Book Title: Udayswamitvam
Author(s): Gunratnasuri, Rashmiratnasuri
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004045/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitvam Go * racayitA AcAryavijayaguNaratnasUriH * vivecaka: AcAryavijayarazmiratnasUriH For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / zrIzazrvarapArzvanAthAya nama: / / // tassa bhuvaNekkaguruNo namo agaMtavAyassa // // tapAgacchAcArya-zrIprema-bhuvanabhAnu-nayaghoSa-nitendra-gurata-razmiratnasUrisadgurubhyo nama: / // maiM namaH / vivecanasamanvita udayasvAmitva x racayitA trizatAdhika dIkSAdAnezvarI pa.pU. A.bha. zrImadvijaya guNaratnasUrIzvarajI mahArAjA * vivecaka pravacanaprabhAvaka, SadarzananiSNAta pa.pU. A.bha. zrImadvijaya razmiratnasUrIzvarajI mahArAjA x saMzodhaka * pravacanaprabhAvaka pa.pU. A.bha. zrImadvijaya ratnasuMdarasUri ma.sA.nA ziSya vidvandvarya mu. zrI bhavyasuMdaravijayajI ma.sA. x prakAzaka jinaguNa ArAdhaka TrasTa For Personal & Private Use Only .: Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) Iramata paMracaya els > mULagraMtha : udayasvAmitva > bhASA : prAkRta > zailI: padya - zlokaH 76 > viSaya : 62 mArgaNAomAM kayA guNaThANe keTalI karma prakRtiono udaya hoya, tenuM nirUpaNa... > divyAzIrvAda : siddhAMtamahodadhi, karmasAhityaniSNAta pa.pU.A.bha. zrI vi. premasUrIzvarajI ma.sA., nyAyavizArada, vardhamAnataponidhi pa.pU.A.bha. zrI vi. bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA, mevADadezoddhAraka, 400 akramanA bhISmatapasvI pa.pU. A.bha. zrI vi. jitendra sUrIzvarajI ma.sA. > zubhAzIrvAda : siddhAMtadivAkara, suvizAlagacchAdhipati pa.pU. A.bha. zrI vi. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. > graMtha racayitA : trizatAdhika dIkSAdAnezvarI, yuvakajAgRtipreraka pa.pU.A.bha. zrI vi. guNaratnasUrIzvarajI ma.sA. > vivecaka : pa.pU.A.bha. zrI vi. razmiratnasUrIzvarajI ma.sA. > saMzodhaka : vidvadarya pa.pU.mu.zrI bhavyasuMdaravijayajI ma.sA. > sahAyaka : vidvarya pa.pU.mu.zrI saumyAMgaratnavijaya ma.sA. tathA pa.pU.mu.zrI tIrtharatnavijayajI ma.sA. > saMpAdaka-saMmArjaka : muni zrI yazaratnavijayajI ma.sA. > prakAzaka : jinaguNa ArAdhaka TrasTa > prakAzanavarSa : vi.saM. 2069, vIra saM. 2539, I.sa. 2013 > prakAzananimitta : dIkSAdAnezvarI pa.pU.A.bha. zrI vi. guNaratnasUri ma.sA.nuM sUripada rajatavarSa.. > AvRtti : prathama > nakala: 500 > mUlya: 100 > kampojhIMga-seTiMga : rAjendra paTela - (mo.) 9824895034 > prInTIMga-DIjhAInIMga : navaraMga prInTarsa, apUrvabhAI zAha (mo.) 9428570401 For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) ( aho sakRtam) dIkSAdAnezvarI pa.pU.A.bha. zrI guNaratnasUrIzvarajI mahArAjA, tathA pravacanaprabhAvaka pa.pU.A.bha. zrI razmiratnasUrIzvarajI mahArAjAnI pAvananizrAmAM mumukSu nirjarAkumArInA bhavya dIkSA mahotsava nimitte dozI rikhavacaMda tribhuvanadAsa parivAra tathA zrI dIpakabhAI hiMmatalAla zAha parivAra dvArA uchAmaNi rUpe bolAyela jJAnanidhinA sarviniyoga dvArA prastutagraMthanA prakAzanano saMpUrNa lAbha levAyo che * anumodanA...abhinaMdana...dhanyavAda.. li. jinaguNa ArAdhaka TrasTa YYYYYYYYYYYYYYY *0 For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedna 'sAnuvAda udayasvAmitva' graMthanuM prakAzana karatA ame apUrva AnaMda anubhavIe chIe... karmasAhityanA rasiko mATe eka suMdara vAnagIrUpa A kRti che. sahu koI teno AsvAda le ane karmanirjarAne sAdhe e ja zubhAbhilASA... da. jinaguNa ArAdhaka TrasTanA TrasTIgaNa... sAthe udayasvAmitva vize prakAzita sAhitya (1) udayasvAmitva graMtha paranI saMskRtavRtti ane suMdara saMskRta vivaraNa (2) prastuta kRti... (udayasvAmitva - gAthA, gAthArtha ane suvistRta bhAvAnuvAda sAthe.) (3) udayasvAmitva saMkSipta padArthasaMgraha... (padArthopasthiti mATe upayogI) sUcanA : A graMthanuM prakAzana jJAnanidhinA sadbhayathI thayuM hovAthI gRhasthoe mAlikI karavI nahIM. (1) zAha bAbulAla saremajI C/o. siddhAcala, senTa ensa skUla sAme, hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380001. (mo.) : 94265 85904 (3) jinaguNa ArAdhaka TrasTa (5) C/o. sintheTiksa, 1/5, rAjadA cAla, azokanagara, junA hanumAna krosalena, bIjo mALa, rUma naM. 11, muMbaI-400001. (mo.) 98204 51073, 98905 82220 (2) mahendrabhAI eca. zAha C/o. 202-A, grInahIlsa epA., svAminArAyaNa maMdira pAse, aDAjaNa, surata-395009. phona : (2he.) 0261-2780750 (mo.) 96011 13344 bhaMvarabhAI cunIlAlajI C/o. bhairava korporezana, S-55, vaibhavalakSmI komplekSa, ghIkAMTA roDa, amadAvAda-1. (mo.) 94277 11733 (4) hemaMtabhAI Ara. gAMdhI C/o. 603, 25-B, zivakRpA so. bhivaMDI, ji. ThANA-421302. (mahArASTra) phona : (rahe.) 02522-246126 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P = = kI - Maa !NAthaSay, UICKSTURSIONUMUTUIE W suvizuddha syAdvAdamArgaprarUpaka, mRtasiddhAMtarUpa tIrthasthApaka, mAraNAMtika pariSahone paNa samabhAvathI sahana karanAra parama kRpALu prabhuvIra... 'vIrAjJAnirvikalpasvIkAraka, anaMtAnaMta labdhinIradhi, AjIvana lai prabhuvIra cAraNopAsaka, svanAmadhanya parama pUjya gautamasvAmI, mAhArAjA, *s Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekAMtamarmajJa, karmasAhityaniSNAta, saccAritracUDAmaNi, siddhAMtamahodadhi, sahasrAdhika zramaNasamudAya gurumaiyA, paramapUjya AcAryabhagavaMta zrI vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA pa.pU.A.bha.zrI premasUrIzvarajI mahArAjA anekAMtadezanAdakSa,nyAyavizArada, vardhamAnataponidhi, saMgha-ekatAzilpI, jJAna-darzana-cAritra apratImaprayANa, paramapUjaya AcAryabhagavaMta zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA pa.pU.A.bha.zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA anekAMtavyavahArakuzaLa, siddhAntadivAkara, AgamahAImarmajJa, suvizAlagacchAdhipati, paramapUjya AcAryabhagavaMta zrI vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA pa.pU.A.bha.zrI jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevADadezodvAraka, 400 aThThamanA bhISmatapasvI apAra sAmyasindhu paramapUjya AcAryabhagavaMta zrI vijaya jitendrasUrIzvarajI mahArAjA dIkSAdAtezvarI, yuvakajAgRtipreraka, gItArthatA-saMvignatA saMpanna trizatAdhika zramaNa-zramaNI samudAyazilpI bhavodadhitAraka pa.pU.A.bha. zrI vijaya guNaratnasUrIzvarajI mahArAjA pravacataprabhAvaka, SaDdarzatatiSNAta, tikhAlasatAtIradhi, guruparitoaikalakSI paramagurudeva, AcAryabhagavaMta zrI vijaya razmiratnasUrIzvarajI mahArAjA For Personal & Private Use Only pa.pU.A.bha.zrI jitendrasUrIzvarajI mahArAjA pa.pU.A.bha.zrI guNaratnasUrIzvarajI mahArAjA pa.pU.A.bha.zrI razmiratnasUrIzvarajI mahArAjA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O sakalamAnasasaMzayahAriNI. bhavabhavorjitapApanivAriNI / sakalasadguNasantatidhAriNI, haratu me duritAni sarasvatI / / For Personal & Private Use Only . Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na kizcid vaktavyam RANA adya me sukhAnubhUtirasti / paramagurusiddhAntamahodadhi-AcAryadevazrIpremasUrIzvarANAmantike saMyamagrahaNAnantaramavasam / caturdazavarSANi yAvat teSAM nizrA sulabdhA, tadA gurvAdezena kAnicid granthAni sarjanaviSayIbhUtAni / teSAM madhye saTIkakSapakazreNi-mUlaprakRtibandhaTIke ca paramaguruzrIpremasUrIzvarANAM zubhanizrAyAmeva prakAzite prakaTite ca / upazamanAkaraNasya prakAzanaM paJcadazavarSapUrvaM saJjAtam, dezopazamanAkaraNasya prakAzanaM gatavarSe 2068-madhye'bhUt / udayasvAmitvasya SaTsaptatigAthAH pUrve mayA viracitAH, saMzodhitAzca macchiSyeNa viduSA svargasthamunirAjazrI mokSaratnavijayeNa / tAsAJca anuvAdAdikArya macchiSya-munirazmiratnavijayenotpATitam, byAvaracAturmAsAvasare prArabdhaM tatkAryamanekapATha-pAThAntaraiH saMzodhitam, carcAsthAnAni ca carcitAni / matpraziSyamuniyazaratnavijayena ca munizrIsaumyAGgaratnavijayasAhAyyena anekazAstrapAThAni saMkalayya gurjaravivecanaM padArthanirUpaNaJca samIcInaM kRtam, adhunA cAsya prakAzanasyA'vasaraH, AzIrvAdo me sarveSAm / sarve'pi karmakSayaM kRtvA siddhivadhvoH patitvamApnuyuriti abhilaSe'ham / li. AcAryavijayaguNaratnasUriH varamANatIrtham jyeSThakRSNA SaSThI di. 30-05-2013, pratiSThAdina For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (huM vicAkanI kalAme che mArI dIkSA thaI 2034mAM... e ja varSe vyAkaraNamAM jhaMpalAvyuM... be varSamAM eno sarvAMgINa abhyAsa pUro thayo eTale vidyAguru zrI mokSaratnavijayajI mahArAjAe nyAyamAM praveza karAvyo. navyanyAya-prAccanyAyano abhyAsa cAlato gayo... buddhine kasanArA A viSayamAM mane bahu ja rasa paDyo. pUjya vidyAguruno svargavAsa thaI gayo. ATha varSa emaNe nyAya karAvyo. pachI paNa meM cAlu rAkhyo. cha darzana pachI vistArathI jainadarzana... mahopAdhyAyajInA navyanyAyanA graMtho - huM nyAyamaya banI gayo hato. navyanyAyanA agharA zAbdabodhone kevI rIte kholavA ? enI mAsTara kI samAna citrarekhApaddhati vikasAvI... vyAvaramAM cAturmAsa vakhatanI vAta che. bhavodadhitAraka pUjya gurudevazrI guNaratnasUrIzvarajI mahArAje mane bolAvIne kahyuM ke - "karmasiddhAMtano amAro vAraso kyAre levo che ?" kahyuM - "ApazrI jyAre AjJA karo... gurubhagavaMtazrIe kahyuM - nyAyamAM bAra varSa thayA. have enuM sarvamaMgala karI karmasAhityamAM praveza karo... gurvAjJA tahatti karI meM abhyAsa cAlu karyo. nyAyano abhyAsa thayelo hato mATe darekanA marma sudhI pahoMcavAmAM bahu majA paDavA lAgI. eka divasa pUjyazrIe kahyuM ke - "varSo pUrve mArA dvArA lakhAyela udayasvAmitvanuM adhuruM kAma chapAvavAnuM bAkI che. munizrI mokSaratnavijayajIe kAma cAlu kareluM, saMkSipta saMskRta vivecana paNa zarU kareluM... paNa emanI aNadhArI vidAyathI A kAma khoraMbhe paDyuM che, mATe tane soMpuM chuM..." mAre to tahatti ja karavAnuM hatuM... sAmarthya to gurue ja jovAnuM hatuM... varSo pUrve pUjaya gacchAdhipati A.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. likhita vivecana paNa sahAyaka thayuM. mane bahu phAyado to e thayo ke DIpasTaDIno eka viSaya maLyo. nyAyanA abhyAse ahIM paNa khUba sahAya karI. prazno udbhavatA gayA. aneka graMthomAM For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaro zodhato jAuM. pATho bhegA karI gurudeva pAse jAuM. phAInala thatuM jAya. gurudeva Adeza kare, to e prazno pUjaya gItArthamUrdhanya gacchAdhipatizrI A.bha.zrI jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAne mokaluM. tyAM vihAra cAlu hoya chatAM tarata ja javAba maLe ke - "A A graMthanA A A adhikAramAM tamane samAdhAna maLI jaze.' kamAla ! kamAla ! keTaluM upasthita kahevAya ? A udayasvAmitvanuM kArya laMbAvavAnuM kAraNa eka ja hatuM ke dareka viSaya para Thosa carcA karyA pachI graMtha chapAvavo... A daramyAna A.bha.zrI vIrazekharasUrijI ma.sA.no piMDavADAmAM bheTo thayo hato. emanA dvArA racita udayasvAmitva gAthAomAM amuka padArtho gommasAra pramANe chapAI jatAM sudhArA patraka chApavAnuM nakkI karela. teozrIe khUba ja saraLatAthI kahela ke - "A viSayamAM te mahenata karI che to mArI A gAthAomAM je koI sudhArA jarUrI jaNAya, te mokalavA." meM mokalyA hatA nAkoDA mukAme... mArI vinaMtI hatI ke sudhArA karIne ja chapAvazo, jethI bhaviSyamAM mata-matAMtaro na paDe. meM lakheluM udayasvAmitva paranuM vivecana,paMDitazrI amulakhabhAI tathA paMDitazrI rasIkabhAI Adi vidvAnoe sAMgopAMga tapAsyuM, e vivecanane aneka zAstrapAThothI saMlagna banAvI - yukti-prayuktio umerIne - sarasa rIte maThArI muni yazaratnavijayajIe taiyAra karyuM. temaNe gurvAjJA tahatti karI saMskRtamAM vivecana lakhavAno paNa gajabanAka puruSArtha karyo. te badala temane huM dhanyavAda ne AzIrvAda ApuM chuM... niHsvArthabhAve saMzodhana karI ApanAra virya muni zrI bhavyasuMdaravijayajI ma.sA.nI paNa khUba-khUba anumodanA... chelle, karmanA udayone samajIne karmakSaya nimitte darzana, jJAna ane cAritranI aNizuddha ArAdhanA karIne sahu mokSa pAmo e ja zubhecchA... da. gurucaraNareNu A. razmiratnasUri varamANatIrtha - phA. va. 9 For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) | zrIzazcarapArzvanAthAya nama: // zrIprema-bhuvanabhAnu-jayaghoSa-jitendra-guNaratna-razmiratnasUrisadgurubhyo namaH // ! teM namaH | A vivitra Drnano tiH kIDI hoya ke hAthI, mAnavI hoya ke sura-asura... saMsArI jIvamAtra karmanA udayane parataMtra che... ja cakravartIo, indro ke yAvat tIrthakara-gaNadharo paNa eka divasa maraNane zaraNa thAya che; e karmanI ja vicitratA che ne ? che jemanI apratIma dezanAzaktithI aneka AtmAo mokSane pAmI jAya e caudapUrvIo paNa anaMta kALa nigodamAM pheMkAI jAya; e paNa karmanI ja vicitratA che ne ? rAjA raMka bane ne raMka rAjA bane, rogI nirogI bane ne nirogI sarogI bane; e badhI paNa karmanI ja vicitratA che ne? mahopAdhyAya yazovijayajI mahArAje jJAnasAramAM kahyuM che ke - "je jIva karmanI vicitratAone yathAvat jANe che, e jIvane (1) duHkhamAM dInatA, ke (2) sukhamAM vismaya kadI na thAya.." A karmanA vaicitryanuM nirUpaNa ja kammapayaDI-paMcasaMgraha vagere zAstromAM vistArathI batAvAyuM che... paramapUjya karmasAhityaniSNAta A.bha. zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI kRpA-AzIrvAda-mArgadarzanathI mArA praguruvarya - dIkSAdAnezvarI paramapUjaya A.bha. zrImadvijaya guNaratnasUrIzvarajI mahArAje 76 gAthAmaya udayasvAmitva' nAmanI suMdara kRtinuM nirmANa karyuM... (r) duHkhaM prApya na dInaH syAt, sukhaM prApya ca vismitaH / / ____ muniH karmavipAkasya jAnan paravazaM jagat // 21/1 // For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kRtimAM; narakagati vagere 62 mArgaNAomAM kayA guNaThANe keTalI prakRtiono udaya hoya ? tenuM nirUpaNa che... mArA guruvarya- pravacanaprabhAvaka A.bha. zrImadvijaya razmiratnasUrIzvarajI mahArAje (1) gAthAnI saMskRta chAyAo, (2) gAthAno artha, (3) vivecana, (4) A mArgaNAmAM ATalI ja karmaprakRtiono udaya kema ? te sivAyanI karmaprakRtiono udaya kema nahIM? e badhAnuM tarkasabhara samAdhAna, (5) koThAo vagere aneka sAmagrIo dvArA prastuta graMthane samRddha banAvyo. TUMkamAM tattvarasiko mATe; cAvI sAthe suramya ratnapeTInuM samarpaNa karAyuM che... have tattvarasikoe e ratno nihALavAno AhvAda mANavo ja rahyo. udayasvAmitva para judA judA aneka vivecano prakAzita thayA che, paNa prastuta vivecana tarkazuddha ane aneka vidvAno dvArA parimArjita che... e to tulanAtmaka abhyAsa karanArA jIvo supere samajI zakaze. varSothI aprakAzita rahelI A kRti, suvyavasthita karIne prakAzita karavAnuM kArya gurubhagavaMte mane soMpyuM... baMne gurubhagavaMta, vidvarya pa.pU. muni zrI bhavyasuMdaravijayajI mahArAja, vidvarya pa.pU. mu.zrI saumyAMgaratnavijayajI mahArAja, 5.pU. muni zrI tIrtharatnavijayajI mahArAja vagere munivaronI parama sahAyathI A kArya saraLatAthI pAra paDyuM... ajJAnatAvazAt jinAjJA viruddha koIpaNa lakhANa rahI gayuM hoya, to tenuM huM aMtaHkaraNapUrvaka micchAmi dukkaDam mAMguM chuM. A graMthanA parizIlana dvArA sahu koI mArgastha kSayopazamane nirmala banAve, jinavacana paranI zraddhA daDha banAve, paraMparAe muktisukhane pAme e ja zubhAbhilASA... zrI prema-bhuvanabhAnu-jayaghoSa-jitendraguNaratna-razmiratnasUricaraNalava muni yazaratnavijaya. For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) viSayAnukramaNikA - viSaya viSaya pRSTha - maMgalAcaraNa ....................... 1|8 (4) yogamArgaNA ................. anubaMdhacatuSTaya ............ - manoyogamArgaNAmAM udayasvAmitva. 49 mArgaNAo . vacanayogamArgaNAmAM udayasvAmitva . para - karmaprakRtino saMgraha ...... | kAyayogamArgaNAmAM udayasvAmitva .. 55 - oghodayano atideza ............... | audArikAdi sAte kAyayogamAM vizeSathI * karmastava pramANe ghodaya ............ 5 | karmaprakRtino udaya ................ papa (1) gatimArgaNA.. | (5) vedamArgaNAmAM udayasvAmitva.... 83 - vikalendriyone susvarano udaya ........ 9 puruSavedamArgaNAmAM udayasvAmitva... 83 - dezavirata tiryaMcone paNa nIcagotra ja 100 napuMsakavedamArgaNAmAM udayasvAmitva. 84 - narakagatimAM udaya ................ 120 strIvedamAgaNAmAM udayasvAmitva .... 86 - pahelI naraka sudhI ja samyaktInuM gamana 13. (6) kaSAyamArgaNAmAM udayasvAmitva. 94 * matAMtaro ............. 15krodhakaSAyamAM udayasvAmitva ........ 94 - tiryaMcagatimArgaNAmAM udayasvAmitva. 16 mAna-mAyA-lobhamAM udayasvAmitva.. 96 je manuSyagatimArgaNAmAM udayasvAmitva 23 karmastava pramANe atideza karAyela - devagatigatimArgaNAmAM udayasvAmitva 30 mArgaNAomAM udayasvAmitva ....... 98 * (2) indriyamArgaNA. . 34 mati-zrutajJAna, vedakasamyakta, mana:paryava, sUkSmasaMparAya, dezavirata, mizra, - ekendriyamArgaNAmAM udayasvAmitva .. 34 sAsvAdana, mithyAtva, avirata, - beindriyamArgaNAmAM udayasvAmitva .. 38) acakSudarzana, bhavya, abhavya... A badhI * te indriya-caurindriyamAM udayasvAmitva 39 mArgaNAomAM karmaprakRtino udaya... 102 - paMcendriyamAM udayasvAmitva....... 40 (7) jJAnamArgaNAmAM udayasvAmitva 103 + (3) kAyamArgaNA. * 84] avadhijJAna-avadhidarzanamAM * pRthvI-apa-tela-vAu-vanaspati - udayasvAmitva .. ........... 103 mArgaNAmAM udayasvAmitva .......... 44 - virbhAgajJAnamArgaNAmAM - trasamArgaNAmAM udayasvAmitva....... 46 | udayasvAmitva ........................ 106 0 - For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya (8) cAritramArgaNAmAM udayasvAmitva . parihAravizuddhimAM udayasvAmitva 111 111 (10) lezyAmArgaNAmAM udayasvAmitva (9) darzanamArgaNAmAM udayasvAmitva 114 cakSudarzanamArgaNAmAM udayasvAmitva . 114 * kRSNAdi traNa azubhalezyAmAM udayasvAmitva tejolezyAmAM udayasvAmitva padmalezyAmAM udayasvAmitva zuklalezyAmAM udayasvAmitva (11) (11) bhavyamArgaNAno atideza (12) samyaktva mArgaNAmAM pRSTha 119 119 122 126 128 viSaya udayasvAmitva samyaktvamAM udayasvAmitva ........ 133 kSAyika samyaktvamAM udayasvAmitva . 137 pRSTha 133 .... For Personal & Private Use Only (13) saMjJImArgaNAmAM udayasvAmitva 142 saMjJImArgaNAmAM udayasvAmitva .... 142 asaMjJImArgaNAmAM 144 (14) AhArImArgaNAmAM udayasvAmitva 148 * AhArImArgaNAmAM udayasvAmitva .. 148 aNAhArImArgaNAmAM udayasvAmitva 149 udIraNAsvAmitvano atideza . 150 * graMthasamApti 150 sAnuvAda gAthAo (pariziSTa) ..... 151 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || zrIzazcarapArzvanAthAya namaH | // tapAgacchAcAryazrIprema-bhuvanabhAnu-jayaghoSa-jitendra-guNaratnasUrisadgurubhyo namaH // che zuM nama: | AcAryavijaya guNaratnasUriviracita udayazvAmitra gAthA-gAthArtha-vivecana-zAstrapATha-koSThakAdisahita maMgalAcaraNa : paNamia sirivIrajiNaM, suguruM ca pavittacaraNajugapaumaM / NirayAimaggaNAsuM, vucchamahaM udayasAmittaM // 1 // praNamya zrIvIrajinaM, suguruM ca pavitracaraNayugapadmam / narakAdimArgaNAsu, vakSye'hamudayasvAmitvam // 1 // gAthArtha zrI vIrajinezvarane ane pavitra che caraNayugalarUpI kamaLa jemanA evA sadgurune praNAma karIne, narakAdi mArgaNAone vize huM udayasvAmitvane kahIza..(1) : natvA tribhuvanAdhIzaM, tripadI-tattvadezakam / sva-parajJAnalAbhAya, granthavRttirvitanyate // vivecana : graMthakArazrI, zrI vIrajinezvarane ane sadguruone "pumitra' padathI praNAma karavA dvArA parama maMgaLa karI rahyAM che. zlokamAM "pani' padathI maMgalAcaraNa karIne, 'fbarayArUmAluM..." e padathI viSaya batAvyo che ane garbhitapaNe prayojana, saMbaMdha ane adhikArIno paNa nirdeza karyo che. te A rIte For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 anubaMdhacatuSTaya (1) viSaya : A graMthamAM narakagatyAdimArgaNAmAM rahelA jIvone kayA guNaThANe keTalI karmaprakRtiono udaya hoya, e jaNAveluM hovAthI, A graMthano mukhya viSaya 'udayasvAmitva' che. (2) prayojana : bhavya jIvone udayasvAmitvano bodha karAvavo, te graMthakartAnuM anaMtaraprayojana che ane udayasvAmitvano bodha thavo, te zrotAonuM anaMtaprayojana che ane baMnenuM paraMparaprayojana rAga-dveSanI hAni-yAvat mokSa che. (3) saMbaMdha H jenA raciyatA arthathI tIrthaMkara paramAtmA che ane sUtrathI gaNadhara bhagavaMto che ane je guruparaMparAthI prApta thayela che, te padArthonA saMkalanarUpa prastuta graMthano 'guruparvakrama' saMbaMdha che. udayasvAmitva (4) adhikArI H je mArgAbhimukha bhavyajIvo udayasvAmitvanI jijJAsAvALA hoya ane jeomAM udayasvAmitva samajavAnI yogyatA hoya, te jIvo prastuta graMthanA adhikArI samajavA. mArgaNA mArgaNAo mULabhede 14 che* ane uttarabhede 62 che, teonI tAlikA A pramANe che-- gati indriya kAya yoga veda kaSAya jJAna saMyama | | | | | | 3 8 saMjJI | 2 4 5 darzana lezyA bhavya samyaktva AhArI | ( | | | 6 2 6 2 = 62 A 62 mArgaNAomAMthI kaI mArgaNAmAM kayA guNaThANe keTalI karmaprakRtiono udaya hoya, tenuM nirUpaNa A graMthamAM karavAmAM Avaze. kula | 'gai indie ya kAe, joe vee kasAya nANe ya / saMjama daMsaNa lesA, bhava samme sanni AhAre // 2 // ' - bRhadbandhasvAmitvam / For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita karmaprakRtiono saMgrahaviuvdug NirayasuraNara-tiritigorAlataNu-uvaMgAI / saMghayaNacha-majjhAgii-caukka-vigaleMditigAiM // 2 // egidithAvarasuhumaM, apjjsaahaarnnaayvujjoaN| thINatiga-thIpumapaDhama-AgiI-suhagacau-sukhagaI // 3 // uccajiNAhAradugaM ca, miissmmnpuniiyhuNddraaiN| kukhagaidussaraduhagA-NAijjaduga-biiyakasAyA // 4 // paraghA-usAsA iya, payaDI mottumudayAu saMgahiyA / caudasaguNesu Neyo, kammatthavAo a ohudao // 5 // vaikriyadvikaM narakasuranara-tiryatrikaudArikatanUpAGgAni / saMhananaSaTkamadhyAkRti-catuSkavikalendriyatrikAni // 2 // ekendriyasthAvarasUkSmANi, aparyAptasAdhAraNA''tapodyotAni / styAnaddhitrikastrIpuruSa-prathamAkRtisubhagacatuSkazubhakhagatayaH // 3 // uccairjinA''hArakadvikaJca, mizrasamyaktvanapuMsakanIcahuMDakAni / kukhagatidusvaradurbhagAnAdeya-dvikadvitIyakaSAyAH // 4 // parAghAtocchvAsau imAH, prakRtayo moktumudayAt sagRhItAH / caturdazaguNasthAnakeSu jJeyaH, karmastavAccaughodayaH // 5 // gAthArtha : vaiyidvi, na24tri, suratri, manuSyatri, tirthayAtri, mauhAra:zarIra, mauharisitin, 6 saMghayA, madhyama 4 saMsthAna, visandriya-tri.... (2) mendriya, sthA12, sUkSma, aparyApta, sAdhA29, mAta5, Gdhota, thIdvitri, strI-puruSaveda, samayatu2khasaMsthAna, subhAyatuSTa, zutmaviyogati... (3) uccagotra, jinanAma, AhArakaddhika, mizramohanIya, samyakvamohanIya, napuMsa46, nIyagotra, 94saMsthAna, kumAti, duHsvara, hurbha, manAyadvira, apratyAdhyAnayatuSTha... (4) parAghAta ane uvAsa... A prakRtio udayamAMthI mUkavA bhegI karelI cha. 14 gusthAnomA stavanI bha moghohaya evo... (4) For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagati, (10 udayasvAmitva vivecanaH gatyAdi mArgaNAmAM rahelA jIvone bhavasvabhAve ke guNanimitte keTalIka karmaprakRtiono udaya hoto nathI. eTale (ka) je mArgaNAmAM jeTalI karmaprakRtio bhavasvabhAve ke guNanimitte udayamAM na AvatI hoya, tene oghodayamAMthI nIkALavAnI hoya che, ane (kha) je mArgaNAmAM je guNaThANe jeTalI karmaprakRtiono udayaviccheda thAya, te guNaThANe teTalI karmaprakRtio nIkALavAnI hoya che, ane (ga) je guNaThANe jeTalI karmaprakRtino udaya cAlu thato hoya, te guNaThANe teTalI karmaprakRtio umeravAnI hoya che. eTale te te sthAne te badhI karmaprakRtinA nAmo vAraMvAra levA na paDe, e hetuthI, nIkALavA yogya ane umeravA yogya prakRtione kramazaH goThavI Ape che. te A pramANe- (1) vaikriyazarIra, (2) vaikriyaaMgopAMga, (3) narakagati, (4) narakAnupUrvI, (5) narakAyuSya, (6) devagati, (7) devAnupUrvI, (8) devAyuSya, (9) manuSyagati, (10) manuSyAnupUrvI, (11) manuSyAyuSya, (12) tiryaMcagati, (13) tiryaMcAnupUrvI, (14) tiryaMcAyuSya, (15) audArikazarIra, (16) audArikAMgopAMga, (17) vajaRSabhanArAca, (18) RSabhanArAca, (19) nArA, (20) ardhanArA, (21) kAlikA, (22) chevaTuM, (23) nyagrodha, (24) sAdi, (25) vAmana, (26) kunja, (27) beIndriya, (28) te indriya, (29), caurindriya, (30) ekendriya, (31) sthAvara, (32) sUkSma, (33) aparyApta, (34) sAdhAraNa, (35) Atapa, (36) udyota, (37) thINaddhinidrA, (38) nidrAnidrA, (39) pracalApracalA, (40) strIveda, (41) puruSaveda, (42) samacaturasasaMsthAna, (43) subhaga, (44) susvara, (45) Adeya, (46) yazanAma, (47) zubhavihAyogati, (48) uccagotra, (49) jinanAma, (50) AhArakazarIra, (51) AhArakAMgopAMga, (52) mizramohanIya, (53) samyakvamohanIya, (54) napuMsakaveda, (55) nIcagotra, (56) huDakasaMsthAna, (57) azubhavihAyogati, (58) duHsvara, (59) durbhaga, (60) anAdeya, (61) apayaza, (62-65) apratyAkhyAna-krodha-mAna-mAyA-lobha, (66) parAghAta, ane (67) ucchavAsa... tiryaMcAyuSya, Ta) RSabhanA For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita A krama pramANe jyAM jeTalI karmaprakRtio kADhavAnI ke umeravAnI kahI hoya, tyAM teTalI karmaprakRtio nIkALavI ane umeravI. dA.ta. narakagatimArgaNAmAM suratrikAdi - 46 karmaprakRtio nIkALavAnI kahI che. eTale vaikriyazarIrAdi67 karmaprakRtinA kramamAM jyAM devagati che tyAMthI mAMDIne AhA2kAMgopAMga sudhInI karmaprakRtio nIkALavI. oghodayano atideza > 14 guNasthAnakomAMthI kayA guNaThANe sAmAnyathI keTalI karmaprakRtiono udaya hoya, tenI vistRta vigato 'karmastava' nAmanA bIjA karmagraMthamAMthI jANavI. te atyaMta upayogI hovAthI ahIM saMkSepamAM teno koTho batAvAya che-- karmastava pramANe oghodaya udayamAM guNasthAna AvatI prakRtio oghe 122 1 117 2 3 4 5 da 7 111 mithyAtva mohanIya, Atapa, sUkSma 100 | anaMtAnubaMdhI4, jAti4, sthAvara mizramohanIyano udaya. 104 |mizramohanIya. 87 81 76 udayaviccheda prakRtio juo gAthA naMbara-6 samyaktva mohanIya ane AnupUrvI no udaya apratyAkhyA04, vaikriya, (=va, naraka, vaikriya,) AnupUrvI, (tiryaMca,manuSya), durbhAga, anAdeya, apayaza pratyAkhyAnIya, tiryaMcAyuSya, tiryaMcagati, udyota, nIcagotra. AhArakarano udaya thINaddhi, AhArakara. For Personal & Private Use Only anudaya prakRtio mizramohanIya, samyaktvamohanIya, AhAraka, narakAnupUrvI. 3 AnupUrvI. jinanAma Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 udayamAM guNasthAna | AvatI prakRtio 72 66 60 59 57 55 42 8 9 10 11 12 13 14 12 udayaviccheda prakRtio samyaktvamohanIya, chellA 3 saMghayaNa. hAsya . veda, saMjvalana . saMjvalana lobha. 2juM, 3juM saMghayaNa. nidrA, dvicarama samaye. jJAnAvaraNa', darzanAvaraNa', aMtarAya`, jinanAmano udaya. zAtA ke azAtA, audArikara, taijasa-kAryaNazarIra, 1luM saMghayaNa, saMsthAna, varNAdi, vihAyogati, agurulaghu', nirmANa, pratyeka, susvara, asthira, azubha, ane duHsvara. siddhAvasthA 7 zAtA ke azAtA, manuSyAyuSya, manuSyagati, paMcendriyajAti jinanAma, trasa, subhaga, Adeya, yaza, uccagotra. udayasvAmitva have graMthakArazrI gatyAdi mULa 14 ane narakagatyAdi uttara 62 mArgaNAomAM udayasvAmitvane kahe che. For Personal & Private Use Only anudaya prakRtio Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita gatimArgaNA narakagatimArgaNAmAM udayasvAmitva che sAmAnyathI narakagatimArgaNAmAM udayasvAmitva : niraye ohammi suracha-cAlIsa viNA chasayarI micche u| mIsaduga-viNu causayarI, sAsaNi miccha-aNupuvvi viNA // 6 // bisayari mIse aNaviNu, navasaTThI mIsasaMjuA ajye| sammaNirayANupuvvI-jua mIsaviNA iha sayarI // 7 // narake oghe suraSaTcatvAriMzatkaM vinA SaTsaptatimithyAtve tu / mizradvikaM vinA catuHsaptatiH, sAsvAdane mithyAtvAnupUyauM vinA // 6 // dvAsaptatirmizre'nantAnubandhino vinA, navaSaSTimizrasaMyutA'jaye / samyaktvanarakAnupUrvIyutA mizraM vineha saptatiH // 7 // gAthArtha : narakagatimArgaNAmAM othe suratrikAdi - 46 prakRtio vinA 76 prakRtio udayamAM hoya che. temAMthI mizraddhika vinA 74 prakRtio mithyAtvaguNaThANe udayamAM hoya. temAMthI mithyAtva ane narakAnupUrvI vinA 72 prakRtio sAsvAdanaguNaThANe udayamAM hoya ane temAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhI vinA ane mizramohanIya sAthe 69 prakRtio udayamAM hoya... ane avirataguNaThANe samyakvamohanIya-narakAnupUrvI sAthe ane mizramohanIya vinA 70 prakRtio udayamAM hoya che. (6-7) vivecana : karmastavamAM kahyAM mujaba udayayogya 122 prakRtimAMthI narakagatimArgaNAmAM suratrika, manuSyatrika, tiryacatrika, audArikazarIra, audArikAMgopAMga, 6 saMghayaNa, madhyama 4 saMsthAna, vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, udyota, kSINadvitrika, strI | pahelI bIjI vagere narakonI vivakSA karyA vinA, sAmAnyathI narakagatimAtrane sAme rAkhIne ahIM karmaprakRtino udaya kahevAya che. tyAra pachI vizeSathI pahelI vagere narakomAM kahevAze. For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva puruSaveda, samacaturasa saMsthAna, subhagacatuSka, zubhavihAyogati, uccagotra, jinanAma, AhArakaddhika... ema kula 46 prakRti vinA 76 karmaprakRtio oghathI udayamAM hoya che. tarkagaveSaNA * devatrika, manuSyatrika ane tiryaMcatrikano udaya bhavapratyayathI anukrame deva, manuSya ane tiryaMcamAM ja thAya che. eTale narakagatimAM teono udaya na ja hoya. * audArikazarIra, audArikAMgopAMga, 6 saMghayaNa, madhyama 4 saMsthAna - A 12 prakRtino udaya mAtra tiryaMca-manuSyone ja hoya. eTale ahIM teono udaya na kahyo. * udyota nAmakarmano udaya sAmAnyathI tiryaMcagatimAM ja hoya che. hA, labdhine AzrayIne AhArakazarIrI ane uttaravaikriyazarI2I deva-manuSyone paNa hoya che. paNa nArakone to bilakula nahIM. * aparyAptanAmakarmano udaya labdhaparyApta jIvone ja hoya ane te jIvo mAtra manuSya-tiryaMcagatimAM ja hoya che. eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo. * thINadvitrikano udaya, saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA ane bhavadhAraNIya zarIravALA manuSya-tiryaMcane ja hoya che, te sivAyanAne nahIM. eTale ahIM * 46mAMthI devatrika vagere 43 prakRtio bhavasvabhAve ja ane jinanAma-AhArakaddhika e traNa prakRtio bhava-guNapratyayathI ja nArakone udayamAM AvatI nathI. OM je prakRtinA udayanuM mukhya kAraNa te te bhava hoya, te prakRtinA udayane bhavapratyayika kahevAya ane je prakRtinA udayanuM mukhya kAraNa samyaktvAdi guNo hoya, te prakRtinA udayane guNapratyayika kahevAya. * 'puDhavI AuvaNassai bAyarapajjatta uttarataNU ya / vigalapaNidiyatiriyA ujjovuddIragA bhaNiyA // 14 // ' - paJcasaGgrahe udIraNAkaraNe / 'niddAniddAINa vi, asaMkhavAsA ya maNuyatiriyA ya / vesAhArata", vandrittA alpamatte ya / / 6 / / ' 'apamattAIuttarataNUya assaMkhayAu vajjettA / karmapra0 udIraNA0 / - paJca0 udIraNA0 / sesaniddANaM sAmI sabaMdhagaMtA kasAyANaM / / 20 / / ' 'thItizuo khare iiraye // 286 / / '- zommamaTasAre rmAs / For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita teno udayaviccheda kahyo. * strI-puruSaveda, samacaturagna saMsthAna, subhaga, Adeya, zubhavihAyogati A 6 prakRtino udaya tiryaca-manuSya ane devone ja hoya che. nArakone nahIM. * labdhiparyAptA vikasendriya, paMcendriya tiryaca, manuSya ane deva ATalA jIvone ja bhASAparyApti pUrNa thayA pachI susvara nAmakarmano udaya hoya che. (nArakone niyamAM duHsvarano ja udaya hoya) eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo. prazna : vikalendriyane susvarano udaya hoI zake ? uttara : hA, kAraNa ke karmaprakRti - saptatikA vagere graMthomAM tevuM ja vidhAna maLe che. eTale tevuM mAnavAmAM koI bAdha nathI. pakhaMDAgamamate vikasendriyone susvarano udaya manAyo nathI, mAtra duHsvarano ja udaya kahyo che.* saptatikAmAM, susvara sAthenuM nAmakarmanuM 30 nuM udayasthAna vikalendriyomAM kahyuM che. juo saptatikAvRtti tathA saptatikAcUrNi (zlo. 25, pR.109), satkarma vagere graMthomAM paNa tevuM ja vidhAna maLe che. 7 nAraka, sUkSma, teukAya, vAukAya ane labdhaparyApta jIvone choDIne bIjAone ja yazanAmano udaya hoya che. eTale ahIM teno udayaviccheda yogya ja che. 7 uccagotrano udaya labdhiparyApta keTalAMka manuSyo ane sarva devone ja hoya che, tiryaMca ane nArakone mAtra nIcagotrano ja udaya hoya. eTale ahIM teno udayaviccheda karyo.. vizeSa noMdha : manuSyomAM paNa badhAMne uccagotrano udaya na hoya, paNa jeo zreSThakuLamAM utpanna thayA hoya ane jeo dezavirati ane sarvaviratithI saMpanna hoya, te jIvone ja uccagotrano udaya hoya. * "sa to va ' - avo 3IraVTo | _ 'tatheSTasvaranAmnaH susvaranAmnastrasAH dvIndriyAdayaH, apizabdAt prAguktAzca paJcendriyatiryagAdayo bhASAparyAptyA paryAptA yathAsambhavamudIrakAH / ' - karmapra0 vRtti udIraNA0 / 'viliviyA vaMdho 36no vA kusara veva !' - pIpAve (bA.6, pR. 202) >> 'ttiU | Tgno vannittA, samuhunesuhumata | 26 ' - varSav0 3IrA | . 'savve NeratiyA savve tirikkhajoNiyA maNuesu ya jAtimaMte vayamaMte mottUNaM sesA NIyAgoyassa udIragA savve // ' - karmapra0 cUrNi udIraNA0 zlo0 17 / For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. udayasvAmitva prazna : jema dezaviratidhara manuSyo uccagotravALA kahevAya che, tema dezaviratidhara tiryaMco paNa uccagotravALA kema na kahevAya ? uttaraH tiryaMcagati svabhAvathI ja tuccha che. eTale dezavirata paNa tiryaMcone nIcagotrano ja udaya samajavo... manuSyamAM to nIcakuLamAM janmelAnuM paNa virata thayA pachI pUjayapaNuM dekhAya che, eTale ahIM to uccagotranA udayanuM anumAna sahaja ja che... A vAta paMcasaMgraha, karmastava, gommadasAra vagere graMthone laIne karI che. dhavalAkAramate dezavirata tiryaMcone paNa uccagAtrano udaya kahyo che." (prastutamAM nArakone to nIcagotrano ja udaya hoya, e vAta badhAMne nirvivAda mAnya che...) 26 jinanAmakarmano udaya tera-caudamA guNaThANe rahelA manuSyone ja hoya che. eTale narakamAM to teno udaya saMbhavita ja nathI. 7 AhArakaddhikano udaya chaThThA guNaThANe rahelA sarvavirata manuSyone ja hoya che. (labdhi phoravyA pachI koIka jIva sAtame guNaThANe paNa Ave ane eTale AhArakaddhikano udaya sAtame guNaThANe rahelA jIvone paNa hoI zake. paraMtu te alpakAlIna hovAthI ahIM tenI virakSA karI nathI. paNa nArakone to teno udaya na ja hoya. Ama narakagatimArgaNAmAM suraddhikAdi 46 karmaprakRtione choDIne zeSa 76 karmaprakRtiono oghathI udaya hoya che. A pramANe narakamAM oghathI karmaprakRtiono udaya kahIne, have kayA guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya - e batAvavA kahe che... (1) mithyAtvaguNaThANe 76 prakRtimAMthI mizramohanIya ane samyaktamohanIya vinA 74 karmaprakRtiono udaya hoya che. * 'tirikkhesu saMjamAsaMjamaM parivAlayaMtesu uccAgottaduvalaMbhAdo / ' - SaTakhaNDA0 dhavalA bhA. 15, pR0 152 tIrthanAnuH sarvajJatAtha satyAM mahuvIrA, nAcavA, 3yAmAvAn !' - varSavo vRtti, vIra jJo27 | saptatikAmAM AhArakaddhikano udaya chadde-sAtame guNaThANe ja kahyo che ane karmastavamAM alpakAlIna hovAthI sAtamAnI vivakSA nathI karI, ahIM paNa karmastavano mata Adaryo che - e vAta dhyAnamAM levI. For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 11 ... bhAvanA : mizramohanIyano udaya trIje guNaThANe hoya ane samyaktvamohanIyano udaya cothAthI sAtamA guNaThANA sudhI hoya. tethI te baMneno udaya ahIM to na ja hoya. eTale ahIM 76mAMthI be prakRtio nIkALIne avazeSa 74 prakRtiono udaya kahevo. (2) sAsvAdanaguNaThANe 74 prakRtimAMthI mithyAtva ane narakAnupUrvI vinA 72 karmaprakRtiono udaya hoya che. bhAvanA : mithyAtvano udaya pahele guNaThANe ja hoya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo ane narakAnupUrvIno udaya vigrahagatithI narakamAM janAra jIvane hoya che, paNa sAsvAdana laIne koIpaNa jIva narakamAM jato ja nathI.* eTale ja A guNaThANe narakAnupUrvIno anudaya kahyo. (3) mizraguNaThANe 72 prakRtimAMthI anaMtAnubaMdhIcatuSkane choDIne ane mizramohanIyane umerIne 69 karmaprakRtiono udaya hoya che. bhAvanA : anaMtAnubaMdhIcatuSkano udaya pahele-bIje guNaThANe ja hoya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo ane trIje guNaThANe mizramohanIyano avazya udaya hoya che. eTale teno punarudaya kahyo.. (4) avirataguNaThANe 69 prakRtimAMthI mizramohanIyane choDIne ane samyaktvamohanIya ane narakAnupUrvI umerIne 70 karmaprakRtiono udaya kahevo... bhAvanA : * mizramohanIyano udaya trIje guNaThANe ja hoya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo. * kSayopazamasamyaktvI nArakIne samyaktvamohanIyano avazya udaya hoya che, eTale ahIM teno punarudaya kahyo. * je jIva samyaktva laIne vigrahagatithI narakamAM utpanna thAya, te jIvane laIne narakAnupUrvIno udaya nibaMdha saMbhavI zake. eTale narakAnupUrvIno paNa punarudaya kahyo.. * 'narayALupulviyApa, sAsaLasammammi hor na chu o / narayammi jaM na gacchai, avaNijjai teNa sA tassa // 8 // ' - bRhatkarmastavabhASyam / For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 > oghathI narakagatimAM udayayantra saM. | guNaThANuM prakRtio | anudaya viccheda oghathI 76 mithyAtva 74 sAsvAdana 72 mizra 69 avirata 30 1 ra 3 4 mizratika narakAnupUrvI 46 udayasvAmitva punarudaya mithyAtva anaMtAnubaMdhIcatuSka | mizramohanIya mizramohanIya samyaktvamoha narakAnupUrvI Ama sAmAnyathI narakagatimAM karmaprakRtinA udayane kahIne, have vizeSathI narakagatimArgaNAmAM karmaprakRtinA udayane kahe che- emeva paDhamaniraye, bIyAisu ajaye'Nupuvi viNu / mottuM viuvegArasa, uccacaU sagasayaM Ahe // 8 // evameva prathamanarake, dvitIyAdiSu ayate AnupUrvI vinA / muktvA vaikriyaikAdazaM, uccacatuSkaM saptazatamoghe // 8 // gAthArtha : (meva=) sAmAnyathI kahela oghodayanI jema, prathama narakamAM paNa udaya jANavo, bIjI vagere narakamAM cothe guNaThANe narakAnupUrvIno punarudaya na kahevo. "tiryaMcagatimArgaNAmAM vaikriya-ekAdaza ane uccacatuSkane choDIne 107 prakRtio oghathI udayamAM hoya che... (8) vizeSathI narakagatimAM udaya vivecana : jema narakagatimArgaNAmAM oghathI karmaprakRtiono udaya kahyo, tema ratnaprabhA nAmanI pahelI narakamAM paNa karmaprakRtiono udaya kahevo. te A pramANe-- oghe surAdi - 46 prakRtio vinA 76 prakRtio.. (1) mithyAtve mizraddhika vinA 74 prakRtio.. (2) temAMthI mithyAtva ane narakAnupUrvI vinA 72 prakRtio sAsvAdane. (3) temAMthI anaMtAnubaMdhIcatuSkane choDIne ane mizramohanIyane umerIne 69 prakRtio mizraguNaThANe.. ane (4) temAMthI * 'tiye tiryaMcagatimArgaNAmAM' evo zabda navamI gAthAnA prAraMbhamAM che, paNa tenuM joDANa ahIM karavAnuM che. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 13 samyakvamohanIya ane narakAnupUrvI sAthe ane mizramodanIya choDIne 70 prakRtio avirataguNaThANe udayamAM hoya che. A pramANe pahelI narakamAM karmaprakRtino udaya kahIne have bIjI vagere narakamAM karmaprakRtino udaya kahe che - bIjI zarkarA prabhA nAmanI narakathI mAMDIne sAtamI naraka sudhImAM karmaprakRtino udaya pahelAnI jema ja samajavo... pharaka mAtra eTalo ja che ke ahIM cothe guNaThANe narakAnupUrvIno punarudaya na kahevo.. eTale bIjI vagere narakamAM odhe - 76, mithyAtve - 74, sAsvAdane - 72, mizra - 69 ane sabhyatve (mizramohanIya choDIne ane samyakvamohanIya umerIne) 69 prakRtio udayamAM hoya che. % pahelI naraka sudhI ja sambandhInuM gamana che prazna : pahelI narakanI jema bIjI vagere narakomAM paNa cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya kema na ghaTe ? uttara : je jIvo samyakta laIne narakamAM jAya, te jIvone ja cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya hoya. have samyakta laIne koIpaNa jIva pahelI narakathI AgaLanI narakomAM jato ja nathI. (eTale AgaLanI narakomAM cothe guNaThANe narakAnupUrvI maLe ja nahIM.) prazna : paNa tevuM (=samyaktI jIva, bIjI vagere narakomAM jato ja nathI - evuM) zI rIte jaNAya ? uttaraH juo; traNa prakAranuM samyakta hoya che - (1) aupathamika, (2) lAyopathamika, ane (3) kSAyika... (1) aupathamika samyakta be prakAranuM che- (ka) graMthibhedathI thanAruM, ane (kha) zreNi caDatI vakhate thanAruM... temAM (ka) graMthibhedathI thanArA samparvamAM to jIva marato ja nathI, eTale ahIM to narakAnupUrvIno udaya saMbhave ja nahIM, ane (kha) zreNi caDatI vakhate thanArA samyaknamAM je jIva mRtyu pAme, te to niyamA marIne vaimAnikamAM ja utpanna thAya. eTale te narakamAM jato ja nathI ke jethI tene laIne cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya ghaTI zake. For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 udayasvAmitva * (2) narakamAM tiryaMca-manuSyo ja utpanna thAya ane je tiryaMca-manuSyo kSayopazamasamyaktvavALA hoya, teo te samyaktvane vamIne ja narakamAM utpanna thAya, laIne nahIM. eTale narakamAM jatI vakhate teone cothuM guNaThANuM hotuM ja nathI ane tethI teone laIne paNa cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya na ja ghaTe. (3) karmasAhityano mukhya siddhAMta e che ke, kSAyikasamyaktvI jIvo pahelI naraka sudhI ja jAya, tenAthI AgaLanI narakomAM nahIM. * -paMcasaMgrahasvopajJavyAkhyAmAM kahyuM che ke "baMdhAyelA AyuSyavALA kSAyikasamyaktvIo vaimAnikamAM ke ratnaprabhA nArakamAM utpanna thAya che." pUjya devacandramaharSie paNa svaracita "udayasvAmitvamAM kahyuM che ke, "samyaktva laIne koI bIjI vagere narakamAM na jAya, eTale tyAM cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya na hoya.." A ja vAta jIvasamAsa, gommaTasAra vagere graMthomAM paNa kahI che. eTale kSAyikasamyaktvIne uddezIne paNa bIjI vagere narakomAM cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya na ghaTAvI zakAya.. tethI bIjI vagere narakamAM cothe guNaThANe narakAnupUrvI na kahI 69 - karmaprakRtiono udaya kahevo. * 'kArmagranthikamatena tu vaimAnikadevebhyo'nyatra tiryaGmanuSyo vAntenaiva kSAyopazamika - samyaktvenotpadyate, na gRhItena / ' - vizeSAvazyaka0 zlo0 430 - vRtti: / 'ye tu mithyAdRSTyavasthAyAM baddhAyuSkatvAdeSUtpadyante te'vazyaM maraNasamaye mithyAtvaM gatvaivotpadyante / ' - jIvasamAsavRttau (zlo0 80-vRtti:) 'yato - yasmAd baddhAyuSkA vaimAnikadeveSu ratnaprabhAnArakeSu vA kSapitasaptakA gacchanti' paMcasaMgrahasvo0 vRttiH ( upazamanA0 zlo0 47 - vRttiH) / * 'sammanirayANupuvvI sahIyA viNu mIsamoha ghammAe / vaMsAdisu sammatte, nirayaNupuvvA viNA udao // 7 // 'vemANiyA ya maNuyA rayaNAe asaMkhavAsatiriyA ya / tivihA sammaddiTThI veyagauvasAmagA sesA // 80 // ' jIvasamAsaprakaraNam / 'bidiyAdisu chasu puDhavisu evaM Navari ya asaMjadaTThANe | tthi NirayANupuvvI tisse miccheva vocchedo / / 293 / / ' - gommaTasAre karmakANDe / 'prAgbaddhanarakAyustiryagmanuSyayoH samyaktvena samaM gharmAyAmutpattisambhavAt ( zlo0 287 For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 15 matAMtaro je (1) keTalAka AcArya bhagavaMtonuM evuM mAnavuM che ke - "kSAyika samyaktInuM bIjI ane trIjI narakamAM paNa gamana thaI zake che eTale teozrInA mate bIjI ane trIjI narakamAM paNa cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya saMbhavI zake che. tethI teonA mate pahelI-bIjI ane trIjI e traNa narakomAM cothe guNaThANe 70 karmaprakRtiono udaya hoya ane samyaktI jIva cothI vagere narakomAM na jato hovAthI tyAM narakAnupUrvIno udaya na hoya, eTale tyAM 69 karmaprakRtiono udaya kahevo.. A ja matano ullekha pa.pU. vIrazekharasUri ma.e svaracita udayasvAmitvamAM mukhyarUpe karelo che... (2) siddhAMtamate kSAyopathamika samyagdaSTi jIva cheka chaThThI naraka sudhI jaI zake che.* eTale cothA guNaThANe narakAnupUrvIno udaya chaThThI naraka sudhI hoI zake che. tethI 1 thI 6 narakamAM cothe guNaThANe 70 prakRti udayamAM hoya ane sAtamI narakamAM cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya na hovAthI 69 prakRti udayamAM hoya.. vRttau) vaMzAdiSaTpRthvISu gharmAvat SaTsaptatiH udayayogyA, asaMyate nArakAnupUrvyadayo nahi, prAgbaddhanarakAyuSkasyApi smygdRssttesttraanutptteH|' -jIvatattvapradIpikA gommaTasAravRttiH (karmakANDe stora6rU -vRttI) I ___kSAyikasamyagdRSTiH prathamanarakaM yAvad gacchati / ' premaguNAvRttiH (karmapra0 upazamanA. sto, rUra -vRttI) * 'keSAJcinmatena kSAyikasamyagdRSTayo tRtIyapRthivyAM gacchantIti / ' - pajhalasvopavRtta sno rU 'bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe... kiM sammaddiTThI neratiyA uvavajjati ? goyamA ! sammaddiTThIvi neraiyA uvavajjaMti... evaM sakkarapabhAe vi, evaM jAva tamAe vi|' -mIvita zata 23, E0 2, pra. 26-17 | 'virAdhitasamyaktvo hi SaSThapRthvIM yAvad gRhItenApi samyaktvena saiddhantikamatena kshcidutvadyate ' - vizeSAvaramANe (zno jarU0-vRttI) I For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 72 3. X 1 SO % prathamanarakamAM udayaya-- . saM. 1 guNaThANuM | pravRtio/ anudaya | viccheda | punarudaya oghathI 46 | 1 | mithyAtva | 74 ] mizraddhika | - sAsvAdana narakAnupUrvI | mithyAtva mizra 69 anaMtAnubaMdhIcatuSka | mizramohanIya avirata - mizramohanIya samyakvamoha narakAnupUrvI % zarkarA prabhAdi 6 narakamAM udayaratna che | saM. guNaThANuM |prakRtio | anudaya | viccheda | oghathI+1-3 - ratnaprabhAnI jema - | 4 | avirata | 69 | | mizramohanIya | samyakvamohanIya A pramANe narakagatimArgaNAmAM sAmAnyathI ane vizeSathI karmaprakRtionA udayane kahIne, have tiryaMcagatimArgaNAmAM udayasvAmitvane jaNAvavA kahe che # tiryaMcagatimArgaNAmAM udayasvAmitva che tiryaMcagatimArgaNAmAM 122 prakRtimAMthI vaikriyadrika, narakatrika, devatrika, manuSyatrika, uccagotra, jinanAma ane AhAraddhika... ema kula 15 prakRti vinA 107 prakRtio oghathI udayamAM hoya che. 4 hetugaveSaNA che 24 vaikriyaddhikano udaya deva-nArakone ja hoya che, bIjAne nahIM. jo ke vaikriyalabdhivALA tiryaMcone vaikriya zarIra banAvatI vakhate vaikriyaddhikano udaya hoI zake, paNa ahIM bhavadhAraNIya zarIranI ja vivakSA karI hovAthI te uttaravaikriyazarIra na levAya. 7 tiryaMcone tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI ane tiryaMcAyuSyano ja udaya * keTalAka AcAryonA mate A yaMtra bIjI trIjI narakamAM paNa samajavuM ane siddhAMta mate cheka chaThThI naraka sudhI samajavuM.. ke keTalAMka AcAryonA mate A yaMtra cothI vagere narakomAM kahevuM ane siddhAMtamane mAtra sAtamI narakamAM ja kahevuM. For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita . 17 ... hoya, eTale te sivAyanA narakatrika, devatrika ane manuSyatrikano ahIM udayaviccheda kahyo. * tiryaMcone bhavasvabhAve ja nIcagotrano udaya hoya che*, eTale uccagotrano ahIM udayaviccheda kahyo. * jinanAmakarmano udaya te2me-caudame guNaThANe hoya ane AhArakadvikano udaya pramattAdi guNaThANe hoya.. have te guNaThANA to tiryaMcone hotA nathI, eTale te prakRtiono ahIM udayaviccheda kahyo... A pramANe oghathI tiryaMcagatimArgaNAmAM 107 karmaprakRtionA udayane kahIne, have 1 thI 5 guNaThANe karmaprakRtinA udayane jaNAvatAM kahe chetirie mIsaduga viNA, micchammi ya paNajuasayaM sAsANe / suhumacaugamiccha viNA, mIse iganavai mIsajuA // 9 // vigalapaNagaaNatiriyANupuvvi, viNu samma - ANupuvvijuA / ajaye duNavar3a mIsaM, viNu dese duhagasagapuvi // 10 // tirazci mizradvikaM vinA, mithyAtve ca paJcayutazataM sAsvAdane / sUkSmacatuSkamithyAtve vinA, mizra ekanavatirmizrayutA // 9 // vikalapaJcakamanantAnubandhi- tiryagAnupUrvyaM, vinA samyaktvAnupUrvIyutA / ayate dvinavatirmizraM, vinA daurbhAgyasaptakAnupUrvyaM // 10 // gAthArtha : tiryaMcagatimArgaNAmAM mithyAtvaguNaThANe mizradvika vinA 105 prakRtio udayamAM hoya.. sAsvAdane sUkSmacatuSka ane mithyAtva vinA 100 prakRtio.. temAMthI mizraguNaThANe vikalendriyapaMcaka, anaMtAnubaMdhIcatuSka, ane tiryaMcAnupUrvI choDIne ane mizramohanIya umerIne 91 prakRtio udayamAM hoya. temAM avirataguNaThANe samyaktvamohanIya ane tiryaMcAnupUrvI umerIne ane mizramohanIyane choDIne 92 prakRtio udayamAM hoya ane dezivarataguNaThANe daurbhAgyasaptaka ane tiryaMcAnupUrvI vinA 84 prakRtio udayamAM hoya. (9-10) vivecana : tiryaMcagatimArgaNAmAM 5 guNaThANA hoya che. * * A vAtanI sAbitI pUrve ja karI dIdhI che, juo peja naM. 9. * 'viSNu julI' e 11mI gAthAmAM rahela padanuM ahIM joDANa karavuM. For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva (1) temAM odhe kahela 107 prakRtimAMthI mithyAtvaguNaThANe mizramohanIya ane samyaktvamohanIyarUpa be prakRtiono anudaya kahevo, kAraNa ke mizramohanIyano trIjA guNaThANe ane samyaktvamohanIyano cothAdi guNaThANe udaya hoya che. eTale ahIM 105 prakRtiono udaya hoya. (2) temAMthI sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa (=sUkSmacatuSka) ane mithyAtva... e 5 prakRtiono udayaviccheda karI sAsvAdane 100 prakRtiono udaya kahevo.. bhAvanAH sUkSmanAmakarmano udaya sUkSma-ekendriyamAM hoya, aparyAptanAmakarmano udaya labdhaparyApta jIvomAM hoya.. sAdhAraNa nAmakarmano udaya anaMta vanaspatikAyamAM hoya ane AtapanAmakarmano udaya bAdara paryApta pRthvIkAyamAM hoya.. have sUkSma-ekendriyAdimAM rahelo jIva kadI sAsvAdana pAmato ja nathI ane pUrvapratipanna sAsvAdanavALo jIva kadI tyAM utpanna thato ja nathI. eTale sAsvAdanaguNaThANe te badhA jIvaprAyogya karmaprakRtino udaya na ja hoya. * prazna : pUrvapratipanna sAsvAdanavALo jIva bAdara paryApta pRthvIkAyamAM utpanna thaI zake che ane tevI pRthvIkAyamAM to Atapano udaya mAnyo che ja. to bIje guNaThANe Atapano udaya kema na ghaTe ? 18 uttara : juo - te jIvo za2I25ryApti pUrNa thayA pUrve ja sAsvAdanaguNaThANuM *vamI de che, eTale za2I25ryApti pachI to te guNaThANAnuM astitva ja nathI rahetuM. jyAre Atapa nAmakarmano udaya to za2I25ryApti pUrNa thayA pachI ja hoya che, eTale sAsvAdanaguNaThANe Atapa nAmakarmano udaya saMgata thAya nahIM. * pUrvabhavamAM jeNe sAsvAdana pAmyuM hoya ane e sAsvAdana je jIva parabhavamAM paNa sAthe laI javAno hoya, te ahIM pUrvapratipanna sAsvAdanavALo jIva samajavo. A jIva marIne ekendriyamAM jAya to tyAM paNa sAsvAdana-guNaThANuM hoya. sAsvAdanaguNaThANAno kALa utkRSTathI paNa 6 AvalikA jeTalo ja che, eTale zarI25ryApti pUrve to teno kALa pUro thaI ja jAya.. 'bAdarapuDhavikAtito pajjattago AtavaNAmAe udIrago / ' -rmapra0 zlo. zrU - cUnA kavIrA0 | 'tata: kAlaM kRtvA bAdarapRthvIkAyikeSu madhye samutpadyate, samutpannazca san zarIraparyAptyA paryApta AtapanAmodaye vartamAnastadudIrayati / ' - paMcasaMgrahavRttiH udIraNA0 zlo0 30 / For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita mithyAtvano udaya to pahele guNaThANe ja hoya. eTale 105 mAMthI A 5 prakRtio nIkALI sAsvAdanaguNaThANe 100 prakRtiono udaya hoya.. (3) temAMthI mizraguNaThANe (vikalapaMcaka=) vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, anaMtAnubaMdhIcatuSka ane tiryaMcAnupUrvI . e 10 prakRtio nIkALIne ane mizramohanIya umerIne 91 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : * vikalapaMcaka yathAsaMbhava ekendriya-vikalendriyone udayamAM hoya che ane ekendriya-vikalendriyone to paheluM-bIjuM guNaThANuM ja hoya, eTale ahIM temanA prAyogya pAMca prakRtiono udayaviccheda thAya. * anaMtAnubaMdhIcatuSkano udaya pahele-bIje guNaThANe ja hoya, trIjAdi guNaThANe nahIM. 19 * mizraguNaThANe koIpaNa jIva marato nathI, eTale ahIM tiryaMcAnupUrvIno udaya ghaTI zake nahIM (tiryaMcAnupUrvIno udaya to marIne vigrahagatithI tiryaMcamAM janA2 jIvane hoya che.) * trIje guNaThANe mizramohanIyano avazya udaya hoya che. (4) avirataguNaThANe 91mAMthI mizramohanIyano udayaviccheda karavo ane samyaktvamohanIya tathA tiryaMcAnupUrvIno punarudaya kahevo.. eTale ahIM 92 karmaprakRtiono udaya thAya. bhAvanA : (ka) kSAyopazamika samyagdaSTi jIvane samyaktvamohanIyano avazya udaya hoya che, (kha) je jIva samyaktva laIne vigrahagatithI tiryaMcagatimAM utpanna thAya*, te jIvane uddezIne cothe guNaThANe tiryaMcAnupUrvIno udaya nibaMdha , ghaTI zake, ane (gha) cothe guNaThANe mizramohanIyano udaya na hoya. (5) temAMthI dezivarataguNaThANe daurbhAgyasaptaka (=durbhAga, anAdeya, 'samApte ca zarIre tatrAtapanAmodayo bhavati / ' -bRhatkarmastavavRttiH zlo0 25 govindagaNikRtA / * jIvanuM samyaktva sAthe tiryaMcagatimAM gamana nibaMdha thaI zake che, e vAtanI sAbitI udayasvAmitvanI saMskRtavRttimAM vistArathI karavAmAM AvI che. jijJAsuone tyAMthI jovAnI bhalAmaNa... For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. udayasvAmitva frm | lh sAsvAdana | 1OO apayaza, apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyacatuSka) ane tiryaMcAnupUrvI e 8 prakRti vinA 84 karmaprakRtiono udaya hoya che. bhAvanA : dezavirati guNasaMpanna tiryaMca athavA manuSyone guNapratyaye ja durbhagAdi prakRtiono udaya hoto nathI ane bIjA kaSAyano udaya to cothA guNaThANA sudhI ja hoya che, eTale ahIM teono uccheda karyo. AnupUrvIno udaya niyamo apAntarAla gatimAM ja hoya ane tyAre paheluM, bIjuM ke cothuM guNaThANuM ja hoya, eTale ahIM tiryaMcAnupUrvIno paNa viccheda karyo. 4 tiryaMcagatimArgaNAmAM udayayaMtra che | saM.guNaThANuM | pravRtionuM anudaya | viccheda | punarudaya | oghathI | 107 vaikriya-ekAdaza, uccacatuSka 1 | mithyAtva | 105 | mizraddhika sUkSmacatuSka-mithyAtva 3 | mizra 91 | tiryaMcAnupUrvI | vikasendriya paMcaka, mizramohanIya anaMtAnubaMdhI catuSka.. 4avirata | 92 | mizramohanIya samyakvamohanIya tiryagAnupUrvI 5 | dezavirata | 84 | durbhagasaptaka, [tiryaMcAnupUrvI A pramANe oghathI ane guNaThANA pramANe tiryaMcagatimArgaNAmAM sAmAnyathI karmaprakRtinA udayane kahIne, have ladhyaparyApta tiryaMcomAM vizeSathI karmaprakRtinA udayane kahe che- je ladhyaparyApta tiryaMcagatimArgaNA che viNu culasI tiriohA, mottuM Ayavadu thIaDa pajja cu| majjhAgiI chevaTTha-rahiyaM saMghayaNapaNagaM ca // 11 // vinA caturazItistiryagodhAt, muktvA''tapadvikaM stryaSTakaM paryAptaM catasraH / madhyAkRtIH sevArtarahitaM saMhananapaJcakaJca // 11 // parAghAya-mIsa-kukhagaI-dugaM apajjatiriyammi igAsIi / vikkiyaaDatiriyatiga-apajjUNavigaladasagahINaM // 12 // For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 In gujarAtI vivecanAdi samanvitA parAghAtamizrakukhagatidvikamaparyAptatirazcyekAzItiH / vaikriyASTakatiryatrikAparyAptonavikalendriyadazakahInam // 12 // gAthArtha tiryaMcone dezavirati guNaThANe 84 prakRtio udayamAM hoya. labdhaparyAptatiryaMcamAM, tiryaMcone oghathI kahela 107mAMthI Atapaddhika, strIaSTaka, paryApta, madhyAkRticatuSka, saMhanAnapaMcaka, parAghAtadrika, mizraDhika ane vihAyogatidrika. e ra6 prakRtio bAda karatAM 81 karmaprakRtio udayamAM hoya ane vaikriyASTaka, tiryacatrika, aparyAptane choDIne vikalendriyadazaka. e 20 prakRtio choDIne "manuSyagatimArgaNAmAM 102 prakRtiono udaya hoya. (11-12) vivecanaH labdhaparyApta tiryaMcagatimAM sAmAnyathI tiryaMcagatimAM othe je 107 prakRtio kahevAI hatI, temAMthI Apa - udyota, strIaSTaka(strIveda, puruSaveda, samacaturasasaMsthAna, subhaga, susvara, Adeya, yaza, zubhavihAyogati) paryAptanAma, madhyama 4 saMsthAna, pahelA pa saMghayaNa, parAghAta - ucchavAsa, mizramohanIya - samyakvamohanIya, kukhagati - duHsvara... ema kula ra6 prakRtio nIkALIne odhe ane mithyAtvaguNaThANe 81 karmaprakRtiono udaya kahevo. hava je prakRtionuM varjana karyuM che, tenA kAraNo vicArAya che - kAraNagaveSaNA je 7 AtapanAmakarmano udaya labdhiparyApta bAdara pRthvIkAyikone ja hoya, ladhyaparyApta jIvone nahIM. 28 udyotanAmakarmano udaya paNa labdhiparyApta jIvone ja hoya che, eTale ladhyaparyApta jIvone teno udayaviccheda yogya ja che.. ha9 13 mI gAthAmAM rahela "pu dusarca = manuSyatimAM 202' e padanuM joDANa ahIM karavAnuM che. * 'bAdarapuDhavikAtito pajjattago AtavaNAmAe udiirgo|' - varmago cUpa stotra zarU - 3Ira | * 'ujjoaNAmAe pajjattatiriutti / ' - karmapra0 cUrNau0 13 - udIraNA0 / For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 udayasvAmitva * labdhaparyApta badhA jIvo niyamA napuMsaka ja hoya che, eTale strIpuruSavedano ahIM udayaviccheda kahyo. * labdhaparyApta badhA jIvone yathAsaMbhava chellA saMghayaNa ane chellA saMsthAnano ja udaya hoya che, eTale te sivAyanA pahelA pa saMghayaNa-saMsthAnano ahIM udayaviccheda kahyo. (ekendriyone saMghayaNa ja hotuM nathI, eTale je ladhyaparyApta jIvone saMghayaNa hoya, temane chelle saMghayaNa ja hoya ema samajavuM. e vAta darzAvavA ja "yathAsaMbhava' padano nirdeza karyo che.) . * subhaga, Adeya ane yazanAma e traNe prakRtiono udaya labdhiparyApta jIvone ja hoya che. eTale saptatikA nAmanA graMthamAM, ladhyaparyApta jIvasthAnako saMbaMdhI nAmakarmanA be udayasthAnakomAM subhagAdi traNa prakRtiono udaya nathI kahyo. 7 parAghAta, zubhavihAyogati ane azubhavihAyogatirUpa traNa prakRtiono... susvara - duHsvara be prakRtiono.. ane ucchavAsa nAmakarmano anukrame zarIra, bhASA ane zvAsocchavAsa paryApti pachI paNa labdhiparyApta jIvone ja udaya hoya che , labdhaparyApta jIvone nahIM (eTale ladhyaparyApta jIvone zarIrAdi paryApti pUrNa thayA pachI paNa te te prakRtiono udaya hoto nathI.) * 'laddhipajjattIe apajjattagA savve nnpuNsgaa|' - bandhazatakacUrNau zlo05 / 'labdhyaparyAptakasya sarvasya napuMsakatvAt' - navyaSaDazItivRttiH zlo0 18 / 'te'puNNasaMDhajudA'- gommaTasAre karmakANDe zlo0 296 'labdhyaparyAptaH sarvo'pi napuMsaka eva' - bandhazatakaTippane zlo0 7 / * 'iyare huMDaM chevaTThagaM tu vigalA apjjttaa|' -paJcasaMgrahe udIraNA0 zlo0 12 / 'egiditA vigaliMditA NeratigA sagalatiriyaNaresu vi appajjattA ete savve sarIratthA huMDasaMThANassa udIragA....tirikkhesu je tasakAiyA vigaliMditA, sagalatiriyaNaresu vi je apajjattagA, ete savve sevaTTasaMghayaNassa udiirgaa|' - karmapra0 cUrNo zlo0 11 udIraNA0 / 8 juo saptatikA - glo. 37-38 vRtti.. che eTale ja saptatikA graMthamAM, ladhyaparyApta prAyogya nAmakarmanAM udayasthAnamAM parAghAtAdi traNa prakRtino udaya kahyo nathI. juo saptatikA glo. 37-38 nI vRtti.. For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 23 2 labdhaparyApta jIvo niyamA mithyASTi ja hoya, eTale teone mizramohanIya ane samyakvamohanIyano udaya na hoya, kAraNa ke teono udaya to anukrame trIjA ane cothAdi guNaThANe hoya che. prazna : tame 81 prakRtimAM thINadvitrikano paNa udaya mAnyo che, paNa laSmaparyApta jIvone thINadvitrikano udaya hoya ? uttaraH hA, kAraNa ke thINadvitrikano udaya zarIraparyApti pachI hoya che, evuM karmaprakRti vagere graMthomAM jaNAvyuM che. have labdhaparyApta jIvo zarIraparyApti pachI yAvat indriyaparyApti to pUrNa kare ja che. eTale tyAre teone thINadvitrikano udaya hovAmAM koI bAdha nathI. A pramANe tiryaMcagatimArgaNAmAM kahela 107 prakRtimAMthI AtapAdi- 26 prakRtio nIkALIne, labdhaparyApta tiryaMcagatimArgaNAmAM odhe ane mithyAtvaguNaThANe 81 karmaprakRtiono udaya kahevo. je ladhyaparyApta tiryaMcamAM udayaratna che. saM. | guNaThANuM | pravRtio | tiryaMcanI oghaprAyogya 107mAMthI viccheda oghathI | 81 Atapadrika + strIaSTaka + paryApta + madhyAkRticatuSka + saMhanAnapaMcaka + parAghAtaddhika + mizraddhika + vihAyogatidvika 1 | mithyAtva | 81 oghanI jema Ama tiryaMcagatimAM karmaprakRtinA udayane kahIne, have manuSyagatimAM tene jaNAvavA kahe che - che manuSyagatimArgaNAmAM udayasvAmitva che manuSyagatimArgaNAmAM 122 prakRtimAMthI vaikriyaaSTaka (=vaikriyadrika, narakatrika, devatrika) tiryacatrika, aparyAptane choDIne vikalendriyadazaka; arthAt * 'labdhyaparyAptastu mithyAdRgeva / ' - bandhazatakaTippane zlo0 7 / * "NiddApaNagassa sarIrapajjattIe pajjattassa aNaMtare samate ADhattaM NiddAdipaNagassa udaya eva bhavatIti jAva iMdiyapajjattIcarimasamato tAva, (pare) dovi udato udIraNA ya bhavati / ' karmapra0 cUrNI udayAdhikAre zlo0 2 / / A vAtanI aneka zAstrapATho dvArA satarkasiddhi udayasvAmitva paranI saMskRtaTIkAmAM vistArathI karI che ane tyAM, je AcAryo ladhyaparyApta jIvomAM thINadvitrikano udaya nathI mAnatA, temanAM matonuM paNa nirUpaNa karyuM che. jijJAsuone tyAMthI jovAnI bhalAmaNa.. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 udayasvAmitva vikasendriyatrika + ekendriya + sthAvara + sUkSma + aparyApta + sAdhAraNa + Atapa + udyota = vikasendriyadazaka, temAMthI aparyAptane choDIne 9 prakRtio... ema 20 prakRtio choDIne, oghe 102 prakRtiono udaya hoya che. tarkasaMloka che. 7 vaikriyaddhikano udaya bhavadhAraNIya zarIrane laIne deva-nArakone ja hoya che. AgamamAM je viSNukumAra - sthUlabhadrasvAmI vagerene vaikriyaddhikano udaya saMbhaLAya che, te uttaravaikriya zarIrane laIne kahyo hovAthI ahIM tenI vivakSA nathI (ahIM bhavadhAraNIya zarIranI vivekSA che.) eTale ja ahIM vaikriyadrikano udayaviccheda kahyo. narakatrika ane devatrikano udaya anukrame narakagati ane devagatimAM ja hoya che, eTale ahIM teono udayaviccheda kahyo. tiryaMcatrika, jAticatuSka, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa ane Atapa - e 11 karmaprakRtiono udaya mAtra tiryaMcagatimAM ja hoya che, eTale ahIM teono udayaviccheda kahyo. * udyota nAmakarmano udaya sAmAnyathI tiryaMcagatimAM ja hoya che, eTale manuSyagatimAM teno udayaviccheda kahyo. prazna : vaikriyazarIravALA sAdhuone to udyotano udaya hoya che ja*, to tene laIne manuSyagatimAM udyotano udaya kema na ghaTe ? uttaraH manuSyamAM je vaikriya zarIra banAvAya che, te atyaMta alpakAlIna hoya che. tethI ahIM tenI vivakSA ja karI nathI ane eTale ja tevA zarIramAM udyotano udaya hovA chatAM paNa ahIM teno ullekha karyo nathI. prazna : tame manuSyagatimArgaNAmAM AhArakazarIrInI to vivakSA karI che ja, to tenI sAthe saMlagnapaNe rahela udyotanA udayanI vivakSA paNa karavI ja joIe ne ? uttara : sAMbhaLo - amArA pUrvAcAryo vaDe karmastava vagere graMthamAM chaThThA * 'pheTe ya revana' -rUti varSav0 3IrA jJo. zarU I ..3ttaratino vaiziyArIripaLa mAhIrezarIriza... te sarve 3otacovIrA !' -- paJcasaGgrahasvopajJavRttau zlo0 14 udIraNA0 / For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 25 guNaThANe AhAraddhikano udaya kahevA chatAM paNa udyota nAmakarmano udaya kahyo nathI, eTale amArA vaDe paNa te ja rasto apanAvAyo.. tevI vivekSA na karavAmAM pUrvAcAryonuM e paNa kAraNa hoI zake ke, AhArakaddhikano udaya to mAtra manuSyagatimAM ja hoya che.. jayAre udyotano udaya to mukhyarUpe tiryaMcagatimAM ja hoya che ane mukhyapaNAne laIne vyapadeza thato hovAthI manuSyagatimAM tenI vivakSA na karAya e ucita ja che. bahuzruto A vize bIjA paNa kAraNo vicAre.. A pramANe manuSyagatimArgaNAmAM othe 102 prakRtiono udaya kahIne, have 14 guNaThANAmAM karmaprakRtinA udayanuM varNana karavA traNa gAthAo kahe che - maNue dusayaM micche, jiNapaNaviNu sattaNavai saasaanne| miccha-apajjattaviNA, paNanavaI eganavaI ya // 13 // mIse aNaNarapuvI-viNu mIsajuA duNavaI ajayammi / mIsaviNu sammapuvvI-sahiyA duhagasaganiyapuvvI // 14 // viNu dese teAsI, AhAradugasahiyA pmttmmi| rUpANI viNA tIresIyA, goheltha pheyara-DatuM 25 / manuSye dvizataM mithyAtve, jinapaJcakaM vinA saptanavatiH sAsvAdane / mithyAtvAparyApte vinA, paJcanavatirekanavatizca // 13 // mizre'na-narAnupUvyauM vinA mizrayutA dvinavatirayate / mizraM vinA samyaktvAnupUrvI-sahitA daurbhAgyasaptakanIcapUrvIH // 14 // vinA deze tryazIti-rAhArakadvikasahitA prmtte| ekAzItivinA tRtIyakaSAyAn, oghavaditarASTasu // 15 // gAthArtha : manuSyagatimAM 102 prakRtio. temAMthI mithyAtve jinapaMcaka vinA 97 prakRtio. temAMthI sAsvAdane mithyAtva ane aparyApta vinA 95 prakRtio.. temAMthI mizraguNaThANe anaMtA 4 ane manuSyAnupUrvI vinA tathA mizramohanIyanA udaya sAthe 91 prakRtio. temAMthI avirataguNaThANe mizramohanIya vinA ane samyakvamohanIya tathA manuSyAnupUrvI sAthe 92 prakRtio udaya hoya.. temAMthI daurbhAgyasaptaka, nIcagotra ane manuSyAnupUrvI e 9 prakRti vinA For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 udayasvAmitva dezavirataguNaThANe 83 karmaprakRtiono udaya hoya.. temAMthI pramattaguNaThANe pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyacatuSka vinA ane AhArakaddhika sAthe 81 karmaprakRtiono udaya hoya... ane sAtamA vagere ATha guNaThANe (karmastavamAM kahela) oghanI jema karmaprakRtino udaya samajavo.. (13-14-15) vivecanaH manuSyagatimArgaNAmAM oghathI 102 karmaprakRtiono udaya hoya che. temAMthI - (1) mithyAtvaguNaThANe jinanAma, AhArakaddhika, mizramohanIya ane samyakvamohanIya - e pAMca prakRti vinA 97 prakRtio udayamAM hoya che. bhAvanAH jinanAmano udaya terame-caudame guNaThANe hoya, AhArakadvikano udaya cheke guNaThANe hoya, mizra-samyakvamohanIyano udaya anukrame trIjAcothAdi guNaThANe hoya, eTale mithyAtvaguNaThANe A badhI karmaprakRtiono udaya na thAya. (2) temAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtva ane aparyApta - e be prakRti vinA 95 prakRtiono udaya hoya che. mithyAtva pahele guNaThANe ja hovAthI ahIM teno viccheda karyo ane aparyApta nAmakarmano udaya ladhyaparyApta jIvone hoya ane te jIvo niyamA mithyAdaSTi hovAthI bIje guNaThANe temanA prAyogya aparyApta nAmakarmano udayaviccheda thAya. (3) temAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSka ane manuSyAnupUrvI nIkALIne tathA mizramohanIya umerIne 91 prakRtiono udaya hoya che. bhAvanA : anaMtAnubaMdhIcatuSkano udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hoya, eTale ahIM teno udayaviccheda ane manuSyAnupUrvIno udaya marIne vigrahagatithI manuSyamAM janAra jIvana hoya, paNa trIje guNaThANe koIpaNa jIva marato nathI, eTale ahIM teno udaya na thAya ane mizramohanIyano niyama udaya hoya. (4) temAMthI avirataguNaThANe mizramohanIya choDIne ane samyaktamohanIya + manuSyAnupUrvIne umerIne 92 prakRtiono udaya hoya che. bhAvanA : mizramo no udaya mAtra trIjA guNaThANe ja thAya, eTale ahIM teno viccheda karyo... kSAyopathamikasamyaktavALA manuSyane samyakvamohanIyano niyamA udaya hoya, eTale ahIM teno punarudaya kahyo.. je jIva samyakta laIne For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita . vigrahagatithI manuSyamAM jato hoya, te jIvane cothe guNaThANe manuSyAnupUrvIno udaya hoya che, eTale ahIM teno punarudaya kahyo.. vizeSa noMdha H samyaktva sAthe manuSyamAM, deva-nAraka ane manuSyo ja Ave, tiryaMco nahIM. tenuM kAraNa e ke, tiryaMco samyaktva sAthe marIne devalokamAM ja utpanna thAya, evuM kAryagranthikamate siddha thAya* che. 20 (5) 92 mAMthI dezivarataguNaThANe daurbhAgyasaptaka, nIcagotra ane manuSyAnupUrvI - e 9 prakRti vinA 83 prakRtio udayamAM hoya che. bhAvanA : durbhAga, anAdeya ane apayaza - A traNa prakRtio dezaviratone guNapratyayathI ja udayamAM nathI *AvatI ane apratyAkhyAnAvaraNacatuSkanA udayamAM dezivaratino lAbha ja nathI thato, eTale ahIM daurbhAgyasaptakano udayaviccheda kahyo.. dezavirate tiryaMcone tiryaMcapaNAnAM kAraNe nIcagotrano udaya hovA chatAM paNa, manuSyone guNapratyayathI ja teno udaya hoto nathI. ane dezavirata guNaThANuM parabhavamAM laI javAtuM nathI, eTale ahIM manuSyAnupUrvIno paNa udaya na hoya.. (6) temAMthI pramattaguNaThANe pratyAkhyAnAvaraNakaSAyacatuSkane nIkALIne ane AhArakaddhika umerIne 81 prakRtiono udaya hoya che. pratyAkhyAnAvaraNakaSAyacatuSkanA udayamAM cAritrano lAbha ja na thAya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo ane chaDhe caudapUrvIne AhArakazarIranI vipurvaNA thaI zakatI hovAthI AhA2kadvikano punarudaya kahyo. (7-14) havenAM pramattAdi ATha guNaThANe, jema karmastavamAM oghathI karmaprakRtino udaya kahyo, tema kahevo.. eTale apramatte - 76, apUrvakaraNe- 72, * A vAtanI satarka siddhi udayasvAmitva graMtha paranI saMskRta vRttimAM vistArathI karavAmAM AvI che, jijJAsuone tyAMthI jovAnI bhalAmaNa... * 'tisraH prakRtayo dezaviratyAdiSu guNapratyayAd nodayante' -navyakarmastavavRttiH zlo0 16 'manujeSu nu sarvasya dezaviratAderguNino guNapratyayAduccairgautramevodetIti uttaratra nIcairgotradayAbhAva: / ' bRhatkarmastavavRttau govindagaNikRtAyAm (zlo0 29 - vRttau ) / 'vese tandriyasAyA, bIjuM' - gommadasAre rmA' zlo0 rU00 | For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 | 28 udayasvAmitva anivRttikaraNe - 66, sUkSmasaMparAya - 60, upazAMtamohe - 59, kSaNamohe - pa7/55, sayogIguNaThANe - 42, ayogaguNaThANa - 12... ahIM badhe bhAvanAo karmastava-anusAre samajavI. je sAmAnyathI manuSyagatimAM udayayaMtra che saM. guNaThANuM | pravRtionuM anudaya | viccheda punarudaya | oghathI | 102 vaikriyASTaka + tiryaMcatrika+| aparyAptane choDIne vikaladazaka 1 mithyAtva | 97 jinanAma + mizraddhika + AhAraddhika sAsvAdana | 95 mithyAtva + aparyApta 3 TmizrA 91 | manuSyAnupUrvI | anaMtAnubaMdhIcatuSka mizramohanIya 4 |avirata |92 mizramohanIya samyakvamo. | manuSyAnupUrvI 5 dizavirata daubhagyasaptaka + nIca + manuSyAnupUrvI 6 pramatta | 81 | - pratyAkhyAnAvaraNacatuSka | AhArakaddhika 7i |apramatta 76 thINadvitrika+AhArakaddhika | | | apUrvakaraNa | 72 samyakvamohanIya + caramasaMhananatrika 9 |anivRtti. | 66 hAsyAdiSarka 10) sUkSmasaMparAya 60 vedatrika+ saMjavalanatrika 11|upazAMtamoha 59 saMjavalanalobha 12 kSaNamoha | pa7/55 bIjuM-trIjuM saMghayaNa/ nidrAddhika 13siyogI ||42 jJAnAvaraNa-5, darzanA- | jinanAma varaNa-4, aMtarAya-5 14 ayogI |12 | - | zarIra yogya 30 prakRtio A pramANe sAmAnyathI manuSyagatimAM karmaprakRtino udaya kahIne, have | For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 gujarAtI vivecanAdi samanvita ladhyaparyApta manuSyamAM karmaprakRtino udaya jaNAve che- maNuammi apajjammi, apajjatirivva NavaraM smnnuatigaa| tiriyatigApajjarahiya - vigalaaTUNA khalu asII // 16 // manuSye'paryApte, aparyAptatirazca iva navaraM smnussytrikaa| tiryakirakAparyAptarahita - vikalASTakonA khalvazItiH // 16 // gAthArtha labdhaparyApta manuSyamAM, labdhaparyApta tiryaMcanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. paNa vizeSatA e ke, ahIM manuSyatrikano paNa udaya kahevo ane tiryacatrika + aparyApta choDIne vikalASTaka - A prakRtinuM varjana karavuM. 80 prakRtino udaya" (devagatimArgaNAmAM hoya che.) (16) vivecana : labdhaparyApta manuSyagatimArgaNAmAM, labdhaparyApta tiryaMcamAM oghathI je 81 prakRtio kahevAI hatI, temAM manuSyatrikano prakSepa karavo (81-3-84) ane temAMthI tiryacatrika, aparyAptane choDIne vikasendriyaaSTaka; arthAt vikalendriyatrika + ekendriya + sthAvara + sUkSma + aparyApta + sAdhAraNa = vikalASTaka, temAMthI aparyAptane choDIne 7 prakRtio. ema kula 10 prakRti vinA (84-10=074 karmaprakRtiono udaya odhe ane mithyAtve hoya che. (16) hetusaMloka che ke manuSyatrikano udaya manuSyone niyamo hoya che, eTale tenuM upAdAna karyuM.. 7 tiryacatrika, vikasendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma ane sAdhAraNa - A badhI karmaprakRtino udaya mAtra tiryaMcagatimAM ja hoya che, eTale ahIM teono udayaviccheda kahyo. * keTalAMka AcAryonA mate ladhyaparyApta jIvone thINadvitrikano udaya nathI hoto, eTale temanA mate thINadvitrikano paNa viccheda karI 71 prakRtiono udaya kahevo. * "masIrUM' e gAthAnA padanuM joDANa, AgaLanI gAthA sAthe karavAnuM che. For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 udayasvAmitva ladhyaparyAptamanuSyamAM udayayaMtra saguNaThANuM prakRtio labdhiaparyApta tiryaMcanI oghaprAyogya | prakSepa | 81mAMthI viccheda | |oghathI | 74 | tiryaMcatrika + aparyAptane choDIne vilendriyASTaka | manuSyatrika | | 1 | mithyAtve 74 | oghanI jema | manuSyatrika A pramANe manuSyagatimArgaNAmAM sAmAnyathI ane vizeSathI karmaprakRtiono udaya kahIne, have devagatimArgaNAmAM karmaprakRtiono udaya jaNAvavA graMthakArazrI kahe che- $ devagatimArgaNAmAM udayasvAmitva che. NaraigatIsaNapupaNaga-NirayajiNatigaM viNA sure ohe| micche mIsadu viNu, aDasayarI sANe viNA micchaM // 17 // sagasayarI mIse aNa-surapuvvI viNu tisayarI miisjuaa| sammasurapusvijuttA, causayarI mIsaviNu ajaye // 18 // naraikatriMzannapuMsakapaJcaka-narakajinatrikAni vinA sura oghe / mithyAtve mizradvikaM vinA'STasaptatiH sAsvAdane vinA mithyAtvam // 17 // saptasaptatirmizre'nantAnubandhisurAnupUrvIbhivinA trisaptatirmizrayutA / samyaktvasurAnupUrvIyuktA, catuHsaptatirmizraM vinA'yate // 18 // gAthArtha devagatimArgaNAmAM 122mAMthI manuSyagatyAdi - 31, napuMsakAMcaka, narakatrika ane jinatrika - e 4ra vinA 80 prakRtino udaya hoya che. temAMthI mithyAtve mizraddhika vinA 78 prakRtino udaya hoya. temAMthI sAsvAdane mithyAtva vinA 77 prakRtino udaya hoya. temAMthI anaMtAnubaMdhIcatuSka + devAnupUrvI vinA ane mizramohanIya sAthe 73 prakRtiono udaya mizraguNaThANe hoya. temAM avirataguNaThANe samyakvamohanIya + devAnupUrvI umerIne ane mizramohanIya nIkALIne 74 prakRtino udaya kahevo. (17-18) vivecana : devagatimArgaNAmAM 122mAMthI manuSyatrika, tiryaMcatrika, audArikaddhika, cha saMghayaNa, madhyama 4 saMsthAna, vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, udyota, thImadvitrika For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 31 (=manuSyagatyAdi 31), napuMsakaveda, nIcagotra, huDakasaMsthAna, kukhagati, duHsvara (=napuMsakapaMcaka), narakatrika, jinanAma ane AhAraddhika - A 42 prakRtio vinA oghe 80 prakRtiono udaya hoya che. kAraNasaMloka che ke manuSyatrika, tiryacatrika ane narakatrikano udaya anukrame manuSya-tiryaMca ane narakamAM ja thAya che, eTale ahIM teono udayaviccheda kahyo. 24 saMghayaNa vagaranA ane vaikriyazarIravALA devone cha saMghayaNa ane audArikaddhikano udaya na hoya e spaSTa ja che . 7 vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa ane AtapaA karmaprakRtiono udaya niyamA tiryaMcone ja hoya che, eTale ahIM teono udayaviccheda kahyo. 7 aparyApta nAmakarmano udaya labdhaparyApta jIvone ja hoya che, jyAre devo to labdhiparyApta ja hoya. eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo. & udyota nAmakarmano udaya mukhyatve tiryaMcone ja hoya che. jo ke labdhine AzrayIne uttarakriyazarIramAM devone paNa teno udaya hoya che, paNa ahIM bhavadhAraNIya zarIranI ja vivakSA che, eTale teno ullekha karyo nathI. praznaH devone bhavadhAraNIya zarIramAM paNa je teja dekhAya che, te zuM udyota nAmakarmanA kAraNe nathI ? uttara : nA, kAraNa ke te teja, devonA zarIramAM rahelAM varNanA prakarSathI thAya che.* eTale te tenA kAraNa tarIke devone udyota nAmakarmano udaya mAnavo jarUrI nathI. 7 thINadvitrikano udaya saMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMca-manuSyone siddhAMtamAM kyAMka-kyAMka devone prathama saMghayaNI tarIke kahyAM che, te tevI zaktivizeSane laIne kahyAM che, asthiracanAne laIne nahIM, jayAre ahIM to asthiracanAne laIne vivekSA che, eTale e apekSAe devone "asaMghayaNI" kahevA ucita ja che. 