________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૪
૯૦૭ સમ્યત્ત્વજીવ શાસ્ત્રસંગ્લી હોવાથી, ગુરુપૂજાદિ જે અનુષ્ઠાન કરે છે તે શાસ્ત્ર મુજબ જ કરે છે. પછી એ ભાવયોગરૂપ શા માટે ન બને ? અહીં આ ખ્યાલ રાખવો કે આ શાસ્ત્રસંજ્ઞાની વાત પારલૌકિક કૃત્ય અંગે છે. આગળ ૨૦મી ગાથામાં કહેવાના છે કે
એને આમુષ્મિકવિધિમાં શાસ્ત્ર પ્રમાણ હોય છે. એટલે આલોક સંબંધી અર્થકામની પ્રવૃત્તિમાં તો એ મૈથુન-પરિગ્રહસંજ્ઞાથી પ્રવૃત્ત થવો અસંભવિત નથી. અલબત્ શાસ્ત્રસંજ્ઞા વિષયસેવનાદિમાં હેયત્વાદિ જણાવતી જ હોય છે. પણ અપ્રત્યાખ્યાનાવરણાદિકક્ષાનો રાગ એ બોધને દબાવીને જીવને અર્થ-કામમાં પ્રવર્તાવે છે. એટલે કે એ પ્રવૃત્તિ મૈથુનાદિ સંજ્ઞાથી થયેલી હોય છે.
સમ્યફ પ્રત્યયવૃત્તિઃ આત્મ, ગુરુ અને લિંગ (ચિહ્ન)ની શુદ્ધિ એ સમ્યક પ્રત્યય છે. આની વિશેષતા આગળ ૨૭મી ગાથામાં કહેશે.. આ સમ્યક પ્રત્યયના પ્રભાવે છલકતા વિશ્વાસ સાથે વૃત્તિકપ્રવૃત્તિ થાય છે. અર્થાત્ “આ અનુષ્ઠાન હું કરી શકીશ કે નહીં ?' એવો સંદેહ દૂર થાય છે ને અબ્રાન્તવિશ્વાસ ખડો થાય છે કે “હું ચોક્કસ કરી શકીશ.” (આ સ્વકૃતિસાધ્યત્વજ્ઞાન છે.) એમ, “આ અનુષ્ઠાનથી મારું ઈષ્ટ થશે” આવો (ઇષ્ટસાધનત્વનો) તથા આનાથી કોઈ મોટું નુકશાન નહીં થાય આવો (બળવઅનિષ્ટ અનનુબંધિત્વનો) અબ્રાન્તવિશ્વાસ ઊભો થાય છે અને તેથી જીવ ઉલ્લાસપૂર્વક નિઃશંકપણે પ્રવૃત્તિ કરે છે.
ત્રિધા શુદ્ધઅનુષ્ઠાન : વિષયશુદ્ધ, સ્વરૂપશુદ્ધ અને અનુબંધ શુદ્ધ એમ ત્રણ પ્રકારે શુદ્ધ અનુષ્ઠાનની વાત આગળ કરશે.
આમ સમ્યગ્દષ્ટિજીવને પારલૌકિક અનુષ્ઠાન શાસ્ત્રાનુસારી હોય છે, ત્રિધાશુદ્ધ હોય છે અને સમ્યફપ્રત્યયપૂર્વક હોવાથી છલકતા વિશ્વાસવાળું હોય છે. એટલે એ અનુષ્ઠાન ઠેઠ મોક્ષસુધી પહોંચાડનારું બનતું હોવાના કારણે પરમાર્થથી યોગરૂપ બને છે. માત્ર કલ્પનાઆભાસથી નહીં.
