________________
૮૯૪
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે અશુભ = પાપજનક) કુટુંબ ચિંતાદિકાળે પણ ભિન્નગ્રન્થિક જીવને શુદ્ધ પરિણામના પ્રભાવે સઅનુબંધ જ ઉત્પન્ન થાય છે. યોગબિંદુ (૨૦૪-૨૦૫)માં કહ્યું છે કે- જે સ્ત્રી અન્ય પુરુષમાં આસક્ત છે અને જેનું મન હંમેશા એ પુરુષમાં જ રમ્યા કરે છે એ સ્ત્રીની સ્વપતિસંબંધી શુશ્રુષાદિપ્રવૃત્તિ પણ વસ્તુતઃ પરપુરુષ ખાતે જ જમા થાય છે અને તેથી પરપુરુષના પરિભોગજન્ય પાપબંધ પણ એને થાય છે. આ જ રીતે જે ભિન્નગ્રન્થિજીવ મોક્ષમાં આસક્ત હોય છે, જેનું મન સતત મોક્ષમાં રમ્યા કરતું હોય છે એ જીવની કુટુંબચિંતા વગેરે રૂપ સંસારસંબંધી સર્વ પ્રવૃત્તિઓ પણ મોક્ષ ખાતે જમા થાય છે અને એનાથી એને નિર્જરા પણ થાય છે. ગ્રન્થિભેદના પ્રભાવે મોક્ષાત્મક ઉત્તમભાવને જોતાં જીવનું ચિત્ત વિચિત્ર કર્મોદયવશાત પુત્ર-પત્નીની મમતા વગેરે પરિણામથી આકુલ હોય ત્યારે પણ ત્યાં-મોક્ષમાં નથી રમતું એવું બનતું નથી.
આમ ભિન્નગ્રન્થિકજીવની ધર્મક્રિયા તો મોક્ષખાતે જમા થાય છે જ, એની અર્થ-કામ પ્રવૃત્તિ પણ મોક્ષખાતે જ જમા થાય છે ને તેથી નિર્જરાફક જ હોય છે. કારણકે મન મોક્ષમાં રમતું હોય છે. અલબત્ત, સંસારક્રિયા કાળે મન પુત્રાદિની મમતામાં રમતું હોય છે, છતાં આ મનની રમણતા કર્મોદયવશાતું હોય છે ને કામચલાઉ હોય છે જ્યારે એની મોક્ષમાં રમણતા સ્વકીય રુચિવશાતું હોય છે ને કાયમી હોય છે. તેથી સરવાળે એ બળવત્તર રહેવાથી બધી પ્રવૃત્તિ મોક્ષખાતે જમા થાય છે ને નિર્જરાફલક બને છે.
શંકા તો શું બાહ્ય અર્થ-કામની પ્રવૃત્તિ કર્મબંધ ન કરાવે?
સમાધાન : પોતાના આશયની શુદ્ધિ હોય તો કુટુંબની સારસંભાળ વગેરે રૂપ બાહ્ય હેતુ કર્મબંધપ્રત્યે અકારણ બની રહે છે, કારણકે “જે જેટલાં સંસારનાં કારણો છે એ એટલા મોક્ષનાં કારણ છે આવા ઓઘનિર્યુક્તિના વચનને અનુસરીને જણાય છે કે સંસારના