'iha devAnAM dve zarIre, bhavadhAraNIyamuttaravaikriyaJca / tatra bhavadhAraNIye ata eva vacanAnnAsti udyotanAmakarmodayaH, kintu teSu yaH prakAzaH sa varNanAmajanitazarIrakRSNAdivarNaprakarSaprabhavo yathA tIrthakarANAM bhAmaNDalarUpaH prakAzaH / ' - karmaprakRtiTippaNakam udIraNA0 zlo0 13 / For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 .. ja hoya, devone nahIM, eTale ahIM tenA udayano viccheda kahyo. devo bhavasvabhAve strI-puruSa ja hoya che, napuMsaka nahIM. eTale napuMsakavedano ahIM udaya na hoya. udayasvAmitva * devone bhavasvabhAve ja uccagotra, samacaturasasaMsthAna, zubhavihAyogati ane susvarano udaya hoya che, eTale teone nIcagotra, chellA pAMca saMsthAna, azubhavihAyogati ane duHsvara - e ATha prakRtiono udaya na hoya. * jinanAmano udaya te2me-caudame guNaThANe thAya ane AhArakakrikano udaya chaDhe guNaThANe thAya, eTale mAtra pahelA cAra guNaThANavALA devone teno udaya na hoya. . eTale 122 prakRtimAMthI A 42 prakRtio choDIne othe 80 prakRtino udaya hoya che. (1) 80mAMthI mithyAtvaguNaThANe mizramohanIya ane samyaktvamohanIya e be prakRtio nIkaLIne 78 prakRtiono udaya hoya che. te be prakRtione nIkALavAnuM kAraNa spaSTa che ke, te beno udaya AgaLanA guNaThANe thAya che. (2) 78mAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtvamohanIyane nIkALIne 77 karmaprakRtiono udaya kahevo (mithyAtvano udaya mAtra pahele guNaThANe ja hoya.) (3) 77mAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSka + devAnupUrvI vinA ane mizramohanIya sAthe 73 karmaprakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : anaMtAnubaMdhIno udaya pahele-bIje guNaThANe ja hoya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo.. devAnupUrvIno udaya vigrahagatimAM hoya che, jyAre tyAM mizraguNaThANuM hotuM nathI, eTale teno ahIM anudaya kahyo ane trIje mizramohanIyano avazya udaya hoya. (4) 73mAMthI avirataguNaThANe mizramohanIyane choDIne ane samyaktvamohanIya + devAnupUrvI umerIne 74 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : kSayopazamasamyaktvavALA devone samyaktvamohanIyano niyamA ca Natthi ? ** 'puNo kimadvaM tthINatiyANaM udIraNA.....asaMkhejjavAsAugatirikkhamaNussesu deva - Neraiesu .asaMkhejjavAsAugatirikkhamaNussesu savvahA suhIsu suhabahuladevesu dukkhabahulanAraesu ca tdtthittvirohaado|' - satkarmapaJjikA / For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 33 udaya hoya, eTale tenuM grahaNa karyuM. vigrahagatithI samyakta sAthe devagatimAM janAra jIvane devAnupUrvIno udaya hoya che, eTale ahIM devAnupUrvInuM paNa grahaNa karyuM ane mizramo)no udaya trIjA guNaThANe ja hoya, ahIM nahIM. eTale ahIM teno viccheda karyo. vizeSa noMdhaH samyakta sAthe devagatimAM janAra jIva kSAyika,kSAyopathamika ke aupathamika - e traNamAMthI koIpaNa samyaktavALo hoI zake che. juo - (1) kSAyika samyaktavALA jIvanuM baMdhAyelA AyuSya pramANe cAreya gatimAM gamana thaI zake che, eTale tenuM to devagatimAM gamana saMgata ja che, (2) kSAyopathamika samyaktavALo jIva paNa devagatimAM jaI ja zake che, ane (3) je upazamasamyaktavALo jIva che, tenuM paNa saptatikAcUrNi vagere graMthonA abhiprAya devagatimAM gamana siddha ja che. paNa ahIM keTalAMka matAMtaro che, te ame samyaktamArgaNAmAM vistArathI kahIzuM. >> devagatimArgaNAmAM udayayaMtra che saM. guNaThANuM | pravRtio anudaya | | viccheda punarudaya | oghathI | 80 manuSyagatyAdi-31, napuMsakapaMcaka, narakatrika+ jinatrika = 42 | 1 | mithyAtva | 78 | mizraddhika 2 | sAsvAdana| 77 - | mithyAtva mizra 73 | devAnupUrvI | anaMtAnubaMdhIcatuSka mizramohanIya avirata mizramohanIya samyakvamohanIya devAnupUrvI 74 | A pramANe gatimArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. te For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 udayasvAmitva indridyamArgANA have indriyamArgaNAmAM karmaprakRtinA udayane jaNAvavA, sau prathama ekendriyamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te kahe che- vikkiyaigArasaurala-uvaMgacaudajasUNathIcauda / karophalupAvatAM vinu modeviDasIpha . vaikriyaikAdazakaudArikAGgopAGgacaturdazakayazaUnastrIcaturdazaka- / kukhagatidvikapaJcendriyatrasaM vinaughe ekendriye'zItiH // 19 // gAthArtha ekendrimArgaNAmAM vaikriya-ekAdaza, audArikAMgopAMgAdi-14, yazanAma choDIne strIvedAdi-14, kukhagatidrika, paMcendriya ane trasa - e 42 prakRti vinA othe 80 prakRtiono udaya hoya che. (19) ekendriyamArgaNAmAM udayasvAmitva zuM vivecanaH ekendriyamArgaNAmAM 122mAMthI vaikriyadrika, narakatrika, devatrika, manuSyatrika (=vaikriyaeNkAdaza), audArikAMgopAMga, cha saMghayaNa, madhyama 4 saMsthAna, vikalendriyatrika ( caturdazaka) yazanAmane choDIne strIcaturdazaka; arthAt strIveda + puruSaveda + samacaturagna + subhaga + susvara + Adeya + yaza + zubhavihAyogati + uccagotra + jinanAma + AhArakaddhika + mizraddhika = caturdazaka; temAMthI yazanAmane choDIne 13 prakRtio, kukhagati, duHsvara, paMcendriyajAti ane trasanAma - ema kula 42 prakRtio vinA oghe-80 prakRtiono udaya hoya che.. $ tarkavimarza $ ke vaikriyaddhikano udaya deva-nArakone ja hovAthI ahIM teno udaya na kahyo. (jo ke bAdara paryApta vAyukAya vaikriyazarIrane vidurve che, paNa te uttaravaikriyazarIra kahevAya, jyAre ahIM to bhavapratyayika zarIranI ja vivakSA che - e dhyAnamAM levuM.) For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 3pa ja narakatrika, devatrika ane manuSyatrikano udaya yathAsaMbhava narakAdimAM ja hoya che, eTale ahIM teono udayaviccheda kahyo. 7 ekendriyone hAtha-paga vagere avayavo nathI hotA ane hADakA paNa nathI hotA, eTale teone audArikAMgopAMga ane cha saMghayaNano udaya na hoya.. 2 mAtra chellA saMsthAnavALA ekendriyone AgaLanA pAMca saMsthAnano udaya na hoya.. 24 beindriyAdi cAra jAtino udaya beindriyAdine ja hovAthI, ahIM teonuM grahaNa karyuM nathI. * ekendriyo niyamA napuMsaka hovAthI strIveda ane puruSavedano udaya temane na hoya. - subhaga ane Adayano udaya mAtra paryApta paMcendriya tiryaMca, manuSya ane devone ja hoya che, eTale ahIM teono udaya na kahyo. zubha-azubha vihAyogatino udaya, zarIraparyAptie paryAptA ane labdhiparyApta evA trasa jIvone ja hoya che, eTale ekendriyone te beno udaya na hoya.. * ekendriyone tiryaMcagatinA svabhAvathI mAtra nIcagotrano ja udaya hoya che. 7 jinanAma ane AhArakaddhikano udaya anukrame sarvajJa ane saMyataAtmAne ja hoya che. (eTale ekendriyone teno udaya na hoya) ekendriyone trIjuM vagere guNaThANuM na hovAthI mizramohanIya ane samyakvamohanIyano paNa udaya na hoya. susvara, duHsvara ane trasa nAmakarmano udaya mAtra trasajIvone ja hovAthI, sthAvarone tenuM varjana karyuM. eTale ekendriyamArgaNAmAM oghathI 122-42=00 karmaprakRtiono udaya hoya che. have graMthakArazrI, pahele bIje guNaThANe karmaprakRtino udaya jaNAvavA kahe che- micche paNanidda-suhumapaNa-parAghAyaduga-micchaviNu sANe / saDasaTThI bAsII, vikkiyaegArasaM mottuM // 20 // For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 udayasvAmitva biMdiyApajjachevaDhaM viNu saMghayaNuNavIsa thIcaupaNiMdi- / sukhagaisattAIjja-viNu biMdiyammi hu micchohe // 21 // mithyAtve nidrApaJcaka-sUkSmapaJcaka-parAghAtadvika-mithyAtvAni vinA sAsvAdane / saptaSaSTiyazItiH, vaikriyaikAdazakaM muktvA // 20 // dvIndriyAparyAptasevArtAni vinA, saMhananaikonaviMzatiM strIcatuSkapaJcendriya- / sukhagatisaptakA''deye, vinA dvIndriye khu mithyAtve oghe // 21 // gAthArtha : mithyAtva guNaThANe (oghe kahela 80 prakRtino udaya kahevo.) ane sAsvAdane 80mAMthI nidrApaMcaka, sUkSmapaMcaka, parAghAtaddhika ane mithyAtva- e 13 vinA 67 prakRtiono udaya hoya.. ane beIndriyamArgaNAmAM vaikriyekAdazane mUkIne tathA beIndriya + aparyApta + sevArta sivAyanA cha saMghayaNAdi-19 prakRtio, strIcatuSka, paMcendriya, sukhagatisaptaka ane Adeya - A pravRtio choDIne 82 prakRtiono udaya kahevo. (20-21) vivecana : ekendriyamArgaNAmAM (1) mithyAtvaguNaThANe oghanI jema ja 80 karmaprakRtiono udaya kahevo. (2) 80mAMthI sAsvAdanaguNaThANe pAMca nidrA, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, udyota (sUkSmapaMcaka), parAghAta, ucchavAsa ane mithyAtva- e 13 prakRti vinA 67 prakRtiono udaya hoya che. bhAvanA : pAMca nidrAno udaya zarIraparyApti pachI ja thAya che, te pahelAM nahIM. jyAre ekendriyone sAsvAdanaguNaThANuM to pUrvabhavathI AvyuM hoya che ane e to zarIraparyApti pUrve ja pUrNa thaI jAya che. eTale ekendriyone sAsvAdane pa nidrAno udaya na hoya. digaMbaronA mate paNa zarIraparyApti pachI ja pAMca nidrAno udaya manAyo * 'paMcaNNaM dasaNAvaraNIyANaM ko vedao ? sarIrapajjattIe dusamayapajjattamAdi kAdUNa uvarimo aNNadaro tappAoggo vedo|' - dhavalAyAm udayAnuyogadvAre (SaTkhaM0 bhA0 15, pR0 281) | For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita ... . * sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA jIvone paheluM guNaThANuM ja hoya che, eTale bIje guNaThANe e traNe prakRtiono udayaviccheda kahyo.. * Atapa, udyota ane parAghAta nAmakarmano udaya zarIraparyApti pachI thAya ane ucchvAsa nAmakarmano udaya zvAsocchvAsa paryApta pachI thAya. eTale zarIraparyApti pUrve ja rahenArA sAsvAdane e badhI karmaprakRtiono udayaviccheda kahyo.. * mithyAtvano udaya mAtra pahele guNaThANe ja hovAthI ahIM tenuM varjana karyuM.. (eTale sAsvAdane 80-13=67 prakRtiono udaya hoya.) vizeSa noMdha : keTalAka AcAryonA mate ekendriyone zarIraparyApti pachI paNa sAsvAdanaguNaThANuM manAyuM che.. eTale te lokonA mate sAsvAdana guNaThANe, zarIraparyApti pachI udayamAM AvanArI nidrApaMcaka + Atapa + udyota + parAghAta e 8 prakRtiono udaya hoI zake che. (eTale temanA mate 67 + 8 = 75 prakRtino udaya kahevo.) kAryagranthikamatane laIne ekendriyone sAsvAdanaguNaThANuM samajavuM.. bAkI siddhAMtamate ekendriyone ajJAnI kahyA hovAthI sAsvAdanaguNaThANuM teone mAnya "nathI. saM. guNaThANuM | prakRtio odhathI 80 1 mithyAtva 2 sAsvAdana > ekendriyamArgaNAmAM udayayaMtra viccheda 30 80 67 vaikriyadghikAdi-11, audArikAMgopAMgAdi-14, strIvedAdi-14, (temAMthI yazanAma choDI devuM.) kukhagatidvika, paMcendriyajAti, trasanAma = 42 oghanI jema nidrApaMcaka + sUkSma + aparyApta + sAdhAraNa + Apata + udyota + parAghAtaDhika+mithyAtva=13 * 'pUrvamatena zarIraparyAptyuttarakAlamapi sAsvAdanabhAvasyeSTatvAdAyurbandho'bhipretaH' - bRhdvandhasvAmitvajJAmitrI (zlo0 24-vRttau) I 'EviyA aaN maMte ! vjhi nALI annALI ? goyamA ! no nALI niyamA annALI / tathA vaijJayiA aaN aMte ! inAkhI annAnI ? goyamA ! nALI vi annALI vi|' - * mAvatIsUtram (zata0 8, de. 2) For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 udayasvAmitva A pramANe ekendriyamArgaNAmAM karmaprakRtiono udayane kahIne have beindriyamArgaNAmAM tenuM nirUpaNa karavA kahe che- che beindriyamArgaNAmAM udayasvAmitva che beindriyamArgaNAmAM 122mAMthI beIndriya + aparyApta + sevArta sivAyanI cha saMghayaNAdi 19 prakRtio; arthAta cha saMghayaNa + madhyama + 4 saMsthAna + vikalendriyatrika + ekendriya + sthAvara + sUkSma + aparyApta + sAdhAraNa + Atapa = 19 prakRtio; temAMthI beIndriya, aparyApta ane sevArtane choDIne 16 prakRtio, strIveda, puruSaveda, samacaturagnasaMsthAna, subhaga (=strIcatuSka, paMcendriya, (sukhagatisaptaka=) zubhavihAyogati, uccagotra, jinanAma, AhArakaddhika, mizraDhika, Adeya, (vaikriyaeNkAdaza=) vaikriyaddhika, devatrika, narakatrika manuSyatrika - ema kula 40 prakRtio vinA, odhe ane mithyAtvaguNaThANe 82 prakRtiono udaya hoya che. hetuvimarza 4 * mAtra chellA saMghayaNa saMsthAnavALA vikasendriyone pahelA pAMca saMghayaNasaMsthAnano udaya na hoya. * beindriyajAtimArgaNAmAM bAkInI pAMca jAtiono udaya na hoya.. 7: sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa ane Atapa nAmakarmano udaya ekendriyone ja hovAthI, ahIM temanuM varjana karyuM. 7 vikasendriyo napuMsaka hovAthI teone strI-puruSavedano udaya na hoya.. 7 subhaga ane Adeyano udaya labdhiparyApta paMcendriya jIvone ja hovAthI ahIM teono udayaviccheda kahyo.. * vikasendriyone tiryaMcagatinA svabhAvathI ja nIcagotra hoya che, eTale uccagotrano ahIM udayaviccheda kahyo... * jinanAma, AhArakaddhika ane mizraDhikano udaya yathAsaMbhava trIjAdi guNaThANe hoya che. eTale pahelA-bIjA guNaThANavALA vikalendriyone teono udaya na hoya. 2 vikasendriyone niyamA azubhavihAyogati hovAthI, zubhavihAyogatino udaya temane na hoya... For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 gujarAtI vivecanAdi samanvita & vikalendriyone manuSyatrika, devatrika ane narakatrikano udaya na hoya e to spaSTa ja che.. A pramANe beIndriyone odhe ane mithyAtve karmaprakRtino udaya kahIne, have sAsvAdanaguNaThANe karmaprakRtino udaya kahevA ane te indriyAdino atideza karavA kahe che- miccha-kukhagai-paraghAdu-niddApajjujjoasusara viNu saanne| beiMdiya viNu sapadaM Navari ticauriMdiyesu taha // 22 // mithyAtvakukhagatiparAghAtadvikanidrA'paryAptodyotasusvarANi vinA sAsvAdane / dvIndrIyaM vinA svapadaM, navaraM tricaturindriyayostathA // 22 // gAthArtha temAMthI sAsvAdane mithyAtva, kukhagatikika, parAghAtaddhika, nidrApaMcaka, aparyApta, udyota ane susvara vinA 69 prakRtino udaya hoya. ane te indriyacaurindriyamAM paNa te pramANe ja kahevuM. paNa vizeSatA e ke, beIndriyane badale svapada (=veIndriya ke caurindriya pada) kahevuM. (22) vivecanaH odhe ane mithyAtve kahela 82 prakRtimAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtva, kukhagati, duHsvara, parAghAta, ucchavAsa, nidrApaMcaka, aparyApta, udyota ane susvara - e 13 prakRti vinA 69 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : 7 mithyAtva ane aparyAptano udaya pahelA guNaThANe ja thAya, eTale ahIM teno viccheda kahyo.. * pAMca nidrA, parAghAta, azubhavihAyogati ane udyota - e ATha prakRtino udaya zarIraparyApti pachI thAya che.. ucchavAsa nAmakarmano udaya zvAsocchavAsaparyApti pachI thAya che ane susvara-duHsvara nAmakarmano udaya bhASAparyApti pachI thAya che. jayAre pUrvabhavamAMthI laIne AveluM sAsvAdanaguNaThANuM to zarIraparyApti pUrve ja pUrNa thaI jAya che, eTale tyAM A badhI prakRtiono udaya na hoya.. eTale 82-13 = 69 prakRtiono udaya (matAMtare 77 prakRtiono udaya) sAsvAdanaguNaThANe hoya che. For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 udayasvAmitva sAsvAdana % beIndriyamArgaNAmAM udayayaMtra % saM. | guNaThANuM | pravRtio viccheda oghathI | 82 cha saMghayaNAdi-19 prakRtio (temAMthI beIndriyajAti, aparyApta ane sevArta e traNano viccheda na karavo.) + strIvedAdi-4 + paMcendriya + zubhagati Adi-7 + Adeya + vaikriyaddhikAdi-11 = 40 1 | mithyAtva | 82 oghanI jema | 69 mithyAtva + kukhagatiddhika + parAghAtaddhika + nidrApaMcaka + aparyApta + udyota + susvara = 13 have te indriya ane caurindriya mArgaNAmAM karmaprakRtinA udayane kahe che te baMne mArgaNAmAM beindriyanI jema ja karmaprakRtino udaya kahevo. te A pramANe - odhe - 82, mithyAtve - 82, sAsvAda - 69. paNa ahIM vizeSatA e ke, beindriyajAtinAmakarmane badale anukrame te indriya ane caurindriya jAtinAmakarmano udaya kahevo. A pramANe vikasendriyomAM karmaprakRtino udaya kahIne, have paMcendriyamAM tenuM nirUpaNa karavA kahe che - $ paMcendriyamArgaNAmAM udayasvAmitva che caudasayamapajjUNa-vigalanava viNA paNidiye ohe / micche'jiNapaNa sANe, apajja-Nirayapuvvi-micchaviNu // 23 // caturdazazatamaparyAptona-vikalanavakaM vinA paJcendriye oghe / mithyAtve'jinapaJcakaM sAsvAdane, aparyApta-narakAnupUrvI-mithyAtvAni vinA // 23 // gAthArtha : paMcendriyamArgaNAmAM aparyApta vinA vikasendriyanavakane choDIne oghe 114 prakRtino udaya kahevo.. mithyAtve jinapaMcaka vinA 109. temAMthI sAsvAdanaguNaThANe aparyApta, narakAnupUrvI ane mithyAtva vinA 106. (23) vivecana : paMcendriyajAtimArgaNAmAM 122mAMthI aparyApta sivAyanuM vikalendriyanavaka; arthAta vikalendriyatrika + ekendriya + sthAvara + sUkSma + aparyApta + sAdhAraNa + Atapa = navaka; temAMthI aparyApta sivAyanI ATha prakRtione choDIne othe - 114 prakRtiono udaya hoya che... For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 41 je kAraNavimarza che. 24 vikasendriyatrikano udaya vikasendriyone ja hoya che, eTale ahIM teono udayaviccheda kahyo. 7 ekendriya, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa ane Atapa - A pAMca prakRtino - udaya mAtra ekendriyone ja hovAthI ahIM teono udayaviccheda kahyo. (1) 114mAMthI mithyAtvaguNaThANe jinanAma, AhArakaddhika ane mizraddhika - e pAMca prakRti vinA 109 prakRtino udaya kahevo.. (A pAMca prakRtiono udaya, yathAsaMbhava trIjA vagere uparanA guNaThANe hovAthI ahIM teono anudaya kahyo.) (2) 109mAMthI sAsvAdanaguNaThANe aparyApta, narakAnupUrvI ane mithyAtva - e traNa prakRti vinA 106 prakRtino udaya kahevo.. bhAvanA : 7 aparyApta nAmakarmanA udayavALA jIvone paheluM guNaThANuM ja hoya, eTale bIje teno udayaviccheda thAya.. * sAsvAdana laIne koIpaNa jIva narake jato nathI, eTale sAsvAdanaguNaThANe narakAnupUrvIno udaya na hoya.. mithyAtvamohanIyano bIje udayaviccheda thAya e to spaSTa ja che. have bAkInA guNaThANe karmaprakRtino udaya jaNAvavA kahe che- mIse aNANupuvvi - tiga viNu mIsajuamiyarigArasasuM / ohavvegiMdivva ya, paNakAyesu puDhavII paraM // 24 // mizre anantAnubandhyAnupUrvItrikAni vinA mizrayutamitaraikAdazasu / oghavadekendriyavacca, paJcakAyeSu pRthivyAmparam // 24 // gAthArtha mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSka+traNa AnupUrvI choDIne ane mizramohanIya umerIne 100 prakRtio. bAkInA 11 guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya samajavo. pRthvIkAyAdi pAMca kAyama ekendriyanI jema udaya samajavo. paNa vizeSatA e ke, pRthvIkAyamAM... (24) For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 114 udayasvAmitva vivecanaH (3) 106mAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSka, devAnupUrvI, narakAnupUrvI ane manuSyAnupUrvI - A 7 prakRtio choDIne ane mizramohanIya umerIne 100 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : anaMtAnubaMdhIno udaya sAsvAdana sudhI ja hoya..* mizraguNaThANe maraNa na thavAthI, vigrahagatimAM udaya pAmanArI traNa AnupUrvIno udaya paNa tyAM na hoya.. (narakAnupUrvIno anudaya to sAsvAdanaguNaThANe ja kahI dIdho hato.) (4-14) paMcendriyamArgaNAmAM bAkInA 11 guNaThANe karmaprakRtino udaya oghanI jema samajavo (arthAt cothA vagere guNaThANe je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo che, tema ahIM paNa kahevo.) 4 paMcendriyamArgaNAmAM udayasvAmitva % | saM.guNaThANuM | pravRtionuM anudaya | | viccheda punarudaya | oghathI vikalendriyatrika + ekendriya + sthAvara + sUkSma + sAdhAraNa + Atapa = 8 1 | mithyAtva 109 jinanAmAdi- 2 | sAsvAdana 106 |narakAnupUrvI aparyApta + mithyAtva 3 Tmizra 100 traNa AnupUrvI | anaMtAnubaMdhI-4 mizramohanIya 4 | avirata - | mizramohanIya samyakvamo. cAra AnupUrvI dezavirata || 87 apratyAkhyAna-4 + manuSyAnupUrvI + + tiryaMcAnupUrvI + vaikriyASTaka + durbhagatrika=17 | tiryaMcagati-Ayu + |AhArakaddhika nIca udyota + pratyAkhyAna-4 = 8 * mizramohanIyano ahIM niyamA udaya hoya. 1 /4 pramatta For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 43 | saM. guNaThANuM prakRtio, 7. apramatta. 76 8 | apUrvakaraNa || 72 9 | anivRttikaraNa 66 10| sUkSmasaMparAya 60 anudaya | | viccheda punarudaya thINadvitrika + | AhArakaddhika = 5 | samyakvamohanIyama | carama traNa saMghayaNa | hAsyAdiSaka traNa veda + traNa saMjavalana saMjavalanalobha | bIjuM-trIjuM saMghayaNa/ nidrAddhika | jJAnA.5, darzanAvaraNa- | jinanAma 4+aMta.5 zarIrayogya 30 pravRtio 11] upazAMtamoha | pa9 12) kSINamoha |pa7/55 13 sayogI 14| ayogI te A pramANe indriyamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM.. ! For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 udayasvAmitva - kAyamAgaNI have kAyamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAve che- (1) pRthvIkAya, (2) apakAya, (3) teukAya, (4) vAukAya, ane (5) vanaspatikAya - A pAMce kAyamAM karmaprakRtino udaya ekendriyamArgaNAnI jema kahevo. (arthAt je pramANe ekendriyamArgaNAmAM oghathI + mithyAtve + sAsvAdanaguNaThANe karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo..) paNa pRthvIkAyAdimAM kaMIka vizeSatA che, te jaNAvavA graMthakArazrI havenuM nirUpaNa kare che- sAhAraNamAUe taha, saahaardugmggivaauusuN| sAhAraNatigakitti, vajjejjA AyavaM ya vaNe // 25 // sAdhAraNamapsu tathA, sAdhAraNadvikamagnivAyvoH / sAdhAraNatrikakItyau, varjayedAtapaJca vanaspatau // 25 // gAthArtha : pRthvIkAyamAM sAdhAraNa, apUkAyamAM sAdhAraNaddhika, agnivAyukAyamAM sAdhAraNatrika ane yazanAma, ane vanaspatimAM Atapa. Ama te te kAyamAM te te prakRtinuM varjana karavuM. (25) | vivecanaH ekendriyaprAyogya 80 prakRtimAMthI (1) pRthvIkAyamArgaNAmAM sAdhAraNa nAmakarmane choDIne 79 prakRtiono udaya kahevo, (2) apUkAyamArgaNAmAM sAdhAraNa ane Atapa nAmakarmane choDIne 78 prakRtiono udaya kahevo. (34) teukAya - vAyukAyamArgaNAmAM sAdhAraNa, Atapa, udyota ane yazanAma - e 4 prakRtio choDIne 76 prakRtiono udaya kahevo, ane (5) vanaspatikAyamArgaNAmAM AtAne choDIne 79 prakRtiono udaya kahevo. # tarkavicAra # - sAdhAraNa nAmakarmano udaya vanaspatikAyikone ja hovAthI, bAkInA kAyomAM teno udayaviccheda kahyo.. ja Apa nAmakarmano udaya, bAdaraparyApta pRthvIkAyikone ja hovAthI, bAkInI kAyomAM teno udayaviccheda kahyo. For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 45 **** * yazakIrti ane udyota nAmakarmano udaya teukAya - vAyukAyane na hoya, eTale teone te prakRtino viccheda kahyo. gommaTasAramate teu-vAyukAyane paNa yazanAmano udaya manAyo che, paNa te mAnyatA, pakhaMDAgamAdi digaMbara graMthothI paNa virodhI puravAra thAya che. (SaTyuMDAgamamAM teu - vAune yazanAmanA udayano spaSTa niSedha che.) prazna : vAyukAyano jIva, jyAre vaikriya zarIra viSurve, tyAre zuM teone udyota nAmakarmano udaya na hoya ? uttara H sAMbhaLo, pahelI vAta to e che ke, labdhipratyayika zarIranI ahIM vivakSA ja nathI (jeno udaya bhavapratyayika zarIra para thAya, tenI ja ahIM vivakSA che) ane bIjI vAta e ke, vAukAyane to vaikriyazarIramAM paNa udyotano udaya hoto nathI, evuM paMcasaMgraha vagere graMtho parathI jaNAya che .. * 'jasakIttiNAmAe pajjattagaNAmodae vaTTamANA udIragA..... savve sasuhumaNeratie teukkAtiya-vAukkAtiye mottUNa sesA kevi udIragA / ' karmaprakR0 cUNiH udIraNA0 zlo0 16 / 'vAyvagnikAyikAH .. etAn varjayitvA yaza:kIrterudIrakA bhavanti / ' - paJcasaGgrahasvo0 vyAkhyAyAm udIraNA0 zlo0 17 / 'na ca tejo-vAyuSvAtapodyotodayaH sambhavati, tatastadvarjanam / ' - saptatikAvRttyAm zlo0 31-32 / 'sAhArujjoyajasAyavA ya noditi suhumatase / ' saptatikAbhASyam zlo0 92 / 'trasati calatIti trasa:, sUkSmazcarmacakSuSAmagocarazcAsau trasazca sUkSmatrasaH sAmayikabhASayAH tejaskAyo vAyukAyo vA, tatra sAdhAraNodyotayaza:kIrtyAtapA nodyanti' / - saptatikAbhASyavRttyAm zlo0 92 / 'jasakittiNAmAe bIiMdiyo tIiMdiyo cauriMdiyo paMcidiyo vA pajjatto ceva udIrao, eiMdiyo vi bAdaro pajjatto tekvAiya-vAukvAiyavadiritto udIredi / ' -SaTkhaNDA0 dhavalA0 (bhA0 15, pR0 60) / 'durbhagAdInAM tisRNAmazubhAnAM prakRtInAmudaye bAdaraH paryAptako vaikriyazarIraM kurute 'pavanaH ' vAyukAyika:, na tu subhagAdInAmudaye, ato'vasIyate vaikriyazarIrakaraNakAle'pi tasyodyotodayo na bhavati, zubhaprakRtitvAt, tasya cAdhamajAtitvAt / ' - paJcasaGgahasvopajJavyAkhyAyAm (saptatikA zlo0 71) For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s udayasvAmitva sAsvAna 67 1 | che pRthvI kAcamArgaNAmAM udayayaMtra che | saM.guNaThANuM | pravRtio viccheda oghathI ekendriyamArgaNAmAM batAvelI 42 + sAdhAraNanAma=43 mithyAtva 79 oghanI jema nidrApaMcaka + sUkSmaddhika + Atapaddhika + parAghAtaddhika + mithyAtva = 1ra apakAyamArgaNAmAM udayayaMtra saM.) guNaThANuM | pravRtio | viccheda oghathI | 78 | ekendriyadarzita 42 + sAdhAraNa + Atapa = 44 | mithyAtva | 78 | oghanI jema 2 | sAsvAdana | 67 | nidrApaMcaka + sUkSmaddhika + udyota +parAghAtaddhika + mithyAtva = 11 che teuvAukAcamArgaNAmAM udayayaMtra w | saM. guNaThANuM | pravRtio | viccheda oghathI | 76 | ekendriyadarzita 42sAdhAraNa+AtapadrikAza = 46 | 1 | mithyAtva | 76 | oghanI jema vanaspatikAyamArgaNAmAM udayayaMtra w saM.) guNaThANuM | pravRtio | viccheda oghathI | 79 | ekendrimArgaNAmAM batAvelI 42 + Atapa = 43 mithyAtva | 79 | oghanI jema sAsvAdana nidrApaMcaka + sUkSmatrika + udyota + parAghAtaddhika + mithyAtva = 12 A pramANe pRthvIkAyAdi pAMca kAyomAM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa karIne, have trasakAyamArgaNAmAM karmaprakRtinA udayane kahe che- sAhAraNadugigidiya-tiga viNu sattarasayaM tase ohe| jiNapaNa viNu micche, viNu miccha-apajja-NirayapuvvI // 26 // sAdhAraNadvikaikendriyatrike vinA saptadazazataM trase oghe / jinapaJcakaM vinA mithyAtve, vinA mithyAtvAparyAptanarakAnupUrvIH // 26 // For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 gujarAtI vivecanAdi samanvita gAthArtha trasakAyamArgaNAmAM sAdhAraNadrika ane ekendriyatrika vinA oghe 117 prakRtiono udaya hoya che ane mithyAtve jinapaMcakavinA 112 prakRtiono udaya....sAsvAdane mithyAtva, aparyApta ane narakAnupUrvI vinA 109 prakRtiono udaya.. (26) trasakAcamArgaNAmAM udacasvAmitva che vivecana : 122mAMthI trasakAyamArgaNAmAM sAdhAraNa, Atapa, ekendriya, sthAvara ane sUkSma - e pAMca prakRti vinA othe - 117 prakRtiono udaya hoya che. bhAvanA : sAdhAraNa nAmakarmano udaya vanaspatiomAM ja hoya, AtapanAmakarmano udaya bAdaraparyApta pRthvIkAyamAM ja hoya.. ekendriya, sthAvara ane sUkSma nAmakarmano udaya mAtra ekendriyomAM ja hoya.. eTale beIndriya vagere trasakAyamArgaNAmAM, sthAvaraprAyogya A pAMca prakRtiono udayaviccheda kahyo.. (1) 117mAMthI mithyAtvaguNaThANe jinanAma, AhAraddhika ane mizraddhika - e 5 prakRti vinA 112 prakRtiono udaya kahevo. (A pAMca prakRtiono udaya yathAsaMbhava trIjA vagere uparanA guNaThANe thato hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.) (2) 112mAMthI mithyAtva, aparyApta ane narakAnupUrvI vinA sAsvAdanaguNaThANe - 109 prakRtino udaya hoya che. (mithyAtva ane aparyApta nAmakarmano udaya pahele guNaThANe ja hoya ane sAsvAdana laIne koIpaNa jIva narake na jato hovAthI narakAnupUrvIno udaya na hoya..) have trasakAyamArgaNAmAM bAkInA guNaThANe karmaprakRtinA udayano atideza karavA ane yogamArgaNAmAM udayasvAmitvanuM nirUpaNa karavA kahe che - sANe ohavva iyarabArasu viglnvgaannupusvicuu| mottuM navasayamohe, maNammi jiNapaNaga viNu micche // 27 // sAsvAdane, oghavaditaradvAdazasu vikalanavakA''nupUrvIcatasraH / muktvA navazatamoghe, manasi jinapaJcakaM vinA mithyAtve // 27 // ne AgaLanI 27mI gAthAmAM rahela "sALa-sAsvAdanaguNaThANe e padanuM joDANa A gAthA sAthe karavAnuM che. For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 udayasvAmitva gAthArtha : bAkInA 12 guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. manoyogamArgaNAmAM vikasendriyanavaka ane 4 AnupUrvI vinA othe 109 prakRtino udaya kahevo ane mithyAtve jinapaMcaka vinA 104 prakRtino udaya kahevo.. (27) vivacanaH trasakAyamArgaNAmAM trIjAthI caudamA guNaThANA sudhI karmaprakRtino udaya oghanI jema samajavo (arthAt jema karyastavamAM kahyo, tema samajavo..) >> trasakAyamArgaNAmAM udayayaMtra cha saM.guNaThANuM | pravRtio | anudaya | viccheda |. punarudaya | | 117 sAdhAraNaddhika + | ekendriyatrika = 5 jinAdi-5 narakAnupUrvI | mithyAtva + aparyApta ||traNa AnupUrvI | anaMtA. 4+ mizramohanIya vikalendriyatrika = 7 4-14 - karmastava mujaba samajavuM - oghathI 1 | mithyAtva | 112 2 | sAsvAdana | 109 mizra 10) | A pramANe kAyamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. / For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 49 yogamANA have yogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAvavA, sau prathama manoyogamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te kahe che $ manoyogamArgaNAmAM udayaravAmitva che manoyogamArgaNAmAM 12mAMthI vikasendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa ane cAra AnupUrvI - A 13 prakRtione choDIne olve - 109 prakRtino udaya hoya che. $ hetuvicAra # 7 vikasendriyatrikano udaya vikasendriyone hoya ane ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa - A prakRtino udaya ekendriyone hoya, paNa ekendriya-vikasendriyone manoyoga hoto nathI, eTale ekendriya-vikasendriya prAyogya karmaprakRtino ahIM udayaviccheda kahyo. 2 aparyApta nAmakarmano udaya labdhaparyApta jIvone ja hoya che ane teone manoyoga na hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo. 7 cAra AnupUrvIno udaya aparyAptAvasthAmAM - vigrahagatimAM hoya che, ane tyAM manoyoga hoto nathI, kAraNa ke manaparyApti pUrNa thayA pachI paryAptaavasthAmAM ja tenuM astitva manAyuM che. eTale manoyogamArgaNAmAM cAra AnupUrvIno udayaviccheda kahyo. prazna : ekendriyomAM paNa AhArAdinI abhilASA to kahI che ja. to teone manoyoga kema na hoya ? (ane hoya, to ahIM sthAvaraprAyogya karmaprakRtino paNa udaya kema na hoya ?) uttaraH sAMbhaLo, dIrghakAlIna, saMpradhAraNarUpa (=vicAraNArUpa) saMjJA jemane * 'tayorapatavasthAvAM pavita, manoyo vAkyo sAmayikoTropasthApanarvanmnHpryaayjnyaanaanaaN ca tasyAmavasthAyAmasambhavAt / ' - navyaSaDazItivRttiH (zlo0 28 -vRttau) For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 udayasvAmitva hoya, teo saMzI=manoyogavALA kahevAya che. ekendriya-vikalendriyone AvI dIrgha-vicAraNA na hovAthI ja teo asaMzI kahevAya che ane tethI ja temanA prAyogya karmaprakRtino ahIM udayaviccheda kahyo. (athavA manovargaNAnuM grahaNa-visarjana e manoyoga che ane Avo manoyoga ekendriyone na hovAthI temanA prAyogya karmaprakRtino ahIM udayaviccheda kahyo.) (1) 109mAMthI mithyAtvaguNaThANe jinanAma, AhArakaddhika ane mizradvikae 5 prakRti vinA 104 prakRtiono udaya kahevo. (A pAMce prakRtiono udaya yathAsaMbhava trIjAdi guNaThANe thato hovAthI ahIM teono anudaya kahyo.) have sAsvAdana vagere guNaThANe karmaprakRtino udaya jaNAvavA kahe che-- sAsANe micchaviNA, mIse aNaviNu ya mIsajuttaM / ajayammi sasammA, viNu mIsaM paranavasu ohavva // 28 // sAsvAdane mithyAtvaM vinA, mizre'nantAn vinA ca mizrayuktam / ayate sasamyaktvA, vinA mizraM paranavasu oghavat // 28 // gAthArtha : temAMthI sAsvAdane mithyAtva vinA 103.. mitre anaMtA04 vinA ane mizramohanI sAthe 100... avirataguNaThANe samyaktvamohanIyanI sAthe ane mizramoha vinA 100... ane AgaLanA (5-13) nava guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. (28) vivecanaH (2) 104mAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtvamohanIya nIkALIne 103 prakRtiono udaya kahevo. (mithyAtvano udaya pahele guNaThANe ja hoya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo.) (3) 103mAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSkane choDIne ane mizramohanIyane umerIne 100 prakRtiono udaya kahevo.. (anaMtAnubaMdhIno udaya pahele-bIje guNaThANe hovAthI ahIM teno viccheda karyo ane trIje mizramohanIyano avazya udaya hoya..) * 'dIrghakAlikI saMjJaiva sampradhAraNasaMjJocyate tayA ca saMjJinaH' - tattvArthakRt / 'asannI NAma maNovinnANarahiyA, ihApohamaggaNagavesaNA jesiM jIvANaM Natthi' - bandhazatakacUrNau zlo. 45 For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita (4) 100mAMthI mizramohanIya nIkALIne ane samyaktvamohanIya umerIne avirataguNaThANe 100 prakRtiono udaya kahevo. (mizramo0 no udaya ahIM na hoya ane kSAyopazamasamyagdaSTine samyaktvamohanIyano avazya udaya hoya..) (5-13) dezivaratathI laIne sayogIkevalI sudhInA nava guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. arthAt jema karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, tema ahIM paNa kahevo. te A pramANe dezavirate - 87, pramatte - 81, apramatte - 76, apUrvakaraNe - 72, anivRttikaraNe - 66, sUkSmasaMparAye - 60, upazAMtamohe - 59, kSINamohe57/55, sayogImAM - 42.. (ayogIguNaThANe yoga nathI hoto, eTale manoyogamArgaNAmAM te guNaThANuM nathI levAyuM..) prazna : sayogIguNaThANe to kevalIo ja hoya che ane teo to kevalajJAnathI ja vastune jue che, to teone manoyoga=manano vyApAra kevI rIte hoI zake ? saM. | guNaThANuM oghathI : uttara H 52mAtmAne mana:paryavajJAnI ke anuttaravAsI devo jyAre prazna pUche, tyAre 5ramAtmA potAnA manodravyane te rUpe goThave che ke jene joIne teonA mananuM samAdhAna thaI jAya che.. A rIte manovyApAra kevalIone paNa hoya che ja.. - * manoyogamArgaNAmAM udayayaMtra prakRtio viccheda 109 anudaya - vikalendriyanavaka + AnupUrvIcatuSka=13 51 punarudaya * 'maNakaraNaM kevaliNo vi atthi teNa saNNiNo / ' - saptatikAcUrNyAm zlo0 34 / 'viNivattasamugghAo, tinni vi joge jiNo pauMjijjA / - saccamasaccAmosaM, ca so maNaM taha vaIjogaM / / 3056 / / ' - vizeSAvazyakabhASyam / 'atha kathaM saMjJinaH sayogyayogirUpaguNasthAnakadvayasambhava: ? tadbhAve tasyAmanaskatayA saMjJitvAyogAt, na, tadAnImapi tasya dravyamanaHsambandho'sti, samanaskAzcAvizeSeNa saMjJino vyavahriyante, tato na tasya bhagavata: saMjJitAvyAghAtaH / ' -navyaSaDazItivRttau zlo0 3 / For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para udayasvAmitva punarudaya | saM.) guNaThANuM | pravRtio anudaya - viccheda 1 | mithyAtva | 104 jinanAma+ AhAraddhika +mizraddhika 2 | sAsvAdana | 103 mithyAtva | 3 | mizra | 1OO | - anaMtAnubaMdhI-4 mizramo. avirata | 100 - | | mizramohanIya samyakvamo. pa-13 - karmastava mujaba samajavuM ? A pramANe manoyogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahIne have vacanayogamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA, graMthakArazrI kahe che- che vacanayogamArgaNAmAM udayasvAmitva $ egidiyachagacau - aNupucI viNu bArajuasayaM ohe| vayaNe jiNapaNagaM, viNu micchatte honti sAsANe // 29 // micchavigaliMdiyatigaM, viNu egArasasuM honti sesesu / maNajogavva ya kAye, ohe terasasuM ohavva // 30 // ekendriyaSaTkacaturAnupUrvIvinA dvAdazayutazatamoghe / vacane jinapaJcakaM, vinA mithyAtve bhavati sAsvAdane // 29 // mithyAtvavikalendriyatrike vinaikAdazasu bhavati zeSeSu / manoyogavacca kAye, oghe trayodazasvoghavat // 30 // gAthArtha : vacanayogamArgaNAmAM ekendriyaSarka ane cAra AnupUrvI vinA odhe 112 prakRtiono udaya hoya. mithyAtve jinapaMcaka vinA 107 prakRtio. sAsvAdane mithyAtva ane vikalendriyatrika vinA 103 prakRtio. bAkInA 11 guNaThANe manoyoganI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. kAyayogamArgaNAmAM oghathI 1-13 guNaThANe karmastavamAM kahela ogha pramANe karmaprakRtino udaya kahevo. (29 30) vivecanaH vacanayogamArgaNAmAM 122mAMthI ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa ane cAra AnupUrvI - e 10 prakRti vinA oghe - 112 prakRtiono udaya hoya che. For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvitA 53 ja kAraNavicAra che 24 ekendriya, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa ane Atapa - e pAMca prakRtino udaya ekendriyone ja hoya che ane ekendriyone vacanayoga to hoto nathI, kAraNa ke teo cAra paryApti ja pUrNa kare che, pAMcamI bhASAparyApti nahIM. . - ladhyaparyApta jIvone paNa vacanayoga hoto nathI, eTale aparyApta nAmakarmano paNa ahIM udayaviccheda kahyo. prazna : susvara-duHsvara nAmakarmano udaya bhASAparyApti pachI tarata thaI zake che, evuM karmaprakRti vageremAM kahyuM che. to labdhaparyApta saMjJIpaMcendriya jIvone bhASAparyApti pUrNa thayA pachI vacanayoga kema na hoya ? uttara : juo; bhASAparyAptithI paryApta thayA pachI paNa labdhiparyAptAne ja vacanayoga hoya che, ladhyaparyAptAne nahIM temAM tathAsvabhAva e ja hetu che... eTale ja kArmagraMthikoe vacanayoga-mArgaNAmAM pAMca jIvasthAnako ja lIdhA... | vivecana : jema indriyaparyApti pUrNa thavA chatAM labdhi-aparyAptAne cakSudarzana nathI. tema bhASAparyApti pUrNa thavA chatAM vacanayoga nathI (alpAyuSyanA kAraNe vacanano vyApAra na hoya...) eTale ja susvara-duHsvarano udaya labdhiaparyAptAne na hoya, evuM pUrve kahyuM hatuM. A vize bIjI paNa yuktio Agamane bAdha na Ave e rIte samajavI.. * cAra AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM ja hoya che ane tyAM vacanayoga hoto nathI, kAraNa ke paryApta-avasthAmAM ja vacanayoga hoya che. eTale vacanayogamArgaNAmAM e cAreno udayaviccheda kahyo. (1) 112mAMthI jinanAma, AhAraddhika ane mizraddhika - e pAMca prakRti vinA mithyAtvaguNaThANe - 107 prakRtiono udaya kahevo.. (A pAMce prakRtino * 'sussaraNAmAe sagalatiriyaNarauttarataNudevabhogabhomAya bhAsApajjattIe pajjattagA ete salve 3IrA ....kusaramANa vi.....mAsApannarI pannA DIsA !' -prativULa: (uddIrA blo. 24) I * 'vigalatiasannisannI, pajjattA paMca hoMti vijoge|' - bRhatSaDazItiH zlo0 20 'beiMdiyA teiMdiyA cariMdiyA ee vigalA asannipaMcediyA sannipaMciMdiyAya pajjattA paMca jIvaTThANA vaijoge huMti / ' -bRhatSaDazItiH raamdevgnnivRttiH| For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para udayasvAmitva udaya yathAsaMbhava trIjA vagere guNaThANe thavAthI ahIM teono udayaviccheda kahyo.) (2) 100mAMthI mithyAtvamohanIya ane vikasendriyatrika vinA sAsvAdanaguNaThANe-103 prakRtiono udaya kahevo.. bhAvanA : ke mithyAtvamohanIyano udaya pahele guNaThANe ja thAya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo. raka vikalendriyone pUrvabhavamAMthI laIne AveluM sAsvAdanaguNaThANuM aparyAptaavasthAmAM ja hoya che ane te zarIraparyApti pUrve ja pUrNa thaI jAya che. jyAre vacanayoga to bhASAparyApti pUrNa thayA pachI ja hoya che. eTale ahIM vikasendriyatrikano paNa udayaviccheda kahyo. (3-13) bAkInA traNathI tera sudhInA 11 guNaThANe, karmaprakRtino udaya manoyoganI jema samajavo. (arthAt jema manoyogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahyo, tema kahevo.) te A pramANe - mizra 100, avirate 100, dezavirate 87, pramatte 81, apramatte 76, apUrvakaraNe 75, anivRttikaraNe 66, sUkSmasaMgharAye 60, upazAMtamohe pa9, kSINamohe pa7/55, sayogImAM 42 ane ayogImAM yoga na hovAthI vacanayoga na hoya. $ vacanayogamArgaNAmAM udayacaMtra saM. | guNaThANuM prakRtio/ anudaya viccheda oghathI 112 | - | ekendriyajAtiAdi-6 + cAra AnupUrvI = 10 | 1 | mithyAtva |107 | jinAdi-5 | | 2 | sAsvAdana 103 | - | mithyAtva + vikalendriyatrika = 4| | 3-13 - karmastava mujaba samajavuM - A pramANe vacanayogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahIne, have kAyayogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAve che. temAM pahelA sAmAnyathI kAyayogamAM keTalI karmaprakRtiono udaya hoya, te kahe che - punarudaya For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 55 % kAyayogamArgaNAmAM udayasvAmitva che kAyayogamArgaNAmAM oghe 1-13 guNaThANe, karmastava pramANe karmaprakRtino udaya kahevo. (othe - 122, mithyAtve - 117 vagere rUpe..) che kAyayogamArgaNAmAM udayayaMtra che | guNaThANA | pravRtio | anudaya | viccheda | punarudaya | 1-13 - karmastava mujaba samajavuM - have vizeSathI kAyayogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAvavA, sau prathama audArikakAyayogamAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te kahe che- viuvaaDAhAragaduga - NaratiripuvvIapajja viNu urale / ohammi navasayaM jiNa - mIsaduga viNA ya micchammi // 31 // vaikriyASTakAhArakadvikanaratiryagAnupUrvyaparyAptAni vinaudaarike| oghe navazataM jinamizradvike vinA ca mithyAtve // 31 // gAthArtha : audArikakAyayogamAM vaikriyASTaka, AhAraddhika, manuSyatiryaMcAnupUrvI ane aparyApta nAmakarmane choDIne othe - 109 prakRtino udaya kahevo ane mithyAtve jinanAma mizraddhika vinA 106 prakRtino udaya kahevo.. (31) je dArikakAyayogamAM udayasvAmitva che vivecanaH 122mAMthI audArikakAyayogamArgaNAmAM vaikriyaddhika, narakatrika, devatrika, AhArakaddhika, manuSyAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI ane aparyApta nAmakarma e 13 prakRtio choDIne olve - 109 prakRtiono udaya kahevo. tarkasaMloka che vaikriyaddhika, devatrika ane narakatrikano udaya deva-nArakone ja hoya che ane teo vaikriyazarIrI hovAthI audArikazarIra temane na hoya. eTale audArikamArgaNAmAM te aSTakano udayaviccheda karyo. ja kAyayogamArgaNAnA sAta bhedo che : (1) audArika, (2) audArikamizra, (3) vaikriya, (4) vaikriyamizra, (5) AhAraka, (6) AhArakamizra, ane (7) kArpaNa - A sAtemAM kramazaH udayasvAmitva jaNAve che. For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. udayasvAmitva * 74 AhArakazarIravALAne audArikanAmakarmano udaya nathI hoto, eTale ja kammapayaDI vagere graMthomAM AhArakazarIravALA jIvone audArikanAmakarmanA anudIraka kahyA che. eTale audArikakAyayogamArgaNAmAM AhArakadrikano udayaviccheda ucita ja che. k manuSyAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvIno udaya aparyAptAvasthAmAM - vigrahagatimAM ja hoya che ane tyAre audArikazarIra hotuM nathI, kAraNa ke te vakhate kAzmaNa zarIra ja manAyuM che. k aparyApta nAmakarmano udaya labdhaparyApta tiryaMca-manuSyone ja hoya che ane tevA labdhaparyApta jIvone audArikazarIra hotuM nathI, mAtra kArpaNa ane dArikamizra - A be zarIra ja teone manAyA che. eTale audArikakAyayogamArgaNAmAM aparyApta nAmakarmanuM varjana ucita ja che.. keTalAka AcAryonA mate zarIraparyApti pachI tarata ja audArikakAyayoga manAyo che. eTale te lokonA mate labdhaparyApta jIvone paNa zarIraparyApti pachI audArikakAyayoga saMbhave che, tethI temanA mate aparyApta nAmakarmano paNa udaya ghaTADavo.. " "mAdAranatiriyA' rUti - 3MdIrAM paDado kaura, mIhIra ne paritA tatthavi 'sarIradugavedae pamottUNaM' tattha veuvviyaAhArasarIravedage mottUNaM 'orAlAe'tti urAliyasarIraNAmAe savve udiirgaa|" -karmaprakRticUrNiH udIra0 zlo07 / "kAhArI 3ttaratanu nAtiritadhyeya mojUM I 3IratI pharateM... // 7 " - pajhAde vIraVTo I "AhArakazarIriNaH ...vaikriyazarIriNo devAn nArakAMzca naratirazco'pi tadvedakAn pramucya zeSAH sarve'pi jIvA ekadvitricatuSpaJcendriyA audArikam / " - paJcasaGgrahavRttyAm udIraNA0 / * jogA chasu appajjattaesu kammaigauralamissA do / ' -bRhatSaDazItiH zlo0 7 / __'kArmaNaudArikamizrakAyayaugau dvau ...SaTsvaparyAptakeSu ...tatra vigraha-gatAvanAhArakasya yathAsambhavamekadvitrisamayAn yAvatkArmaNakAyayogaH, tadanyatraudArikamizrakAyayogaH / ' - pati -hAmidrayam sno7T 'laddhie karaNeNa ya apajjattagANaM savvesi orAliyamissakAyajogo ceva / ' -vasthItavUu (sto. 7) seTa 'viMti saMpannattAna vi taypannA DuM morAd I' - pravyapa zIta zlo0 7 A matanuM vistArathI nirUpaNa, AgaLa audArikamiznakAyayoganA nirUpaNa vakhate karAze. For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. gujarAtI vivecanAdi samanvita tethI audArikakAyayogamAM othe - 109 ane matAMtare - 110 prakRtiono udaya kahevo.. (1) 109mAMthI jinanAma, mizramohanIya ane samyakvamohanIya vinA mithyAtvaguNaThANe - 106 prakRtiono udaya kahevo. ane matAMtare aparyApta nAmanI sAthe 107 prakRtiono udaya kahevo... (mithyAtve traNa prakRtinA udayavicchedanuM kAraNa spaSTa ja che.) have bAkInA guNaThANe keTalI karmaprakRtiono udaya hoya, te jaNAvavA AcAryabhagavaMtazrI kahe cheviglch - sAhAraNaduga - miccha viNA sAsANe'NaviNu mIse / mIsajuA sammajuA, ajaye mIsaviNu ohavva // 32 // vikalaSaTkasAdhAraNadvikamithyAtvAni vinA sAsvAdane'nantAn vinA mishre| mizrayutA samyaktvayutA, ayate mizraM vinA oghasyeva // 32 // gAthArtha : vikasendriyaSaka, sAdhAraNaddhika ane mithyAtva vinA sAsvAdanaguNaThANe 97 prakRtiono udaya kahevo. mizra anaMtAnubaMdhI vinA ane mizramohanIya sAthe 94. ayate samyakvamohanIya sAthe ane mizramohanIya vinA 94. ane bAkInA nava guNaThANe karmaprakRtino udaya oghanI jema samajavo. (32) vivecanaH (1) 106mAMthI sAsvAdanaguNaThANe vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, Atapa ane mithyAtva - e nava prakRti vinA 97 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanAH ekendriya-vikalendriyone utkRSTathI paNa zarIraparyApti pUrNa thAya tyAM sudhI ja sAsvAdana guNaThANuM hoya che ane tyAre to dArikakAyayoga hoto nathI. eTale audArikakAyayogamArgaNAmAM sAsvAdanaguNaThANe vikalendriyaprAyogya vikalatrika ane ekendriyaprAyogya ekendriya-sthAvararUpa be prakRtino udayaviccheda kahyo. ha 33mI gAthAmAM rahela "saLavaNuM = bAkInA nava guNaThANe e padanuM joDANa ahIM karavAnuM che.. For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva * sUkSmanAmakarmano udaya sUkSmajIvone hoya che ane sAdhAraNa nAmakarmano udaya sAdhAraNajIvone hoya che, paNa A jIvomAM sAsvAdanaguNaThANuM hotuM *nathI. eTale e baMne prakRtiono ahIM udayaviccheda kahyo. 58 * Atapa nAmakarmano udaya bAdaraparyApta pRthvIkAyikone paryAptAvasthAmAM ja hoya che ane tyAM sudhI teone sAsvAdanaguNaThANuM rahetuM nathI (sAsvAdana teone za2I25ryApti sudhI ja hoya che) eTale ahIM AtapanAmakarmano paNa udayaviccheda kahyo. * mithyAtvamohanIyano udaya mAtra pahele guNaThANe ja hoya, eTale teno paNa ahIM viccheda karyo.. (3) 97mAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSkane choDIne ane mizramohanIyane umerIne 94 prakRtiono udaya kahevo. (anaMtAnubaMdhIno udaya pahele-bIje hoya che ane trIje mizramohanIyano avazya udaya hoya che.) (4) 94mAMthI avirataguNaThANe mizramohanIya nIkALIne ane samyaktvamohanIya umerIne 94 prakRtiono udaya kahevo. (mizramohanIyano udaya trIje ja hoya ane kSayopazamasamyagdaSTine samyaktvamohanIyano niyamA udaya hoya..) (5-13) dezivaratathI mAMDIne sayogI sudhInA 9 guNaThANe, karmaprakRtino udaya oghanI jema samajavo (arthAt jema karmastavamAM kahyo, tema kahevo.) te A pramANe - dezavirate 87 vagere.... paNa ahIM vizeSatA e samajavI ke, karmastavamAM chaDhe guNaThANe 81 prakRtiono udaya kahyo che, paNa ahIM temAMthI AhArakadvika choDI devuM, kAraNa ke audArikakAyayogamArgaNAmAM odhathI ja AhArakadvikano viccheda karyo che. eTale ahIM pramattaguNaThANe 79 prakRtino udaya kahevo. bAkI badhuM karmastava mujaba samajavuM. * sUkSma - sAdhAraNa jIvone tathAsvabhAve ja sAsvAdanaguNaThANuM prApta thatuM nathI ane pUrvabhavamAMthI laIne AvelAM sAsvAdanaguNaThANAvALA jIvo sUkSma-sAdhAraNamAM utpanna thatAM nathI. eTale A jIvomAM sAsvAdanaguNaThANuM na maLe. For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita saM. | guNaThANuM | prakRtio oghathI 109 1 2 mithyAtva sAsvAdana 3 mizra 4 | avirata 5-13 audArikakAyayogamAM udayayaMtra <> anudaya viccheda vaikriyASTaka + AhArakadvika + manuSyAnupUrvI+tiryaMcAnupUrvI+ aparyApta = 13 106 6-2 94 94 karavAnuM che. jinanAma+ mizradvika vikalendriyaSaTka+sAdhAraNaddhika+ mithyAtva = 9 mIsaM viNu tammIse sapajjattohe ajiNasammA // 33 // zeSanavasu paJcanidrAH parAghAtA''tapakhagatisvaradvikaJca / mizraM vinA tanmizre sAparyAptaughe ajinasamyaktvA // 33 // anaMtAnubaMdhI-4 mizramohanIya karmastava mujaba samajavuM (mAtra chaThe AhAradvika choDavuM) A pramANe audArikakAyayogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahIne, have audArikamizrakAyayogamAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe che sesaNavasu paNaniddA paraghAyavakhagaisaradugaM ca / * 34mI gAthAmAM rahela 'micche gAthArtha : audArikakAyayogamAM bAkInA nava guNaThANe oghanI jema samajavuM. audArikamiznamAM (audArikamAM othe kahela karmaprakRtimAMthI) pAMca nidrA, parAghAtadvika, Atapadvika, khagatidvika, svaratika ane mizramohanIya nIkALIne ane aparyApta nAmakarmane umerIne oghe - 96 prakRtino udaya kahevo ane mithyAtve jinanAma ane samyaktvamohanIya vinA 94 prakRtino udaya kahevo. (33) audArikamizrakAyayogamAM udayasvAmitva 59 ... punarudaya mizramo samyaktvamo vivecana : audArikakAyayogamAM oghe je 109 prakRtio kahI hatI, temAMthI pAMca nidrA, parAghAta-ucchvAsa, Atapa-udyota, zubha-azubhavihAyogati, mithyAtvaguNaThANe' e padanuM joDANa ahIM = For Personal & Private Use Only * Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO udayasvAmitva susvara-duHsvara ane mizramohanIya - e 14 prakRtio choDIne ane aparyApta nAma umerIne audArikamiznakAyayogamArgaNAmAM oghe - 96 prakRtiono udaya kahevo. $ hetusaMloka % * pAMca nidrA, parAghAta, Atapa, udyota, zubha-azubhavihAyogati- e 10 prakRtiono udaya zarIraparyApti pachI thAya che.. susvara-duHsvara nAmakarmano udaya bhASAparyApti pachI thAya che ane ucchavAsa nAmakarmano udaya zvAsocchavAsaparyApti pachI thAya che, paNa te vakhate ( zarIraparyApti pachInA samaye) audArikamizakAyayoga hoto nathI, kAraNa ke kevalIsamughAtane choDIne badhe ThekANe audArikamizrakAyayoga zarIraparyApti sudhI ja hoya che.. AcArAMgasUtranI vRttimAM kahyuM che ke tiryaca-manuSyone zarIraparyApti pachI audArikakAyayoga hoya che ane tenI (=zarIraparyAptinI) pahelA audArikamiznakAyayoga hoya che.." A ja vAta lokaprakAza vageremAM paNa kahI che. pUrvapakSa: A to tame siddhAMta mata laI lIdho lAge che, bAkI kArmagraMthikamata to judo ja che. juo - kArmagraMthikamate badhI paryApti pUrI thayA pachI ja audArikakAyayoga manAyo che, te pahelAM to zarIraparyApti pUrNa thayA pachI paNa audArikamizakAyayoga ja manAya che. audArikakAyayogamAM aparyAptanAmano viccheda karyo hato, paNa ahIM tenuM grahaNa karavuM, kAraNa ke audArikamizrakAyayoga to labdhaparyApta jIvone paNa hoI zake che. 9 vAriyotiryakramanugayo: zarIraparyAptaspardhvama, tAratambu mizra: " -vIrA (gaSya0 2, 32e 2) (r) "yadaudArikamArabdhaM na ca pUrNIkRtaM bhavet / tAvadaudArikamizraH kArmaNena saha dhruvam / / 1309 / / tathA coktaM niyuktikAreNa zastraparijJAdhyayane - teeNa kammaeNaM AhArei aNaMtaraM jIvo / teNa paraM misseNaM jAva sarIrassa nipphattI / / 1301 // " - no praveza dravyo tRtIya For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 gujarAtI vivecanAdi samanvita navyaSaDazItivRttimAM kahyuM che ke "jo ke teone zarIraparyApti pUrI thaI gaI che, to paNa indriyazvAsocchavAsa vagere haju aniSpanna hovAthI zarIra haju paripUrNa taiyAra nathI thayuM ane eTale ja kArmaNazarIrano vyApAra haju paNa hovAthI tyAre teone audArikamizra yuktithI saMgata che." - have karmagraMthanA zAstromAM kArmagraMthikamatanuM anusaraNa thavuM ja joIe, te chatAM, tame kema tenuM anusaraNa na karyuM? uttarapakSaH ame je mAnyuM che ke - zarIraparyApti pachI audArikakAyayoga hoya che ane te pahelA audArikamiznakAyayoga hoya che" - te vAta, mAtra saiddhAMtikone ja mAnya che evuM nathI, kArmagraMthikone paNa mAnya che. juo; navyabaMdhasvAmitvanI avasUrimAM kahyuM che ke - "audArikamizra, jyAM sudhI zarIraparyApti pUrNa na thAya, tyAM sudhI hoya che..." A ja vAta paMcasaMgraha vageremAM paNa kahI che, eTale A matane svIkAravA dvArA karmagraMthikamatanuM anusaraNa paNa thAya che ja. ane pakhaMDAgama vagere digaMbara graMthomAM paNa A ja vAta svIkArAI che. * "yadyapi teSAM zarIraparyAptiH samajaniSTa tathApi indriyocchvAsAdInAmadyApyaniSpannatvena zarIrasyAsampUrNatvAd ata eva kArmaNasyApyadyApi vyApriyamANatvAd audArikamizrameva teSAM yuktyA paTanam !" - navya zAMtivRtti: zlo4 | 2 nehadiyaM yamaryAgi" - vRSarazIta sno 72. "sUtre mato'pi kecacit kAraNena kArmagranthikai bhyupaiyata itIhApi nAdhikriyate tadabhiprAyasyaiveha prAyo'nusaraNAt / ' -tavRttau zrImalayagiripAdAH / * "audArikamizraM kArmaNena saha, taccAparyAptAvasthAyAM kevalisamudghAtAvasthAyAM vA; utpattideze hi pUrvabhavAdanantaramAgato jIvaH prathamasamaye kArmaNenaiva kevalenA''hArayati, tataH paramaudArikasyApyArabdhatvAdaudArikeNa kArmaNamizreNa yAvat zarIrasya niSpattiH / " - navyavasthasvAmitvAvalUrI jJo. 24 | "Darane tigni chachuM, sIrapamttayANa micchAmAM " -pajhasade sno- 18 - caturthadvAre / tatsvopajJavRttAvapi - "SaNNAmaparyAptakAnAM zarIraparyAptau audArikayogo bhavati" / abhihitazca malayagiripAdairapi tadvRttau - "SaNNAM sUkSmabAdaraikendriyadvitricaturasaMjJipaJcendriyANAM mithyAdRSTinAM zeSaparyAptibhiraparyAptAnAM zarIraparyAptyA paryAptAnAmaudArikeNa saha trayo yogA bhavanti" || ke "morAtiyAyanona pannA oratiyamiksAyano apamttA" - For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka2 udayasvAmitva tethI audArikamizrakAyayogamArgaNAmAM, jeno udaya zarIraparyApti pachI thAya che tevI parAghAtAdi - 13 prakRtiono udaya na hoya.. paDazItikAra vagere AcAryonA abhiprAya, zarIraparyApti pachI paNa dArikamizrakAyayoga saMbhavato hovAthI, te 13 prakRtiono udaya ghaTI zake che, tethI temanA mate te 13 prakRtionuM varjana na karavuM. prazna : are ! pahelA to tame SaDazItikArano mata mukhyarUpe lIdho hato ane bIjo mata gauNarUpe lIdho hato.. paNa hamaNAM tenAthI UMdhuM ja karyuM.. to e zuM ucita che ? uttara : juo, vivakSA e kartAnI icchAne AdhIna che, eTale judAM judAM sthaLe judAM judAM matane laIne juduM-juduM nirUpaNa karavuM te anucita nathI. vaLI, keTalAMka kArmagraMthikoe pahelo mata mAnyo che ane keTalAMka kArmagraMthikoe bIjo mata mAnyo che - Ama baMne mata kArmagraMthikoe svIkAryo hovAthI, karmasAhityanA graMthamAM te baMne matanuM judA-judA sthaLane laIne mukhyarUpe nirUpaNa karavuM ucita ja che ane AvuM AcaravA dvArA baMne mata vize bahumAnabhAva batAvAyelo thAya che. mizramohanIyano udaya paryAptAvasthAmAM ja thAya che ane tyAre audArikamizrakAyayoga hoto nathI, kAraNa ke tenuM astitva aparyAptAvasthAmAM ke kevalI muddAta avasthAmAM ja hoya che. eTale ahIM teno paNa udayaviccheda kahyo.. 7 cAra AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM hoya che ane tyAM kArmaNakAya ja hovAthI, audArikamiznakAyayoga hoto nathI. eTale ahIM cAra AnupUrvIno udayaviccheda kahyo. A pramANe bIjI karmaprakRtiono udaya kema na hoya, tenI bhAvanA, je pramANe audArikamAM kahI, tema samajavI. SaTkhaNDAgame (bhA. 1, sU0 76, pR0 317) / tavRttidhavalAyAmapi- "kimekayA paryAptyA niSpannaH paryAptaH uta sAkalyena niSpanna iti ? zarIraparyAptyA niSpannaH paryApta iti bhaNyate, tatrauvAriyo : ..... paryAptAvasthAyAmautArimizrachAyo:" For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 63 eTale audArikamiznakAyayogamArgaNAmAM 122mAMthI parAghAtAdi - 26 prakRtio choDIne athavA audArikakAyayogamAM kahela 109mAMthI 14 prakRtio choDIne ane aparyApta nAmakarma umerIne olve - 96 prakRtiono udaya kahevo. matAMtaro che (1) gommadasAramate audArikamiznakAyayogamArgaNAmAM nidrAdikano paNa udaya manAyo che. eTale temanA mate 96mAM be prakRti umerIne 98 karmaprakRtino udaya kahevo.. (2) paMcasaMgrahasvopajJavyAkhyAmate zarIraparyApti pUrNa thAya te pahelAM paNa AhAraparyAptie paryApta jIvone pAMca nidrAno udaya manAyo che. have te vakhate audArikamiznakAyayoga paNa saMbhavita che. eTale temanA mate 96mAM pAMca prakRtio umerIne 101 karmaprakRtiono udaya kahevo. A ja matane avalaMbIne pa.pU. vIrazekharasUri ma.sA. e audArikamiznakAyayogamArgaNAmAM pAMca nidrAno udaya mAnyo che.* (3) SaDazItikAramate zarIraparyApti pUrNa thayA pachI jyAM sudhI sarva paryAptio pUrNa na thAya, tyAM sudhI audArikamizrakAyayoga manAyo che. eTale parAghAtAdi je karmaprakRtino udaya zarIraparyApti pUrNa thayA pachI che, temano paNa audArikamizrakAyayogamAM udaya saMbhavI zake. tethI ahIM audArikakAyayoganI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. (odhe-109..) paNa ahIM taphAvata e ke, audArikakAyayogamAM aparyAptanAmakarmano udaya nahoto kahyo ane mizramohanIyano udaya kahyo hato.. paNa ahIM tenAthI viparIta samajavuM; arthAt aparyAptanAmano udaya kahevo ane mizramohanIyano udayaviccheda kahevo. - * "yAvadAhArazarIrendriyaparyAptayastAvannidrANAmudayaH , etadUrdhvaM udIraNAsahacaro bhvtyuDhaya: " - paJsadasvopajJavyApadya (Ara-5, blo0 100) juo pa. pU. vIrazekharasUri ma. sA. dvArA viracita - udayasvAmitva, (gAthA naM. 44) For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 udayavAmitva m | | % matAMtarasaMgrAhaka yaMtra che | saM. mato | prakRtio | 1 | mukhyamate 2 | gommasArate 98 | 3 | paMcasaMgrahasvopajJavyAkhyAmate | 101 | 4 | SaDazItikAramate 109 have audArikamiznakAyayogamArgaNAmAM guNaThANA pramANe karmaprakRtino udaya vicArIe (1) 96mAMthI jinanAma ane samyakvamohanIya - e be prakRtio choDIne mithyAtvaguNaThANe - 94 prakRtiono udaya kahevo. (A baMne prakRtiono udaya, yathAsaMbhava cothAdi guNaThANe thavAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.) have graMthakArazrI trIjA-cothA ane teramA guNaThANe karmaprakRtino udaya jaNAvatAM kahe che- micche sANammi sahuma-tigamicchaviNu aNavigalapaNagaviNu / napuMsatthinIyaviNu, sasammeguNAsIi ajaye // 34 // viNu paraghAkhagai-saradugaM sajogimmi sudayAu chattIsaM / devohe NirayAU-gaiNapupaNapakhevao viuve // 35 // mithyAtve sAsvAdane sUkSmatrika-mithyAtve vinA'nantAnubandhi-vikalapaJcake vinA / napuMsaka-strI-nIcairgotrANi vinA, sasamyaktvaikonAzItirayate // 34 // vinA parAghAtakhagatisvaradvikaM sayogini svodayAt SaTtriMzat / devaughe narakAyurgatinapuMsakapaJcakaprakSepAd vaikriye // 35 // gAthArtha : mithyAtve (94 prakRtiono udaya hoya.) sAsvAdane sUkSmatrika ane mithyAtva vinA 90 prakRtio. temAMthI anaMtA4, vikalapaMcaka, strInapuMsakaveda, nIcagotra - A 12 choDIne ane samyakvamohanIya umerIne avirate - 7 prakRtiono udaya kahevo. sayogIguNaThANe udayaprAyogya 42mAMthI parAghAtaddhika + svaraddhika + khagatiddhika - e chane choDIne 36 prakRtiono udaya kahevo. vaikriyakAyayogamArgaNAmAM, devone oghathI udayaprAyogya 80mAM narakAyu, narakagati, For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 gujarAtI vivecanAdi samanvita napuMsakapaMcaka - e sAtano prakSepa karIne. (bAkIno pheraphAra AgaLanI gAthAmAM jaNAve che.) (34-35) vivecana : (2) 94mAMthI sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa ane mithyAtvaA 4 prakRtio choDIne sAsvAdanaguNaThANe - 90 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : koIpaNa jIva sAsvAdanaguNaThANA sAthe sUkSma, ladhyaparyApta ke sAdhAraNa jIvomAM utpanna thato nathI ane te jIvomAM sAsvAdanaguNaThANuM pamAtuM nathI. eTale ahIM sUkSmatrikano udayaviccheda kahyo. mithyAtvano udaya pahele guNaThANe ja hoya, eTale ahIM teno paNa udayaviccheda karyo.. | (4) 90mAMthI aviratasamyagdaSTiguNaThANe anaMtAnubaMdhI-4, vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, napuMsaka-strIveda ane nIcagotra - A 12 prakRtio choDIne ane samyakvamohanIya umerIne 79 karmaprakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : k anaMtAnubaMdhIcatuSkano udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hovAthI ahIM tenuM varjana karyuM.. ekendriya-vikalendriyone paheluM bIjuM guNaThANuM ja hovAthI, temanA prAyogya vikasendriyatrika + ekendriya + sthAvara - e 5 prakRtiono paNa udayaviccheda karyo.. ke samyagdaSTi jIvo tiryaMca-manuSyagatimAM puruSavede ja utpanna thAya che, strI-napuMsakavede nahIM. vaLI, brAhmI-suMdarI-mallIkumArI vagere rUpe je samyagdaSTio paNa strI tarIke utpanna thayelA saMbhaLAya che, te badhAMnI vivakSA alpatAdinA kAraNe karI nathI. eTale ahIM strI-napuMsakavedano udayaviccheda kahyo.. ke samyagdaSTi jIvo tiryaMca-manuSyagatimAM uccagotre ja utpanna thAya, nIcagotre nahIM. kAraNa ke, te jIvo jo strI tarIke utpanna nathI thatA, to T audArikamizakAyayoga aparyAptAvasthAmAM hoya che ane tyAre mizraguNaThANuM hotuM nathI (te guNaThANuM paryAptAvasthAmAM ja hoya ane parabhavamAM na laI javAya.) eTale ahIM te guNaThANuM na kahI sIdhuM cothuM guNaThANuM kahyuM. For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 udayasvAmitva tenA sarakhAM nyAye nIcagotre paNa utpanna na ja thAya, e vAta tarkathI siddha che. eTale ahIM nIcagotrano paNa udayaviccheda kahyo.. prazna : samyagdaSTi jIva jema narakamAM nIcagotre utpanna thAya che, tema sarakhAM nyAye manuSyamAM paNa nIcagotre utpanna thAya emAM vAMdho zuM? uttara : juo - narakamAM to te jIva napuMsaka tarIke paNa utpanna thAya che, paNa tenI jema manuSyamAM paNa napuMsaka tarIke utpanna thAya - evuM koIpaNa zAstrakArone mAnya nathI. eTale narakano nyAya ahIM lAgu na paDe evuM jaNAya che. gommadasAramate ahIM nIcagotrano udaya manAya che ane ahIM durbhaga + anAdeya + apayaza - e traNa prakRtiono udayaviccheda karAyo che*. (ame nIcagotrano udaya tarkanA AdhAre ane durbhAgAdi traNa prakRtino udaya saptatikA vagere graMthonA AdhAre mAnyo che - e dhyAnamAM levuM.) (13) sayogI guNaThANe kevalIone udayaprAyogya je 42 prakRtio kahI che, temAMthI parAghAta-ucchavAsa, zubha-azubhavihAyogati, susvara ane duHsvara - A 6 prakRtio choDIne 36 karmaprakRtiono udaya kahevo.. bhAvanA kevalI bhagavaMto jyAre samuddAta kare, tyAre bIjA, chaThThA, ane sAtamA samaye teone audArikamiznakAyayoga hoya che ane te vakhate parAghAtAdi - 6 prakRtiono udaya hoto nathI, evuM saptatikA vagere graMthomAM kahyuM che. eTale e cha prakRtiono ahIM udayaviccheda karyo che.. sayogIguNaThANe rahela 36 prakRtio - zAtA-azAtAvedanIya, audArikaddhika, taijasa-kAzmaNazarIra, paheluM saMghayaNa, 6 saMsthAna, varNAdi - 4, * "jaya pAnnakuTumana"- jommadasAre jJo rU22 karmazALe che "mizrauDhAriyojI saptamapaddhatIye; "- prazamarati sno ra76 ! "biiyachaTThasattamesu orAliyamIsagasarIrakAyajogaM jhuMjai / " - prajJApanA pa-36, sU0 ra47 | "tammIsaM bIyachaTThasattamae / "- vizeSAvazyakabhASyam zlo0 3055 / 0 saptatikAmAM samuddhAtane pAmelAM kevalInAM nAmakarmanAM udayasthAnanI vAta Ave che, tyAM ra6 ane 27 ema be udayasthAnaka audArikamizramAM kahyAM che, temAM parAghAtAdi 6 prakRtionuM varjana karyuM che. juo saptatikA glo. 26-vRtti.. For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita so [mithyAtva | 94 2 sAsvAdana| 90 upaghAta, agurulaghu, nirmANa, pratyekacatuSka, asthiraddhika, manuSyAyuSya, manuSyagati, paMcendriyajAti, jinanAma, trasatrika, Adeya, yaza ane uccagotra... che dArikamiznakAcayogamArgaNAmAM udayayaMtra che saM. guNaThANuM | pravRtio | anudaya | viccheda | punarudaya | oghathI |96 | audArikakAmAM oghathI varjita 13mAMthI aparyAptanAmakarma vinA 12+nidrApaMcaka+parAghAtaddhika+ Atapaddhika+svaraddhika+khagatidvikarma mizramohanIya = 26 jinanAma+ samyakvamo | sUkSmatrika + mithyAtva = 4 | avirata | 80 | anaMtA.4+ vikasendriyapaMcaka + | simyakta | strI-napuMsakaveda = 11 mohanIya 13|sayogI | 36 | sayogI guNaThANe kahela udayaprAyogya 4ramAMthI parAghAtaddhika+ svaraddhika + khagatiddhika = 6 A pramANe audArikamiznakAyayogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahIne have vaikriyakAyayogamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya te jaNAve che - % dricakAcayogamArgaNAmAM udayavAmitva vaikriyakAthayogamArgaNAmAM, devamArgaNAmAM oghathI kahela 80 prakRtiomAMthI narakagati, narakAyuSya, napuMsakaveda, nIcagotra, huDakasaMsthAna, kukhagati ane duHsvara - A 7 prakRtiono prakSepa karIne ane devAnupUrvIne nIkALIne olve - 86 prakRtiono udaya thAya, e vAta jaNAve che - surANupuvvIhINA, ohe chAsIi mIsadugaUNA / micche sAsaNi micchaM, viNu aNaviNu mIsi mIsajuA // 36 // surAnupUrvIhInA, oghe SaDazItirmizradvikonA / mithyAtve sAsvAdane mithyAtvaM, vinA'nantAn vinA mizre mizrayutA // 36 // For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 udayasvAmitva gAthA : (80mAM 7no prakSepa karI) surAnupUrvI nIkALIne odhe 86 prakRtino udaya kahevo. temAMthI mithyAtve mizraddhika vinA 84. sAsvAdane mithyAtva vinA 83. mizra anaMtAnubaMdhIcatuSka vinA ane mizramohanIya sAthe 80 prakRtiono udaya hoya.. (36) vivecana : vaikriyakAyayogamArgaNAmAM, devagatimAM odhe kahela 80 prakRtiomAM sAta prakRtio umerIne ane devAnupUrvI nIkALIne olve 86 prakRtiono udaya kahevo.. che kAraNasaMloka $ . * vaikriyakAyayoga deva-nArakone ja hoya che ane te paNa zarIraparyApti pUrNa thayA pachI hoya che.. ke vaikriyakAyayoga nArakone hovAthI narakaprAyogya narakagatyAdi sAta karmonuM grahaNa karyuM.. 7 devAnupUrvIno udaya vigrahagatimAM hoya che ane tyAre vaikriyakAyayoga hoto nathI kAraNa ke te paryAptAvasthAmAM ja hoya che, eTale ahIM devAnupUrvIno udayaviccheda kahyo.. vizeSa noMdha : vaikriyakAyayoga be prakAre che : (1) bhavapratyayika, ane (2) labdhipratyayika.. temAMthI ahIM mAtra bhavapratyayikanI ja vivekSA che. jo ahIM labdhipratyayikanI paNa vivakSA karavAmAM Ave, to tevA zarIravALA tarIke tiryaMca-manuSyo paNa levAya, kAraNa ke labdhithI vaikriyazarIra to temane paNa hoya che. eTale to udayaprAyogya karmaprakRtiomAM manuSyagati, manuSyAyuSya, tiryaMcagati, tiryaMcAyuSya, ekendriya, sthAvara ane udyota - A sAta karmaprakRtiono paNa umero karavo. bhAvanA : 7 vAyukAyanA jIvone paNa vaikriyazarIra hovAthI, ekendriya ane sthAvara - e be karmaprakRtiono udaya kahyo. * labdhithI vaikriyazarIra vikrvanAra deva-manuSya ane tiryaMca e traNene udyotano udaya hoya che, eTale ahIM tenuM upAdAna karyuM. For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita SG vaikriyazarIra vikrvanAra tiryaMca-manuSyone anukrame tiryaMcagati-tiryaMcAyuSya ane manuSyagati-manuSpAyuSyano udaya hoya che. eTale ahIM te karmaprakRtiono udaya kahyo. tethI labdhithI paNa vaikriyazarIranI vivakSA karavAmAM 89 + 7 = 93 karmaprakRtiono oghathI udaya thAya. paNa ahIM ane AgaLa - badhe bhavapratyayika zarIranI ja vivakSA che ane tethI mukhyatayA odhe - 86 karmaprakRtiono ja udaya hoya - e khAsa dhyAna rAkhavuM. (1) 86mAMthI mithyAtvaguNaThANe mizramohanIya ane samyakvamohanIya e be prakRti vinA 84 karmaprakRtiono udaya kahevo. (A baMne prakRtino udaya, yathAsaMbhava trIjA vagere guNaThANe thato hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.. (2) 84mAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtvamohanIya vinA 83 karmaprakRtiono udaya kahevo. (mithyAtvano udaya pahele guNaThANe ja hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.). (3) mizraguNaThANe 83mAMthI anaMtAnubaMdhIcatuSkane choDIne ane mizramohanIyane umerIne 80 karmaprakRtiono udaya kahevo. (anaMtA) no udaya pahele-bIje guNaThANe ja hoya, trIje nahIM ane mizramohanIyano udaya trIje niyamA hoya..) - have cothe guNaThANe karmaprakRtino udaya kahevA ane vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA graMthakArazrI kahe che- ajayaguNe mIsaviNA, sasammohammi sagasayari tammIse / niddAparaghAyakhagai - saradugamIsaviNu viuvohA // 37 // ayataguNe mizraM vinA, sasamyaktvaughe sptspttistnmishre| nidrAparAghAtakhagatisvaradvikamizre vinA vaikriyaughAt // 37 // gAthArtha : avirataguNaThANe mizramohanIya vinA ane samyakvamohanIya sAthe 80 prakRtiono udaya kahevo ane vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM, vaikriyamAM oghathI kahela 86mAMthI nidrAddhika, parAghAtaddhika, khagatidvika, svaraddhika ane mizramohanIya - e 9 prakRti vinA ogha - 77 prakRtiono udaya kahevo. (37) For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva | | vivecanaH (4) avirataguNaThANe 80mAMthI mizramohanIya nIkALIne ane samyakvamohanIya umerIne 80 prakRtiono udaya kahevo. (mizramohanIyano udaya trIje ja hoya, eTale ahIM teno viccheda kahyo ane samyakvamohanIyano udaya kSayopazama samyagdaSTine avazya hoya..) $ kriyakAyayogamAM udayayaMtra che. | saM.guNaThANuM | pravRtio | anudaya | viccheda punarudaya | oghathI 86 | - thINadvitrika+tiryaMcatrika+ | manuSyatrika+jAticatuSka+ audArikaddhika+AhArakaddhika+cha saMghayaNa+madhyasaMsthAnacatuSka+ deva-narakAnupUrvI+Atapadrika jinanAmasthAvaracatuSka = 36 mithyAtva | 84 [mizraddhika | 2 | sAsvAdana | 83 | - | mithyAtva mizra | 80 | - | anaMtAnubaMdhI-4 mizramoha0 avirata 80 | - [ mizramohanIya samyakvamo have vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che- ja vaikriyamizrakAcayogamAM udayasvAmitva che vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM, vaikriyamAM othe je 86 karmaprakRtio kahI hatI, temAMthI nidrAdika, parAghAta-ucchuvAsa, zubha-azubhavihAyogati, susvaraduHsvara ane mizramohanIya - e 9 prakRtio choDIne ogha - 77 karmaprakRtiono udaya kahevo.. $ tarkavicAra che 2 vaikriyamizrakAyayoga deva-nArakone ja hoya che ane tevA jIvomAM ladhyaparyApta jIva utpanna thato nathI. eTale ahIM aparyApta nAmakarmano udayaviccheda kahyo. A pramANe je prakRtio vaikriyakAyayogamAM joDAI hatI, te prakRtione choDavAnI bhAvanA ahIM paNa samajavI. bha| For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 01 gujarAtI vivecanAdi samanvita have vaikriyamizrakAyayogamAM joDAyelI 9 prakRtionI bhAvanA batAvAya nidrAddhika, parAghAta ane zubha-azubhavihAyogati - A pAMca prakRtino udaya zarIraparyApti pachI thAya che. susvara-duHsvara nAmakarmano udaya bhASAparyApti pachI thAya che ane ucchavAsa nAmakarmano udaya zvAsocchavAsaparyApti pachI thAya che, paNa A badhI vakhate vaikriyamizrakAyayoga hoto nathI, kAraNa ke te yoganuM astitva zarIraparyApti sudhI ja manAyuM che, tyArabAda te yoga pUrNa thaI jAya che. eTale ahIM, zarIraparyApti pachI udaya pAmanArI karmaprakRtiono udayaviccheda kahyo. 7 A yoga aparyAptAvasthAmAM hovAthI ahIM mizraguNaThANuM na hoya, kAraNa ke te guNaThANuM paryAptAvasthAmAM ja hoya che. eTale ahIM mizramohanIyano paNa udayaviccheda kahyo. eTale 86 - 9 = 77 karmaprakRtiono udaya ahIM oghathI hoya che. gommasAramate ahIM nidrAddhikano paNa udaya manAyo che. eTale temanA mate 77 + 2 = 79 karmaprakRtiono udaya kahevo. A pramANe vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM oghathI karmaprakRtino udaya kahIne, have guNaThANA pramANe karmaprakRtino udaya jaNAvavA kahe chesmmN viNu micche puNa, NirayAugai-Naputi-micchaviNu sANe / ajaye ya aNathI viNA, NirayAugaiNaputisammajuA // 38 // samyaktvaM vinA mithyAtve punarnarakAyurgatinapuMsakatrikamithyAtvAni vinA sAsvAdane / ayate cAnantAnubandhistrIvedAn vinA, narakAyurgatinapuMsakatrikasamyaktvayutA // 38 // gAthArtha mithyAtve samyakvamohanIya vinA 76. sAsvAdane narakAyuSya, narakagati, napuMsakatrika ane mithyAtva e 6 vinA 70. avirate anaMtAnubaMdhIcatuSka + strIvedane choDIne ane narakAyuSya + narakagati + napuMsakatrika + samyakvamohanIya -e 6 prakRtio umerIne 71 karmaprakRtino udaya kahevo. (38) vivecana : (1) 77mAMthI samyakvamohanIyane choDIne mithyAtve 76 karmaprakRtino udaya kahevo. (samyakvamohanIyano udaya cothA vagere guNaThANe kahyo hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.) For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 02 udayasvAmitva (2) 76mAMthI sAsvAdanaguNaThANe narakAyuSya, narakagati, napuMsakaveda, huMDaka, nIcagotra ane mithyAtva - e cha prakRtio choDIne 70 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : jhaka sAsvAdanaguNaThANuM laIne koIpaNa jIva narakamAM jato nathI, eTale aparyApta-avasthAkAlIna vaikriyamizrakAyayogamAM narakabhaprAyogya narakAyuSya + narakagati + napuMsakaveda + nIcagotra + huMDaka - e pAMca prakRtiono udayaviccheda kahyo... prazna : nArakone sAsvAdanaguNaThANuM hoya che ja, to tyAre A pAMca prakRtino udaya kema na ghaTe ? uttara : prastutamAM vaikriyamizrakAyayoganI vAta cAlI rahI che ane A yoga aparyAptAvasthAmAM ja hoya che.. have aparyAptAvasthAmAM koIpaNa nAraka sAsvAdanavALo maLato nathI, kAraNa ke sAsvAdanaguNaThANuM sAthe laIne koIpaNa jIva narakamAM utpanna thato nathI. eTale A mArgaNAmAM narakagatine AzrayIne sAsvAdanaguNaThANuM hotuM ja nathI, tethI pUrvokta pAMca prakRtinuM varjana ucita ja che.. (4) 70mAMthI *avirataguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSka + strIvedane choDIne ane narakAyuSya + narakagati + napuMsakaveda + nIcagotra + huMDaka + samyakvamohanIya - e 6 prakRtio umerIne 71 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : - anaMtAnubaMdhI-4no udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo. 7 samyakta sAthe koIpaNa jIva strI tarIke utpanna thato nathI. te A pramANe - samyagdaSTi AtmA naraka sivAya badhe puruSavede ja utpanna thAya che. narakagatimAM samparva sAthe pahelI naraka sudhI tamatAMtare trIjI naraka sudhI) ane siddhAMtamate yAvata chaThThI naraka sudhI napuMsakavede ja utpanna thAya che.. paNa strIvede * vaikriyamizrakAyayoga aparyAptAvasthAmAM hoya che ane tyAre mizraguNaThANuM na hovAthI ahIM sIdho cothA guNaThANAno ullekha karyo. For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o3 gujarAtI vivecanAdi samanvita to koIpaNa jIva kyAMya utpanna thato nathI. eTale aparyApta-avasthAkAlIna vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM koIpaNa samyagdaSTi AtmAno strI tarIke janma thato nathI. eTale ja ahIM strIvedano udayaviccheda kahyo. * je kSAyikasamyagdaSTie pahelA narakanuM AyuSya bAMdhI dIdhuM che, te jIva jyAre narakamAM jAya, tyAre tene aparyAptAvasthAmAM vaikriyamizrakAyayoge narakAyuSya + narakagati + napuMsakatrika - e pAMca prakRtino udaya saMbhavI zake che. eTale ahIM e pAMca prakRtiono punarudaya kahyo. kSayopazamasamyagdaSTi devane samyakvamohanIyano niyamA udaya hoya, eTale ahIM teno punarudaya kahyo. % vaikriyamizrakAcayogamAM udayacaMga << saM./ guNaThANuM |prakRtio | anudaya | viccheda punarudaya | oghathI | 77 | vaikriyakAyayogamAM varjita 36 + nidrAddhika + parAghAtadvikakhagatidvika+ svaraddhika-mizramo =45 1 | mithyAtva | 76 | samyakvamohanIya | narakagati-AyuSya| mithyAtva +nnapuMsakatrikapa 4 |avirata | 71 | anaMtAnubaMdhI-4+ nirakagatistrIveda = 5 AyuSya+ samyakvamo.+ napuMsakatrika=6 A pramANe vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahIne have AhArakaDAyayogamAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che- 2 |sAsvAdana * kArmagraMthikamate koIpaNa jIva kSayopazama samyakta vamIne ja narakamAM jAya che, sAthe laIne nahIM. eTale narakamAM vaikriyamizrakAyayoge koIpaNa jIva kSayopazamasamyagdaSTi tarIke maLato nathI. eTale ja ahIM devano ullekha karyo che.. For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 udayasvAmitva AhAraka kAyayogamAM udayasvAmitva % thINacau-uralakukhagai-dugacarimapaNAgiI-chasaMghayaNaM / mottuM pamattajuggAo, AhArammi u bAsaThThI // 39 // styAnaddhicatuSkaudArikakukhagatidvikacaramapaJcAkRtiSaTsaMhananAni / muktvA pramattayogyAyA AhArake tu dvASaSTiH // 39 // gAthArtha H AhArakakAyayogamArgaNAmAM, pramattayogya 81mAMthI thINaddhicatuSka, audArikadrika, kukhagatiDhika, chellA pAMca saMsthAna ane 6 saMghayaNa - A 19 prakRtione choDIne 62 prakRtiono udaya kahevo. (39) | vivecana: karmastavamAM pramattaguNaThANe je 81 karmaprakRtio udayamAM kahI, temAMthI thINadvitrika, strIveda, audArikaddhika, azubhavihAyogati-duHsvara, chellA pAMca saMsthAna ane 6 saMghayaNa - A 19 prakRtio choDIne AhArakakAyayogamArgaNAmAM othe + pramatte 62 prakRtiono udaya hoya che.. $ hetuvicAra # * AhArakalabdhivALA saMyata AtmAo cheke guNaThANe AhArakazarIra vidurve che, pachI keTalAMka jIvo sAtamuM guNaThANuM pAme paNa che, paNa alpapaNAdinA kAraNe pUrvAcAryoe tenI vivakSA karI nathI. eTale ame paNa A mArgaNAmAM chaThuM guNaThANuM ja kahyuM.. (paNa chake je 81 prakRtiono udaya kahyo che, temAMthI 19 prakRtio ahIM nIkALI devI, tenA kAraNo A pramANe -). jhaka AhArakazarIravALAone thINadvitrikano udaya hoto nathI, evuM kammapayaDI - paMcasaMgraha vageremAM kahyuM che. eTale ahIM thINadvitrikano udayaviccheda kahyo. * AhArakaddhikano udaya cauda pUrvadharone ja hoya che ane strIone vesalvAdIratagU vannittA " - pravRti kvIrapa0 zlo0 22 I "saMkhavAsAugatiriyamaNuveuvviyasarIriNo AhAragasarIriNo apamattasaMjae mottUNa, etesiM thINagiddhitigassa udao Natthi tti kiccA; sesA savve udiirgaa|" - karmaprakRticUrNau / "mAdAranAyaDu vaDalsavyio " "mAdArayayogathaturvaNapUrvavidraH " - vanyasvAmitvavicUrika zloka | For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 05 cauda pUrvanuM jJAna hotuM nathI, kAraNa ke AgamamAM teone dRSTivAda bhaNavAno niSedha karyo che. eTale strIone AhArakakAyayoga na hovAthI A mArgaNAmAM strIvedanuM varjana karyuM. 