________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૪
૯૧૫ કહે છે. જેમ ઘરનો પાયો મજબુત હોય તો ઉપરનું ઘર ભાંગી પડતું નથી, પણ ચિરકાલ ટકનારું બની રહે છે. એમ તત્ત્વસંવેદનથી સંકળાયેલું અનુષ્ઠાન ઉત્તરોત્તર દોષવિગમ કરનારું બનવાદ્વારા દઢ બનતું જાય છે, આનાથી વિપરીત સ્વરૂપવાળું ક્યારેય બનતું નથી. એટલે કે સાનુવૃત્તિ દોષહાનિ કરનારું કે મૂળથી જ દોષહાનિ ન કરનારું ક્યારેય બનતું નથી. આમ આ અનુષ્ઠાન ઉદારફળ આપનારું હોવાથી અન્યદર્શનકારોની આ વાત જૈનોને પણ સંમત છે.
પ્રશ્ન : સમ્યક્તી જીવનું અનુષ્ઠાન ભાવથી યોગ બનવામાં ત્રીજું કારણ સમ્યક્ પ્રત્યય જે કહેલ છે તે શું છે ?
ઉત્તર : પ્રત્યય એટલે પ્રતીતિ-ખાતરી-વિશ્વાસ... આ સમ્યફ પ્રત્યય ત્રણ પ્રકારે થાય છે. સ્વઈચ્છા, ગુરુકથન અને સૂચક ચિહ્ન.. પોતાને જે સદનુષ્ઠાન કરવાની ઈચ્છા જાગી છે (આત્મપ્રત્યય), (પોતે પોતાની આ ઈચ્છા ગુરુને જણાવી ન હોવા છતાં યોગાનુયોગ) ધર્મોપદેશક ગુરુ પણ એ જ કરવાનું કહે (ગુરુપ્રત્યય) અને જેવું તેઓ કહે એ જ વખતે, સૂત્રમાં સિદ્ધિના સૂચક તરીકે કહેલા નંદી-તૂર વગેરે ચિહ્નો અકૃત્રિમ રીતે સંપન્ન થવા દ્વારા ગુરુએ કહેલી તે જ વાતને સૂચવે (લિંગપ્રત્યય)... આ ત્રણેનો કુદરતી રીતે યોગ થવો એ ત્રણ પ્રકારનો પ્રત્યયઃવિશ્વાસ, વ્યભિચાર શૂન્ય સંપૂર્ણસિદ્ધિનું સાધન કહેવાયેલો છે.
પ્રશ્ન ઃ સમ્યગ્રત્યયની શી જરૂર છે?
ઉત્તર : આત્માદિ સમ્યક પ્રત્યય હોય તો સિદ્ધિ, સિદ્ધિથી અનુબદ્ધ થવાથી તાત્વિક બને છે. અન્યથા એ પાતના = પતનના = ભ્રંશના અનુબંધવાળી હોવાથી અતાત્ત્વિક બની જાય છે આશય એ છે કે જેના ગર્ભમાં ઉત્તરસિદ્ધિનું અવંધ્ય બીજ પડેલું હોય, એવી સિદ્ધિ ઉત્તરસિદ્ધિને અવશ્ય લાવી આપે છે. વળી આ ઉત્તરસિદ્ધિ પણ
