________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૭
૯૪૯ પણ જીવનનિર્વાહને કશો પ્રશ્ન આવે એમ હોતો નથી. તેમ છતાં તેઓ વેપારને પ્રધાનતા આપી પૂજા આગળ-પાછળ કરતા હોય છે. તો આવા શ્રાવકો સમ્યક્તી ન જ હોય ?
સમાધાનઃ વર્ણન હંમેશાં આદર્શનું હોય. જેમકે સાધુનું વર્ણન કરવાનું હોય તો, સાધુ રોજ એકાસણાં કરે, નિર્દોષ ગોચરી વાપરે, ચારકાળ સ્વાધ્યાય કરે, પાંચ સમિતિ-ત્રણગુપ્તિનું અણીશુદ્ધ પાલન કરે.. વગેરે વગેરે. પણ આનો અર્થ એવો નથી કે જે એકાસણાં વગેરે કશુંક કશુંક ન કરતા હોય એ સાધુ ન જ હોય. આવું જ પ્રસ્તુતમાં જાણવું. “સમ્યક્તીની સંસારક્રિયા ઘેબરપ્રિય બ્રાહ્મણના પૂયિકાદિભક્ષણ જેવી હોય.” “કાન્તિરનો ત્યાગ કરીને એ ગુરુદેવાદિ પૂm જ કરે. વગેરે વાતો અત્યંત ઝળહળતા આદર્શભૂત સમ્યક્તીની છે. પણ એનો અર્થ એવો નથી કે આવું ન હોય એ સમ્યવી ન જ હોય, અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ લોભનું જોર હોય તો પ્રવૃત્તિમાં વેપારને પ્રધાનતા અપાતી જોવા મળે પણ ખરી, તેમ છતાં દિલમાં-માન્યતામાં પૂજાની જ પ્રધાનતા હોય.. ને અવકાશમાં ચિંતનવેળા પોતે વેપારાદિને જે પ્રધાનતા આપે છે એનો રંજ-પસ્તાવો પણ હોય. ધૂમાત્મક લિંગ ન હોવા છતાં લિંગી અગ્નિ જેમ રહી શકે છે એમ અહીં ગુરુ-દેવાદિ પૂજાત્મક લિંગ ન હોવા છતાં લિંગી સમ્યક્ત રહી શકે છે.
પ્રશ્નઃ આ શુશ્રુષાદિ લિંગોવાળું સમ્યક્ત જીવને ક્યારે પ્રાપ્ત થાય છે ? ઉત્તર : રાગ-દ્વેષનો ગાઢ પરિણામ એ ગ્રન્થિ છે. આ એક
આજક એવો તીવ્ર પરિણામ છે કે જેને ઉલ્લંઘવો અતિ અતિ કઠિન છે. અનાદિકાળમાં જીવો નદી ઘોલપાષાણ ન્યાયે આ ગ્રન્થિને ભેદવાની પૂર્વભૂમિકામાં આવે છે. પણ ઘણું ખરું જીવો ગ્રન્થિને ભેદવાનું પરાક્રમ ફોરવી શકતા નથી અને ગ્રન્વિદેશથી પાછા ફરી જાય છે.
