________________
પરિશિષ્ટ નં-૩ જૈન પારિભાષિક શબ્દસૂચિ
અસંખ્યાત - જે આંકડામાં કે ગાણિતિક સમીકરણ દ્વારા દર્શાવી ન શકાય તેવા પદાર્થો
અશુભ કર્મ - ખરાબ કાર્યો દ્વારા આત્માને લાગેલાં અશુભ/દુઃખ આપનારાં કર્મો અષ્ટાપદ - આઠ પાજ/પગથિયાંવાળો પર્વત, (કૈલાસ અથવા હિમાલય પર્વત)
આકાશ - અવકાશ
આગમ - જૈન ધર્મગ્રંથો આતપ - સૂર્યપ્રકાશ, ઉષ્ણ વિકિરણ આતપ નામ કર્મ - એક પ્રકારનું આત્માને
લાગેલ કર્મ, જેનાથી સૂર્યમાં રહેલા અપર્યાપ્તા બાદ૨ પૃથ્વીકાયિક જીવો પોતે ઠંડા રહીને ગરમ પ્રકાશ બહાર ફેંકે છે. આદિત્ય - - નવ પ્રકારના લોકાંતિક દેવોમાંથી
એક પ્રકારના દેવ.
આધ્યાત્મિક - આત્માની ઉન્નતિને લગતું આભામંડળ – સજીવ કે નિર્જીવ પદાર્થનું
વીજચુંબકીય ક્ષેત્ર (Aura)
આયંબિલ – દિવસમાં ફક્ત એક જ વખત ઘી, તેલ, ગોળ-સાકર, દૂધ, દહીં, પકવાન તથા મરચાં-મસાલા વગરનો નીરસ લુખ્ખો આહાર લેવાનું વ્રત. આયુષ્ય - જીવનકાળ
આવલિકા - કાળનું એક પ્રકારનું માપ, જે એક સેકંડમાં લગભગ 5800 જેટલી પસાર થાય છે.
આહારક વર્ગણા – આહારક શરીર બનાવવા
માટે વપરાતા વિશિષ્ટ પ્રકારના પરમાણુઓનું સંયોજન.
આહારક શરીર - જૈન ધર્મના ગ્રંથો સ્વરૂપ 14 પૂર્વનું જ્ઞાન ધરાવનાર સાધુ વિશિષ્ટ શક્તિ દ્વારા મુઠ્ઠીવાળેલા એક હાથ પ્રમાણ સ્ફટિક જેવું પારદર્શક અન્ય શરીર બનાવે તે. ઈશાન - પૂર્વ અને ઉત્તર દિશા વચ્ચેના ખૂણા સ્વરૂપ વિદિશા અથવા ઇશાન નામનો બીજો દેવલોક
Jain Education International
317
ઈશિત્વ - ચક્રવર્તી તથા ઈન્દ્રની ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવાની વિશિષ્ટ શક્તિસિદ્ધિ ઉત્કૃષ્ટ અનંત અનંત - નવ પ્રકારના અનંતામાંથી સૌથી મોટું/નવમા પ્રકારનું અનંત
-
ઉત્કૃષ્ટ પરિત્ત અનંત - નવ પ્રકારના અનંતામાંથી સાતમા પ્રકા૨નું અનંત ઉત્કૃષ્ટ યુક્ત અનંત – નવ પ્રકારના અનંતામાંથી આઠમા પ્રકારનું અનંત ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાત અસંખ્યાત - નવ પ્રકારના અસંખ્યાતામાંથી સૌથી મોટું/નવમા પ્રકારનું અસંખ્યાત
ઉત્કૃષ્ટ પરિત્ત અસંખ્યાત - નવ પ્રકારના
અસંખ્યાતામાંથી સાતમા પ્રકારનું અસંખ્યાત ઉત્કૃષ્ટ યુક્ત અસંખ્યાત - નવ પ્રકારના
અસંખ્યાતામાંથી આઠમા પ્રકારનું અસંખ્યાત ઉત્થાની - પૂર્વ અને અગ્નિ ખૂણા વચ્ચેની પેટા વિદિશા
ઉત્પત્તિજાત – જૈન ધર્મગ્રંથોમાં વર્ણવેલ ચાર પ્રકારના ધ્વનિમાંથી પ્રથમ પ્રકારનો ધ્વનિ/શબ્દ
ઉત્સર્પિણી – જૈન કાળચક્રનો અર્ધ ભાગ, જેમાં સજીવ પદાર્થોની ઊંચાઇ, આયુષ્ય વગેરે કાળક્રમે વધતું જાય છે, તેના છ વિભાગ છે, પ્રત્યેક વિભાગને આરા કહેવાય છે. ઉદય - આત્માએ બાંધેલ કર્મને ભોગવવાનો કાળ
ઉદ્દેશક – જૈન આગમ ગ્રંથોનાં પ્રકરણો અધ્યયનના પેટા વિભાગ ઉદ્યોત – ચંદ્રનો પ્રકાશ
ઉદ્યોત નામ કર્મ – આત્માને લાગેલ કર્મ, જેના પ્રભાવથી ચંદ્રમાં રહેલ જીવો ઠંડો પ્રકાશ આપે છે.
ઉપપાત જન્મ – દેવો અને નારકીઓ સંબંધિત અજાતિય જન્મ પ્રક્રિયા
ઉપવાસ - જૈન પદ્ધતિ પ્રમાણે આગળના દિવસની સાંજથી શરૂ થઈ બીજા દિવસની
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
