________________
પરિશિષ્ટ નં-૩ જૈન પારિભાષિક શબ્દસૂચિ પરિષહ – કુદરતી પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓ ક્ષુધા, તૃષા, ઠંડી, તડકો વગેરે 22 પ્રકારના પરિષહ છે.
પર્યવજાત – જૈન ધર્મગ્રંથોમાં વર્ણવેલ ચાર
પ્રકારના ધ્વનિમાંથી બીજા પ્રકારનો ધ્વનિ પર્યાપ્તા – સ્વયોગ્ય પર્યાપ્તિ/શક્તિ મેળવેલ જીવો
પર્યાય – કાળના કારણે પદાર્થમાં થતું સૂક્ષ્મ અથવા સ્થૂલ પરિવર્તન
પર્યુષણા – શ્રાવણ વદ-12 થી ભાદરવા સુદ-4 સુધીના આઠ દિવસના પર્વનો સમૂહ પર્વતિથિ - ગુજરાતી/ભારતીય મહિનાના સુદ અને વદ પખવાડિયાનો બીજો, પાંચમો, આઠમો, અગિયારમો અને ચૌદમો-પંદરમો દિવસ
પલ - વજનનો ભારતીય પ્રાચીન એકમ પલ્યોપમ - એક યોજન લાંબો – પહોળો અને
1000 યોજન ઊંડો એવા ખાડા/પ્યાલાની ઉપમા દ્વારા માપવામાં આવતો કાળ, જેમાં અસંખ્યાતા વર્ષો હોય છે. પદ્માનુપૂર્વી - ઊલટા ક્રમે થતી ગોઠવણી પંચેન્દ્રિય - ત્વચા, જીભ, નાક, આંખ અને કાન સ્વરૂપ પાંચ ઇન્દ્રિય ધરાવનાર જીવો પુદ્ગલ - પાર્થિવ/ભૌતિક પદાર્થ પુષ્કરવર દ્વીપ - કાલોદધિ સમુદ્ર ફરતો વલયાકાર દ્વીપ
પૂર્વ - સંખ્યા અથવા કાળનો એકમ જેમાં 70, 56,000,00,00,000 વર્ષ હોય છે. પૂર્વ – જૈનદર્શનના ધર્મગ્રંથસ્વરૂપ બારમા અંગ દૃષ્ટિવાદનો એક વિભાગ જેમાં 14 પૂર્વ હોય છે.
પૂર્વાનુપૂર્વી - અસલ સુલટા ક્રમે થતી ગોઠવણી પૃથકત્વ - 2 થી 9ની સંખ્યા જણાવનાર શબ્દ પૃથિવીકાય – પૃથ્વી/માટી વગેરે સ્વરૂપ સજીવ પદાર્થ
પોતજ – ઓર વિના થતો જન્મ ઓર વિના જન્મતા જીવો
Jain Education International
321
પ્રક્ષેપાહાર - શરીરમાં છિદ્ર પાડીને અથવા ઇંજેક્શન દ્વારા દાખલ કરવામાં આવતો
આહાર
પ્રજ્ઞવૃત્તિ (પ્રાજ્ઞવૃત્તિ) – ઉત્તર અને ઈશાન ખૂણા વચ્ચેની પેટા વિદિશા
પ્રજ્ઞાપક – પ્રરૂપણા કરનાર વ્યક્તિ પ્રતિક્રમણ - દિવસ દ૨મ્યાન કે રાત્રિ દરમ્યાન લાગેલાં પાપોથી મુક્ત થવાની ક્રિયા પ્રત્યાખ્યાન - અમુક ચોક્કસ ક્રિયા કે વસ્તુનો અમુક ચોક્કસ કાળ સુધી ત્યાગ કરવો તે પ્રત્યેવનસ્પતિકાય - એક જ શરીરમાં એક
-
જીવ/આત્મા હોય તેવી વનસ્પતિ, સંપૂર્ણ છોડ તથા તેનાં બી, પાંદડાં, મૂળ, ફૂલ, ફળ વગેરેમાં એક એકમાં એક જીવ હોય છે. પ્રદેશ – સ્વતંત્ર પરમાણુ (single paramanu) અથવા એક સ્વતંત્ર પરમાણુ રહી શકે તેટલી જગ્યા/અવકાશ. અવકાશનો એકમ (space unit)
પ્રભંકર - નવલોકાંતિક દેવોમાંથી એક પ્રકારના દેવોનું વિમાન
પ્રભા – પ્રકાશનું અનિયમિત પ્રસરણ, પરાર્વતન વગેરે
પ્રમોદ ભાવના - અન્યના ગુણ કે સમૃદ્ધિ જોઈ ખુશ થવું તે
પ્રવ્રજ્યા – દીક્ષા, સંયમનો સ્વીકાર અને સંસારનો ત્યાગ પ્રશસ્ત - ગમે તેવું પ્રાકામ્ય - આઠ પ્રકારની સિદ્ધિમાંથી એક પ્રકારની સિદ્ધિ, જેનાથી ભૂમિની માફક જળ ઉપર ગતિ કરી શકે અને જળની માફક ભૂમિની અંદર પેસી શકે.
પ્રાપ્તિ - આઠ પ્રકારની સિદ્ધિમાંથી એક પ્રકારની
સિદ્ધિ જેનાથી ભૂમિપર રહીને મેરુ પર્વતની ટોચને અડકી શકે.
પ્રાસુક - નિર્જીવ અને નિર્દોષ (દોષ રહિત) બાદર (બાય૨) – સ્થૂલ/મોટું
બિયાસણ – દિવસ દરમ્યાન ફક્ત બે વખત જ
-
ભોજન લેવાનું વ્રત
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
