________________
૯૧૬
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે સ્વઉત્તરસિદ્ધિના અવંધ્ય બીજને ધરાવતી હોવાથી સ્વઉત્તર સિદ્ધિને અવશ્ય તાણી લાવે છે. જીવ આ ક્રમે ઉત્કૃષ્ટ સિદ્ધિ સુધી પહોંચી છેવટે મોક્ષ પામે છે. પણ જે સિદ્ધિ આવી નથી હોતી એ ઉત્તરકાળમાં અવશ્ય પતન પામનારી હોય છે. આની વાત આગામી લેખમાં
જોઈશું.
લેખાંક
૮૫
આત્માદિ પ્રત્યય વિનાના | અનુષ્ઠાનથી થયેલી સિદ્ધિ ઉત્તરકાળમાં
અવશ્ય પતન પામે છે, એ વાતનો ગયા લેખમાં છેલ્લે ઉલ્લેખ થયેલો. આ લેખમાં એને સૌપ્રથમ વિચારીએ.
જ્યાં જ્યાં પૂર્વકાળમાં આવી સિદ્ધિ ત્યાં ત્યાં ઉત્તરકાળમાં પતન.. આવી વ્યાપ્તિ(નિયમ) હોવાથી આ સિદ્ધિ ઉત્તરકાળમાં અવશ્ય પતન પામનારી હોય છે. ને તેથી એનાથી મોક્ષપ્રાપ્તિની સંભાવના રહેતી ન હોવાથી આ સિદ્ધિને વાસ્તવિક સિદ્ધિ કહેવાતી નથી, પણ ઉપરથી, પાત( પતન) જ કહેવાય છે. કારણકે એ સિદ્ધિ પાતશક્તિથી=પતન પામવાની શક્તિથી યોગ્યતાથી સંકળાયેલી હોય છે. જે ભૂમિમાં હાડકાં વગેરે શલ્ય રહેલા હોય એ ભૂમિપર નિર્માણ પામેલ મહેલ વગેરે બાહ્ય દષ્ટિએ “મહેલ' જ દેખાવા છતાં, એમાં રહેનાર સુખચેનથી રહી શકતા ન હોવાથી એ પરમાર્થથી “મહેલ'રૂપ રહેતો નથી. એમ જે સિદ્ધિ મિથ્યા અભિનિવેશરૂપ પાતશક્તિથી ગર્ભિત હોય છે એ ઉત્તરકાળમાં અવશ્ય નાશ પામનારી હોવાથી તાત્ત્વિક સિદ્ધિ નથી. આમ, સિદ્ધિ બે પ્રકારની થઈ... ઉત્તરસિદ્ધિના અવંધ્યબીજથી ગર્ભિત અને પાતશક્તિથી ગર્ભિત. આમાંની પ્રથમ તાત્ત્વિક છે, બીજી અતાત્વિક.
તિથી યોગ એ ભૂમિ છતાં
