Agam 10 Ang 10 Prashna Vyakaran Sutra Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 66

प्रश्नव्याकरणसूत्रे तदनन्तरं स्थानाङ्गमूत्रवाचनावेलायां पञ्चचत्वारिंशदध्ययनेषु दशाध्ययनान्येवोपलब्धान्यासन्-तदुक्तं स्थानाङ्गे
"पण्हा वागरणदसाणं दसअज्झयणा पण्णत्ता। तं जहा-उवमा , संखा, इसिभासियाई', आयरियभासिया, महावीरभासियाई', खोमगपसिणाई , कोमलपसिणाई, अदागपसिणाई , अंगुठ्ठपसिणाई, बाहुपसिणाई । स्था० १०ठा. ।
इदानीं तु पूर्वोक्तानि अध्ययनानि विच्छेदं गतानीति हेतोः-पञ्चास्रवपञ्चसंवरात्मकदशाध्ययनानि समुपलभ्यन्ते ।
तपः संयमाराधकाः सौधर्मादिदेवलोकेषु समुत्पद्यन्ते, उत्कृष्टतपःसंयमाराधकास्तस्मिन्नेव भवे मोक्षमाप्नुवन्ति किन्तु येषामायुष्यं सप्तलवपरिमितं हीनं ते कर्मक्षयाऽभावात् विजयादि विमानेषु समुत्पद्यन्ते, इति नवमाङ्गे अनुत्तरोपपातिकसूत्रे वर्णितम् । निबंध समुपलब्ध था। यह बात " से किं तं पण्हावागरणाई ? से लेकर " से तं पण्हावागरणाई" तक के इस नंदीसूत्र के पाठ से पुष्ट होती है। इसके बाद स्थानाङ्गसूत्र के वाचनाकाल में पैंतालीस अध्ययनों में से केवल १० ही अध्ययन उपलब्ध रह गये । जैसा कि स्थानाङ्गसूत्र के इस पाठ से प्रमाणित होता है कि " पण्हावागरणदसाणं दस अज्झयणा पण्णत्ता तंजहा" इत्यादि । पर अब तो इस समय वे उपमा, संख्या, ऋषिभासित. आचार्यभासित, महावीरभासित आदि दश अध्ययन भी उपलब्ध नहीं है, क्यों कि इनका विच्छेद हो चुका है। इसलिये पांच आस्रव और पांच संवर संबंधी ये दश अध्ययन ही उपलब्ध हैं।
नौमा अंग जो अनुत्तरोपपातिक सूत्र है उसमें ऐसा वर्णन किया कि तप संयमके आराधक जीव सौधर्म आदि देवलोकों में उत्पन्न होते हैं। (प्राय) तi. ते वात “से किं तं पण्हावागरणाइं? थी सहन “से तं पण्हावागरणाइं" સુધીના આ નંદીસૂત્રના પાઠથી સિદ્ધ થાય છે. ત્યારબાદ સ્થાનાંગસૂત્રના વાચનકાળમાં પિસ્તાળીશ અધ્યયનમાંથી ફક્ત દસ જ ઉપલબ્ધ હતાં. તે વાતનું स्थानांगसूत्रना PAL ५४थी प्रतिपादन थाय छ-"पण्हावागरणदसाणं दस अज्झयणा पण्णत्ता तंजहा” छत्यादि. ५) अत्यारे तो ५मा, सण्या, ऋषिलासित, मायाय - ભાસિત, મહાવીરભાસિત આદિ દશ અધ્યયન પણ ઉપલબ્ધ નથી, કારણકે તેને વિચ્છેદ થઈ ગયા છે. તેથી પાંચ આસવ અને પાંચ સંવર સંબંધી આ દશ અધ્યયને જ ઉપલબ્ધ છે.
અનુત્તરોપપાતિકસૂત્ર નામનું જે નવમું અંગ છે તેમાં એવું વર્ણન કરવામાં આવેલ છે કે તપ સંયમની આરાધના કરનાર જીવ સૌધર્મ આદિ
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર