Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ [40/4] zrI Avazyaka [mUla] sUtram namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita - suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH "Avazyaka" niryuktiH evaM vRttiH niryukti: 830 se 1900 ( aMta paryantAH ) [bhadrabAhusUri sUtritA niryuktiH evaM malayagirisUri racitA vRttiH] [Adya saMpAdaka: - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. ] (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha ) punaH saMkalanakartA muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) -> 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: BIOGIES SS SEEDS RESENSENSTREESOR DEEOSSNIESIDEOSSESSERIES zreSThi devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAre-granthAGka 85.. liyagirisUrikRtavivaraNayutaM, zrutakevalizrImadbhadrabAhusvAmisUtrittaniyuktiyuta zrIAvazyakasUtram / caturtha-bhAga: prathamAvatAyAvabhAgau pUrva zrImatyAgamodayasamitidvArA mudrApitau prakAzitau ca, asya tRtIyavibhAgasya tu prakAzaka:-zreSThi devacandra lAlabhAI jainapustakoddhArasaMsthAkAryavAhaka:-jIvanacaMda sAkaracaMda jherii| idaM pustakaM mohamayyAM jIvanacaMda sAkaracaMda jahverI ityanena nirNayasAgaramudraNAlaye kolabhATavIthyA 26-28 tame gRhe rAmacandra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam / zrIvIrAta 2462. vikramAt 1992. nistAbdaH 1936. prathama saMskaraNam mUlpam rU.2-6-. pratayaH 1000 ESHERAISISES S ESSESSERIES SENSESSEENESSSSSSSSSSS S HSEENES ... mUla saMpAdakIya AvazyakasUtrasya TAITala-peja
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ [Avazyaka- niryuktiH evaM vRttiH] isa prakAzana kI vikAsa- gAthA zrI bhadrabhAhusvAmijI kI niryukti para malayagirisUrijI racitA vRtti kI prata sabase pahale "zrI AvazyakasUtra" ke nAmase sana 1928 (vikrama saMvata 1984) meM Agamodaya samiti evaM devacaMdra lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI ) mahArAja sAheba | kI racanA ki hai, jo hamArI "Agama suttANi saTIkaM" evaM "savRttika Agama sUtrANi" me mudrita hui hai | dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka pUjyapAda zrI haribhadrasUrijIne bhI Avazyaka sUtra para eka vizAla vRtti * hamArA ye prayAsa kyoM? Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira adhyayana-niryukti-bhASya-mUlasUtra- Adi ke naMbara likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA adhyayana, niryukti, bhASya, sUtra Adi cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake, bAyIM tarapha Agama kA krama diyA hai, usake sAtha isI prata kA sUtrakrama aura 'dIpa anukrama' dene kI hamArI paddhatti hai magara yahAM to mukhya taura pe niryukti aura bhASya para hi malayagirijI racitA vRtti hai kyoM kI ye vRtti sirfa 1- adhyayana taka hI prApta ho rahI hai isilie bAyI tarafa sUtrAMka aura dIpa- anukramavAle vibhAga ki koi upayogitA nahi rahI | yahAM mUla saMpAdaka ki banAyI hui eka anukramaNikA bhI pAyI gaI hai, jo kI tino [cAro] vibhAgo kI eka sAtha hi hai, jisame niryukti, bhASya Adi ke krama, (prata ke) pRSThAMka sahita likha diye hai, jisase abhyAsaka vyakti apane cahite niryukti evaM bhASya taka AsAnI se pahu~ca zakatA hai | aneka pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa bhI likhI hai, jisame usa pRSTha para cala rahe qhAsa viSayavastu kI, mUla pratameM rahI huI koI-koI mudraNa-bhUla kI yA kramAMkana sambandhI jAnakArI prApta hotI hai / abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isi ko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| ...muni dIparatnasAgara....... muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM ], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Avazyakasya malayagirIyAyA vRtterbhAgatrayasya viSayAnukramaH / prata viSayaH sUtrAMka CONDUSTRIESAKAL dIpa viSayaH prayojanANupanyAsasAphalyam-(bacanaprAmANyam) ... 1jJAnapaJcakakramasiddhiH, ekendriye zruttasiddhiH, lakSaNAdidUmAlaparcA, nAmAvilakSaNAni, dravyamAle nayacarcA,maGgalo- | bhedairmtibhutyorbhedH| ... payoge mAlavA, nAmAdInAM bhinntaa,naamaayekaantniraasH| 2 avaprahAdayo matibhedAH ( gaa.2)| (saMzayAdIhAyA bhedaH) 22 dravyArthikaparyAyArthikavicAraH / (mahavAdisiddhasenamate) / 12 avaprahAdInAM svarUpam / (gA. 3) vyaJjanAvamahe jJAna, nndinikssepaaH| ... ... ... ... 12 ___ cakSurmanasoraprApyakAritA / ... ... .... 23] DAnapAkavarUpaM ( gA.1) pratyakSaparokSavibhAgaH, Atmano avaprahAdInAM kAlamAnam / (gA. 4) / ... ... bAtRtva, indriyANAM karaNatve'pi vyavadhAyakatA, kevale zabdAdInAM prAptAprAptabaddhapRSTavAdi (gaa.5)|(shbdsvaa shessshaanaamaavsiddhi| ... ... ... 13] prApyakArivAnirAsaH) ... ... ... 2 // maanpkpaakysiddhiH| .... ... ... 17 shbdsyaakaashgunntvmpaastm| ... . anukrama atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: arary.org
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] sarao malayagi0 1 Jain Education "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 niryukti: [ - ], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ... patrAtuH 44 ... 46 viSayaH aSTAviMzatirbhedAH / (dravya kssetrkaalbhaavvicaar| ) / mudajJAnakathanapratijJA / (gA. 16) / yAvadakSaraM prakRtiH, azaktirbhaNane / (gA.. 17-18 ) 45 akSarAcA bhedAH, (gA. 19) ( akSarabhedAH) / anakSarazrutam (gA. 20) aGgAnaGgapraviSTavicAraH / zAkhAbharIti: (gA. 21) / buddhiguNAH (gA. 22 ) / zravaNavidhiH (gA.23) / anuyogavidhiH (3gA. 24) / 49 avadheH prakRtayaH, (gA. 25) / ( yAvatprakRtibhaNane'zatiH (gA. 26) / avadhyAdIni dvArANi (gA. 27-28 ) / abarnakSepAH, (gA. 29 ) / avaSerjaghanyaM kSetram (gA. 30) / ... atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavya: viSaya: indriyaviSayANAmAtmA kulameyatA, prakAzyaprakAzaka viSayamAnabhedaH / ... 29 ... 31 32 ... ... mizraparAghAtazabdazravaNam (gA. 6) / zabdapudgalAnAM grahaNanisargo, (gA. 7) / trividhena zarIreNa grahaNaM bhASA ca, (gA. 8) / bhASAyA grahaNamokSo, bhedAya (gA. 9) / bhASAyA lokavyAptiH, pUraNarItizva (gA. 10-11 ) / ( jainasamudghAtarItyA na vyAptiH ) / abhinivodhikasyaikArthikAni (gA. 12 ) ... satpadAdIni dvArANi (gA. 13-14) / ( samyaktve vyavahAranidyayau ) | ( kriyAniSThayorbhedAbhedau ) / (avagAhasparzanayorbhedaH ) / *** ... ... patrADa: ... 34 35 38 39 ~5~ ... .. ... 50 51 --- 52 ... anukra* ary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] Jain Educ "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 niryukti: [ - ], bhASyaM [-1, mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH avadherutkRSTaM kSetram, (yA. 32 ) / SoDhA'bhijIvAvasthA-nam. sUcizreNistvAdezaH / ... ... avadheH kSetrakAlapratibandhaH (gA. 32-35) / kAlAdivRddhi niyamaH (gA. 36 ) kSetrasya sUkSmatA, (gA. 37) / .... avaghe prasthApakaniSThApako (gA. 38 ) / dravyakSetravargaNAH (gA. 39-40 ) / | gurukhaghvAdIni dravyANi (gA. 41 ) / avadherdravyatrAdipratibandhaH (gA. 42-43 ) / ... paramAvadherdravyAdi (gA. 44-45 ) tiznarakayoravadhiH, (gA. 46-47 ) .... devAnAmaghastiryagUrdhvamavadhiH, (gA. 48-51 / ) Ayu mAnenAvadhiH (gA. 52 ) / atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH ... ***mantrAiH ... .... 53 ... 54 57 ... 61 63 64 ****: 70 viSayaH utkRSTAdyavadhInAM gatiSu sattA, saMsthAnaM ca (gA. 53-55 ) / 67 AnugAmiketarAbavadhI, (antagavAdibhedAH), (gA. 56 ) / 68 kSetrakAladravyaparyaveSvavasthAnam (gA. 57-58 ) kSetrakAladravyaparyAyANAM vRddhidAnI, (gA. 59 ) / 71 spardhakAvadhi:, (pratipAtyapratipAtinau ) (gA. 60-61 ) / 72 bAhyAntarAvayoH pratipAdyotpAtI, (gA. 62-63 ) dravyaparyAyapratibandhaH (gA. 64 ) / sAkArAdIni (gA. 65) / avarabAhyAH (gA. 66 ) / 74 sambaddhAsambaddhAH (gA. 67) / gatyAdyatidezaH / (gA. 68) / 75 AmazoSaNyAdyAH (69-70 ) / vAsudeva catryaItAM balam, (gA. 71-5) / ( zrIrAmabAyAH ) .65 | manaHparyAyasvarUpam, (gA. 76 ) / ... 6~ library.org
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIbhAva0 malayagi0 ma in Educat "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 niryukti: [-], bhASyaM [-1, mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH kevalajJAnasvarUpam, (gA. 77) / ... prajJApanIyabhASaNaM dravyamudadA ca (gA. 78 ) / (si. dvAnAM 15 bhedAH) / ... ... 101 zrutenAdhikAraH, pradIpadadRSTAnto 'nuyoge, ( pIThikA ), (gA. 79 ) / Avazyaka nikSepAH ( agItAryAsaMviasya ratnavaNijo jJAto, ekArthikAni zrutanikSepAH, paghA sUtrANi, skandhanikSepAH, arthAdhikArAH, upakamAdInAM bhedaprabhedAH, brAhmaNyAdInAM dRSTAntAH gaGgApravAidarzikathA pUrvAnupUrvyAcAH, pramANAgamaDhokottarAdibhedAH, adhyayanAdInAM nikSepAH, madhyamaGgalacarcA upodghAtamaGgalam (gA. 80 ) / dravyamAvatIrthe, sukhAbatArAdibhedAH / ... zrIvIranamaskAraH, (gA. 81 ) / / viSayaH gaNadhara dvaMzavAcakavaMzapravacanAnAM namaskAraH, (gA. 82) / niryuktikathanapratijJA, (gA. 83 ) / niryuktiviSayANi zAkhANi / ( 84-86 ) / ... 100 guruparamparAgatA sAmAyikaniyukti:, (gA. 87 ) ( dravyaparamparAyAM dRSTAntaH ) / niryuktatve'pyarthAnAM vibhASaNam (gA. 88 ) / taponiyamajJAnavRkSaH kusumavRSTirmanyanaM ca (gA. 89-90 ) / 104 sUtrakRtau devacaH, (gA. 91) / arthabhASakA antaH sUtrakRto gaNadharAH, (gA. 92 ) / zrutacaraNasAraH (gA. 93 ) / ... ... 106 acaraNasya na mokSaH, potadRSTAntaH, sApekSe jJAnakriye / (gA. 94 - 103) / ... 107 ... atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH ... ... ... patrAca 82 83 86 97 99 ~7~ www ... ... ... *** patrA anukra0 ibrary.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayana [ - ], niryukti: [-], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitavR viSayaH patrAhuH viSayaH .... ... 139 kSaye kevalaM, utkRSTakarmasthitau naikamapi, koTAkoTyanvayaH / (gA. 104 - 106 ) .... ... 111 pasyAdayo dRSTAntAH (gA. 107) / (aspabahubandhacarcA ) / 113 anantAnubandhyAdayaH, (gA. 108-111) / aticAre mUlacchede ca devavaH, / (gA. 112 ) ... ... 116 cAritrapaJcakam (gA. 113 - 15) | ( parihAre 20 dvArANi / ... 118 upazamazreNiH, (gA. 116) / sUkSmasamparAyaH / ( gA. 117) / ... 123 kaSAyasAmarthyam, (gA. 118-20 ) / ... ... 125 kSapaka zreNiH, (gA. 121 - 23) / ( gAthAtrayasthA samIcInatA ) / ... 126 kevalasyAzeSaviSayatA, (gA. 124 ) / jinapravacanAdIni (gA. 125 ) ekArthikAni, (gA. 126-128 ) / 128 anuyoganikSepAH, 7 (gA. 129 ) / ... 130 kASThAdidRSTAntairbhASakAdyAH, (gA. 132 ) / ... 138 vyAkhyAnavidhau gavAdidRSTAntA:, (gA. 133) ziSyaguNadoSAH, zailaghanAdyA dRSTAntAH (gA. 134-6) / 141 uddezAdIni upodghAtadvArANi 26 / (gA. 137-138 ) / 146 uddezanikSepAH 8 ( gA. 139) / nirdeza nizepAH (ma. 140 ) / nirdeze nayAH, (gA. 141) / ... 148 nirgamanikSepAH 6, (gA. 142 ) / ... 151 nayasArabhavaH, (gA. 143-44 / 1-2 0 bhA0 ) / 152 kulakaracakanyatA, hastino nIvaya (gA. 145 - 166 ) / 3 mU0 bhA0 ) / *** ... ... 153 ... 1 atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavya: ... ... *** ... ... *** ~8~ ... *** patrAi ary.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka -- dIpa anukrama [-] zrIbhAva0 malayagi0 Jan Educatio "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 niryukti: [-], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSaya: patrAGa: zrI RSabhabhavAH, 20 sthAnakAni, zrIRRSabhavaktavyatA, abhiSeka, 157 vaMzasthApanA (gA. 185-186) vRddhiH vivAhaH, nRpatvaM samAyAH, AhArAdyAH (gA. 187-230) 192 sambodhanAdIni 21, lokAntikAH sAMvatsarikadAnaM rAjAnaH kumArAya tapaHkarma jJAnakSaNi sAdhusAdhvImAnaM gaNadharA. gaNaH paryAyaH sarvAyuH / (gA. 231-235 ) / .. 201 RSabhadIkSA namivinamI, vidyAdharanikAyAH 16, tApasAH pAraNaM zreyAMsavRttaM pAraNakAnAM sthAnAni dAtAraH, AdityamaNDalaM, dharmacakraM cakrotpAtaH marudevImokSaH, marIcidIkSA paTkhaNDasAdhanaM, sundarIdIkSA, 99bhrAtRdIkSA, bAhubalidIkSA, (gA. 336-349 / 37 bhA. ) / 215 parivrAjakatA, avagrahAH 5, mAhanA:, tIrthakRSNa kridazAI tvAni cakriNo vAsudevAH, jinAntarANi, marIcimAnaH, viSayaH * patrama RSabhanirvANaM, aSTApadatIrtha bharatakevalaM durbhASaNaM zrIvIrabhavAH / (gA. 350-457 ) / ... 233 svapnA apahAraH nizcalatA abhigrahaH janma nAma bhISaNaM lekhe-zALA vivAhaH priyadarzanA dAnaM lokAntikAH, dIkSAma-" haH siddhanamaskArapUrva pApAkaraNaniyamaH kumAramAme gopopasarga: koDAke divyAni ( lohAryaH ), zUlapANi: svapnadazakaM acchandakaH caNDakauzikaH pradezimahimA kambalambala puSyaH, gozAlaH, niyatigrahaH, pATakadAhaH, upahAsaH municandraH, somAjayantyau manuSyamAMsaM padhikAmiH mukhatrAsaH, maNDapadAdaH meSaH anAryATanaM nandiSeNaH, vijayApragalbhe, vAhanaM ayaskAraH yakSaH tAlI ThokAvadhiH parAGmukhasthAnaM kaTapUtanA baggUra: vilastambaH, vezyAyanaH zaGkhagaNarAjaH AnandaH atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~9~ 9% *%*e 6 anukra* ary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] Jain Educato "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 niryukti: [-], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra - [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH pratimAH peDhAlaH saGgamakaH sukhasAtapranaH kauzAmbI ca marotpAtaH meNTikaH amimahaH svAtidattaH RjuvAlukA tapa mahAsenavanaM mahimA (gA. 458- 542 ... 340 viSayaH ekAdazaghA kAlaH, cetanAce vanasthitiH, addhAkAlabhedAH, yathAyuSkakAla:, (gA. 664 ) / upakramAle icchAkArAyAH sAmAcArya:, icchAkAraH, (gA. 681) / mithyAkAraH (687) tayAkAraH, (gA. 690 ) / AvazyakI (694) naivaidhikI (696) ( 135 - 136mA ), ApRcchAyAH (gA. 697) / upasampat (gA. 702 ) / ... ... 341 pramArjananiSadyAkSakRtikarmAdIni (gA. 717 / 137 bhA.) ( hA. 123) / cAritropasampat, (gA. 723 ) / 351 adhyavasAnAcA AyuSkopakramAH, bhaye somilakathA, daNDAdayo nimitte, prazastAprazastadezakAlau, pramANakAlaH, bhAve bhaGgAH / (gA. 735) ...... ... 355 atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH ... 46-114 bhA. samavasaraNAdIni dvArANi, karaNaniyamAniyamo devavidhiH|dezanAkAla: prativimbAni parSadaH sAmAyikapra tipattiH tIrthapraNAmaH paramarUpAdi saMzayacchedaH vRttidAnaM baliH gaNadhara dezanA (gA. 543 - 590 ) / ... gaNadharANAM nAmAni saMzayAH parivAraH indrabhUtyuktiH, ( 121-126 bhA. ) saMzayAH sadupagamAH, (641 / 132 mA. ) / ... 312 gaNadharANAM janmabhUminakSatragotraparyAyAyurjJAnamokSatapAMsi (gA. 659) / ... 301 ...311 *** ... ... pa ... 252 ... 337 ~10~ ... ... patrAi ary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM - niyukti: -, bhASyaM [-1, mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: pagraha prata sUtrAMka dIpa anukrama dhIpAva viSayaH anukra0 maTayAgapurupanijhepAH 10, kAraNanikSepAH 4, tadravyAnbadravye ni. AryarakSitavRtte svarNanandI paJcazailaH iGginI jIvarasvAmI mitanimittinau, samavAyyasamavAyinI kAdi, bhAve- prabhAvatI gAndhAraH guTikAzataM yuddhaM paryuSaNopavAsaHkSA'saMyamAdi, pravRttito'zarIratvAntaM,pratyaye'vadhyAdi lakSaNaM maNaM, rakSitasya vidyArtha pATalIputre gamanaM, dIkSA, bhadragupta12 sadazasAmAnyAdi zraddhAnAdi bA, (gA. 753)1363 / niryApaNA vanakhAmipAzrve'dhyayanaM phalgurakSitadIkSA mUlanayAH, smAtpadaM,avadhAraNavidhiH, digmbriiymtsmiikssaa| 369 rathAvataH kuTumbadIkSA vRddhAnuvattanaM puSpamitratrayaM nayAnunigamalakSaNaM, ( bhinnasAmAnyanirAsaH), sahavyavahAra sU yogAnAM pAryakya, (gA. 124 mU. bhaa.)| mathurAyAM zabdasamamirUdaivambhUtalakSaNAni, prasthakavasatipradeza | zAgamaH, goSThAmAhilavRttaM, (gA. 777) / raSTAntAH , prbhedvttvN| ... ... 371, ... ... 391 vanakhAmivRtte zAlamahAzAlI kauNDinyAdayastApasAH puNDa | nidvavAdhikAraH, 1 (125-126 bhA.)2 (127-128) rIkakaNharIko dIkSA sAdhvyupAzrayAvasthitiH, satsAra 3(129-130) 4 (131-132) 5(133kalpaH, dRSTivAdAnumA rukmiNIdIkSA vidyAdvayam , utta- 134) 6 (135-140) (141-144) / 401 rApaye sAnistArA puryAmutsavaH puSpAvacayaH rAmaH noTikanirAsaH (savistara) (145-148 bhaa.)| bhAvakatA, (gA. 772) / ... ... ... 383/ doSadvayAdi 788 / ... ... ... 418 atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~11~
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] A.su. 102 Educato "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 niryukti: [-], bhASyaM [-1, mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH ... 428 *** anumate tapaHsaMyamAdi, sAmAyikasyAtmAdi lakSaNaM, (gA. 149 - 155 ) / vratAnAM dravyeSvavatAraH, dravyaparyAyApekSayA sAmAyikaM / 431 sAmAyikasya bhedAH samyattatvAdInAM bhedAH ( 150 bhA. ) gA. 795 / sannihitAtmAdeH sAmAyikam (gA. 803) / sAmAyika prAptihetukSetra dikAlagatyAdIni dvArANi alaGkArAdidvArAntAni, dibhikSepa:, (gA. 829 ) / dravyaparyAyavyApitAvicAraH, (gA. 830) / manujatvAdInAM daurlabhye colakAdayo dRSTAntAH, (gA. 840 ) / 451 AlasyAyA dharmavinahetavaH, yAnAvaraNAdirUpakam ... 433 ... 435 ... 436 ... 451 ... 482 ... ityupodghAtaniryuktiH / sUtrasya doSA guNAH sUtrasparzika niyuktinayAnAM samamanugamaH, (gA. 886 ) / utpatyAdiphalAntaM namaskAre, samutthAnatrAcanAlabdhitaH (gA. 843 ) / svAmI nikSepAsteSu nayAH kimAdiSaTyA satpadAdiatra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH ...455 ... ... manAGa ... 456 ... 457 viSayaH dRSTAnubhavAdI samyata, ( AnandAdibhAva kacaritrANi ) (gA. 844 ) / valkalacIrivRttam / anukampAcA hetavaH, tadRSTAntAya vaidyAdayaH abhyutthAnAdaya:, (gA. 849 ) / kAlamAnaM, pratipadyamAnAdayaH, antaraM, aviraha virahI AkarSAH sparzanA bhAgaH paryAyAH, damadamtAyA dRSTAntAH (gA. 879) / ... 469 *** ... 460 ~12~ ... ... ... patrAH ... pary.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM - niyukti: -, bhASyaM [-1, mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: manukA prata sUtrAMka zrIAva.la viSayaH malayAgi navapadyA ca nirUpaNaM vastUni AropaNAcAH prakRtyAyAH, karmajAyA lakSaNaM taddRSTAntAza, (gA. 946) / ... 526 mArgAdyA hetavaH, (gA. 903) / ... ... 485 pAriNAmikyA lakSaNaM tadaSTAntAca, (gA. 951) / ... 527 dezakaniryAmakamahAgopatvAni, (gA. 927) / ...494 tapaHkarmakSayasiddhau siddhasvarUpaM samudghAtaH zailezI rAgadvapakaSAyendriyANAM bhedAH svarUpaM dRSTAntAca, (gaa.928)|497 zATIdRSTAntaH pUrvaprayogAdayaH lokAprapratiSThitatvAdi IkaparISahasvarUpaM, upasargANAM kharUpaM dRSTAntAzca / ... 508 lAgmArA avagAinA saMsthAnaM dezapradezasanA siddhAnAM - |anekathAI nirutayaH, namaskAraphalaM ca, (gA. 926) / 510 ___ lakSaNaM sukhaM ca paryAyAH, namaskAraphalam , (gA.992) / 534 | karmazilpAdisiddhAH, karmasiddhaH, (gA. 929) / zilpa- AcAryanikSepAdi, (ga. 999) ... ... 549 siddhaH / (gA. 930) / vidyAsiddhaH, (gA. 931- upAdhyAyanikSepAdi, (gA. 1007 / mA. 151) sAdhunijhe-' 2) / mane (33) yoge. (34) AgamAryayoH, pAdi, (gA.1017) upasaMhArA, saMkSepavivAracI, (gA. 35) yAtrAvA (36) ... ... 511 (yA. 1020) / .... ... ... 550 buddhisiddhasvarUpaM, buddhabhedAH, autpattikyA lakSaNaM dRSTAntAya kra madvAraM prayojanaphale tridaMkhyAdayo dRSTAntAH, (gaa.1025)| 553] (gA. 944) / ... ... ... 516 sambandhaH sAmAyikasUtraM ca sanyAkhyAna, nikSepyapadAni, vaina bikyA lakSaNaM tadRSTAntAna (gA. 945) / ... 523 (gA. 1029) / ... atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzitaH, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: navalaparalA dIpa anukrama COORXChh ...55 ~13~
