________________
174
જૈનદર્શનનાં વૈજ્ઞાનિક રહસ્યો
લા
3
અપૂર્ણાક| 11 | પૂર્ણાક | 24 | 27 સરગમ સા | રે
15/8, 2/1 45 [ 48
નિ | સામે
શરીરનો |
રંગ
સૃષ્ટિ સર્જન
પરમતત્ત્વ, પરમાત્મા
પૃથ્વી
પશ્ચિમના ભારતીય
પ્રાણીઓના | સરગમ ભાગ
અવાજ | ડ | સા આત્મા | લાલ | મંગળ મોર
રિ | રિ ! માથું નારંગી | સૂર્ય | બળદ, અમુક પક્ષી | | મી | ગ |
હાથ |
પીળો | બુધ | બકરો, ઘેટાં છાતી | લીલો | શનિ | | હેરાન, બગલા. ગળું બ્લ્યુ | ગુર
કોયલ કમર | આસમાની શુક્ર ઘોડો, દેડકો || નિ | પગ | જાંબલી | ચંદ્ર | હાથી | સા | - 1 - 1 - | -
બધા ગ્રહો
બધા સૂર્ય
બધી સૃષ્ટિ પરમતત્વ, પરમાત્મા
પાશ્ચાત્ય સંગીત માત્ર ક્ષણિક આનંદ પૂરતું જ હોય છે અને તેય વિલાસિતાથી ભરપૂર હોય છે એટલે તે માદક હોવાથી ઇન્દ્રિયોને બહેકાવે છે. જ્યારે ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતનું ધ્યેય મોક્ષ-પરમપદની પ્રાપ્તિ છે અને તેથી તેમાં વિલાસિતાને બદલે ત્યાગ, વૈરાગ્ય અને પ્રભુ પ્રત્યેના સમર્પણભાવ અર્થાત્ ભક્તિભાવની મુખ્યતા હોય છે. આવા ભક્તિસંગીતમાં લીન મહાત્માઓને દુન્યવી કોઈ ચીજની પડી હોતી નથી. એ તો પોતે ભલા, પોતાના આરાધ્ય ઇષ્ટદેવ ભલા અને પોતાની ભક્તિ | આરાધના ભલી, ક્યારેક તો આવા ભક્તની ભક્તિ ઝેરને પણ અમૃતમાં પલટી શકે છે.16
જૈન દાર્શનિક માન્યતા પ્રમાણે ધ્વનિ પણ પૌદ્ગલિક અર્થાત્ પુદ્ગલના સૂક્ષ્મ પરમાણુ સમૂહોથી નિષ્પન્ન થાય છે અને પુદ્ગલના પ્રત્યેક પરમાણુમાં વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ હોય છે.? એટલે પ્રત્યેક પ્રકારના ધ્વનિમાં શુભ અથવા અશુભ વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શ હોવાનાં જ, પરંતુ એ એટલા અલ્પ પ્રમાણમાં હોય છે કે તે આપણી ઇન્દ્રિય દ્વારા ગ્રહણ કરી શકાતા નથી. હા, શબ્દના સ્પર્શનો અનુભવ દરેકને થાય છે. તો શ્રી અશોકકુમાર દત્ત જેવા કોઈકને ધ્વનિના અને વર્ણના અર્થાત્ ભિન્ન ભિન્ન સ્વર-વ્યંજનોના ભિન્ન ભિન્ન રંગો પણ ચક્ષુ દ્વારા પ્રત્યક્ષ થઈ શકે છે.
પુદ્ગલ પરમાણુમાં અચિન્ત શક્તિ છે, તેનો સ્વીકાર તો આજનું વિજ્ઞાન પણ કરે છે. અંગ્રેજી દૈનિક “ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયા' ની 3, સપ્ટે, 1995, રવિવારની પૂર્તિમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
