________________
૯૩૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે (૧) પ્રદીર્ઘભવ સદ્ભાવ : સંસારકાળ ઘણો લાંબો હોવો. અપુનર્બન્ધકને તો સિદ્ધિનો આસન્નભાવ કહ્યો છે. (૨) માલિત્યાતિશય: સહજમળની પ્રચુરતા.. અપુનર્બન્ધક તો મળનો હ્રાસ અલ્પમલત્વ થવા પર બનાય છે. અને (૩) અતત્ત્વનો અભિનિવેશઃ અપુનર્બન્ધકને તો બત્રીશી વગેરેમાં વિનિવૃત્ત આગ્રહવાળો કહ્યો છે. એટલે જણાય છે કે ચરમાવર્તિમાં પણ પ્રદીર્ઘભવ સભાવાદિ ધરાવનાર જીવ અપુનર્બન્ધક હોતો નથી.
ઉત્તર : ધન્ય છે તમારી શાસ્ત્રપંક્તિઓનો અર્થ કરવાની પ્રતિભાને ! કારણકે આ કારણો તો અન્ય અચરમ પુદ્ગલપરાવર્તમાં રહેલા જીવોને યોગ ન હોવામાં દર્શાવેલો છે. ને એ જીવોને તો હું પણ ક્યાં અપુનર્બન્ધક કહું છું..?
શંકા : ચરમાવર્તિમાં પણ ઉક્તગુણવિકલને એનો નિષેધ કર્યો જ છે ને !
સમાધાન : પ્રદીર્ઘભવસદૂભાવ વગેરે ગુણો છે કે દોષ ? વાસ્તવિકતા એ છે કે યોગબિન્દુમાં આની પૂર્વેની ૭રમી ગાથામાં એમ જણાવ્યું છે કે ચરમાવર્તમાં જે શુક્લપાક્ષિક છે, ભિન્ન ગ્રન્થિ છે અને ચરિત્રી છે એને જ અધ્યાત્મયોગ કહ્યો છે. એટલે પ્રસ્તુતમાં જે ઉક્તગુણવિકલ ભવ્ય કહ્યો છે તે આ શુક્લપાક્ષિકત્વ વગેરે ગુણ વિકલ સમજવાનો છે. ચરમાવર્તના પ્રથમ અર્ધભાગમાં આ ગુણો નથી જ હોતા. પણ તેથી અપુનર્બન્ધત્વનો કાંઈ નિષેધ થઈ શકતો નથી.
પ્રશ્નઃ યોગદષ્ટિ સમુચ્ચયની ૨૪મી ગાથાની વૃત્તિમાં જણાવ્યું છે કે-ચમાવર્તમાં તથાભવ્યાત્વના પાકથી મિથ્યાત્વની કટુતા નિવૃત્ત થવાથી કંઈક માધુર્ય સિદ્ધ થાય છે.. આ કઈંક માધુર્યની સિદ્ધિ એ
