe paNa karmane mAnavAnI jarUra na hovAthI, te te kSaNa sivAya karma vagere anya koIne kAraNa kahevAnI jarUra nahIM rahe.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 2. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vaLI pratyakSasiddha prayatnavagere bAhyakAraNono apalApa karavo ane adaSTa evA pradhAnanI kalpanA karavI... AmAM to ghaNA prazno nirmANa thaze. kemake pachI to "ghaTa pratye pratyakSathI dekhAtA kuMbhAradaMDa-cakra vagere kAraNa nathI, paNa adRSTa evA vaNakara vagere kAraNa che..." AvI badhI asamaMjasa bharI vAtono pAra nahIM rahe. mATe "mAtra karma ja kAraNa che" evuM mAnavuM tuccha che. karmavAdI : A bhavanA rAjayasevAdi prayatnanagara pUrvabhavIya karma phaLa ApatuM nathI e vAta barAbara hovA chatAM e prayatna svataMtra kAraNa nathI, paNa pUrvabhavIya karmanuM dvAra che. jema daMDa cakrabhramaNa dvArA ghaTajanana kare che ema pUrvabhavIya karma A bhavanA prayatna dvArA dhanaprApti vagere karAve che. mATe jema daMDa ja kAraNa kahevAya che, cakrabhramaNa to dvAra hovAthI gauNa che, ema prastutamAM dhanaprApti mATe pUrvabhavIya karma ja kAraNa che, IhabhavIya prayatna to tAra hovAthI gauNa che. jainaH A rIte to karmane paNa gauNa gaNI zakAya che, kAraNa ke karma paNa prayatnanuM dvAra banI zake che. jIve karelA zubha-azubha prayatnanuM kALAntare zubha-azubha phaLa maLe che. paNa e kALAntara sudhI prayatna Takato to hoto nathI. eTale enuM koI dvArA mAnavuM paDe che je karma che. Ama, karmane prayatnanA dvAra tarIke kahI zakatuM hovAthI e paNa gauNa banaze ja. mATe, A rIte dvAra tarIke mAnI gauNa karIne na daivane akAraNa kahI zakAya che, na puruSArthane. Ama "mAtra karma ja kAraNa che, puruSArtha nahIM evI mAnyatAnuM nirAkaraNa karyuM. have "mAtra puruSArtha ja kAraNa che, karma nahIM AvI mAnyatAvALA nAstikaprAya (nAstika jevA) vAdInuM nirAkaraNa karavAnuM che. AmAM vAdI adazya evA karmane mAnavAno niSedha kare che, mATe nAstika che. chatAM e paraloka mAne che. mATe pUrepUro nAstika nathI. tethI granthakAre eno ullekha "nAstika tarIke na
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-94 1013 karatAM "nAstikaprAya' tarIke karelo che. emanuM mukhya kathana A che ke jagatanI vyavasthAnI saMgati dazya kAraNasAmagrIthI ja jo thaI zake che to adazya evA karmanI kAraNa tarIke kalpanA karavI na joIe. A nAstikaprAya vAdInI mukhya dalIlo ane eno javAba have AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka - vyavahAranayavAdI pratyeka kArya pratye daiva ane puruSArtha bannene kAraNa mAne che. potAnI A mAnyatAthI bhinna mAnyatA dharAvanAra nizcayanayavAdI vagerenI dalIlo ane enuM nirAkaraNa vyavahAranayavAdI je rIte kare che e ApaNe joI rahyA chIe. emAM dazyasAmagrIthI ja kArya thaI jAya che vagere mAnanAra nAstikaprAyavAdIno mata joIe. - nAstikaprAya : jenI "dazyakAraNa sAmagrI upasthita thAya e kArya thAya, jenI na thAya (ekAda kAraNapaNa gerahAjara hoya) e kArya thAya nahIM. A rIte ja jagatamAM jovA maLatI vividhatAonI saMgati thaI jAya che. to pachI adazya evA karmane kAraNa tarIke kalpavAnI zI jarUra che ? zaMkAH paralokamAM koIkane sAruM phaLa maLe che, koIkane narasuM. AnI saMgati zI rIte karazo ? samAdhAnaH jeNe vihita anuSThAna karyA hoya ene sAruM phaLa maLe, ene jeNe niSiddha anuSThAna karyA hoya ene kharAba phaLa maLe. zaMkA: e anuSThAna to jayAre pUrvabhavamAM karyA hoya tyAre ja
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1014 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nAza pAmI gayA che. paraloka sudhI kAMI TakatA nathI. pachI e ISTaaniSTa phaLa Ape zI rIte ? samAdhAnaH e anuSThAna bhale nAza pAmyuM. paNa eno dhvasa to paralokavakhate paNa hAjara hoya ja che. eTale A svadhvaMsarUpa dvAra dvArA e phaLa ApI zake che. zaMkAH dhvasano kyAreya dhvaMsa hoto nathI, eTale A svadhvaMsarUpa dvAra anaMtakALa sudhI TakIne anaMtakALa sudhI phaLa ApyA ja karaze. phaLa ApavAnuM kyAreya baMdha ja nahIM kare. karmane mAnavAmAM to te karma je chellA sukha-du:kha Ape teno bhogavaTo ja te karmano nAzaka hovAthI pachI e karma naSTa thaI javAnA kAraNe phaLa prApti aTakI jAya che (phaLa virAma thaI jAya che). samAdhAnaH anuSThAna thavA para karma to pedA thaI ja gayuM hoya che. ne tarata to e phaLa devAnuM zaru karatuM nathI. eTale karmane phaLajanana mATe amuka kALanI apekSA hoya che. e kALa upasthita thaye e phaLa Ape che ema tamAre mAnavuM ja paDaze. to jema amukakALa pAmIne phaLa prAraMbha thAya che ema phaLavirAma paNa amuka kALa pAmIne thAya che ema kahI ja zakAya che. eTale anuSThAna dhvaMsano dhvaMsa na hovA chatAM amuka kALa thAya tyArathI phaLa maLatuM baMdha thaI jAya che. pachI anaMtakALa sudhI phaLa maLyA karavAnI Apatti kyAM ? ne e ApattinA vAraNa mATe karma mAnavAnI jarUra kyAM ? ke vyavahAranayavAdI : nAstikonI A vAta khoTI che, kAraNa ke samAna dazyakAraNavALA paNa be puruSone maLatA phaLamAM pharaka jovA maLe che. A pharaka adaSTanA bheda vinA asaMgata raheto hovAthI e asiddha rahe che. ekajAtIya dugdhapAnathI ja koIkane sukha to koIkane duHkha thatuM jovA maLe che. AmAM adaSTano bheda ja niyAmaka che.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-94 1015 kAraNabheda vinA kAryabheda saMbhavato nathI. eTale jo kAryabheda che to kAraNabheda hovo ja joIe. vaLI dazyakAraNamAM to koI bheda che nahIM. mATe koI adazyakAraNamAM bheda mAnavo joIe. A adazya kAraNa e adaSTa che. tethI adaSTanA bheda vinA phaLabheda asaMgata rahe che. ane tethI anuSThAnanA dvAra tarIke adaSTane (karmane) na mAnatAM dhvaMsane ja dvArA mAnavAnI vAta asiddha che. dazya kAraNo samAna hovA chatAM phaLabheda jovA maLe che emAM dRSTAnta joIe- eka jAtIya dugdhapAna e samAnadazya kAraNa che. chatAM enAthI ekane duHkha thAya che, anyane sukha. A pharaka paDavAmAM adaSTano bheda ja niyAmaka mAnavAno rahe che. azubha adaSTavALAne duHkha thAya che. zubha aSTavALAne sukha thAya che. ema phaLabhedanI saMgati thaI zake che. zaMkAH kAkaDInI jema dUdha vagerethI paNa koIkane pittAdi rasa jAgrata thavAthI duHkha thAya che. Azaya e che ke pudgalanA svabhAvo vicitra hoya che. jemake kAkaDI pittarasane jAgrata kare che. ema dUdha paNa koIkane pittarasane jAgrata karI duHkha pahoMcADe e saMbhave che. eTale duHkhAtmaka bhinna phaLanI saMgati A rIte dazyakAraNothI ja saMbhavatI hovAthI adaSTa mAnavAnI jarUra nathI. samAdhAnaH kAkaDIthI to badhAne pittodaya thAya che. ema dUdhathI paNa badhAne pittodaya thavAnI Apatti Avaze. jo koIkane pittodaya thAya ne koIka ne na thAya to phaLabhedanI saMgati mATe adRSTabheda. mAnavo ja paDaze. zaMkAH kAkaDInuM daSTAnta javA do. auSadhanuM daSTAnta laie. enAthI jene dhAtunI samAnatA thAya che. ene Arogya prAptinuM sukha thAya che, ne jene dhAtunuM vaiSamya thAya che ane rogavRddhinuM duHkha thAya che. samAdhAna : A vAta barAbara nathI, kAraNake davA madhura hoya to badhAne bhAvavA rUpe sAkSAt sukha samAna rIte thAya che, ne davA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1016 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre kaDavI hoya to e na bhAvavArUpe badhAne sAkSAt duHkha samAna rIte thAya che. A phaLamAM bheda hoto nathI. dhAtunuM vaiSamya thavuM ke sAmya thavuM e to pAchaLathI thAya che. vaLI A dhAtunuM sAmya-vaiSamya thavuM e paNa eka prakArano kAryabheda ja che ne ! adaSTa mAnyA vinA enI saMgati zI rIte karazo? zaMkA : zarIranA baMdhAraNanA AdhAre e saMgati thaI zake che. zarIranuM amuka prakAranuM baMdhAraNa hoya to sAmya thAya. ne enA karatAM alaga prakAranuM hoya to vaiSamya thAya.. pachI adRSTa mAnavAnI zI jarUra che ? samAdhAna H eka ja mAtapitAnA eka sAthe janmelA joDiyA saMtAnomAM paNa zarIranA baMdhAraNano bheda jovA maLe che. AnI saMgati bIjI koI rIte zakya na hovAthI adRSTa bheda mAnyA vinA chUTako nathI. vizeSAvazyakabhASyamAM kahyuM che ke- tulya sAmagrI dharAvanAra be jaNane phaLamAM je bheda paDe che te kAraNa vinA zakya nathI, kAraNa ke kAryarUpa che, jema ke ghaDo. ane A je kAraNa siddha thAya che te karma che. cirakALa pUrve dhvaMsa pAmI gayelI vastumAM bhaviSyatkAlIna kAryanI je je kAraNatA hoya te te bhAvAtmaka vyApAra dvArA hoya AvI vyApti che. jemake ghaTAtmaka kArya mATe daMDanI kAraNatA cakrabhramaNAtmaka bhAvadrArA che. dhvaMsa to abhAvAtmaka che, mATe e vyApAra banI zake nahIM. vaLI anubhavAtmaka kAraNa kSaNika che. enuM mRtyAtmaka kArya kALAntare thAya che. emAM atIndriya evA saMskArane dvArarUpe manAyela che. paNa jo dhvaMsa vyApAra banI zakato hoya to to saMskArane
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-94 1017 mAnavAnI jarUra ja nahIM rahe. anubhavadhvaMsane ja vyApAra tarIke mAnI zakAto hovAthI adRzya evA saMskAra zA mATe mAnavA ? niSiddha AcaraNa karyA pachI pazcAttApa jAgavAthI jIva prAyazcitta kare che. jo adRSTa mAnavAnuM hoya to prAyazcittathI e adRSTano nAza thaI jAya che, ne tethI pachI adRSTa ja na rahevAthI tajjanya duHkha paNa AvatA nathI. Ama prAyazcittavividha saphaLa banI rahe che. paNa jo adRSTa mAnavAmAM na Ave, to prAyazcitathI zAno nAza thaze ? kAraNake dhvaMsano kyAreya dhvaMsa na hovAthI eno nAza to mAnI zakAto nathI. ne tethI dhvaMsAtmaka vyApAra Ubho rahevAthI kALAntare du:khotpAda paNa thaze ja. to prAyazcitta to vyartha ja banI rahyuM ne ! zaMkA : je pApanuM prAyazcitta karavAmAM AvyuM che e pApathI je narakAdi duHkho utpanna thavAnA hatA te duHkhono ja prAyazcittathI nAza thaI jAya che. tethI prAyazcittavidhi niSphaLa nathI. samAdhAna : e duHkha to bhaviSyamAM pedA thavAnuM che. prAyazcittakALe e vidyamAna ja nathI to eno nAza zI rIte thaze? zaMkA H duHkhano dhvaMsa zakya nathI. paNa du:khano prAgabhAva to zakya che ne ! basa eja prAyazcittavidhinuM phaLa che. samAdhAna H prAgabhAva anAdikAlIna hovAthI prAyazcittathI sAdhya(=janya) hoto nathI. (zaMkA : chatAM prAyazcittathI prAgabhAva jaLavAI rahe che, arthAt laMbAyA kare che. ne e jyAM sudhI laMbAya che tyAM sudhI duHkha pedA thaI zakatuM nathI. Ane ja prAyazcittavidhinI saphaLatA kahI zakAya che ne !) samAdhAnaH je ghaDo kyAreya utpanna thavAno nathI e to khapuSpatulya hoI eno prAgabhAva paNa manAto nathI. arthAt prAgabhAva eno ja
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1018 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre hoya che je pratiyogI kyAreka paNa utpanna thavAno hoya, vaLI enI kAraNa sAmagrImAM prAgabhAvano paNa samAveza hoya che. Ano artha e thAya che ke prAgabhAva avazya svapratiyogIno janaka bane ja evo niyama che. eTale, duHkhano prAgabhAva laMbAvA chatAM aMte to e svapratiyogIbhUta du:khane pedA karaze ja. eTale prAyazcitta karavA chatAM duHkha to bhogavavuM ja paDavAthI prAyazcitta vyartha jaze ja. eTale karmane choDIne dhvaMsane puruSArthanA dvAra tarIke svIkAravo e ucita nathI. ne tethI pUrvabhavIya puruSArthanA dvAra tarIke karmane svIkAravuM e ja yogya che. vaLI pUrve joI gayA ema ihabhavIya puruSArtha karmanA dvAra tarIke kahI zakAya che. eTale vastutaH daiva ane puruSakAra banne dvAra rUpe laI zakAtA hovAthI mAtra dvArarUpa hovAnA kAraNe e bene akAraNa-anyathAsiddha kahevA e ucita nathI. Ama, dareka kAryapratye daiva ane puruSArtha banne jarUrI che e nizcita thayuM. chatAM daiva ane puruSakAra jo viSamabaLI hoya to e vakhate koI vizeSatA thAya ? evI saMbhavita jijJAsAno uttara vicArIe. daiva ane puruSArthamAM jo deva baLavAna hoya to e puruSakArane haNe che. eTale ke puruSakArane svaphaLajanana karatAM aTakAve che. Azaya e che ke jyAre daiva ane puruSArtha paraspara virodhI hoya tyAre je baLavAna hoya te svakArya kare che ane nirbaLane svakArya karavA detuM nathI. jemake amuka AdamIne daiva nirdhana banAvavA cAhe che ne eno puruSArtha dhanavAn banavAno che. AmAM daiva jo baLavAn hoya to e puruSArthane haNe che. e be rIte puruSArthane haNe che. (1) roga vagere pedA karIne puruSArthane ja haNI nAkhe che. (2) jo puruSArthane na haNI zakAya to vaceTIyA dalAla dvArA vizvAsaghAta karAvavo vagererUpa koI evuM paribaLa UbhuM kare che jethI puruSArtha saphaLa thaI zakato nathI. arthAt prabaLa daiva puruSArthane svarUpe
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1019 batrIzI-17, lekhAMka-94 ke phaLadatvena haNe che. zaMkA deve jo puruSArthane haNI nAkhyo to tyAM enI vidyamAnatA rahI ja nahIM. eTale ke vinA puruSArtha kArya thaI javAthI vyatireka vyabhicAra Avaze. samAdhAnaH AmAM vyabhicAra nathI, kAraNa ke puruSArtha apekSita che ja. Azaya e che ke ghaTadhvasa mATe ghaTa apekSita che ja. ema puruSArthanA svarUpe nAza mATe puruSArtha paNa apekSita che ja. puruSArtha hoya ja nahIM to baLavAn deva kone haNe ? ema, puruSArtha ja na hoya to ene niSphaLa paNa zI rIte karI zakAya ? eTale puruSArthane svaphaLa ApatuM haNavA mATe daivane puruSArthanI apekSA che ja. pachI vyatireka vyabhicAra kyAMthI ? "jyAre deva karatAM viparIta puruSArtha prabaLa hoya che tyAre e prabaLa puruSArtha daivane haNe che..." vagere vAto paNa A pramANe yathAyogya jANavI. ahIM vizeSatA e jANavI ke jyAre nirbaLa deva ke puruSArtha baLavAnuM anyane (puruSArtha ke daivane) sahakAra ApatuM hoya tyAre e anutkaTa hovArUpe gauNa kAraNa bane che. paNa jayAre e baLavAnA kArya karatAM virodhI kArya karavA mathI rahyuM hoya che tyAre e pratihata thaI jatuM hovAthI (haNAI jatuM hovAthI) pratighAtanA pratiyogI tarIke gauNa bane che. zaMkA : A bemAM pharaka zuM paDe che? samAdhAna : pariNAmamAM kAryamAM phaLamAM pharaka paDe che. ahIM Avo Azaya vicArI zakAya che ke-dhAro ke 100 pAvarano puruSArtha che ne 10 pAvaranuM deva che. deva jyAre puruSArthane anukULa haze tyAre enuM baLa vadhArIne jANe ke puruSArthane 110 pAvarano banAvI deze
