________________
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે અથવા સોષિ=તીર્થંકરપદને પ્રાયોગ્ય સમ્યક્ત્વ. આને વરબોધિ પણ કહે છે. આવા સોધિથી યુક્ત જે જીવ તથા ભવ્યત્વના પ્રભાવે ભવિષ્યમાં તીર્થંકર બનનાર છે એ બોધિસત્ત્વ.
૯૫૪
-
પ્રશ્ન : તથાભવ્યત્વ શું છે.?
ઉત્તર : પહેલાં ભવ્યત્વને સમજી લઈએ. ભવ્યત્વ એટલે સિદ્ધિગમનયોગ્યત્વ. એટલે કે જીવમાં રહેલી મોક્ષમાં જવાની યોગ્યતા એ ભવ્યત્વ છે. આ યોગ્યતા કોઈ કર્મથી નથી આવતી કે જીવના પુરુષાર્થથી નથી કેળવાતી. પણ અનાદિકાળથી સહજ રીતે રહેલો જીવનો એક પરિણામ છે. માટે એ ‘અનાદિ પારિણામિકભાવ કહેવાય છે.
આ ભવ્યત્વ બધાનું સર્વથા એકસમાન હોય તો બધાનો એક સાથે એકરીતે મોક્ષ થવો જોઇએ. પણ એ થતો નથી, કારણકે શ્રીઋષભદેવભગવાન્ આ અવસર્પિણીના ત્રીજા આરાના અંતભાગમાં
મોક્ષે ગયા તો શ્રીવર્ધમાનસ્વામી ચોથા આરાના અંતભાગમાં મોક્ષે ગયા. વળી તેઓ તીર્થંકર બનીને મોક્ષે ગયા. શ્રી ગૌતમસ્વામી વગેરે ગણધર બનીને મોક્ષે ગયા. આવા તો પાર વિનાના ભેદ પડતા હોય છે. આ ભેદ પડવાનું કારણ શું ?
શંકા : એની એ જ માટીને કુશળ કુંભાર મળે તો સારો ઘડો બન્ને ને શિખાઉ કુંભાર મળે તો એટલે સારો ઘડો ન બને. આમ સહકારી કારણના ભેદથી કાર્યભેદની સંગતિ પ્રસ્તુતમાં પણ વિચારી શકાય છે ને!
સમાધાન : ઘડામાં તો તે તે ઘડાના ઉપભોક્તાનું કર્મ ભાગ ભજવીને કુંભારમાં ભેદ પાડી દે છે. પ્રસ્તુતમાં સહકારી કારણનો ભેદ કરનાર કોણ ? આ વિચારણામાં એ જણાય છે કે અભવ્યને ચરમાવર્ત ક્યારેય આવતો નથી ને એ આવતો નથી માટે બીજ
