________________
૯૬૦
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે ઉત્તરપક્ષ : તમે આ નિયમ બાંધશો શી રીતે ? પૂર્વપક્ષ ઃ તમે શી રીતે બાંધો છો ?
ઉત્તરપક્ષ : અમારી બુદ્ધિના વિષય બને એવા ઢગલાબંધ જિનવચનોને પ્રમાણ તરીકે પિછાણ્યા છે. એટલે પછી ખીચડીના ચાર દાણા સીઝી ગયા છે, તો બધા જ સીઝી ગયેલા હોય' એ ન્યાયે આ નિયમ બાંધી દઈશું. પણ તમે આ રીતે બાંધી શકતા નથી, કારણ કે આપણી બુદ્ધિનો વિષય બનતા એવા પણ કેટલાય વેદવચનોમાં અસંગતતા હોય છે, જેમ કે “કોઈ જીવની હિંસા કરવી નહીં એવું કહ્યા પછી યજ્ઞ વગેરેમાં પશુવધ કરવાનું જણાવતા વેદવચનો. એટલે વેદને પ્રમાણ માને તે શિષ્ટ' આવી વ્યાખ્યા યોગ્ય નથી. પણ “જેઓ ક્ષણદોષવાળા છે તે શિષ્ટ..' અર્થાત્ “જેમને આંશિક પણ દોષક્ષય કરેલો છે તે શિષ્ટ' આવી વ્યાખ્યા યોગ્ય છે. જો કે સર્વથા દોષક્ષય કેવલિભગવાનમાં કે સિદ્ધમાં જ હોવાથી સર્વથાશિષ્ટત્વ પણ તેઓમાં જ હોય છે. તેમ છતાં આંશિક દોષક્ષય સમ્યક્તીમાં પણ હોવાથી સમ્યક્તીથી શિષ્ટત્વનો પ્રારંભ થાય છે.
અલબત્ દોષક્ષય અતીન્દ્રિય છે. તેમ છતાં અતિઉચિત પ્રવૃત્તિ, સંવેગ વગેરે પરથી શિષ્ટત્વનો નિશ્ચય થઈ શકે છે. આમાં પ્રબળ રાગાદિદોષોનો ઉપક્ષય એ જ આંશિક દોષક્ષય રૂપ છે એ જાણવું. દોષક્ષય વિવિધતાવાળો હોવાથી આંશિકદોષક્ષય પણ માત્રા અને પ્રકારની અપેક્ષાએ વિવિધતા પામેલું હોય છે.
અહીં આવો આશય જાણવો. મહીનનો વેન તિ: ૧ પ્રસ્થા:... મહાજન (એટલે જ શિષ્ટ) જે માર્ગે જાય (એટલે કે જેનું આચરણ કરે) એ સામાન્યલોક માટે માર્ગ બની જાય છે. અર્થાત્ સામાન્ય લોક શિષ્ટપુરુષોને અનુસરનારો હોય છે. એટલે કે શિષ્ટ એ છે જેનું આચરણ અનુકરણીય હોય. અને અનુકરણીય તો એ જ આચરણ