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM -], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ECRECEIR dIpa anukrama patrAhA patrAH nAmAdikaraNAni, (mA. 152-174) / kSetrakALakara- | sAvadyArthaH, ( gA. 1051) / dravyamAvayogAH (gA. | jAni, bhAve'tra mutavaddhAnizIthAsyAni,(gA. 1036) / nobhutakaraNam , (gA. 1031)! .. . 558 kRtAkRtAdidvArasaptakam , (ndissttopdeshaadiss)| Aloca- pratyAzyAne nyAzmeidAra, (gA. 1054) / yAvaccha___ mAyA nayAH, (gA. 1040 / 175-183 bhaa.)| 565 | dArthaH, (gA. 1055) / |dezasarvapAtipAte sAmAyika, (gA. 1041) / ... 572 | jIvitanikSepAH, ( gA. 1056 / 189-190 bhaa.)| 580 | mayanikSepAH, antaM poDhA, (184-185 bhaa.)| ... 572 sAmAyikasUtrasyAH , sAmAyikaikArthAH nikSepA epAm, pratyAkhyAne 147 mahAH (gA. 1057) / trikAlapaha| (gA. 1045) ... ... ... 574 pam, (gA. 1058) / ... ... ... sAmAyikasya paryAyAH, kartRkarmakaraNavicAraH, AtmA kA trivipAderapunarukatA, (gA. 1059) / ... ... 583 o rakaH, (gA. 1049) ... ... ... 575 sarvasya nijhepAH, (gA. 1050) devasaryAdi. (mA. nyamAvapratikramaNodAharaNe, (gA. 1060) / ninyA. 1 186-189 maa.)| ... ... ... 176 / gaIyo, (1061-1062) / ... ... 184 atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~14~
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrI Ava 0 malayagi0 ka Educa "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 niryukti: [-], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH patrAH viSayaH patrAGgaH jJAnakriyAnayavaktavyatA, (gA. 1065 - 1067 ) / ... 586 ThokAyacAH, udyotakSepa 4, (gA. 1074 ) / ... 594 dharmanikSeH 4 (gA. 1075-6 ) / tIrthanikSegaH 4, fresses: paryAyAH (gA. 1081) / kara kSepAH 6, dravyakarAH 18 prazasta bhAvakaraH, 1082-7 ) ... 596 arhakIrtana zitike tralipadAni (gA. 1089-91) / cAlanAsa mAvI / ... RSabhAdigA yAtrArthaH (gA. 1092-99 ) ... 59. ... 599 iti caturviMzatistavAdhyayanam / iti sAmAyikAbhyanam XXXXXXXX_ adhyayana sambandhaH, caturviMzatyAdernikSepAH, (gA. 1068 ) / caturviMzataH, (gA. 192 mA.) svavasya (gA. 193 ) | bhAvastavamahatA, (gA. 194 - 195 ) / kUpadRSTAnto dvaye, (gA. 196 bhA. ) / ... 588 'logassa' sUtravyArUpA / *** ... 191 lokanikSepAH 8 ( gA. 1069) jIvAjIvanityatvAdi, kAlabhavabhAvaparyavalokAH, (gA. 197 - 205 ) / 592 ... 1 ... ~15~ ... 595 (gA. atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH anukra0 brary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM niyukti: -, bhASyaM [-1, mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: KEERTEREMIxx-x=x=KEEEEXXXXIXExaxx Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar Fund Series: No. 85. prata sUtrAMka SRI AVASYAKA SUTRA dIpa Part m WITH NIRYUKTI ( gloss) by SRUTAKEVALIN SRI BHADRABAHUSVAMIN ALONG WITH THE COMMENTARY BY SRI MALAYAGIRISURI. Copies 1000] Price Rs. 2-8-0 [A. D. 1936 mRRENEXTERIAXEXXESXEXEEEXXINHEIXEXXXXX XxxEEXIXEXEEx=x=x=x anukrama *** The original Title page of Aavashyak sootrasy Commentary ~16~
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM -, niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrImalayagirisUrisUtritAyA AvazyakavRtterupakramaH / eceeccee- - vipazcito vidhAya kRpAM samAdadatyetad mudrayitvA'pyamANamAvazyakIyaM zrImalabAgiryAcAryavihitaM vivaraNaM / anyavivaraNAni-yadyapi vihitamatra vivaraNaM vyAsasamAsAbhyAM sUripurandaraiH zrIharibhadraiH, tatra vyAsavivaraNasya zrImalaya giryAcAryasattAkAlataH prAgeva vyucchedaH, tathApi | sArdhadvAviMzatisahasramAna laghu vivecanaM tu zrImalayagirisattAkAle'pi varivartamAnamabhUdeva, yadyapi mayA tathA'nyaiH kRtA'sya vivRtiH' iti zrIharibha-| drasUribhirAvazyakavRttarArambhe uktatvAt anyAcAryavaryavihitAni abhaviSyan asya anyAni vivaraNAni, tathApi zrImalayagiryAcAryasamaye kevalA 1 zrIharibhadrasUrikRtaiva vRttiH praneti zrImalayagirayo'sminneva 20 patre asvaivAvazyakasya mUlaTIkAyAM043 patre asya mUlaTIkAkRt ityAyudAhApuH / Avazyakasya sthAna-Adyantya jinayatInAM pratyahaM niyamena dvividhAnena zeSANAmapi kAraNe sati avazyakaraNAd zrImati | zAsane jainendre nAvazyakasthAnAvazyakaM sthAnaM, kiMca-abhyAsakrame AdAvasyaiva sthAnamiti sAmAiyamAjhyAI ikArasaMgAI ahi jaitti, sAmAjhyAi bindusArapajata mityAdikAH saSTA uktayaH, ata eva zrutakevalizrIbhadrabAhusyAmibhirasmaivAdI ArabdhA niyuktiH / hA Avazyakasya kartA-yadyapi cedamAvazyaka bhagavadbhirgaNadharaireva vihitamiti upodghAtaniyuktigatakAraNapratyayadvArayoH zrIanuyogadvAragatatasyAtmAgamAdiprakaraNasya ca darzanAdavasIyate spaSTaM,tathA'pyaGgAbAhyatayedaM vyavAhiyate, yato nedaM uppanneityAdiniSadyAtrayakAle gaNadharapadAnuzAyAca dIpa anukrama ... AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI likhita asyA vRtte: prAstAvika-upakrama ~17~
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM -], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAya prAka kRtaM, kintu anujJAkAlasAyaMkAlayormadhyabhAge, AvazyakaM cAvazyakAnuSThAnaM bhagavatAM gaNadharANAmapi, tathA cAlavAhyatve'pyasya gaNadharakRtamalayagi0 tA'vyAhataiva, ata eva cAnaGgapraviSTazrutalakSaNe 48 patre eta eva sUrIndrAH 'gaNadharakRtapraznasyatirekeNa zeSakRtapraznapUrvakaM vA bhagavato mutkalaM vyAkaraNa'miti spaSThitavantaH, anAyAhyasya sarvathA gaNadharetaratabitatve gaNetyAdyavikalpasyaivAbhAvAt , yaca kacin zrIbhadrabAhusvAmiprabhRtibhiH | sthaviraiH kRtamaGgabAhya mAvazyakAdItyucyate tad AvazyakaniyuktimAvazyakatvenAbhipretyaiba, evaM ca bhagavadbhiH zrIjinabhadrakSamAzramaNairAvazya-13 kaniyukteyAkhyAne 'pi 'AvAsayANuogaM' ityUce, zrIAcArAGgavRttau lokanikSepAdhikAre ca caturvizatisavasvArAtIyetyAdinA caturviMzati-11 stavatvena tanniyuktirevAbhipretA, kacittu aGgabAhyAnA sthavirakRtatvanidarzane spaSTatayA''vazyakaniyuktirevocyate yathA'traiva 48 tadanaGgapraviSTaM, tathAvazyakaniyuktyAdi' tatazcAGgapraviSTaM gaNadharakRtameva sthavirakRtaM vaGgabAhyameveti nirNeyaM sudhIbhiH, evaM cAsyAvazyakasyAGgAbAhyatve gaNadharakRtakhe ca na ko'pi virodhaH / ___ asya sUtrasya pratidinamAhatAnAM dvirupayogitvAdasyAbhyAsakrame AdisthAnAt asyaivAdI niyuktikaraNAca mahatA vivaraNena parivAritaM pUjvaiH, asyaivopari niyuktimUlabhASyabhASyavizeSAvazyakabhASyacUrNiprabhRtayo vivaraNamanthAH vihitA vipazcinmUrdhanyaiH, evaM cAcAryazrImalayagiribhi rapi vyadhAyi vivaraNamasya, paraM kenApi hetunedamapUrNameva zrIkunthunAthastava paryantaM dRgdha, yathA caitadapUrNamAcAryANAmeSAM tathA zrIvRhatkalpa-10 dibhASya vivaraNamapyapUrNamevAsti, mudraNaM svetasyaitAvanmAnaM vyadhAyi, tataH zeSa vivaraNaM zrImatyA AgamodayasamityA prAga mudritAyAH zrIharibhadrIya-18 vRtteravadheyaM, apUrNasyApi mudraNamasyopayuktAne kaviSayasamAvezAt vistRtatayA viSaraNAca nAnupayuktam / dIpa anukrama // 3 // A mastram ... AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI likhita asyA vRtte: prAstAvika-upakrama ~18~
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM -], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa I granthakArAbhidhAnaM-pUrva prAcuryeNa sAdhumahAtmanAM nAmAni gRhasthaparyAyabhAvInyeva pracAramApuH, pravajyAparyAye'pi kacideva ca zrIsiddhasena divAkarakalikAlasarvajJazrIhemasUryAdInAmiva nAnaH parAvoM'pi, adhunA tu poDadAzatAbdItaH sAgaravijayavimalAvizAkhAnAM | prAdurbhAvAt sarveSAM parAvarto'bhidhAne pravrajyAdine eva, paraM zrImatAmabhidhAnaM tu pUrvaparyAyAbhidhAnenaiva, na tu parAvRttaM, tena giryAkhyA kA'pi zAkhA tadantargatAzcaite mahAtmAna iti na bhrAntavyaM bhAratIbhUpaNaiH, malayagirivat sarvadA manoharatvazIlamugandhitvavinayavasvazAntatamatvakumatatApanirNAzanAdikAmanupamA guNagaNatatimupalabhya pUjyAnAM gauNaM vA'bhidhAnamevat rUDhaM syAt, yato nemabhidhAnaM saMjJArUpaM, kintUpamArUpamiti viduSAM vizrutameva / sattAsamaya:-yadyapi pUjyatamamanthA agranthire'neke tathApi na kutrApi kheSAM sattAsamayo mAtApitrorabhidhAnaM janmabhUmiH yAvat pUjyatamAnAM svagurUNAM gamaSThasyApi va nAma nirdiSTAni, pUjyAnAM sarveSvapi granthepu kharacitatyaM mA darzitaM prekSyate, nAnyat kimapi gurugacchAbhidhAnAdikaM, na ca vAcyaM tadAnIMtane samaye andhAvasAne gurugacchadarzanaparamaiticaM naivAbhUt , yataH pUjyapravarAH kalikAlasarvajJazrIhemacandrasUrIzvarANAM bhrAtaraH ziSyAH ziSyaprAyA bA upasampadAdinA'bhUvaniti asminneva 11 patre tathAcAhuH stutiSu gurava ityuddizya gurutvaM zrIhemacandrasUrIzvarapraNItamanyayogavyavacchedastutigataM kAvyamullikhitaM tato nizcIyate, kAlikAlasarvajJakAle tu paraHzatA panthA gurugacchA-18 | bhidhAnAdyabhidhAnAlaGkRtAH, asmAdeva ca nirdezAdetadapi na zakyaM vaktumetat yadbhuta gurupu na te tathAvidhA bhakti bibharAMcakuriti, evaM caTa yaH kazcizvoyacajurevaM prAlapat yaduta zrIhemacandrasUrINAM gurubhrAtara ete, zrIhemacandrasUribhya AcAryapadaM zrIdevacandraH paramagurumidattamiti manyunA 'bUDho gaNaharasaho' ityAyuktyA nanyAM zrIdevacandrAcArya zazApeti tat nirasaM,yataH prastutaM nandIvRttigatanIhAribhadrIyaM vaco'pi tathaivA anukrama D inesbrary ... AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI likhita asyA vRtte: prAstAvika-upakrama ~19~
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIAva0 malayagi0 // 4 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [-1], niryukti: [ - ], bhASyaM [-1, mUla [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRi nyUnamiti tadanusarataivoktaM zrImadbhirapi na ca tathAvidhAnAM mahavAmA zAtanA kAryevamunmArgepopakai rasyAmayaiH vacanaiH zrImatAmane hasi zrImatAM samantabhadrAcAryANAmAyastutikArakatayA prasiddhiH, tata eva ca zrImantaH 11 patre nayAstava syAtpadetikAvya mAdyastu vikAro'pyavoca dityevamAdizyAdikSana, bhagavantaH zrIhemacandrAcAryA api svopajJazrI siddha hai mazabdAnuzAsane'pyetadeva kAvyaM stutikAro'pyAhetyevamuktvodAjahuH, evaM cayaH kaJcana pAraMgatA ditAgamamalimluk parakIyAgamapaTacaraH zrImatAM samantabhadrANAM nanatvaM nATitavAMstanna pramANAspadamityavadheyaM dhIdhanaiH na cedataH prazno na prATatAdarzakaH pAThaH, na ca nannAnAM bhavatAM zubhayatAM kathaJcitpakSapAto bhaviSyatItyapi nodyaM yataH zrImatAM bhagavatAmarhatAM namaskArasya prasaMge parivahanAmanaprasaMge nagmAnAM spaSTatiraskAraH sayuktikaM vistareNa vihitaH, nayapramANavicAre cAkalaGkIyaM laghIyAyyalaGkAravyAkhyAdikaM dUSitamatizayena, tathA ca naiva bhagavantaH samantabhadrA digambarAH, zrImatAM ca samaye zrImatAM samantabhadrANAM zvetAmbareSu khutikArakatayA Adyastu vikArakatayA ca prasiddhiH, tata evobhayeSAM kRtidvaye'pi samAna ullekhaH, yadyapi bhagavantaH zrutakevalidezIyAH zrIsiddhasenadivAkarA api AyastutisUtrakAH, udAhRtaM ca zrIhemacandrairAcAryairayogavyavacchedastutiM cakrANaiH ka siddhasenastutayo mahArthaM ityUcAnaisteSAmanukaraNaM, tathApi vizeSataH bAdimukhyatayA teSAM prakhyAtiH, vAstavaM cedamabhidhAnaM, yatasteSAM stutivRnde zatazo vAda sthAnAnyAsUtritAnyavalokyante'valoka kaiH, zrImanto malayagirayo'pi atraiva 105 patre vAdimukhyanAnnaiva sasmarustAn / pUjyapAdAnAM granthAH - pUjyapAdAH zrImatAmabhayadevasUrivaryebhvaH parato'bhUvanniti sthAnAnAdisUtrANAM vyAkhyAbhyo'nu rAjaprazrIyAcupAGgAnAM vyadhurvyAkhyAM, jambUdvIpaprajJaterabhUt bhagavatkRtibhUSitA vRttiH paraM naSTA'zeSaiva sA zemuSImatAM bhAgyaddAnyA, spaSTaM cedaM zrIjambUdvIpaprajJapteH zAnticandrIyAyAmapi vRttI, ime prApyamANAH pranyAH zrImatAM-- Pur Private & Personal Use Only *** AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI likhita asyA vRtteH prAstAvika - upakrama ~20~ upakramaH / // 4 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [-1], niryukti: [ - ], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH X 1 rAjaprabhIyavRttiH * 5 candraprajJaptivRttiH x 9 paDazItivRttiH x 13 padavRttiH X 2 jIvAbhigamavRttiH 6 zrInandI sUtravRttiH X * 10 zrImalayagirivyAkaraNaM * 14 dharmasaGgrahaNivRtti: * apUrNatAsUcakaM mudritatAsUcakaM mudyamAnatAsUcakaM X 3 prajJApanAvRttiH x 7 zrI AvazyakavRttiH * 11 bRhatkalpasUtravRttiH tadevaM parokSANAM lokayanthAnAM vidhAtAraH pUjyapAdA iti nizcitaM tathA zrImatAM pAragaditAgamakarma granthavyAkaraNAdi vividhavAvyayapArINatAmapi dRSTrA manISimatAM mastakadhUnanameva bhavati / mudraNe'syA vRtteH yadyapi niryuktimUlabhASyabhASyagAthAdInAmakArAdikramo viveyaH paraM zrInanyAdyAgamasaptakAnukrame kRtatvAttasya prAyaH samAno'traiSa iti nAdRtAstatra, ata eva ca kacidadhikanyUnAnAM gAdhAnAmaGkavyatyayo nAkAryatra, zodhanadoSeNApi gAthAGkavyatyayAdi jAtamantra tadapi manISibhirmarSaNIyameva mudraNaM cAsyAH zreSThidevacandra lAlabhAI pustakoddhArArthakadravyavyayena tatsaMsthAkAryavAhakadvArA vihitamiti svalpamUlya mahArthe patra sundara mudraNAlaya mudraNAdi syAdeva / ~21~ x 4 sUryaprajJaptivRttiH * 8 zrIvyavahArasUtravRtti: * 12 karmaprakRtivRttiH Pur Private & Psonal Use Only *** AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI likhita asyA vRtteH prAstAvika upakrama nivedakA:-AnandasAgarAH beTI ( pAdalitapura ) 1992 mAghazuTTA 2
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ saiddhAntikatArkikabaiyAkaraNacakravartinaH puNyasmaraNAH samastamunimaNDalAgamavAcanAdAtAra AgamoddhArakA AcAryavarya 1008 zrImadAnandasAgarasUrIzvarapAdAH / Cancement For F ate & Pesonal use only ... AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarANAM mUla pratikRti: ~22~
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [830], vi0bhA0gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka H // zrIAvazyakamalayagirIyavRttau caturtha-bhAga: samprati keSviti dvAraM vyAcikhyAsurAhasadhagayaM samma sue caritte na pajavA sadhe / desaviraI paDuccA duNhavi paDisehaNaM kujjA / / 830 / / atha keSu dravyeSu paryAyeSu vA sAmAyikamityAzaGkAyAmuktaM-sarvagataM samyaktvaM, sarvadravyaparyAyarucilakSaNatvAttasya, tathA zrute-zrutasAmAyike cAritre-cAritrasAmAyike na sarve paryAyA viSayAH, zrutasyAbhilApyaparyAyaviSayatvAt dravyasya ca abhilApyAnabhilApyaparyAyayuktatvAt , cAritrasyApi 'paDhamaMmi sabajIvA' ityAdinA sarvadravyAsarvaparyAyaviSayatAyAH prAgeva pratipAditatvAt , dezaviratiM pratItya dvayorapi sakaladravyaparyAyayoH pratiSedhanaM kuryAt, na sarvadravyaviSayaM nApi sarvaparyAyaviSayaM dezaviratisAmAyikamiti bhAvaH, Aha-ayaM samyaktvaviSayaH kiMdvAre prarUpita eva tataH kiM punarabhidhAnamiti !, ucyate, prAg viSayaviSayiNorabhedena kiM taditi sAmAyikasya kiMdvAra evaM dravyatvaguNatvanirUpitasya jJeyabhAvena viSayAbhidhAnamityadoSaH / Aha ca bhASyakRt-naNu sAmAiyavisao kiMdAraMmivi parUvito puSaM / kaha na puNaruttadoso Doja huI? ko visesoyA? // 2759 // anottaram-kiM taMti jAibhAveNa tattha iha neyabhAvato'bhihiyaM / iha visaya-1 visahabheo tatthAbhayoyayArotti // 2760 // (vize.) keSviti garta, samprati kathamiti dvAraM vaktavyaM, kathaM sAmAyikamavApyate iti, tatra caturvidhamapi sAmAyikaM manuSyatvAdisthAnAvAptau satyAmavApyata iti tatkramadurlabhatAkhyApanArthamAha dIpa anukrama A.ma.764 ... atra niyukti: (830) aSTa zatAdhika triMzata: Avazyaka-malayagireH vRtte: caturtha evaM aMtima bhAga: Arabhyate ~23~
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [], niyukti: [831-832], vibhA gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata | keSudvAraM kathaMdvAre manujasvAdi satrAka // 45 // zrIAva-FI mANussa khisa jAI kula rUvAroggamAuaM buddhI / savaNuggaha saddhA saMjamo alogammi dulahAI / / 831 // zyakamala- mAnuSyaM-manujatvaM kSetram-AryakSetraM jAti:-mAtRsamutthA pitRsamutthaM kulaM, rUpam-anUnAMgatA ArogyaM-rogAbhAvaH ya. vRttI AyuSka-jIvitaM buddhiH paralokamavaNA zravaNaM dharmasambaddhaM avagraho-dharmazravaNAvadhAraNaM athavA zravaNAvagrahaH-sAdhUnAmaupodghAtedavagrahaH zraddhA-ruciH saMyamaH-samyaganuSThAnalakSaNaH, etAni sthAnAni loke durlabhAni, etadayAptau ca viziSTasAmAyika lAbhaH, aba caitAni durlabhAni / iMdialabI nizcasaNAya pajjatti niruvahaya khemA dhAyA''roggaM saddhA gAhaga upaoga ahoya ||anydiiyaa(19pr.) / indripalabdhiH nirvartanA indriyANAmeva paryAptiH-svaviSaya grahaNasAmarthyalakSaNA, 'nisvaya'tti nirupahatendriyatA kSema viSayasya bhAla-subhikSaM Arogya-nIrogatA zraddhA-bhaktiH grAhakaH-kathayitA upayogaH-tadabhimukhatA 'aho ya iti | arthaH-arthitvaM dharmaviSaye iti, bhinnakata keyaM zila gAthetyapaunaruktvaM // tantra mAnuSatvaM yathA durlabhaM tathA dazabhidRSTAntaH | pratipipAdavirAha cullaga 1 pAsagadhane 3 jUrA 4 rayaNe 5 asumiNa 6 cakke 7 a| camma 8 juge 9 paramANU 10 dasa didaMtA mnnualNbhe||832|| mAnuSatvaM sakRt labdhyA jIvaH punastadeva duHkhena labhate, atra dRSTAntaH collako bahAdattacakravartimitratrAhmaNabhojanaM, tathAhi-baMbhadattassa ego kappaDito oTaggai, vahasu AvaIlu avasthAsu ya sabattha sahAyo Asi, baMbhadatteNa ya pattaM dIpa anukrama ||45shaa ... atra ekA prakSepA gAthA vartate ... atha manuSyabhavasya durlabhatvaM darzane daza dRSTAMtAH varNayate ~240
