________________
૯૪૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે આમાં શુશ્રુષા અને ધર્મરાગ... આ બન્ને ઇચ્છા-ભાવના સ્વરૂપ છે. માટે એમાં “યથાશક્તિ વિશેષણ મૂક્યું નથી. ગુરુદેવાદિ પૂજન એ ક્રિયારૂપ છે, માટે એ વિશેષણ મૂક્યું છે. કોઈપણ જીવને સ્વઈષ્ટ-અનિષ્ટ શું છે? એના ઉપાય શું છે? વગેરે જાણવાની પ્રબળ ઇચ્છા હોય છે. ને એ ઉપાય અજમાવવાની ઇચ્છા પણ હોય છે. સમ્યગુષ્ટિજીવને “સ્વ” તરીકે હવે આત્મા નિઃશંક સ્પષ્ટ રૂપે પ્રતીત થાય છે. એટલે આત્માનું ઈષ્ટ શું? એ શાનાથી થાય ? આત્માનું અનિષ્ટ શું? એ શાનાથી થાય? વગેરે જાણવાની પ્રબળ જિજ્ઞાસા થાય એ સહજ છે. એ જિજ્ઞાસાને સંતોષવાનું એકમાત્ર સાધન છે જિનવાણી શ્રવણ. એટલે એને આ શ્રવણની બળવાન ઇચ્છા-સુશ્રુષા જાગે જ એ સહજ છે. “સ્વઇષ્ટ ધર્મથી થશે” એ જાણવા પર એને ધર્મનો પ્રબળ રાગ પ્રગટે એ પણ સ્પષ્ટ છે. વળી આ બન્નેના મૂળમાં, દેવ-ગુરુનો અનન્ય ઉપકાર સંવેદાતો હોવાથી એ બન્ને ઉપકારી તત્ત્વની પૂજામાં એ પ્રવૃત્ત થયા વગર રહી શકતો નથી. માટે આ ત્રણ સમ્યગ્દર્શનના જ્ઞાપક લિંગ છે.
(૧) શુશ્રુષા: યુવાન, વિચક્ષણ, પ્રિયાસહિતના તરુણપુરુષને સુંદર ગાનારા કિન્નરાદિના ગીત વગેરે સાંભળવાનો જે શ્રવણરસ હોય એના કરતાં સમ્યગ્દષ્ટિજીવને જિનવચન સાંભળવાનો શ્રવણરસ અધિક બળવાન હોય છે, કારણકે કિન્નરના ગીતગાનાદિમાં અને જિનવચનમાં રહેલ તુચ્છત્વ-મહત્ત્વ પ્રયુક્ત અતિભેદનો એને ખ્યાલ હોય છે. આશય એ છે કે એક તો કામી પુરુષ છે, એટલે એને ગીતવગેરેની શ્રવણરુચિ હોય જ. વળી એ રુચિને વધારનારા યૌવન, વિચક્ષણતા અને પ્રિયાનું સાન્નિધ્ય. આ ત્રણે પરિબળો હાજર છે. એટલે એ રુચિ વધીને ઉત્કર્ષ પામેલી જ હોય (અથપત્તિથી શારીરિક પીડા વગેરે કોઈ પ્રતિબંધક પરિબળ હાજર નથી.) આવા કામી