7 AhArakazarIrIne audArikaddhikano udaya na hoya. eTale ahIM audArikadvikano udayaviccheda kahyo. * AhArakazarIravALAne hADakA na hovAthI 6mAMthI eka paNa saMghayaNano udaya na hoya.. ke AhArakazarIravALAne parAvartamAna zubhaprakRtino ja udaya hoya che. eTale samacaturasanA virodhI chellA pAMca saMsthAnano ane sukhagati + susvaranA virodhI kukhagati + duHsvara rUpa be prakRtino ahIM udayaviccheda kahyo. prazna : AhArakazarIravALAne zarIraparyApti pachI udyotano udaya paNa hoya che, to A mArgaNAmAM tenuM grahaNa kema na karyuM ? uttara: ahIM badhe bhavadhAraNIya zarIrane laIne ja udyotano udaya vivakSita che, je mukhyatayA tiryaMcone ja hoya che. eTale ahIM udyotano udayaviccheda yogya ja che. tethI AhArakakAyayogamArgaNAmAM, pramattaguNaThANe kahela 81 prakRtimAMthI 19 prakRtio nIkALIne odhe + pramatte 62 prakRtino udaya kahevo. $ AhAraka kAyayogamAM udayayaMtra | saM. guNaThANuM | pravRtio |. viccheda oghathI | 62 | pramattaguNaThANe kahela 81 prakRtimAMthI thINadvitrika+strIveda+ audArikaddhika + kukhagatidrika + carama pAMca saMsthAna +cha saMghayaNa = 19 pramatta | 62 | oghanI jema A pramANe AhArakakAyayogamAM karmaprakRtino udaya kahIne, have AhArakamizrakAyayogamAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che- * "tucchA gAravabahulA, caliMdiyA dubbalA dhiIe ya / iya aisesajjhayaNA, bhUyAvAdo ya no thINaM / / 552 / / "- vizeSAvazyakabhASyam / For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva -- che AhArakamiznakAyayogamArgaNAmAM udayavAmitva che paraghAniddaduga-susarasukhagaiviNu chappanaM ya tammIse / viuvuralakhagai-paraghAsaradugamuvaghAyapatteyaM / / 40 // parAghAtanidrAdvikasusvarasukhagatIvinA SaTpaJcAzacca tanmizre / vaikriyaudArikakhagatiparAghAtasvaradvikapaghAtapratyeke // 40 // gAthArtha ? AhArakaprAyogya prakRtimAMthI parAghAtaddhika, nidrAddhika, susvarasukhagati A 6 nIkALIne AhArakamiznamAM pa6 prakRtino udaya kahevo. ane vaikriyadrika, khagatiddhika, parAghAtaddhika, svaraddhika, upaghAta, pratyeka... (40) vivecanaH AhArakamiznakAyayogamArgaNAmAM, AhArakakAyayogamAM je 6ra prakRtio kahI, temAMthI parAghAta-ucchavAsa, nidrAddhika, susvara ane sukhagati - e 6 prakRtio nIkALIne pa6 prakRtiono udaya kahevo. kAraNavicAra che * parAghAta, nidrAddhika ane sukhagati - A 4 prakRtino udaya zarIraparyApti pachI thAya che.. susvara nAmakarmano udaya bhASAparyApti pachI ane ucchavAsa nAmakarmano udaya zvAsocchavAsa paryApti pachI thAya che. jyAre AhArakamiznakAyayoganuM astitva zarIraparyApti sudhI ja hoya che. eTale ahIM e 6 prakRtiono udayaviccheda kahyo. | gommadasAramate AhAraka ane AhArakamizra - baMne kAyayogamAM strIvedanI jema napuMsakavedano paNa udayaviccheda karyo che (e parathI phalita thAya che ke, temanA mate napuMsakone paNa AhArakazarIra hotuM nathI..) ahIM SaDazIti vagere graMthonA anusAre napuMsakone paNa AhAraka zarIra hoya che - evuM phalita karyuM che. ja "TMvAre, na thIniyasaMDhathI II rU46 " - pUrA karmavALuM che "....napuMsavere.. pazapa yo mavatti, eteSu sarveSvapi mArgaNAsthAneSu yathAsambhavaM sarvayogaprApteH / / " - navyaSaDazItivattiH / For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita saM. | guNaThANuM | prakRtio oghathI 56 AhArakamiznakAyayogamAM udayayaMtra viccheda AhArakakAyamAM othe kahela 62-mAMthI parAghAtadvika + nidrAdvika + susvara + sukhagati=6 oghanI jema 6 pramatta 56 have kArpaNakAyayogamAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe che-- kArmaNakAyayogamAM udayasvAmitva pahelAM ahIM upayogI hovAthI 41mI gAthA mUkAya che ane te gAthAnI aMdara ja 40mI gAthAnA uttarArdhanI vyAkhyA karAze- sAhAraNa-AhAragatigaM chasaMghayaNa AgiIchakkaM / paniddA viNu ohe, sattAsII havai kammammi // 41 // sAdhAraNA''hArakatrikaM, SaTsaMhananAnyAkRtiSaTkam / paJcanidrA vinaughe, saptAzItirbhavati kArmaNe // 41 // gAthArtha : kArmaNakAyayogamArgaNAmAM, sAdhAraNatrika, AhArakatrika, 6 saMghayaNa, 6 saMsthAna, 5 nidrA (+pUrvagAthAmAM kahela prakRtio) A 35 prakRtio choDIne oghe 87 prakRtiono udaya thAya che. (41) vivecana : kArmaNakAyayogamArgaNAmAM 122mAMthI vaikriyaddhika, audArikaddhika, zubha-azubhavihAyogati, parAghAta-ucchvAsa, susvara-duHsvara, upaghAta-pratyeka, sAdhAraNa, Atapa-udyota, AhArakaddhika, mizramohanIya, 6 saMghayaNa, 6 saMsthAna ane 5 nidrA A 35 prakRtio choDIne odhe 87 prakRtiono udaya kahevo.. - 77 * > tarkagaveSaNA >> * A mArgaNAmAM 1, 2, 4 ane 13 A cAra guNaThANA ja hoya che, kAraNa ke kAryaNakAyayoga vigrahagatimAM ane kevalIsamuddAtamAM ja hoya che, evuM bRhatsaDazIti vageremAM kahyuM che. ** * "jogA akammagAhAresu kammaNamaNAhAre / " - bRhatSaDazItau zlo0 41 / tathA ca - For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva have 35 prakRtino udaya kema na hoya - tenA hetuo vicArIe * vaikriyaddhika ane audArikaddhikano udaya anukrame vaikriyazarIravALA ane dArikazarIravALAne hoya che ane A zarIravALAone kArmaNazarIranAmakarmano udaya hoto nathI. eTale ahIM te baMne dvikano udayaviccheda kahyo. 7 zubha-azubhavihAyogati, parAghAta, Atapa-udyota ane nidrApaMcakaA 10 prakRtino udaya zarIraparyApti pachI, susvara-duHsvarano udaya bhASAparyApti pachI ane ucchavAsanAmakarmano udaya zvAsocchavAsaparyApti pachI thAya che. have A badhI vakhate kAmaNakAyayoga hoto ja nathI, kAraNa ke zarIrAdi paryApti samApta thayA pahelA ja kArmaNakAyayoga pUrNa thaI jAya che. eTale ahIM te badhI karmaprakRtiono udayaviccheda kahyo. * AhArakaddhika ane mizramohanIyano udaya paryAptAvasthAmAM ja hoya che ane tyAre kArmaNakAyayoga na hovAthI ahIM te karmaprakRtino udayaviccheda kahyo. ja uparokta sivAyanI upaghAta, pratyaka, sAdhAraNa, 6 saMghayaNa ane 6 saMsthAna - A 15 karmaprakRtino udaya AhAraparyAptie paryApta jIvone hoya che, evuM karmaprakRti vageremAM kahyuM che. have tyAre kAmazakAyayoga hoto nathI. eTale e 15 prakRtino paNa ahIM udayaviccheda karyo. vizeSa noMdhaH keTalAMka AcAryo utpattinA prathama samaye paNa kArmaNakAyayoga mAne che, teonA mate je prakRtino udaya utpattinA prathama samaye thAya, te prakRtiono paNa kArmaNakAyayogamAM udaya mAnavo... A pramANe kArpaNa kAyayogamArgaNAmAM oghathI karmaprakRtino udaya kahIne, have guNaThANA pramANe karmaprakRtino udaya jaNAve che- micche jiNasammaM viNu, suhumadu-Nirayatiga-micchaM viNu sANe / vigalapaNaaNathI viNu, ajayammi sasammaNirayatigA // 42 // tadhAribhadryAm - "yogA: 'akArmaNA:' kArmaNazarIrarahitazcaturdazetyarthaH, keSu ? ityAha - AhArakeSu bhavanti / kArmaNamevaikaM 'anAhAre' anAhArakajIve / anAhArako hi mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiguNasthAnakatraye vigrahagatau sayogiguNasthAnake kevalisamudghAte" / abhihitaJca SaTkhaNDAgame'pi- "kammaiyakAyajogo viggahagaisamAvaNNANaM kevalINaM vA samugghAdagadANaM / " (pA., pR. 300, nU. //60) I For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 09 gujarAtI vivecanAdi samanvita mithyAtve jinasamyaktve vinA, sUkSmadvikanarakatrikamithyAtvAni vinA sAsvAdane / vikalapaJcakAnantAnubandhistrIvinA, ayate sasamyaktvanarakatrikA // 42 // gAthArtha : mithyAtve jinanAma + samyakvamohanIya vinA 85.. sAsvAdane sUkSmaddhika + narakatrika ane mithyAtva vinA 79.. avirata vikasendriyapaMcaka + anaMtA- 4 + strIveda vinA ane samyakvamohanIya + narakatrika sAthe 73. (42) vivecana : (1) 87mAMthI mithyAtvaguNaThANe samyakvamohanIya ane jinanAma choDIne 85 prakRtino udaya kahevo. (samyakvamohanIyano udaya cothAdi guNaThANe ane jinanAmano udaya teramAdi guNaThANe thato hovAthI ahIM teono anudaya kahyo.) (2) 8pamAMthI sAsvAdanaguNaThANe sUkSma, aparyApta, narakagati, narakAyuSya, narakAnupUrvI ane mithyAtva - A 6 prakRtio choDIne 79 karmaprakRtino udaya kahevo. bhAvanA : 7 sAsvAdana sAthe koIpaNa jIva sUkSma, labdhaparyApta ke narakamAM utpanna thato nathI. eTale sUkSmAdinI aparyAptAvasthAkAlIna kArmaNakAyayogamAM koIpaNa jIva sAsvAdanasahitano maLato nathI. eTale A mArgaNAmAM sAsvAdanaguNaThANe sUkSma + aparyApta + narakatrikano udayaviccheda karyo. & mithyAtvamohanIyano udaya pahelA guNaThANA sudhI ja hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo. (4) 79mAMthI aviratasamyatve vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, anaMtAnubaMdhIcatuSka + strIveda - A 10 prakRtio choDIne ane samyakvamohanIya + narakatrika - e 4 prakRtio umerIne 73 karmaprakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : ke ekendriya-vikalendriyone pahelA be guNaThANA ja hoya che. eTale ahIM ekendriya-vikalendriyaprAyogya yathAsaMbhava vikasendriyatrikAdi pAMca prakRtiono udayaviccheda kahyo. For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 * anaMtAnubaMdhIcatuno udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hoya che, eTale tenuM paNa ahIM varjana karyuM. udayasvAmitva * samyaktva sAthe koIpaNa jIva strI tarIke utpanna thato nathI, evuM ame audArikamizrakAyayogamArgaNAmAM vistArathI batAvI gayA.. eTale vigrahagatimAM samyaktva sAthenI koIpaNa strI maLatI nathI. tethI kAryaNakAyayogamAM cothe guNaThANe strIvedano paNa udaya na saMbhave. te * je jIva kSAyopazamasamyaktva sAthe parabhavamAM utpanna thAya che, jIvane laIne ahIM samyaktvamohanIyano udaya nirbAdha ghaTI zake.. * pUrvabaddha narakAyuSyavALo je jIva kSAyika samyaktva laIne narakagatimAM utpanna thAya che, te jIvane kAryaNakAyayogamAM cothe guNaThANe narakagatyAdi traNa prakRtino udaya paNa saMbhavI zake che. * have sayogIguNaThANe kevalIsamuddAtAvasthAmAM trIjA, cothA ane pAMcamA samaye paNa kAryaNakAyayoga saMbhave che, to tyAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya te jaNAvavA kahe che-- tasathiratiguccateAijjA - thiraveadugaNarAugaI / vannacaupaNidinimiNa - agurulahu udaye sajogimmi // 43 // trasasthiratrikoccateja-AdeyA'sthiravedanIyadvikanarAyurgati - / varNacatuSkapaJcendriyanirmANAgurulaghava udaye sayogini // 43 // gAthArtha : sayogIguNaThANe trasatrika, sthiratrika, uccagotradvika, tejasaddhika, Adeyaddhika, asthiraddhika, vedanIyaddhika, manuSyAyuSya-manuSyagati, varNacatuSka, paMcendriyajAti, nirmANa ane agurulaghu A 25 prakRtio udayamAM hoya che. (43) vivecana : (13) sayogIkevalIguNaThANe trasa, bAdara, paryApta, sthira, zubha, subhaga, uccagotra-jinanAma, tejasa-kArmaNa, Adeya-yaza, asthiraazubha, zAtA-azAtAvedanIya, manuSyAyuSya-manuSyagati, varNacatuSka, paMcendriya, nirmANa ane agurulaghu A 25 karmaprakRtiono udaya kahevo. - For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 81 ... bhAvanA : kRtakRtya paNa kevalIbhagavaMta, vedanIya-nAma ane gotra e traNa karmone AyuSyakarmanI samAna karavA mATe kevalIsamuddAta kare che. temAM je jIvane cha mahinA ke tenAthI adhika kALa hajI AyuSyapUrNAhUtine bAkI hoya, te jIva niyamA kevalIsamuddAta kare ane bIjA jIvo kare ke na paNa kare. A samuddAtanI prakriyAmAM kAyayogano ja vyApAra hoya che, manoyoga ke vacanayogano nahIM, kAraNa ke te be yoga karavAnuM koI prayojana hotuM nathI. dharmasAranI mUlaTIkAmAM kahyuM che ke - "tyAre prayojana na hovAthI mana-vacanano vyApAra nathI hoto..'' samuddhAtanI prakriyA ATha samaya sudhI cAle, temAM trIjA-cothA ane pAMcamAM samayamAM kevaLa kAryaNazarIrano ja vyApAra hoya che ane tyAre uparokta 25 prakRtiono ja udaya hoya che. prazna H sayogIguNaThANe 42 karmaprakRtino udaya hoya che, to 25 sivAyanI bAkInI 17 prakRtiono udaya ahIM kema na kahyo ? uttara H kAraNa ke te 17 prakRtiono udaya audArikarUpa sthUla zarIrane AzrayIne thato hovAthI ahIM teono udayaviccheda kahyo. kAraNa ke ahIM kArmaNakAyayoga cAlI rahyo che. * 'nALa veyAiM, avayaM AyuM 2 thovAnuM gaMtUNa samugghAyaM, khavei kammaM niravasesaM // 954 // " - Avazyakaniryu0 / * '"SamAsAdhijAyudhdho tamate vhevatoAmam / karotyasau samudghAtamanye kurvanti vA na vA // 93 // " - guNasthAnakramArohe | "ukkassaeNa chammAsAugasesammi kevalI jAdA / vaccaMti samugghAdaM sesA bhajjA samugghAde || 2105 ||" - mUlArAdhanA / "chammAsAuvasese upaNNaM jassa kevalaM gANaM / sa-samugdhAo sijjhai sesA bhajjA samugdhAe // " - dhavalaTIA (bhA.1, pR. rU0, 1/1/60) " SaNmAsAyuSi zeSe syAdutpannaM yasya kevalam | samudghAtamasau yAti kevalI nApara: punaH || 327 // " - AzAmbara- paJcasaGgrahe / 'manovavasI tavA na vyApArayati, prayoganAmAvAt / ' - dharmasAramUlaTInA / For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva % kAmaNa kAcayogamAM udayayaMtra je | saM. guNaThANuM | pravRtio anudaya | viccheda punarudaya | oghathI | 87 ] vaikriyaddhika+audArikaddhika+ khagatidvika+parAghAtaddhika svaraddhika+upaghAtapratyeka sAdhAraNatrika+AhArakatrika+ cha saMghayaNa+cha saMsthAna+ nidrApaMcaka 35 1 mithyAtva 85 jinanAma + samyaktamota 2 siAsvAdana 79 narakatrika | sUkSmaddhika + mithyAtva = 3 | 3 |avirata | 73 vikasendriyapaMcaka + anaMtA | narakatrika + + strIveda = 10 | samyakvamo udayaprAyogyaprakRti 13 sayogI |_25 trasatrika+sthiratrika-uccagotra+jinanAma+Adeyaddhika+ yazaddhika+asthiraddhika+vedanIyaddhika+manuSpAyuSya+manuSyagati varNacatuSka+paMcendriyanAma+nirmANa+agurulaghu = 25 // A pramANe yogamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. || For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita vedamANA have vedamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAvatAM, sau prathama puruSavedamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te kahe che % puruSavedamAgaNAmAM udayasvAmitva che Nirayatiga-vigalachaganapu-thIgApajjatigajiNa viNA purise / sagasayamohe micche, AhAragacau viNA sANe // 44 // micchaM mottUNaM aNa-tiANupuvvI viNA samIsA ya / mIse tiANupuvvI-sammajuA mIsaviNu ajaye // 45 // narakatrikavikalaSaTkanapuMsakastrIkAparyAptatrikajinAni vinA puruSe / saptazatamoghe mithyAtve, AhArakacatuSkaM vinA sAsvAdane // 44 // mithyAtvaM muktvAnantatryAnupUrvIvinA samizrA c| mizre tryAnupUrvIsamyaktvayutA mizraM vinA'yate // 45 // gAthArtha puruSavedamArgaNAmAM narakatrika, vikasendriyaSaka, napuMsaka-strIveda, aparyAptatrika ane jinanAma - A 15 vinA oghe 107 prakRtino udaya kahevo. mithyAtve AhArakacatuSka vinA 103. sAsvAdane mithyAtva vinA 102.. mizra anaMtAnubaMdhIcatuSka +traNa AnupUrvIne choDIne ane mizramohanIyane umerIne 96 prakRtiono udaya kahevo... ane avirataguNaThANe traNa AnupUrvI+samyakvamohanIya umerIne ane mizramohanIya choDIne 99 prakRtiono udaya kahevo. (44-45) vivecana : puruSavedamArgaNAmAM 122mAMthI narakatrika, vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, napuMsaka-strIveda, aparyApta-sAdhAraNa-Atapa ane jinanAma - A 15 prakRtio choDIne olve - 107 prakRtiono udaya kahevo. $ hetugaveSaNA 7 nArako, ekendriya, vikalendriyo ane badhA labdhaparyApta jIvo niyama napuMsakavedI ja hoya che. eTale puruSavedamArgaNAmAM temanA prAyogya narakatrika, vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma ane aparyAptatrika - e 12 For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 udayasvAmitva prakRtionuM varjana karyuM... ke puruSavedIne strI-napuMsakavedano udaya na hoya, eTale bAkInA bIjA be vedanuM ahIM varjana karyuM. 26 jinanAmakarmano udaya teramA-caudamA guNaThANe thAya ane tyAM koI veda hoto *nathI.. eTale ahIM jinanAmakarmano paNa udayaviccheda kahyo.. (1) 100mAMthI mithyAtvaguNaThANe AhArakaddhika, samyakvamohanIya ane mizramohanIya - e 4 prakRtio choDIne 103 prakRtiono udaya kahevo.. (A cAre prakRtino udaya yathAsaMbhava uparanA trIjAdi guNaThANe thato hovAthI ahIM teono udayaviccheda kahyo.) (2) 103mAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtvane choDIne 102 prakRtiono udaya kahevo. (mithyAtvano udaya pahele guNaThANe ja thavAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.) (3) 102mAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSka + deva-manuSya-tiryaMca e traNa AnupUrvI choDIne ane mizramohanIya umerIne 96 karmaprakRtino udaya kahevo.. bhAvanA : * anaMtAnubaMdhIcatuSkano udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.. 24 traNa AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM ja hoya che ane tyAM trIjuM guNaThANuM hotuM nathI. eTale ahIM traNa AnupUrvIno anudaya kahyo.. 7 trIje mizramohanIyano niyamA udaya hoya.. (4) 96 mAMthI avirataguNaThANe traNa AnupUrvI + samyakvamohanIya umerIne ane mizramohanIyane choDIne 99 karmaprakRtino udaya kahevo.. bhAvanA : * kSayopazamasamyaktavALA puruSane laIne ahIM samyakvamohanIyano udaya niyamA hoya. - * vedano udaya navamA guNaThANA sudhI ja hoya che, tyArabAda tenAM udayano viccheda thaI jAya che. For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita ... 85 * je samyagdaSTi jIva samyaktva sAthe deva-manuSya-tiryaMcamAM utpanna thAya, tene laIne ahIM traNa AnupUrvIno paNa udaya hoya.. * mizramohanIyano udaya cothe na hoya. have bAkInA guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, tene atidezathI jaNAve che - sesapaNaguNesu napu-tthIviNu ohavva thIa purisavva / varaM pumaThANe thI, udao Nohe taha patte // 46 // zeSapaJcaguNeSu napuMsakastriyau vinaughasyeva striyAM `puruSavat 1 navaraM puruSasthAne stryudayo naughe tathA pramatte // 46 // gAthArtha : bAkInA pAMca guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. strIvedamArgaNAmAM puruSanI jema udaya kahevo, paNa pharaka eTalo ke puruSanA sthAne strIvedano udaya kahevo tathA othe + pramatte AhArakadvikano udaya na kahevo. (46) vivecana : (5-9) puruSavedamArgaNAmAM dezaviratathI laIne anivRttikaraNa sudhInA pAMca guNaThANe napuMsakaveda ane strIvedane choDIne, je pramANe karmastavamAM odhathI karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. (ahIM puruSavedamArgaNA prastuta che, eTale te sivAyanA be vedano udayaviccheda thAya.) te A pramANe - dezavirate (87-2=)85, pramattaguNaThANe (812=)79, apramattaguNaThANe (76-2=)74, apUrvakaraNe (72-2=)70, anivRttikaraNe (66-2=)64.. ahIM badhe karmaprakRtinA udaya-anudayanI bhAvanA karmastava mujaba samajavI. * narakamAM janAra jIva napuMsakavedI hoya che, eTale ahIM puruSavedamArgaNAmAM naraka sivAyanI traNa gatino ullekha karyo.. * 47 mI gAthAmAM rahela 'AhAravuAM' padano anvaya ahIM karavo. For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva 107 103 ( 6 pramatta ( % puruSavedamArgaNAmAM udayayaMtra che. saM. guNaThANuM prakRtio anudAya | viccheda punarudaya oghathI narakatrika+vikasendriyanavaka+ strI-napuMsakaveda + jinanAma= 1pa TmithyAtva AhArakaddhika | mizraddhika 2 | sAsvAdana 102 - mithyAtva |3| mizra traNa anaMtAnubaMdhI-4 mizramohanIya | AnupUrvI 4]avirata 99 mizramohanIya traNa AnupUrvI samyakvamo |dezavirata | karmastavamAM kahela oghamAMthI napuMsakastrIveda karmastavamAM kahela oghamAMthI napuMsaka+strIveda karmastavamAM kahela oghamAMthI napuMsaka+strIveda apUrvakaraNa |70 karmastavamAM kahela oghamAMthI napuMsakastrIveda 9 anivRttikaraNa 64 | karmastavamAM kahela oghamAMthI napuMsakastrIveda A pramANe puruSavedamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahIne, have strIvedamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAve che- che strIvedamArgaNAmAM udayasvAmitva che. strIvedamArgaNAmAM puruSavedanI jema ja karmaprakRtino udaya kahevo, paNa puruSavedanA sthAne strIvedano udaya kahevo. kAraNa ke ahIM strIvedamArgaNA prastuta che. vaLI, bIjI vizeSatA e ke, puruSavedamArgaNAmAM odhe ane pramattaguNaThANe AhArakadvikano paNa udaya kahyo hato, paraMtu ahIM te na kahevo. tenuM kAraNa e ke, AhArakaddhikano udaya cauda pUrvadharone hoya che ane strIo ne caudapUrvanuM jJAna na hovAthI AhArakaddhikano udaya temane na hoya. eTale 7 | apramatta For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita strIvedamArgaNAmAM odhe tathA pramatte AhArakaddhikano udaya na kahevo. have graMthakArazrI, strIvedamArgaNAmAM trIjI vizeSatA jaNAve che- AhAradugaM ajaye, tiAnupuvvI napummi solasayaM / suratigathIdugajiNaviNu, ohe micche duvAlasayaM // 47 // AhArakadvikamayate, tryAnupUrko napuMsake ssoddshshtm| suratrikastrIdvikajinAni vinA, oghe mithyAtve dvAdazazatam // 47 // gAthArtha AhAraddhikano udaya (pramatte ane othe na kahevo) ane cothe guNaThANe traNa AnupUrvIno udaya na kahevo. napuMsakavedamArgaNAmAM suratrika, strIddhika ane jinanAma - A 6 prakRti vinA 116 prakRtino udaya oghe kahevo ane mithyAtve 112. (47) vivecana : puruSavedamArgaNAmAM cothe guNaThANe deva-manuSya ane tiryaMca e traNa AnupUrvIno paNa udaya kahyo hato, paNa ahIM teono udaya na kahevo. tenuM kAraNa e ke, te AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM hoya che ane tyAM koIpaNa samyasvI jIva strI tarIke maLe nahIM (kAraNa ke samyagdaSTi jIva strI tarIke utpanna na thAya.) eTale strIvedamArgaNAmAM cothe traNa AnupUrvIno udaya na kahevo. sAra : (1) puruSavedamAM odhe 107 ane pramatte - 79 prakRtio kahI hatI, paNa ahIM (=strIvedamArgaNAmAM) odhe - 105 ane pramatte - 77 prakRtio kahevI. (2) puruSavedamAM avirataguNaThANe - 99 prakRtio kahI hatI, paNa ahIM traNa AnupUrvIne choDIne 96 prakRtio kahevI, ane (3) bAkInA badhAM guNaThANe puruSavedanI jema ja karmaprakRtino udaya kahevo. paNa puruSavedanA badale strIvedano udaya kahevo. % strIvedamArgaNAmAM udayayaMtra che saM. guNaThANuM prakRtio anudaya | viccheda |_| punarudaya | oghathI 105 | narakatrika + vikasendriyanavaka + puruSa-napuMsakaveda+ | jinanAma+AhArakaddhika=17 1 mithyAtva |103 |mizraddhika For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 udayasvAmitva deizavirata 85. 6 pramatta 74 saM. guNaThANuM prakRtio anudaya | viccheda punarudaya 2 |sAsvAdana [102 | mithyAtva 3|mizra 96 anaMtA0 4+traNa mizramo AnupUrvA=7 |4|avirata mizramohanIya samyakvamo oghamAMthI puruSa + napuMsakaveda oghamAMthI puruSa | napuMsakaveda+AhArakaddhika 7] apramatta oghamAMthI puruSa + napuMsakaveda 8 | apUrvakaraNa | 70 oghamAMthI puruSa + napuMsakaveda 9 | anivRttikaraNa 64 oghamAMthI puruSa + napuMsakaveda A pramANe strIvedamArgaNAmAM udayasvAmitvane jaNAvIne, have napuMsakavedamArgaNAmAM kahe che- 4 napuMsakavedamArgaNAmAM udayasvAmitva napuMsakavedamArgaNAmAM 122mAMthI devatrika, strI-puruSaveda ane jinanAma - A 6 prakRtio choDIne olve - 116 prakRtiono udaya kahevo.. bhAvanA : 7 devone strI-puruSaveda ja hoya che, napuMsakaveda nahIM. eTale ahIM devagatiprAyogya devatrikano udayaviccheda kahyo. prastutamAM napuMsakavedanI vAta cAlI rahI che ane te vedanA udayavALAne bAkInA be vedano udaya na hoya.. 26 jinanAmakarmano udaya terame-caudame guNaThANe thAya che ane tyAre koIpaNa vedano udaya saMbhavato nathI. eTale ahIM jinanAmakarmano paNa udayaviccheda kahyo.. (1) 116mAMthI mithyAtvaguNaThANe - 112 prakRtiono udaya hoya che, For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita te kevI rIte? e vAta jaNAve che- AhAramIsaduga viNu, sANe chasayaM NirayANupuvvIM / suhumacaUga micchaM ya, vimottuM mIsaguNaThANe // 48 // AhArakamizradvikaM vinA, sAsvAdane SaTzataM narakAnurvI / sUkSmacatuSkaM mithyAtvaJca, vimucya mizraguNasthAne // 48 // gAthArtha AhArakaddhika ane mizraddhika vinA (mithyAtve 112) sAsvAdane narakAnupUrvI, sUkSmacatuSka ane mithyAtvane choDIne 106. ane mizraguNaThANe. (48). vivecanaH mithyAtvaguNaThANe 116mAMthI AhArakaddhika ane mizraddhika e 4 prakRti vinA 112 prakRtino udaya kahevo. (A 4 prakRtino udaya yathAsaMbhava uparanA trIjAdi guNaThANe thato hovAthI ahIM teono anudaya kahyo.) (2) sAsvAdanaguNaThANe 112mAMthI narakAnupUrvI, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa ane mithyAtva - A 6 prakRtio choDIne 106 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : * sAsvAdana sAthe koIpaNa jIva narakamAM jato nathI. eTale ahIM narakAnupUrvIno anudaya kahyo. * sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA jIvone paheluM guNaThANuM ja hovAthI, sUkSmatrikano ahIM udayaviccheda kahyo. ke Atapa nAmakarmano udaya bAdaraparyApta pRthvIkAyikone zarIraparyApti pachI ja hoya che ane sAsvAdana guNaThANuM to teone zarIraparyApti pahelAM ja pUrNa thaI jatuM hovAthI ahIM Apa nAmano paNa udayaviccheda kahyo. - bIje guNaThANe mithyAtvano udaya na hoya - e to spaSTa ja che.. (3) mizraguNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya? te jaNAvatAM AcArya bhagavaMta kahe che- mIsasahiyA aNavigalapaNa - tiriNarapuci viNu miisuunnaa| saNirayapuvvIsammA, ajaye'nnesu purisavva paraM // 49 // For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ... mizrasahitA'nantAnubandhivikalapaJcakatiryagnarAnupUrvIvinA mizronA / sanarakAnupUrvIsamyaktvA, ayate'nyeSu puruSasyeva param // 49 // gAthArtha : (mizraguNaThANe) anaMtAnubaMdhIcatuSka + vikalapaMcaka + tiryaMcamanuSyAnupUrvI vinA ane mizramohanIya sAthe 96.. avirataguNaThANe mizramohanIya vinA ane narakAnupUrvI + samyaktvamohanIya sAthe 97.. ane bAkInA guNaThANe puruSavedanI jema samajavuM, paNa.... (49) udayasvAmitva vivecana H mizraguNaThANe 106mAMthI anaMtAnubaMdhIcatuSka, vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, tiryaMcAnupUrvI ane manuSyAnupUrvI - A 11 prakRtio choDIne ane mizramohanIya umerIne 96 karmaprakRtino udaya kahevo. bhAvanA : * anaMtAnubaMdhIcatuSkano udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hoya che.. * ekendriya-vikalendriyone paheluM-bIjuM guNaThANuM ja hovAthI yathAsaMbhava temanA prAyogya vikalendriyatrika-ekendriya-sthAvararUpa pAMca prakRtiono udayaviccheda karyo.. * mizre eka paNa AnupUrvIno udaya na ghaTavAthI tiryaMca-manuSyAnupUrvIno udayaviccheda kahyo. (devAnupUrvI oghamAMthI ja nIkALI dIdhI hatI ane narakAnupUrvIno anudaya sAsvAdane ja kahI dIdho hato, eTale te sivAyanI be AnupUrvInI ahIM vAta karI..) * mizramohanIyano ahIM niyamA udaya hoya che.. (4) avirataguNaThANe 96mAMthI mizramohanIyane choDIne ane narakAnupUrvI+ samyaktvamohanIyane umerIne 97 karmaprakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : * mizramohanIyano trIje ja udaya hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo. * je kSAyikasamyagdaSTi jIva vigrahagatithI narakagatimAM utpanna thAya, tene laIne ahIM narakAnupUrvIno udaya saMbhavI zake che. eTale ja narakAnupUrvIno punarudaya kahyo. prazna H kSAyikasamyagdaSTi jIva to cAreya gatimAM utpanna thaI zake che, For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita .. to tene laIne tiryaMca vagere AnupUrvIno udaya paNa kema na ghaTe ? uttara : hamaNAM napuMsakavedanI vAta cAlI rahI che. have koIpaNa jIva samyaktva sAthe tiryaMcagati vageremAM napuMsaka tarIke utpanna thato nathI, kAraNa ke samyagdaSTi jIva naraka sivAya sarvatra puruSavede ja utpanna thAya che. (eTale napuMsakavedamArgaNAmAM cothe guNaThANe mAtra narakAnupUrvIno udaya ja saMbhavI zake che...) *kSayopazamasamyaktvavALA napuMsakane samyaktvamohanIyano udaya hoya e to spaSTa ja che. 91 (5-9) dezaviratathI laIne anivRttikaraNa sudhInA 5 guNaThANe, je pramANe puruSavedamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. paraMtu napuMsakavedamArgaNAmAM je vizeSatA samajavAnI che, te kahe che pumaThANe napuveo, kohe ohammi navasayaM titthaM / viNu ya caumAnamAyA - lohA AhAracauga viNA // 50 // puruSasthAne napuMsakavedaH, krodhe oghe navazataM tIrtham / vinA ca caturmAnamAyA - lobhebhyaH AhArakacatuSkaM vinA // 50 // gAthArtha : puruSavedanA sthAne napuMsakavedano udaya kahevo. krodhamArgaNAmAM mAnacatuSka, mAyAcatuSka, lobhacatuSka ane jinanAmane choDIne oghe - 109 prakRtiono udaya kahevo.. mithyAtve AhAraka catuSka vinA 105.. (50) * vivecana : devaratAdi pAMca guNaThANe puruSavedamArgaNAmAM puruSavedano udaya kahyo hato, jyAre ahIM napuMsakavedano udaya kahevo, bAkI badhuM puruSavedamArgaNAnI jema samajavuM. napuMsakone paNa AhA2kalabdhi hoI ja zake che, eTale ja cothA karmagraMthamAM napuMsakavedamArgaNAmAM 15 yogo kahyA che. tethI puruSavedanI jema napuMsakaveda mArgaNAmAM paNa AhArakadvikano udaya saMbhavI ja zake.. * 51 mI gAthAmAM rahela 'micche=mithyAtvaguNaThANe' e padano anvaya ahIM karavAno che.. juo cotho karmagraMtha zloka-25. For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 udayasvAmitva (6 7] apramatta ja napuMsakavedamArgaNAmAM udacayaMtra sa. guNaThANuM prakRtio anudaya | viccheda | | punarudaya | oghathI 116 devatrika+strI-puruSaveda+ jinanAma = 6 mithyAtva 112 AhArakaddhika mizraddhika |sAsvAdana |106 |narakAnupUrvI | sUkSmacatuSka+mithyAtva 3 mizra anaMtA04-vikalendriyapaMcaka + mizramoha ' manuSyAnupUrvI + | tiryaMcAnupUrvI = 11 avirata mizramohanIya samyakvamo nirakAnupUrvI 5 dezavirata 85 oghamAMthI strI-puruSaveda 6 |pramatta 79 oghamAMthI strI-puruSaveda 74 oghamAMthI strI-puruSaveda | apUrvakaraNa |70 - oghamAMthI strI-puruSaveda 9| anivRttikaraNa 64 oghamAMthI strI-puruSaveda ahIM prasaMgane anurUpa avedImArgaNAmAM paNa keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te paNa joI laIe- che avedImAgaNAmAM udayasvAmitva zuM avedImArgaNAmAM, anivRttikaraNaguNaThANe karmastavamAM je 66 karmaprakRtino udaya kahyo, temAMthI traNa vedane choDIne ane jinanAmakarmane umerIne odhe - 64 karmaprakRtiono udaya kahevo.. (9) 64mAMthI jinanAmakarmane choDIne anivRttikaraNe - 63 prakRtiono udaya kahevo. tyArabAda 63mAMthI yathAkrama saMjavalana krodha, mAna, mAyAno viccheda thavAthI anukrame 62-61-60 prakRtiono udaya kahevo.. (10-14) bAkInA sUraMparAyaguNaThANAthI laIne ayogaguNaThANA sudhInA pAMca guNaThANe, karmastavamAM kahela oghanI jema karmaprakRtino udaya samajavo... For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita .. saM.| guNaThANuM | prakRtio oghathI 64 9 | anivRtti 10-14 > avedamArgaNAmAM udayayaMtra anudaya 63 62 61 60 jinanAma - viccheda anivRttiguNaThANe kahela 66 mAMthI traNa veda (ane jinanAmano udaya kahevo.) saMjvalana krodha saMjvalana mAna saMjvalana mAyA karmastavamAM kahyA mujaba // A pramANe vedamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM.. || 700 93 For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 udayasvAmitva kaSAyamAgaMNA have kaSAyamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAvavA, sau prathama krodhakaSAyamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te kahe che- che krodhakaSAyamArgaNAmAM udayasvAmitva che krodhakaSAyamArgaNAmAM 122mAMthI jinanAma, mAnacatuSka, mAyAcatuSka ane lobhacatuSka - 13 prakRtione choDIne olve - 109 prakRtiono udaya kahevo. OM kAraNagaveSaNA % * jinanAmakarmano udaya teramA-caudamA guNaThANe hoya che ane te guNaThANAvALA jIvo kSaNikaSAyavALA hovAthI, teone krodhano udaya na hoya. tethI ahIM jinanAmakarmano udayaviccheda kahyo. ka 16 kaSAyamAMthI ahIM mAtra krodhano ja adhikAra che. eTale anaMtAnubaMdhI-apratyAkhyAna-pratyAkhyAna ane saMjavalana e krodhacatuSThane choDIne, bAkInA mAnacatuSka, mAyAcatuSka ane lobhacatuSka - e 12 prakRtiono udayaviccheda karyo.. (1) 109mAMthI mithyAtvaguNaThANe AhArakaddhika, mizramohanIya ane samyakvamohanIya - e 4 prakRtio choDIne 105 prakRtiono udaya kahevo.. (A 4 prakRtiono udaya yathAsaMbhava uparanA trIjA vagere guNaThANe thato hovAthI ahIM teono anudaya kahyo..). have bAkInA guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA ane mAnAdimAM paNa atidezathI karmaprakRtino udaya jaNAvavA kahe che- micche paraaDasu payaDi - vajjaNamohavva miis-aaitige| kohaM cia vajjejjA, mANAisu pi emeva // 51 // mithyAtve parASTasu prakRtivarjanamoghasyeva mishraaditrike| kraudhaM caiva varjayet, mAnAdiSvapyevameva // 51 // For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita gAthArtha : mithyAtve (105 prakRtino udaya hoya..) AgaLanA ATha guNaThANe oghanI jema karmaprakRtinuM varjana karavuM. paNa ahIM vizeSatA e che ke, mizrAdi traNa guNaThANe krodhanuM ja varjana karavuM. A pramANe ja mAna vageremAM paNa samajavuM.. (51) vivecana : (2-9) mithyAtva sivAyanA bAkInA sAsvAdanathI laIne anivRttikaraNa sudhInA 8 guNaThANe, je pramANe karmastavamAM oghathI karmaprakRtino udaya kahyo che, te pramANe ja kahevo.. paraMtu ahIM vizeSatA e samajavAnI che ke, mizra-dezavirata ane pramattaA traNa* guNaThANe krodhamohanIyanuM ja varjana karavuM. Azaya e ke, karmastavamAM mizrAdiguNaThANe anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobha, apratyAkhyAnAvaraNa krodhamAna-mAyA-lobha vagere rUpe cAra-cAra kaSAyono viccheda karAyo che, paNa ahIM krodha sivAyanA bAkInA traNa kaSAyo to oghamAMthI ja nIkALI dIdhA hovAthI, mAtra krodhano ja udayaviccheda karavAno bAkI rahe che. eTale mizrAdiguNaThANe anaMtAnubaMdhI krodhAdino ja udayaviccheda kahevo. che krodhamArgaNAmAM udayayaMtra che. si. guNaThANuM prakRtio anudaya | viccheda | punarudaya | oghathI - mAnacatuSka+mAyAcatuSka+ lobhacatuSka-jinanAma=13 | AhAraddhika mizraddhika=4 2 sAsvAdana |99 narakAnupUrvI | mithyAtva+sUkSmatrika+ AtapaHpa 3 |mizra T91 anaMtAkrodha+vikalendriyaAnupUrvI paMcaka6 mizramoha 4 | avirata mizramohanIya cAra AnupUrvI samyakvamo. padeizavirata apratyAkhyAna krodha+ vaikriyASTaka+durbhagatrika * "mizrAdi traNa guNaThANA' ahIM maMDUkahutinyAyathI mizraguNaThANA pachI avirataguNaThANuM choDIne sIdhA dezavirata ane pramatta e be guNaThANA levA.. 109 1 mithyAtva 1 5 traNa 95 For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 saM.| guNaThANuM 6 pramatta 7 apramatta prakRtio 78 73 8 | apUrvakaraNa 9 | anivRttikaraNa 63 69 anudaya viccheda + manuSyAnupUrvI+ |tiyaMgAnupUrvI = 14 tiryaMcAyuSya-gati + |nIca + udyota + |pratyAkhyAnakrodha = 5 thINadvitrika + AhArakaddhika =pa chellA traNa saMdhayaNa+ samyaktvamo=4 hAsyaSaTka NavaraM kohaThANe, sapadaM ohavva suhume lohe / anayADyuM navasu, ma-yuesu vega caDayu maLe / 12 / / navaraM krodhasthAne, svapadamoghasyeva sUkSme lobhe / ayatAdiSu navasu matizrutayorvedake caturSu manaHparyave // 52 // udayasvAmitva mAna-mAyA-lobhamArgaNAmAM udayasvAmitva je pramANe krodhamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe mAna, mAyA, ane lobhamArgaNAmAM paNa karmaprakRtino udaya samajavo, paNa ahIM kaMIka vizeSatA che, te kahe che-- .9 punarudaya For Personal & Private Use Only |AhArakaphrika gAthArtha : paNa mAnAdimAM krodhanA sthAne svapada kahevuM ane lobhamAM sUkSmasaMpa2Aye oghanI jema kahevuM. mati-zrutamArgaNAmAM, aviratAdi 9 guNaThANe.. vedakasamyaktvamAM 4 guNaThANe.. mana:paryavamAM... (52) vivecana : mAnAdimArgaNAmAM vizeSatA e samajavAnI che ke, krodhanA sthAne pota-potAnuM nAma levuM... Azaya e ke, krodhamArgaNAmAM mizrAdiguNaThANe anaMtAnubaMdhI-Adi krodhano udayaviccheda kahyo hato, paNa ahIM to krodhano odhamAMthI ja udayaviccheda karI dIdho che. eTale ahIM mizrAdi guNaThANe anaMtAnubaMdhI-Adi mAnano ja udayaviccheda kahevo.. ema mAyAdimAM paNa potapotAnuM nAma ja levuM. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita *** vaLI, lobhamArgaNAmAM sUkSmasaM5rAya nAmanuM eka vadhu guNaThANuM hoya che, to tyAM je pramANe karmastavamAM 60 prakRtino udaya kahyo, tema ahIM paNa kahevo... > mAnamArgaNAmAM udayayaMtra saM. | guNaThANuM odhathI 1-| mithyAtvathI 9 navamA sudhI saM. | guNaThANuM odhathI 1-| mithyAtvathI 9 navamA sudhI saM.| guNaThANuM oghathI 1 |mithyAtva |2 |sAsvAdana |3|mizra |4|avirata 5 dezavirata 6 pramatta prakRtio 109 > mAyAmArgaNAmAM udayayaMtra prakRtio 109 prakRtio 109 105 2) 91 95 81 viccheda cAra krodha+cAra mAyA+cAra lobha+jinanAma=13 78 badhuM krodhanI jema, paNa krodhanA sthAne mAna mUkavuM. viccheda cAra krodha+cAra mAna+cAra lobha+jinanAma=13 badhuM krodhanI jema, paNa krodhanA sthAne mAyA mUkavI. > lobhamArgaNAmAM udayayaMtra anudaya viccheda cAra krodha+cAra mAna+cAra mAyA+jinanAma = 13 AhArakaphrika+ mizradvika =4 narakAnupUrvI |sUkSmatrika + Atapa + mithyAtva = 5 traNa AnupUrvI anaMtA lobha + vikalendriyapaMcaka = 6 mizramohanIya apratyAkhyAna lobha+ vaikriyASTaka+durbhagatrika+ manuSyAnupUrvI+ tiyaMgAnupUrvI = 14 tiryaMcAyuSya-gati+ nIca+udyota+ pratyAkhyAnalobha = = 5 For Personal & Private Use Only co punarudaya mizramohanIya cAra AnupUrvI samyaktvamo AhArakaddhika Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 udayasvAmitva saM. guNaThANuM punarudaya | prakRtio | 73 apramatta 8 | apUrvakaraNa anudaya | viccheda thINadvitrika+ AhArakadvika-pa chellA traNa saMghayaNa+ samyakvamoha = 4 hAsyaparka traNaveda |anivRttikaraNa 63 10 sUkSmasaMparAya 60 | A pramANe kaSAyamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM // have je mArgaNAomAM karmaprakRtino udaya, karmastavamAM kahela ogha mujaba ja samajavAno che, te badhI mArgaNAomAM guNaThANA pramANe *atidezathI karmaprakRtino udaya kahe che - >> mati-zrutajJAnamArgaNAmAM udayasvAmitva che (4-12) matijJAna ane zrutajJAna mArgaNAmAM aviratasamyagdaSTi guNaThANAthI laIne kSINamoha sudhInA 9 guNaThANe, je pramANe karmastavamAM oghathI karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa karmaprakRtino udaya kahevo. Azaya e ke, aviratAdi te te guNaThANe karmastavamAM jeTalI karmaprakRtiono udaya kahyo, teTalI ja karmaprakRtiono udaya ahIM paNa samAnapaNe kahevo. $ vedaka sa ttvamArgaNAmAM udayasvAmitva che (4-17) vedakasamyaktamArgaNAmAM aviratathI laIne apramatta sudhInA cAra guNaThANe karmastavamAM kahelA oghodayanI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. pUrvapakSa : karmastavamAM to cothe guNaThANe cAreya AnupUrvIno udaya kahyo che, paNa ahIM te kevI rIte ? kAraNa, kArmagraMthikamate kSayopazamasamyaktavALA tiryaMca-manuSyo niyamA vaimAnikamAM ja utpanna thAya che ane tevA deva-nArako * ahIM mAtra "A mArgaNAmAM ATalA guNaThANA sudhI karmastava pramANe udaya kahevo" evo atideza ja karAze, bAkI koThA-bhAvanAdinuM nirUpaNa karyastava mujaba samajavuM.. For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 9 niyamAM saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA manuSyamAM ja utpanna thAya che. have koIpaNa kSayopazamasamyaktavALA jIvo tiryaMca-narakamAM utpanna ja thatAM nathI, to pachI kSayopazamasamyaktamArgaNAmAM tiryaMca-narakAnupUrvIno udaya kevI rIte ghaTI zake ? hA, siddhAMtamate kSayopazamasamyaktavALA jIvo tiryaMca-manuSyomAM paNa utpanna thaI zake che. eTale temanA mate tiryaMca-manuSyAnupUrvIno udaya ghaTI zake, paNa te mata to ahIM nathI levAno ne ? uttarapakSa : ahIM vedakasabhyattvanI vAta cAlI rahI che. have kSAyikasamyattvanI chellI prakriyAkAlIna kRtakaraNAddhAmAM vartato jIva paNa vedakasamyaktI tarIke levAya ane Avo jIva kArmagraMthikamate cAre gatimAM utpanna thaI zake che, eTale tiryaMcAnupUrvI ane narakAnupUrvIno udaya hovAmAM koI virodha nathI. $ mana:paryavajJAnamArgaNAmAM udayasvAmitva $ have mana:paryavajJAnamArgaNAmAM keTalA guNaThANA sudhI karmastava pramANe karmaprakRtino udaya samajavAno che, te vAta jaNAve che- jayaAisagasu kevala-dugammi aMtimaduge aNANaduge / dusu tisu samaiachee jayAicausu saThANammi // 53 // yatAdisaptasu kevldvike'ntimdvike'jnyaandvike| dvayostriSu sAmAyika-chedopasthApanIyayoryatAdicaturSu svasthAne // 53 // gAthArtha : (mana paryavajJAnamArgaNAmAM) pramattasaMyatathI mAMDIne kSINamoha sudhInA sAta guNaThANe..kevalajJAna-kevaladarzanamAM chellA be guNaThANe.. ajJAnadrikamAM be ke traNa guNaThANe... sAmAyika- chedopasthApanIyamAM pramattasaMyatAdi 4 guNaThANe.. potAnA sthAne.. (53) vivecana : (6-12) mana:paryavajJAnamArgaNAmAM pramattasaMyata guNaThANAthI laIne kSINamoha sudhInA sAta guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo. (13-14) kevalajJAna ane kevaladarzanamArgaNAmAM teramA ane caudamA guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 udayasvAmitva (1-2/3) matyajJAna ane zrutajJAnamArgaNAmAM pahelA be guNaThANe athavA pahelA traNa guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo. (6-9) sAmAyika ane chedopasthApanIya mArgaNAmAM pramattasaMyatathI laIne anivRttikaraNa sudhInA cAra guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. tAtparya e ke, mana:paryavajJAnamArgaNAmAM sAta guNaThANe karmastava pramANe karmaprakRtino udaya kahevo.. te A pramANe - pramatte - 81, apramatte - 76, apUrvakaraNa - 72, anivRttikaraNe - 66, sUkSmasaMparAya - 60, upazAMtamohe59, kSaNamohe - pa7/55.. A pramANe dareka mArgaNAomAM pota-potAnA guNaThANe karmastava pramANe udaya kahevo.. prazna : matiajJAna-zrutajJAnamArgaNAmAM "be athavA traNa guNaThANA" e pramANe vaikalpika vidhAna kema karyuM ? uttara : ahIM be mata che : (1) keTalAMkonuM evuM mAnavuM che ke, jJAnanA aMzanuM astitva hovAthI mizraguNaThANuM ajJAnamArgaNAmAM na laI zakAya. eTale te matane laIne amArA vaDe "ajJAnamArgaNAmAM be guNaThANA hoya" ema kahevAyuM.. (2) keTalAkonuM evuM mAnavuM che ke, ajJAnamArgaNAmAM mithyAtva, sAsvAdana ane mizra - e traNe guNaThANA hoI zake che. teo yukti A pramANe Ape che - jo ke mizradaSTinuM ajJAna jJAnamizrita hoya che, to paNa te zuddhajJAna tarIke to na ja levAya, kAraNa ke zuddhajJAna to samyakvamUlaka ja hoya che (jo azuddhasamyaktane paNa jJAna tarIke manAya, to sAsvAdanavALAne paNa jJAna mAnavAno prasaMga Avaze.) eTale mizradRSTinuM ajJAna, jJAnamizrita hovA chatAM paNa ajJAna ja che, tethI te matane laIne amArA vaDe "ajJAnamArgaNAmAM traNa guNaThANA hoya' ema kahevAyuM. * "mithyAtvAdhikasya mizradRSTerajJAnabAhulyaM samyaktvAdhikasya punaH smygjnyaanbaahulym|" - ninavamIya zatiTIyAm (patra- 60/2) "mirsammI vAkissA"- praznasaMprade sno20 || 3 A badhAM matonuM suvizada nirUpaNa, udayasvAmitva paranI saMskRta vRttimAM vistArathI karavAmAM AvyuM che. jijJAsuone tyAMthI jovAnI bhalAmaNa. For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 101 A badhuM dhyAnamAM laIne ja SaDazItikAre paNa traNa ajJAna mArgaNAmAM be ke traNa guNaThANA ja kahyAM che.. have karmastava mujaba keTalI mArgaNAmAM potAnA guNaThANe ja karmaprakRtino udaya samajavAno che, te kahe chesuhummmi desavirae, mIse sANe ya micchammi / ajayammi paDhamacaUsu, bArasasumacakkhudaMsammi // 54 // sUkSme dezavirate, mizre sAsvAdane ca mithyAtve / ayate prathamacaturpu, dvAdazasvacakSurdarzane // 54 // gAthArtha sUkSmasaMparAya, dezavirata, mizra, sAsvAdana ane mithyAtva - A badhI mArgaNAomAM (pota-potAnAM guNaThANe)... avirata mArgaNAmAM pahelA cAra guNaThANe.. acakSudarzanamArgaNAmAM 12 guNaThANe... (54) vivecana : 24 sUkSmasaMpAyamArgaNAmAM 10 me guNaThANe - 60 prakRtiono udaya kahevo.. ja dezavirata mArgaNAmAM 5 me guNaThANa - 87 prakRtiono udaya kahevo.. * mizramArgaNAmAM trIje guNaThANa - 100 prakRtiono udaya kahevo. * sAsvAdanamArgaNAmAM bIje guNaThANe - 111 prakRtiono udaya kahevo.. 