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [831-832], vibhA gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka - raja, tassa ya bArasasaMbacchario abhiseo, so ya kappaDito tattha alliyApi na lahai, tao NeNa uvAo ciMtito-16 udhAhaNAo dhae baMdhiUNa dhayavAhagehi samaM padhAvito, raNNA dido, uineNaM avagRhito, aNNe bhaNaMti-teNa dAravAle sevamANeNa vArasame saMvacchare rAyA diTTho, tAhe rAyA taM daTTaNa saMbhaMto, imo so varAgo mama suhadukkhasahAyago, ettAhe karemi vitti, tAhe bhaNai-ki demo ?, so bhaNai-deha ghare ghare karacolae jAya sabaMmi bharahe, jAhe niDhiyaM hojjA tAhe puNo'vi tujha ghare ADhayeUNa bhuMjAmi, rAyA bhaNai-kiM te eeNa?, desaM te demi to suhaM chattachAyAe harithakhaMdhavaragato hiDihisi, so bhaNai-kiM mama edaheNa AhakhUNa ?, tato se diNNato collago, tAhe paDhamadivase rAiNo ghare jimito, teNa se juyalayaM dINAro ya dino, evaM so parivADIe sadhesu rAulesu battIsAe rAyavarasahassesu tesipi je bhoDyA tapabhiIsu, tattha ya nagare aNegAto kulakoDIto, tato se nagarassa kayA aMtaM kAhii , tAhe gAmANa, tato bharahavAsassa, avi so voja aMtaM na ya mANusattaNAto bhaTTho puNo mANusattaNaM lahai 1 // BI pAsagati dvitIyo dRSTAntaH, pANakarasa suvaSNaM nasthi, tAhe ciMtei-keNa uvAeNa biDavejA suvaNaM , tato jaMtapA sA kayA, keI bhaNaMti-varadiNNagA, tAhe ego dakkhapuriso sikkhAvito, dINArANaM dhAlaM bhariyaM, so bhaNai-ahamamaM koI jiNai so thAlaM geNhau, aha ahaM jiNAmi to egadINAraM, tassa icchAe jaMtaM paDai, tato na tIrae jiNiu~, jahA so na jippaDa evaM mANusalaMbho'vi dullaho, avi nAma so jiNejA na ya mANusattaNAo bhaTTo puNo mANusattaNaM labhai 2 // 'ghana'tti tRtIyo dhAnyadRSTAntaH, jattiyANi bharahakhette dhannANi tANi savANi piMDiyANi, tattha pattho sarisavANaM chUDho, dIpa anukrama E ~25~
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [831-832], vi0bhA0gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: dala zrIAva- zyakamala- yA vRttI upodghAte satrAka // 452|| *** tANi satrANi aduyAliyANi, tatthegA juNNadherI suppaM gahAya vINejA, sA kiM puNo'vi pattharya pUreuM caejjA ?, avi saa| devayApasAeNa pUrijjA, na ca mANusattaNAto bhaTTo jIvo puNo mANusattaNaM lahai 3 // collakAdi'jUe'tti pUtadRSTAntazcatudhaH, sa evaM-ego rAyA, tassa sabhA khaMbhasayasaMniviTThA, tattha asthANiyaM dei, ekkekko yI khaMbho adusayaMsito, tassa rano putto rajakaMkhI, ciMtei-thero rAyA mAreUNa raja giNhAmi, taM ca amacceNa nAyaM, teNa ranno sihUM, tato rAyA taM putaM saddAvittA bhaNai-amhaM jo na sahai aNukkama so jUyaM khillai, jai jiNai raja se dijjai, kiha | puNa jiNiyacaM?, tujhaM ego Ao, avasesA AyA amhaM, jai tuma egeNa AeNaM sayayapayatteNaM aTThasayarasa khaMbhANamekkekkaM aMsiyaM aTThasae bArA jiNasi to tujjha rajja, avi devayA0 vibhAsA 4 // | 'rayaNesi paJcamo ratnadRSTAntaH, sa caiba-ego vANiyago buDo, rayaNANi se asthi, tattha ya mahe mahe aNNe vANiyagA koDipaDAgAo ubheti, so na ubheti, tassa puttehiM dherai pautthe tANi rayaNANi nANAdesiyavANiyahatthe vikIyANi, baraM amhevi koDipaDAgA umbhavemo, te ya vANiyagA samaMtao paDigayA pArasakUlAdINi, thero Agato, surya jahA vikkIyANi, tato te aMbADei-lahu rayaNANi ANeha, tAhe te saba to hiMDiumAraddhA, kiM te sabarayaNANi piMDijjA ? aviya devayApabhAveNa vibhAsA 5 // // 45 // | paSThaH svamadRSTAntaH, sa caiva-egeNa kappaDiekA sumiNae caMdo gilio, teNa kappaDiyANa kahiyaM, tehiM bhaNiya-saMpuSaNacaMdamaMDalappamANaM pUyaliyaM ajja bhikkhApaviTTho lanbhihisi, laddho ya gharacchAyaNiyAe, aNNeNavi diDo tAriso ceva sumiNo, AKACRECCC dIpa anukrama * X X ~26~
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [831-832], vi0bhA0gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: ECRECREC2 prata sUtrAMka - so vhAiUNa pupphaphalANi gahAya sumiNalakkhaNapADhagassa kahei, teNa bhaNiyaM-rAyA bhavissasi, ito ya sattame divase rAyA Tra tattha aputto mato, so ya nivaNNo acchai, jA Aso ahivAsio Agato, teNa taM dadgRNa hesiyaM payakSiNIkato ya, tato vilaio paDhe, evaM so rAyA jAto, tAhe so kappaDito taM suNei, jahA teNavi eriso sumiNo diho, paraM so AesaphaleNakA rAyA jAto, so ciMtei-baccAmi jattha goraso taM pibittA suvAmi, jeNa puNo'vi taM sumiNaM pecchAmi, asthi puNa so suviNaM pecchejA ?, aviya so devayApasAeNa vibhAsA // ___saptamazcakradRSTAntaH, iMdapuraM nagaraM, iMdadatto rAyA, tassa iTThANaM varANaM devINaM bAbIsaM puttA, aNNe bhaNaMti ekkAe devIe, te sadhe puttA rAiNo pANasamA, annA ekA amaJcadhUyA, sA paraM pariNeteNa diDilligA, sA aNNayA bahAyA samANI acchai, raNA divA, pucchiyA ya kA esatti ?, pAsahiehiM kahiyaM-deva! tujhaM devI esA, tAhe tAe samaM eka rati HAvasito, sA ya riuNhAtA, tIse gambho laggo, sA ya amaJceNa puSAmeva bhaNiiliyA-jayA te gambho laggai tayA mama sAhijjAsi, tAe tassa kahiyaM divaso muhutto jaM ca rAeNa ullaviyaM, teNa taM savaM pattae lihiyaM, so sAravei, navasu mAsesu volINesu TadArato jAto, tassa ya cattAri dAsaceDANi taddivasajAyANi, taMjahA-aggiyao pavayato bahuliyo sAgaro ya, amacceNa so kalAyariyassa uvaNIto, teNa lehAiyAto gaNiyappahANAto kalAto gahiyAto, jAhe te gheDe gAheti AyariyA taahe| 4 tANi koheti viuhaMti ya pugdhaparicaeNa tANi roDeMti, tANi na ceva teNa gaNiyANi, na gahiyAto paDipunnAto kalAto, te di ane bAbIsaM kumArA gAhijatA taM AyariyaM avayaNANi ya bhaNati, jai so Ayario piTTeDa tAhe gaMtUNa mAUNaM sAheti / 2 dIpa anukrama 2 SmEducational ~27~
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIAva zyakamala ya0 vRttI upodghAte // 453 // Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [831-832 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 150] mUlaM [- /gAthA - ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH tAhe tAo taM AyariyaM khiMsaMti-kIsa AhaNAsi ?, kiM sulabhANi puttajammANi 1 tato te na sikkhiyA / ito ya mahurAe pavayao rAyA, tassa suyA ninuI nAma dAriyA, aNNe bhaNaMti-jiyasattU rAyA, tassa suyA siddhiyA nAma, sA raNNo alaMkiyA mAUe uvaNIyA, tAhe rAyA bhaNai jo tuha royai so suha bhattAro, tAe nAyaM-jo sUro vIro vikato so mama bhattA bhavau, so puNa rajjaM dejA, tAhe sA pabhUyaM balavAhaNaM gahAya gayA iMdapuraM nagaraM, tattha kila iMdadattassa raNNo bahave puttA iti, iMdadatto tuTTho ciMtei nUNamahaM aNNehiM rAIhiMto laDo Agamito, tato NeNa UsiyapaDAgaM nagaraM kAriyaM, sesA bahave appANugA rAyANo dUyaM pesiUNa AvAhiyA, tahA egaMmi akukhe aTTa cakANi kAraviyANi, tesiM purato ThiyA ghiuhiyA, sA acchimi vidheyavA, tato iMdadatto rAyA sannaddho saha puttehiM nimgato, tAhe sA kaNNA savAlaMkAravibhUsiyA egaMmi pAse acchai, so raMgo te rAyANo te ya bhaDabhoiyA jahA dovaie sayaMvaramaMDave tahA bhANiyavA, tattha raNNo sirimAlInAma kumAro, so bhaNio-putta ! esA dAriyA rajjaM ca ghettavaM eyaM rAhAvehaM vigheUNa, to viMdha evaM puttaliyaMti, evaM bhaNito so ukkarisio- nUNamahaM sabaihiMto laDao, so ya varAo akayakaraNo tassa samUhassa majjheNaM dhaNuM ceva givhiDaM na taraha, kihavi aNeNa gahiaM, to jato vacca tato vaccautti mukko saro, so cakkesu avphiDiUNa bhaggo, evaM kassai egaM aragaM bolINo, kassai duNNi, kassai tiSNi, annesiM bAhiraM caiva niggayaM, tAhe rAyA adhitiM caiva pagato- aho | ahaM eehiM puttehiM dharisiotti, tato amatreNa bhaNiyaM deva ! kIsa addhitiM karesi ?, rAyA bhaNai-eehiM appahANo kao, amacyo bhagAi- asthi aNNo tuma putto mama dhUyAe taNao suriMdadatto nAmeNaM so kayakaraNo samattho viMdhiuM, tAhe rAyA ~28~ kathaMdvAre cakrahaSTAntaH // 453 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [831-832], vi0bhA0gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 20 SAR prata sUtrAMka pucchai-kato mama putto?, tAhe se abhiNNANANi siTTANi, tato rAyA tuDho bhaNai-kahiM so ?, amacceNa darisio suto, rAiNA ughabUhiUNa bhaNio-seyaM tava ee aTTha cakke bhettUNa puttaliyaM acchimi viMghiuM rajasuhaM nidhuidAriyaM ca saMpAvittae, tato kumAro jahA ANavehatti bhaNiUNa raNNo uvajjhAyANaM ca paNAmaM karettA ThANaM ThAUNa dhaNuM geNhai, lakkhAbhimuhaM saraM sajjei, tANi ya dAsaruvANi carahisiM ThiyANi roDaMti, aNNe ya do purisA rAiNA bhaNiyA, tato pAsaM gahiyakhaggA ciDati, jA kahavi lakukhassa cukihisi to sIsaM hiMdiyacaMti, so ya se ubajhAo pAse Thio bhayaM dei-mArijAsi jahacakihisi, te vAbIsapi kumArA esa biMdhissaitti savisesamuluTANi bharNatA vigdhANi kareMti, tato teNa cattAri dAsarUvANi te ya do purise te ya bAbIsaM kumAre agaNaM teNaM tANaM rahacakantarANa samaMtANamaMtaraM jANiUNa tammi arake niruddhAe dihIe annastha maNaM akuNamANeNa sA ghiuliyA bAme achimi viddhA, tato logeNa uphiTisIhanAyakalayalamisso sAhukAro kato, jahA taM cakaM duksaM bhettuM evaM mANusaptaNaMpi0 7 // R aSTamazcarmadRSTAMtaH, sa caivaM-jahA ego daho joyaNasahassavicchinno cammAvaNaddho, ega se majjhe chirnu jastha kacchavagIvA mAyai, tattha ego kara chayo so bAsasae 2 gIvaM pasArei, teNa kahamabi gIvA pasAriyA, jAba teNa chiddeNa niggayo, teNa| komuIe joisacakaM dilu puSphaphalANi ya, so gato sayaNijjANaM dAemitti, tato sayaNayaggaM ANettA sabato paloei, yaNa upecchai, aghiya so devayAe pasAeNa pecchejA na ya mANusattaNAo bhaTo puNo mANusattaNaM lahai 8 // dIpa anukrama ~29~
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [833-835], vi0bhA0gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata kathaMdvAre yugaha sUtrAMka dIpa anukrama zrIAca-15 navamo yugadRSTAntaH, tatpratipAdanArthamAhazyakamala- puvaMte hoja jugaM abaraMte tassa hoja samilA u / jugachiiMmi paveso iya saMsaio maNuyalaMbho // 833 // ya0 vRttA svayambhUramaNAkhyasya jalanigheH pUrvAnte yugaM bhavet , aparAnte tasya yugasya bhavet samilA, evaM vyavasthite sati yathA upodghAyugacchidre samilAyAH pravezaH saMzayita iti-evaM saMzayito manujalAbha:-manuSyatvalAbhaH, durlabha ityrthH| | jaha samilA panmahA sAgarasalile aNorapAraMmi / pavisijA jugachiDaM kahavi bhamaMtI bhamataMmi // 834 // // 454|| yathA sAgarasalile svayambhUramaNasamudre imIse(mA sA)aNorapAraMmitti dezIvacanaM pracurArthe upacArata ArAdbhAgaparabhAgarahite yugAt samilA prabhRSTA bhramantI kathamapi camati yuge yugacchidre pravizet evaM mAnuSatvAt prabhRSTaH kathamapi mAnuSatvaM labhate / / sA caMDavAyavIIpaNolliyA avi labheja jugachiDunaca mANusAo bhaTTho jIvo paDimANusaM labhai / / 835 // II sA samilA caNDavAtavIcipreritA satI apiH saMbhAvane labhate yugacchidraM, na ca mAnuSyAt-mAnuSatvAt paribhRSTo jIvaH pratimAnuSyaM-bhUyo manujatvaM labhate iti 9 // dazamaH paramANudRSTAntaH-jahA ego khaMbho mahappamANo, so deveNa cuNNiUNa avibhAgimANi khaMDANi kato, tato naliyAe pakkhitto, pacchA maMdaracUlAe ThieNa phUmio, tANi avibhAgimANi khaMDANi naDhANi, atthi puNa koI jo tehiM ceva puggalehiM tameva khaMbhe niyattejA, esa abhAvo, evaM mANusattaNAo bhaTTho jIvo no puNa pAeNa mANusattaNaM lahai // ahavA |imo paramANudito-sabhA aNegakhaMbhasayasaNNiviTThA, sA kAlaMtareNa jhAmiyA paDiyA, atthi puNa koI jo tehiM ceva | // 15 // ~30
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [836-840], vibhA gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka puggalehiM karei ?, no iNamaTe samahe, evaM mANusattaNaM dullhN,10|| dasa vidvatA maNuyalaMbhe'tti ete daza dRSTAntA maanussylaabhe|| iya dullahalaMbhaM mANusattaNaM pAviUNa jo jIvo / na kuNai pArasahiyaM so soyai saMkamaNakAle // 836 // evaM-uktaprakAreNa mAnuSatvaM durlabhalAbha prApya yo jIvaH paratrahitaM dharma na karoti, pArattatti dIrghatvamalAkSaNika, sa saMkrama-11 L NakAle-maraNakAle zocati-zokaM karoti // ka ivetyAha-- jaha vArimajha chuDhodha gayavaro macchaucca galagahio / vaggurapaDio ya mao saMvaio jahA pakkhI // 837 // | so soyai manujarAsamucchuo turiyanihapakikhatto / tAyAramaviMdato kammabharapaNollito jIvo / / 838 // / yathetyupapradarzane, yathA zocati tathA daryata iti bhAvaH, vArimadhyakSipto gajavaro, matsya iva vA galagRhItaH, yadivA mRga iva vA vAgurApatitaH, saMvata-jAlaM tamitaH-prApto yathA vA pakSI, 'so soyaha' ityAdi, so'kRtapuNyaH mRtyujarAsamavastRtaH-14 mRtyujarAkrAntaH tvaritanidrAprakSipta:-maraNanidrayA abhibhUtaHtrAtAram aviMdAna:-alabhamAnaH karmabharapraNoditaH-karmabhara|prerito jIvaH zocati, hI na kRtaM kimapi janmAntarasukhanivandhanaM sukRtamiti zokaM karoti // sa cetthaM mRtaH san __ kAUNamaNegAI jmmmrnnpriyttttnnsyaaii| dukkheNa mANusattaM jai lahai jahichiyaM jIvo // 839 // IN kRtvA anekAni janmamaraNaparivartanazatAni duHkhena-mahatA kaSTena yadi kathamapi labhate jIvo mAnuSatvaM, kuzalapakSakArI | IR punaH sukhena mRtvA sukhenaiva labhate mAnuSatvam // I taMtaha dullabhalaMbhaM vijulayAcaMcalaM ca maNuyattaM / laNa jo pamAyai so kAuriso na sppuriso||840 // dIpa anukrama RUSSEGUROSES 2-% ~31~
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [841-843], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka yavRttI dIpa zrIAva- tat-mAnupatvaM tathA pUrvoktaprakAreNa durlabhalAbha-duSprApalAbhaM vizulatAvaccaJcalaM labdhvA yaH pramAdyati-pramAdaM karoti kathaMdvAre zyakamala-hasa kApuruSo, na satpuruSaH, ityalaM prasaMgena, prakRtaM prastumaH / tatra yathA dazabhidRSTAntairmAnuSatvaM durlabhaM tathA AryakSetrAdInyapi dharmAkaraNaM sthAnAni, tataH sAmAyikamapi tuSpApam , athavA mAnuSatve labdhe'pyeteH kAraNaiH durlabhaM sAmAyikamiti pratipAdayannAha- AlasyA upodghAte Alassa moha'vaNNA dhaMbhA kohA pamAya kiviNattA / bhaya sogA annANA bakakheva kutUhalA ramaNA // 84 // dayaH eehiM kAraNehiM laNa sudalahaMpi mANussaM na lahai suI hiyakari saMsAttAriNiM jIvo // 842 // 836-42 // 455 // IN AlasyAt na sAdhusakAzaM gacchati (zRNoti) vA 1 tathA mohAt-gRhakartavyatAvyAkulatvAt 2, tathA avajJAtaH-kimete jAnantItyevaMrUpAyAH 3 stambhAta-jAtyAdyabhimAnAt , uttamajAtIyo'haM kathameteSAM bhikSAcarANAM hInajAtIyAnAM pArthe gacchA-31 mItyAdilakSaNAt 4, krodhAt , tathA ca ko'pi sAdhudarzanAdeva kupyati 5, tathA pramAdAt-madyAdiprasaktirUpAt 6, kRpaNatvAt-nUnaM gatastebhyaH kimapi dAtavyaM bhaviSyatItyevaMrUpAt 7 tathA bhayAt , sAdhavo hi narakAdibhayaM gatebhyo varNayantIti 8 zokAdvA iSTaviyogajAt 9, ajJAnAt kudRSTijanitAt kubodhAt 10 vyAkSepAt-anyAnyavahuprayojanakaraNataH Atmano vyAkulIbhAvasampAdanAt 11, tathA kutUhalAda-nadAdiviSayAt 12 tathA ramaNAt-nAnAvidhakukkuTayodhanAdikrIDAprasaktirUpAta 13, ebhiH kAraNairAlasyAdibhiH sudarlabhamapi mAnuSyaM labdhvA na labhate hitakarI saMsArottAriNI zrutimiti // vratAdisA- 425 // magrIyuktastu karmaripuM vijityAcikala cAritrasAmAyikalakSmImavApnoti, yAnAdiguNayuktayodha iya jayalakSmI, tathA cAha jANAvaraNapaharaNe juddhe kusalattaNaM sanII ya / vakkhattaM vavasAo sarIramAroggayA ceva // 843 / / anukrama SmECAnal Clmalbrary.org ... manuSyabhava prApto'pi Alasya-Adi kAraNAt dharma-zravaNasya durlabhatvaM ~32~
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [844], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yAnaM hastyAdi, AvaraNaM-kavacAdi praharaNaM-khaDgAdi yAnAvaraNapraharaNAni, tathA yuddhe kuzalatvaM-samyak tajjJatA nItizca| nirgamapravezarUpA dakSatvam-AzukAritA vyavasAyaH-zaurya zarIramavikalam arogatA-vyAdhiviyuktatA, etAvadguNasAmagrIsamanvita eva yodho jayazriyamAmoti, eSa dRSTAntaH, dArTAntikayojanA tviyam-jIvo joho jANaM vayANi AvaraNamuttamA khaMtI / jhANaM paharaNamiTTha gIyatthattaM ca kosalaM // 1 // davAdijahovAyANurUvapaDivattivattiyA nII / dakkhattaM kiriyANaM, jaM makaraNamahINa kAlaMmi // 2 // karaNaM sahaNaM ca tavovasaggaduggAvatIe vvsaato| eehiM suNirogo kammari jiNai sohi // 3 // karmaripuvijayapakSe jIvo yodho, mahAnatAni-prANAtipAtaviramaNAdIni yAnam , uttamA kSAntirAvaraNaM, dhyAna-dharmadhyAnamiSTaM praharaNa, kauzalaM samyaggItArthatA, dravyAdiSu-dravyakSetrakAlabhAveSu yathopAyaM-zrutoktopAyAnatikrameNa yA'nurUpa-14 pratipattivartitA, yathA sAdhUnAmetad dravyAdi etenopAyena dezakAlAdhucitena karttavyaM, naiteneti, sA nItiH, tathA kriyANAMpratyupekSaNavaiyAvRttyAdInAM yat kAle-svasvaprastAve ahIna-paripUrNa karaNaM tad dakSatvaM, tathA karaNaM tapaso dvAdazaprabhedasyA upalakSaNametat saMyamasya ca, sahanaM ca upasargepu samApatatsu, yadivA durgApadi samAgatAyAM, eSa vyavasAyaH, ebhiryAnAdibhiH sahito jIyo yodhaH munIrogaH karmaripuM jayati, vijitya ca samagrasAmAyikazriyamAsAdayatIti gAthArthaH // athavA anena prakAreNAsAdyate iti diDhe suyamaNubhUe kammANa khae kae usame ya / maNavayaNakAyajoge pasatthe lambhae bohI // 844 // dRSTe bhagavatpratimAdau sAmAyikamavApyate, yathA svayaMbhUramaNasamudramatsyena pratimAsaMsthitAn matsyAn pratimAsaMsthitAni dIpa anukrama SmECIA ~33.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [844], vi bhAgAthA [-1, bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka // 456 dIpa zrIAva- padmAni vA dRSTvA sAmAyikamavApyate, svayaMbhUramaNe hi matsyAnAM padmAnAM ca sarvANyapi saMsthAnAni sambhavanti muktvaikaM vala-TU kathaMdvAre zyakamala- yasaMsthAna, zrute cAvApyate sAmAyikaM, yathA''nandakAmadevAbhyAmavAptam, aba kathAnakam-vANiyagAma nagaraM, jiyasattU yodhaSTAyA vRttI rAyA, tattha ANaMde nAma gAhAvatI dhaNakaNagasamiddhe, tassa sivAnaMdA nAma bhAriyA, tassa NaM vANiyagagAmassa nayarassa adU-15 upodghAte rasAmaMte uttarapuracchimadisIbhAge kAlae nAma saMnivese, tattha ANaMdassa bahuo mittanAtivaggo parivasati, annayA samaNe dyA hetavA bhayavaM mahAvIre vANiyaggAme nayare dUipalAse ceie samosaDhe, jiyasanuppamuhA parisA niggayA bhayavaMtaM pajuvAsai, tae NaM 843-4 se ANaMde bahujaNarasa aMtie eyamaDhe nisamma hAe paramasuibhUe pAyavihAreNa gaMtUNa bhayavaMtaM tipayAhiNIkarei, karittA baMdai namasai 2 pajuvAsai, tato NaM sAmI tIse mahaimahAliyAe parisAe ANaMdassa ya dhamma parikahei, parisA niggayA, ANaMde dhamma socA haTThatuDhe sAmi vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM payAsI-saddahAmi NaM bhaMte! nimgaMthaM pAvayaNaM0, kiMtu jahA NaM devANuppiyANaM aMtie rAIsarAdao sarva rajahiraNNAiyaM paricajja pacayaMti, no khalu (tahA) ahaM saMcAemi, ahaM NaM duvAlasavihaM sAvagadhamma paDivajissAmi, bhayavayA bhaNiyaM-ahAsuhaM devANuppiyA!,mA paDibaMdha kareha, tato sAmI tassa sAbagadhamma tahAvihaM uvadaMsei jahA uvAsagadasAsu, tato so sAvagadhamma paDivajjai, icchApariNAme catvAri hiraNNakoDIo nihANapauttAto cattAri hiraNakoDIto vuDhipauttAto cattAri hiraNNakoDIto sesavavahArapauttAto bajjiUNa sesaM hiraNNa // 456 // vihIM cattAri niyattaNasatiyAI halasayAI mottUNa sesANi halANi cattAri dAsasayAI cattAri dAsIsayANi cattAri dasagosahassapamANAI pavarAI gokulAI cattAri bhaMDIsayAI disAjattiyAI cattAri bhaMDIsayAI saMbahaNiyAI catvAri pavahaNa anukrama MEnco |... dharma-zravaNAt sAmAyikasya lAbhe AnaMda gAthApate: dRSTAMta: ~34~