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1020 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ne tethI evA pAvarajanya kArya thaze. daiva jyAre puruSArthane pratikULa haze tyAre enuM baLa ghaTADIne jANe ke puruSArthane 90 pAvarano banAvI deze ne tethI evA pAvarajanya kArya thaze. A banne kArya, 100 pAvaranA mAtra puruSArthajanya kArya karatAM vilakSaNa haze e to spaSTa che ja. arthAt A banne kAryo mAtra puruSArthathI thayA nathI, paNa daiva ane puruSArtha bannethI thayA che. mATe banne pratye daivane paNa kAraNa to mAnavuM ja paDe che. AmAM anukULa daiva kAryajananamAM sahakAra Ape che. paNa mAtra dasa pAvaranuM hovAthI anutkaTa hovAnA kAraNe gauNakAraNa kahevAya che. (pratikULadaivanI) pratikULa asarane nAbuda karavArUpe puruSArtha daivane ja haNI nAkhe che. daiva A pratighAtano pratiyogI hovAthI gauNa kAraNa kahevAya che. daiva ane puruSakAra paraspara upaghAtAdi je kare che te aMge AvI paNa vizeSatA che-mAtra karmathI koInA anugraha upaghAta thatA nathI ke mAtra karmanA koInAthI anugraha - upaghAta thatA nathI. paNa jIvano puruSakAra bhaLe to yathAsaMbhava A banne saMbhave che. Azaya e che ke anukULa karma hovA chatAM jIva jyAM sudhI puruSArtha karato nathI tyAM sudhI e karma svaphaLa ApI zakatuM nathI. jIva puruSArtha kare to ene sahakAra ApIne saphaLatA apAve che. dhanaprAptinuM puNya hovA chatAM jIva vepArAdi na kare tyAM sudhI dhanaprApti thatI nathI. karme puruSArthane Apelo sahakAra e karmano puruSArtha 52 anugraha che. ema puruSArthe karmane Apelo sahakAra e puruSArthano karma 52 anugraha che. koIkane prabaLa pratikULa karma che. paNa e jIva jyAM sudhI dhanaprApti vagerene anukULa puruSakAra karato nathI tyAM sudhI e karma kono pratighAta kare ? puruSArtha hoya to ene dhanaprApti svarUpe svaphaLa ApatAM aTakAvavA rUpe karma eno upaghAta karI zake. ema koIkane alpabaLI pratikULa karma che. paNa jIva jyAM sudhI
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-94. 1021 dhanaprAptine anukULa prabaLa puruSArtha na kare tyAM sudhI e karmano pratighAta zI rIte thAya ? konAthI thAya ? jIva evo puruSArtha kare tyAre e puruSArtha e karmane, dhanaprAptimAM bAdhA pahoMcADavArUpa svaphaLa ApatuM aTakAve che. A puruSArthathI thayela karmano upaghAta che. TUMkamAM, kevala karma asahAya che. puruSArthanI sAthe saMkaLAyA vinA kazuM karI zakatuM nathI. eTale naMdISaNamuninuM nikAcita evuM paNa bhogAvalikarma, emaNe arthavRSTi karavAno puruSArtha karyo e pachI ja emanuM patana karI zakyuM, e pUrve nahIM. Ama, karma puruSArtha sAthe saMkaLAya e pachI ja puruSArthane anugraha ke upaghAta karI zake che, ema e pachI ja e anugraha ke upaghAta pAmI zake che. anukULa karma puruSArthane anugraha kare che ke puruSArthathI anugraha pAme che. pratikULa karma, nirbaLa puruSArtha mATe bAdhaka banIne upaghAta kare che, ane prabaLa puruSArtha mATe bAdhya banIne upaghAta pAme che. eTale ke karma ane puruSakAra paraspara virodhI hoya tyAre je baLavAnuM hoya te bAdhaka bane che, ne nirbaLa hoya te bAdhya bane che. have paraspara virodhI evA banne jayAre tulyabaLI hoya che tyAre koNa bAdhya bane che ? ne koNa bAdhaka bane che ! eno vicAra karavAno che. AvA avasare banneno bAdhyasvabhAva paNa hoya che. ne bAdhaka svabhAva paNa hoya che, kAraNa ke banne tulyabaLI che. daiva ane puruSakAra... A banne jyAre paraspara bAdhya-bAdhaka svabhAvavALA hoya che. tyAre te te kALa vagerenI apekSAe bAdhyabAdhaka bhAva thAya che, kAraNa ke emAM samyagu nyAyano virodha thato nathI. Azaya e che ke- banneno bAdhyabAdhakasvabhAva che... eno artha banne bAdhya paNa banI zake che ne banne bAdhaka paNa banI zake che. jyAre banne paraspara anukULa hoya tyAre to paraspara bAdhya-bAdhaka
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1022 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre hotA ja nathI, paNa anugAhya-anugrAhaka hoya che. eTale jaNAya che ke prastutamAM banne paraspara virodhI levAnA che, arthAta virodhI kAryajananatatpara levAnA che. emAM paNa jo banne asamabaLI hoya to to asamabaLa ja vinigamaka banI, baLavAna ne bAdhaka banAvaze ne nirbaLane bAdhya banAvaze. paNa to pachI eka bAdhaka ja banaze ne bIjo bAdhya ja banaze. banne banne svabhAvavALA nahIM bane. eTale jaNAya che ke ahIM paraspara tulyabaLI ane chatAM paraspara virodhI evA daiva-puruSakAranI vAta che. ane to pachI te te prasaMge koNa bAdhya bane ne koNa bAdhaka bane emAM e benuM baLa vinigamaka banI zakatuM nathI. eTale granthakAra kahe che ke AvA prasaMge te te kALa vagere AmAM vinigamaka bane che. arthAt te te prasaMge te te kALavagere jo puruSArthane anukULa hoya to puruSArtha bAdhaka banI karmano bAdha kare che ne svaphaLajanana kare che. paNa te te kALa vagere jo karmane anukULa hoya to karma bAdhaka banI puruSakArano bAdha kare che ne puruSakAra janyaphaLathI viparIta evA svaphaLanuM janana kare che. AvuM mAnavuM yogya paNa che, kAraNa ke emAM samyagU nyAya jaLavAI rahe che. Azaya e che ke kArya pratye kALa vagerene paNa kAraNa kahela che. eTale daiva ke puruSakAra jyAre nirNAyaka nathI banatA tyAre kALAdi nirNAyaka bane che. svataMtulyabaLI evA paNa daiva-puruSakAramAMthI jene kALAdino sahakAra maLe enuM baLa vadhI javAthI enuM kArya thAya to e nyAyasaMgata che ja e spaSTa che. AmAM AvuM vicArI zakAya ke koIka jIvane enuM azAtAvedanIya karma zardInI takalIpha karavA mathI rahyuM che. e jIvano evA ja baLavALo puruSArtha zardI na thAya evo che. have e vakhate kALa varSAkALa ke zItakALa hoya to e karmane sahAyaka banaze, ne tethI e jIvane zardI thaze. paNa kALa jo uSNakALa hoya to e puruSArthane
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-95 1023 sahAyaka banaze ne tethI e jIvane zardI thaze nahIM. deva-adaSTa-karma.. A to atIndriya padArtha che. eTale enI bAdhyatA samajavI saraLa bane e mATe pratimAnI yogyatAnuM daSTAMta jANakArI ApatA hoya che. yogya evA dareka kASThamAM pratimAnI yogyatA hoya ja che. paNa e dareka kASThamAMthI pratimA bane ja evo niyama hoto nathI. amuka kASThamAMthI bane che. anya kAi ke jene anya sahakArI kAraNo maLyA nathI, e yogya hovA chatAM emAMthI pratimA banatI nathI. eTale svaraphaLajanana pratye kASThamAM rahelI yogyatA paNa karmanI jema aniyatabhAvavALI che. mATe e daSTAMta tarIke apAya che. A dRSTAMta kaI rIte ghaTAvavuM e AgAmI lekhamAM joIzuM. | S ~ vAra deva ane puruSakAra.. A lekhAMka benI paraspara bAdhyatA-bAdhakatAno vicAra cAlI rahyo che. jemAM, daivamAM rahelI bAdhyatAne samajAvavA kASThamAM rahelI pratimAnI yogyatAnuM daSTAnta jANakAro Ape che. eTale A daSTAntadvArA e bAdhyatAne samajIe. deva be prakAranuM hoya che. sopakrama karma ane niSpakrama karma. AmAM je nirupakrama karma che te, game eTalo virodhI puruSArtha karavAmAM Ave to paNa avazya phaLajanana kare ja che. ene phaLajanana pratye niyatabhAvavALuM kahe che. e puruSArthathI bAdhya hotuM nathI. ahIM to puruSArthathI bAdhya karmanI vAta karavAnI che. mATe phaLajanana pratye aniyatabhAvavALA sopakrama karmanI vAta jANavI. e pratimAnI yogyatA jevuM hoya che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1024 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre pratimAne yogya hoya evA dareka kASThamAM pratimAnI yogyatA hoya che, paNa e dareka kASThamAMthI pratimA bane ja che evo niyama hoto nathI. eTale A yogyatA phaLajanana pratye aniyata bhAvavALI che. ema sopakrama karma paNa, svaphaLa avazya Apaze ja evo niyama dharAvatuM na hovAthI phaLajanana pratye aniyata bhAvavALuM hovAnA kAraNe A yogyatA jevuM ja hoya che. vaLI jema e kASThamAM pratimA ghaDavAmAM Ave eTale pachI yogyatA rahetI nathI, eTale ke pratimAthI yogyatA nivRtta thAya che. ema amuka cokkasa prakArano prayatna karavAthI e sopakrama karmane