7 mithyAtvamArgaNAmAM pahele guNaThANe - 117 prakRtiono udaya kahevo.. A pramANe A badhI mArgaNAomAM, pota-potAnA pratiniyata guNaThANe karmastavamAM kahyA mujaba karmaprakRtino udaya samajavo.. (1-4) aviratimArgaNAmAM mithyAtvaguNaThANAthI laIne avirata sudhInAM cAra guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. te A mujaba - mithyAtve 117, sAsvAdane 111, mizra 100, avirate 104.. (1-12) acakSudarzanamArgaNAmAM mithyAtvaguNaThANAthI laIne kSaNamoha For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 udayasvAmitva - sudhInA 12 guNaThANe, je pramANe karmastavamAM (mithyAtve - 117 ityAdirUpe) karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. prazna H tame acakSudarzanamArgaNAmAM cAra AnupUrvIno paNa udaya kahyo. paNa acakSudarzana, zuM vigrahagatimAM paNa hoI zake ? uttara H hA jarUra... eTale ja bRhatsaDazItikAre paNa anAhArakamArgaNAmAM mana:paryavajJAna ane cakSudarzanane choDIne 10 upayoga mAnyA che. * have graMthakArazrI bIjI mArgaNAomAM karmastava mujaba karmaprakRtinA udayano atideza karavA kahe che-- bhavve savvesu taha, abhavve micchammi niyaniyaguNoho / ahakhAye saMjame tu, ohavva caramacaUguNesu // 55 // bhavye sarveSu tathA'bhavye mithyAtve nijanijaguNaughaH / yathAkhyAte saMyame tu, oghavaccaramacaturguNeSu // 55 // gAthArtha : bhavyamArgaNAmAM badhA guNaThANe tathA abhavyamArgaNAmAM pahele mithyAtva-guNaThANe pota-potAnAM guNaThANe kahela oghodaya samajavo. yathAkhyAta saMyamamAM chellA cAra guNaThANe oghodayanI jema.. (55) vivecana : (1-14) bhavyamArgaNAmAM mithyAtvathI laIne ayogI sudhInA 14 guNaThANe karmastavamAM kahela oghodayanI jema karmaprakRtino udaya samajavo.. abhavyamArgaNAmAM pahele guNaThANe karmastavamAM kahela oghodayanI jema karmaprakRtino udaya samajavo.. A pramANe chellI cAra gAthAmAM, je mArgaNAomAM je guNaThANA kahyAM, te guNaThANAomAM karmastavamAM jeTalI karmaprakRtiono udaya kahyo che. teTalI karmaprakRtino udaya ahIM paNa samajavo.. (11-14) yathAkhyAtasaMyamamArgaNAmAM upazAMtamohathI laIne ayogI sudhInA cAra guNaThANe, karmastavamAM kahela oghodayanI jema (upazAMtamohe-59 vagere rUpe) karmaprakRtino udaya kahevo.. // A pramANe je mArgaNAomAM karmastava mujaba karmaprakRtino udaya samajavAno che, te mArgaNAo batAvI... | * 'maLanALapavavupahiyA, vasa 3 jhaLAhArazesu vago'- vRSaDazIto zlo0 46 / For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 103 jJAnamArgA jJAnamArgaNAmAM mati-zrutajJAnamArgaNA, mana:paryavajJAnamArgaNA, matiajJAnazrutajJAnamArgaNA ane kevalajJAnamArgaNA - A badhI mArgaNAomAM karmaprakRtino udaya pUrve ja kahI dIdho che. teno koTho A pramANe che- % mati-zvetAdi mArgaNAmAM udayayaMtra che mArgaNA guNaThANuM prakRtio | vizeSa vAta matijJAna+ oghathI | 106 | karmastavamAM avirataguNaThANe kahela 104mAM zrutajJAna AhArakaddhika umeravuM. eTale 106 thAya. 4-12 A 9 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM mana:paryavajJAna | oghathI |81 | karmastavamAM pramattaguNaThANe kahela 81 karmaprakRti ja ahIM oghathI samajavI. 4-12 A 7 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM. matiajJAna oghathI | 117/ trIjA guNaThANAnI paNa vivakSA karIe, to zrutaajJAna 118 | mithyAtva-guNaThANe kahela 117mAM mizramoha umeravuM eTale 118. 1-2/3 ' A 2 ke 3 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM kevalajJAna oghathI |42 | sayogI guNaThANe kahela 42 karmaprakRtio. 13-14 ] A 2 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM have jJAnamArgaNAmAM, bAkInI mArgaNAomAM karmaprakRtino udaya jaNAvavA, sau prathama avadhijJAnamArgaNAmAM (prasaMgathI avadhidarzanamAM paNa) keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te batAvatAM kahe che- 4 avadhijJAna-avadhidarzanamAM udayavAmitva % ohiduge paMcasayaM ohe vigalAiviNu ajytthaanne| AhAradugaviNu iyara-aTThaguNesuM tu ohavva // 56 // avadhidvike paJcazatamoghe vikalAdiM vinA'yatasthAne / AhArakadvikaM vinetarASTaguNeSu tvoghavat // 56 // For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 udayasvAmitva gAthArtha : avadhidrikamArgaNAmAM vikalAdi - 17 prakRti vinA oghe - 105 prakRtino udaya kahevo.. avirataguNaThANe AhArakaddhika vinA 103.. ane bAkInA ATha guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. (56) vivecanaH avadhijJAna ane avadhidarzana - e be mArgaNAmAM 12ramAMthI vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, jinanAma, tiryaMcAnupUrvI, mithyAtva, mizra ane anaMtAnubaMdhIcatuSka - A 17 prakRtio nIkALIne o9 - 105 prakRtiono udaya kahevo. . tarkasaMloka che " * avadhibrikano udaya labdhiparyApta samyagdaSTi evA saMjJIpaMcendriyone ja hoya che. eTale vikalendriya, ekendriya ane labdhaparyApta jIvone yogya jAticatuSka-sthAvaracatuSka ane Atapa - e 9 prakRtiono ahIM udayaviccheda kahyo.. * jinanAmano udaya terame-caudame guNaThANe thAya ane tyAM avadhijJAnaavadhidarzana hotuM nathI (avadhijJAna, bAramA guNaThANA sudhI ja hoya..) eTale ahIM jinanAmano paNa udayaviccheda karyo.. * kArmagraMthikamate koIpaNa jIva avadhijJAna sAthe tiryaMcagatimAM utpanna thato nathI, kAraNa ke avadhijJAna samyagdaSTine ja hoya ane samyagdaSTi jIva tiryaMcamAM paNa yugalika tiryaMcamAM ja utpanna thAya. have yugalikomAM to avadhijJAna hotuM ja nathI, eTale tyAM koI avadhijJAnane laIne utpanna paNa na thaI zake, evuM phalita thAya.. eTale avadhijJAnamArgaNAmAM tiryaMcAnupUrvIno udaya saMbhavI zake nahIM. jyAre siddhAMtamate samyagdaSTi jIva (kSayopazamasamyaktI) saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA yugalika sivAyanA) tiryaMcomAM paNa utpanna thaI zake che ane te tiryaMcone avadhijJAna paNa hoI zake che. eTale samyagdaSTi jIva avadhijJAna pUrvabaddha tiryaMcAyuSyavALA kSAyikasamyagdaSTi ke kRtakaraNAddhAmAM vartanArA jIvo ja samyakta sAthe tiryaMcagatimAM jAya che ane AvA jIvo niyamA yugalika tiryaMcamAM ja utpanna thAya che.. For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 105 laIne tyAM utpanna thAya emAM koI bAdha nathI ane tethI avadhijJAnamArgaNAmAM tiryaMcAnupUrvIno udaya nibaMdha ghaTI zake. paNa ahIM kArmagraMthikamata mukhya rAkhyo che, e khAsa dhyAnamAM rAkhavuM (kAraNa ke A karmasAhityano graMtha che..). 7 mithyAtva ane mizramohanIyano udaya anukrame pahelA ane trIjA guNaThANe ja hovAthI ahIM te benuM varjana karyuM.. 7: anaMtAnubaMdhIno udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hovAthI ahIM teono udayaviccheda kahyo. (avadhiDhika, cothAdi guNaThANe hoya che.) (4) avirataguNaThANe 10pamAMthI AhArakaddhikane choDIne 103 karmaprakRtino udaya kahevo. (AhArakaddhikano udaya cheke guNaThANe thavAthI ahIM teno anudaya kahyo..) zaMkA : ahIM cothe guNaThANe tiryaMcAnupUrvIne choDIne bAkInI traNa AnupUrvIno udaya kema na ghaTe ? te samajAvo.. samAdhAnaH juo; samyagdaSTi jIvono devabhavamAM utpAda thAya emAM koI vivAda nathI ane je pUrvabaddha narakAyuSyavALA kSAyika samyagdaSTio ke kRtakaraNAddhAmAM vartanArA jIvo che, teo narakagatimAM paNa utpanna thaI zake che, tethI A jIvo jyAre sasamyakta avadhijJAna sAthe deva-narakagatimAM utpanna thAya, tyAre teone laIne deva-narakAnupUrvIno udaya saMgata ja che. vaLI, deva ke narakabhavamAM rahenArA tIrthaMkara vagerenA jIvo, jayAre sasamyakta avadhijJAna sAthe manuSyagatimAM Ave, tyAre teone laIne manuSyAnupUrvIno udaya paNa nibaMdha ghaTI zake... (A pramANe kArmagraMthikamate paNa traNe AnupUrvIno udaya saMgata che.) have dezaviratAdi guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te vAta atidezathI jaNAve che - (pa-12) dezaviratathI laIne kSaNamoha sudhInA ATha guNaThANe je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo (dezavirate - 87 vagere rUpe..). For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 udayasvAmitva avadhidvikamArgaNAmAM udayayaMtra w | saM.) guNaThANuM | pravRtio | anudaya viccheda oghathI | 105 | 122mAMthI sthAvaracatuSka+jAticatuSkat AtA+jinanAmatiryagAnupUrvI+ mithyAtva+mizramoanaMtA04 = 17. avirata | 103 | AhArakaddhika | pa-12 | - A 8 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM - A pramANe avadhiddhikamAM karmaprakRtino udaya kahIne, have virbhAgajJAnamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che- vigajJAnamArgaNAmAM udayasvAmitva che vigalanavajiNatigatiriyaNarAnupuvvI viNA ya sammattaM / sattasayaM vibbhaMge u, ohe micche viNA mIsaM // 57 // vikalanavajinatrikatiryagnarAnupUrvIvinA ca samyaktvam / saptazataM vibhaGge tu, oghe mithyAtve vinA mizram // 57 // gAthArtha virbhAgajJAnamArgaNAmAM vikasendriyanavaka, jinatrika, tiryaMcAnupUrvI, manuSyAnupUrvI ane samyakvamohanIya vinA oghe - 107 prakRtiono udaya kahevo ane mithyAtve mizramohanIya vinA 106. (57) vivecanaH virbhAgajJAnamArgaNAmAM 122mAMthI vikasendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, jinanAma - AhArakaddhika, tiryaMcAnupUrvI - manuSyAnupUrvI ane samyakvamohanIya - A 15 prakRtio vinA ogha - 107 prakRtiono udaya kahevo.. ja hetusaMloka che * virbhAgajJAna mAtra labdhiparyApta saMjJIpaMcendriyone ja hoya che, eTale vikalendriya-ekendriya ane labdhaparyAptane prAyogya yathAsaMbhava vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa ane Atapa - A 9 8 avadhidarzanamArgaNAmAM paNa A ja udayayaMtra samajavuM, paNa avadhidarzana vakhate mAtra Ano atideza karAze. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. gujarAtI vivecanAdi samanvita prakRtiono udayaviccheda kahyo.. * virbhAgajJAna trIjAguNaThANA sudhI ja hoya che, eTale yathAsaMbhava cothA vagere uparanAM guNaThANe udayamAM AvanArI samyakvamohanIya, AhAraddhika ane jinanAma - e 4 prakRtiono udayaviccheda karyo. * tiryaMcAnupUrvI ane manuSyAnupUrvIno udaya, tiryaMca ane manuSyagatimAM vigrahagatithI janAra jIvane hoya che.. paNa vilaMgajJAna sAthe koIpaNa jIva tiryaMca-manuSya gatimAM vigrahagatithI utpanna thato nathI. prazna : paNa AvuM tame zenA AdhAre jANyuM ? uttara : juo A vize be mata che : (1) bhagavatImata, ane (2) pannavaNAmata. te A pramANe (1) bhagavatImate koIpaNa jIva tiryaMca-manuSyamAM virbhAgajJAna sAthe Avato nathI, tyAM tiryaMca-manuSyamAM utpanna thatAM jIvone matiajJAna ane zrutajJAna ema be ajJAna ja kahyAM che, virbhAgajJAna nahIM. eTale temanA mate virbhAgajJAnamArgaNAmAM tiryaMca-manuSyAnupUrvIno udaya hoI zake nahIM. (2) pannavaNAmate jo ke virbhAgajJAnI paNa tiryaMca-manuSyamAM utpanna thaI zake che, paNa teo RjugatithI utpanna thAya, vigrahagatithI nahIM. ane AnupUrvIno udaya to vigrahagatimAM ja hoya, eTale temanA mate paNa virbhAgajJAnamArgaNAmAM tiryaca-manuSyAnupUrvIno udaya saMbhavI zake nahIM. * "tiriyagatiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM nANI annANI ? goyamA ! do nANA, do annANA, niyamA / / maNussagaiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM nANI, annANI? goyamA ! tinni nANAI bhayaNAe, do annInAruM niyamA" - mAvatIsUtram zata, 8, 3de 2, sU0 rU2-3rU I ___"jJAnatrikamavadhidarzanaM karaNAparyAptasyAviratasamyagdRzo vibhaGgastu mithyAdRzaH, navaraM manuSyasya vibhaGgastirazcazcAvadhivibhaGgau na staH, prajJApanAdiSu (prajJaptyAdiSu ?) pratiSiddhatvAt; tiryakSu hi vibhaGgAvadhyoH pratipatitayorevotpattiH, manuSyeSu tu vibhaGge pratipatita eva, avadhau tu satyapi tIrthakaravat / "- bRhatSaDazItivRttau zlo0 9 / (r) "vibhaGgajJAnI.... sarvatra ca tiryasUtpadyamAno'vigraheNotpadyate, vigrahe vibhaGgasya tiryakSu manuSyeSu ca niSedhAt, yadvakSyati- 'vibhaMganANI paMciMdiyatirikkhajoNiyA maNUsA AhAragA No mahAra'I' " - prajJApanA sUtram (5-18, 20 22, sU0 ra42) tathA va tatravAre pratim - "vibhaGgajJAnasahitasya vigrahagatyA tiryakpaJcendriyeSu manuSyeSu cotpattyasambhavAt" (pada0 18, udde0 2, sU0 rU88) For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 udayasvAmitva Ama baMne mata pramANe, virbhAgajJAnamArgaNAmAM tiryaMca-manuSyAnupUrvIno udayaviccheda yogya ja che.. prazna : virbhAgajJAnamArgaNAmAM devAnupUrvI ane narakAnupUrvIno udaya kevI rIte saMgata thAya ? uttara : je saMjJI jIvo, virbhAgajJAna sAthe devagatimAM ke narakagatimAM vigrahagatithI utpanna thAya che, teone laIne ahIM deva-narakAnupUrvIno udaya nibaMdha ghaTe. eTale vyAkhyAprajJaptimAM deva-nArakone aparyAptAvasthAmAM matyajJAna, zrutajJAna ane virbhAgajJAna - ema traNa ajJAna manAyA che. pUjaya yazobhadrasUrijIe paNa bahaSaDazItivRttimAM "deva-nArakone vigrahagatimAM ke RjugatimAM avadhi ke vigajJAna hoI zake che" ema kahyuM che. pakhaMDAgamamate virbhAgajJAnamArgaNAmAM cAramAMthI ekeya AnupUrvIno - ahIM saMjJI jIvonuM grahaNa, asaMjJI jIvonAM vyavaccheda mATe samajavuM. eTale kahevAnuM tAtparya e ke, je asaMjJI jIvo potAnA bhavathI avIne deva-narakamAM utpanna thAya, te jIvone deva-narakabhavamAM aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAna hotuM nathI, paNa paryAptAvasthAmAM ja hoya che. juo A vizeno zAstrapATha - "sannI neraDupaNuM 3ratnaparinthIyAMtare sama ! vimAM mohiM vA aviggahe viggahe labhai || - iti vacanAtsaMjJibhyo nArakeSUtpadyamAnayoraparyAptadazAyAM mantavyam, asaMjJibhyaH punarnarakeSUtpannasya mithyAdRzaH paryAptadazAyAmeva vibhaGgajJAnam / yata uktam - 'assannI naraesuM pajjatto jeNa lahai vibbhaMgaM / nANA tinneva tao annANA dunni tinneve / ' ti / etacca bhavanapativyantareSvutpadyamAnayorvAcyam // " - bRhatSaDazItivRttiH zlo0 49 -vRttiH / * "apajjattA NaM bhante ! neratiyA kiM nANI annANI? tinni nANA niyamA, tinni annANA bhayaNAe, evaM jAva thaNiyakumArA" - vyAkhyAprajJapatyAm (zata0 8, udde0 2, sU0 47) / * "sannI neraiesuM uralapariccAyaNaMtare samae / vinbhaMgaM ohi vA aviggahe viggahe labhai / / " -bRhatSaDazItiH zlo0 49 ."vibhaMgaNANaM saNNi-micchAiTThINaM vA sAsaNasammAiTThINaM vA / / pannattAmAM sthi, majjAnuM Oi II" - pAma: (1, 2, 27/118) tasya dhavalATIkAyAmapi- "atha syAdyadi devanArakANAM vibhaGgajJAnaM bhavanibandhanaM bhavet, aparyAptakAle'pi tena bhavitavyam, taddhetorbhavasya sattvAditi, na, 'sAmAnyabodhanAzca vizeSeSvavatiSThante' iti nyAyAt nAparyAptiviziSTaM devanArakatvaM vibhaGgajJAnanibandhanam, api tu paryAptiviziSTamiti / tato nAparyAptakAle tadastIti siddham / / " For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 109 udaya manAto nathI, kAraNa ke temanA mate cAreya gatimAM aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAnano niSedha karavAmAM Avyo che. A ja matane laIne gommadasAramAM paNa, virbhAgajJAnamArgaNAmAM cAra AnupUrvIno udayaviccheda kahyo che. prastutamAM bhagavatI vagere graMthonA AdhAre virbhAgajJAnamArgaNAmAM tiryaMcamanuSyAnupUrvIno udaya na ghaTe ane bAkInI be AnupUrvIno udaya thaI zake - evuM jaNAya che. eTale virbhAgajJAnamArgaNAmAM 122mAMthI vikalanavakAdi - 15 prakRtio nIkALIne olve - 107 prakRtiono udaya kahevo.. (1) 107mAMthI mithyAtvaguNaThANe mizramohanIyane choDIne 106 prakRtiono udaya kahevo.. (mizramohanIyano udaya trIje ja thavAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo.) have bIjA + trIjA guNaThANe ane cAritramArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino hoya, te jaNAvavA kahe che- NirayANupuvvimicchaM viNu sAsaNi misi ya sayamohavva / tiahattari AhAra-gadugAddhanArAyatigaitthI // 58 // viNu jayajuggAu risahanArAyadugaM pia viNu pamatte / ohammi ya parihAre thINatigaM viNu ya apamatte // 59 // narakAnupUrvImithyAtve vinA, sAsvAdane mizre ca zatamoghavat / trisaptatirAhArakadvikArddhanArAcatrikastrIH // 58 // vinA yatayogyAyA RSabhanArAcadvikamapi ca vinA prmtte| oghe ca parihAre styAnatrikaM vinA cApramatte // 59 // gAthArtha : sAsvAdane narakAnupUrvI ane mithyAtva vinA 104. mizra oghodayanI jema 100. parihAravizuddhimArgaNAmAM pramattasaMyatayogya 81mAMthI "vevi ja tAvivi triI thAvarAnuM vakaI rUra6 I" - jomadAra karmavAnDe ! * je loko ajJAnane bIjA guNaThANA sudhI ja mAne che, teonA mate vibhaMgajJAnamArgaNAmAM mizramohanIyanuM paNa varjana karavuM (kAraNa ke teno udaya trIjA guNaThANe hoya che, eTale temanA mate 107 - 1 = 106 prakRtio oghe kahevI. For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva .... AhArakadvika, chellA traNa saMghayaNa ane strIveda - A 6 prakRti vinA ane RSabhanArAcaddikane paNa choDIne oghe ane pramatte 73 prakRtino udaya kahevo ane apramatte thINadvitrika vinA 70.. (58-59) 110 ... vivecana : (2) sAsvAdane 106mAMthI narakAnupUrvI ane mithyAtvane choDIne 104 prakRtino udaya kahevo.. (koIpaNa jIva sAsvAdana sAthe narake jato nathI ane mithyAtvano udaya pahelA guNaThANA sudhI ja hoya, eTale te benuM ahIM agrahaNa karyuM..) (3) mizraguNaThANe je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo che, te pramANe ahIM paNa kahevo.. te A pramANe - 104mAMthI anaMtAnubaMdhI 4 + devAnupUrvI vinA ane mizramohanIya umerIne 100 prakRtiono udaya kahevo.. (anaMtAnubaMdhI-4no udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hoya, eTale ahIM teno udayaviccheda kahyo ane mizraguNaThANuM vigrahagatimAM na hovAthI devAnupUrvIno paNa udayaviccheda thAya.. vaLI, mizramohanIyano ahIM niyamA udaya hoya..) vibhaMgajJAnamArgaNAmAM udayayaMtra saM. | guNaThANuM | prakRtio | anudaya odhathI 107 mithyAtva 106 mizramo 104 100 1 ra sAsvAdana 3 mizra viccheda vikalendriyanavaka+jina+AhA2kaki +tiryaMcAnupUrvI+manuSyAnupUrvI+ samyaktvamo = 15 - narakAnupUrvI+mithyAtva=2 anaMtA4+devAnupUrvI=pa // A pramANe jJAnamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. // For Personal & Private Use Only punarudaya mizramo Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 111 cAritramArgaNA cAritramArgaNAmAM sAmAyikamArgaNA - chedopasthApanIyamArgaNA + sUkSmasaMpAyamArgaNA + yathAkhyAtamArgaNA + dezaviratimArgaNA + aviratimArgaNA - A badhI mArgaNAomAM kayA guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, tenuM svarUpa pUrve ja jaNAvI dIdhuM che. teno koTho A pramANe- che sAmAcikAdi mArgaNAmAM udayayaMtra chuM mArgaNA | guNaThANuM | pravRtio vizeSa vAta sAmAyika +| oghathI | 81 | karmastavamAM pramattaguNaThANe kahela 81 chedopa6-9 A 4 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM sthApanIya sUkSma | oghathI | 20 | karmastavamAM sUkSmasaMparA guNaThANe kahela 60 saMparAya oghanI jema yathAkhyAta oghathI | 60 | | upazAntamoguNaThANe kahela pa9 + jinanAma = 60 11-14 A 4 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM | dezavirati | oghathI | 87 | karmastavamAM dezavirataguNaThANe kahela 87 | 5 | oghanI jema avirati | oghathI | 119 | mithyAtvaguNaThANe kahela 117 mizraddhika = 119 | 1-4 A 4 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM have parihAravizuddhi cAritramAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve 10 che. parihAravizuddhimAgaNAmAM udayaravAmitva zuM parihAravizuddhimArgaNAmAM, karmastavamAM pramattaguNaThANe je 81 prakRtiono udaya kahyo, temAMthI AhAraddhika, chellAM traNa saMghayaNa, strIveda, RSabhanArAca ane nArAca - A 8 prakRtione choDIne oze ane pramattaguNaThANe 73 karmaprakRtiono udaya kahevo. For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 udayasvAmitva % kAraNasaMloka che. ke AhArakaddhikano udaya cauda pUrvadharone ja hoya* che. have je jIva utkRSTathI paNa kaMIka nyUna dasa pUrva bhaNelo hoya, te ja parihAravizuddhi saMyamane svIkAre che, evuM siddhAMtamAM kahyuM che, eTale parihAravizuddhivALA cauda pUrvadhara na hovAthI teone AhArakaddhikano udaya na hoya.. parihAravizuddhivALA jIvo atyaMta vizuddha saMyamane ArAdhavAmAM tatpara hovAthI, teo vaikriya vagere labdhino prayoga karatA nathI, eTale ja parihAravizuddhimArgaNAmAM vaikriya vagere yogo nathI hotA, evuM SaDazItimAM kahyuM che.. * pahelAM saMghayaNavALA jIvo ja parihAravizuddhi saMyamane svIkAravAmAM samartha che.. eTale pahelAM saMghayaNa sivAyanA bAkInA pAMca saMghayaNano ahIM udayaviccheda kahyo.. 7 strIo pUrvadhara hotI nathI ane parihAravizuddhisaMyamane jaghanyathI paNa sAdhika nava pUrvadhara ja svIkArI zake che, eTale ahIM strIvedano udayaviccheda yogya ja che.. eTale parihAravizuddhimArgaNAmAM pramattaprAyogya 81mAMthI 8 prakRtio nIkALIne othe + pramatte 73 prakRtiono udaya kahevo.. prazna : 73 prakRtiomAM tame thINadvitrikano paNa udaya kahyo che, paNa saMyama lIdhA pachI thINadvitrikanA udayavALA jIvonuM rajoharaNa paNa pAchuM laI levAya che, to atyaMta vizuddha saMyamavALA parihAravizuddhicAritrIone thINadvitrikano udaya kevI rIte thAya ? uttara : prabaLatAthI bhale thINadvitrikano udaya na hoya, paNa maMdatAthI to parihAravizuddhivALAne paNa teno udaya thaI zake che. A pramANe bIjuM paNa kAraNa, Agamane bAdha na Ave e rIte vicAravuM.. (7) 73mAMthI apramattaguNaThANe thINadvitrikane choDIne 70 prakRtiono udaya kahevo. (vINadvitrikano udaya chaThThA guNaThANA sudhI ja hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo..). * "mAdAra varasapuSyio " ti vavanAt | For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita .. 113 ... parihAravizuddhimArgaNAmAM 6-7 e be guNaThANA ja hoya che, tenAthI vadhu nahIM, kAraNa ke parihAravizuddhivALAone zreNisvIkArano niSedha che.. parihAravizuddhimArgaNAmAM udayayaMtra saM. 6 | 2 guNaThANuM oghathI pramatta apramatta prakRtio 73 73 30 viccheda pramattaguNaThANe kahela 81 mAMthI pAMca saMghayaNa+ AhArakadvika + strIveda = 8 oghanI jema thINaddhitrika // A pramANe cAritramArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM // "dve guNasthAnake pramattApramattarUpe parihAravizuddhikacAritra ityarthaH, nottarANi, tasmin cAritre vartamAnasya zreNyArohaNapratiSedhAt // " - navyaSaDazItivRttau zlo0 21 / For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 udayasvAmitva darzanamANA have darzanamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya jaNAvavA, cakSudarzanamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che- navasayamegiMdiyachagaaNupuvvIcaugajiNaviNA Ahe / cakkhummi ya bitiiMdiyaviNu mIsAhAraduviNu micche / / 60 // micchaM viNu sAsANe, cau-aNaviNA mIse u miisjuaa| NeyaM ajayAIsuM, dasaguNaThANesuM ohavva // 61 // navazatamekendriyaSaTakAnupUrvIcatuSkajinAni vinaughe / cakSuSi ca dvitrIndriye vinA, mizrAhArakadvikaM vinA mithyaatve||60 // mithyAtvaM vinA sAsvAdane, caturindriyAnantAn vinA mizre tu mishryutaa|. jJeyamayatAdiSu, dazaguNasthAneSvoghavat // 61 // gAthArtha : cakSudarzanamArgaNAmAM ekendriyaSaka, AnupUrvIcatuSka, jinanAma vinA ane beindriya-te indriyajAti vinA oghe - 109 prakRtino udaya kahevo. mithyAtve mizraDhika ane AhArakaddhika vinA 105.. sAsvAdane mithyAtva vinA 104. temAMthI mizraguNaThANe caurindriyajAti + anaMtAnubaMdhIne choDIne ane mizramohanIyane umerIne 100 prakRtiono udaya kahevo.. bAkInAM aviratAdi 10 guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. (60-61) % cakSudarzanamArgaNAmAM udayasvAmitva che vivecana : cakSudarzanamArgaNAmAM 122mAMthI ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, cAra AnupUrvI, jinanAma ane beindriyateindriyajAti - A 13 prakRtione choDIne othe - 109 prakRtiono udaya kahevo.. ja hetuvicAra che * ekendriya, beindriya ane te indriyone cakSurindriya hotI nathI. eTale cakSurindriyane avalaMbIne thanAra cakSudarzana paNa na hoya.. tethI ahIM temanA For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 115 prAyogya ekendriya, beindriya, te indriya, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa ane Atapa - e 7 prakRtiono udayaviccheda kahyo.. labdhaparyApta jIvone cakSudarzana hotuM nathI. eTale ahIM aparyApta nAmakarmano paNa udayaviccheda kahyo.. vizeSArtha: A vize be mata che : (1) kArmagraMthika, ane (2) saiddhAMtika. te A pramANe(1) kArmagraMcikamata : (ka) keTalAMka AcArya bhagavaMto badhI paryApti pUrNa thayA pachI ja cakSudarzana mAne che. eTale ja cothA karmagraMthamAM cakSudarzanamArgaNAmAM sarvaparyAptie paryAptA evA jIvasthAnako ja lIdhA che. (kha) keTalAMka AcArya bhagavaMto karaNa-aparyApta avasthAmAM paNa je jIvone indriyaparyApti pUrNa thaI gaI che, teone paNa cakSudarzana hoI zake che - evuM mAne che . paNa A baMne mata pramANe labdhaparyApta jIvomAM to cakSudarzana nathI ja manAyuM. eTale ja ladhyaparyApta evA caurindriya vagere jIvomAM mAtra traNa upayoga ja svIkArAyA che. eTale kArmagraMthikamate cakSudarzanamArgaNAmAM aparyApta nAmakarmano udayaviccheda yogya ja che.. (2) siddhAMta mata : siddhAMtamate ladhyaparyApta jIvomAM paNa cakSudarzana manAyuM che. eTale * taduktaM. navyaSaDazItivRttau - "cakSurdarzane trINi jIvasthAnAni paryAptacaturindriyaparyAptAsaMjJipaJcendriyaparyAptasaMjJipaJcendriyarUpANi, nAnyAni, teSu cakSuSa evAbhAvAt / " (zlo0 17vRttI) I * uktaJca paJcasaGgrahasvopajJavyAkhyAyAm - "karaNAparyAptakeSvindriyaparyAptau satyAM teSAM cakSurdarzanaM bhavati" (dvAra-1, zlo0 8-vRttau) / etanmatasamupadarzanArthaM navyaSaDazItivRttAvapi abhihitam - "aparyAptaparyAptacaturindriyAsaMjJipaJcendriyasaMjJipaJcendriyarUpANi SaD jIvasthAnAni cakSurdarzane bhavanti, caturindriyAdInAmindriyaparyAptyA paryAptAnAM zeSaparyAptyapekSayA aparyAptAnAmapi AcAryAntaraizcakSurdarzanAbhyupagamAt / * saiddhAntikAstu labdhyaparyAptakeSvapi teSu cakSudarzanaM manyante iti" / - zrInandanamunikRtAyAM SaDazItivRttau zlo0 6 / / For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 udayasvAmitva temanA mate cakSudarzanamArgaNAmAM aparyApta nAmakarmano udayaviccheda na thAya.. (ahIM kArmagraMthikamata mukhya rAkhyo che - e khAsa dhyAna rAkhavuM.) rak cAra AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM hoya che ane tyAre cakSudarzana hotuM nathI, kAraNa ke indriyaparyApti pUrI thayA pahelAM cakSudarzana hoya-evuM koIne mAnya nathI. jo ke kSAyopathamika labdhine AzrayIne vigrahagatimAM paNa cakSudarzana hoI zake che, paNa paDazItikAra - paMcasaMgrahakAra vagere pUrvamaharSioe upayogane AzrayIne ja cakSudarzananuM astitva mAnyuM che. eTale ame paNa te ja rasto apanAvyo che. tethI cakSudarzanamArgaNAmAM cAra AnupUrvIno udayaviccheda yogya ja che.. * jinanAmakarmano udaya tera-caudame guNaThANe thAya che ane cakSudarzana bAramA guNaThANA sudhI ja hovAthI tyAM tenuM astitva hotuM nathI. eTale ahIM jinanAmano udayaviccheda kahyo. tethI cakSudarzanamArgaNAmAM, 122mAMthI 13 - prakRtio nIkALIne odhe109 prakRtiono udaya kahevo.: (1) mithyAtvaguNaThANe 109mAMthI mizramohanIya - samyakvamohanIya ane AhArakaddhika vinA 105 prakRtiono udaya kahevo. (mizra-samyaktamohanIyano udaya anukrame trIjA-cothAdi guNaThANe thAya ane AhArakadvikano udaya chadde guNaThANe thAya. eTale ahIM teone anudaya kahyo..) (2) sAsvAdanaguNaThANe 105mAMthI mithyAtvamohanIyane choDIne 104 prakRtiono udaya kahevo. (mithyAtvano udaya bIjAdi guNaThANe na hoya..) (3) mizraguNaThANe 104mAMthI caurindriyajAti + anaMtAnubaMdhIcatuSkane choDIne ane mizramohanIyane umerIne 100 prakRtiono udaya kahevo.. bhAvanA : 7 caurindriyone paheluM bIjuM guNaThANuM ja hovAthI caurindriyajAtino ahIM udayaviccheda kahyo.. 7 anaMtAnubaMdhIno udaya trIje na hoya - e to spaSTa ja che. jhaka mizramohanIyano udaya trIje niyamA hoya. For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 110 2 | sAsvAdana [104 87 (4-12) aviratathI laIne kSINamoha guNaThANA sudhInA 10 guNaThANe, je pramANe karmastavamAM oghathI karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. (avirata - 100, dezavirata - 87 vagere rUpa..) cakSudarzanamArgaNAmAM udayayaMtra che saM. | guNaThANuM | pravRtionuM anudaya | viccheda | punarudaya | oghathI | 109 | ekendriyaSaka-4 AnupUrvI+ | jinanAma + beindriya + te indriya = 13 mithyAtva 105 mizraddhika AhArakadvika mithyAtva | mizra 100 caurindriyajAti + anaMtA |mizramoTa 4=5 4 ] avirata 100 mizramohanIya samyatvamo0 5 deizavirata devaddhika+narakadvika+vaikriyadika +apratyAkhyAna 4+ durbhagatrika=13 6 pramatta pratyAkhyAnakaSAyacatuSka + AhArakaddhika tiryaMcAyuSya-gati+nI+ udyota8 | 7 | apramatta |76 thINadvitrika+AhAraddhika 5 8 |apUrvakaraNa 72 chellA traNa saMghayaNa+ samyakvamo0 anivRttikaraNa 66 hAsyaSaka 10|sUkSmasaMparAya 60 traNavedamaMtraNa saMjavalana 6 upazAMtamoha 59 - saMjavalanalobha | 12 kSINamoha 57/papa | - bIjuM-trIjuM saMghayaNa+nidrAddhika | acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaladarzana - e traNa mArgaNAomAM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa pUrve ja karI dIdhuM che. teno koTho A pramANe- A karmastavamAM cothe 104 prakRtino udaya kahyo che, paNa ahIM cAra AnupUrvIno oghamAMthI ja udayaviccheda thaI gayo hovAthI, avirata - 100 prakRtino udaya kahevo.. For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 udayasvAmitva - 1-12 acakSudarzanamArgaNAmAM udayayaMtra che guNaThANuM | pravRtio viccheda oghathI | 121 | karmastavamAM odhe kahela 122 mAMthI jinanAma - A 12 guNaThANe badhuM karmastava mujaba samajavuM - ja avadhijJAna-avadhidarzanamAM udayasvAmitva che avadhidarzana avadhijJAnane avinAbhAvI che ane kevaLadarzana kevaLajJAnane avinAbhAvI che. eTale te baMne mArgaNAmAM anukrame avadhijJAna ane kevaLajJAnanI jema udayasvAmitva samajavuM. || A pramANe darzanamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. | For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 119 leyAmArgANA have legyAmArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahe che. temAM sau prathama kRSNAdi traNa azubhalezyAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che- che kRSNAdi traNa azubhalezyAmAM udacasvAmitva zuM kulesAsumoghavva, chasu NavaraM Na kinnhnniilaasu| do aNupuvvI samme, surANupuvvI Na kAUe // 62 // kulezyAsu oghasyeva, SaTsu navaraM na kRSNanIlayoH / dve AnupUauM samyaktve, surAnupUrvI na kApote // 62 // gAthArtha : traNa kulezyAmAM cha guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. paNa samyattvaguNaThANe kRSNa - nIlamArgaNAmAM deva - narAkAnupUrvIno udaya na kahevo ane kApotamArgaNAmAM devAnupUrvIno udaya na kahevo. (62) vivecana : kRSNalezyA, nIlalezyA ane kapotalezyA - e traNa azubha lezyAmArgaNAmAM 122mAMthI jinanAmakarmane choDIne othe - 121 prakRtiono udaya kahevo. (traNa azubhalezyA chaThThA guNaThANA sudhI hoya, jyAre jinanAmano udaya terame-caudame guNaThANe hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo..) (1) mithyAtve mizraddhika ane AhArakaddhika vinA 117.. (2) sAsvAdane 111.. (3) mizra 100.. ahIM badhe karmastava mujaba bhAvanA samajavI.. (4) samyakta guNaThANe karmastavamAM 104 prakRtiono udaya kahyo che, paNa ahIM kRSNa - nIlezyAmArgaNAmAM 104mAMthI devAnupUrvI ane narakAnupUrvIne choDIne 102 prakRtino udaya kahevo ane kApotalezyAmArgaNAmAM 104mAMthI devAnupUrvIne choDIne 103 prakRtino udaya kahevo.. ja tarkavicAra jI kArmagraMthikamate samyakta laIne jIva deva-narakamAM anukrame vaimAnika devaloka ane pahelI narakamAM ja jaI zake che.. have vaimAnika devalokamAM to zubhalezyA ja hovAthI, tyAM badhAM zubhalezyA laIne ja jAya, azubhalezyA laIne For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 udayasvAmitva tyAM koI na jAya. (kAraNa ke "naaNe mare tame vavajJarU' evo niyama che. eTale jIvanuM maraNa zubhalezyAmAM ja thAya ane e zubhalezyAne laIne ja zubhalezyAvALA vaimAnikAdimAM tenI utpatti thAya..) tethI traNa azubhalezyA mArgaNAmAM cothe guNaThANe devAnupUrvIno udaya hoI zake nahIM. vaLI, pahelI narakamAM mAtra kApotalezyA ja hoya, eTale tyAM utpanna thanAra samyagdaSTi mAtra kApotalezyA laIne ja jAya, kRSNa-nIlalezyA laIne nahIM.* tethI kApotalezyAmAM ja cothe guNaThANe narakAnupUrvano udaya hoI zake che, kRSNa - nIlezyAmAM nahIM. siddhAMtamate traNa azubhalezyAvALA bhavanapati - vyaMtaromAM paNa samyagdaSTino utpAda manAyo che. eTale temanA mate traNa azubha lekSAmAM devAnupUrvIno paNa udaya thaI zake che. vaLI temanA mate, kApotalezyAvALI pahelI traNa narakomAM, nIlalezyAvALI trIjI vagere traNa narakamAM ane kRSNalezyAvALI chaThThI narakamAM - A badhI narakamAM samyagdaSTino utpAda manAyo che. eTale samyagdaSTi jIva (mAtra kApotalezyA laIne ja narakagatimAM utpanna thAya - evuM nahIM; paNa) traNamAMthI koIpaNa azubhalezyA laIne utpanna thAya ane tethI kApotalezyAnI jema kRSNanIlalezyAmAM paNa cothe guNaThANe narakAnupUrvIno udaya ghaTI zake che. eTale sAra e Avyo ke, traNa azubhalezyAmAM samyatvaguNaThANe, saiddhAMtikamate karmastavanI jema 104 prakRtino udaya kahevo, ane kArmagraMthikamate kRSNa-nIlalezyAmArgaNAmAM 104mAMthI deva-narakAnupUrvIne choDIne 102 prakRtino * "je legyAmAM mare, te legyAmAM utpanna thAya' e niyama pramANe kApotalezyAvALI narakamAM utpanna thanAra samyagdaSTi jIva, kApotalezyAmAM maraNa pAmIne kApotalezyA laIne ja tyAM utpanna thAya, anya vezyA laIne nahIM.. * abhihitaJca vyAkhyAprajJaptyAm - "cosaTThIe NaM bhaMte ! asurakumArAvAsasayasahassesu saMkhejjavitthaDesu asurakumArAvAsesu kiM sammaddiTThI asurakumArA uvavajjaMti, micchAdiTThI, (u0) parva nahIM pramANa titri mAnavA payiA tahIM mALiyatrI...." (zata23, 32e. 2, TU. 24) (r) pragaditaJca bhagavatyAm- "imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe... kiM sammadiTThI neraiyA uvavajjaMti ? goyamA ! sammadiTThI vi neraiyA uvavajjaMti... evaM sakkarappabhAe vi, evaM jaavtamA vi" (zata23, gheDa 2, sU0 25/27) For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samavitA 121 ane kApotalezyAmArgaNAmAM 104mAMthI devAnupUrvI choDIne 103 prakRtino udaya kahevo. (5) traNa azubhalezyAmAM dezavirataguNaThANe - 87, ane (6) pramattaguNaThANa - 81 prakRtiono udaya hoya che. ahIM badhe bhAvanA karmastava mujaba samajavI.. vizeSa noMdha : je jIvo dezavirati-sarvavirati pAmI rahyAM hoya che. teo niyamA zubhalezyAvALA ja hovAthI, pratipadyamAnaguNavALA jIvone laIne pAMcame-chadde guNaThANe traNa azubhalezyA na hoya... paNa, je jIvo dezavirati vagere guNone pAmI gayA hoya, te jIvonA pariNAmo pAchaLathI parAvartita thaI zake che, eTale ahIM pratipannaguNavALA jIvone laIne azubhalezyA ghaTI zake punarudaya | | | >> kRSNAdi traNa azabhalezyAmAM udayayaMtra | saM. | guNaThANuM | pravRtio | anudaya | viccheda | | oghathI | 121 jinanAma | mithyAtva | 117 | mizraddhika+ AhAraddhika=4 2 | sAsvAdana | 111 kApotamAM sUkSmatrika-Atapa+ narakAnupUrvI mithyAtva=pa narakAnupUrvI+ kRSNa-nIlalekSAmAM narakAnupUrvI * uktaJca navyaSaDazItivRttau- "samyaktvadezaviratisarvaviratInAM pratipattikAle zubhalezyAtrayameva bhavati, uttarakAlaM tu sarvA api lezyAH parAvartante'pi" iti (zlo0 23-vRttau)| bhagavatyAmapi pragaditam- "sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kailesAsu hujjA ? goyamA ! chasu lesAsu hojjA, evaM cheovaTThANisaMjae vi" iti (zata0 25, udde0 7, pRSTha 913-1) / abhihitaJca AvazyakaniryuktyAmapi"sammattasuyaM savvAsu lahai tIsu ya carittaM / puvvapaDivannao puNa, annayarIe u lesAe / / 822 / / " kaizcit punaH pratipadyamAnAn jIvAn samavalambya lezyAvaye guNasthAnakacatuSkamevAbhyupagatam / tathA coktaM SaTkhaNDAgame- "kiNhalessiyA NIlalessiyA kAulessiyA eiMdiyappahuDi jAva masaMga-sammAdi utta" ti (1, 2, rU7) / hitaOM sarvArthasiddhAvA- "kRSNAnItakaapotleshyaasu mithyAdRSTyAdIni asaMyatasamyagdRSTyantAni santi" iti (1/8) / For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 udayasvAmitva 81 saM. | guNaThANuM | pravRtio | anudaya viccheda punarudaya 3 mizra | 100 | oghanI jema mizramo 4 | avirata | 102/103/karmastavamAM kahela 104 mAMthI kRSNanIlamAM deva-narakAnupUrvI nIkALavI (=102) kApotamAM mAtra devAnupUrvI nIkALavI (=103) | 5 |dezavirata | 87 | - oghanI jema - 6 | pramatta - oghanI jema - A pramANe kRSNAdi traNa azubhalezyAmAM karmaprakRtino udaya batAvIne, have traNa zubhalezyAmAM karmaprakRtino udaya batAvavA, sau prathama tejovezyA mArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya - te jaNAve che. % tejalezyAmArgaNAmAM udayaravAmitva % teUe nirayavigala-tigasuhumacaUjiNanAma viNA ohe| egArasayamAhAra-caU mottUNaM micchammi // 63 // tejasi narakavikalatrikasUkSmacatuSkajinanAmAni vinaughe / ekAdazazatamAhAracatuSkaM muktvA mithyAtve // 63 // gAthArtha tejalezyAmAM 122mAMthI narakatrika, vikalatrika, sUkSmacatuSka ane jinanAma vinA oghe - 111 prakRtiono udaya kahevo.. mithyAtve AhArakacatuSkane choDIne 107.. (63) vivecanaH tejolezyAmArgaNAmAM 122 prakRtimAMthI narakatrika, vikasendriyatrika, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa ane jinanAma - A 11 prakRtione choDIne olve - 111 prakRtiono udaya kahevo... % kAraNavicAra . - nArakone ane vikasendriyone niyamo traNa azubhalezyA ja hovAthI, tejolezyAmAM narakatrika ane vikasendriyatrikano udayaviccheda kahyo. prazna : tejalezyAmArgaNAmAM, vikalendriyajAtinI jema ekendriyajAtino paNa udayaviccheda kema na karyo ? uttaraH kAraNa ke tejolezyA ekendriyone paNa hoI zake che. te A pramANe - For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 123 tejovezyAvALA saudharmAdi devo ekendriyamAM paNa utpanna thaI zake che ane je lezyAe mare te ja vezyAe utpanna thAya' e niyama pramANe te devo, tejolezyAmAM marIne tejalezyA laIne ja ekendriyamAM utpanna thAya ane tethI ekendriyomAM paNa tejolezyA maLI zake che. eTale ja tejolezyAmArgaNAmAM ekendriyajAtino udayaviccheda na karyo.. tejolezyAvALA jIvo sUkSma, sAdhAraNa ane lakSmaparyApta jIvomAM utpanna thatAM nathI. eTale sUkSmAdi jIvomAM tejolezyA na maLe. tethI tejolezyAmArgaNAmAM sUkSma, aparyApta ane sAdhAraNa nAmakarmano udayaviccheda kahyo.. 