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [844], vibhA gAthA -1, bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka sayAI vajiUNa sesadAsadAsIgokulabhaMDIpavahaNANi jAvajjIvAe paccakkhAi, evaM tassa sAvagadhammeNa appANaM bhAvemANassa coddasavAsAI atikatAI, pacchA ekkArasauvAsagapaDimAto phAsei, ikkArasamaM paDima Thiyassa ohinANamuppaNNaM, teNa puSadakSiNapacchimAsu disAsu paMca paMca joyaNasayANi khettato pAsai, uttareNa cullahimavaMtaM, urdu jAva sohammo kappo ahe| jAva loluyayaccayaM naragaM culasIvAsasahassaThiigaM jANai pAsati, evaM se ANaMde samaNovAsage uttamehi aNubayasilakkhAvaehiM appANaM bhAvettA vIsaM vAsANi samaNovAsagapariyAgaM pAuNicA mAsiyAe saMlehaNAe AloiyapaDikaMte samAkA hipatte kAlaM kiccA sohammAvataMsagassa mahAvimANassa uttarapuracchimeNa aruNe vimANe devattAe uvavaNNe caupalioca-2 madviIe, tato cue mahAvidehe sijjhihii // | idAnIM kAmadevasya kathAnakam-caMpA nayarI, puNNabhadde ceie, jiyasattU rAyA, kAmadeve gAhAvaI, tassa bhaddA bhAriyA, annayA puNabhade ceie sAmI samosaDDo, evaM jahA ANaMde teNeva kameNa sAvagadhamma paDivajjai, navaraM so cha hiraNNakoDI|to vahipauttAto cha hiraNakoDIo nihANapauttAno cha hiraNNakoDIto sesavavahArapavattAto cha halasayAI niyattaNasayAI sAla dAsasayAI cha dAsIsayAI cha dasagosahassapamANAI pavarAI gokulAIcha bhaMDIsayAI disAjattiyAI cha bhaMDIsayAI |saMvahaNiyAI chappavahaNamayAI pajiUNa sesAI hiraNahaladAsadAsIvaggagokulabhaMDIpaSahaNAI jAvajIvAe pacakkhAti. taheva vArasavarisANaMtaraM ekArasa uvAsagapaDimAto phAsei, ekArasama paDima paDivannassa egeNa deveNa pisAyahasthipaNNa-| |garUvehi bahu upasAgA kayA, te samma teNa ahiyAsiyA, sAmI samaNe AmaMtittA evaM bayAsI-jaha tAva ajo ! kAma-IN RECRAKASSACREACTS dIpa anukrama A.sU.77 4 mastram ... atra kAmadeva zrAvakasya kathAnakaM prastUyate ~35
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [844], vi bhAgAthA [-1, bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva- deveNaM samaNovAsageNa uvasaggA samaM sahiyA tA ajjo ! samaNeNaM duvAlasaMga gaNipiDagaM ahijjamANeNaM0 samaNIe vA dadazravaNe Azyakamala- ahiyAseyabA. tae NaM te samaNA niggaMthA taM uvadesaM sammaM viNaeNaM paDisuNeti, kAmadevo'vi sAmivaMdao Agato saMtonandAdyAH ya0 vRttI | sAmiNA ubavUhito-dhaNNe siNaM tumaM kAmadevA ! jassa taba niggaMthe pAvayaNe imA eyArUvA paDivattI, tae NaM se kAmadeve8 anubhave upodUpAte| haDatuDe vaMdittA namaMsittA paDigate, evaM jahA ANaMde taheva jAva sijjhihida, navaraM aruNAbhe vimANe iti vaktavyaM, zeSa| tathaiva // tathA anubhUte kriyAkalApe satyavApyate, yathA-valkalacIriNA piturupakaraNaM pratyupekSamANena, atra kthaankm||457|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpAe nayarIe suhammasAmI gaNaharo samosaDDo, koNito rAyA vaMdiuM Agato, kayappaNAmo jaMbuNAmasvadaMsaNavimhito gaNaharaM pucchati-bhayavaM! imIse mahatIe parisAe esa sAhU ghayasittapAvagoba ditto maNoharasarIro ya kiM maNNe eeNa sIla seviyaM tavo vA cinno dANaM vA dinnaM jato parisI sarIre teyasaMpayA? iti, tato bhayavayA bhANeyaM-suNAhi rAya ! jahA tava piuNA seNieNa raNNA pucchieNa bhagavayA mahAvIreNa kahiyaM-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM | rAyagihe nagare guNasilae ceie sAmI samosarito, seNio rAyA titthayaracaMdaNAsamussuto nijAi, tassa aggANIe duve hai| purisA kuTuMbasaMbaddhakahaM kahemANA passaMti erga sAhuM egacalaNapariTThiyaM samUsaviyavAhujuyalaM AyAventaM, tatthekeNa bhaNiyaMtAaho ! esa mahappA risI sUrAbhimuhe tappA, eyarasa saggo mokkho ya hatthagatotti, viieNa paJcabhinnAto, tato bhnn-C||457|| ti-kiM ! na yANasi ! esa rAyA pasannacaMdo, kato eyassa dhammo ?, putto'NeNa bAlo raje Thavito, so maMtIhiM rajAto 4 moijai so'NeNa viNAsito, aMteuraMpi na najai kiM pAvihii ?, taM ca se vayaNaM jhANavAghAiyaM karemANaM suipahamuva RECENT AMERICAtor ... atra valkalacire: vistRta kathAnaka prastUyate ~36~
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 844], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 16 gayaM, tato so ciMtiuM pavatto-aho ! te aNajjA amaccA niccaM mayA saMmANiyA puttassa meM vippaDivannA, jai ahaM hoto to evaM te ciTThate susAsie kareMto, evaM se saMkalpayaMtassa taM kAraNaM vaTTamANamiva jAyaM, tato tehiM samaM juddhaM maNasA ceSa kADamArakho, patto ya etthaMtare taM paesaM seNio rAyA, teNa so baMdio viNaeNaM, pecchai NaM jhANanizcalacchaM, aho ! acchariyaM erisaM tavassa sAmatthaM rAyarisiNo pasannacaMdassa, evaM ciMtayaMto patto titthayarasamIvaM, baMdiUNa viNaeNa pucchai-bhayavaM ! pasannacaMdo aNagAro jaMmi samae mayA vaMdito jai taMmi samae kAlaM karejjA kA se gaI bhavai ?, bhagavayA bhaNiyaMsattamA puDhavI, tato ciMtei sAhUNaM kahaM naragagamaNaM ?, puNo pucchai bhayavaM! pasannacaMdo jai iyANiM kAlaM kareM to kaM gatiM vaccejjA ?, bhayavayA bhaNiyaM-saGghaTTasiddhaM mahAvimANaM, tato bhaNai-kahamimaM duvihaM vAgaraNaM ?, naragadevalogesu tavasiNo (gamaNe) tti, bhagavayA bhaNiyaM-jhANaviseseNa taMpi ya, imaMmi samae erisI tassa jhANasaMpayA hotthA jeNa asAyasAya kammAdANamiti, so bhaNai-kahaM ?, bhagavayA bhaNiyaM tava aggANIyapurisamuhaniggayaM puttaparibhavavayaNaM soUNa ujjhiyapasatthajjhANo tume baMdijjamANo maNasA bhicaparANIpaNa samaM jujjhai, tato so taMmi samae aharagatijoggo Asi tumaMmi ya avagate jAyakaraNa (khINajANapaharaNa) sattI sIsAvaraNeNa paharAmi paraMti loie sIse hatthaM pakkhivaMto paDivuddho-aho ! akajaM aho akarja, rajjaM payahiUNa paratthe jajaNaviruddhaM maggamavatinotti ciMtiUNa niMdaNagarihaNaM kareMto marma paNamiUNa tattha gato ceva AloiyapaDikaMto pasatthajjhANo saMvRtto, tato NeNa pasatthajjhANeNa saMpayaM taM sarva kammamasubhaM khaviyaM puNNamaJjiyaM, | teNa kAlavibhAgeNa duvihAe gatIe niddeso kao, tato koNito pucchai-kahaM bhayavaM ! vAlaM kumAraM ThaveUNa pasannacaMdo Por Private & Personal Use Only ~37~ wwjbrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIAva rAyA pavaio ? evaM soDamicchAmi tato bhaNai suhammasAmI- poyaNapure nayare soma caMdo rAyA, tassa dhAriNI devI, sA zyakamala- * kayAi tassa raNNo oloyaNagayassa kese raeti, paliyaM daNa bhaNati-sAmI ! dUto Agatoti, raNNA diTTI pasAriyA, ya0 vRttI 4 na ya parasai apuSaM jaNaM, tato bhaNai-devi ! te divaM cakkhU, tIe paliyaM daMsiyaM, dhammadUto esatti, taM ca daNa dummANaupodghAte sito rAyA, taM nAUNa devI bhaNai-lAha buddhabhAveNa ?, nivArijjihi jaNo paDahadANeNa tato bhaNai-devi ! na evaM, vAlo kumAro asamattho payApALaNe iti me maNNu jAyaM, putrapurisANuciNNeNa maggeNa na gato'haMti vicAroM, pasazacaMdaM kumAraM tumaM sArakkhamANI acchatu, devI necchai, tato nicchiyAgamaNe puttassa rajaM dAUNa dhAidevisahito disApokkhi* yatAvasatAe dikkhaM pavanno, cirasunne Asamapae Thito, devIe puvAhutto ganbho parivahui, pasannacaMdassa cArapurisehiM niveOM dito, punnasamae pasUyA kumAraM, so vakkalesu Thavitotti vakkalacIrIti nAmeNa pasiddhiM gato, devI visUiyArogeNa mayA, dhAIe vaNamahisIduddheNa kumAro vahnAvijai, thoveNa kAleNa sAvi dhAI kAlagayA, risI kaDhiNeNa vahai vakkalacIriM, evaM so parivahui, pasannacaMdo rAyA tassa paDattiM niccameva cArapurisehiMto puccha, parivahito cintakarehiM lihiUNa daMsito, tato pasannadhaMdeNa rAiNA siNeheNa gaNiyAdAriyA risiruvadhAriNIto pesiyAto, khaMDamaya vivihaphalehiM vayaNehiM sarIraphAseNa ya lobhehatti, tato gayAto, tato NaM tAto risiM pacchannaM phalehiM vayaNehiM sukumAlapINunnayathaNasaMpIlaNehi ya lobhaMti, tato so luddho gamaNe kayasamavAyo (saMgAro) jAva atigato tAvasabhaMDaM saMThaveDaM tAva rukkhAruDehiM cArapurisehiM tAsiM saMnA di NNA-risI Agatotti, tAto duyamaya kaMtAto, so tAsiM vIhimaNusajjamANo tAto apassamANo annato gato, aDabIe paribha // 458 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 844], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH * Pur Private & Personal Use Only ~38~ anubhave valkalavIrI // 458 // janesbrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] Jan Educato Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 844], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM [- / gAthA-] nadIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH maMto rahagayaM purisaM daNa-tAya ! abhivAdayAmitti bhaNai rahiNA pucchito- kumAra ! kattha gaMtavaM ? so bhaNai-poyaNaM nAma AsamaparyaM tastha, rahiyapurisassa kattha gaMtavaM ?, tato bhaNai-ahaMpi tattha vaccAmi teNa samaM vacyamANo rahiNo bhAriyaM tAyeti Alavai, tIe bhaNiyaM ko imo uvayAro ?, rahiNA bhaNiyaM suMdari ! itthivirahite Asamapae pacahnito, na yANai visesaM, na se kuppiyavaMti, turage ya bhaNai-kiM ime mige tAta ! vAhiti ?, rahiNA bhaNio kumAra ee eyaMmi kajje uvaujjaMti, na ettha doso, teNavi se dinA moyagA, so bhaNai - poyaNAsamavAsIhiM me kumArehiM eyArisANi caiva phalANi dattapuvANi, vacaMtANa ya se ekeNa coreNa saha juddhaM jAyaM, rahiNA gADhappahAro kao, tato so sikkhAguNaparitosito bhaNai-sUra ! me asthi viDalaM dhaNaM taM me ginhasutti, tehiM tihivi jaNehiM raho bharito, kameNa pattA poyaNaM, mohaM samapiUNa vakkalacIrI visajjito, udayaM maggasutti, so bhamaMto gaNiyAghare paviTTho, gaNiyaM bhaNai-tAya ! abhivAdayAmi, dehi imeNa moheNa udagaMti, gaNiyAe bhaNito dijjai nivesatti, tIe kAsavato saddAvito, so necchai nahaparikammaM, avaNIyANi vakkalANi, vhAviumADhato, so bhaNai mA me risivesaM avaNeha, tato tAhiM bhannai-je udagatthI ihamAgacchati tersi eriso uvayAro kIrai, tato pahAvito, pavarAI vatthAI parihAvito, vibhUsio AbharaNAIhiM, gaNiyAdAriyAe pANiM gAhito, tato tAo gaNiyAo bahUvaraM ubagAyamANIto ciDati / ito ya jo kumAravilobhaNanimittaM risiveso pesito jaNo so Agato, teNa raNNo kahiyaM kumAro aDaviM atigato, amhe risissa bhaeNa na tiSNA sahAveDaM, tato rAyA visaNNacitto bhaNaiaho akajjaM, na ya piusamIve jAto naya ihaM, na najjai kiM patto hohiiti ciMtAparo acchai, suNai ya muiMgasaddaM, taM ca Pur Private & Personal Use Only ~39~ netrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIAva zyakamala ya0 vRttau upodghAte // 459 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [844], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM [- /gAthA - ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH se suipahadUmaNaM jAyaM, bhaNai-mae dukkhite ko manne suhito jo evaM gaMdhaveNa ramaitti ?, evaM gaNiyAe hiraNa jaNeNa kahiyaM sA AgayA, pAyavaDiyA rAya pasannacaMdaM vinave deva ! nimittasaMdeso me jAto jo tAvasarUvo taruNo amugadi vase amugavelAe gihaM AgacchejA tassa tassamayameva dAriyaM dejAsi, so uttamapuriso, taM saMsiyA viulasokkhabhAgiNI hohita, so va jahA bhaNio nimittiNA ajja me gihamAgato, taM ca saMdesaM pamANaM kareMtIe dattA se mayA dAriyA, tannimittaM Usavo, na yANaM puNa kumAraM paNaGkaM ettha me avarAhaM marisehatti, raNNA saMdiTThA maNussA, jehiM ArAme kumAro diTThapubo tehiM gaehiM paJcabhinnAto, niveditaM raNNo piyaM, tato rAyA sayameva gaNiyAgharaM gato, diDo kumAro caMdoba somaleso, tato paramapIimuvahaMteNa bahusahito sahimANIto, sarisakularUvajobaNaguNANa ya rAyakaNNANa pANiM gAhito, kayarajjasaMvi| bhAgo ya jahAsuhamabhiramai, rahigo ya coradattaM davaM vikkiNaMto rAyapurisehiM ghorotti gahito, vakkalacIriNA moito pasanacaMdaviditaM somacaMdo'vi rAyarisI Asame kumAraM aparasamANo sogasAgarAvaDito jAto, tato pasanna caMdasaMpe siehiM purisehiM amhehiM vakalacIrI poyaNapure rAyasamIce diTThotti niveditehiM kavi saMThavito, tahAvi niccameva puttamaNusaMbharaMto aMdho jAto, risIhiM sANukaMpehiM kayaphalasaMvibhAgo tattheva Asame nivasara, gaesu va bArasasu saMvacchare aDarate paDibuddho piyaraM ciMteDamAraddho-kiha manne tAto mayA nimghiNeNa virahito acchacha ? iti piudaMsaNasamUsugo pabhAe pasannacaMdasamIvaM gaMtUNa viSNavei-deva ! visajjeha maM ukkaMThito tAyassa, teNa bhaNiyaM-samagaM vaccAmo, gayA AsamapayaM, niveiyaM risiNo- pasanna - caMdo paNamaitti, calaNovagato ya aNeNa pANiNA parAmaDo, putta ! nirAmatositti ?, vakkalacIrI puNo avayAsito, cirakA Pur Private & Personal Use Only ~40~ anubhave valkalavIrI // 459 // +brary
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [844], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: -- prata sUtrAMka - - dAlariyaM ca se bAhaMsuyaM padaM, tato ummilliyANi tassa nayaNANi, passai te dovi jaNe paramatuTTo, pucchA ya sa gayaM kAlaM, vakkalacIrIvi kumAro uDavaM atigato passAmi tAva tAyassa tAvasabhaMDayaM aNuvekkhijamANaM ke risaM jAyaMti !, tato tAvasabhaMDayaM uttarIyaMteNa paDilehiumAraddho jaiviva pattaM pAyakesariyAe, tato kattha manne mayA erisaM karaNaM kayapurvati vidhi-14 maNusaraMtassa tayAvaraNakammakkhayovasameNa pubajAissaraNaM jAyaM, sumarai ya devamANusabhave sAmaNNaM ca purAkayaM, saMbhariUNa veraggamaggasamoiNNo dhammajjhANavisayAtIto visujjhamANapariNAmo vijhyasukkajhANabhUmimaikato niTThaviyanANadaMsaNaca-- raNamohaMtarAo kevalI jAto, tato uDavAto niggaMtUNa piuNo pasannacaMdassa ya rapaNo jiNappaNIto dhammo parikahito, doviladdhasammattA kevaliNo sirehiM paNayA bhaNaMti-suTTha me daMsito maggotti, vakkalacIrI patteyabuddho piyaraMgaheUNa baddha-16 mANasAmiNo pAsaM gato, pasannacaMdo ya niyapuraM, jiNo ya bhayavaM mahAdhIro sagaNo viharamANo poyaNapure maNorame ujANe samosarito, pasanacaMdo vakalacIrivayaNajaNiyaveraggo paramamaNaharatitthayarabhAsiyAmayavahiucchAho vAlaM puttaM raje ThaviUNa 4 pacaito, ahigayasuttattho tavasaMjamabhAviyamatI magahapuramAgato, tattha ya AyAvaMto sAyaraM seNieNaM vaMdito, evaM nikkhNto| ito ya bhayavaM naragAmaragatIsu ukosaTiijoggaya jhANapaJcayaM pasannacaMdarasa vaNNei, tAva devA taMmi padese ovaDyA, pucchito ya arahA seNieNa-kiMnimitto esa devasaMpAto iti?, sAmiNA bhaNiyaM-pasannacaMdassa aNagArassa nANuppattIha-18 risiyA devA uvAgayatti, tato pucchai-bhaya ! eyaM kevalanANaM kammi vocchijjihii ?, taMmi samae baMbhalogadeviMdasAmANito vijjumAlI devo duddharisatejo ujjovaMto teeNa dasa disAto baMdiumuvAgato, so daMsito bhayavayA, evamAdi jahA --- dIpa anukrama -- -- - ~41~
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [845-846], vi0bhA0gAthA -], bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata diSu satrAka zrIAva- vasudevahiMDIe tahA bhANiyacaM, atra punarvalkalacIriNo'dhikAraH / tathA karmaNAM kSaye sati prApyate sAmAyikaM, yathA- kSayAdiSu zyakamala- prAptaM caMDakauzikena, upazame satyavApyate yathA aGgarSiNA, tathA manovAkkAyayoge prazaste labhyate bodhiH-sAmAyikamiti anukampAyA vRttiigaathaarthH|| athavA'nukampAdibhiravApyate sAmAyika, tathA cAhaupodghAte aNukaMpa 1'kAmanijjara 2 vAlatavo 3 dANa 4 viNaya 5 vibhaMge / dRSTAntA saMjoga vippaoge 7 vasaNU 8 sava 9ihi 10 sakAre 11 // 845 // // 46 // veje 1 miThe 2 iMdayanAgaya 3 kayapunna 4 pussphsaalsue| siva 6 dumahura vaNi 7 bhAuya 8 AbhIra 9dasani 10 lAputte 11 // 846 // anukampApravaNacitto jIvaH sAmAyika labhate, zubhapariNAmayuktatvAt , vaidyavat 1, hetuH sarvatrAyameva paribhAvanIyaH,11 pratijJAdRSTAntAnyatvaM tu pratiyogaM bhaNiSyAmaH, akAmanirjarAvAn jIvaH sAmAyika labhate zubhapariNAmayuktatvAt meNThavat 2, tathA labhate ko'pi bAlatapoyukto'pi sAmAyikaM zubhapariNAmatvAdindranAgavat 3, tathA supAtraprayuktayathA-| zaktizraddhAdAno labhate sAmAyikaM kRtapuNyavat4, ArAdhitavinayo labhate sAmAyika puSpazAlasutavat 5, avAptavibhago'pi labhate ko'pi sAmAyika zivarAjarpivat 6, dRSTadravyasaMyogaviprayogo labhate kazcit sAmAyika mathurAdvayavAsivaNi- // 46 // dvayavat 7, anubhUtavyasano labhate ko'pi sAmAyika bhrAtRdayazakaTacakravyApAditauhuMDIlabdhamAnuSatvastrIgarbhajAtapriyadvebyAputradvayavat 8, anubhUtotsavo'pi labhate ko'pi sAmAyikamAbhIravat 9, dRSTaparamahardhiko'pi labhate kazcitsAmA dIpa anukrama Aaimastram ... anukaMpAdi kAraNAt sAmAyika-prApte: draSTAMtA: ~42~
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka -- dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 845 - 846 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 150 ], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH cikaM dazArNabhadrarAjavat 10, satkArakANe'pyabdhasatkAraH ko'pi labhate sAmAyikamilAputravat 11 // iyamakSaragamanikA / sAmpratamudAharaNAni pradarzyante cAramatI nagarI, tattha kaNho vAsudevo, tassa do bejA-dhannaMtarI veyaraNI ya, dhannaMtarI abhavito, veyaraNI bhavito, so sAhUNa gilANANa pieNa sAhai, jassa jaM kAya tassa taM phAsueNa paDoyAreNa sAhai, jai appaNo saMti osahANi to dei, dhannaMtarI puNa jANi sAvajANi tANi sAhai, asAhuppaoggANi tato sAhuNo bhaNati amhaM katto eyANi 1, tAhe bhaNai-na mae samaNANaM aTThAe ajjhAiyaM vejasatthaM, te do'vi mahAraMbhA mahApariggahA ya sabAe bAravatIe tigicchaM kareMti, | aNNayA kaNho vAsudevo tisthayaraM pucchati ee bahUNaM DhaMkAdiyANaM vaha kAuM kahiM gamissaMti ?, tAhe sAmI bhaNai esa dhannaMtarI appaDDANe narae uvavajjihiti, esa puNa veyaraNI kAlaMjaravattiNIe gaMgAe mahAnaIe viMjharasa ya aMtarA vAnarattAe paJcAyAhiti, tAhe so vayapatto sayameva jUhavaisaNaM kAhiti tattha'NNayA sAhuNo sattheNa samaM viIvaissaMti, egassa ya sAhussa pAe saho laggihiti, tAhe te bhAMti amhe paDicchAmo, so bhaNai sabe marAmo, vaccaha tujjo, ahaM bhataM paJcakkhAmi, tAhe nibaMdha kAuM Thito, so'vi na tIrai salonINe, pacchA thaMDilaM pAvito chAyaM ca tAhe so vAnarajUhavaI taM paesa ei jattha so sAhU, jAva taM purihehiM daNa kilikilAiyaM, tato teNa jUhAhiveNa tesiM kilikilAiyaM sadaM soUNa rUsiteNAgaMtUNa diTTho so sAhU, tassa taM sAhuM daddaNa IhApohA, kahiM mae eriso diTThotti ?, subheNa pariNAmeNa tayAvaraNijjakammakkhaovasamato jAI saMbhariyA, bAravarti saMbhara, tAhe taM sAhU baMda, taM ca se saha pAsai, tAhe so tigi ~43~
