________________
ગુજરાતી વિવેચનાદિ સમન્વિત
૧૪૫ તરીકે પણ માન્ય છે. એટલે તેમનો મત લઈને અસંશીમાર્ગણામાં મનુષ્યત્રિકનો ५४ य यो..
– ભગવતી વગેરે ગ્રંથોમાં ભાવવંદને લઈને અસંજ્ઞીને માત્ર નપુંસકવેદી જ કહ્યાં છે.. પણ પંચસંગ્રહ વગેરે ગ્રંથોમાં બાહ્ય લિંગ - આકારને લઈને અસંજ્ઞીઓને સ્ત્રી-પુરુષવેદી પણ માન્યા છે. એટલે અહીં ત્રણે વેદનો ઉદય इत्यो..
– સિદ્ધાંતમતે અસંશી જીવોને છેલ્લાં સંઘયણ અને છેલ્લાં સંસ્થાનનો જ ઉદય મનાય છે. પણ છટ્ટા કર્મગ્રંથમાં છએ સંઘયણ - સંસ્થાનનો ઉદય કહ્યો હોવાથી, અહીં તેઓનો ઉદયવિચ્છેદ ન કર્યો..
→ गोम्मटसारमा असंशी वोने सुत्मा, महेय भने अपयश - २॥ ત્રણ પ્રકૃતિઓનો ઉદય ન હોય, એવું કહ્યું છે. પણ સપ્તતિકામાં અસંજ્ઞીઓને આ ત્રણે પ્રકૃતિઓનો ઉદય કહ્યો છે. (એટલે અહીં તેઓનું વર્જન કર્યું નથી..)
तथा च षडशीतिः -"तमसन्निअपज्जजुयं नरे" इति (श्लो० १५) अभिहितञ्च षडशीतिवृत्तावपि - "इह द्वये मनुष्याः, गर्भव्युत्क्रान्तिकाः सम्मूच्छिमाश्च । तत्र ये गर्भव्युत्क्रान्तिकास्तेषु यथोक्तं संज्ञिद्विकं लभ्यते । ये तु वान्तपित्तादिषु सम्मूर्च्छन्नि तेऽन्तर्मुहूर्तायुषोऽसंज्ञिनो लब्ध्यपर्याप्तकाश्च द्रष्टव्याः" इति । प्रज्ञापनायामपि लब्ध्यपर्याप्तकमनुजा असंज्ञित्वेनाभिहिताः । तथा च तद्ग्रन्थः"एत्थ णं समुच्छिममणुस्सा संमुच्छंति, अंगुलस्स असंखेज्जइभागमेत्ताए ओगाहणाए असन्नी मिच्छदिट्ठी अन्नाणी सव्वाहिं पज्जत्तीहिं अपज्जत्तगा अंतोमुहुत्ताउया चेव कालं करेंति" इत्यादि (पद-१, सू० ३६, पृ० ५१/१)।
A तथा चोक्तं श्रीभगवतीसूत्रे - "ते णं भंते ! (असन्निपंचेंदियतिरिक्खजोणिया) जीवा किं इत्थिवेयगा पुरिसवेयगा नपुंसगवेयगा? गोयमा! नो इत्थिवेयगा नो पुरिसवेयगा नपुंसगवेयगा" इति (शत० २४, उद्दे० १, सू० ६९३)।
• उक्तञ्च पञ्चसङ्ग्रहस्वोपज्ञव्याख्यायाम् - "असंज्ञिपर्याप्तकापर्याप्तकौ तु यद्यपि नपुंसकौ तथापि स्त्रीपुंसलिङ्गाकारमात्रमङ्गीकृत्य स्त्रीपुंसावुक्तौ" इति (द्वा० १, श्लो० २४ -वृत्तौ) । अत एव षडशीतिकारैरपि स्त्रीवेदे पुरुषवेदे च जीवस्थानचतुष्टयमभिहितम् । तथा च तद्ग्रन्थः - "थीनरपणिदि चरमा चउ" इति (श्लो० १८)
* तथा चोक्तं व्याख्याप्रज्ञप्त्याम् - "तेसिं णं भंते ! जीवाणं (असन्निपंचिंदियतिरिक्खाणं) सरीरगा किंसंघयणी पन्नत्ता?, गोयमा ! छेवट्ठसंघयणी प० ३, ....तेसिं णं भंते ! जीवाणं सरीरगा किंसंठिता पन्नत्ता ?, गोयमा ! हुंडसंठाणसंठिया पन्नत्ता ।" इति (शत० २४, उद्दे० १, सू० ६९३) अभिहितञ्च प्रज्ञापनायामपि- "संमुच्छिमतिरिक्खजो० पंचिं० ओरा० भंते ! किंसं० पं०? गो० ! हुंडसंठाणसंठिते पं०" इत्यादि (पद-२१, सू० २६८) ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org