Jain Darshanna Vaigyanik Rahasyo

Author(s): Nandighoshvijay
Publisher: Bharatiya Prachin Sahitya Vaigyanik Rahasya Shodh Sanstha

Page 96

શ્યામ ગર્ત (Black Holes) : સ્વરૂપ....
जाव गच्छाति ? उत्तरिल्लाओ दाहिणिल्लं जाव गच्छति ? उवरिल्लाओ चरिमंताओ हेट्ठिल्लं चरिमंतं एवं जाव गच्छति ? हेट्ठिल्लाओ चरिमंताओ उवरिल्लं चरिमतं ાલમણાં રાઘ્ધતિ ? (ઉત્તર) (શ્રી મહાવીર સ્વામી) : દંતા, ગોયમા ! પરમાણુપો ખોળ लोगस्स पुरच्छिमिल्लं तं चेव जाव उवरिल्लं चरिमंतं गच्छति ।
(શ્રી માવતી સૂત્ર, શત−16, ઉદ્દેશળ 8)
7(પ્રશ્ન) (ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ) : હે ભગવન્ ! પરમાણુ પુદ્ગલ એકસમયમાં લોકના પૂર્વ ચરમાંતથી છેડાથી પશ્ચિમ ચરમાંતમાં, પશ્ચિમ ચરમાંતથી પૂર્વ ચરમાંતમાં, દક્ષિણ ચરમાંતથી ઉત્તર ચરમાંતમાં, ઉત્તર ચરમાંતથી દક્ષિણ ચરમાંતમાં, ઉપરના ચરમાંતથી નીચેના ચરમાંતમાં, નીચેના ચરમાંતથી ઉપરના ચરમાંતમાં જાય ?
69
(ઉત્તર) (શ્રી મહાવીરસ્વામી)ઃ હે ગૌતમ ! હા, પરમાણુ પુદ્ગલ એક સમયમાં લોકના પૂર્વ ચરમાંતથી પશ્ચિમ ચરમાંતમાં યાવત્ નીચેના ચરમાંતથી ઉપરના ચરમાંતમાં જાય છે.
(શ્રી ભગવતી સૂત્ર, શતક-16, ઉદ્દેશક-8)5
અર્થાત્ કોઈપણ ભૌતિક પદાર્થ એક સમય એટલે કે લગભગ 10-50 સેકંડ જેટલા કાળમાં બ્રહ્માંડના ઉપરના છેડાથી નીચેના છેડા સુધી અથવા નીચેના છેડાથી છેક ઉપરના છેડા સુધી પહોંચી શકે છે. અર્થાત્ 14 રજુ (રાજલોક) એટલે કે 14(4.0x10{.8x10**+3}માઈલ જેટલું અંતર કાપી શકે છે.37 જ્યારે આઇન્સ્ટાઇનના વિશિષ્ટ સાપેક્ષતા સિદ્ધાંત(STR)ની પૂર્વધારણા પ્રમાણે કોઈપણ ભૌતિક પદાર્થનો વેગ, પ્રકાશના વેગ કરતાં વધુ ક્યારેય હોતો નથી. અલબત્ત, આઇન્સ્ટાઇનની આ પૂર્વધારણાના આધારે કરેલું ગણિત દૃશ્યમાન પદાર્થો કે પ્રસંગો ધટનાઓ માટે અપેક્ષાએ સાચું જણાય છે પરંતુ ઉપર બતાવ્યું તેમ જ્યારે પદાર્થનો વેગ પ્રકાશના વેગ કરતાં વધી જાય છે ત્યારે આઇન્સ્ટાઇનના વિશિષ્ટ સાપેક્ષતા સિદ્ધાંતનાં એક પણ સમીકરણો કામ લાગતાં નથી, બલકે એ સમીકરણો તો એમ કહે છે કે પ્રકાશ કરતાં વધુ વેગવાળા પદાર્થો જ કાલ્પનિક છે, જ્યારે કેવળજ્ઞાન અર્થાત્ સમગ્ર બ્રહ્માંડના બધા જ પદાર્થો સંબંધી ત્રણે કાળનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન ધરાવનાર મહાપુરુષોઓએ તો ત્યાં સુધી કહ્યું છે કે કોઈપણ ભૌતિક પદાર્થ પોતે સ્થિર હોય તો બાહ્ય કોઈપણ પરિબળ દ્વારા તે પોતાનો વેગ વધારતો વધારતો ઉપર બતાવેલ ઉત્કૃષ્ટ વેગ જેટલો વેગ પણ મેળવી શકે છે અને એવા ઉત્કૃષ્ટ વેગવાળો પદાર્થ પોતાનો વેગ ઘટાડતો ઘટાડતો સ્થિર પણ થઈ શકે છે.
આ સંજોગોમાં ગતિમાન પદાર્થનું દ્રવ્યમાન તથા લંબાઈ, જે આપણે આઇન્સ્ટાઇનનાં સમીકરણો દ્વારા મેળવીએ છીએ તે આભાસી જ છે. કારણ કે જ્યારે તે પદાર્થ પુનઃસ્થિર થઈ જાય છે ત્યારે તેનું મૂળ દ્રવ્યમાન તથા લંબાઈ પાછાં આવી જાય છે. તે દ્રવ્યમાનનો