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka va0 vRttI dIpa zrIAva- ccha sarva saMbharai, tato so giri vilaggiUNa saddharaNi saMrohaNiM ca osahiM gahAya Agato, tAhe salluddharaNiM pAe anukaMpAyAM zvakamala- aliyAveti, tato sallo egaMte paDito, saMrohaNIe pauNAvito, tAhe tassa sAhussa purato akkharANi lihai-jahA'haM| vaitaraNI veyaraNINAma vejo puvabhave bAravaIe Asi, tehivi so suyapubo, tAhe so sAhU dharma kahei, tato so bhattaM paccakkhAi, vaidyaH upodayAte tinni rAIdiyANi jIvittA sahassAraM gato / etadevAha so vAnarajUhabaI kaMtAre suvihiyANukaMpAe / bhAsuravaravoMdidharo devo vemANio jAo // 847 // // 461 // / so'nukampAkAritvena bhagavadariSThanemikathitatayA vA'tiprasiddho vAnarayUthapatiH kAntAre suvihitastha-susAdhoranuka-15 mpayA paramabhaktyaparaparyAyayA bhAsvaravaraboMdidharo devo vaimAniko jAtaH / sahassAraM devalogaM gato ya ohiM pauMjai jAva pecchai taM sarIragamappaNo taM ca sAhuM, tAhe AgaMtUNa sAhussa devahiM dAei, bhaNai ya-tumha pasAeNa debiDDI laddhA, tato teNa so sAhU sAharito tesiM sAhUNaM sagAse, te pucchaMti kihamAgato si?, tAhe sAhai, evaM tasma vAnarassa sammattasAmAiyasuyasAmAiyacarittAcarittasAmAjhyANa aNukaMpAe lAbho, iharA nirayapAuggANi kammANi karettA nirayaM gato hoto, tato cuyassa cArittasAmAiyaM bhavissai bhabissai siddhI y|| | akAmanijarAe vasaMtapure nayare egA ibhavahugA nadIe pahAi, anno ya taruNotaM dahaNa bhaNai-suNhAyaM te pucchai esa nadI |mattavAraNakaroru / ee ya nadIrukkhA vayaM ca pAesu te paNayA // 1 // sA'vi taM pai bhaNaI-subhagA hotu nadIto ciraM ca 4jIvaMtu je nadIrukkhA / suNhAyapucchagANaM patthIhAmo piyaM kaauN||2|| priyaM karnu yatiSyAmahe ityarthaH, tAhe so tIe gharaM anukrama RECRACKERAL E mastrineorg ~44~
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] Jam Educato Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [847], vi0 bhA0gAthA [ - ], bhASyaM [ 150...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vAraM vA na yANai, ciMtei annapAnai haredvAlAn, yauvanasthAn vibhUSayA / vazyAM strImupacAreNa, vRddhAn karkaza sevayA // 1 // | tIse viijagANi ceDaruvANi rukkhe paloentANi acchaMti, teNa tesiM puSpANi phalANi dinnANi, pucchiyANi ya-kA esA ? kassa vA ? tANi bhaNati amugassa suNhA, tAhe so ciMtei keNa uvAraNa tIe samaM saMpaogo havejjA ?, tAhe egA carigA bhikkhaTTAe savattha aDaMtI diTThA abaloiyA, ciMtiyaM kusuMbhasadRzaprabhaM tanusukhaM paTaM prAvRtA, navAguruvile. panA zaradi candralekhA iva / yathA hasati bhikSukI sulalitaM viTairvanditA, dhruvaM suratagocare carati gocarAnveSiNI // 1 // tato taM olaggar3a, sA tuTThA bhaNar3a-kiM karemi ?, amugassa sunhaM saMpAdehi, sA gayA tIe sagAsaM, bhaNiyA ya-jahA amugo evaMguNajAio te pucchai tIe ruDAe palugANi dhovaMtIe masilitteNa hattheNa paTThIe AhayA, paMcaMgulI to jAyAto, vAreNa ya nicchUDhA, sA AgayA sAhaha-nAmapi na sahada, teNa nAyaM jahA kAlapaMcamIe ahaM hakArito, tAhe paMcamI divase puNaravi paTTaviyA pabesajANaNAnimittaM, tAhe sajAe AhaNiUNaM asogavaNiyAchiDDiyAe nicchUDhA, sA AgayA sAhai jahA nAmapi na sahai, AhaNittA avadAreNa dhADiyA, teNa NAo paveso, teNeva avadAreNa so atigato, asogavaNiyAe suttANi, sasureNa diTThANi, teNa nAyaM jahA na mama puttotti, pacchA se pAyAo NeuraM gahiyaM, ceiyaM ca tIe, bhaNio so aNAe-nAsa lahuM sahAyakijaM karejAsu parachA iyarI gaMtUNa bhattAraM bhaNaDa - dhammo etthaM, asogavaNiyaM jAmo, gayANi, suttANi ya, jAhe so mutthaM sutto tAhe uttA bhaNati tujjha evaM kulANuruvaM ? jaM mama pAyAto sasuro neuraM gevhara, so bhaNai-suyAhi pabhAe umihisi, ghereNa siddhaM, so ruTTho bhaNati vivarIo si therA!, so Pur Private & Personal Use Only ~45~ whelbrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-dAbhaNai-mae anno diTTho, tAhe vivAde sA bhaNati-ahaM appANaM sohemi, evaM karehi, tAhe pahAyA jakkhagharaM gayA, tatthA akAmazyakamala- jo kArI so doNhaM jaMghANaM aMtareNa bolaMtato laggai, akArI muccai, javAvadharaM gacchaMtI ya teNa puriseNa pisAyarUvaM|nirjarAyAM ya0 vRttI kAUNa aMtarA avagRhitA, tato sA tattha gaMtUNa jakkhaM bhaNai-jA mama mAyApiIhiM diSNilato taM ca pisAyaM mottUNa jaimeNThaH upodghAte aNNaM jANAmi to me tuma jANasitti bhaNaMtI jhaDatti aMtareNa bolINA, jakkho vilakkho ciMtei-peccha kerisaM jAyaM ?, ahayaMpi vaMcito'NAe, natthi satittaNaM dhuttIe, logeNa ukkiThikalayalo kato suddhA suddhA ematti thero sabeNa logeNa hiili||46|| 4Ato, tassa tAe addhitIe niddA naTThA, evaM raNNA paraMparaeNa suyaM jahA thege na subai, tato hakAreUNa aMteurapAlao dakato, abhisekaM ca hasthirayaNaM raNNo vAsagharassa heTThA baddhaM acchai, devI ya hasthimeMThe AsattiyA, navaraM rattiM hasthiNA hattho pasArito sA oyariyA, puNaravi pabhAe paDibilaiyA, evaM vaccai kAlo, taMmi diNe aticiraM jAyaMti isTimeMTeNa hatthisaMkalAe AhayA, sA bhaNai-so puriso na suyaha mA rUsaha, taM thero pecchai, so ciMtei-jai eyAtopi erisIto kiMna / tAto atibhadiyAto iti niciMto sutto, pabhAe sabo logo udvito, so na udui, raNo siTuM, rAyA bhaNai-suvau, sattame divase udvito, raNNA pucchito, kahiyaM jahA egA devI, na yANAmi kayaratti, sA evaM vavaharai, tato raNNA bhiMDamayo hatthI kArAvito, sabAto aMteuriyAo bhaNiyAto-eyarasa accaNiyaM karettA ulaMDeha, sabAhiM uhaMDito, sA necchai, bhaNa // 46 // lai--ahaM bIhemi, tAhe rAiNA uppaleNa AhayA, mucchiyA kila paDiyA, tAhe se uvagayaM jahA esA kAritti, bhaNiyA ya matta gayamAruhaMtIe bhiMDamayassa gayassa biihNtiie| iha mucchiya uppalAhayA tattha na mucchiya saMkalAhayA ||shaa jA piTTI se nibhA MESSINGER 04 dIpa anukrama SMEnication mastrina ~46~
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vi bhAgAthA [-1, bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka liyA jAva saMkalappahArA diTThA, tAheraNNA sA devI hatthI miTho ya tiNNivi chinnakaDae vilaiyANi, meMTho bhaNio-ettha appataio girippavAyaM dehi, hathissa dohivi pAsehiM veluggAhA ThaviyA, jAva ego pAdo AgAse kato tAva jaNo bhaNa-hai WI-kiM esa tirio jANai ?, eyANi mAreyavANi, tahAvi rAyA rosaM na muyai, tato do pAyA AgAse kayA, taiyavArAe| tiNi pAyA AgAse kayA, egeNa pAeNa Thio,logeNa akaMdo kato-kiM eyaM hatthirayaNaM viNAseha ya, raNo cittaM ollidAya, Ardra jAtamityarthaH, bhaNito-tarasi niyatteuM ?, bhaNai-jai abhayaM deha, dinnaM, teNa niyattito aMkuseNa, jahA bhamittA thale Thito, tANi oyAritA nibisayANi kayANi, egattha paccaMtagAme suNNaghare ThiyANi / tattha ya gAmelayapAraddho coro taM suNNagharaM atigato, te bhaNaMti-beDhiuM acchAmo, mA koi pavisau, gose ghetthAmo, so'vi coro lukato, kivi tIse phAso veito, sA dukkA bhaNai-ko si tumaM?, so bhaNai-coro'haM, tIe bhaNiyaM-tuma mama patI hohi jeNa evaM sAhAmo, jahA esa corotti, teNa paDivana, pabhAe logeNa meMTho gahito, sUlAe bhinno, sA coreNa samaM baccai jAva aMtarA nadI, sA teNa bhaNiyA-ettha saratthaMve accha jAva ahaM eyANi vatthANi AbharaNANi ya uttAremi, so gato, uttinno padhAvito, sA bhaNaipuNNA nadI dIsaha kAyapejA, sarva piyAbhaMDaga tujha hatthe / jahA tuma pAramatItukAmo, dhuvaM tuma bhaMDa gahAukAmo // 1 // so bhaNai-cira saMthuto vA'liasaMdhueNa, mellevi tAvaM dhuva aDurvaNa / jANappi tujjha prakRtisvabhAvaM, anno naro ko tuha pIsasejjA ||1||saa bhaNai-kiM jAhi 1, so bhaNai-jahA esI mArAvito evaM mamaMpi kahaMci mArAvehisi / iyaro'vi IM meMTho tattha sUlAe viddho udagaM maggai, tatthego saho, so bhaNai-jai namokAraM karasi to demi, so udagassa aTTAe gato, ANGACASSEKX dIpa anukrama ORECARSACRACKERAXX ~47~
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- jAya taMmi apatte ceva so namokAraM kareMto kAlagato vANamaMtaro jAto, saDDo'vi ArakkhiyapurisehiM gahito, so devodA akAmazyakamala- ohiM pauMjai, pecchada sarIragaM sahUM ca baddhaM, tAhe so silaM viubinA moeDa, taM ca pecchai devi saratyaMbe viluka, tAhe se nirjarAyAM ya0 vRttau dighiNA uppannA, siyAlarUvaM viuvittA maMsapesIe gahiyAe dagatIreNa bolei jAva nadIto maccho ucchaDiUNa taDe paDito,31 meNThaH upodghAtetato so maMsapesiM mottaNa maccharasa pahAvito, so pANie paDito, maMsapesIvi seNeNa gahiyA, tAhe siyAlo jhAyada, tAe! baaltpsii||463|| bhannai-maMsapesi paricaja, macchaM patthesi jaMbuyA ! / cukko maMsaM ca macchaM ca, kaluNaM jhAyasi kolhuyA ! // 1 // teNa dranAgaH bhaNNai-pattapuDapaDicchaNNe, sarasthaMbeNa pAue! cukA patiM ca jAraM ca, kaluNaM jhAyasi baMdhakI // 1 // evaM bhaNiyA vilakkhA| jAyA, tAhe so sayaM rUvaM daMsei panavei ya-dhuttA! pacayAhi, sA bhaNai-pamoha avaNaM, tAhe so rAyA tajio, teNa drApaDiyannA, sakAreNa nikkhaMtA, devalogaM gayA, evaM akAmanijArAe meMThassa 2 // | bAlataveNaM-vasaMtapuraM nagaraM, tastha se dvidharaM mArIe ucchAiyaM, tattha iMdanAgo nAma dArao, so gilANo pANiyaM maggai, bhAjAva savANi mayANi pecchai, cArapi logeNa kaMTiyAe ghaTTiyaM, tAhe so suNayachiddutaNa nigaMtUNa taMni nagare khappareNa mikvaM hiMDai, logo se dei bhUyapurottikAlaM, evaM so bahui / itto ya-ego satyavAho rAyagiha jAukAmo ghosaNaM ghosAvei, teNI suyaM, satyeNa sama pasthito, tattha teNa satthe kUro laddho, so jimito, na jiSNo, vitiyadivase acchai, satyavAheNa diTTho,' ciMtei-nUrNa esa upavAsito, so ya avattaliMgI, viDyadivase hiMDitassa seTiNA bahuM niddhaM ca dilaM, so teNa duve diyase | ajiNNeNa acchada, sasthavAho jANai-esa chadreNa khamai, tassa mahatI AsthA jAtA, so taiyadivase hiMDanto satyavAheNa dIpa anukrama GAYEmastram ~48-~
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA -1, bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: MAAD prata sUtrAMka AAKAACADARASADARA dIpa anukrama sAsadAvito kIsa kaDaM nAgato, tuhiko acchA, jANai-jahA iTa kapaDayaM, tAhe se dipaNaM, teNavi aNNe do diyse| acchAvito, logo'vi paNato, aNNasla nimaMtaMtassavina geNDai, aNNe bhaNati-eso egapiMDito, teNa taM aTThapayaM laddhaM, satthavAheNa bhaNito-mA aNNassa khaNaM geNhiAsi, jAva nagaraM gammada tAva ahaM demi, gayA nagaraM, teNa se NiyagharasanIye tAmaDhokato, tAhe sIsaM muMDAvei, kAsAyANi cIvarANi geNhA, tAhejahiyasaM se pAraNayaM tadivasaM logo ANei bhattaM, egassa paDicchai, tato logo na yANai-karasa paDicchiyaMti, tAhe logeNa jANaNAnimittaM bherI kayA, jo deha so tADei, dAtAhe logo pavisai, evaM vaccai kAlo, sAmI samosarito, tAhe sAha saMdisAyaMtA bhaNiyA-muhutaM acchaha, aNelaNA, taMmi jimie bhaNiyA-oyaraha, goyamo bhaNio -mama ghayaNeNaM bhaNijAsi-bho! aNegapiMDiyA egapiMDito te dahamicchA, tAhera jAgoyamasAmiNA bhaNito ruTTho, tujjhe aNegANi piMDasayANi AhAreha, AI ega piMDaM bhuMjAmi, ahaM ceva egapiMDito, muhu tareNa upasaMto ciMtei-na ee musaM vayaMti, kiha hojjA ?, laddhA sutI, honi aNegapiMDito, jadivasa mama pAraNagaM taddivasaM aNegANi piMDasayANi kareMti, ee puNa akayakAriaM bhuMjaMti, saccaM bhaNaMti, evaM ciMteMteNa jAIsaMbhariyA, pattevabuddho jAto, agjhayaNaM bhAsaha 'iMdaNAgeNa arahA vuttaM' siddho ya, evaM bAlatabeNa sAmAiyaM uddhaM teNa 3 // 1 dANeNa jahA-egAe vacchavAlIe putto, logeNa osave pAyasI uyakkhaDiyA, tatthAsannaghare dAragaruvANi pAyasaM jemaM tANi pAsai, tAhe so mAyaraM vaDDei-mamavi pAyasaM raMdhehi, tAe bhaNio so-Nasthitti, sA addhiIe paruNNA, tAo sayajhiyAo pucchati, nibaMdhe kahiyaM, tAhi aNukampayAe aNNAevi aNNAevi ANiyaM khIraM sAli taMdulA ya, tAhe gherIe ~49~
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: dAne katapuNyaH prata zrIAva- zyakamala20 vRttI upodghAte // 46 // satrAka pAyaso raddho, tato tassa dAragasa pahAyassa ghayamahusaMjuttaM thAlaM bhareUNa ghahiyaM, parivepitamityarthaH, sAhU ya mAsakkhamaNa- pAraNae Agato, jAva therI aMto vAulA tAva teNa dhammo'vi me houtti tassa pAyasassa tibhAgo dino, puNo ciMtiyaMatithovaM, biio bhAgo dino, puNo'vi aNeNa ciMtiyaM-ettha jai aNNaM aMbakkhalagAi chubbhai to viNassai, tAhe taito bhAgo dino, tato teNa tassa dabasuddheNa dAyagasuddheNa gAhagasuddheNa tiviheNa tikaraNasuddheNa bhAveNa devAuyaM nibaddhaM, tAhe| mAyA se jANai-jimito, puNaravi bhariya, atIva raMkattaNeNa poTTaM paDipunnaM bhariyaM, tAhe rattiM visUiyAe mato, devalogaM gato, tato cuto rAyagihe nayare pahANassa dhaNAvahassa sehissa putto bhaddAe bhAriyAe jAto, logo ya ganbhagae bhaNati kayapuNNo jIvo jo uvavaNNo, tato se jAyassa nAma kayaM kayapunnotti, vahito, kalAto gAhito, pariNIto, mAyAe dullali| yagoDIe samapito, tehiM gaNiyAgharaM pAvito, bArasahiM varisehiM niddhaNaM kulaM kayaM, to'pi na niggacchada, mAyApiyANi se mayANi, bhajA ya se AbharaNANi caramadivase pesei, gaNiyAmAyAe nAyaM-nissAro kato, tAhe tANi aNNaM ca sahassaM paDivisajiya, gaNiya mAyA bhaNai-nicchubhau eso, sA necchai, tAhe coriyaM nINio, gharaM sajijjai, tahAvi sa uiNNo vAhiM acchai, dAsIe bhaNNai-nicchUDho'vi acchasi?, tAhe niyayagharaM gato,taM ca saDiyapaDiyaM pAsai, tAhe sA bhajjA sasaMbhameNa uDiyA, tato se sabaM tIe kahiyaM, sogeNa apphuNNo, bhaNai-asthi kiMci jeNa annahiMgamittAvabaharAmi?, tAhe jANi AbharaNANi gaNiyAmAUe sahassaM ca kappAsamollaM diNaM tANi se daMsiyANi, sattho ya taMmi divase calito. so taM bhaMDamollaM gahAya teNa satyeNa samaM padhAvito, vahiM deuliyAe khaTTe pADiUNa mutto, aNNassa ya vANiyagamAyAe surya, jahA dIpa anukrama ~50
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA -1, bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ASSROO tava putto vahaNe minne mato, tIe tassa darSa dinnaM, mA kassai kahejjAsi, tIe ciMtiya-mA dabajAyaM rAule pavisihida me aputtAe, tato rattiM taM satthaM ei, jA kaMci aNAhaM pavesemi, tAhe taM pAsai, paDivohittA pavesito, tAhe gharaM neUNa ropravei-ciranaTThagatti puttA !, suNhANaM cauNhaM tANaM kahei-esa devaro ciranadvato, tassa lAiyAto, tatdhavi vArasa varisANi |acchai, tattha ekekAe cattAri ceDarUvANi jAyANi, gherIe bhaNiyaM-ettAhe nicchubbhau, tAto na taraMti dhariuM, tAhe tAhiM saMbalamoyagA kayA, aMto rayaNANa bhariyA, ciraM se eyaM pAuggaM hou, tAhe viyarDa pAettA tAe ceva deuliyAe usIsae hai saMbalaM ThavittA paDigayA, so'vi sIyalaeNaM pavaNeNaM saMbuddho pabhAyaM ca, so'vi sattho taddivasamAgato, imAevi gavesato |pesito, tAhe udRvittA gharaM nIto, bhajjA se saMbhameNa udviyA, saMbalaM gahiyaM, paviTTho, abhaMgAdINi kArai, putto ya se tadA ganbhiNIe jAto, so ekArasavariso, lehasAlAe Agato, rovai-dehi me bhattaM mA uvajjhAeNa hammihAmitti, tato saMbalathagiyAto moyago paNAmito, khAyaMto tastha rayaNaM pAsai, lehaceDaehiM dihu~, tehiM kaMcujhyassa diNNaM dive dive amha poliyAto sAdehitti, imAvi se bhajA jimie modage bhiMdai, teNa divANi, bhaNai-suMkabhaeNa kayANi, tehiM taheva pavittharito // seya NatogaMdhahatthI nadIe taMtueNa gahito, rAyA addaNNo, abhao bhaNai-jalakato asthi to chuTTai, so ya rAyaule aibahuyataNato rayaNANaM cireNa labbhaittikAUNa paDahato niSpheDito-jo jalakaMtaM dei tassa rAyA rajassa addha dhUyaM ca dei, tAhe | apUpipaNa dinno, nIto udagasagAsaM, udagaM pagAsiya, taMtuo jANai-thalaM nIto, mukko, naTTho, rAyA ciMtei-kato kaMduyassa jalakaMtarayaNasaMpattI, pucchai-kato esa alakato tujjha?, nibbaMdheNa siTuM-kaya punnagaputteNa dinno, rAyA tuTTo, kassa dIpa anukrama JMEducation ~51
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- anassa hohii ?, raNNA saddAveUNa kayapunnago dhUyAe vivAhAvito, visao ya se dino, bhogaM bhuMjai, gaNiyAdhi AgayA, dAne kRtazyakamala- bhaNai-ecirakAlaM ahaM veNIbaMgheNa acchiyA, sabaTThANANi tumaMaTTAe gabesAviyANi, etthaM si divotti // kayapuNNa- puNyaH ya0 vRttI go abhayaM bhaNai-ettha mama cattAri mahilAto saDarUvAo, taM gharaM ca na yANAmi, sAhecezyagharaM kayaM, leppagajaklo yAbinaye puupodghAte kayapunnagasariso kato, tassa accaNiyA ghosAbiyA, do ya dArANi kayANi, egeNa paveso egeNa nipheDo, tattha abhaopizAla hAkayapunago ya egattha bArabbhAse AsaNavaragayA acchaMti, tAhe komudI ANattA, jahA aja paDimApabesotti accaNiyaM sutaH // 465 // haikareta, nayare ya ghosAviyaM-sabamahilAhiM saceDarUyAhiM AgaMtavaM, tAhe logo ei, tAto'vi AgacAto, ceDarUpANi bappotti | ucchaMge nivesaMti, evaM tAto nAyAto, therI aMbADiyA abhaeNaM, tAto'dhi ANIyAto, pacchA jahAsuhaM bhoge muMjai satta4Ahivi sahito / vaddhamANasAmI samosarito, kayapunago sAmi baMdiUNa pucchai appaNo saMpattiM vipatsiM ca, bhagavayA kahiyaM pAyasadANaM, saMvegeNa pabaito, evaM dANeNa sAmAiyaM labhai 4 // I idANI viNaeNaM, jahA magahAvisae gobaragAme puSphasAlo gAhAvatI, bhaddA bhAriyA, putto se pupphasAlasuto, so| mAyApiyaraM pucchai-ko dhammo ?, tehi bhaNNai-do ceva devayAo mAyA piyaro ya jIvalogammi / tatvabi piyA visiTTo jassa base vaTTaI maayaa||1||taahe so tANa pAyamuhadhovaNAI vibhAsA, devayANi va susTUsai, akSayA gAmabhoio Agato, 465 // tANi saMbhaMtANi pAhuNaM kareMti, so ciMtei-eyANabi esa devayaM, evaM pUemi to dhamnI hohida, tassa sussUyA pakayA, annayA tassa bhoiyassa anno mahalo diTTho jAva seNito rAyA, olaggiumAraddho. sAmI samosaho, seNio zahIe gaMtUNa| dIpa anukrama ~52~