upakrama lAgI javAthI pachI e phaLajanana mATe samartha rahetuM nathI. tethI e prayatnathI bAdhya thayuM kahevAya che. ahIM pratimA bAdhaka, kASThamAM rahelI pratimAnI yogyatA e bAdhya ane A yogyatAno nAza e bAdha... A dRSTAnta che. prayatna e bAdhaka, karbhamAM rahelI sukhadu:khAdi janana zakti (yogyatA) e bAdhya ane A yogyatAno nAza e bAdha... A rIte dAntika laIe to daSTAnna ane dAjhAntika e bannenI yogyatAnAzarUpe eka samAna bAdha maLe che. paNa ApaNI daiva-puruSakAranI vicAraNAmAM daivane-karmane ja bAdhya mAnavAnuM che. emAM rahelI phaLajananazaktirUpa yogyatAne nahIM, eTale bAdha paNa karmano ja kahevAno rahe, yogyatAno nahIM. prayatnathI karmano kAMI nAza thato nathI, kAraNa ke karma dravyAtmaka che, dravyanA dharma-paryAya rUpa nathI. eTale karmano nAzAtmaka bAdha kahI zakAto nathI. tyAre kASThamAM rahelI yogyatAno nAzAtmaka bAdha che, kAraNa ke e yogyatA dravyAtmaka nathI, paNa kASThadravyanA dharmarUpa che. eTale banneno "bAdha" evA eka ja zabdathI ullekha thato hovA chatAM svarUpa eka nathI, arthAt samAnatA je che te mAtra zabdathI ja che. prazna : to pachI karmano bAdha zuM che? uttara : karma pahelAM phaLajananayogya hatuM... prayatna karavAthI e
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-95 1025 phaLajanana ayogya banI gayuM. eno Avo vikAra (pheraphAra) thavo e ja eno bAdha che. A vikAra rUpAntara pariNati (anya rUpe pariNamavuM) svarUpa hovo spaSTa che. vaLI kASThAdimAM yogyatAnAza paNa kathaMcid rUpAntara pariNati svarUpa che ja, kAraNa ke nAza paNa koIno sarvathA hoto nathI. eTale dRSTAntamAM ane dantikamAM thatA bAdhano, nAza ke vikArarUpe ullekha na karatAM amuka cokkasa prakAranI rUpAntara pariNatirUpe ullekha karavAmAM Ave to banne, svarUpe paNa ekarUpa thaI zake che, eTale dRSTAnta tarIke pratimAmAM ane dAntika tarIke prayatnamAM kramazaH bAdhyabhUta pratimAyogyatAnI ane karmanI A rUpAntara pariNati karavI e bAdhyabAdhakatA che evo artha jANavo. zaMkA : pratimAnI yogyatA (prAgabhAva) e kAraNa che ane pratimA enuM kArya (phaLa) che. A yogyatAno nAzAtmaka bAdha thavA 52 enA phaLarUpa pratimAnI utpatti thaI jAya che. ema dAntikamAM paNa karmamAM rahelI phaLajanana yogyatA e kAraNa che anesukhaduHkhAdirUpa phaLa enuM kArya che. eTale A yogyatAno nAzAtmaka (ke karmano vikArAtmaka) bAdha thavA para enA phaLarUpa sukhaduHkhAdi utpanna thaI jaze. samAdhAna H AvI Apatti AvatI nathI, kAraNa ke phalotpattino niyama upAdAna kAraNanA nAza sAthe che. nimittakAraNanA nAza sAthe nahIM. te paNa eTalA mATe ke phaLotpatti upAdAna-kAraNanA nAzathI abhinna hoya che, nimittakAraNanA nAzathI abhinna nahIM. prastutamAM kASThamAM rahelI pratimAyogyatA pratimAnuM upAdAna kAraNa hovAthI enA nAze pratimAnI utpatti mAnavI barAbara che. paNa karmayogyatA to sukhaduHkhAdi phaLanuM nimitta kAraNa che, upAdAna kAraNa nahIM. eTale daMDAtmaka nimitta kAraNano nAza thavA para ghaTa kAMI utpanna thaI jato nathI, ema prastutamAM paNa karmayogyatAnAze sukhaduHkhAdi utpanna
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1026 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre thaI javAnI Apatti nathI. zaMkA sukhaduHkhAdi phaLa na ApanAra karmamAM paNa enI yogyatA mAnavI ne pachI prayatnathI eno bAdha mAnavo... A badhuM gaurava zA mATe ? enA karatA e karmamAM pahelethI yogyatA ja na mAnavAmAM lAghava che. samAdhAna : amuka cokkasa prakAranA lakSaNo hovA na hovA.. para te te kASThamAM pratimAnI yogyatA hovA na hovAno lokamAM vyavahAra thAya che. have, je je kASThamAM pratimAnI yogyatAno vyavahAra thAya che, e darekamAMthI pratimA bane ja evo niyama to che nahIM, ne chatAM pratimA na bananAra kASThamAM paNa yogyatAno ja vyavahAra thAya che, kAraNa ke yogyatAnA lakSaNo che ja. ema prastutamAM sopakrama karmamAM sukhaduHkhAdirUpa phaLajananano niyama nathI, kAraNa ke yogya puruSakAra dvArA e bAdhya hoya che. jyAM evo puruSakAra na thAya tyAM phaLajanana thAya che, ne jyAM e thAya che tyAM phaLajanana thatuM nathI. Ama aniyama anekAMtikatA che. AmAM je sopakrama karma phaLajanana kare che e jema kaSAyodayajanya adhyavasAya prayukta sthiti vizeSa ane vezyAjanya adhyavasAya prayukta rasavizeSa dharAve che. te ja rIte, tathAvidha prayatnathI bAdha pAmanAruM sopakramakarma paNa kaSAyodayajanyaadhyavasAyaprayuktasthitivizeSa ane lezyAjanyaadhyavasAyaprayuktarasavizeSa dharAve ja che. te paNa eTalA mATe ke enA baMdha vakhate paNa AvA AvA adhyavasAyo hatA ja. tethI e karmamAM paNa AvI sthitirasavizeSa ghaTita yogyatA akSatapaNe mAnavI ja joIe. ane eTale ja prAmANika puruSo AvA avasare, phaLano abhAva hovA chatAM bAdhyakarmamAM yogyatAno vyavahAra kare che. eTale yogyatA mAnavAnI, ne bAdhaka puruSArthathI eno bAdha mAnavo e Ucita che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-95 1027 'je phaLopadhAyaka na bane arthAt sukhaduHkhAdi rUpa svaphaLajanana na kare evA karmamAM svarUpayogyatA ja na mAnavI' AvI zaMkAnuM samAdhAna joyuM. have, je svarUpayogya hoya (yogyatA dharAvatuM hoya) e karma avazya phaLopAdhAyaka bane ja (avazya sukhaduHkhAdi rUpa svaphaLajanana kare ja) evI zaMkAnuM samAdhAna joIe. kASThAdidalamAM rahelI pratimAyogyatAthI ja jo pratimA banI jatI hoya to badhA ja yogya kASThAdithI avazya pratimA utpanna thavAnI Apatti Ave. athavA pratimAyogya evA je kASThamAMthI pratimA na bane emAM ayogyatA mAnavI paDaze, kAraNa ke jo e yogya hota to to emAM rahelI yogyatA ja pratimA banAvI ApavAnI hatI. paNa pratimA to banI nathI. mATe kAine ayogya mAnavuM ja paDe. zaMkA : to ayogya mAnI lyo ne ! samAdhAna : nA, na manAya, kAraNake e kALamAM paNa evA lakSaNo hovAthI ziSTapuruSo emAM yogyatA hovAno vyavahAra ja kare'che. eTale, kASThamAM rahelI yogyatA ja pratimA banAvI de che evuM mAnI zakAtuM nathI. e ja rIte 'karmamAM rahelI yogyatA (=karma) ja svaphaLane anurUpa puruSArthane kheMcI lAve che ne phaLajanana karI de che evuM paNa mAnI zakAtuM nathI. kAraNa ke evuM mAnavAmAM badhuM ja sopakrama karma paNa avazya phaLajanana karaze ja evuM mAnavuM paDe che je ayogya che. athavA phaLajanana na karanAra karmamAM yogyatA ja nahotI evuM mAnavuM paDe je paNa ayogya ja che, kAraNa ke e karmamAM paNa evA sthitivizeSa-rasavizeSarUpa yogyatA che ja. vaLI AvuM mAnavAmAM, dAnAdimAM bhAvabhede thato zAstrAdisaMgata phaLabheda asaMgata thaI jAya che. kahevAno bhAva e che ke 'puruSArtha karavAmAM jIva svataMtra nathI.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1028 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre paNa karma ja svaphaLane anurUpa te te puruSArthane kheMcI lAve che' AvuM mAnavAmAM Ave to jIva dAnAdi sukRta je kare che te paNa potAnA svataMtra puruSArthathI nahIM, paNa pUrvanA tathAvidha karmavaza kare che ema mAnavuM paDe. ane to pachI je be jIvone samAna karma che e bannene phaLamAM bheda paDavo na joIe. Azaya e che ke karma ja jo puruSArthane kheMcI lAvanAra hoya to samAna karmavALA jIvone bAhyakriyArUpa puruSArtha ane AMtarika pariNAmarUpa puruSArtha.. A banne eka samAna ja kheMcAze. ane to pachI zAstramAM ane lokamAM bhAvabhede phaLabheda je prasiddha che te saMgata nahIM thaI zake. Ama, samAnakarma hovA chatAM thatAM phaLabhedanA prayojana tarIke puruSArthabheda je siddha thAya che. enA parathI nizcita thAya che ke phaLa ApavAmAM karmane puruSArthanI apekSA che. (vaLI, samAna prayatnavALA be jIvone maLatAM phaLamAM paNa bheda jovA maLe che, A phaLabhedanA prayojaka tarIke koI dazyakAraNasAmagrIno bheda jovA na maLavAthI adRzyabheda mAnavo jarUrI bane che. enAthI e siddha thAya che ke puruSakArane phaLajananamATe adRzya evA karmanI apekSA che.) puruSakAramAM zubha-azubha-tIvra-madhyama-maMda... vagere bheda hovAthI karmamAM paNa zubha-azubha vagere bheda paDe che. eTale puruSakArane jo akiMcitkara mAnavAno hoya to to karmamAM bheda ja na paDavAthI badhuM karma ekAkAra ja banI jAya. (A baMdhAtA karmamAM puruSakArabhede paDato bheda jANavo.) dAnAdimAM bhAvabhede phaLabheda vagere je vAta karelI e udayamAM AvelA karmamAM puruSakArabhede paDatA bhedanI vAta hatI. sattAgata karma samAna hovA chatAM udaya zubhakarmano thavo ke azubhakarmano thavo ? eno paNa tIvrarasa udayamAM Avavo ke maMdamadhyamarasa ? A badhAno AdhAra te te udayakALe jIvanA adhyavasAyAdirUpa puruSArtha hoya che.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-95 1029 Ama daiva ane puruSakAra banne paraspara apekSAvALA che. A apekSA pravAhanI apekSAe paNa che. te A rIte-pUrvakAlIna karma vartamAna puruSArthane pravartAve che, ne vartamAna puruSArtha bhAvI karmane ghaDe che. vaLI e bhAvIkarma bhAvI puruSArthane ghaDe che ne e bhAvI puruSArtha vaLI navA karmane taiyAra kare che. A pramANe pravAha= paraMparA cAle che. mATe pravAhanI apekSAe paNa baMne paraspara apekSAvALA Ama paraspara sApekSa evA paNa be bAdhya-bAdhaka che. caramAvartamAM A bemAM prAyaH puruSArthathI daiva bAdhya hoya che. kahevAno bhAva e che ke karma pUrvanA puruSArthane anusarIne zubha-azubha-tIvra ke maMda hoya che. ane sAmAnya rIte puruSArtha udaya pAmelA pUrvakarmane anusarIne pravarte che. jemake krodhamohanIyano udaya hoya to jIva gusso kare che. nidrAnA udaye uMdhI jAya che vagere... A pariprekSyamAM daiva ane puruSakAra paraspara sApekSa che. phaLajanana saMdarbhamAM vicArIe to paraspara anukULa karma ane puruSArtha ekabIjAne sahakAra ApIne phaLajanana kare che. paraspara pratikULa daiva-puruSArthamAM je baLavAnuM hoya te nirbaLano bAdha karIne vilakSaNa prakAranuM svakArya kare che. pratikULa banne lagabhaga tulyabaLI hoya to kALAdino sahakAra jene maLe e bIjAno bAdha karIne vilakSaNa prakAranuM svakArya kare che. A vilakSaNakArya pratye pratighAta pAmanAra daiva ke puruSArtha paNa pratighAtanA pratiyogI tarIke bhAga bhajave che. eTale ke evA phaLajananamAM paNa daiva-puruSakAra paraspara sApekSa che. have AtmahitanA-dharmanA saMdarbhamAM vicAravAmAM Ave to granthakAra kahe che ke A daiva puruSakAramAM garamAvartamAM prAyaH puruSakArathI daivano bAdha thAya che. jemake krodhamohanIya karma jIvane dhamadhamATa
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1030 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre karAvI rahyuM che. paNa jIva nakkI kare che ke mAre mauna rAkhavuM, Akroza bharelo eka paNa zabda bolavo nahIM.. vagere.. to e krodha mohanIyanA udayane niSphaLa karI nAkhe che. AvuM anya karmomAM paNa jANavuM. tema chatAM tIvra saMkleza avasthAmAM bAMdheluM karma gADha nikAcita hoya che. jIva e karmano virodhI puruSArtha game eTalo kare to paNa e karma bAdha pAmatuM nathI, paNa uparathI puruSArthano bAdha karIne e svaphaLa dekhADe ja che. jemake naMdiSaNamunie tIvratapa vagere jabbara puruSArtha karavA chatAM emanuM cAritramohanIya karma bAdha na pAmyuM.. ne chevaTe emanuM patana thayuM te thayuM ja. zaMkA- caramAvartamAM prAyaH puruSakArathI daivano bAdha thAya che e jAyuM. to acaramAvartamAM deva puruSakArane bAdha kare che ema samajavAnuM? samAdhAna : hA, evuM samajavuM yogya lAge che. jJAnasAramAM prathakAra zrI yazovijayajI mahArAje kahyuM che ke aAvavaramAvarte gharSa harati pazyataH / caramAvartisAdhostu chalamanviSya dUSyati // artha A karmavipAka acaramAvartakALamAM jIvanA dekhatAM ja dharmane (dharmapuruSArthane) harI le che. caramAvartavartIsAdhunuM to chidra maLe to ene dUSita kare che. AnA parathI jaNAya che ke acaramAvartamAM karmanuM jora ghaNuM hoya che ne e durbaLa puruSArthane haNe che. eTale ja acaramAvartimAM karelo dharmapuruSArtha AtmAne kazo lAbha karAvI zakato nathI. * jIva caramAvartamAM praveze tyArathI prakRtino adhikAra khasI jAya che, jIva apunarbandhaka bane che ne tethI dharma puruSArtha saphaLa banavo zaru thAya che. A puruSArtha baLavAna hovAthI daivano bAdha kare che. chatAM e evo baLavAna hoto nathI ke jethI enAthI granthibheda paNa thaI jAya. paNa, dezonaardhapudgalaparAvartathI ocho saMsArapALa
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-14, lekhAMka-95 1031 bAkI hoya e pachI jyAre jIva evo adhika baLavAn puruSArtha phorave che tyAre graMthibheda thAya che. e pachI jIvanA tevA pariNAmathI dharma-artha vagere aMge nyAyocita pravRtti ja thAya che. eTale ke dharmavagere puruSArthane paraspara bAdhA na pahoMce e rIte. arthAt trivarga abAdhA thAya e rIte pravRtti thAya che. . zaMkAH mArgAnusArInA guNomAM trivarga abAdhAne guNa tarIke kahela che. mArgAnusArI jIva apunarbandhaka hoya che. vaLI apunarbandhaka jIvathI ja ucita pravRtti anyatra kahelI ja che, to zaramAvarta pravezathI ja aucityapUrvakanI pravRtti na kahetAM granthibheda thayA pachI kema kahI che? samAdhAna : tamArI vAta sAcI che. chatAM apunarbandhakanI pravRttimAM je aucitya hoya che. enA karatAM granthibheda pachI samyakvI thayelA jIvanI pravRttimAM je aucitya hoya che te ghaNuM viziSTa prakAranuM hoya che. AvA viziSTa prakAranA aucityanI ja aucitya tarIke vivakSA hovAthI ahIM granthibhedottara kALamAM kahyuM che. eTale ja paMdaramI samyagdaSTi dvAaizikAmAM aMzataHkSINadoSatvarUpa ziSTatvano prAraMbha apunarbandhaka jIvathI na kahetAM samyagdaSTi jIvathI kahyo che ane enA jJApaka liMga tarIke saMvegAdinI sAthe ucita pravRtti na kahetAM ati ucita pravRtti kahI che. zaMkA ? jo A rIte granthibheda thayA pachI svapariNAmathI ja ucitapravRtti thayA karatI hoya to teno upadeza vyartha thaI jaze. samAdhAna : bhinnagranthikajIvanI ucita pravRttimAM eno samyakvAdisvarUpa AMtarika pariNAma niyata hetu che. upadeza aniyata hetu che. Azaya e che ke jIva je bhUmikAe pahoMcyo hoya e bhUmikAmAM avasthita rahelA jIvanI e avasthAne ucita pravRtti enA svapariNAmathI ja thayA kare che. emAM upadezanI jarUra hotI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1032 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nathI. paNa bhUmikAnA badalAvAnA prastAvamAM upadeza jarUrI bane che. arthAt samyaktIne dezavirati-sarvaviratino upadeza, dezaviratane sarvaviratino upadeza, sarvaviratane apramattatAdino upadeza AgaLa vadhAranAro bane che. ema kyAreka pramAdAdinA kAraNe jIva svabhUmikAmAMthI patanane abhimukha thaI rahyo hoya tyAre e patanathI thanArA nukazAno vagereno upadeza jIvane patanamAMthI ugArI le che. eTale ene paNa upadeza upayogI bane che. jema daMDa bhamatA