________________
મુક્તિઅષક્રમે અધિકારની લેખાંક પ્રાપ્તિ થાય છે એમ તેરમી બત્રીશીમાં
૮૧
કહેલું. અર્થાત્ મુક્તિઅષ, બાયફલાપેક્ષા, સમુચિતયોગ્યતા, મોક્ષાર્થ
શાસ્ત્રાશ્રવણ, સ્વારસ્ય, બુદ્ધિની માર્ગાનુસારિતા, તીવ્રપાપક્ષય, સદનુષ્ઠાનરાગ.. આ ક્રમે અધિકારની પ્રાપ્તિ થાય છે. આમાં સદનુષ્ઠાનરાગ ખુદ કલ્યાણ આશયરૂપ હોવાથી એના યોગે પૂર્વસેવા મુખ્ય = અનુપચરિત બને છે. માટે આ ક્રમે જીવને અધિકારની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ રીતે અધિકાર પામતાં જીવોમાં અપુનર્બન્ધક સૌથી પ્રથમ હોય છે. માટે આ ચૌદમી બત્રીશીમાં એનું નિરૂપણ કરવામાં આવશે.
પૂર્વે દશમી બત્રીશીની પાંચમી ગાથામાં ભવાભિનંદીના ક્ષુદ્રતા વગેરે દોષો કહેતા હતા. આ દોષો દૂર થવા પર જીવ અપુનર્બન્ધક બને છે. અપુનર્બન્ધક બનેલો જીવ શુક્લપક્ષના ચન્દ્રની જેમ પ્રાયઃ વર્ધમાન (=વધતા) ગુણોવાળો હોય છે. એટલે કે પ્રતિક્ષણ એના ઔદાર્ય-દાક્ષિણ્ય વગેરે ગુણો વધતા જતા હોય છે.
પૌદ્ગલિક સુખનું કારણ મનાયેલી એકાદ ચીજનો પણ, સાક્ષાત્ કે પરંપરાએ પણ, કોઈપણ સ્વાર્થ વિના ત્યાગ કરવો, ભવાભિનંદી જીવ માટે ત્રણે કાળમાં ક્યારેય શક્ય હોતો નથી... કારણકે એના ક્ષુદ્રતાદિ દોષો એમાં પ્રતિબંધક છે. એટલે એ દોષો દૂર થવા પર જીવ અપુનર્બન્ધક બને છે. જે જીવ હવે પછી આખા ભવચક્રમાં મોહનીય કર્મની ઉત્કૃષ્ટ ૭૦ કોઇ કોઇ સાગરોપમસ્થિતિનો બંધ ક્યારેય કરવાનો નથી તે અપુનર્બન્ધક કહેવાય છે, જે એકવાર કરવાનો હોય તે સકૃબંધક અને બેવાર કરવાનો હોય તે દ્વિબંધક કહેવાય છે.
