________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૭.
૯૪૫ પડેલો છે, એમ સમ્યગ્દષ્ટિજીવને જિનવાણી શ્રવણનો ગાઢરસ હોવાથી દરેક શ્રવણમાં અપૂર્વત્વનું અનુસન્ધાન થાય છે.
અત્યાર સુધી પૌદ્ગલિક સુખનો રસિયો હતો, એટલે ધનકુટુંબાદિ પ્રત્યે ગાઢ લાગણી હતી. પણ હવે એમાં તુચ્છતાના દર્શન થયા છે ને આત્મિક સુખમાં વાસ્તવિકતાના દર્શન થયા છે. તેથી એના ઉપાયભૂત જિનવાણી શ્રવણનો રસિયો બન્યો છે. ગ્લાસ કાચનો હોય, ચાંદીનો હોય કે સોનાનો હોય... અંદર રહેલું જળ એ જ છે. એમ ભોગ-સામગ્રીનો બાહ્ય આકાર ભલે બદલાયા કરે. પણ એમાં ભોગસુખ એનું એ જ હોય છે, એમાં કશું નવું હોતું નથી. આમ અપૂર્વભ્રમ દૂર થયો છે ને એની તુચ્છતા જણાયેલી હોવાથી ગાઢ આકર્ષણરૂપ દોષ દૂર થયો છે. એટલે હવે એના કારણભૂત ધન-કુટુંબાદિમાં મન એવું દોડતું નથી.
સમ્યગ્દષ્ટિનું બીજું લિંગ-ધર્મરાગ
ભોગીજીવને ભામિની વગેરેની જે અભિલાષા હોય એના કરતાં પણ સમ્યગ્દષ્ટિ જીવને ચારિત્રધર્મની સ્પૃહા અતિ બળવાનું હોય છે. અંતઃકરણની એવી પરિણતિરૂપ ભાવથી થયેલી આ સ્પૃહા ધર્મરાગ કહેવાય છે. જિનવાણી શ્રવણમાં મહત્ત્વ અને કિન્નરાદિના ગીતગાનાદિ શ્રવણમાં તુચ્છત્વને પિછાણવાથી સમ્યત્વીજીવને જેમ જિનવાણી શ્રવણની રુચિ જ પ્રબળ હોય છે. એમ સ્ત્રીભોગ વગેરેમાં તુચ્છત્વનું અને ચારિત્રધર્મમાં મહત્ત્વનું દર્શન થયા કરતું હોવાથી સમ્યત્વીજીવને સ્ત્રીરાગ કરતાં ધર્મરાગ વધારે પ્રબળ હોય છે. તેમ છતાં શરીર દ્વારા થતી પ્રવૃત્તિ તો અન્યથા–ચારિત્રધર્મને પ્રતિકૂળ પણ થઈ શકે છે, કારણકે ચારિત્રમોહનીયકર્મ નિયત પ્રબળ વિપાકવાળું હોય છે.
બધા જ અવિરત સમ્યસ્વી જીવોને ચારિત્રમોહનીય કર્મ
