________________
અધ્યાત્મતવાલા.
આવે શૂરવીર કામ પણ જીતી શકાય છે—
“ સાત્ત્વિક વૃત્તિઓમાં આગળ વધે અને જળહળતા વિવેક વાળા મનુષ્ય જો પોતાના હૃદયને ખૂબ મજબૂત બનાવી આત્મતત્ત્વના ઉંડા ભાગના વિચારમાં મશગૂલ રહ્યા કરે, તે તેને નપુંસક ( અલહીન) એવા કામ શું કરી શકવાના હતા ? + '—૧૧૦
..
सद्बोधजागरणाय परतन्त्रभावं परिदेवयते—
यथा मनःसारथिरिन्द्रियाश्वान् प्रयुङ्क एवं विषयेषु यान्ति । निपातयन्त्याशु च तत्र जीवमतोऽधिकः कः परतन्त्रभावः ? ॥ १११ ॥
( 111 )
The five senses proceed horselike to those regions ( Objects ) to which the charioteer-mind leads them and here they cast down the soul. Oh! What is greater servitude than this?
Notes:-The author proceeds to point out the overpowering influence and indomitable strength of senses. It is, Therefore, advisable to control senses. Let us first observe minutely the scope, field and capability of these senses. The natural functioning of the senses results in attachment and aversion. They again give rise to various passions and emotions such as lust, greed, pride, covetousness etc., which bring on miseries and afflictions. These senses work under the control of the mind as a charioteer. When the ungovernable mind works in conjunction with the dangerous senses, it vitiates true perception and right
+ આ પ્રકરણના સાતમા ક્લાકની વ્યાખ્યા અહીં યાદ કરી જવી,
197