cakranA bhramaNanI daDhatA mATe ke bhramaNa aTakI gayuM hoya to pharIthI cAlu karavA mATe jarUrI bane che, paNa yogyabhramaNavALA cakra mATe jarUrI nathI. ema upadeza paNa guNaThANAnA prAraMbha mATe ke tenA patananA pratibaMdha mATe upayogI bane che, paNa sthitapariNAmavALA jIva mATe nahIM. yogya upadezane jhIlIne jIva uttarottara caDhiyAto prayatna kare che. A atizayita prayatnanA prabhAve samyagdaSTijIva aucityapUrvakanI evI pravRtti kare che ke jethI cAritramohanIyakarmanI sthitisattAmAMthI palyopama pRthakva jeTalI sthitino kSaya thavAthI jIva dezavirati cAritra pAme che. ane pachI saMkhyAtA sAgaropama sthiti ghaTavAthI jIva sarvavirati cAritra pAme che. A ja krame sthiti ghaTatAM ghaTatAM jIva upazamazreNi ane kSapakazreNI paNa pAmI zake che. dezavirati ane sarvavirati cAritranA pAMca liMga chemArgAnusAritA, zraddhA, prAjJapuruSanI prajJApanAmAM rati, guNarAga ane zakyaAraMbha. (1) mArthAnusAritAH aMdhapuruSa jaMgalamAMthI pasAra thaI rahyo che. mArgamAM vacce khADA vIre Ave tyAre ene kAMI khabara nathI ke ahIM khADo che. mATe bIjethI jAuM, kAraNake aMdha che. tema chatAM
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-17, lekhAMka-95 1033 e zAtAnA udayathI yukta che. A zAtAno udaya ja enI gati evI rIte badalI nAkhe che ke jethI khADAvagereno parihAra svataH thaI jAya che. ne e aMdhapuruSane koI pIDA thatI nathI. A rIte khADA vagereno parihAra thavo e sadadhanyAya kahevAya che. A rIte cAritravAn AtmAne evo kSayopazama hoya che ke jethI mArgAnusAritA Ave che. eTale A jIva satsAtodaya saMyukta hoya che. arthAt atidRDha hovAnA kAraNe suMdara evA sAtodayathI saMyukta hoya che. Ano prabhAva evo hoya che ke zrutacakSuvihIna hoya to paNa sahaja rIte pApAdino parihAra thayA kare che. ahIM, vizeSarUpe zrutajJAna na hoya ke e hovA chatAM jyAre eno upayoga na hoya tyAre jIva zrutacakSuvihIna kahevAya che. Avo vihIna hovA chatAM enI pravRtti ucita ja thAya che, anucita nahIM. eTale jo mArgAnusAritA na hoya to ajJAnakALe ke anAbhogakALe anAdikAlIna saMskArAdivazAta pApAdi pravRtti thavAnI saMbhAvanA rahe che ne pachI to cAritra saMbhavI ja zI rIte zake ? covIze kalAka satata upayoga bahu muzkela vAta che. tethI, cAritra e mAtra bolavAnuM rahe che, vAstavika hotuM nathI. Ama to avirata samyaktvI paNa mArgAnusArI hoya che. chatAM karmo vicitra hovAthI e pApAdiparihAra karI zakato nathI. mATe cAritrathI vikala hoya che. jo zuddha anuSThAna aMge tIvraruci na hoya to kyAreka anuSThAna kare kyAreka na kare. kare to paNa ochuMvattuM kare. pachI cAritra mATe prazna Ubho thAya ja. tethI (2) zraddhA paNa joIe. prAjJa eTale paMDita eTale bahuzruta mahAtmA.. jIvane saMyama sthAnamAM AgaLa vadhAravA (ke patana pAmato hoya to patana aTakAvavA) vizeSa prakAre je dezanA Ape=samajaNa Ape e sAMbhaLavAnI ne ene amalamAM mUkavAnI rati= Asakti na hoya to pragati ruMdhAI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1034 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jAya, patana aTake nahIM. mATe cAritrIne (3) prAjJaprajJApanArati paNa Avazyaka che. (4) guNonuM bahumAna bIjuM satprazaMsAnyiAye potAnAmAM paNa guNavikAsa thavAnuM prabaLa kAraNa hovAthI cAritrIne Avazyaka che. potAnA mATe je zakya nathI evI dhanavagerenI koI paNa pravRtti karavA jAya to pachaDATa khAvI paDe ne pachI potAnA AcAramAM kAMIpaNa bAMdhachoDa karavI paDe, je cAritrIne poSAya nahIM. mATe (5) zakyAraMbha hovo joIe. A dezivarati-sarvavirati cAritranI hAjarImAM, jenuM lakSaNa pUrve kahI gayA chIe evA yoganI pravRtti thAya che je paramAnaMdathI vyApta hoya che. Ama sattaramI batrIzInI vicAraNA pUrNa thaI. have AgAmI lekhathI aDhAramI batrIzInI vicAraNA karIzuM.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka patra 1035 // zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH // // zrI vijayaprema-bhuvanabhAnu-jayaghoSa-dharmajit-jayazekharasUrIzvarebhyo namaH / eka patra pUjya upA. zrI bhuvanacandra vi. ma. sA. sAdara vaMdanAsukhazAtApRcchA. devagurukRpayA kuzaLa chIe. anusaMdhAnanA 60mA aMkamAM tamAro patra-lekha vAMcyo. tathA e ja aMkamAM munirAjazrI trailokyamaMDanavijayajIno 'patracarcA-1no pratibhAva' zIrSaka lekha che. tathA pU. AcArya zrI zIlacandra sU.ma.sA.nI saMpAdakIya noMdha che. A pratibhAvalekha ane saMpAdakIya noMdha parathI jaNAya che ke e pakSe tamane madhyasthavidvAna tarIke nImIne A kArya soMpyuM hatuM ne tame e kAryarUpe A patralekha pAThavyo che. have AmAM mAdhyasthya kharekhara jaLavAyuM che ke nahIM eno jenA parathI nirNaya thaI zake evI keTalIka vAto jaNAvuM jyAre koI eka viSayamAM be pakSa UbhA thAya...tyAre vAstavika niSkarSa para pahoMcavA mATe madhyastha vidvAnnI nimaNuMka karavAnI hoya to e ubhayapakSasaMmata na joIe ? enA badale eka pakSa bIjA pakSane sAva aMdhArAmAM rAkhIne svaprazaMsaka vidvAnane niSkarSa ApavAnuM kAma soMpI de to emAM mAdhyasthya kahevAya ke pakSapAta ? e vidvAn paNa, anyapakSane huM mAnya chuM ke nahIM ? e jANavAnI tasdI sudhdhAM na le, ne niSkarSa ApI de to emAM mAdhyasthya kahevAya ke pakSapAta ? jo huM paNa mArA prazaMsaka evA anya vidvAne madhyastha vidvAna tarIke nImIne niSkarSa ApavA vinaMtI karuM ne teo niSkarSa Ape to temAM mAdhyasthya kahevAya ke pakSapAta ? Avo niSkarSa svIkArya bane ? tema tamArA lekhamAM mAro Senior (agragAmI) ane mu. zrI trailokyamaMDanavijayajIno Junior (anugAmI) tarIke ullekha karyo che
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1036 -batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre tathA "agragAmIo anugAmIo pratye sabhAva ane sahAnubhUti dAkhave evI apekSA rahe, ane anugAmIo agragAmIo tarapha AdarabhAva rAkhe e apekSita che" AvuM jaNAvIne AgaLa mane salAha ApI che ke "AcAryazrIe AvA svAdhyAyazIla muni mATe sahAnubhUti dAkhavavAnI jarUra hatI." have tame emano lekha paNa dhyAnathI vAMcyo che. eTale, emaNe emanA lekhamAM mArA pratye AdarabhAva vyakta thAya evuM eka vAkya suddhAM lakhyuM nathI e tamArA dhyAnamAM AvyuM ja haze, chatAM tame emane 'tamAre AvA agragAmI AcAryazrI pratye AdarabhAva dAkhavavAnI jarUra hatI' evI salAha ApI nathI. AmAM mAdhyastha che ? sAhityakSetre koIne agragAmI ane potAne anugAmI mAnavA eno artha potAnI apekSAe e agragAmI ghaNA vidvAna che evo svIkAra. A svIkAramAM bhego AdarabhAva paNa prAyaH bhaLelo hoya ja. eTale agragAmInA nirUpaNamAM anugAmIne kaMIka truTi bhAse ane pachI e truTi batAvavAno prastAva Ave tyAre, A AdarabhAva, anugAmIne "A truTi batAvavAmAM kadAca mArI je koI bhUla to nahIM thatI hoya ne AvI zaMkA UbhI kare ja. A zaMkA hoya eTale e anugAmI "e truTinuM pradarzana sIdhuM jAheramAM na karatAM, pahelA pUrA AdarabhAva sAthe agragAmIne vyaktigata jaNAve ne sAthe vinaMtI kare ke "Apa sUkSmatAthI vicArazo tathA AmAM mArI koI bhUla thatI hoya to mane cokkasa jaNAvazo." vagere. vidvAnomAM prasiddha AvA ziSTa vyavahArane, agragAmIanugAmI-sahAnubhUti-AdarabhAva vagerenI vAto karanArA tamArA jevA prabuddha vidvAnuM jANatA ja hoya e niHzaMka che. anugAmIe AvuM kAMI karyuM nathI. e paNa tamane khabara ja che. ne chatAM, tame e