7 jo ke bAdara paryApta pRthvIkAyikone tejalezyA hoya che, paNa te aparyAptAvasthAmAM zarIraparyApti pUrNa thayA pahelAM ja hoya che. jyAre AtapanAmakarmano udaya to zarIraparyApti pUrNa thayA pachI ja hoya che. eTale tejolezyAmAM AtapanAmano udayaviccheda yogya ja che.. * jinanAmakarmano udaya teramA - caudamA guNaThANe hoya che ane tyAM tejovezyA hotI nathI. (tejo-pabalezyA sAtamA guNaThANA sudhI ja hoya che.) eTale ahIM jinanAmano paNa udayaviccheda kahyo.. (1) 111mAMthI mithyAtvaguNaThANe AhArakaddhika, mizramohanIya ane samyakvamohanIyane choDIne 107 prakRtiono udaya kahevo.. (AhArakadvikano udaya chadde guNaThANe thAya ane mizra-samyakvamohanIyano udaya anukrame trIjAcothAdiguNaThANe thAya. eTale mithyAtve teono udayaviccheda kahyo.) have sAsvAdana vagere guNaThANe karmaprakRtino udaya kahe che- micchUNA sANe aNa - puvvItigidiyadugaviNu samIsA / mIse sapUvvItigA, sammajuA amIsA ajaye // 64 // * uktaJca navyaSaDazItivRttyAm- "tejolezyApadmalezyayoH sapta guNasthAnAni bhavanti, tatra SaT pUrvoktAnyeva, saptamaM tvapramattaguNasthAnakam" iti (zlo0 23 -vRttau) / abhihitaJca sarvArthasiddhAvapi-"tejaHpadmalezyayomithyAdRSTyAdIni apramattasthAnAntAni" iti (1/8) / SaTkhaNDAgame'pi pragaditam- "teulessiyA pammalessiyA saNNi-micchAiTThi-ppahuDi jAva maMAttasaMgA utta(1, 2, 38) I For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 .. mithyAtvonA sAsvAdane'nantAnupUrvItrikendriyadvikAni vinA samizrA / mizre sapUrvItrikA, samyaktvayutA'mizrAyate // 64 // gAthArtha : sAsvAdane mithyAtve vinA 106.. mitre anaMtAnubaMdhI + traNa AnupUrvI + ekendriyaddhika vinA ane mizramohanIya sAthe 98.. avirate mizramohanIyane choDIne ane samyaktvamohanIya + traNa AnupUrvIne laIne 101 prakRtiono udaya kahevo.. (64) udayasvAmitva vivecana : (2) 107mAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtvamohanIya vinA 106 prakRtiono udaya kahevo. (mithyAtvano udaya bIjAdi guNaThANe na hoya e to spaSTa ja che..) ... (3) 106mAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhI-4 + ekendriyadghika + traNa AnupUrvIne nIkALIne ane mizramohanIyane umerIne 98 prakRtiono udaya kahevo.. bhAvanA : * anaMtAnubaMdhIno udaya bIjA guNaThANA sudhI ja hovAthI ahIM teno udayaviccheda kahyo. * ekendriyone pahelAM be guNaThANA ja hovAthI ekendriya - sthAvararUpa be prakRtiono ahIM udayaviccheda kahyo. * trIjuM guNaThANuM vigrahagatimAM na hovAthI traNa AnupUrvIno anudaya kahyo.. (4) 98mAMthI avirataguNaThANe mizramohanIyane choDIne ane traNa AnupUrvI + samyaktvamohanIyane umerIne 101 prakRtiono udaya kahevo.. bhAvanA :: * mizramohanIyano udayaviccheda ane samyaktvamohanIyano punarudaya e to spaSTa ja che.. 1 * je samyagdaSTi jIvo tejolezyAvALA saudharma-izAna devalokamAM ke saMkhyAta asaMkhyAtavarSanAM AyuSyavALA tiryaMca-manuSyamAM samyaktva sAthe utpanna thAya che, teone laIne ahIM deva-manuSya-tiryaMca e traNe AnupUrvIno udaya ghaTI zake che.. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita .. have bAkInAM guNaThANe atidezathI karmaprakRtino udaya jaNAve che ohavva desavirayAi - guNesu NavajuasayaM pamhAe / vigalanavaNirayatiga-jiNaviNu ohe taha viNA micche // 65 // oghavad dezaviratAdiguNeSu navayutazataM padmAyAm / vikalanavakanarakatrikajinAni vinaughe tathA vinA mithyAtve // 65 // gAthArtha : dezaviratAdi guNaThANe oghanI jema samajavo.. padmalezyAmAM vikalendriyanavaka, narakatrika ane jinanAma vinA oghe - 109 ane mithyAtve.. (65) vivecana : (5-7) dezaviratathI laIne apramattaguNaThANA sudhInA traNa guNaThANe, je pramANe karmastavamAM (dezavirate-87, pramatte-81, apramatte-76 e rUpe) karmaprakRtino udaya kahyo che, te pramANe ahIM paNa kahevo.. > tejolezyAmArgaNAmAM udayayaMtra anudaya saM. | guNaThANuM prakRtio odhathI 111 1 2 3 4 5 6 mithyAtva 107 sAsvAdana | 106 mizra 98 avirata 101 dezavirata |87 pramatta 81 apramatta 76 mizradvika AhArakakrika - traNa AnupUrvI viccheda narakatrika+viklendriyatrika+ sUkSmacatuSka+jinanAma=11 mithyAtva anaMtA04+ekendriya+ sthAvara=da mizramohanIya devatrika+vaikriyadvika+ manuSyAnupUrvI+tiryaMcAnupUrvI+ durbhagatrika+apratyA04=14 odhanI jema odhanI jema 125 For Personal & Private Use Only punarudaya mizramo traNa Anu samyaktvamo AhArakaphrika Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 .. have padmalezyAmArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya - te jaNAve che - > padmalezyAmArgaNAmAM udayasvAmitva padmalezyAmArgaNAmAM 122mAMthI vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, narakatrika ane jinanAma e 13 prakRtione choDIne oghe - 109 prakRtiono udaya hoya che. tarkagaveSaNA udayasvAmitva mAtra traNa * nAraka, vikalendriya ane labdhaparyApta jIvone tathAsvabhAve azubha lezyA ja hoya che. eTale ahIM narakatrika, vikalatrika ane aparyApta nAmakarmano udayaviccheda kahyo. * ekendriyone utkRSTathI paNa cAra lezyA ja hovAthI, ahIM ekendriya prAyogya ekendriya - sthAvara - sUkSma - sAdhAraNa - Atapa e pAMca prakRtiono udayaviccheda kahyo.. prazna H ekendriyomAM tejolezyAnI jema padmalezyA paNa kema na ghaTe ? uttara : juo; je tejolezyAvALA bhavanapati vagere ekendriyomAM utpanna thAya, teone laIne ekendriyamAM teolezyA kahevAI hatI. paNa padmalezyAvALA devo sanatkumArAdi trIjA vage2e kalpamAM rahenArA che ane te devo paMcendriya tiryaMcamanuSyamAM ja utpanna thatA hovAthI ekendriyomAM temano janma na thAya. eTale ekendriyomAM koIne paNa laIne padmalezyA saMbhave nahIM. . che-- * jinanAmakarmano udaya teramA - caudamA guNaThANe thAya ane padmalezyA sAta guNaThANA sudhI hovAthI tyAM tenuM astitva na hoya. eTale ahIM jinanAmakarmano paNa udayaviccheda kahyo.. (1) 109mAMthI mithyAtvaguNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te kahe AhAracaU sANe, micchaM viNu tiripuvvI samme teuvva / ohe Nirayatiga - vigaliMdiyanavagatiriyANupuvvI viNu // 66 // AhAracatuSkaM sAsvAdane mithyAtvaM vinA tiryagAnupUrvI samyaktve tejovat / oghe narakatrikavikalendriyanavakatiryagAnupUrvIrvinA // 66 // For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 1ra0. gAthArtha : mithyAtve AhArakacatuSka vinA 105. sAsvAdane mithyAtva vinA 104. bAkInAM guNaThANe tejalezyAnI jema samajavuM, mAtra samyaktaguNaThANe tiryaMcAnupUrvI choDI devI.. othe narakatrika, vikalendriyanavaka ane tiryaMcAnupUrvI vinA zuklalezyAmArgaNAmAM 109* prakRtino udaya kahevo. (66) vivecana : mithyAtvaguNaThANe 109mAMthI AhArakaddhika, mizramohanIya ane samyakvamohanIya - e 4 prakRtione choDIne 105 prakRtiono udaya kahevo. (A cAra prakRtino udaya yathAsaMbhava uparanAM trIjA vagere guNaThANe thato hovAthI ahIM teono anudaya kahyo..) (2) 105mAMthI sAsvAdane mithyAtvamohanIyane choDIne 104 prakRtiono udaya kahevo. (mithyAtvano udaya bIjA vagere guNaThANe na hovo spaSTa ja che.) (3-7) mizraguNaThANAthI laIne apramattaguNaThANA sudhInAM bAkInAM pAMca guNaThANe, je pramANe tejolezyAmAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa karmaprakRtino udaya kahevo. paNa ahIM taphAvata e samajavAno che ke, tejalezyAmAM cothe guNaThANe tiryaMcAnupUrvIno paNa udaya kahyo hato, jayAre ahIM teno udaya na kahevo.. eTale padhalezyAmArgaNAmAM mizre-98, avirate (101mAMthI tiryaMcAnupUrvI choDIne) 100, pramatte-81, apramatte-76 .. prazna : padmazyAmAM cothe guNaThANe tiryaMcAnupUrvIno udaya na hovAnuM kAraNa? uttara : kAraNa e ke - cothe tiryaMcAnupUrvIno udaya, samyakta sAthe vigrahagatithI tiryaMcagatimAM utpanna thanAra jIvane hoya che. have je manuSya pUrvabaddhatiryaMcAyuSyavALo kSAyikasamyagdaSTi ke kRtakaraNAddhAvartI hoya, te jIva tiryaMcagatimAM paNa mAtra yugalika tiryaMcamAM ja utpanna thAya ane yugalikone kRSNAdi cAra lezyA ja hoya, padha-zuklalezyA nahIM.. eTale te jIva, yugalika - 65 mI gAthAmAM rahela 'vidhA mije e padanuM joDANa A gAthA sAthe karavAnuM che. & 67 mI gAthAmAM rahela "suaNa tu navasarca' e traNa padonuM joDANa A gAthA sAthe nirdeza mujaba karavAnuM che. * "kati NaM bhaMte ! lesA pannattA ? goyamA cha lesA pannattA.... akammabhUmayamaNussANaM For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 udayasvAmitva tiryaMcamAM padmavezyA laIne utpanna thAya nahIM ane tethI pabalezyAmArgaNAmAM cothe guNaThANe tiryaMcAnupUrvIno udaya saMbhavI zake nahIM. padmalezyAmArgaNAmAM udayayaMtra che | saM| guNaThANuM prakRtio anudaya | | viccheda oghathI |109 narakatrika vikalendriyanavaka || punarudaya | jinanAma=13 sAsvAdana[ 104 mizra 98 1 | mithyAtva | 105 | AhAraddhika+ mizraddhika=4 mithyAtva devAnupUrvI | anaMtA 4+tiryaMcAnupUrvI=pa | mizramoTa manuSyAnupUrvI | 4 | avirata | 100 mizramohanIya be Anuo samyakvamo0 pa | dezavirata |87 devatrikavaikriyaddhika+ manuSyAnupUrvI + durbhagasaptaka = 13 6 | pramatta [81 | oghanI jema AhAraddhika apramatta 7i6 | oghanI jema A pramANe padmalezyAmArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahIne, have zuklalezyAmArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che - $ zuklalezyAmArgaNAmAM udayasvAmitva che zuklalezyAmArgaNAmAM 122mAMthI narakatrika, vikasendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa ane tiryaMcAnupUrvI - A 13 prakRtio choDIne olve - 109 prakRtiono udaya kahevo.. >> hetugaveSaNA % 7 zuklalezyA labdhiparyApta - saMjJIpaMcendriya evA tiryaMca, manuSya ane puchA, jo.! vAri sesano paM., . - dA nAva teo II" - prApanAhUtram (ndra-27, 3dde 6, sU0 222) For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 129 devone ja hoya che.. nAraka, ekendriya, vikalendriya ke ladhyaparyApta jIvone nahIM. eTale temanAM prAyogya narakatrika ne vikalanavakano ahIM udayaviccheda kahyo. AThamAM devaloka sudhI paDyUlezyA hoya che, tenAthI AgaLa navamAM vagere devalokamAM zuklalezyA hoya che. have A (= navamA vagere) devalokavALA devo niyamA manuSyagatimAM ja utpanna thAya, tiryaMcagatimAM nahIM. eTale zuklalezyAmAM mAtra manuSyAnupUrvIno ja udaya ghaTe, tiryaMcAnupUrvIno nahIM. tattvArtha vagere graMthonA abhiprAye chaThThI vagere devalokamAM paNa zuklalezyA kahevAI che ane chaThThA vagere devalokanA devo to tiryaMcamAM paNa utpanna thAya che.. eTale temanAM mate zuklalazyAmArgaNAmAM tiryaMcAnupUrvI paNa udaya hoI zake che. (paNa ahIM A mata mukhya rAkhyo nathI..) zuklalezyAvALA tiryaMca-manuSyo marIne tiryaMcagatimAM utpanna thatAM nathI, eTale teone laIne paNa zuklalezyAmArgaNAmAM tiryaMcAnupUrvIno udaya ghaTI zake nahIM. have mithyAtva vagere guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA atidezathI kahe che sukkAe tu navasayaM, micche jiNapaNaga viNu ya pamhavva / sANAichasu iyarachasu, ohavva sattaNavai uvasami ohe // 67 // zuklAyAM tu navazataM, mithyAtve jinapaJcakaM vinA ca padmAyA iva / sAsvAdanAdiSaTsu itaraSaTsu, oghasyeva saptanavatirupazame oghe // 67 // EUR3 'AThamA devaloka sudhI padmalezyA hoya che e vAta baMdhasvAmitva vagere graMthothI siddha thAya.. te vizenI suvistRta mAhitI mATe juo udayasvAmitva paranI saMskRtavRtti.. che tathA vokta tattvArthasUtre- "ta-pA-gurUjothA dvi-tri-zeSepu" (4/ra3) I bRhatsaGgrahaNyAmapi pragaditam- "kappe saNaMkumAre, mAhide ceva baMbhaloe a / eesu pamhalesA, teNa paraM sukkalesA u // 194 / / " iti / abhihitaJca daNDakaTIkAyAmapi- "paramAdhArmikANAM kRSNaiva jyotiSkeSu Adyakalpadvike ca tejolezyA, kalpatrike sanatkumArAdike padmalezyA, lAntakAdiSu vAnuttAntapu suvarnaphlezyA mavati" rUti (sso 25 -vRttI) zuklalezyAvALA tiryaca-manuSyo marIne tiryaMcagatimAM kema utpanna na thAya?' e vAtanI tarkathI siddhi, udayasvAmitva paranI saMskRtavRttimAM vistArathI karavAmAM AvI che. jijJAsuone tyAMthI jovAnI khAsa bhalAmaNa.. For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ... gAthArtha H zuklalezyAmArgaNAmAM 109. mithyAtve jinapaMcaka vinA 105.. sAsvAdanAdi 6 guNaThANe padmalezyAnI jema.. ane bAkInAM 6 guNaThANe oghanI jema.. upazamasamyaktvamArgaNAmAM oghe - 97.. (67) vivecana : (1) 109mAMthI mithyAtvaguNaThANe jinanAma, AhArakadvika, mizramohanIya ane samyaktvamohanIya - e pAMca prakRti vinA 104 prakRtiono udaya kahevo.. (e pAMca prakRtino udaya ahIM kema na hoya - tenI bhAvanA sugama che..) (2-7) sAsvAdanathI laIne apramatta sudhInA 6 guNaThANe, je pramANe padmalezyAmArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahyo hato, te pramANe ahIM paNa karmaprakRtino udaya kahevo. paNa vizeSatA e samajavAnI ke, padmalezyAmAM sAsvAdane 104 prakRtino udaya kahyo hato, paNa ahIM tiryaMcAnupUrvI oghamAMthI ja nIkALI dIdhI hovAthI tene choDIne ahIM 103 prakRtino udaya kahevo.. (8-13) apUrvakaraNathI laIne sayogIguNaThANA sudhInA 6 guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo che, te pramANe ahIM paNa (apUrvakaraNe - 72 vagere rUpe) karmaprakRtino udaya kahevo.. zuklalezyAmArgaNAmAM udayayaMtra anudaya viccheda vikalendriyanavaka+ narakatrika+tiryagA0=13 saM. guNaThANuM oghathI 1 mithyAtva 2 sAsvAdana 3 |mizra 4 avirata 5 |dezavirata prakRtio 109 104 jinapaMcaka 103 98 100 87 - mithyAtva devAnupUrvI | anaMtAnubaMdhI-4 manuSyAnupUrvI udayasvAmitva mizramohanIya apratyA04+durbhagatrika+ vaikriyadvika+devatrika+ manuSyAnupUrvI=13 For Personal & Private Use Only punarudaya mizramo samyaktvamo deva-manuSyA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samavitA 131 punarudaya AhArakaddhika 76 saM. [ guNaThANuM | pravRtionuM anudAya | viccheda 6 pramatta 81 | oghanI jema 7 apramatta oghanI jema 8 apUrvakaraNa | 72 oghanI jema 9 anivRttikaraNa 66 oghanI jema 10 sUkSmasaMparAya oghanI jema 11|upazAMtamoha oghanI jema 12 kSiINamoha | | pa7/55 oghanI jema 13 sayogI | 42 | - oghanI jema 59 jinanAma I A pramANe lezyAmArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM.. ! For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 udayasvAmitva bhavyamArgANA bhavyamArgaNA ane abhavyamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, tenuM svarUpa pUrve ja jaNAvI dIdhuM hovAthI, ahIM mAtra koTho batAvAya che- $ bhavyamArgaNAmAM udayayaMtra | guNaThANuM | pravRtio | vizeSa vAta | oghanI | 122 ] badhI karmaprakRtio udayamAM hoya che 1-14 | - A caude guNaThANe karmastava mujaba samajavuM guNaThANuM | pravRtio oghanI 117 abhavyamArgaNAmAM udayayaMtra che vizeSa vAta karmastavamAM mithyAtvaguNaThANe kahela 117 - oghanI jema - 1 || A pramANe bhavyamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. te For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita .. samyaktvamANA samyaktvamArgaNAmAM vedakasamyaktvamArgaNA, mizrasamyaktvamArgaNA, sAsvAdanasamyaktvamArgaNA ane mithyAtvamArgaNA - A badhI mArgaNAomAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te pUrve ja jaNAvI dIdhuM che. teno koTho A pramANe che-- > vedakasamyaktvAdi mArgaNAmAM udayayaMtra vizeSa vAta karmastavamAM avirataguNaThANe kahela 104 + AhArakaddhika = 106 A 4 guNaThANe karmastava mujaba samajavuM karmastavamAM mizraguNaThANe kahela 100 odhanI jema mArgaNA guNaThANuM | prakRtio vedaka odhathI 1-6 samyaktva mizra samyaktva sAsvAdana samyaktva mithyAtva 4-7 oghathI 100 3 odhathI 111 2 odhathI 117 1 karmastavamAM bIje guNaThANe kahela 111 oghanI jema karmastavamAM pahele guNaThANe kahela 117 oghanI jema 133 ... * have upazamasamyaktva ane kSAyikasamyaktvamAM karmaprakRtino udaya jaNAvavA sau prathama upazamasamyaktvamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te kahe che- upazamasamyaktvamArgaNAmAM udayasvAmitva upazamasamyaktvamArgaNAmAM oghe - 97 prakRtiono udaya hoya che. te A pramANe-- vigalanavathINatijiNapaNa aNamicchamaNuNirayatiripuvvi viNu / ajaye viNu viuvadusura- tigaNirayAugaiduhagasagaM // 68 // vikalanavastyAnatrikajinapaJcakAnanta - mithyAtvamanujanarakatiryagAnupUrvIrvinA / ayate vinA vaikriyadvikasuratrikanarakAyurgatidurbhagasaptakam // 68 // gAthArtha : vikalanavaka, thINadvitrika, jinapaMcaka, anaMtAnubaMdhI, mithyAtva, manuSyAnupUrvI-narakAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvI vinA othe ane cothe guNaThANe 97 For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 udayasvAmitva prakRtiono udaya kahevo.. dezavirate vaikriyadrika, devatrika, narakAyuSya, narakagati, daurbhAgyasaptaka vinA 86. (68) vivecana : upazamasamyaktamArgaNAmAM 122mAMthI vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, thINadvitrika, jinanAma, AhArakaddhika, samyakvamohanIya - mizramohanIya, anaMtAnubaMdhI, mithyAtva, manuSyAnupUrvI, narakAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvI - A 25 prakRtione choDIne odhe ane avirata guNaThANe 97 prakRtiono udaya kahevo... che kAraNagaveSaNA che.' 7 upazamasamyakta paryApta saMjJI paMcendriya jIvone ja hoya che. eTale yathAsaMbhava ekendriya, vikasendriya ane labdhaparyAptane prAyogya vikalendriyanavakano ahIM udayaviccheda kahyo.. 7 upazamasamyakta, aviratathI laIne upazAMtamoha sudhInA ATha guNaThANe hoya che. eTale je prakRtino udaya te sivAyanAM guNaThANe ja che, temano ahIM viccheda jANavo. (tethI pahelAM guNaThANe udayaprAyogya mithyAtvano, pahelAbIjA guNaThANe udayaprAyogya anaMtAnubaMdhIno, trIjA guNaThANe udayaprAyogya mizramohanIyano ane teramA-caudamA guNaThANe udayaprAyogya jinanAmakarmano ahIM udayaviccheda kahyo..) 7 upazamasamyatve be prakAranuM che : (1) prathama upazamasamyakta, ane (2) zreNinuM upazamasamyakta.. temAM prathama upazamasamyakta vakhate cauda pUrvanuM jJAna na hovAthI koIpaNa jIva AhAraka zarIra na nikurve, ane (2) zreNinAM upazamasamyakta vakhate paNa apramAdabhAvanA atizayane kAraNe koIpaNa jIva AhAraka zarIra na nikurve.. eTale upazamasamyaktamArgaNAmAM AhArakadrikano udaya na thAya.. - 69mI gAthAmAM rahela Trese = dezavirataguNaThANe e padanuM joDANa ahIM karavAnuM che. 3- "hIrAM tu patto sapATuna appamatto" tA A vizenI savistRta mAhitI meLavavA, udayasvAmitva paranI saMskRta vRttinuM avalokana karavuM.. For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 135 - 7 upazama samyakta sAthe koIpaNa jIva devagati sivAya bAkInI traNa gatimAM jato nathI. eTale ahIM devAnupUrvI sivAya bAkInI traNa AnupUrvIno udayaviccheda kahyo.. (upazamasamyaktI devagatimAM paNa anuttara devalokamAM ja utpanna thAya, eTale anuttaravAsI devone laIne ja ahIM devAnupUrvIno udaya samajavo..) (1) keTalAMka AcArya bhagavaMto aparyAptAvasthAmAM koIne paNa upazamasamyakta mAnatA nathI. teonuM kahevuM che ke, bhavakSaye upazamazreNithI paDanAra jIvane pahelAM ja samayathI kSAyopathamika samyakta AvI jAya che. eTale te jIvane laIne paNa aparyAptAvasthAmAM devone upazamasamyakta na manAya.. (2) keTalAMka AcArya bhagavaMto aparyAptAvasthAmAM paNa upazamasamyakta hovAnuM mAne che. teonA mate, bhavakSaye upazamazreNithI paDanAra jIva upazamasamyakta sAthe laIne devalokamAM jAya che. eTale A mata pramANe upazamasamyakta mArgaNAmAM devAnupUrvIno udaya ghaTI zake che. (A mata saptatikAcUrNikAra, paMcasaMgrahakAra, SaDazItikAra vagereno che.) upazamasamyaktamAM atyaMta vizuddhi hovAthI ane alpakALa hovAthI thINadvitrikano udaya saMbhave nahIM... kammapayaDI-upazamanAkaraNavRttimAM paNa upazamasamyaktanI prApti vakhate nidrAdika-anyatarano ja udaya kahyo che. mATe ahIM thINadvitrikano udayaviccheda kahyo che... tethI ra5 prakRtio choDIne upazamasamyaktamArgaNAmAM odhe ane avirataguNaThANe 97 prakRtiono udaya kahevo.. (5) 97mAMthI dezavirataguNaThANe vaikriyaddhika, devatrika, narakAyuSya - * "uvasaMto kAlagao savvaDhe jAi" iti vacanAt / * abhihitaJca zatakabahaccUrNI- "jo uvasamasammaddiTThI uvasamasedIe kAlaM karei so paDhamasamae ceva sammattapuMjaM udayAvaliyAe choDhUNa sammattapuggale veei, teNa na uvasamasammaddiTThI mannattano tabbarU' rUti udayasvAmitva paranI saMskRtavRttimAM, uparokta baMne matonuM suvizada nirUpaNa karyuM che, jijJAsuone tyAMthI jovAnI khAsa bhalAmaNa.. For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva .. narakagati, durbhAga - anAdeya - apayaza ane apratyAkhyAnacatuSka - A 14 prakRtione choDIne 83 prakRtiono udaya kahevo.. bhAvanA : * deva - nArakone dezivarita na hovAthI temanAM prAyogya vaikriyadghika, devatrika ane nakatrika e 7 prakRtionuM ahIM varjana karyuM. * daurbhAgyasaptakanuM ahIM guNapratyayathI ja varjana thayuM samajavuM. have bAkInAM guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe 136 - - dese tiriyA ugaIniyujjoataiyakasAya viNu chaTThe / apamattaguNaThANevi, tahA sesacaUsu ohavva // 69 // deze tiryagAyurgatinIcodyotatRtIyakaSAyANi vinA SaSThe / apramattaguNasthAnake'pi, tathA zeSacaturSu oghasyeva // 69 // : gAthArtha : dezavirate - 83.. chaTTe guNaThANe tiryaMcAyuSya - gati, nIca, udyota ane tRtIya kaSAya vinA 75.. apramatte paNa te pramANe ja.. bAkInA cAra guNaThANe oghanI jema.. (69) vivecana : (6) 83mAMthI pramattaguNaThANe tiryaMcAyuSya-tiryaMcagati, nIcagotra, udyota ane pratyAkhyAnAvaraNakaSAyacatuSka A 8 prakRtio choDIne 75 prakRtiono udaya kahevo. (A ATha prakRtio kema choDI ? tenI bhAvanA karmastava mujaba samajavI..) (7) apramattaguNaThANe paNa chaTThA guNaThANAnI jema 75 karmaprakRtino ja udaya kahevo.... (8-11) apUrvakaraNathI laIne anivRttikaraNa sudhInA 4 guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa (apUrvakaraNe72 vagere rUpe) karmaprakRtino udaya kahevo.. For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samavitA 130 che upazamasamyaktamArgaNAmAM udayayaMtra $ saM. | guNaThANuM | pravRtio | viccheda oghathI |97 vikalendriyanavaka+thINadvitrika+jinapaMcaka-anaMtA 4+ devAnupUrvIne choDIne zeSa traNa AnupUrvI+mithyAtva=25 avirata |97 oghanI jema | dezavirata 83 vaikriyaddhika-+devatrika+narakAyuSya-gatidurbhagasaptaka=14 pramatta pratyA04nIca+udyota+tiryaMcAyuSya-gati=8 apramatta 75 pramattaguNaThANAnI jema apUrvakaraNa | 72 chellA traNa saMghayaNa anivRtti) |66 hAsyaSaka 10| sUkSmasaMparAya) 60 traNa veda + traNa saMjavalana |11| upazAMtamoha | 59 saMjvalana lobha 75 have kSAyikasamyaktamArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe che- che kSAkisabhyatvamArgaNAmAM udayasvAmitva che daMsaNasattagaapaDhama-saMghayaNapaNagavigalanava viNohe / khaiye igasayamajaye, jiNati viNu mottuM niyujjoaM // 70 // darzanasaptakAprathamasaMhananapaJcakavikalanavakAni vinaughe / kSAyike ekazatamayate, jinatrikaM vinA muktvA nIcodyotau // 70 // gAthArtha : kSAyikasamyaknamAM darzanasaptaka, aprathama pAMca saMghayaNa ane vikalejiyanavaka vinA oghe - 101..avirate jinatrika vinA 98. ane nIca+ udyota choDIne.. (70). vivecanaH kSAyikasamyaktamArgaNAmAM 122mAMthI mithyAtva, mizramohanIya, samyakvamohanIya, anaMtAnubaMdhIcatuSka, pahelAM sivAyanAM pAMca saMghayaNa, vikalendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa Atapa - A 21 prakRtio choDIne olve - 101 prakRtino udaya kahevo.. For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 tarkasaMloka sAmAnya niyama : (1) kSAyikasamyaktvanI zarUAta karanArA niyamA manuSyo ja hoya che* .. (2) ATha varasathI uparanI uMmaravALA, (3) paramAtmAnA vicaraNakALamAM janma lenArA, (4) pahelAM saMghayaNavALA A jIvo ja kSAyikasamyaktva *prApta kare che.. udayasvAmitva * darzanasaptakanA kSaya pachI ja kSAyikasamyaktva meLavAya che. eTale ahIM darzanasaptakano udayaviccheda karyo.. * * kSAyikasamyaktvavALA jIvo jo tiryaMca - manuSyamAM hoya, to niyamA prathama saMghayaNavALA ja hoya (teo deva-narakamAM jAya, to tyAM to saMghayaNa ja hotuM nathI ane tiryaMca-manuSyamAM jAya, to asaMkhyAtavarSanAM AyuSyavALAmAM utpanna thAya ane tyAM paheluM saMghayaNa ja hoya che ane caramabhavamAM manuSyamAM utpanna thAya, to tyAM paNa paheluM saMghayaNa ja hoya che) eTale kSAyikasamyaktvamArgaNAmAM pahelAM sivAyanAM pAMca saMghayaNano udayaviccheda karyo.. jo ke kSAyikasamyaktva pAmyA pachI pAMcamA bhave mokSe janArA pU. duppasiMhasUri vagerene pahelAM sivAyanuM saMghayaNa paNa hoya che, paNa tevAM jIvo alpa hovAthI pUrvAcAryoe teonI vivakSA karI nathI. eTale ame paNa te ja mArga anusaryo che.. * ekendriya vikalendriya ane labdhaparyApta jIvone kSAyikasamyaktva ja hotuM nathI. eTale temanA prAyogya vikalendriyanavakano ahIM udayaviccheda kahyo.. (4) 101mAMthI avirataguNaThANe jinanAma ane AhA2kaddhika vinA 98 prakRtiono udaya kahevo (jinanAmano udaya teramA - caudamA guNaThANe ane AhArakadvikano udaya chaTThA guNaThANe thato hovAthI ahIM teono anudaya kahyo.) * 'padavano 3 majUso, nirdevo paDatu vi su" kRti vacanAt / .. ** abhihitaJca paJcasaGgrahasvopajJavyAkhyAyAm - "mithyAtvasamyagmithyAtva - smyktvrUpam, tasya kSapaLA, tasyA aneM - yogya: jinaviharaNakAlasambhavaH prathamasaMhananItyarthaH, manuSyagatijIvo vyatItASTavarSaH iti ( upazamanA0 zlo0 36 ) / tathA coktam karmaprakRticUrNAvapi - " khAtiyasaMmattaM uppAeuM ko ADhavei ? bhaNNai - jiNakAle vaTTamANo maNusso aThavAsAuo upariM vaTTamANo maNusso paTThaveMto, niTThavago causu vi gatisu bhavati" upazamanA0 zlo0 225 ... For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 139 A gAthAmAM rahelA "musvA' ane "navodyotI" e be padonuM joDANa 71mI gAthA sAthe che. eTale tenuM vivecana, hamaNAM 71mI gAthAnA vivecanamAM ja karAze.. ' have dezaviratAdi guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe cheviuvaddtiritigduhg-sgnnraannupuvvii viNA desammi / tiyakasAya Na pamatte, AhAragadugassa pakkhevA // 71 // vaikriyASTakatiryatrikadurbhaga-saptakanarAnupUrvIvinA deshe| tRtIyakaSAyaM na pramatte, AhArakadvikasya prakSepAt // 71 // gAthArtha : (nIca + udyotane choDIne ane) vaikriyASTaka, tiryacatrika, durbhagasaptaka ane manuSyAnupUrvI vinA dezavirate - 77.. temAMthI pramatte tRtIyakaSAya vinA ane AhArakadvikanA prakSepathI 75.. (71) - vivecana : (5) dezavirataguNaThANe 98mAMthI nIca, udyota, vaikriyaddhika - devatrika - narakatrika, tiryacatrika, durbhaga - anAdeya - apayaza, apratyAkhyAnacatuSka ane manuSyAnupUrvI - A ra1 prakRtione choDIne 77 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : 7 karmastavamAM tiryaMcagati, tiryaMcAnupUrvI, nIcagotra ane udyota A 4 prakRtino udaya dezavirata tiryaMcone laIne kahyo hato. paNa kSAyikasamyaktavALo koIpaNa tiryaMca dezavirata hoya nahIM. (kAraNa ke kSAyikasamyaktavALA tiryaMca tarIke asaMkhyAtavarSanAM AyuSyavALA yugalika tiryaMcanuM grahaNa thAya ane tevA tiryaMcone utkRSTathI cAra guNaThANA ja hovAthI "kSAyikasamyaktavALo dezavirata tiryaMca koIne na maLe) eTale tiryaMcaprAyogya e 4 prakRtino ahIM udayaviccheda kahyo. * tathA coktaM saptatikAcUrNI- "saMkhejjavAsAuesu tirikkhesu khAigasammaddivI Na uvavajjai, asaMkhejjavAsAuesu uvavajjejjA, tassa desaviraI natthi" iti (zlo0 21 - cuurnnii)| abhihitaJca saptatikAvRttyAmapi- "kSAyikasamyagdRSTistiryakSu na saGkhyeyavarSAyuSkeSu madhye samutpadyate, kintvasaGkhyeyavarSAyuSkeSu, na ca tatra dezaviratiH" iti (zlo0 21 - vRttau)| For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 udayasvAmitva 7 dezavirati vigrahagatimAM na hovAthI ahIM cAre AnupUrvIno udayaviccheda kahyo. 24 dezavirati deva-nArakone na hovAthI temanA prAyogya devaddhika-narakaddhika ane vaikriyaddhikanuM paNa varjana karyuM. ke dezavirate durbhagasaptakano guNapratyayathI ja udaya hoto nathI. eTale tenuM paNa ahIM varjana karyuM.. (6) pramattaguNaThANe 77mAMthI pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyacatuSkane choDIne ane AhArakaddhikane umerIne 75 prakRtino udaya kahevo.. (pramattaguNaThANe trIjA kaSAyano guNapratyayathI udaya hoto nathI ane kSAyikasamyagdaSTi cauda pUrvadharane AhAraddhikano udaya hoI zake che.) - have bAkInA guNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe che- apramattaguNaThANe ya, thINatigAhAraduga viNA syrii| to ohavva risahaNA - rAyaduga viNA ajogiM jA // 72 // apramattaguNasthAne ca, styAnatrikA''hArakadvike vinA saptatiH / tata oghavad RSabhanArAcadvikaM vinA'yoginaM yAvat // 72 // gAthArtha : apramattaguNaThANe thANadvitrika ane AhArakaddhika vinA 70. tenAthI upara ayogIguNaThANA sudhI RSabha - nArAcane choDIne oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. (72) vivecanaH (7) apramattaguNaThANe 75mAMthI thINadvitrika ane AhArakaddhikane choDIne 70 prakRtino udaya kahevo. (A pAMca prakRtinAM udayavicchedanuM kAraNa karmastava mujaba samajavuM.) (8-14) apUrvakaraNathI laIne ayogI sudhInAM sAta guNaThANe, je pramANe karmastavamAM udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. paNa karmastavamAM apUrvakaraNAdi cAra guNaThANe RSabha - nArI e be prakRtino paNa udaya kahyo che, paraMtu prathama saMghayaNavALA kSAyikasamyagdaSTine te be prakRtino udaya hoto nathI. eTale RSabha -nArAne choDIne karmastava mujaba karmaprakRtino udaya kahevo. For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 gujarAtI vivecanAdi samanvita te A pramANe - apUrvakaraNe (72-23) 70, anivRttikaraNe (66-2=) - 64, sUkSmasaMgharAye (60-2=) 58, upazAMtamohaguNaThANe (19-23) 27, kSINamohe - pa7/55, sayogIguNaThANe - 42, ayogaguNaThANe - 12.. kSAvikasattvamArgaNAmAM udacayaMtra che saM. | guNaThANuM | pravRtio | anudaya | viccheda | | punarudaya oghathI darzanasaptaka + chellA pAMca | saMghayaNa+vikalendriyanavaka 1/1 =21 4 avirata | 98 jinanAma+ AhArakaTrika dizavirata 75 AhArakaddhika primatta apramatta 7 70 nIca+udyotavaikriyASTaka tiryaMcatrika+durbhagasaptaka + manuSyAnupUrvI = 21 pratyA04 thINadvitrika + AhAraddhika = 5 RSabha-nArAcane choDI oghavatu RSabha-nArAcane choDI 8 apUrvakaraNa | 70 9 anivRtti) | 64 oghavatuM 10 sUkSmaparAya | 58 11 upazAMtamoha | 57 RSabha-nArAcane choDI oghavatu RSabha-nArAcane choDI oghavat oghanI jema oghanI jema oghanI jema pa7/papa 12 kSINamoha 13 siyogI 14 ayogI 42 jinanAma 1 2. A pramANe samyaktamArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM.. // For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 udayasvAmitva saMjJImANA have saMzI - asaMjJImArgaNAmAM karmaprakRtino udaya batAvavA, sau prathama saMjJImArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che vigalachasAhAradugApajja viNu saNNimmi tidssymohe| jinapaJcakaJca viNu aTTha-sayaM tu micchammi sANammi // 73 // vikalaSaTkasAdhAraNadvikAparyAptakAni vinA saMjJini trayodazazatamodhe / jinapaJcakaJca vinA aSTazataM tu mithyAtve sAsvAdane // 73 // gAthArtha : saMjJImArgaNAmAM vikalaSaddha, sAdhAraNaddhika ane aparyApta vinA ogha - 113 prakRtino udaya hoya. mithyAtve jinapaMcaka vinA 108. ane sAsvAdane. (73). >> saMjJImArgaNAmAM udayaravAmitva che vivecana : 122 prakRtimAMthI saMjJImArgaNAmAM vikasendriyatrika, ekendriya, sthAvara, sUkSma, sAdhAraNa, Atapa ane aparyApta - A 9 prakRtione choDIne odhe - 113 prakRtino udaya kahevo. % hetusaMloka che ja vikasendriyaSarka ane sAdhAraNaddhika - A prakRtiono udaya yathAsaMbhava ekendriya - vikasendriyone ja hoya che ane teo saMjJI na hovAthI temanA prAyogya 8 prakRtiono ahIM udayaviccheda kahyo. * ladhyaparyAptajIvo niyamA asaMjJI ja hoya, eTale saMjJImArgaNAmAM aparyAptanAmakarmano paNa udaya na hoya.. (SaDazIti-paMcasaMgraha vageremAM saMjJIjIvanA paryApta-aparyApta evA je be bheda batAvyA che, temAM aparyApta tarIke karaNAparyApta ja samajavo, labdhaparyApta nahIM...) pUrvapakSa : A mArgaNAmAM jinanAmakarmano udaya kevI rIte saMbhave? kAraNa ke teno udaya to teramA - caudamA guNaThANe hoya ane te guNaThANAvALA jIvone mana to hotuM nathI ane to teono saMjJI tarIke vyavahAra zI rIte thAya ? For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita * uttarapakSa : kevalIone bhAvamana na hovA chatAM paNa dravyamana hovAmAM koI virodha nathI. eTale dravyamanane laIne saMjJIpaNAno vyavahAra karavAmAM koI bAdha nathI ane tethI saMjJImArgaNAmAM jinanAmakarmano udaya nirbAdha ghaTe.. (1) mithyAtvaguNaThANe 113mAMthI jinanAma, AhArakaddhika, mizramohanIya ane samyaktvamohanIya - A 5 prakRtione choDIne 108 prakRtiono udaya kahevo.. (A 5 prakRtiono udaya svayogya uparanAM guNaThANe hovAthI ahIM teono anudaya kahyo..) (2) 108mAMthI sAsvAdanaguNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe che-- viNu micchattamohaM Niraya-puvvi duvAlasasuM ya ohavva / . viuvaDa- uccacha viNohe, micche asaNNimmi asayaM // 74 // vinA mithyAtvamohaM narakAnupUrvIrdvAdazasu caughasyeva / vaikriyASTakoccaSaTke vinaughe, mithyAtve'saMjJinyaSTazatam // 74 // gAthArtha : (sAsvAdane) mithyAtva, ane narakAnupUrvI vinA 106.. ane bAkInAM bAra guNaThANe oghanI jema samajavuM.. asaMjJImArgaNAmAM vaikriyASTaka ane uccaSaTkane choDIne othe + mithyAtve 108 prakRtino udaya kahevo.. (74) vivecana : 108mAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtva ane narakAnupUrvI - A be prakRtione choDIne 106 prakRtiono udaya kahevo. ( mithyAtvano udaya pahelA guNaThANA sudhI ja hoya.. * sAsvAdana laIne koIpaNa jIva na2kamAM jato nathI, eTale narakAnupUrvIno ahIM anudaya kahyo..) (3-14) mizraguNaThANAthI laIne ayogI sudhInA 12 guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa (mizne - 100 vagere rUpe) karmaprakRtino udaya kahevo.. saMjJImArgaNAmAM udayayaMtra anudaya saM.| guNaThANuM | prakRtio odhathI 113 1 mithyAtva | 108 jinapaMcaka 143 viccheda viklendriyaSaTka + sAdhAraNaddhika + aparyApta H = 9 For Personal & Private Use Only punarudaya Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 .. saM.