________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૬
૯૩૯
નિરંતર બધા જ વિભાગો બંધસમયે જ તૈયાર થઈ જાય છે. એટલે કે ૭૦ કો કો૰ સાગરોપમના સમયોમાંથી ૭૦૦૦વર્ષના સમયોને બાદ કરવાથી જે જવાબ આવે એટલા વિભાગો તૈયાર થાય છે. આ દરેક વિભાગને ‘નિષેક' કહેવાય છે, ને આ રીતે વિભાગીકરણ થવું એ નિષેકરચના કહેવાય છે. તે તે સમયે બંધાતા દલિકોમાં રચાતા છેલ્લા નિષેકને ઉદયમાં આવવાનો ૭૦ કો કો સાગરોપમ વગેરે જે કાળ હોય તે તે સમયે થયેલો સ્થિતિબંધ કહેવાય છે. આ સ્થિતિબંધ ઉત્કૃષ્ટથી દર્શનમોહનીયમાં ૭૦ કો કો સા૰ ; ચારિત્રમોહનીયમાં ૪૦ કો કો સા; જ્ઞાનાવરણ-દર્શનાવરણવેદનીય-અંતરાયમાં ૩૦ કો કો સા૰ અને નામગોત્રમાં ૨૦ કોકો સાગરોપમ મળે છે. એકેન્દ્રિયમાં ભવસ્વભાવે કષાયોનું જોર ઘણું ઓછું હોવાથી એ ૧ સાગરોપમ, ૪/૭ સાગરોપમ વગેરે હોય છે. આમ બંધસમયે રચાતા નિષેકોમાંના પ્રથમ નિષેકની સ્થિતિમાંથી ૧ સમય બાદ કરતાં અબાધકાળ અને ચરમનિષેકની સ્થિતિ એ સ્થિતિબંધ કહેવાય છે.
હવે, બંધસમયે જે નિષેકની જે સ્થિતિ નક્કી થઈ હોય તે જ સમયે તે નિષેકનું દલિક ઉદયમાં આવે એવો નિયમ હોતો નથી. કારણ કે એ ઉદયમાં આવવા પૂર્વે ઉદ્દવર્તના-અપર્વતના-ઉદીરણા વગેરે અનેક પ્રક્રિયાઓ સંભવિત હોય છે. અભવ્યજીવો, નામગોત્રાદિ કર્મોની સ્થિતિબંધ ૨૦ કો કો૰ સાગરોપમ વગેરે જ હોવા છતાં એમાંના કેટલાક દલિકોને આમાંની ઉર્તનાની પ્રક્રિયા દ્વારા ૭૦ કો કો૰ સાગરોપમ સુધી પહોંચાડી દે છે. એ જ રીતે એકેન્દ્રિય પણામાં માત્ર એક સાગરોપમ સ્થિતિબંધ હોવા છતાં એ બંધમાંના કેટલાંક દલિકોને ફરી ફરી ઉર્તના કરીને ૭૦ કો કો સા૰ સુધી પહોંચાડી દે છે, એટલે કે એ લિક બંધસમયથી ઠેઠ ૭૦ કો કો સાગરોપમ કાળ સુધી આત્મા પર રહ્યું ને છેલ્લે ખરી પડ્યું.