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1037 eka patra anugAmIne A aMge kazuM dhyAna doryuM nathI. Ane zuM mAdhyasthya kahevAya? tame tamArA lekhamAM svastha carcA...pratyuttara vALyo hota...vagere jaNAvyuM che. emane je truTio bhAsI...e mane premathI jaNAvI hota. vicAravA jaNAvyuM hota- huM mArA vicAra jaNAvuM... enA para teo pharIthI vicAra kare...jaNAvavA jevuM jaNAve... A svastha carcAno zirasto tamArA jevA prabuddha vidvAna na jANatA hoya evuM kema mAnI zakAya ? e mahAtmAe AvuM kazuM karyuM nathI...je truTio potAne bhAsI e truTio ja che evo nizcaya ja karI lIdho... (kAraNa ke nizcaya vagara to chApIne jAhera karAya ja zI rIte ? huM to nizcaya vagara AvuM chApavAnI hiMmata kyAreya na karI zakuM. vaLI A rIte to jene anyanA je nirUpaNamAM je truTi bhAsI e chApI ja nAkhavAnI.. e anya nirUpakanI sAthe koI carcA vicAraNA karavAnI ja nahIM...to to zAsanamAM keTalI avyavasthA phelAI jAya e zuM samajAya evuM nathI ? hA, e anya nirUpaka sAthe pUrve AvI koI prasaMge emanI aprajJApanIyatA vagere bhAsI hoya to vAta judI... chatAM eve avasare paNa, potAne bhAselI truTio kharekhara truTirUpa che ke nahIM ? e anya vidvAna pAse cakAsAvyA vagara chapAvAya zI rIte ? A mahAtmAe potAnA A vistRta lekhane cakAsAvyo hoya evuM jaNAtuM nathI, kAraNa ke evo kazo ullekha emAM che nahIM. A bAbato sUcave che ke emaNe to emane bhAselI truTiono truTio tarIke nizcaya ja karI lIdho che. chelle je vidvajjanone kSatio sUcavavAnI vinaMtI hoya che te to, potAne to nizcaya che ja. chatAM chadmasthatAnA kAraNe koI kSati rahI hoya te aMge hoya che). cAlo, emane ema chapAvI dIdhuM to bhale chapAvI dIdhuM... pachI paNa 'saptabhaMgIviMzikA grantha aMge meM eka carcA A aMkamAM raju karI che, e vAMcazo vicArazo... mArI kSati hoya to
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1038 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jaNAvazo, athavA A A aMge AgaLa kAMI paNa vicAravA jevuM hoya te jaNAvazo.' vagere jevuM kaMI jaNAvatA kavariMga leTara sAthe mane aMka mokalyo hota... to haju kadAca mAnI zakAta ke svastha carcAnI icchA che. emaNe aMka mokalyo nathI. koI patra paNa nahIM.. mArA para aMka AvatA ja nathI... A to keTalAya vakhata pachI koIka mahAtmAe mane aMka mokalyo ne jaNAvyuM ke AmAM saptabhaMgIviMzikA aMge carcA che, tyAre mane khabara paDI. e sivAya huM to sAva aMdhArAmAM ja hato... pachI svastha carcAno emano IrAdo hato evuM mAnI zI rIte levAya ? tamArA jevA prabuddha vidvAn AvI prakriyA thaI che ke nahIM ? e jANavAnI kazI paNa tasdI lIdhA vinA ja svastha carcA vagerenI vAto jaNAvo. to AmAM mAdhyasthya kahevAya ? vaLI A vAto to samakakSa vidvAno aMge... sIniyara-juniyara vaccenI carcAmAM to AnA karatAM paNa ghaNuM apekSita na hoya ? e mahAtmAnA vyavahAramAM ke emanA lekhamAM evuM kazuM ja jovA maLatuM nathI. jenA parathI nirNaya thAya ke teo mane sIniya2 mAne che ne potAne juniyara mAne che. teoe temanA lekhamAM pUrvamaharSionA vacanonI ane mArA vacanonI vicAraNA karI che. tathA lekhanA aMte, pUrva maharSio ane teonAM vacano pratye apAra AdarabhAva hovA chatAM...' AvuM vAkya lakhyuM che. eka vizeSanuM vidhAna anya vizeSanA niSedhane jaNAve che A nyAye, teone mArA pratye AdarabhAva nathI e sUcita thAya ja che. pachI sIniyara-juniyaranI kalpanA Ave ja zI rIte ? tathA, tame 'ane huM dhAruM chuM ke trailokyamaMDanavijayajI paNa AcAryazrI mATe-temanI bahuzrutatA mATe Adara dharAvatA ja haze.' AvuM je jaNAvyuM che... emAM e dhAraNAne avakAza ja na hovA chatAM dhAraNA karavAnI ? Adarane sUcita kare evA kazA vyavahAra ke vacana vinA enI dhAraNA karavAnI vAta emano bacAva karavAnI vRttine zuM sUcita na kare ?
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka patra 1039 pachI mAdhyathya kahevAya ? - sAmA pakSe, mArA pratyenI tamArI vRtti juo... dravyaguNaparyAyano rAsa granthamAM 14mI DhALamAM vyaMjanaparyAyanI je bIjI vyAkhyA ApI che eno ullekha meM, (bhale avaziSTa vAtomAM) saptabhaMgIviMzikA pustakanA pR. 154 upara karyo ja che ne enuM vizeSa spaSTIkaraNa dravyaguNaparyAyano rAsa granthanA vivecananA bIjA bhAgamAM karavAno ullekha paNa karyo ja che. chatAM, tame tamArA lekhamAM, "AvI bIjI) vyAkhyAo paNa prApta thAya che. evo ullekha paNa sa.vi. mAM karI dIdho hota to ThIka thAta ema lAge che... sa.viM.mAM. to anya vyAkhyAo jANe che ja nahIM evI chApa mana para paDe che." vagere jaNAvyuM che. bAkI nirUpaNIya viSayamAM jeTalA matAMtaro maLatA hoya e badhAno ullekha karavo ja joIe, jeno ullekha na hoya eno apalApa karyo kahevAya." Avo niyama ApaNA granthomAM jovA maLato ja nathI. ne chatAM tame tamArA lekhamAM AvuM jaNAvo to enAthI tamAruM mAdhyacya sUcita thAya ke pakSapAtI valaNa ? emanI vyaktarabheda aMgenI bhUla mATe tame "eka gauNabhUlabhUla nahIM, paNa saratacUka ja" vagere lakhyuM che. A paNa emano bacAva karavAnI vRtti nathI? vyakti saLaMga kAMI nirUpaNa karI rahI hoya... emAM kyAMka saratacUka thaI jAya. e samajI zakAya che. paNa jyAre anyanA nirUpaNamAM truTi dekhADavAnI hoya... ne emAM paNa tamArA kathana mujaba juniyare sIniyaranI bhUla dekhADavAnI hoya...tyAre to keTalA sajja ne sAvadha rahevAnuM hoya. A to game te vyakti game tenA lakhANamAM ADedhaDa bhUla dekhADI de... ne pachI enI bhUla dekhADavAmAM Ave tyAre "A to saratacUka hatI." ema kahIne hAtha UMcA karI de... A cAlI zake ? AvA avasare to dharAra pakSapAtI hovA chatAM mAdhyazmano dekhAva karavA paNa e bhUla
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1040 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre karanArane ATalI salAha to Ape ja ke "bhale A bhUla mukhya viSayanI nathI, chatAM jyAre tame anyanI bhUla kADhavA beThA cho tyAre tamAre khUba cokasAIvALA banavuM joIe... A bhUla karI to Avo pratibhAva Avyo ne!' vagere. "meM ATalI salAha paNa kema na ApI?' enuM tamAre AtmanirIkSaNa zuM na karavuM joIe? 'tamAro AdarabhAva vyakta thAya evuM kaMIka paNa lekhamAM lakhavAnI jarUra hatI..." "pahelA AkhI vicAraNA emane vyaktigata mokalI emano abhiprAya jANavAnI jarUra hatI.." "AvI bhUla paNa na thAya enI kALajI rAkhavI joIe...' AvI kazI sUcanA ApavI nahIM ne mAtra emanA guNa gAyA karavA. AmAM A mAtra emane khuza karavA mATe lakhAyelo lekha che" evuM sUcita na thAya? kaI hadano pakSapAta ? ane tame emanI bhUlane bhUla nahIM - mAtra saratacUka tarIke ja jaNAvI tathA emaNe paNa tamane AptapuruSa mAnI tamArI A vAtane sAcI je mAnI lIdhI enuM duSpariNAma juo... "patracarcA1no pratibhAva A lekhamAM e mahAtmAe potAnI vyaktarabheda aMgenI A bhUla mATe "ghAsanI gaMjImAMthI soya zodhI ApavAnuM kaThina kAma AvA saMzodhako ja karI zake evuM jaNAvyuM che. e mahAtmAne biccArAne khabara nathI ke emano lekha jotAM jotAM A TIppaNa para najara paDI... ne jevI najara paDI ke tarata ja mane khyAla AvI gayo ke ahIM bhUla che. AmAM koI sUkSmakSikA paNa karavI paDI nathI ke bIjI kSaNa paNa lAgI nathI. ane A mAtra mArI vAta nathI, jeNe paNa nyAyanA prAthamika granthono paNa saMgIna (hA, saMgIna, uparachallo nahIM) abhyAsa karyo hoya evA koI paNa abhyAsune pahelI ja najare caDhI jAya evI A bhUla che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1041 eka patra