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama baMdai, tAhe so sAmI bhaNai-ahaM tubhe olaggAmi?, sAmiNA bhaNiyaM-ahaM rayaharaNapaDiggahamAyAe olaggijAmi, tANaM suNaNAe subuddhI, evaM viNaeNaM sAmAiyaM labhai 5 // vibhaMgeNa jahA-hatthiNAre nagare sibo nAma rAyA, tassa dhAriNI devI, sivabhadde nAma putte, tassa gaM sivassa raNo aNNayA pudharattAvaracakAlasamayaMsi rajadhuraM ciMtemANassa ime eyArUve saMkappe samupajitthA-asthi me purAkayANaM kammANaM | 151 kalANe phalayittibisese jeNaM hiraNeNaM yahAmi, evaM rajeNaM radreNaM dhaNeNaM dhaneNaM jAya puttehiM vahAmi, tA ki ahaM puNo'bi pugnaM | dina karemitti kaliUNa bIyadivase vipulaM bhoyaNaM sadhajaNajogaM kArAviyaM, logo jemAvito, dANaM ca diSaNa, mahayAe iDDIe sivabhaddo putto raje Thavito, tato lohIlohakaDAhakaDucchuyaM taMbiyaM tAbasabhaMDayaM bhikkhAbhAyaNappabhiI ghaDAvittA taM gahAya disApokkhiyatAvasattAe tAvaso jAto, chachaTeNaM aNi kkhiteNaM tayokammeNaM uhuM vAhAto pagijhiya 2 sUrAbhimuhamAyAdivemANe jAvajIvAe viharaha, tattha paDhamachaTTapAraNadivase ya AyAvaNabhUmIto paccoruhada, tato niyatthavakalabatthe jeNeva sae| uDave teNevAgaMtUNa taMSiyaM bhAyaNaM giNhai, tattha udagaM ghettaNa purathimaM disaM pokkhei, bhaNati ya-purathimAe disAe somora mahArAyA so patthANapasthiyaM sivaM rAyarisiM abhirakkhau, jANi ya tattha kahANi mUlANi jAva hariyANi agujANauttibhaNiUNa purathimaM disiM pasarai, tato kaMdAINi piNhai, dambhe ya samiddhAto ya, tato sayamuDavamuvagacchada, tatva uvalevaNasaMmajjaNaM kareDa, tato AyaMte cokkhe dambhasagambhakalasahatthagate udagaM geNhai, tAhe dagbhehiM bAluyAe ya bediMraei, raittA araNiM mahiUNa aggi pADei, tattha samihAkaTThA pakkhiyati, mahuNA ghaeNa ya taMdulehiM aggimmi huNati, valiM vissadevaM karei atithi RECROCIENCERIA ~53.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [847], vi0bhA0gAthA [-] bhASyaM [ 150...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH * vRttI dUdhAte Ava 7 pUrva ca tato pacchA appaNA AhAreha, tato do dukkhamaNapAraNage dAhiNaM disaM pokkhai, tattha jame nAma mahArAyA, kamala- sesaM taM caiva sarva bhANiyavaM taccachaTThakkhamaNapAraNage pacchimaM disaM pokkhar3a, tattha varuNe nAma mahArAcA, sesaM taM caiva ca utthachaTThakkhamaNapAraNage uttaraM disaM pokkhara, tattha besamaNe mahArAyA, evaM tassa rAyarisissa chaNaM aNikkhitteNaM di sAcakavAlaeNaM tavokammeNaM sUrA mimuhe AyAvemANassa aNNayA kathAi tayAvaraNijANaM kammANaM khayovasameNaM vibhaMgaNNANaM * samupyaNNaM, so teNa assiM loge pAsai satta dIve satta samudde, teNa paraM na yANai na pAsa, tate gaM se sive rAyarisI halthinAure nayare logagge evamAikkhar3a evaM khalu devANuppiyA !, asi loe satta dIvA samuddA, teNa paraM dIvA samuddA ya natthi / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDo, goyamasAmI bhikkhamaDamANe bahujaNassa aMtie evaM nisAmei- assiM loe satta dIvA satta samuddA, teNa paraM dIvasamuddA natthitti, tato bhayavaM goyame jAtasaMsae sAmiM pucchai, sAmI sadevamaNuyAe sabhAe vAgarei-goyamA ! jaM sive rAyarisI bhaNai taM micchA, assiM tiriyaloe asaMkhejjA jaMbudIvAiyA dIvA asaM| khejjA lavaNAiyA samuddA saMThANato ega vihANA vittharato aNegavihANA, duguNA duguNabuDIe, tate NaM sA parisA eyamahaM soccA haTTatuTThA bhayavaMtaM vaMdai namasai, tato saTTANaM paDigayA, tato NaM bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai - jahA bhayavayA evaM vAgarithaM jahA asaMkhejjA jaMbuddIvAiyA dIvA iccAi tameva bhANiyabaM, tato NaM se sive rAyarisI eyamahaM soccA sakie jAe, vibhaMganANaMca se khippAmeva parivaDiyaM, tato tassa evaM saMkappo jAto- samaNe khalu bhayavaM mahAvIre sabaNNU sabadarisI sahasaMbavaNe ujjANe viharai, taM gacchAmi NaM sAmiM vaMdAmi pajjuvAsAmi, eyaM Ne ihabhave ya parabhave ya hiyattAe0 bhavissai, Fur Private & Pimal Use Only 466 // ~54~ vibhaMge zivarAjarSiH // 466 rary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka -- dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 847 ], vi0 bhA0 gAthA [ - ], bhASyaM [ 150...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH evaM saMkappiUNa sarva bhaMDovagaraNaM gahAya jeNeva bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, bhayavaMtaM baMdai namasai, dhammaM socA jAyaparamasaMvego uttarapuratthimaM disIbhAgamavakkamiUNaM sarva bhaMDovagaraNaM eDei, tato sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, tato bhayavato samIve gaMtUNa cAritaM paDivajjai, ekArasa aMgAI paDhai, tato visuddhapariNAmassa kevalanANaM samuppaNNaM siddho ya 6 // saMyogaviyogato'vilambhai, jahA do mahurAto dAhiNA uttarA ya, tatthuttarAto vANito dakkhiNaM gato, tattha ego vANiyago tappaDimo, teNa se pAhuNNaM kathaM, tAhe niraMtaraM te mitA jAyA, amhaM thiratarA pItI houtti jai amhaM putto dhUyA ya jAyai to saMjogaM karissAmo, tAhe dakkhiNeNa uttarassa dhUyA variyA, dinnA, etyaMtare dakkhiNamaharAvANito mato, putto se taMmi ThANe Dito, aSNayA so pahAi, cauddisiM cattAri sobanniyA kalasA ThabiyA, tANa vAhi~ rupiyA, tANa vAhiM taMbiyA, tANa cAhiM maTTiyA, aNNayA NhANavihI raiyA, tato tassa purato puvAe disAe sovannio kalaso naTTho, evaM vauddisiM sabe naDDA, uDiyassa pahANapIDhamavi nahaM, addhitI jAyA, jAva gharaM paviTTho, tAhe bhoyaNavihI ubaTTaviyA, tAhe sovaNiyarupamayANi thAlANi raiyANi, tattha ekkekaM bhAyaNaM nAseDamAraddhaM, so ya pecchai nAsaMte jAva se mUlapattIvi NAsiumAraddhA, tAhe teNa gahiyA, jattiyaM gahiyaM tattiyaM ThiyaM, sesaM na, tato gato sirigharaM joei jAva taMpi rittayaM pecchara, jaMpi nihANapaDasaM taMpi nahaM, jaMpi AbharaNaM taMpi nasthi, jesiMpi pittaM tevi bhaNati tumaM na yANAmo, jo dAsIvaggo so'vi naho, tAhe ciMtei aho ahaM ahanno, tato ciMte-pavayAmi, papaito, sAmAiyAINi ekArasa aMgANi paDhAi, tato teNa khaMDeNa hatthagaeNa kouhaleNa hiMDara jai pecchejjAmi, viharaMto uttaramadhuraM gato, tANivi rayaNANi sasura Por Private & Personal Use Only ~55~ wbrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIAva zyakamala ya0 vRttau upodghAte // 467 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 847 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kulaM gayANi, te ya kalasA, tahAhi so uttaramAhuro vANito ubagirjato annayA kayAi majjai, tarasa majjamANassa te kalasA AgayA, tato so tehiM caiva majjito, bhoyaNavelAe taM sarva bhoyaNabhaMDaM uvaDiyaM, so'vi sAhU bhikkhaM aDaMto taM gharaM paviTTo, tattha satthavAhassa dhUyA paDhamajovaNe vadamANI vIyaNayaM gahAya acchai, tAhe so sAhU taM bhoyaNabhaMDaM pecchai, satthavAheNa bhikkhA nIyAviyA, diNNe'vi acchA, tAhe pucchai kiM bhavavaM ! evaM ceDiM paloveha ?, tAhe so bhaNai, na mama ceDIe paoyaNaM, evaM bhoyaNabhaMDagaM paloemi, tato pucchai-kato te eyassa Agamo ? so bhaNai-ajjayapajjayA gayaM, teNa bhaNiyaM sambhAvaM sAha, teNa bhaNiyaM mama vhAyaMtassa evaM caiva pahANavihI ubaDiyA, evaM savo'vi jemaNavelAe bhoyaNavihI, sirigharANivi bhariyANi diTThANi, adiTThapuvA ya vANiyagA ANettA deti, tAhe so bhaNai evaM savaM mama Asi, so pucchara- kiha ?, tAhe sAhU kahe pahANAdi, jai na pattiyasi bhoyaNapattIkhaMDa peccha jAva DhoiyaM, jhaDatti laggaM, piDo nAmaM sAhai, tAhe nAyaM esa so jAmAuo, tAhe so uTThittA avayAseUNa paruSNo, pacchA bhaNai evaM savaM tatra tadava tthaM acchai, esA te puvadinA ceDI, paDiccha paMti, so bhaNai puriso vA puvaM kAmabhoge viSvajahaha, kAmabhogA vA purisaM puDhaM vippajarheti, tAhe so'vi saMvegamAvanno, mamaMSi emeva vizvajahissaMtitti, paJcaito, tattha egeNa vipaogeNa sAmAiyaM laddhaM, egeNa saMjogeNa ruddhaMti 7 // iyANiM basaNeNaM, do bhAuyA sagaDeNa vaccaMti, tattha cakavuMDA sagaDabaDAe lolaDa, mahalleNa bhaNiyaM vatteha maMDiM, iyareNa vAhiyA bhaMDI, sA sannI suNei, tAhe cakeNa chinnA, mayA, itthI ya jAyA hasthiNaure nagare, so nahahatarAgo purva marittA Por Private & Personal Use Only ~56~ saMyogavi yoge madhurAvaNijI // 467 // brary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka datIse poTTe AyAto, putto jAto, iyaro'vi mato, tIse ceva poTTe AyAto, jaMceva so uvavaNNo taMceva sA ciMtei-silaM va hAvijjAmi, gambhapADaNehivi na paDai, evaM so jAto tAhe dAsIe hatthe dinno, chaDehi, so siTTiNA diTTho nijato, teNa ghettUNa annAe dAsIe dino, so tastha saMbahui, tattha mahallagassa nAmaM rAyamilito, iyarasa gaMgadatto, so mahalo jaM jaM kiMci labhai tatto tassavi deva, mAUe puNa aNicho, jahiM pecchai tahiM kareNa va patthareNa vA ANai, annayA Idamaho jAto, tAhe piyareNa appasAgAriyaM ANeUNa AsaMdassa ohADiyato kato jemAvijjA, tIe kahavi diDo, tato hatthaM ghe-18 cUNa kahito, caMdaNiyAe pakkhitto, tAhe so tyai, piuNA pahAvito, etyaMtare sAhU bhikkhaDDumatigayA, seThiNA pucchiyA-bha-% yavaM ! mAUe putto aNiTTho havai ?, haMtA havai, kahiM puNa ?, tAhe bhaNati-"yaM dRSTvA vaddhate krodhaH, snehazca parihIyate / sa vijJeyo manuSyeNa, epa me puurvvairikH||1|| yaM vA vaddhate snehaH, krodhazca parihIyate / sa vijJeyo manuSyepaNa, epa meM pUrva-14 bAndhavaH // 2 // " tAhe so bhaNai-bhayavaM panAveha ?, bAdaMti, visajjito, pabaio, tesiM AyariyANa sagAse bhAyAvi siNe-4 hANurAgeNa pavaito, te sAhU jAyA, IriyAsamiyA0, aNissiyaM tavaM kareMti, tAhe so tattha niyANaM karei-jai asthi imassa tabassa niyamassa saMjamassa ya phalaM to Agamisse ya kAle jANamaNanayaNANaMdo bhavAmi, ghoraM ca tavaM karecA devlog| gao, tato cuto vasudevaputto vAsudevo jAto, iyaro baladevo, evaM gaMgadoNa basaNeNa sAmAiyaM laddhaM 8 // HI Usave jahA egaMmi paJcaMtiyaggAme AbhIrANi, tANi sAhUNa pAse dhammaM sugaMti, tAhe devaloga bhaNaMti, evaM tersi asthi dhamme yuddhI, agnayA kayAi iMdamahe vA annami vA Usave nagaraM gayANi, jArisA vAravatI, tattha loga pecchaMti maMDiyapa-11 RECORRECANSACAR dIpa anukrama wimesbrine ~57
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [847], vibhA gAthA [-], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka kA dIpa anukrama zrIAya- sAhiyaM sugaMdhivicittanevatthaM, tANi taM dahaNa bhaNaMti-esa devalogo jo se tayA sAhahiM vannito, ettAhe jai vaccAmo tovyasanotsazyakamala- suMdarataraM karemo jeNa amhe vi devaloge ubavajjAmo, tAhe tANi gaMtUNa sAhUNa sAheti-jo tudabhehiM amhaM kahito devalogo vardhiSu gaMga so pacakkho amhe hiM diTTho, sAha bhaNati-na tAriso devalogo, ato aNNAriso aNaMtaguNo, tato tANi amahiyajAya- dattAbhIraupodghAte|hAvimhayANi pabaiyANi, evaM usapeNa sAmAjhyalabho 9 // dAdazArNAH // 468 // 'ihitti, dasannapure nagare dasannabhaddo rAyA, tassa paMca devIsayANa aMteuraM, evaM so sveNa joSaNeNa baleNa vAhaNeNa // 4Aya paDibaddho, erisaM nasthi aNNassatti ciMteDa, dasannakaDe pacae sAmI samosarito, tAhe so ciMtei-tahA kahaM baMdAmi | | jahA ne aneNa baMdiyapuSo, taM ca abhatthiyaM sako nAUNa ciMtei-varAgo appANaM na yANai, tato rAyA mahayA samudaeNa niggato, vaMdito sabiDDIe, sakko ya devarAyA erAvaNaM vilaggo, tassa aTTha muhe viubai, muhe muhe aTTha aTTha daMte, daMte daMte aTTha aTTha pukkhariNIto, ekkekkAe pukkhariNIe aTTha aTTa paume, paume paume aTTha aTTha patte viubai, ekekami patte aTTa aTTha battIsaipattavaddhANi divANi nADagANi viubai, evaM so sabiDDIe uvagijamANo Agato, tato erAvaNaM bilaggo ceva tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, tAhe so hatthI aggapAehiM bhUmIe Thito, tAhe tassa hatthissa dasannakUDe pabae devayAe pabhAveNa pAyANi uTThiyANi, tato se nAmaM khAya-gayaggapadagotti, tAhe so dasannabhaddo ciMtei-erisA kato amhANaM iDDI, // 468 // aho kapaDato aNeNa dhammo, ahamapi karemi, tAhe so savaM chaDDeUNa pavaito, evaM iDDIe sAmAiyaM lahai 10 // iyANi sakAreNa, ego dhijjAito tahArUvANaM gherANaM aMtie dhamma soccA pabatio samahilio, uggaM pavajaM kareMti, ~58~
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] A. sU. 79 Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [847], vi0bhA0gAthA [-] bhASyaM [ 150...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH navaramavaropparaM pItI na osarai, mahilA maNAgaM dhijAiNIti gavamubaha, mariUNa devalogaM gayANi, jahAuyaM bhuktaM // i to ya ilAvaddhe gare ilAdevayA, taM egA satyavAhI puttakAmA olaggaha, so caUNa putto se jAto, nAmaM ca se kayaM ilAputoti, iyarIvi gadhadoseNa tato cuyA laMkhagakule uppannA, dovi jodhaNaM pattANi, annayA sA teNa laMkhagaceDI diDA, puvabhavarAgeNa ajjhovavaNNo, sA maggijaMtIvi na lagbhai, jattieNa tuThati tattieNavi suvaNNeNa, tANi bhaNati - esA amhANamakUkhayanihI, jai sippaM sikkhei amhehi ya samaM hiMDai to demo, so tehiM samaM pahiMDito sikkhio ya, tAhe vivA hanimittaM raNNo pecchaNayaM karehatti bhaNito, veNNAtaDaM gayANi, tattha rAyA saaMteuro pecchai, iDhAputto ya kheDDAto karei, rAyA ahe diTThI dAriyAe, rAyANae ya adaMte aNNe'vi na deti, sAhusakAraravo vahati, bhaNio rAiNA-lekha ! paDaNaM kareha, taM ca kira evaM vaMsasihareka kaelayaM acchati, tattha ya do kIlagA, so pAugAto Avidhati, tAto ya pADayAto mUle viMdhiyAto, tato sapAugo asikheDagahatthagato AgAsaM uppaittA baMsasihare kaTTe ArahiUNa satta karaNAI aggime aDDe kAUNa pADayAtaliyAe khIlago pavesiyo, tato satta karaNAraM pacchimaddhe dAUNa tatthavi khIlago pAuyAnAliyAe bettavo, jai phiDii to phiDito saMto paDito satadhA khaMDijjai, teNa taM kathaM, rAyAvi dArithaM paDhopara, logeNa kalayalo kato, na ya dei, rAyA na deittikAuM, ciMtei - jai esa marai to ahaM evaM dAriyaM pariNemi, bhaNar3a-na diI, puNo kareha, tatthavi na diTTaM, taiyaMpi vAraM kathaM, cautthiyAe vArAe bhaNito- puNo kareha, raMgo virato, tAhe so ilAputto vasagge Thito ciMtei ghiratthu bhogANaM, esa rAyA esiyAhiM mahilAhiM na tito, eyAe raMgovajIbiyAe daggiDaM maggai, Por Private & Personal Use Only ~59~
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [848-849], vibhA gAthA [2762], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata dayaH satrAka // 469 // zrIAva- eyAe kAraNeNa mamaM mAriumicchai, so ya unbhadvito, egastha siTThighare sAhuNo paDilAmijjamANe pAsaha, sabAlaMkAra- samyaktvAzyakamala- vibhUsiyAhiM itthIhiM, sAhU ya pasaMtacitteNa paloemANo pecchai, tAhe ciMtei-aho dhannA niHspRhA viSayeSu, ahaM sehi- dilAbhe ayA vRttau suto sayaNavaggaM paricaittA Agato, ethavi me esA avasthA, tattheva virAgaM gayassa kevalanANamuppaNNaM, tAevi ceDIebhyutthAnAupodghAte virAge vibhAsA, aggamahisIe'vi, rapaNo'vi puNarAvatI beraggapariNAmo, evaM te cattAri kevalI jAyA siddhA ya // evaMdA sakkAreNavi sAmAiyaM labhai // ahavA imehi kAraNehiM laMbho anbhuTThANe viNae parakame sAhusevaNAe ya / sammaiMsaNalaMbho virayAviraI' viraIe // 848 // abhyutthAne sati samyagdarzanalAbho bhavatIti kriyA, vinIto'yamiti sAdhUnAM dharmakathanapravRttaH, tathA viNaye aMjalipragahAdirUpe, tathA parAkrame kaSAyajayaM prati kriyamANe, sAdhusevanAyAM ca kriyamANAyAM kathaMcittakriyopalabdhyAdeH, samyagda-* rzanalAbho bhavatIti kriyAzeSaH, tathA viratAvirate-dezavirate, virate:-sarvaviratelAbhaH, kathamiti dvAraM gatam / taccetthaM labhyaM sat kiyantaM kAlaM jaghanyata utkarSatazca bhavatIti pratipAdayannAhasammattassa suassa ya chAvaTThI sAgarovamAI tthiii| sesANa puSakoDI desaNA hoDa ukosA // 849 // * // 469 // ICI samyaktvasya zrutasya ca-zrutajJAnasya ca labdhimaGgIkRtya sthitiH paTpaSTiH sAgaropamANi, kathamiti cet, ucyate--1 do vAre vijayAisu gayassa tinna'ccae ahava taaii| airegaM narabhaviaM nANAjIvANa sabaddhA // 1 // (vi. 2762) narajajammapuSakoDIpuhuttamukosato ahiyaM / / zeSayoH dezaviratisarvaviratisAmAyikayorutkRSTA sthitirdezonA pUrvakoTI, saptamAsA dIpa anukrama ... samyaktva-zrutAdi prApti anantara jIvasya saMsAre sthiti: varNayate ~60~
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [850], vi bhAgAthA H, bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 41 dAdhikavarSASTakonA pUrvakoTItiyAvata , jaghanyatastvAdyasAmAyikatrayasya sthitirantamuharsa, sarvaviratisAmAyikasya ekaH samayaH, cAritrapariNAmArambhasamayAnantarameva kasyApyAyuSkakSayasambhavAt , dezaviratipratipattipariNAmastvAntamauhartika eva, dvividhatrividhAdibhaGgabahulaprANAtipAtAdinivRttirUpatvAt , ( sarvaviratizravaNapUrvakaM AsaktyazaktimAnena grahaNapariNAmAt graha-11 NAca tasyAH) sarvajIvApekSayA tu sarvANi sarvadA // dvAram / / samprati katIti dvAraM, kati-kiyanto nAma vartamAnasamaye 8 Vaa samyaktvAdisAmAyikAnAM pratipattAraH prAk pratipannAH pratipatitA vA?, tatra pratipadyamAnakebhyaH prAkapratipannAH prati patitAzca sambhavantIti tAneva pratipAdayannAha| sammattadesaviraA paliassa asNkhbhaagmittaao| seDhIasaMkhabhAgo sue sahassaggaso viraI // 850 // samyaktvadezaviratAHprANinaH samyaktvaM dezaviratiM ca pratipadyamAnAH prANinaH palyasya kSetrapalyopamasya asaMkhyabhAga-18 mAtrAH, iyaM bhAvanA-kSetrapalyopamasya asaGkhyeye bhAge yAvantaH pradezAstAvanta ekasmin vivakSite samaye utkarSataH samya-12 daktvasAmAyikaM dezaviratisAmAyikaM ca pratipadyamAnAH pratyekaM labhyante, kintu dezaviratisAmAyikapatipatnubhyaH samyaktva-IR pratipattAro'saGkhyeyaguNAH pratipattavyAH, jaghanyatastUbhaye'pi eko dvI veti, 'seDIasakhabhAgo sue' iti iha saMvartti4AtacaturastrIkRtasya lokasya saptarajjupramANA ekaikapradezA patiH zreNiH, tasyA asakhyeyabhAgaH zrute-sAmAnyazrute'kSarA-12 tmake pratipattAro, labhyanta iti zepaH, kimuktaM bhavati ?-yathoktarUpAyAH zreNeH khalbasaNyeyatame bhAge yAvanto nabhaHpradezAstAvanta ekasmin vivakSite samaye utkarSataH sAmAnyazrute'kSarAtmake samyaktvamithyAtvAnugate pratipadyamAnA bhavantIti, dIpa anukrama ~61
