________________
૯૨૬
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે
દૂર ચાલ્યા જાય.. આવું કોઈપણ આસપુરુષને મંજુર હોય ન શકે એ સ્પષ્ટ છે. એટલે કેડીપર ચડીને કોઈક જીવ સમત્વમાં ખૂબ આગળ વધેલો હોય તો પણ કેડીને તો ઉન્માર્ગ-મિથ્યામાર્ગ ઘોષિત કરવી એ જ આપ્તપુરુષની ફરજ બની રહે છે. એમ એ કોઈક જીવની સમતા અનુમોદનીય-પ્રશંસનીય હોવા છતાં એની પ્રશંસા કેડીની પ્રશંસામાં પરિણમીને રાજમાર્ગ પર રહેલા જીવને કેડીનું આકર્ષણ જગાડનારી જો પ્રતીત થાય, તો એવી પ્રશંસાનો નિષેધ કરવો જરૂરી બની જ રહે છે. તેથી ‘ઉન્મારગી ઘુણતાં હુએ ઉન્મારગ પોષ... ’વગેરે દ્વારા એનો નિષેધ કરવામાં આવ્યો છે. આમાં કોઈ સંકુચિત વૃત્તિ નથી, આમાં કોઈ મતાંધતા નથી, આમાં તો માત્ર ને માત્ર જીવ રાજમાર્ગ છોડીને કોઈ ભૂલભુલામણી ભરેલી કેડી પર ભટકી ન જાય... એવી કરુણા જ રહેલી છે.
વળી, કેડીપર રહેલો મુસાફ૨ સામાન્યથી રાજમાર્ગને રાજમાર્ગ તરીકે પિછાણતો નથી, કારણકે જો એ પિછાણતો હોય તો તો સ્વયં કેડી છોડી રાજમાર્ગ પર આવી ન જાય ? અને પોતે જે કેડી પર છે એને જ રાજમાર્ગ તરીકે કદાગ્રહપૂર્વક માનતો હોય છે. એટલે એ તો, રાજમાર્ગ પર રહેલા પ્રવાસીને પણ પોતાની કેડીપર લાવવા પ્રયત્નશીલ હોય છે. તેથી રાજમાર્ગના વટેમાર્ગુઓ એનાથી દૂર રહે એ ઇચ્છનીય હોવાના કારણે આવા કેડીના પ્રેરકરૂપ અન્ય સંન્યાસીઓને કુગુરુ કહેવાયેલા છે. ને એમના પરિચય વગેરેને ટાળવાનો ઉપદેશ અપાયેલો છે. આમાં પણ એ સંન્યાસીઓ પ્રત્યે કોઈ દ્વેષ નથી. પણ જીવો પ્રત્યેની કરુણા જ છે.
કાચને કાચ કહેવો ને હીરાને હીરો કહેવો એમાં શું કોઈ સંકુચિતવૃત્તિ કે રાગ-દ્વેષ છે ભલા? ઊલટું કાચને પણ હીરો કહેવો એ ક્યાં તો ઘોર અજ્ઞાન છે ને ક્યાં તો ‘અમે સમભાવવાળા- અમે વિશાળદષ્ટિવાળા' આવો દેખાડો કરવાનો કનિષ્ઠ દંભ છે.
