Udayswamitvam

SR No.: 004045
Original Sutra Author: N/A
Author: Gunratnasuri, Rashmiratnasuri
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2013
Total Pages: 184
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari
File Size: 16 MB

Page 67

૫૦
ઉદયસ્વામિત્વ
હોય, તેઓ સંશી=મનોયોગવાળા કહેવાય છે. એકેન્દ્રિય-વિકલેન્દ્રિયોને આવી દીર્ઘ-વિચારણા ન હોવાથી જ તેઓ અસંશી કહેવાય છે અને તેથી જ તેમના પ્રાયોગ્ય કર્મપ્રકૃતિનો અહીં ઉદયવિચ્છેદ કહ્યો.
(અથવા મનોવર્ગણાનું ગ્રહણ-વિસર્જન એ મનોયોગ છે અને આવો મનોયોગ એકેન્દ્રિયોને ન હોવાથી તેમના પ્રાયોગ્ય કર્મપ્રકૃતિનો અહીં ઉદયવિચ્છેદ કહ્યો.)
(૧) ૧૦૯માંથી મિથ્યાત્વગુણઠાણે જિનનામ, આહારકદ્ધિક અને મિશ્રદ્વિકએ ૫ પ્રકૃતિ વિના ૧૦૪ પ્રકૃતિઓનો ઉદય કહેવો. (આ પાંચે પ્રકૃતિઓનો ઉદય યથાસંભવ ત્રીજાદિ ગુણઠાણે થતો હોવાથી અહીં તેઓનો અનુદય કહ્યો.) હવે સાસ્વાદન વગેરે ગુણઠાણે કર્મપ્રકૃતિનો ઉદય જણાવવા કહે છે— सासाणे मिच्छविणा, मीसे अणविणु य मीसजुत्तं ।
अजयम्मि ससम्मा, विणु मीसं परनवसु ओहव्व ॥ २८ ॥ सास्वादने मिथ्यात्वं विना, मिश्रेऽनन्तान् विना च मिश्रयुक्तम् । अयते ससम्यक्त्वा, विना मिश्रं परनवसु ओघवत् ॥ २८ ॥
ગાથાર્થ : તેમાંથી સાસ્વાદને મિથ્યાત્વ વિના ૧૦૩.. મિત્રે અનંતા૦૪ વિના અને મિશ્રમોહની સાથે ૧૦૦... અવિરતગુણઠાણે સમ્યક્ત્વમોહનીયની સાથે અને મિશ્રમોહ વિના ૧૦૦... અને આગળના (૫-૧૩) નવ ગુણઠાણે ઓઘની જેમ કર્મપ્રકૃતિનો ઉદય કહેવો. (૨૮)
વિવેચનઃ (૨) ૧૦૪માંથી સાસ્વાદનગુણઠાણે મિથ્યાત્વમોહનીય નીકાળીને ૧૦૩ પ્રકૃતિઓનો ઉદય કહેવો. (મિથ્યાત્વનો ઉદય પહેલે ગુણઠાણે જ હોય, એટલે અહીં તેનો ઉદયવિચ્છેદ કહ્યો.)
(૩) ૧૦૩માંથી મિશ્રગુણઠાણે અનંતાનુબંધીચતુષ્કને છોડીને અને મિશ્રમોહનીયને ઉમેરીને ૧૦૦ પ્રકૃતિઓનો ઉદય કહેવો.. (અનંતાનુબંધીનો ઉદય પહેલે-બીજે ગુણઠાણે હોવાથી અહીં તેનો વિચ્છેદ કર્યો અને ત્રીજે મિશ્રમોહનીયનો અવશ્ય ઉદય હોય..)
* ‘दीर्घकालिकी संज्ञैव सम्प्रधारणसंज्ञोच्यते तया च संज्ञिनः' - तत्त्वार्थकृत् । ‘असन्नी णाम मणोविन्नाणरहिया, इहापोहमग्गणगवेसणा जेसिं जीवाणं णत्थि' - बन्धशतकचूर्णौ श्लो.
૪૫