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [851-852], vibhA gAthA [2115,2072], bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama zrIAva- jaghanyatastveko dvau vA, 'sahassaggaso viratI' iti sahasrazo viratimadhikRtya utkarSataH pratipattAro, jJeyA ityadhyAhAraH, samyaktvAzyakamala- jaghanyatastveko dvau gheti // samprati prAkapratipannAn pratipatitAMzca pratipAdayavAha dipratipadyayavRttI BI sammattadesavirayA paDivanA saMpaI asaMkhijjA / saMkhijA ya caritte tIsuvi paDiA aNaMtaguNA // 851 // mAnAdayaH upodghAte 'samyaktvadezaviratAH' samyagdRSTayo dezaviratAzca 'pratipannAH' prAkpratipannAH 'samprati' vivakSite vartamAnasamaye utk||47|| sAto jaghanyatazcAsaGkhyeyAH, prApyante iti zeSaH, kintu jaghanyapadAdutkRSTapade vizeSAdhikAH, ete ca pratyekaM pratipadyamAna-1 || kebhyo'sakhyeyaguNAH, 'saMkhejjA ya caritte' iti caritre prAkpratipannAH saGkhyeyAH, ete'pi svasthAne pratipadyamAnakebhyaH18 |saMkhyeyaguNAH, uktaMca-"saTThANe saTThANe pudhapavanA pavajjamANehiM / hoti asaMkhejaguNA saMkhejaguNA carittassa // 1 // " (vi. 2115) tIsuvi paDiyA aNaMtaguNA' iti pUrvapratipannebhyazca caraNapratipatitA anantaguNAH, tebhyo dezaviratipratipatitA|21 asakhyeyaguNAH, tebhyo'pi samyaktvapratipatitA asakhyeyaguNAH, tribhyo'pi-caraNadezasamyaktvebhyaH etAneva cara-18 dANAdiguNAn prApya ye pratipatitAH te anantaguNAH tatra samyagdRSTyAdibhyaH pratipadyamAna kebhyaH, Aha ca bhASyakRt "caraNapaDiyA aNaMtA tadasaMkhaguNA ya desaviraIto / saMmAdasaMkhaguNiyA tato suyAto aNaMtaguNA // 1 // " (di. 2772) tadevamatra zrutavarjasAmAyikatrayasya pUrvapratipannAH pratipatitAzcokkAH, atha zrutasya tAnAha 470 // | suapaDivannA saMpai payarassa asNkhbhaagmittaao| sesA saMsAratthA suaparivaDiA hu te save / / 852 // samyagmithyArUpasya sAmAnyenAkSarAtmakasya zrutasya ye pUrvapratipannAste sampati-vartamAnasamaye pratarasyAsaGkhyeyabhAga SMEnication M astramyam ~62~
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [853], vibhA gAthA [2768], bhASyaM [150...], mUlaM gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka COR pU mAtrAH prApyante, kimuktaM bhavati ?-saptarajapramANA zreNiHzreNyA guNitA prataraM, tasya pratarasyAsaGkhyeyatame bhAge yAH zreNa yo'saGkhyeyAstAsu yAvanto nabhaHpradezAstAvatpramANA vivakSitasamaye zrutapratipannA iti, uktaMca-"sA seDhI seDhiguNAra payaraM tadasaMkhabhAga seDhINaM / saMkhAIyANa paesarAsimANAsu ya pavannA // 1 // " (vi.2768) zrutapratipannapratipadyamAna kebhyastu ye zeSAH saMsArasthA jIvAH, bhASAlabdhirahitA pRthivyAdaya ityarthaH, te sarve'pi vyAvahArikarAzyanugatA bhASAlabdhi prApya pratipatitatvAt zrutapratipatitA mantavyAH, te ca smyktvprtiptitebhyo'nntgunnaaH|| gataM katidAram, adhunA sAntaradvAraM vaktavyam , sakRdavAptamapagataM punaH samyakttvAdi kiyatA kAlenAvApyate ?, tatra zrutasyAviziSTasyAkSarAtmakasyAntaraM jaghanyato'ntarmuhatam , utkarSataHpAha kAlamaNaMtaM ca sue addhApariao ya desuunno| AsAyaNabahulANaM ukkosaM aMtaraM hoI // 853 // zrute-zrutasya sAmAnyato'kSarAtmakasya utkRSTamantaraM bhavati kAlo'nanta eca, cazabdasyAvadhAraNArthatvAt , ubhayatrApyanusvAro'lAkSaNikA, sa cAnantaH kAlo'sakhyAtapudgalaparAvartamAnaH pratipattavyaH, tathAhi-yadA kazcit dvIndriyAdiH zrutalabdhimAn mRtvA pRthivyAdiSUtpadya tatrAntarmuharta sthitvA jhaTiti punarapi dvIndriyAdiSyAgacchati tadA sa bhUyo'pi zrutalabdhimAn bhavatIti tasyAntaraM jaghanyamantamahartapramANaM, yadA tu dvIndriyAdiH kazcinmRto vanaspatiSUtkRSTaM kAlaM parya-15 Titi tasyotkRSTamantaraM, vanaspatikAlazcAsakhyeyapudgalaparAvartamAna iti, samyaktvAdisAmAyikeSu triSu jaghanyato'ntamu-6 hata, samyaktvAdibhyazzyutasya punarapyantarmuhartena samyaktvAdipratipattibhAvAt , utkRSTaM svAha-'addhApariyaddao ya desUNo' dIpa anukrama SMEnication ~63~
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [854-855], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata yavRttI satrAka zrIva- arddha:-apArddhaH pudgalaparAvatI dezonaH utkRSTamantaraM samyaktvAdisAmAyikAnAM trayANAM bhavati, keSAmityAha-AzAta-simyaktvAzyakamala-1 nAbahulAnA, uktaM ca-"titthayara pavayaNa suyaM AyariyaM gaNaharaM mahiddhIyaM / AsAyaMto bahaso arNatasaMsArio hoi ||1||"INdissu avi pudgalaparAvartasvarUpaM paMcasAhaTIkAto veditavyaM, tatra savistaramabhidhAnAt // gatamantaradvAram, abhidhAtavyaM kiyantaM kAlamaupodayAta viraheNa eko yAdayo vA sAmAyikaM pratipadyante iti ?, tabAha sammamuamagArINaM aavliaasNkhbhaagmittaao| aha samayA caritte savesiM jahanna do samayA // 854 // // 471 // 9 samyaktvazrutAgAriNAM-samyaktvazrutadezaviratisAmAyikAnAM nairantaryeNa ekaikasmin dhAdiSu vA pratipadyamAneSu Ava likAyA asakhyeyabhAgamAtrAH samayAH pratipattikAlaH, kimuktaM bhavati ?-sarvasminnapi loke samyaktvasAmAyikazrutasAmAyikadezaviratisAmAyikAnAmutkarSata AvalikAyA asakhyeyabhAgavartinaH samayAn yAvadavirahitamekaiko byAdayo vA pratipattAraHprApyante, tataH paraM trayANAmapi pratipatteruparamAdavazyaM virahakAlo bhavati, tathA cAritre nirantaraM pratipattikA-18 lo'STI samayAH, tataH paramavazyaM virahA, jaghanyatastu sarveSvapi sAmAyikeSvaviraheNa pratipattikAlo dvau samayau / iha vira hakAlo dvAragAthAyAmanuddiSTo'pi avirahakAlasya pratipakSabhUtatvAt sUcito draSTavyaH, tataH samprati samyaktvAdipratipattidUvirahakAlamAnamAha suasamma sattagaM khalu virayAviraIi hoi yArasagaM / viraIi pannarasagaM virahiakAlo ahoraso // 855 // samyaktvazrutayoH sarvasminnapi loke pratipattivirahakAla utkarSataH 'sattaga'miti ahorAtrANAM saptakameva, khaluzabdo'va 964-6564560564545625 dIpa anukrama R // 471 // 4-56 ~64~
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [856-857 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 150] mUlaM [- /gAthA - ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita... AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH dhAraNArthaH, tataH paramavazyaM kvacitpratipadyate, jaghanyatastvekaH samayaH, viratAvirate:- dezaviraterutkRSTaH pratipattivirahakAlo dvAdazakam - ahorAtrANi dvAdaza, jaghanyatastu trayaH samayAH, uktaM ca cUNa- "viratAviratIe jahaneNaM taio samao, ukkoseNaM vArasa ahorattA" iti 'virateH' sarvaviraterutkarSataH pratipattivirahakAlaH paJcadazakamahorAtrANAM jaghanyatastu samaya trayaM // dvAram // sAmprataM bhavadvAraM vaktavyam, tatra kiyato bhavAneko jIvaH kiM sAmAyikaM labhate iti pratipAdayannAha - sammattadesavirayA paliassa asaMkhabhAgamittAo / aTTa bhavA u carite anaMtakAlaM ca suasamae // 856 // samyaktvavanto dezaviratimantazca svaM svaM sAmAyikaM palyopamAsaGkhyeyabhAgamAtrAn bhavAn yAvat labhante iyamatra bhAvanA- samyaktva sAmAyikaM dezaviratisAmAyikaM ca pratyekaM jaghanyata ekaM bhavam utkarSataH kSetrapalyopamasyA sakhyeyatame bhAge yAvanto nabhaH pradezAstAvato bhavAn yAvadeko jIvaH pratipadyate, navaraM samyaktvabhavAsaGkhyeyakAdezaviratibhavAsadUkhyeyakaM laghutaraM draSTavyamiti, cAritre vicArye utkarSato bhavA-AdAnabhavA aSTau tato niyamataH siddhyati, jaghanyataratveko bhavaH, 'anaMtakAlaM ca suyasamae' iti anantakAlam - anantabhavarUpaM yAvat zrutasamaye - sAmAnyazrutasAmAyike pratipannA bhavaMti utkarSato jaghanyatastvekaM bhayaM yathA marudevIti / gataM bhavadvAram adhunA AkarSadvAramAha tinha sahasaputtaM sayappuhuttaM ca hoi biraIe / egabhave AgarisA evaiA huMti nAyavA / / 857 // AkarSaNamAkarSaH, prathamatayA muktasya vA grahaNamityarthaH, te ca dvidhA-ekabhavikA nAnAbhavikAzca tatra prathamata ekabhavikA ucyante- 'trayANAM samyaktvazrutadezavira tisAmAyikAnAmekabhave sahasrapRthaktvamAkarSANAmutkarSato bhavati, virate: ... samyaktva Adi prApteH anantara bhava-saMkhyA gaNanA Por Private & Personal Use Only ~65~ wbrary.org
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [858-859], vibhA gAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva- sarvaviratestvekabhave zatapRthaktvamAkarSANAmutkarSataH, pRthaktyamiti dviprabhRterAnavabhyaH, evamete utkarpata ekabhavikA AkarpA samyakttavAzyakamala- bhavanti jJAtavyAH, jaghanyatastu caturNAmapyeka evaikasmin bhave, ukaM ca cUrNI-"suyasAmAiyaM egabhave jahanneNaM ekasi diSu bhavAya0 vRttI Agarisei, ukkoseNaM sahassapuhuttaM vArA, evaM saMmattassa'vi desaviratIe ya, sabaviratiM puNa jahanneNa ekasiM ukkoseNaM sayapu- karSoM upodghAte dattaM vArA" iti / samprati (tAn ) nAnAbhavagatAn prtipaadyti||472|| tiNha sahastamasaMkhA sahasapurattaM ca hoi viraIe / nANabhave AgarisA evaiA huMti nAyavA / / 858 // trayANAM-samyaktvazrutadezaviratisAmAcikAnAM nAnAbhaveSvAkarSANAmutkarSato bhavantyasaikhyeyAni sahasrANi, yatastra-15 yANAmapyekasmin bhave sahasrapRthaktyamAkoNAmukta, bhavAzca kSetrapalyopamAsaGkhyeyabhAgagatanabhaHpradezatulyAH, 'saMmattadesavirayA paliyassAsaMkhabhAgamettAo' iti vacanAt , tataH sahasrapRthaktvaM tairguNitaM asaikhyeyAni sahasrANi bhavanti, sahasrapRthaktvaM nAnAbhaveSvAkarSANAmutkarSato bhavati virateH-sarvavirate, tasyA hi khalvekabhave zatapRthaktvamAkarSANAmukta, bhavAcASTI, tataH zatapRthaktvamaSTabhirguNitaM sahasrapRthaktvaM bhavati, etAvanto nAnAbhaveSvAkarSA bhavanti jJAtavyAH, anye paThantidoNha sahassamasaMkhA' iti, tatrApi zrutasAmAyikaM samyaktvasAmAyikanAntarIyakatvAdanuktamapi pratipattavyaM, sAmAnyazruta | stha tvakSarAtmakasya nAnAbhaveSvAkaSoM anantaguNAH / gatamAkarSadvAraM, samprati sparzadvAramAhaII sammattacaraNasahiA sarva logaM phuse niravasesaM / satta ya ca udasabhAge paMca ya suadesaviraIe // 859 // 'samyaktvadaraNasahitAH' samyaktvacaraNayuktAH prANina utkarSataH sarva lokaM spRzaMti, kiM tarhi vyAptimAtreNa ?, netyAha // 472 / Manisminssansar KASACRACK 466~
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [858-859], vibhA gAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka H niravazeSa-pratipradezavyAptyA, samastamapyasaGkhyAtapradezAtmakaM, ete ca kevalisamudghAtAvasthAyAM kevalinaH pratyetacyAH, jaghanyatastvasamkhyeyabhAga spRzantIti svayameva draSTavyam, ekajIvatya lokAsakhyevabhAge'vasthAnAt , tathA 'satta yATa modase' tyAdi zrutasAmAyikasahitAH sapta caturdazabhAgAn spRzanti, dezavira tyA sahitAH paJca catudezabhAgAn , iyamantra bhAvanA-iha lokazcaturdazabhAgaH kriyate, tadyathA-sapta bhAgA adhaH sapta bhAgA upari, tatra rakSaprabhAyA uparitalAdArabhya yAvat tAtasyA adho'vakAzAntarametAvatpramANaH prathamo bhAgaH, tataH zakarAmabhAyA uparitalAdArabhya yAvadadhastasyA avakAzAnta rametAvAn dvitIyo bhAgaH, evaM zepAsvapi pRthivISu bhAvanIyam , epo'dhaH saptabhAgAnAM vidhiH, uparitanasaptabhAgAnAmayaM / vidhi:-rajaprabhAyA uparitalAdArabhya yAvat saudharmaH kalpaH eSa prathamo bhAgaH, saudharmakalpasyoparitalAt parato yAvanmahe-18 INndrakalpa eSa dvitIyaH, mAhendrakalpavimAnAnAmupari yAvat brahmalokalAntakaparyantastAvAn tRtIyaH, tataH paro mahAzukra sahasrAraparyantazcaturthaH, tataH paraM thAvadacyutakalpaH eSa paJcamaH, tataH paro praibeyakaparyantaH paThaH, tato lokAntaH saptamaH, uktaM ca cUrNI-"logo cauddasabhAge kIrai, heTThA uvaripi satta satta ceva, kahaM ?, rayaNappabhAto Arambha jAva se uvAsaMtaraM eyaM sacaM paDhamo bhAgo, evaM sesAsuvi puDhavIsu, pate ahe satta bhAgA, uvariM imo bhAgavihI-rayaNappabhAe uvarimatalAto AraddhaM 15jAva sohammo kappo esa paDhamo bhAgo, sohammagANaM vimANANaM uvariM ArajaM jAva sarNakumAramAhiMdA esa biito, evaM tatio tAjAya vaMbhalogalaMtagA, cauttho jAva mahAsukasahassArA, paMcamo ANayAI cauro kappA, chaTThA gevejjA, sesA jAba logato sattamo"tti, tatra samyaktvacaraNasahitaH prakRSTatapasvI zrutajJAnopeto yadA'nuttarasurebilikAgatyA samutpadyate tadA lokasya easinamainamunaxeximansamaste CIRCESSPACK AGEMERA dIpa anukrama ~67~
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [860], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-1 sapta caturdazabhAgAn spRzati, 'satta ye tyatra cazabdasyAnuktasamuccayArthatvAdadhaH paJca caturdazabhAgAn zrutajJAnI spRzatIti kSetrasparzazyakamala- pratipattavyaM, tathAhi-samyagdRSTiH zrutajJAnI pUrva narakeSu batAyuSkaH SaSThapRthivyAM tamaHprabhAyAmilikAgatyA samutpadyamAnaHnA bhAgaya0 vRttau paJca caturdazabhAgAn lokasya spRzatIti, dezaviratastvacyutadevaloke samutpadyamAnaH paJca lokasya caturdazabhAgAn spRzatIti sparzanA ca upodghAte pratipattavyam , adhastu dezavirato 'ghaNTalAlA' nyAyenApi pariNAmamaparityajannotpadyate, tato'dhobhAgeSu na cintitaH, Aha // 473 // ca cUrNikRt-"desavirato hedvAna ubavajjai teNa paMca, uvariM acuyaM jAyatti bhaNiya" miti // tadevaM kSetramadhikRtya sparzanA proktA, atha bhAgasparzanA vaktavyA, kiM sAmAyikaM zrutAdi kiyadbhirjIvaiH spaSTaM, prAptapUrvamiti bhAvaH, ityetadupadarzayannAha sabajIvahiM suaM sammacarittAI sabasiddhehiM / bhAgehiM asaMkhijehiM phAsiyA desaviraIo // 860 // sarvajIvaiH sAMvyavahArikarAzyantargataH zrutaM-sAmAnyenAkSarAtmakaM zrutaM spRSTaM, dvIndriyAdibhAvasya taiH sarvairapyanantazaH spRSTatvAt , tatra ca sAmAnya zrutasadbhAvAt , samyaktvacAritre sarvasiddhaiH spRSTe, tadanubhavamantareNa siddhatvAyogAt, bhAgaira-1 sakhyeyaiH spRSTA dezaviratiH, iyamatra bhAvanA-sarvasiddhAnAmasakhyeyA bhAgA buddhyA kriyate, tatraikamasaGkhyeyaM bhAgaM muktvA hai zeSaiH sarvairapyasahakhyeyairbhAgairdezaviratiH spRSTA, ekena tvasaGkhyeyena bhAgena na spRSTA, yathA marudevyA bhagavatyA, uktaM ca, cUrNI-asaMkhejehiM bhAgehiM desaviratiM kArDa pacchA cArittaM paDivajittA siddhI pattA, je puNa suddhAI ceva sammattacarittAI hAphAseUNa mokkhaM gayA te desaviratisiddhANamasaMkhejahabhAgo" iti // gataM sparzanAdvAram, idAnIM niruktidvAram.151 dIpa anukrama XPRESS RECENT ~68~
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM Avazyaka'- mUlasUtra-1 +vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [861-863], vibhA gAthA H, bhASyaM [150...], mUlaM [- /gAthA-]malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka -54 dIpa anukrama tatra catarvidhasyApi sAmAyikasya kriyAkArakabhedaparyAyaiH zabdArthakadhanarUpaM nirvacanaM niruktiH, tatra samyaktvasAmAyika-1 niruktimabhidhitsurAha___ sammaNDiI amoho sohI sambhAvadasaNaM yohI / avibajao sudihitti ebamAI niruttAI // 861 // / samyagiti prazaMsAyAM, samyak-prazastA mokSAvirodhitvAt dRSTiH-darzanam, arthAnAM jIvAdInAmiti gamyate, samyaga-18 dRSTiH 1 tathA mohanaM moho-vitathagrahaH na moho'mohaH avitathagrahaH 2 zodhanaM zuddhiH mithyAtvamalApagamAta, tattvArthazraddhAnarUpaM samyagdarzanaM 3 tathA sat-jinAbhihitaM pravacanaM tasya bhAvo-yathAvasthitaM svarUpaM sadbhAvastasya darzanam-upalabhaH sadbhAvadarzanaM 4 bodhanaM yodhiH-paramArthAvagamaH 5 atathA atasmin tadadhyavasAyo viparyayaH, na viparyayaH aviparyayaH, tattvAdhyavasAya iti bhAvaH6 tathA suzabdaH prazaMsAyAM, zobhanA dRSTiH sudRSTiH, evamAdIni samyagdarzanasya niruktAni-kriyA kArakabhedaiH pryaayaaH|| samprati zrutasAmAyikaniruktipradarzanArthamAha akkhara sannI samma sAiyaM khalu sapajavasi ca / gamiyaM aMgapaviTa sattavi ee sapaDivakkhA // 862 // prayaM ca pIThikAyAmeva vyAkhyAteti bhUyo na vyAkhyAyate // dezapiratisAmAyikaniruktipratipAdanAyAha virayAviraI saMvuDamasaMvuDe bAlapaMDie ceva / desivAdesaviraI aNudhammo'gAradhammo a|| 863 // hai viramaNaM virataM, bhAve ktapratyayaH, na viratiH aviratiH, viratena yuktA avirativiratAviratiH, tathA saMvRtAH sthagitAH, kAparityaktA ityarthaH, asaMvRtA-aparityAkAH, saMghRtAca asaMvRtAzca saMvatAsaMvRtAH sAvadhayogA yasmin sAmAyike tat saMva 064-5-456 ~69~
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [864], vi bhAgAthA H, bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa zrIAva-dAtAsaMvRtam, anottarapadalopo yathA bhImaseno bhIma ityatra, tathA bAlavyavahArayogAt bAlaM paNDitavyavahArayogAt paNDitaM, kArAgApaNDatasamyaktvAzyakamala vAlaM ca tat paNDitaM ca bAlapaNDitaM, tathA dezaH-sthUlaprANAtipAtAdiH ekadezo vRkSarachedanAdistayoviratiH-viramaNaM yasyAM dinizaktiH ya0 vRttAnivRttau sA dezaikadezaviratiH, tathA garIyAn sAdhudharmaH, sakalapApanivRtyAtmakatvAt, tadapekSayA'Nu:-alpo dharmoM deza-15 upodghAte viratilakSaNaH aNudharmAH, tathA na gacchantItyagA-vRkSAstaiH kRtamA samantAt rAjate ityAgAraM-gRhaM tatra sthitAnAM dharmona // 474 // gAradharmaH, mayUravyaMsakAditvAt madhyamapadalopI samAsaH // samprati sarvaviratisAmAyikaniruktipradarzanArthamAha sAmAi samai sammAvAo samAsa saMkhevo / aNayajaM ca parinnA pacakravANe ase a|| 834 // samo-rAgadveSayorapAntarAlavI madhyasthaH, iNa gatI, ayanaM ayo, gamanamityarthaH, samasya ayaH samAyaH-samIbhUtasya sato mokSAdhvani pravRttiH, samAya eva sAmAyikaM, vinayAderAkRtigaNatyAt 'vinayAdibhya' iti svArthika ikaNa pratyayaH, ekAntopazAntagamanamiti bhAvaH 1, 'samayika'miti samyakazabdArthe samityupasargaH, samyak ayaH samayaH-samyagdayApUrvaka jIveSu pravartanaM, samayo'syAstIti 'ato'nekasvarA'diti matyarthIya ikapratyayaH2, tathA samyag-rAgadveSaparihAreNa vadanaM 4 vAdaH samyagvAdaH, rAgAdiparityAgena yathAvaddhadanamityarthaH 3, tathA 'asU kSepaNe' asanaM AsaH, kSepa ityarthaH, samzabdaH prazaMsArthaH, zobhanamasanaM samAsaH, saMsArAdvahirjIvasya jIvAt karmaNo vA kSepaNaM 4 tathA saMkSepaNaM sakSepaH-stokAkSaraM mahArtha HD // 474 // ca sAmAyika, tatra stokAkSaraM katipayAkSarAtmakatvAt mahArtha dvAdazAGgapiNDArthatvAt 5, 'aNavajaM ceti avayaM-pApaM nAstyavadyamasminnityanavacaM sAmAyikaM 6, tathA pari-samantAt pApaparityAgena jJAnaM parizA sAmAyikaM 7, tathA parihara-12 anukrama -CONSCIES ~70~
