________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૪
૯૧૧ ન સંભવે. માટે અહીં “લેશ” કહેલ છે. છતાં આ “લેશનો પણ પ્રભાવ જુઓ. અનુચિતતાના અને સાવઘતાના કારણે અનુષ્ઠાનમાં આવતી અશુદ્ધિને ઉલ્લંઘીને એ સરવાળે “શુદ્ધિને લાવી મૂકે છે. ને તેથી અનુષ્ઠાન શુદ્ધ બને છે. અહીં એ ધ્યાન રાખવું કે ભૃગુપાતાદિ કર્યા પછી જો સમાધિને જાળવી રાખે તો જ એ વિષયશુદ્ધ અનુષ્ઠાન બને છે. જો મોતની વેદનાથી વિહ્વળ બની જાય, સંક્લેશમાં પડી જાય તો પછી એ વિષયશુદ્ધ રહેતું નથી. કારણકે એ જીવ તો દુર્ગતિમાં ફેંકાઈ જાય છે. જ્યારે વિષય શુદ્ધ અનુષ્ઠાન તો મુક્તિની સાધનાને અનુકૂળ જન્મ અપાવનાર હોવું આગળ કહેવાના છે. વળી વિદ્વલ બનનારને તો એ ભૃગુપાતાદિનો પસ્તાવો પણ થવાનો, જે પસ્તાવો ગર્ભિત રીતે મોક્ષની ઇચ્છાના પસ્તાવામાં પરિણમવાથી શુભાશય- લેશ પણ ટકવાનો નથી જ.
સ્વરૂપશુદ્ધ અનુષ્ઠાનઃ સ્થૂલવ્યવહાર કરનારા લોકોના મતે જે નિષ્પાપ=નિરવદ્ય અનુષ્ઠાન તરીકે સંમત હોય તેવા યમ-નિયમાદિ સ્વરૂપશુદ્ધ અનુષ્ઠાન છે. જેમકે... જીવાદિ તત્ત્વને યથાર્થ સ્વરૂપે ન જાણનારા પ્રથમ ગુણસ્થાનવર્તી પૂરણાદિતાપસનું અહિંસાદિયમરૂપ અને તપસ્વાધ્યાયાદિ નિયમરૂપ અનુષ્ઠાન. આશય એ છે કે મોક્ષની ઇચ્છાથી જે યમ-નિયમાદિસ્વરૂપ નિરવદ્યઅનુષ્ઠાન કરવામાં આવે છે તે સ્વરૂપશુદ્ધ અનુષ્ઠાન છે. એટલે ભૌતિક ઇચ્છાથી થતા નિયમાદિનો આમાં સમાવેશ નથી. આ અનુષ્ઠાન નિરવદ્ય છે. માટે સ્વરૂપશુદ્ધ છે. તેમ છતાં આમાં બોધ-વિવેકની વિકલતાના કારણે હિંસાદિ સાવદ્યનો સંપૂર્ણ ત્યાગ સંભવતો નથી, માટે આ અનુબંધ શુદ્ધ બની શકતું નથી.
અનુબંધશુદ્ધ અનુષ્ઠાનઃ શાંતવૃત્તિથી તત્ત્વસંવેદન ગર્ભિત રીતે થતા આ યમનિયમાદિ એ અનુબંધ શુદ્ધ અનુષ્ઠાન છે, કારણકે આ અનુષ્ઠાનથી ઉત્તરોત્તર વધારે પ્રબળ અનુષ્ઠાનોનો અનુબંધ= પ્રવાહ