| guNaThANuM | prakRtio anudaya narakAnupUrvI 2 sAsvAdana, 106 mithyAtva 3-14 - karmastavamAM kahyA mujaba samajavuM -> have asaMzImArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe che-- viccheda asaMjJImArgaNAmAM udayasvAmitva asaMjJImArgaNAmAM 122 prakRtimAMthI vaikriyadghika, devatrika, narakatrika, uccagotra, jinanAma, AhArakaddhika, mizramohanIya ane samyaktvamohanIya - A 14 prakRtione choDIne othe + mithyAtve 108 prakRtiono udaya kahevo.. > kAraNasaMloka udayasvAmitva punarudaya * vaikriyASTakano udaya deva-nArakone hoya che ane teo bhavasvabhAve saMzI ja hoya. eTale asaMjJImArgaNAmAM vaikriyASTakano udayaviccheda kahyo.. * asaMjJI jIvone pahelA be guNaThANA ja hovAthI, trIjA guNaThANe udayaprAyogya mizramohanIyano, cothAdi guNaThANe udayaprAyogya samyaktvamohanIyano, chaThTha guNaThANe udayaprAyogya AhArakakrikano ane teramA-caudamA guNaThANe udayaprAyogya jinanAmakarmano ahIM udayaviccheda kahyo.. * asaMjJI jIvo niyamA nIcagotravALA hovAthI, uccagotra karmano ahIM udayaviccheda kahyo.. matAMtaro : - baMdhazatakakAra vagere keTalAMka AcAryonAM mate labdhaparyAptA manuSyo paNa saMjJI ja hoya che, asaMzI hotA nathI. eTale temanA mate asaMjJImArgaNAmAM manuSyatrikano udaya na saMbhave. paraMtu pannavaNA - SaDazIti vagere graMthomAM labdhaparyAptA manuSyo asaMjJI * * tathA coktaM bandhazatake - " tiriyagaIe coddasa, havanti sesAsu jANa do do u|" iti (zlo0 5) / tathA ca taccUrNi:- " tattha tiriyagaIe coddasa vi jIvaTThANaNi bhavanti / kamhA ? jeNa egindiyAdayo jAva paJcindiyA savve tiriyatti kAuM... NirayagaimaNuyagaidevagaIsu do do jIvaTThANANi, sannipaJcindiyapajjattagA apajjattagA ya" iti // For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 145 tarIke paNa mAnya che. eTale temano mata laIne asaMzImArgaNAmAM manuSyatrikano 54 ya yo.. - bhagavatI vagere graMthomAM bhAvavaMdane laIne asaMjJIne mAtra napuMsakavedI ja kahyAM che.. paNa paMcasaMgraha vagere graMthomAM bAhya liMga - AkArane laIne asaMjJIone strI-puruSavedI paNa mAnyA che. eTale ahIM traNe vedano udaya ityo.. - siddhAMtamate asaMzI jIvone chellAM saMghayaNa ane chellAM saMsthAnano ja udaya manAya che. paNa chaTTA karmagraMthamAM chae saMghayaNa - saMsthAnano udaya kahyo hovAthI, ahIM teono udayaviccheda na karyo.. - gommaTasAramA asaMzI vone sutmA, maheya bhane apayaza - 2 // traNa prakRtiono udaya na hoya, evuM kahyuM che. paNa saptatikAmAM asaMjJIone A traNe prakRtiono udaya kahyo che. (eTale ahIM teonuM varjana karyuM nathI..) tathA ca SaDazItiH -"tamasanniapajjajuyaM nare" iti (zlo0 15) abhihitaJca SaDazItivRttAvapi - "iha dvaye manuSyAH, garbhavyutkrAntikAH sammUcchimAzca / tatra ye garbhavyutkrAntikAsteSu yathoktaM saMjJidvikaM labhyate / ye tu vAntapittAdiSu sammUrcchanni te'ntarmuhUrtAyuSo'saMjJino labdhyaparyAptakAzca draSTavyAH" iti / prajJApanAyAmapi labdhyaparyAptakamanujA asaMjJitvenAbhihitAH / tathA ca tadgranthaH"ettha NaM samucchimamaNussA saMmucchaMti, aMgulassa asaMkhejjaibhAgamettAe ogAhaNAe asannI micchadiTThI annANI savvAhiM pajjattIhiM apajjattagA aMtomuhuttAuyA ceva kAlaM kareMti" ityAdi (pada-1, sU0 36, pR0 51/1) / A tathA coktaM zrIbhagavatIsUtre - "te NaM bhaMte ! (asannipaMceMdiyatirikkhajoNiyA) jIvA kiM itthiveyagA purisaveyagA napuMsagaveyagA? goyamA! no itthiveyagA no purisaveyagA napuMsagaveyagA" iti (zata0 24, udde0 1, sU0 693) / * uktaJca paJcasaGgrahasvopajJavyAkhyAyAm - "asaMjJiparyAptakAparyAptakau tu yadyapi napuMsakau tathApi strIpuMsaliGgAkAramAtramaGgIkRtya strIpuMsAvuktau" iti (dvA0 1, zlo0 24 -vRttau) / ata eva SaDazItikArairapi strIvede puruSavede ca jIvasthAnacatuSTayamabhihitam / tathA ca tadgranthaH - "thInarapaNidi caramA cau" iti (zlo0 18) * tathA coktaM vyAkhyAprajJaptyAm - "tesiM NaM bhaMte ! jIvANaM (asannipaMciMdiyatirikkhANaM) sarIragA kiMsaMghayaNI pannattA?, goyamA ! chevaTThasaMghayaNI pa0 3, ....tesiM NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiMsaMThitA pannattA ?, goyamA ! huMDasaMThANasaMThiyA pannattA / " iti (zata0 24, udde0 1, sU0 693) abhihitaJca prajJApanAyAmapi- "saMmucchimatirikkhajo0 paMciM0 orA0 bhaMte ! kiMsaM0 paM0? go0 ! huMDasaMThANasaMThite paM0" ityAdi (pada-21, sU0 268) / For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 udayasvAmitvA fy [mlh asaMjJImArgaNAmAM matAMtarasaMgrAhaka yaMtra je saM. prakRtio | mAnanArA mato | na mAnanArA mato | | manuSyatrika | SaDazIti-pannavaNA vagere | baMdhazataka ra | cha saMghayaNa-cha saMsthAna | saptatikA | bhagavatI-pannavaNA vagere | 3 | subhagAdi saptatikA. | gommadasAra tethI asaMjJImArgaNAmAM 122mAMthI 14 prakRtione choDIne odhe ane mithyAtve 108 prakRtiono udaya kahevo. have sAsvAdanaguNaThANe keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAve che - sANammi micchaNiddasuhumapaNanaratiparaghAkukhagaidugaM / susarasukhagaI viNu, caupuvvi viNu ohavvAhAre // 75 // sAsvAdane mithyAtvanidrAsUkSmapaJcakanaratrikaparAghAtakukhagatidvikAni / susvarasukhagatyau vinA, catuHpUrvIvinA oghasyevAhAre // 75 // gAthArtha : sAsvAdane mithyAtva, nidrApaMcaka, sUkSmapaMcaka, manuSyatrika, parAghAtadrika, kukhagatidrika, susvara ane sukhagati vinA 88 prakRtiono udaya kahevo.. ane AhArImArgaNAmAM cAra AnupUrvI vinA oghanI jema samajavuM.. (75) vivecana : (2) 108mAMthI sAsvAdanaguNaThANe mithyAtva, nidrApaMcaka, sUkSma - aparyApta - sAdhAraNa - Atapa - udyota, manuSyatrika, parAghAta - ucchavAsa, kukhagati - duHsvara, susvara ane zubhavihAyogati - A 20 prakRtione choDIne 88 prakRtiono udaya kahevo. bhAvanA : * mithyAtvano udaya pahelA guNaThANA sudhI ja hoya ane sUkSma + aparyApta + sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA jIvone paheluM guNaThANuM ja hoya. eTale e 4 prakRtiono ahIM udayaviccheda kahyo.. asaMjJIjIvone sAsvAdanaguNaThANuM zarIraparyApti pUrve ja hoya che, te pachI sAsvAdanaguNaThANuM rahetuM nathI. jyAre nidrApaMcaka + Atapa - udyota + parAghAta + zubha - azubhavihAyogati - A 10 prakRtino udaya zarIraparyApti For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 140 pachI, susvara - duHsvara nAmakarmano udaya bhASAparyApti pachI ane ucchavAsa nAmakarmano udaya thAsocchavAsaparyApti pachI thAya che. eTale ahIM A 13 prakRtionuM varjana karyuM.. * asaMjJI manuSyo niyamA vadhyaparyApta ja hoya che ane labdhaparyApta jIvone paheluM guNaThANuM ja hovAthI asaMjJImanuSyone sAsvAdanaguNaThANuM na saMbhave.. eTale ahIM manuSyaprAyogya manuSyatrikano udayaviccheda kahyo.. % asaMjJImArgaNAmAM udayacaMtra che saM. | guNaThANuM | pravRtio | viccheda oghathI 108 | vaikriyASTaka + uccagotrAdi 6 = 14 mithyAtva 108 oghanI jema mithyAtva+nidrApaMcaka+sUkSmapaMcaka+manuSyatrika+ parAghAtaddhika+kukhagatiddhika-susvara-sukhagati 20 2 ] sAsvAdana 88 | A pramANe saMjJImArgaNA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. // For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 udayasvAmitva - 0 AhArImANA ja AhArImArgaNAmAM udayaravAmitva che AhArImArgaNAmAM mithyAtvathI laIne sayogI sudhInAM guNaThANe, je pramANe karmastavamAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. vizeSatA e ke, kastavamAM 4 AnupUrvIno paNa udaya kahyo hato, paraMtu ahIM tenuM varjana karavuM.. prazna : A mArgaNAmAM 4 AnupUrvInA udayavicchedanuM kAraNa zuM? uttara : kAraNa e ja ke, 4 AnupUrvIno udaya vigrahagatimAM hoya che ane vigrahagatimAM jIva niyamo anAhAraka hoya che. eTale ahIM cAra AnupUrvIno udayaviccheda kahyo.. praznaH vakragatimAM aMtima samaye to jIva AhArI hoya che, to te vakhate AnupUrvIno udaya kema nahIM ? uttara : AnupUrvIno udaya carama samaye manAto nathI, te pUrvanA samayamAM ja manAya che ane tyAre jIva aNAhArI hoya che. (eTale AhArImAM AnupUrvIno udaya na ghaTe.) tethI odhe (122-4=)118, mithyAtve (117-4=)113, sAsvAdane (111-3=0108, mizra - 100, aviratiguNaThANe (104-4=)100, dezavirata - 87... bAkInA guNaThANe karmastava mujaba samajavuM.. AhArImArgaNAmAM udayayaMtra che saM.) guNaThANuM | pravRtio anudaya viccheda punarudaya | | oghanI | 118 | - | cAra AnupUrvI - | | mithyAtva | 113 | jinapaMcaka | sAsvAdana| 108 sUkSmatrika+Apa+mithyAtva=pa 3 | mizra | 100 anaMtA04+jAticatuSka+ mizramoTa sthAvara-9 | avirata | 100 mizramohanIya samyakvamo For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 149 6-13 saM. | guNaThANuM | pravRtio | anudAya | viccheda punarudaya | dezavirata | 87 apratyA04+vaikriyaddhika+ devAyuSya-gatinarakAyuSya gati + durbhagatrika = 13 - karmastavamAM kahyA mujaba samajavuM - have anAhArImArgaNAmAM keTalI karmaprakRtino udaya hoya, te jaNAvavA kahe che- kammaNaMva aNAhAre, ajogimmi ohavva udIraNAvi / udayavveti samattaM, guNarayaNathuodayasAmittaM // 76 // kArmaNavadanAhAre, ayoginyoghasyevodIraNA'pi / udayasyeveti samAptaM, guNaratnastutodayasvAmitvam // 76 // gAthArtha : anAhArImArgaNAmAM kArmaNakAyayoganI jema samajavuM ane ayogaguNaThANe oghanI jema samajavuM. udIraNA paNa udaya pramANe samajavI.. A pramANe mu. guNaratna vi. dvArA racAyeluM udayasvAmitva samApta thayuM.. (76) OM anAhArImArgaNAmAM udayasvAmitva che vivecanaH (1-2-4-13) anAhArImArgaNAmAM pahele, bIje, cothe ane terame guNaThANe, je pramANe kArmaNakAyayogamArgaNAmAM karmaprakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa (odhe-87, mithyAtve-85, sAsvAdane-79, avirate73 ane sayogIguNaThANe - 25 e rUpe) karmaprakRtino udaya kahevo.. (14) ayogI kevalIbhagavaMtone kAmaNakAyayoga nathI hoto, paNa aNAhArI to teo paNa hoya che ja. eTale anAhArImArgaNAmAM caudame guNaThANe, je pramANe karmastavamAM 12 prakRtino udaya kahyo, te pramANe ahIM paNa kahevo.. aNAhArI tarIke siddhabhagavaMto paNa levAya, paNa teo aSTakarmathI rahita hovAthI, teone karmano udaya hoto nathI. che A pramANe AhArImANA vizenuM karmaprakRtinA udayanuM nirUpaNa sAnaMda saMpUrNa thayuM. te For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 udayasvAmitva je udIraNAsvAmitva che udayAvalikAnI bahAra rahelA karmaparamANuone sakaSAya ke akaSAya evA vIryavizeSathI kheMcIne udayAvalikAmAM lAvavA tene udIraNA' kahevAya che.. have kaI mArgaNAmAM kayA guNaThANe keTalA karmonI udIraNA hoya, tenI saMpUrNa vigato udayasvAmitva mujaba samajavI.. tAtparya e ke, udayasvAmitva graMthamAM je mArgaNAo je guNaThANe jeTalI karmaprakRtino udaya kahyo che, te mArgaNAe te guNaThANe teTalI karmaprakRtionI udIraNA paNa samajavI.. paNa taphAvata e ke, (1) zAtAvedanIya, (2) azAtA vedanIya, ane (3) manuSpAyuSya - A traNa prakRtionI udIraNA, pramAdasahita yogathI ja thAya che. eTale teonI udIraNA chaThThA guNaThANA sudhI ja cAle, sAtamAM guNaThANe nahIM.. tethI je mArgaNAomAM e traNa prakRtino udaya apramattAdi guNaThANe paNa kahyo hoya, te mArgaNAomAM e traNa prakRtinI udIraNA apramattAdi guNaThANe na kahevI.. bIjI vAta, udaya to caudamA guNaThANe paNa hoya che, paNa udIraNA to yogavyApArarUpa hovAthI ayogaguNaThANe te na hoya. tethI je mArgaNAomAM ayogaguNaThANe paNa karmaprakRtino udaya kahyo che, te mArgaNAomAM ayogaguNaThANe karmaprakRtinI udIraNA na kahevI.. A pramANe mArgaNAo vize karmaprakRtinA udaya - udIraNAnuM nirUpaNa karato A "udayasvAmitva" nAmano graMtha; je tapAgacchIya munipravara guNaratnavijayajI (hAla-dIkSAdAnezvarI A.vi.guNaratnasUrIzvarajI) dvArA racAyo che, te ahIM sAnaMda saMpUrNa thayo.. tenI sAthe A.vi. razmiratnasUrIzvarajI ma.sA. dvArA racAyelo anuvAda paNa pUrNa thayo. mUyachUmaUIkya che rUti zam | 3gna prasta - "gaM karophiya, 364 driSnaH 3IranA sA" (3Ira zlo0 1) / abhihitaJca anyatrApi - "udayAvaliyabAhirillaThiIhiMto kasAyasahieNaM asahieNa va jogasaneNa karaNeNaM daliyamAkaDDiya udayAvaliyAe pavesaNaM udIraNatti" iti / For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 151 AcAryavijaya guNaratnasUriviracita udayasvAmig gAthA-gAthArtha I/pariziSTa II paNamia sirivIrajiNaM, suguruM ca pavittacaraNajugapaumaM / NirayAimaggaNAsuM, vucchamahaM udayasAmittaM // 1 // gAthArtha zrI vIrajinezvarane ane pavitra che caraNayugalarUpI kamaLa jemanA evA sarune praNAma karIne, narakAdi mArgaNAone vize huM udayasvAmitvane kahIza...(1) viuvaduga nnirysurnnr-tiritigoraaltnnu-uvNgaaii| saMghayaNacha-majjhAgii-caukka-vigaleMditigAiM // 2 // egidithAvarasuhumaM, apajjasAhAraNAyavujjoaM / thINatiga-thIpumapaDhama-AgiI-suhagacau-sukhagaI // 3 // uccajiNAhAradugaM ca, miissmmnpuniiyhuNddraaii| kukhagaidussaraduhagA-NAijjaduga-biiyakasAyA // 4 // paraghA-usAsA iya, payaDI mottumudayAu saMgahiyA / caudasaguNesu Neyo, kammatthavAo a ohudao // 5 // gAthArtha vaikriyaddhika, narakatrika, suratrika, manuSyatrika, tiryacatrika, audArikazarIra, audArikAMgopAMga, 6 saMghayaNa, madhyama 4 saMsthAna, vikalendriya-trika.... (2) ekendriya, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, Atapa, udyota, thINadvitrika, strI-puraSaveda, samacaturasasaMsthAna, subhagacatuSka, zubhavihAyogati... (3) | uccagotra, jinanAma, AhAraddhika, mizramohanIya, samyakvamohanIya, napuMsakaveda, nIcagotra, huDakasaMsthAna, kukhagati, duHsvara, durbhaga, anAdeDhika, apratyAkhyAnacatuSka.. (4) For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 udayaravAmitva parAghAta ane ucchavAsa.... A prakRtio udayamAMthI mUkavA bhegI karelI che. 14 guNasthAnakomAM karmastavanI jema oghodaya jANavo... (5) niraye ohammi suracha-cAlIsa viNA chasayarI micche u / mIsaduga-viNu causayarI, sAsaNi miccha-aNupuvvi viNA // 6 // bisayari mIse aNaviNu, navasaTTI mIsasaMjuA ajaye / sammaNirayANupuvvI-jua mIsaviNA iha sayarI // 7 // gAthArtha narakagatimArgaNAmAM odhe suratrikAdi - 46 prakRtio vinA 76 prakRtio udayamAM hoya che. temAMthI mizraDhika vinA 74 prakRtio mithyAtvaguNaThANe udayamAM hoya. temAMthI mithyAtva ane narakAnupUrvI vinA 72 prakRtio sAsvAdanaguNaThANe udayamAM hoya ane temAMthI mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhI vinA ane mizramohanIya sAthe 69 prakRtio udayamAM hoya.. ane avirataguNaThANe samyakvamohanIya-narakAnupUrvI sAthe ane mizramohanIya vinA 70 prakRtio udayamAM hoya che.... (6-7) emeva paDhamaniraye, bIyAisu ajaye'Nupuvvi viNu / mottuM viuvegArasa, uccacaU sagasayaM Ahe // 8 // gAthArtha : (mevaka) sAmAnyathI kahela oghodayanI jema, prathama narakamAM paNa udaya jANavo, bIjI vagere narakamAM cothe guNaThANe narakAnupUrvIno punarudaya na kahevo. tRtiryaMcagatimArgaNAmAM vaikriya-ekAdaza ane uccacatuSkane choDIne 107 prakRtio oghathI udayamAM hoya che. (8) tirie mIsaduga viNA, micchammi ya paNajuasayaM sAsANe / suhumacaugamiccha viNA, mIse iganavai mIsajuA // 9 // vigalapaNagaaNatiriyANupubvi, viNu samma-ANupugvijuA / ajaye duNavai mIsaM, viNu dese duhagasagapuTviM // 10 // gAthArtha tiryaMcagatimArgaNAmAM mithyAtvaguNaThANe mizraddhika vinA 105 prakRtio udayamAM hoya.. sAsvAdane sUkSmacatuSka ane mithyAtva vinA 100 prakRtio. temAMthI mizraguNaThANe vikasendriyapaMcaka, anaMtAnubaMdhIcatuSka, ane For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 153 tiryaMcAnupUrvI choDIne ane mizramohanIya umerIne 91 prakRtio udayamAM hoya. temAM avirataguNaThANe samyakvamohanIya ane tiryaMcAnupUrvI umerIne ane mizramohanIyane choDIne 92 prakRtio udayamAM hoya ane dezavirataguNaThANe dorbhAgya saptaka ane tiryaMcAnupUrvI vinA84 prakRtio udayamAM hoya. (9-10) viNu culasI tiriohA, mottuM Ayavadu thIaDa pajja cu| majjhAgiI chevaTTha-rahiyaM saMghayaNapaNagaM ca // 11 // parAghAya-mIsa-kukhagaI-dugaM apajjatiriyammi igaasiii| vikkiyaaDatiriyatiga-apajjUNavigaladasagahINaM // 12 // gAthArtha tiryaMcone dezavirati guNaThANe 84 prakRtio udayamAM hoya.. lazkeparyApta tiryaMcamAM, tiryaMcone oghathI kahela 107mAMthI Atapadrika, strIaSTaka, paryApta, madhyAkRticatuSka, saMhanAnapaMcaka, parAghAtadika, mizraddhika ane vihAyogatidrika.. e 26 prakRtio bAda karatAM 81 karmaprakRtio udayamAM hoya... ane vaikriyASTaka, tiryacatrika, aparyAptane choDIne vikasendriyadazaka.. e 20 prakRtio choDIne haMmanuSyagatimArgaNAmAM 102 prakRtiono udaya hoya. (11-12) maNue dusayaM micche, jiNapaNaviNu sattaNavai sAsANe / miccha-apajjattaviNA, paNanavaI eganavaI ya // 13 // mIse aNaNarapuvvI-viNu mIsajuA duNavaI ajayammi / mIsaviNu sammapuvvI-sahiyA duhagasaganiyapuvvI // 14 // viNu dese teAsI, AhAradugasahiyA pamattammi / rUpANI viI tIyAthI, moheltha phera-baDayuM . 25 / gAthArtha : manuSyagatimAM 102 prakRtio.. temAMthI mithyAtve jinapaMcaka vinA 97 prakRtio.. temAMthI sAsvAdane mithyAtva ane aparyApta vinA 95 prakRtio. temAMthI mizraguNaThANe anaMtA4 ane manuSyAnupUrvI vinA tathA mizramohanIyanA udaya sAthe 91 prakRtio. temAMthI avirataguNaThANe mizramohanIya vinA ane samyakvamohanIya tathA manuSyAnupUrvI sAthe 92 prakRtio udaya hoya. temAMthI daurbhAgyasaptaka, nIcagotra ane manuSyAnupUrvI e 9 prakRti vinA For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 udayasvAmitva - O0c dezavirataguNaThANe 83 karmaprakRtiono udaya hoya.. temAMthI pramattaguNaThANe pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyacatuSka vinA ane AhArakaddhika sAthe 81 karmaprakRtiono udaya hoya... ane sAtamA vagere ATha guNaThANe (karmastavamAM kahela) oghanI jema karmaprakRtino udaya samajavo... (13-14-15) maNuammi apajjammi, apajjatirivva NavaraM smnnuatigaa| tiriyatigApajjarahiya - vigalaahNA khalu asII // 16 // gAthArtha labdhaparyApta manuSyamAM, labdhaparyApta tiryaMcanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. paNa vizeSatA e ke, ahIM manuSyatrikano paNa udaya kahevo ane tiryacatrika + aparyApta choDIne vikalASTaka - A prakRtinuM varjana karavuM. 80 prakRtino udaya (devagatimArgaNAmAM hoya che.) (16) NaraigatIsaNapupaNaga-NirayajiNatigaM viNA sure ohe| micche mIsadu viNu, aDasayarI sANe viNA micchaM // 17 // . sagasayarI mIse aNa-surapuvvI viNu tisayarI mIsajuA / sammasurapusvijuttA, causayarI mIsaviNu ajaye // 18 // gAthArtha devagatimArgaNAmAM 122mAMthI manuSyagatyAdi - 31, napuMsakapaMcaka, narakatrika ane jinatrika - e 42 vinA 80 prakRtino udaya hoya che. temAMthI mithyAtve mizraddhika vinA 78 prakRtino udaya hoya.. temAMthI sAsvAdane mithyAtva vinA 77 prakRtino udaya hoya. temAMthI anaMtAnubaMdhIcatuSka + devAnupUrvI vinA ane mizramohanIya sAthe 73 prakRtiono udaya mizraguNaThANe hoya. temAM avirataguNaThANe samyakvamohanIya + devAnupUrvI umerIne ane mizramohanIya nIkALIne 74 prakRtino udaya kahevo. (17-18) vikkiyaigArasaurala-uvaMgacaudajasUNathIcauda / kukhagaidupaNidatasaM viNu ohe egidiye'sIi // 19 // gAthArtha ekendrimArgaNAmAM vaikriya-ekAdaza, dArikAMgopAMgAdi-14, yazanAma choDIne strIvedAdi-14, kukhagatikika, paMcendriya ane trasa- e 42 prakRti vinA othe 80 prakRtiono udaya hoya che. (19) For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita .. micche paNanidda-suhumapaNa- parAghAyaduga-micchaviNu sANe / saDasaThThI vAsIrUM, viSkriyAsaM mojuM // 20 // biMdiyApajjachevaDaM viNu saMghayaNuNavIsa thIcaupaNidi / sukhagaisattAIjja - viNu biMdiyammi hu micchohe // 21 // gAthArtha : mithyAtva guNaThANe (oghe kahela 80 prakRtino udaya kahevo.) ane sAsvAdane 80mAMthI nidrApaMcaka, sUkSmapaMcaka, parAghAtadvika ane mithyAtva- e 13 vinA 67 prakRtiono udaya hoya.. ane beIndriyamArgaNAmAM vaikriyakAdazane mUkIne tathA beIndriya + aparyApta + sevArta sivAyanA cha saMghayaNAdi-19 prakRtio, strIcatuSka, paMcendriya, sukhagatisaptaka ane ATheya - A prakRtio choDIne 82 prakRtiono udaya kahevo. (20-21) miccha - kukhagar3a-paraghAdu - niddApajjujjoasusara viNu sANe / bediya viNu sapadaM Navari ticauriMdiyesu taha // 22 // 155 gAthArtha H temAMthI sAsvAdane mithyAtva, kukhagatiddhika, parAghAtaDhika, nidrApaMcaka, aparyApta, udyota ane susvara vinA 69 prakRtino udaya hoya... ane teindriyacaurindriyamAM paNa te pramANe ja kahevuM. paNa vizeSatA e ke, beIndriyane badale svapada (=teIndriya ke caurindriya pada) kahevuM. (22) caudasayamapajjUNa-vigalanava viNA paNidiye ohe / miccheniLapaLa mALe, apanna-Liyapu-imiviSNu // 23 II gAthArtha : paMcendriyamArgaNAmAM aparyApta vinA vikalendriyanavakane choDIne oghe 114 prakRtino udaya kahevo.. mithyAtve jinapaMcaka vinA 109.. temAMthI sAsvAdanaguNaThANe aparyApta, narakAnupUrvI ane mithyAtva vinA 106.. (23) mI aNANupuvvi - tiga viNu mIsajuamiyarigArasasuM / ohavvegiMdivva ya, paNakAyesu puDhavII paraM // 24 // gAthArtha : mizraguNaThANe anaMtAnubaMdhIcatuSka + traNa AnupUrvI choDIne ane mizramohanIya umerIne 100 prakRtio.. bAkInA 11 guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya samajavo. pRthvIkAyAdi pAMca kAyamAM ekendriyanI jema udaya samajavo. paNa vizeSatA e ke, pRthvIkAyamAM... (24) For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 udayasvAmitva sAhAraNamAUe taha, sAhAradugamaggivAUsuM / sAhAraNatigakittiM, vajjejjA AyavaM ya vaNe // 25 // gAthArtha : pRthvIkAyamAM sAdhAraNa, apUkAyamAM sAdhAraNadrika, agnivAyukAyamAM sAdhAraNatrika ane yazanAma, ane vanaspatimAM Atapa. Ama te te kAyamAM te te prakRtinuM varjana karavuM. (25) sAhAraNadugigidiya-tiga viNu sattarasayaM tase ohe / jiNapaNa viNu micche, viNu miccha-apajja-NirayapuvvI // 26 // gAthArtha trasakAyamArgaNAmAM sAdhAraNaddhika ane ekendriyatrika vinA othe 117 prakRtiono udaya hoya che ane mithyAtve jinapaMcaka vinA 112 prakRtiono udaya rasAsvAdane mithyAtva, aparyApta ane narakAnupUrvI vinA 109 prakRtiono udaya. (26) sANe ohavva iyarabArasu viglnvgaannupubvicuu| . mottuM navasayamohe, maNammi jiNapaNaga viNu micche // 27 // gAthArtha bAkInA 12 guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. manoyogamArgaNAmAM vikasendriyanavaka ane 4 AnupUrvI vinA oghe 109 prakRtino udaya kahevo ane mithyAtve jinapaMcaka vinA 104 prakRtino udaya kahevo.... (27) sAsANe miccha viNA, mIse aNaviNu ya mIsajuttaM / ajayammi sasammA, viNu mIsaM paranavasu ohavva // 28 // gAthArtha temAMthI sAsvAdane mithyAtva vinA 103. mitre anaMtA04 vinA ane mizramohanI sAthe 100... avirataguNaThANe samyakvamohanIyanI sAthe ane mizramoha vinA 100.. ane AgaLanA (pa-13) nava guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. (28) egidiyachagacau - aNupuvvI viNu bArajuasayaM ohe| vayaNe jiNapaNagaM, viNu micchatte honti sAsANe // 29 // micchavigaliMdiyatigaM, viNu egArasasuM honti sesesu / maNajogavva ya kAye, ohe terasasuM ohavva // 30 // For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 gujarAtI vivecanAdi samanvita gAthArtha : vacanayogamArgaNAmAM ekendriyaSaka ane cAra AnupUrvI vinA oghe 112 prakRtiono udaya hoya. mithyAtve jinapaMcaka vinA 107 prakRtio. sAsvAdane mithyAtva ane vikalendriyatrika vinA 103 prakRtio.. bAkInA 11 guNaThANe manoyoganI jema karmaprakRtino udaya kahevo. kAyayogamArgaNAmAM oghathI 1-13 guNaThANe karmastavamAM kahela ogha pramANe karmaprakRtino udaya kahevo. (2930) viuvaaDAhAragaduga - NaratiripuvvIapajja viNu urale / ohammi navasayaM jiNa - mIsaduga viNA ya micchammi // 31 // gAthArtha : raudArikakAyayogamAM vaikriyASTaka, AhAraddhika, manuSyatiryaMcAnupUrvI ane aparyApta nAmakarmane choDIne olve - 109 prakRtino udaya kahevo ane mithyAtve jinanAma mizraDhika vinA 106 prakRtino udaya kahevo. (31) vigalacha - sAhAraNaduga - miccha viNA sAsANe'NaviNu mIse / mIsajuA sammajuA, ajaye mIsaviNu ohavva // 32 // gAthA : vikalendriyaSaka, sAdhAraNaddhika ane mithyAtva vinA sAsvAdanaguNaThANe 97 prakRtiono udaya kahevo. mizra anaMtAnubaMdhI vinA ane mizramohanIya sAthe 94. ayate samyakvamohanIya sAthe ane mizramohanIya vinA 94.. ane bAkInATTanava guNaThANe karmaprakRtino udaya oghanI jema samajavo.. (32) sesaNavasu paNaniddA paraghAyavakhagaisaradugaM ca / mIsaM viNu'tammIse sapajjattohe ajiNasammA // 33 // gAthArtha : audArikakAyayogamAM bAkInA nava guNaThANe oghanI jema samajavuM. audArikamiznamAM (dArikamAM oghe kahela karmaprakRtimAMthI) pAMca nidrA, parAghAtadrika, Atapadrika, khagatidrika, svaraddhika ane mizramohanIya nIkALIne ane aparyApta nAmakarmane umerIne olve - 96 prakRtino udaya kahevo ane mithyAtvera jinanAma ane samyakvamohanIya vinA 94 prakRtino udaya kahevo. (33) micche sANammi sahuma-tigamicchaviNu annviglpnngvinnu| napuMsatthinIyaviNu, sasammeguNAsIi ajaye // 34 // For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 --- viNu paraghAkhagai - saradugaM sajogimmi sudayAu chattIsaM / devohe NirayAU- gaiNapupaNapakhevao viuve // 35 // gAthArtha : mithyAtve (94 prakRtiono udaya hoya..) sAsvAdane sUkSmatrika ane mithyAtva vinA 90 prakRtio.. temAMthI anaMtA0 4, vikalapaMcaka, strInapuMsakaveda, nIcagotra - A 12 choDIne ane samyaktvamohanIya umerIne avirate - 79 prakRtiono udaya kahevo. sayogIguNaThANe udayaprAyogya 42mAMthI parAghAtadvika + svaraddhika + khagatiddhika e chane choDIne 36 prakRtiono udaya kahevo. vaikriyakAyayogamArgaNAmAM, devone oghathI udayaprAyogya 80mAM narakAyu, narakagati, napuMsakapaMcaka - e sAtano prakSepa karIne.. (bAkIno pheraphAra AgaLanI gAthAmAM jaNAve che.) (34-35) surANupuvvIhINA, ohe chAsIi mIsadugaUNA / micche sAsaNi micchaM, viNu aNaviNu mIsi mIsajuA // 36 // gAthArtha : (80mAM 7no prakSepa karI) surAnupUrvI nIkALIne oghe 86 prakRtino udaya kahevo. temAMthI mithyAtve mizradvika vinA 84.. sAsvAdane mithyAtva vinA 83.. mizra anaMtAnubaMdhIcatuSka vinA ane mizramohanIya sAthe 80 prakRtiono udaya hoya.. (36) ajayaguNe mIsaviNA, sasammohammi sagasayari tammIse / niddAparaghAyakhagai saradugamIsaviNu viuvohA // 37 // udayasvAmitva - gAthArtha : avirataguNaThANe mizramohanIya vinA ane samyaktvamohanIya sAthe 80 prakRtiono udaya kahevo ane vaikriyamizrakAyayogamArgaNAmAM, vaikriyamAM oghathI kahela 86mAMthI nidrAddhika, parAghAtadvika, khagatidvika, svaradvika ane mizramohanIya - e 9 prakRti vinA oghe - 77 prakRtiono udaya kahevo. (37) sammaM viNu micche puNa, NirayAugai - Naputi - micchaviNu sANe / ajaye ya aNathI viNA, NirayAugar3aNaputisammajuA // 38 // gAthArtha : mithyAtve samyaktvamohanIya vinA 76.. sAsvAdane narakAyuSya, narakagati, napuMsakatrika ane mithyAtva e 6 vinA 70.. avirate anaMtA For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 159 nubaMdhIcatuSka + strIvedane choDIne ane narakAyuSya + narakagati + napuMsakatrika + samyakvamohanIya - e 6 prakRtio umerIne 71 karmaprakRtino udaya kahevo. (38) thINacau-uralakukhagai-dugacarimapaNAgiI-chasaMghayaNaM / mottuM pamattajuggAo, AhArammi u bAsaThThI // 39 // gAthA : AhArakakAyayogamArgaNAmAM, pramattayogya 81mAMthI thINaddhicatuSka, audArikadrika, kukhagatidrika, chellA pAMca saMsthAna ane 6 saMghayaNa - A 19 prakRtione choDIne 62 prakRtiono udaya kahevo. (39) paraghAniddaduga-susarasukhagaiviNu chappanaM ya tammIse / viuvuralakhagai-paraghAsaradugamuvaghAyapatteyaM // 40 // gAthArtha ? AhArakaprAyogya prakRtimAMthI parAghAtaddhika, nidrAddhika, susvarasukhagati A 6 nIkALIne AhArakamizramAM pa6 prakRtino udaya kahevo. ane vaikriyaddhika, khagatiddhika, parAghAtaddhika, svaradrika, upaghAta, pratyeka.... (40) sAhAraNa-AhAragatigaM chasaMghayaNa AgiIchakkaM / paNaniddA viNu ohe, sattAsII havai kammammi // 41 // gAthArtha : kArmaNakAyayogamArgaNAmAM, sAdhAraNatrika, AhArakatrika, 6 saMghayaNa, 6 saMsthAna, 5 nidrA (pUrvagAthAmAM kahela prakRtio) A 35 prakRtio choDIne othe 87 prakRtiono udaya thAya che. (41) micche jiNasammaM viNu, suhumadu-Nirayatiga-micchaM viNu sANe / vigalapaNaaNathI viNu, ajayammi sasammaNirayatigA // 42 // gAthArthaH mithyAtve jinanAma + samyakvamohanIya vinA 85.. sAsvAdane sUkSmaddhika + narakatrika ane mithyAtva vinA 79.. avirata vikasendriyapaMcaka + anaMtA 4 + strIveda vinA ane samyakvamohanIya + narakatrika sAthe 73.. (42) tasathiratiguccateAijjA - thirveadugnnraaugii| vannacaupaNidinimiNa - agurulahu udaye sajogimmi // 43 // For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 udayasvAmitva gAthArtha sayogI guNaThANe trasatrika, sthiratrika, uccagotraddhika, tejasadrika, Adeyaddhika, asthiraddhika, vedanIyadrika, manuSyAyuSya-manuSyagati, varNacatuSka, paMcendriyajAti, nirmANa ane agurulaghu - A 25 prakRtio udayamAM hoya che. (43) Nirayatiga-vigalachaganapu-thIgApajjatigajiNa viNA purise / sagasayamohe micche, AhAragacau viNA sANe // 44 // micchaM mottUNaM aNa-tiANupuvvI viNA samIsA ya / mIse tiANupuvvI-sammajuA mIsaviNu ajaye // 45 // gAthArtha puruSavedamArgaNAmAM narakatrika vikalendriyaSarka, napuMsaka-strIveda, aparyAptatrika ane jinanAma - A 15 vinA oghe 107 prakRtino udaya kahevo. mithyAtve AhArakacatuSka vinA 103. sAsvAdane mithyAtva vinA 102. mizra anaMtAnubaMdhIcatuSka +traNa AnupUrvIne choDIne ane mizramohanIyane umerIne 96 prakRtiono udaya kahevo.. ane avirataguNaThANe traNa AnupUrvI+samyakvamohanIya umerIne ane mizramohanIya choDIne 99 prakRtiono udaya kahevo.. (44-45) sesapaNaguNesu napu-tthIviNu ohavva thIa purisavva / NavaraM pumaThANe thI, udao Nohe taha pamatte // 46 // gAthArtha : bAkInA pAMca guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. strIvedamArgaNAmAM puruSanI jema udaya kahevo, paNa pharaka eTalo ke puruSanA sthAne strIvedano udaya kahevo tathA othe + pramatte AhArakadvikanoddha udaya na kahevo. (46) AhAradugaM ajaye, tiAnupuvvI napummi solasayaM / suratigathIdugajiNaviNu, ohe micche duvAlasayaM // 47 // gAthArtha H AhArakaddhikano udaya (pramatte ane othe na kahevo) ane cothe guNaThANe traNa AnupUrvIno udaya na kahevo. napuMsakavedamArgaNAmAM suratrika, strIddhika ane jinanAma - A 6 prakRti vinA 116 prakRtino udaya oghe kahevo ane mithyAtve 112. (47) For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 gujarAtI vivecanAdi samanvita AhAramIsaduga viNu, sANe chasayaM nniryaannupuvviiN| suhumacaUga micchaM ya, vimottuM mIsaguNaThANe // 48 // gAthArtha AhAraddhika ane mizraddhika vinA (mithyAtve 112) sAsvAdane narakAnupUrvI, sUmacatuSka ane mithyAtvane choDIne 106. ane mizraguNaThANe. (48) mIsasahiyA aNavigalapaNa - tiriNarapuTvi viNu mIsUNA / saNirayapuvvIsammA, ajaye'nnesu purisavva paraM // 49 // gAthArtha : (mizraguNaThANe) anaMtAnubaMdhIcatuSka + vikalapaMcaka + tiryaMcamanuSyAnupUrvI vinA ane mizramohanIya sAthe 96. avirataguNaThANe mizramohanIya vinA ane narakAnupUrvI + samyakvamohanIya sAthe 97.. ane bAkInA guNaThANe puruSavedanI jema samajavuM, paNa... (49) pumaThANe napuveo, kohe ohammi navasayaM titthaM / viNu ya caumAnamAyA - lohA AhAracauga viNA // 50 // gAthArtha : puruSavedanA sthAne napuMsakavedano udaya kahevo. krodhamArgaNAmAM mAnacatuSka, mAyAcatuSka, lobhacatuSka ane jinanAmane choDIne oghe - 109 prakRtiono udaya kahevo. mithyAtvera AhAraka catuSka vinA 105. (50) micche paraaDasu payaDi - vajjaNamohavva miis-aaitige| kohaM ciavajjejjA, mANAisu pi emeva // 51 // gAthArtha : mithyAtve (105 prakRtino udaya hoya..) AgaLanA ATha guNaThANe oghanI jema karmaprakRtinuM varjana karavuM. paNa ahIM vizeSatA e che ke, mizrAdi traNa guNaThANe krodhanuM ja varjana karavuM. A pramANe ja mAna vageremAM paNa samajavuM. (51) NavaraM kohaThANe, sapadaM ohavva suhume lohe / ajayAisu navasu, mai-suasu veagi causu maNe // 52 // gAthArtha : paNa mAnAdimAM krodhanA sthAne svapada kahevuM ane lobhamAM For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 udayasvAmitva sUkSmasaMpAye oghanI jema kahevuM. mati-zrutamArgaNAmAM, aviratAdi 9 guNaThANe vedakasamyaktamAM 4 guNaThANe. mana:paryavamAM... (52) jayaAisagasu kevala-dugammi aMtimaduge annaannduge| dusu tisu samaiachee jayAicausu saThANammi // 53 // gAthArtha : (mana:paryavajJAnamArgaNAmAM) pramattasaMyatathI mAMDIne kSaNamoha sudhInA sAta guNaThANe..kevalajJAna-kevaladarzanamAM chellA be guNaThANe.. ajJAnadrikamAM be ke traNa guNaThANe. sAmAyika - chedopasthApanIyamAM pramattasaMyatAdi 4 guNaThANe.... potAnA sthAne.. (53) suhumammi desavirae, mIse sANe ya micchammi / ajayammi paDhamacaUsu, bArasasumacakkhudaMsammi // 54 // gAthArtha sUkSmasaMgharAya, dezavirata, mizra, sAsvAdana ane mithyAtva - A badhI mArgaNAomAM (pota-potAnAM guNaThANe).. avirata mArgaNAmAM pahelA cAra guNaThANe. acAdarzanamArgaNAmAM 12 guNaThANe... (54) bhavve savvesu taha, abhavve micchammi niyaniyaguNoho / ahakhAye saMjame tu, ohavva caramacaUguNesu // 55 // gAthArtha : bhavyamArgaNAmAM badhA guNaThANe tathA abhavyamArgaNAmAM pahele mithyAtva-guNaThANe pota-potAnAM guNaThANe kahela oghodaya samajavo. yathAkhyAta saMyamamAM chellA cAra guNaThANe oghodayanI jema. (55) ohiduge paMcasayaM ohe vigalAiviNu ajayaThANe / AhAradugaviNu iyara-aTThaguNesuM tu ohavva // 56 // gAthArtha avadhiThikamArgaNAmAM vikalAdi - 17 prakRti vinA oghe - 105 prakRtino udaya kahevo.. avirataguNaThANe AhAraddhika vinA 103.. ane bAkInA ATha guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. (56) vigalanavajiNatigatiriyaNarAnupuvvI viNA ya sammattaM / sattasayaM vibbhaMge u, ohe micche viNA mIsaM // 57 // For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita 163 gAthArtha virbhAgajJAnamArgaNAmAM vikalendriyanavaka, jinatrika, tiryaMcAnupUrvI, manuSyAnupUrvI ane samyakvamohanIya vinA ogha - 107 prakRtiono udaya kahevo ane mithyAtve mizramohanIya vinA 106.. (57) NirayANupuvvimicchaM viNu sAsaNi misi ya sayamohavva / tiahattari AhAra-gadugAddhanArAyatigaitthI // 58 // viNu jayajuggAu risahanArAyadugaM pia viNu pamatte / ohammi ya parihAre thINatigaM viNu ya apamatte // 59 // gAthArtha : sAsvAdane narakAnupUrvI ane mithyAtva vinA 104. mizra oghodayanI jema 100. parihAravizuddhimArgaNAmAM pramattasaMyatayogya 81mAMthI AhArakaddhika, chellA traNa saMghayaNa ane strIveda - A 6 prakRti vinA ane RSabhanArAcaddhikane paNa choDIne oghe ane pramatte 73 prakRtino udaya kahevo ane apramatte thINadvitrika vinA 70. (58-59) navasayamegiMdiyachagaaNupulvIcaugajiNaviNA Ahe / cakkhummi ya bitiiMdiyaviNu mIsAhAraduviNu micche // 60 // micchaM viNu sAsANe, cau-aNaviNA mIse u miisjuaa| NeyaM ajayAIsuM, dasaguNaThANesuM ohavva // 61 // gAthArtha : cakSudarzanamArgaNAmAM ekendriyaSaka, AnupUrvIcatuSka, jinanAma vinA ane beindriya-te indriyajAti vinA oghe - 109 prakRtino udaya kahevo. mithyAtve mizraddhika ane AhArakaddhika vinA 105.. sAsvAdane mithyAtva vinA 104. temAMthI mizraguNaThANe caurindriyajAti + anaMtAnubaMdhIne choDIne ane mizramohanIyane umerIne 100 prakRtiono udaya kahevo.. bAkInAM aviratAdi 10 guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo. (60-61) kulesAsumoghavva, chasu NavaraM Na kiNhaNIlAsu / do aNupuvvI samme, surANupuvvI Na kAUe // 62 // gAthArtha : traNa kulezyAmAM cha guNaThANe oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. paNa samyattvaguNaThANe kRSNa - nIlamArgaNAmAM deva - narAkAnupUrvIno udaya For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 na kahevo ane kApotamArgaNAmAM devAnupUrvIno udaya na kahevo.. (62) Ue nirayavigala - tigasuhumacaUjiNanAma viNA Ahe / IrasayamAhAra-ca monULa mimmi // 6rU // gAthArtha : tejolezyAmAM 122mAMthI narakatrika, vikalatrika, sUkSmacatuSka ane jinanAma vinA oghe - 111 prakRtiono udaya kahevo.. mithyAtve AhArakacatuSkane choDIne 107.. (63) micchUNA sANe aNa - puvvItigiMdiyadugaviNu samIsA / mIse sapUvvItigA, sammajuA amIsA ajaye // 64 // gAthArtha : sAsvAdane mithyAtve vinA 106.. mizne anaMtAnubaMdhI + traNa AnupUrvI + ekendriyadvika vinA ane mizramohanIya sAthe 98.. avirate mizramohanIyane choDIne ane samyaktvamohanIya + traNa AnupUrvIne laIne 101 prakRtiono udaya kahevo.. (64) udayasvAmitva ohavva desavirayAi - guNesu NavajuasayaM pamhAe / vigalanavaNirayatiga-jiNaviNu ohe taha viNA micche // 65 // gAthArtha : dezivaratAdi guNaThANe oghanI jema samajavo.. padmalezyAmAM vikalendriyanavaka, narakatrika ane jinanAma vinA othe - 109 ane mithyAtve.. (65) AhAracaU sANe, micchaM viNu tiripuvvI samme teuvva / ohe Nirayatiga vigaliMdiyanavagatiriyANupuvI viNu // 66 // - gAthArtha : mithyAtve AhArakacatuSka vinAnlR 105.. sAsvAdane mithyAtva vinA 104.. bAkInAM guNaThANe tejolezyAnI jema samajavuM, mAtra samyaktvaguNaThANe tiryaMcAnupUrvI choDI devI.. oghe narakatrika, vikalendriyanavaka ane tiryaMcAnupUrvI vinA zuklalezyAmArgaNAmAM 109STha prakRtino udaya kahevo.. (66) sukkAe tu navasayaM, micche jiNapaNaga viNu ya pamhavva / sANAichasu iyarachasu, ohavva sattaNavai uvasami Ahe // 67 // For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vivecanAdi samanvita .. . gAthArtha H zuklalezyAmArgaNAmAM 109.. mithyAtve jinapaMcaka vinA 105.. sAsvAdanAdi 6 guNaThANe padmalezyAnI jema.. ane bAkInAM 6 guNaThANe oghanI jema.. upazamasamyaktvamArgaNAmAM oghe - 97.. (67) vigalanavathINatijiNapaNa aNamicchamaNuNirayatiripuvvi viNu / ajaye viNu viuvadusura - tigaNirayAugaiduhagasagaM // 68 // gAthArtha : vikalanavaka, thINadvitrika, jinapaMcaka, anaMtAnubaMdhI, mithyAtva, manuSyAnupUrvI-narakAnupUrvI ane tiryaMcAnupUrvI vinA oghe ane cothe guNaThANe 97 prakRtiono udaya kahevo.. dezaviratera vaikriyaddhika, devatrika, narakAyuSya, narakagati, daurbhAgyasaptaka vinA 86.. (68) dese tiriyA ugaIniyujjoataiyakasAya viNu chaDe / apamattaguNaThANevi, tahA sesacaUsu ohavva // 69 // 0:0 gAthArtha : dezavirate - 83.. chaTTe guNaThANe tiryaMcAyuSya - gati, nIca, udyota ane tRtIya kaSAya vinA 7pa.. apramatte paNa te pramANe ja.. bAkInA cAra guNaThANe oghanI jema.. (69) 165 daMsaNasattagaapaDhama-saMghayaNapaNagavigalanava viNohe / khaiye igasayamajaye, jiNati viNu mottuM niyujjoaM // 70 // gAthArtha : kSAyikasamyaktvamAM darzanasaptaka, aprathama pAMca saMghayaNa ane vikalendriyanavaka vinA oghe - 101 ...avirate jinatrika vinA 98.. ane nIca+ udyota choDIne..(70) viDavaaDatiritigaduhaga-sagaNarANupuvvI viNA desamma / tiyakasAya Na pamatte, AhAragadugassa pakkhevA // 71 // gAthArtha : (nIca + udyotane choDIne ane) vaikriyASTaka, tiryaMcatrika, durbhagasaptaka ane manuSyAnupUrvI vinA dezavirate - 77.. temAMthI pramatte tRtIyakaSAya vinA ane AhArakadvikanA prakSepathI 75.. (71) apramattaguNaThANe ya, thINatigAhAraduga viNA sayarI / to ohavva risahaNA - rAyaduga viNA ajogiM jA // 72 // For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayasvAmitva ... gAthArtha : apramattaguNaThANe thINadvitrika ane AhArakaddhika vinA 70.. tenAthI upara ayogIguNaThANA sudhI RSabha nArAcane choDIne oghanI jema karmaprakRtino udaya kahevo.. (72) 166 ... - vigalachasAhAradugApajja viNu saNNimmi tidasasayamohe / jinapaJcakaJca viNu aTTha-sayaM tu micchammi sANammi // 73 // gAthArtha : saMjJImArgaNAmAM vikalaSaTka, sAdhAraNaddhika ane aparyApta vinA othe - 113 prakRtino udaya hoya.. mithyAtve jinapaMcaka vinA 108.. ane sAsvAdane.. (73) viNu micchattamohaM Niraya-puvvi duvAlasasuM ya ohavva / viuvaDa - uccacha viNohe, micche asaNNimmi asayaM // 74 // gAthArtha : (sAsvAdane) mithyAtva, ane narakAnupUrvI vinA 106.. ane bAkInAM bAra guNaThANe oghanI jema samajavuM.. asaMjJImArgaNAmAM vaikriyASTaka ane uccaSaTkane choDIne othe + mithyAtve 108 prakRtino udaya kahevo.. (74) sANammi micchaNiddasuhumapaNanaratiparaghAkukhagaidugaM / susarasukhagaI viNu, caupuvvi viNu ohavvAhAre // 75 // gAthArtha : sAsvAdane mithyAtva, nidrApaMcaka, sUkSmapaMcaka, manuSyatrika, parAghAtaddhika, kukhagatidvika, susvara ane sukhagati vinA 88 prakRtiono udaya kahevo.. ane AhArImArgaNAmAM cAra AnupUrvI vinA oghanI jema samajavuM.. (75) kammaNaMva aNAhAre, ajogimmi ohavva udIraNAvi / udayavveti samattaM, guNarayaNathuodayasAmittaM // 76 // gAthArtha : anAhArImArgaNAmAM kAryaNakAyayoganI jema samajavuM ane ayogIguNaThANe oghanI jema samajavuM.. udIraNA paNa udaya pramANe samajavI.. A pramANe mu. guNaratna vi. dvArA racAyeluM udayasvAmitva samApta thayuM.. (76) For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - cala - ridiit * / #AI ne 25 Years 2069 204jIvaOCUS (sUripadarajatAvanA baMdhasamaye citta cetIe re... udaye zo saMtApu ?... Udaysvamitva kayA jIvone keTalA, karmono udaya hoya ? tenuM suMdara nirUpaNa karanArI eka adbhuta kRti "udayasvAmitva" For Personal & Private Use Only