________________
બત્રીશી-૧૬૬, લેખાંક-૯૧
૯૯૧
પ્રવૃત્તિવાળું બને છે. હવે, આવું જ જો માનવાનું છે. તો નિત્ય એકરૂપતા=ફ્રૂટસ્થનિત્યતા ન રહેવાથી એ બન્ને પરિણામી હોવા સિદ્ધ થઈ જ ગયા. એટલે આત્માઓનો અનુગ્રાહ્યત્વસ્વભાવ અને પ્રકૃતિનો નિવૃત્તઅધિકારત્વ સ્વભાવ નિશ્ચિંત થયે ઈશ્વરનો પણ સમાન ન્યાયે અનુગ્રાહકત્વસ્વભાવ સિદ્ધ થશે જ. અને એ થશે તો અધિકૃત તીર્થંકરત્વ વગેરે રૂપ વિશેષ પણ સિદ્ધ થશે જ.'
અલબત્ જન્માંધ વ્યક્તિને ‘આ વસ્તુ કાળી છે' ‘આ વસ્તુ ધોળી છે’ વગેરે રીતે રૂપનો બોધ થવો શક્ય નથી, એમ અતીન્દ્રિય વસ્તુઓ છદ્મસ્થ જીવો માટે અવિષય છે. તેમ છતાં અંધ વ્યક્તિ પણ હાથથી સ્પર્શ કરીને ‘આ વસ્તુ લીસી છે' ‘આ વસ્તુ ખરબચડી છે’ વગેરે બોધ કરી જ શકે છે. એમ છદ્મસ્થ જીવો પણ શાસ્ત્રવચનો પરથી અતીન્દ્રિય એવા આત્માવગેરેનો કંઈક બોધ તો કરી જ શકે છે. માટે જ શાસ્ત્રને હસ્તસ્પર્શસમાન કહ્યું છે. અલબત્ આંખની સામે રહેલા અગ્નિના પ્રત્યક્ષબોધની અપેક્ષાએ ‘અગ્નિ’ શબ્દ સાંભળીને થતો બોધ બહુ છીછરો હોય છે એ અનુભવસિદ્ધ છે. એમ શાસ્ત્રપરથી થતો આત્મબોધ પણ બહુ જ અલ્પ માત્રામાં હોય છે. પણ આત્મબોધ માટે બીજો કોઈ ઉપાય છે નહીં, અને અલ્પ હોવા છતાં જરૂરી બોધ શાસ્ત્રપરથી પણ મેળવી શકાય છે, જેમકે ચન્દ્રગ્રહણ વગેરેનો બોધ.
આશય એ છે કે ચન્દ્રગ્રહણ વગેરે અંગેની બધી જ વિશેષ વાતો તો સર્વજ્ઞ વિના કોણ જાણી શકે? તેમ છતાં આપણને ઉપયોગી બને એવી ‘ચન્દ્રગ્રહણ ક્યારે થશે ? ક્યાં થશે ? કેટલા કાળ માટે થશે ? કેટલા પ્રમાણમાં થશે ?' વગેરે વિશેષ વાતો શાસ્ત્ર પરથી જાણી શકાય છે જ. એ જ રીતે દેવતત્ત્વ વગેરે અતીન્દ્રિય વસ્તુઓની બધી જ વિશેષ વાતો શાસ્ત્રપરથી જાણવી અશક્ય હોવા છતાં ‘શ્રી વર્ધમાન એ સાચા દેવ છે' વગેરે વિશેષતાઓ જાણવી અશક્ય નથી.