eTale sapheda bhUmitala para rahelo kALo bhAlo jema pahelI ja najare, najare caDhI jAya evI A bhUla che. AvA bhAlAne jovA mATe paNa jeNe khUba kaThinAI paDe... najarane khUba sUkSma karavI paDe (eTale ke sAmAnya mANasane ghAsanI gaMjImAM paDI gayelI soyane jovA mATe je rIte najarane sUkSma karavI paDI ne dIrghakALa sthira karavI paDe e rIte najarane sUkSma karIne lAMbo kALa jovuM paDe) enI najara keTalI kAcI haze e samajI zakAya che. A mahAtmAne paNa A bhAlA jevI (rIpITa, bhAlA jevI) bhUla jovA mATe ghAsanI gaMjImAMthI soya zodhavA jevo parizrama je Avazyaka lAge che e ja emanI buddhi kaI hade sthULa haze enuM zuM sUcana na kare ? ane AvI sthULa buddhivALAne saptabhaMgI jevA sUkSma gahana viSayamAM gatAgama na ja paDe e paNa zuM samajI zakAya evuM nathI ? vastutaH kalikALasarvajJa zrI hemacandrAcAryanI 'tathApi grasto rAgAdhairjApto bhavitumahaMta' evI sonerI salAhane avagaNavAnuM A duSpariNAma che. have, tame tamArA patralekhamAM , A vAkyo roSajanita che' AmAM roSabharyo pratyAghAta dekhAya che. ' vagere je jaNAvyuM che e aMge vicArIe.'gatAgama nathI' 'AtmaghAtI ceSTA' AvA zabdono prayoga krodhathI paNa thaI zake ne kaDakAIthI paNa thaI zake. AmAMthI meM A zabdono prayoga krodhathI ja karyo che Avo nizcaya tame karyo che to zuM tamane atIndriyajJAna thayuM che ? e je hoya te, paNa tamAro A nizcaya bhrAnta che e vAta niHzaMka jANazo. krodha to vivekaaucitya cUkave che. meM 'munirAjazrI' 'mahAtmA' vagere zabdo prayojyA che je sUcave che ke huM viveka cUkyo nathI ane kharekhara meM kaDakAIthI A pratibhAva Apyo che. coyaNA-paDicoyaNAmAM paNa kaDaka zabdo hoya che. 'coyaNA-paDicoyaNA krodhathI ja thAya' AvuM sujJajana to na svIkArI zake ke na kahI zake. meM A eka bhUlane AgaLa karIne
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1042 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre kaDaka pratibhAva je Apyo che te carcA TALavA mATe ja Apyo che evuM tamAruM nirIkSaNa sAcuM che. huM A carcA kema TALavA mAguM chuM enA kAraNo paNa jaNAvI dauM. (1) koInA paNa nirUpaNamAM kSati jaNAya to pUrve jaNAvI gayo chuM tema e nirUpaNanA nirUpaka sAthe vyaktigata dhoraNe carcA-vicAraNA karavI joIe. sIdhuM jAheramAM chApI na devuM joIe... A ucita vyavahAra che. be pakSa paDyA hoya ne pachI madhyastha niSkarSa para AvavAnuM hoya to e niSkarSa ApanAra madhyastha vidvAnI nimaNuMka baMne pakSa sAthe maLIne kare...chevaTe baMne pakSane mAnya to hoya ja... A ucita vyavahAra che. AnA badale eka pakSa bIjA pakSane aMdhArAmAM rAkhIne, potAnI sAthe aho rUpe aho dhvani nA tAlameLavALA vidvAnane madhyastha tarIke nImI de, emaNe ApelA niSkarSane madhyasthaniSkarSa tarIke chApIne jAhera karI de... A anucita vyavahAra che. jemanA vyavahAramAM aucitya bhAsatuM nathI, emanI sAthe carcA zuM karavAnI ? (2) anusaMdhAnamAM AvatA AvA bhUla darzAvanArA lakhANo bilakula bejavAbadAra rIte lakhAyelA hovA jaNAyA che. vairAgyadezanAdakSa pU.A.zrI hemacandra su.ma.sA.nI. preraNAthI TakAu kAgaLa para je prati vagere prakAzita thayA che te aMge anusaMdhAnamAM kaMIka AvI TIkA AvI hatI ke bahu ja kALajI rAkhIne junA saMpAdako vagerenA nAma kADhI tenA sthaLe potAnA nAmo goThavI dIdhA che." have jAheramAM AvuM lakhavuM hoya to pahelAM cokasAI pUrvaka tapAsa karavI joIe ke kharI hakIkata zuM che ? hakIkata e che ke mULapratomAM ja saMpAdakanuM nAma nathI. pachI ene kADhI nAkhavAnI vAta Ave ja zI rIte? paNa AvA bejavAbadAra mahAnubhAvo sAthe carcA zuM karavAnI hoya ?
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka patra , 1043 (3) pU.A.zrI hemacandrasUri mahArAje uparanA TIkAtmaka lakhANa aMge patravyavahAra karyo ane jaNAvyuM ke "ame koInA nAma kADhyA nathI.....vagere. ane mULakhato jotA A hakIkata spaSTa thaI ja jAya che. chatAM, "anusaMdhAnamAM bahu ja kALajI rAkhIne junA saMpAdako vagerenA nAma kADhI nAkhyAnuM ame je jaNAveluM te amArI bhUla hatI, kAraNa ke mULapratamAM ja A nAmo hatA nahIM...' vagere rUpe koI khulAso kyAreya Avyo nathI. eTale ke "amane bhAsatI bIjAnI bhUla ame chApI nAkhIzuM...' emAM amArI koI bhUla haze ne koI amane e jaNAvaze to paNa ame ene jAhera karavAnA nathI. AvuM valaNa spaSTa jaNAya che. (AvA valaNano anubhava anyane paNa thayela che). AvuM valaNa dharAvanAra sAthe carcA karavAno koI matalaba kharo ? AvA anya kAraNo paNa che, paNa have e ApavAthI saryuM. tamArA A patralekha parathI mane tamArAmAM mAdhyacyuM hovAnI pratIti thaI nathI, paNa nItarato pakSapAta bhAsyo che. ane tethI mane mArA A patranA pratyuttaranI koI apekSA che nahIM, enI noMdha lezo. tamane ke koIne paNa A patrathI kAMIpaNa manaduHkha thAya to enuM micchAmi dukkaDa jANazo. 2069, vai.su.2. surata -abhayazekharanI vaMdanA tA.ka. A patra vAMcavA para koIne paNa ema thAya ke "tame jo carcA karazo ja nahIM to to tamArAM navA-navA prakAzano aMge AvuM kAMI ne kAMI berokaToka lakhyA ja karaze..." to enA javAbamAM
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1044 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-7 huM kahIza ke... hAthI calA bajAra... athavA AgaLa kahevAthI saryuM. mArI sajjanatA mane rokI rahI che. mAtAmidaM divA.. eka vizeSa vAtaH zrI anuyogadvAra sUtra paranI mArI TIppaNamAM dravyapudgalaparAvarta aMge vicAraNA karI che. mu.zrI gailokyamaMDanavijayajIe anusaMdhAnanA 63mA aMkamAM, e vicAraNA aMge, potAnI haMmezanI (?)Teva mujaba je nanu naca karyuM che temAM emanA kSayopazamanI ati maMdatAnA varavA pradarzana sivAya vizeSa kazuM jaNAtuM nathI. paNa e aMge carcA karavAthI saryuM !
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) 15) 16) pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA.nuM saMpAdita-anuvAdita likhita adhyayanopayogI sAhitya adhyAtmamataparIkSA dharmaparIkSA sAmAcArI prakaraNa, ArAdhaka virAdhaka caturbhAgI kUpAntavizadIkaraNa prakaraNa 4) samyakatva SasthAnanI caupai 5-6) dvAnniza dvArniMzikA bhAga-1-2 7-9) karmaprakRti padArtho bhAga : 1-2-3 10-11) nyAya siddhAntamuktAvalI bhAga : 1-2 12) satpadAdi prarUpaNA 13) hAribhadrayogabhAratI yogaviMzikA siddhinAM sopAna tattvAvalokana samIkSA 17). tattva nirNaya 18-22) navAMgI gurupUjana praznottarI vagere 23) zataka nAme pAMcamA karmagranthanA padArtho-TIppaNo 24-26) dazavidha sAmAcArI (bhAga : 1-2-3) 27-28) tithi aMge satya ane samAdhAna (bhAga : 1-2) 29) saptabhaMgIviMzikA 30) dravya-guNa-paryAyano rAsa bhAga-1 nikSepaviMzikA 32) kyA jinapUjA karanA pApa hai ? anuyogadvAra-saTIppaNa 34) nayaviMzikA 35-41) batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhAga-1-2-3-4-5-6-7 pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA. likhita upadezAtmaka sAhitya 1) haMsA ! tuM jhIla maitrI sarovaramAM...(guja.+hindI=75000 nakala) 2) haiyuM mAruM nRtya kare 3) huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA (20000 nakala) 4) kara paDikkamaNuM bhAvazuM 5) avikhkhA aNANaMda 6) huM chuM sevaka tAro re 7) hA ! pastAvo vipula jharaNuM... 8) micchAmi dukkaDa 9) TALiye doSa saMtApa re.. 10) jelara (guja.hindI+marAThI-aMgrejI 1,30,000 nakala) 31) 33) CG BHARAT GRAPHICS-Ahmedabad (079) 22134176, Mo. 9925020106