________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૫
૯૧૭ “સત્ત્વશાલીને કશું અશક્ય નથી' એમ પોતાના સત્ત્વ-પરાક્રમ પર મુસ્તાક રહીને પ્રવર્તનારા હઠીલા જીવો હાઠિક કહેવાય છે. આવા જીવો ગુરુપ્રત્યય-લિંગપ્રત્યય વિના પણ હઠથી પ્રવર્તી સત્ત્વથી સિદ્ધિ સુધી પહોંચતા જોવા મળે તો પણ એ સિદ્ધિ વાસ્તવિક હોતી નથી, કારણકે વગર કારણે કાર્ય થઈ શકતું નથી. ગમે એટલો ઉદ્યમશીલ ને ગમે એટલો આત્મવિશ્વાસથી છલકતો આદમી પણ રેતીમાંથી ઘડો શું બનાવી શકે ? બાવળ પર આંબા શું ઉગાડી શકે? એટલે હાઠિકોને પણ આત્માદિ પ્રત્યયરૂપ કારણ હોય તો જ વાસ્તવિક સિદ્ધિ થાય છે.
આ આખા અધિકાર પરથી એ સૂચિત થાય છે કે આત્માદિ પ્રત્યય ઉત્તરસિદ્ધિનું અવંધ્ય બીજ છે અને મિથ્યાઅભિનિવેશ વગેરે પતનનું અવંધ્યકારણ છે. આ આત્માદિ પ્રત્યયની વાત અતીન્દ્રિય અર્થોનું પ્રકાશન કરવામાં સમર્થ એવા આગમમાં કહેલ છે. આ વાતને સદ્યોગારંભક જીવ સાનુબંધ યોગ કરનારો જીવ વાસ્તવિક સિદ્ધિવાળો જીવ અવલંબે છે. એટલે કે આવો જીવ જ આત્માદિ પ્રત્યય હોય તો અનુષ્ઠાન કરવું, એ વિના નહીં... આવી અપેક્ષા રાખે છે, કારણ કે આવો જીવ જાત્યમોર જેવો હોય છે. સર્વઉપાધિથી રહિત મોર એ જાત્યમોર. આ મોર જેમ અન્ય અજાત્યમોર કરતાં વિલક્ષણ હોય છે એમ સદ્યોગારંભક જીવ, અસયોગારંભક જીવ કરતાં હંમેશા વિલક્ષણ હોય છે. અસદ્યોગારંભક જીવ તત્કારીતષી હોય છે, સદ્યોગારંભકજીવ ક્યારેય આવો બનતો નથી. આમાં આશય એ છે કે અસદ્યોગારંભક જીવ પણ સદનુષ્ઠાન જે કરે છે તે શાસ્ત્રવચનને જોઈને જ કરે છે, માટે એ તત્કારી ( શાસ્ત્રવચનને કરનારો) તો છે જ. તેમ છતાં શાસ્ત્રમાં જ કહેલ આત્માદિ પ્રત્યય વગેરે રૂપ વિધિને એ જાળવતો નથી, ઉપરથી એનો દ્વેષ કરે છે, માટે એ તષી છે. સદ્યોગારંભકજીવ આવો હોતો નથી. જેમ જાત્યમોરના ઇંડાં, ચાંચ, ચરણ વગેરે અવયવોમાં અજાત્યમોરના અવયવની
