________________
૯૨૦
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે
તો આત્માદિ પ્રત્યય સંપન્ન થઈ જ ગયા. અલબત્ત અનુષ્ઠાન અનુબંધશુદ્ધ ન હોવાથી અવંધ્યબીજ પડતું નથી.. છતાં પાતાદિ શક્તિ પણ ન પડવાથી અવશ્ય પતનનો નિયમ ન રહેવાના કારણે ઉપર જણાવવા મુજબ સફળતા મળવાની શક્યતા ઊભી રહે છે.
ન
અપુનર્બન્ધકજીવની અનેક અવસ્થાઓ મનાયેલી છે. એમાં અમુક અવસ્થાવાળા અપુનર્બન્ધકજીવને જેમ જિનોક્ત અનુષ્ઠાન પ્રશાંતવાહિતાનું કારણ બની શકે છે, એમ અન્ય અવસ્થાવાળા અપુનર્બન્ધકજીવને કપિલ-સૌગત વગેરે દર્શનના તે તે શાસ્ત્રમાં કહેલા અનુષ્ઠાન પણ પ્રશાંતવાહિતાનું કારણ બની શકતા હોવાથી ઉચિત જ છે. જીવોને અનાદિકાળથી કારમી વિષયેચ્છા અને એનો પ્રયોજક ‘સુખ તો પૌદગલિક જ હોય' એવો તીવ્ર કદાગ્રહરૂપ અસગ્રહ હોય છે. ચરમાવર્ત પ્રવેશે એ દૂર થવાથી તો જીવ અપુનર્બન્ધક બને છે. એટલે કે અપુનર્બન્ધજીવને અસગ્રહ હોતો નથી. એટલે જ અન્યદર્શનોક્ત અનુષ્ઠાન એ સગ્રહથી=મોક્ષના સ્વરૂપનો બોધ થવાથી એને મેળવવાની જાગેલી ઇચ્છાથી કરે છે. પોતાના દર્શન દ્વારા ‘ભૃગુપાતાદિથી મોક્ષ થાય છે' એવી મળેલ સમજણના કારણે એ ભૃગુપાતાદિ કરે, તો એમાં ગર્ભિત રીતે રહેલી મોક્ષની ઇચ્છા તથા પ્રાણાંત કષ્ટ કરતાં પણ મોક્ષનું કરેલું અધિક મૂલ્યાંકન.. એને પ્રશાંતવાહિતાનું કારણ બની શકે છે. એમ સુગતાદિ દર્શનમાં રહેલાને યમનિયમાદિની મળેલી સમજણના કારણે યમનિયમાદિ સેવે તો એનું આ સ્વરૂપશુદ્ધ અનુષ્ઠાન, મોક્ષની ઇચ્છા ને સાથે અનુષ્ઠાનની નિરવઘતાના કારણે પ્રશાંતવાહિતાનું કારણ બને છે.
પણ જૈનધર્મને પામેલો અપુનર્બન્ધક અન્યધર્મની વાત સાંભળીને ભૃગુપાતાદિ કરે તો એ પ્રશાંતવાહિતાનું કારણ બની શકતા નથી એ જાણવું.