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [861], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: EKAR prata sUtrAMka haNIya vastu prati AkhyAnaM-gurusAkSikanivRttikathanaM 8, ete aSTau sAmAyikaparyAyAH / atha sAmAyikaparyAyANAmabhidhAnaM kimarthaM 1, ucyate, asammohapratipattyartham , tathAhi-yathA candraH zazI nizAkarorajanIkara uDupatirityevamAdiSu candraparyAyeSu AdityaH savitA bhAskaro dinakara ityevamAdiSu sUryaparyAyeSyabhihiteSu candrasUryaparyAyA'bhijJasya sata ekasmin zaziparyAye kenApyukta samastasUryaparyAyavyudAsena candraparyAyeSu yadivA sUryaparyAye ekasmin kenApyukta samastacandraparyAyaparityA-15 gena sameSu sUryaparyAyeSu sampratyayo bhavati, natu muhyati, evaM caturNAmapi sAmAyikAnAM pRthak paryAyeSvabhihiteSu tadabhijJasya sata ekasya sAmAyikasyaikasmin paryAye'mihite zeSasAmAyikaparyAyavyudAsena vivakSitasAmAyikaparyAyeSu sarveSu pratyayo| bhavati, na tu mohaM yAtIti // sAmprataM sarvaviratisAmAyikaparyAyArthAnAmaSTAnAmapyanuSThAtUna yathAsaGkhyamaSTAya dRSTA-17 ntabhUtAn mahAtmanaH pratipAdayannAha damadaMte 1 meajje 2 kAlagapucchA 3 cilAya 4 attea5|| dhammarui 6ilA 7 teyali 8 sAmaie aTTadAharaNA // 865 // sAmAyike-sarvaviratisAmAyike'STAnAmapi paryAyArthAnAM yathAkramamamUnyaSTAvudAharaNAni, tadyathA-sAmAyikazabdArthAnuSThAne damadanto maharSiH, samayikazabdArthAnuSThAne metAryaH, samyagvAdazabdArthAnuSThAne kAlakAcAryapRcchA, samAsazabdArthAnuchAne cilAtisutaH, sopazabdArthAnuSThAne AtreyaH, ayaM copalakSaNaM kapilAdInAM, anavadyazabdArthAnuSThAne dharmaruciH,ATa dIpa anukrama 925 A.sU.80 ... sarvavirati sAmAyikasya aSTa paryAya nAmAni evaM pratyeka nAmna: kathAnaka: ~71
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIAva zyakamala ya0 vRttau upodghAte // 475 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 865 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 151], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH parijJAzabdArthAnuSThAne ilAputraH pratyAkhyAnazabdArthAnuSThAne tetalisutaH, eSa gAthAsamAsArthaH // bhAvArthastu kathAnakebhyo'yaseyaH, tatra 'yathoddezaM nirdeza' iti damadantAnagAracaritavarNanamadya kAlamanuSyANAM saMvegotpAdanAya kriyate - havisIsayaM nagaraM tattha damadaMto rAyA / ito ya-hathiNAure nayare paMca paMDavA, tesiM ca tassa ya paropparaM varaM, jato tehiM paMcahiM paMDavehiM damadaMtassa jarAsaMghamUlaM rAyagihaM gayassa tassa saMtio u sabo visao daho lUDitoya, annayA damadaMto Agato, teNa hatthiNApuraM rohiyaM, te bhaeNa na niMti, to damadaMteNa bhaNiyA-sIyAlA ceva tumbhe, suNNagavisae jahicchi yamAhiMDaha, jAya ahaM jarAsaMghasagAsaM gato tAva mama visayaM lUDeha, iyANiM niSphiDaha, te na niMti, tAhe savisayaM gato, aNNayA niviNNakAmabhogo pavaito, tato egalavihAraM paDivanno, viharaMto hatthiNAraM gato, tassa cAhiM paDimaM Thito, juhiDileNa aNujasAniggaeNa vaMdito, pacchA sesehivi cauhiM paMDavehiM vaMdito, tAhe dujjohaNo Agato, tassa maNussehiM kahiyaM jahA so eso damadaMto, teNa so mADaliMgeNa Ahato, pacchA khaMdhAvAreNa eteNa pattharaM pattharaM khivaMteNa patthararAsIkato, juhiTThilo niyantto pucche ettha sAhU Asi, se kahiyaM-esa so patthararAsI dujjohaNeNa kato, tAhe so aMvADito, te ya pattharA avaNIyA, telleNa abhaMgito khAmito ya, tassa kira bhagavato damadaMtassa dujohaNe paMDavesu ya samo bhAvo Asi, | evaM kAyayaM / amumevArtha pratipAdayazAha nikvaMto hatthisIsAoM damadaMto kAmabhogamavahAya / navi rajjai rattesuM duTThesu na dosamAje // 151 // (bhA0) hastizIrSAnagarAt niSkrAntaH pravrajito damadanto rAjA kAmabhogAnapahAya, kAmamatrAnA bhogAH zabdAdayastAn pari- 4 ~72~ sAmAyike damadantaH // 475 // brary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [866-868 ], vi0bhA0gAthA [-] bhASyaM [ 159] mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH tyajya sa ca nApi rakteSu-anurakteSu rajyate prItiM karoti, nApi dviSTeSu doSamApadyate, varttamAnakAlanirdezastarakAlApekSaNA, yuktaM caitat yato munaya evaMvidhA eva bhavanti // tathA cAha vaMdijamANA na samukasaMti, hIliz2amANA na samujjalaMti / dateNa citteNa varaMti ghIrA, muNI samugdhAi arAgadosA || 863 // vandyamAnA munayo na samutkarSanti na samutkarSaM yAnti, nApi hIlyamAnAH - nindyamAnAH samujvalanti - kopAniM prakaTayanti, kintu dAntena-upazAntena cittena dhIrA munayaH samudghAtitarAgadvepAzcaranti // to samaNo jar3a sumaNo bhAveNa ya jaha na hoi paavmyo| sayaNe ya jaNe asamo samo a mANAyamANesu // 867 // iha samaNa iti na kevalaM zramaNa ucyate, kintu prAkRtazailyA samanAH, apica samanAH 'to'ti tataH tadA bhaNyateyadi zobhanaM dharmmadhyAnAdipravRttaM mano yasyAsau sumanA bhavati, tathA bhAvena- AtmapariNAmalakSaNena na bhavati pApamanAH, nidAnapravRttapApamanA na bhavatIti bhAvanA, tathA khajane ca bhrAtrAdike jane vA anyasmin sama:-tulyaH, samakSa mAdA|pamAnayoH // tadA hi yathAvasthitamanoyuktatayA samavA iti vaktuM zakyate // natthi a se koi beso pio a sabesu veva jIvesu / eeNa hoi samaNo eso anno'vi pajAo // 868 // nAsti 'se' tasya sAdhorbadi kazcanApi dvepyaH priyazca saGghaTTanaparitApanopadravaNAdikriyAto nivRttatayA, sarveSveva jIveSu Por Private & Personal Use Only ~73~ netbrary.org
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIbhava zyakamala ya0 vRttau upodghAte // 476 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [866-868 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151] mUlaM [- /gAthA - ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH sarveSAmapi jIvAnAM tata etena kAraNena bhavati samanAH eSaH, prAkRtazailyA samaNa ityasyAnyaH paryAyaH, apiH sambhAvane, | evamanye'pi tattadarthaMghaTanAt paryAyAH sambhAvanIyAH // sampratimetArthakathAnaka - sAkete nagare caMdavaDaMsao rAyA, tassa dube pattIo-sudaMsaNA ya piyadaMsaNA ya, tattha sudaMsaNAe dube puttA-sAgaracaMdo muNicaMdo ya, piyadaMsaNAevi do puttA-guNacaMdo vAlacaMdo ya, sAgaracaMdo juvarAyA, muNi caMdassa | ujjeNI dinnA kumArabhottIe // io ya-caMDavaDiMsato rAyA mAhamAse paDimaM Thito vAsaghare, sAgAraM karei, jAba dIvago jalaitti, tassa sejjAvAlI ciMtei dukkhaM sAmI aMdhakAre acchihiti, tAe bIe jAme vijjhAyaMte dIvage telaM chUDhaM, so tAva jalito jAba addharato, tAhe puNo'vi telaM chUDhaM, tato tAva jalito jAva taio paharo, puNovi telaM chUTaM, tato sukumArasarIro vihAyaMtIe rayaNIe veyaNAbhibhUto kAlagato, pacchA sAgaracaMdo rAyA jAto, annayA sA mAisavattiM bhaNaigeha rajjaM puttANa te bhavautti, ahaM pavayAmi sA necchai, eeNa rajaM AyattaMti, tato so aijANanijANesu rAyaM rAyalacchIe diSpataM pAsiUNa ciMtei-mae puttANa rajjaM dijaMtaM na icchiyaM te'vi evaM sobhaMtA, iyANi mAremi, chiddANi maggai so ya rAyA chuhAluto, teNa sUyassa saMdesato dinno-eto caiva pucahiyaM paTTavejjAsi, jaha virAvemi, sUpaNa sIhakesarato moyago ceDIe hatthe visajjito, piyadaMsaNAe diTTho, bhaNai-pecchAmi NaMti, tIe apito, putramaNAe visamakkhiyA hatthA kayA, tehiM so viseNa makkhito, pacchA sA bhaNai-aho surahI moyagotti, paDi appito ceDIe, tAe gaMtUNa raNNo samappito, te'vi do kumArA rAyasagAse acchaMti, teNa ciMtiyaM-kiha ahaM eehiM chuhAiehiM khAissaM ?, teNa Pur Private & Personal Use Only ~74~ samayike metAryaH // 476 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [866-868 ], vi0bhA0gAthA [-] bhASyaM [ 159] mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH duhA kAUNa tesiM donhavi so dinno, te khAiDamAraddhA, jAva visavegA AgaMtuM pavattA, rAiNA saMbhaMteNa vejjA saGghAvitA, | suvaNNaM pAiyA, sajjA jAyA, dAsI saddAviyA, pucchiyA bhaNai-na keNavi diTTho, navarameyANaM mAyAe parAmuTTho, sA sahAviyA, nAyA jahA esA kAritti, tAhe aMbADiyA, bhaNiyA ya-jahA pAve! tayA necchasi rajjaM dijjaMtaM, iyANimahaM akayapara logarsabalo saMsAre chUDho hototi, tato tesiM rajjaM dAUNa pavaito | aNNA saMghADato sAhUNa ujjeNIto Agato, so pucchitotattha niruvasaggaM ?, te bhaNati-niruvasaggaM, navaraM rAyaputto purohiyaputto ya vAheti pAsaMDatye sAhuNo ya, tato sAgaracaMdamuNI amariseNaM tattha gato, sAhUhiM vissAmito, te ya sAhU saMbhoiyA, tehiM bhikkhAvelAe bhaNito- ANijaDa, so bhaNa-ahaM attalAmito, navaraM ThavaNakulANi sAhaha, tehiM se cehato dinno, so taM purohiyagharaM daMsittA Agato, imo'vi tattheva paviDo, baDDeNaM saddeNaM dhammalAbhei, aMteuriyAto niggayAto hAhAkAraM kareMtIto, so vaDavasaddeNaM bhaNai kiM evaM sAvie ! iti ?, te niggayA bAhiM, bAraM baMdhaMti, pacchA bhaNaMti-naccasu, so paDiggahaM ThavittA paNazcito, te na yANaMti vAe, bhaNaMti- jujjhAmo, do'vi ekasarAe AgayA, mammesu AyA, jahA aMtANi tahA khalakhalAviyA, tato nisaGkaM haNiUNa vArANi ugghADittA gato, ujjANe acchai, rAiNo kahiyaM, teNa maggAvito, sAhU bhAMti - pAhuNato Agato, na yANAmo, gavesaMtehiM ujjANe diTTho, rAyA Agato, teNa khAmito, necchai mottuM, jai padyayaMti to muyAmi, tAhe pucchiyA, paDissuyaM, tato egastha gahAya cAliyA, jahA sahANe ThiyA saMghiNo, loyaM kAUNa padyAviyA, rAyaputto sammaM karei-mama pittiutti, purohiyasto durguchai, amhe eeNa kavaDeNa padyAviyA, doSi mariUNa devalogaM gayA, saMgAra kareMti, saMgAro nAma saGketaH, Pur Private & Personal Use Only ~75~
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [866-868], vibhAgAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: samavike prata sutrAMka dIpa zrIAva- jo paDhama cavai teNa so saMbohiyatho, purohiyasuso caikaNa tIe duguMchAe rAyagihe meIe pohe Agato, tause seDiNI kvaMdI zyakamala- | siyA, sA esA maMsaM vikiNai, tIe bhaSNai-mA aNNattha hiMDAhi, ahaM sarva kiNAmi, evaM divase divase jANeha, evaM metAryaH ya0 vRttauTA tAsiM pII ghaNA jAyA, tAhe tIse seTThiNIe gharassa samosiyA ThiyA, samosiyA nAma pAtivesanI, sAba sehiNI miMdU upodghAte tato medIe rahassiyaM ceva putto dino, seTTiNIe dhUyA mayA jAyA, sA meIe gahiyA, pacchA sA seTThiNI taM dAragaM mehie pAema pADei-sujjha pabhASeNa jIvautti, teNa se nAma kayaM meyanotti. saMvar3ito. kalAto gahiyAto, saMbohinjato deveva mayA // 477 // vasaMbujhAi, tAhe aTThaNhaM inbhakannagANaM egadivaseNaM pANiM mAhito, sibiyAe nagaraM hiMDA, devo'vi meyaM aNupavijhe rovina mAraddhI, jai mama dhUvA jIvantI tIsevi ajjavivAho kato hoto, bhataM ca meyANa kayaM hotaM, tAhe sAe mehae jahAvasa siTuM, tato ruTTho devANubhAvaNaM gaMtuM sibiyAto pADito, bhaNito-tumaM asarisIto pariNesi, khaDDAe chUDho, tAhe devo bhapati-15 kiha zyANi ?, so bhaNati-mahaMto avano jAto, to eto moehi, to kaMci kAlaM acchAmi, (kettiyaM, vArasa paritANita ThAto bhaNai-kiM karemi !, bhaNati-raNNo dhUyaM davASehi, tao) sabAto kiriyAto bohADiyAto bhavissaMti, tAhese galato | dino, so rayaNANi vosiraha, teNa rayaNANaM thAla bhariba, teNa piyA aNito-raNNo dhUyaM vareha, ravaNANaM bAra bhariptAha gato, kiM mamgasi !, dhUya, nicchado, evaM divase divase thAlaM rayaNANaM bhariUNa gacchAi, rAyA geNhai, abhao maNa-kamora hArayaNANi ', so bhaNai-chagalato hadaha, amao maNai-amhaM dijaDa, ANIto, maDagaMdhANi vosiraha, amato ciMtA-devA-1 dANubhAvo eso, kiMtu parikkhijau, tato bhaNito-rAyA dukkha vebhArapavayaM sAmi vaMdaso jAi, rahamAgaM kareha, so kato CAR anukrama SMEnicational ~764
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [869], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ajjAvi dIsai, bhaNito-pAgAraM sovaNaM kareha, kato, puNo'vi bhaNito, jai samuddamANesi, tattha pahAto suddho hohisi to bhAte dAhAmo, ANIto, velAe hAvio, diNNA dhUyA, kato vivAho ya sibiyAe hiMDateNa, tAto'vi se aNNAto A NIyAto, evaM bhoge bhuMjai, bArasa varisANi, pacchA bohito, mahilAhivi vArasa varisANi maggiyANi, dinANi, cauvIsAe vAsehiM savANivi pavaiyANi, navapuvI jAto, ekallavihArapaDimaM paDivanno, tattheva rAyagihe hiMDai, sucaNNakAra gihamaigato, so ya seNiyassa sovaNiyANaM javANaM adusayaM karer3a, AiyaccaNiyAe, te parivADIe kArei, tisaMza, tassa CIgihaM sAha atigato, tassa egAe vAyAe bhikkhA ninINiyA, tato so majjhe gato, te ya javA koMcageNa giliyA, so yA Agato, na pecchai, raNyo ya ceiyaccaNiyAe belA dukAi, aja aTTha khaMDANi kIrAmitti, sAI saMkati, pucchai, tuhiko agchai, tAhe sIsAbeDheNa baMdhai, bhaNito ya-sAha keNa gahitA!, tAhe tahA AveDhito jahA bhUmIe acchINi paDiyANi, kuMcago dAruM phoDenteNa silikAe Ahato galae, teNa te javA vaMtA, logo bhagAi-pAva! ete te javA, sovi bhayavaM taM ayaNaM ahiyAsaMto kAlagato siddho ya, logo Agato, diDo meSajo, raNo kahiye, vajjhANi ANatANi. gharaM paataa| 181 papaiyANi bhaNati-sAvaga! dhammeNa vahAhi, mukkANi, bhaNai-jai uppaSayaha to te kabAlIe kaDemi, evaM samaiyaM apane pare dAya kAyarSa // tathA ca kathAnakArthe dezapratipAdanArthamAha jo kuMcagAvarAhe pANidayA kuMcagaM tu nAikkhe / jIviyamaNupehataM meajarisiM namasAmi // 869 // yaH krauJcakasvAparAghe sati prANidayayA hetubhUtayA sUtre vibhaktilopa AryatvAt , kolakaM mAcaSTe eva, tujhamba eka dIpa anukrama TAkA ~77~
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [870], vibhA gAthA ], bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- kArArtho bhinnakramazca, apitu svaprANatyAgaM vyavasitA, tamanukampayA jIvitamAtmano'napekSamANaM metAryASa namasyAmi // 18 metAryakAzyakamala- nippheDiANi dunnivi sIsAveDheNa jassa acchINi / na ya saMjamAoM calio meajo maMdaragiriva // 870 // lakAcAryaya0 vRttau niHspheTite-niSkAsite bhUmau pAtite iti, atra he api zIrSAveDhena-zirobandhanena yasyAkSiNI, sa evamapi kadImAno-1 kathAnake sapodayAtanakampayA na ca-naiva cazabdasyAvadhAraNArthatvAt , saMyamAJcalito metAyoM maMdaragirivata svasthAnAda vAtAdibhiratastaM metaaryrssi| namasyAmIti sambandhaH / dvAram / idAnI samyagvAde kathAnakam-turumiNIe NagarIe jiyasattU rAyA, tattha bhaddA nAma // 478 // dUdhijAiNI, putto se datto, mAmago se dattassa ajjakAlago, so ya pacahato, so ya datto jayapasaMgI majjapasaMgI olaggi-1 umAraddho, pahANadaMDo jAto, kulaputtae bhiMdittA rAyAdhADito, sorAyA jAto, jaNNA aNeNa subahU jaTThA, aNNayA taM mAmagaM pecchai, tuTTho bhaNai-dhammaM suNemi, tato pucchai-jaNNANaM kiM phalaM ?, so bhaNai-kiM dhamma pucchasi ?, dharma kahei, puNo'vi drapucchai, naragANaM paMthaM pucchasi ?, adhammaphalaM kahei, puNo'vi pucchai, asubhANaM kammANaM udaye pucchasi ?, taMpi pari-13 kahei, puNo'vi pucchai, tAhe bhaNai-narayA phalaM jaNNANaM, ruTTo bhaNai-ko paJcato, Ayarito bhaNai-jahA tuma sattamela | divase suNagakuMbhIe paJcihisi, ettha'vi ko paccato?, jahA tumaM sattame divase sannA muhe gamissai, ruho bhaNai-tujha ko maccU ?, bhaNai-ahaM suiraM kAlaM paba kAuM devalogaM gacchissAmi, ruho bhaNai-rubhaha, te daMDA niviNNA, tehiM so ceva // 478 // rAyA AvAhito-ehi jeNa evaM baMdhicA apemo, so ya pacchanno acchai, tassa divasA vissariyA, sasame divase rAya-da pahaM sohAvei, maNussehiM rakkhAvei, ego ya devakuligo pupphakaraMDagahatthagato pacUse pavisati, saNNA bosirittA pupphehiM / dIpa anukrama SMEducation ~78~
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [871], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: HASHI ACCESS prata sUtrAMka ohADera, rAyApi sattame divase AsacaDagareNa nIi, jAmi taM samaNagaM mAremi, jAva aNNeNaM AsakisoreNa saha pussphehi| ukkhiviyA khureNa sannA, pAdo bhUmIe Ahato, tAhe teNa sannA muhamatigayA, teNa NAyaM-jahA mArijAmi, tato daMDANa 131aNApucchAe niyattiumAraddho, te daMDA jANaMti-nUrNa rahassaM bhinnaM, jAva gharaM pavisai tAva geNhAmo, gahito, iyaro rAyA ANIto, teNa kuMbhIe suNae taM ca chubhittA dAraM dinnaM, heTThA aggI pajjAlito, te suNayA tAvijatA khaMDakhaMDehiM| [chidaMti, evaM sammAvAto kAyavo jahA kAlagajjeNaM // tathA cAmumevArthamabhidhitsurAha| datteNa pucchio jo jannaphalaM kAlao turamaNIe / samayAi AhieNaM sammaM bui bhayaMteNaM // 871 / / dattena dhigajAtinRpatinA yaH kAlako muniH pRSTo yajJaphalaM turamiNyAM nagaryA, tena bhadaMtena-paramakalyANayoginA sama-18 tayA Ahitena-madhyasthatayA gRhItena ihalokabhayamanapekSya samyak uktaM, mA bhUddhacanAdadhikaraNapravRttiH // dvAram // samA-paTa sadvAramidAnI, tatra kthaankm| ego pijjAito paMDiyamANI, sAsaNaM khiMsai, so vAe painnAe uggAhiUNa parAjiNittA pavAvito, pacchA devayAe| coiyassa uvAgayaM, duguMcha na muMcati, sannAyagA ya se uvasaMtA, AgArI se nehaM na chaDDui, kammaNaM dinnaM, kahaM me base hojjA ?, mato, devaloge uvavo, sAvi taNNivedeNa paJcaiyA, aNAloiya ceva kAla kAUNa devaloge upavanA, tato so| caiUNa rAyagihe nagare dhaNasatyavAho, paMca se puttA, tassa cilAiyA ceDI, tIse putto uvavanno, nAma ca se kayaM cilAi-I gotti, iyarIvi tasseva dhaNassa paMcaNhaM puttANamuvari dAriyA jAyA, susamA se nAma karya, so ya cilAgo tIe bAla-| dIpa anukrama MAX*X*KSANAK SmECatoniraathi ~79~
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [871], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: CXX prata sutrAMka zrIAya- I gAho dino, aNAlIo karei, tAhe nicchraDho, sIhaguhaM corapallimatigato, tattha aggapahArI NissaMso ya, coraseNAvatI cilAtizyakamala-18 mato, so seNAvatI jAto, annayA core bhaNai-rAyagihe ghaNo nAma sasthavAho, tassa dhUyA susamA nAma dAriyA, tahiM putrakathA ya0 vRttaudAvaccAmo, dhaNaM tumbhaM susamA majjhaM, tato osoyarNi dAI NAmaM sAhaMtA AgayA, dhaNo saha puttehiM Adharisio, te'vi taM upodghAte gharaM pavisittA ceDiM gahAya pahAviyA, dhaNeNa nagaragotiyA saddAviyA mama dhUyaM niyatteha, dabaM tujhaM, corA bhaggA, logo // 479 // sAdhaNaM gahAya niyatto, iyaro saha puttehiM cilAyassa maggato laggo, cilAtoSi dAriyaM gahAya nassai, jAhe sarIreNa na trh| hasusamaM vahirDa, ime'vi dukkA, tAhe susamAe sIsaM gahAya patthito, iyare dhADitA niyattA, chuhAe paritAviti, tAhe dhaNodra putte bhaNai-mamaM mArettA khAha, tAhe nagaraM vaJcaha, te necchaMti, jeho bhaNai-mamaM mArittA khAha, evaM jAva Daharato, tAhe piyA se bhaNai-mA annamannaM mAremo, eeNaM cilAeNaM vavaroviyaM susamaM khAmo, evaM te AhAriyA puttimaMsaM, evaM saghasAhuhai ssavi AhAro puttamaMsovamo kAraNito, uktaM ca-"praNalepAkSopAGgavadasaGgayogabharamAtrayAtrArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM dra putrapalavacca // 1 // "( prazamaratau ) teNa AhAreNa nagaraM gayA, puNaravi bhogANa AbhAgI jAyA, evaM sAhUvi nevANasuhassa, so'vi cilAto teNa sIseNaM hatthagateNaM disAmUDho jAba ega sAhuM AyAvetaM pecchada, taM bhaNati-mama saMkhe-10 veNa dharma kahehi, mA evaM te sIsaM pADissAmi, sAhuNA bhaNito-uyasamo vivego saMvaro ya, eyANi gahAya ergataM gato, tattha ciMtiumAraddho-uvasamo kAyayo kohAINaM, ahaM ca kuddho, sahA vivego dhaNasayaNassa kAyabo, tato taM sIsaM asiM dUca eDei, tahA saMvaro iMdiyasaMvaro NoiMdiyasaMvaro ya so kAyabo, evaM jhAyai, jAva lohiyagaMdheNa taM kIDiyAto khAiumA-18 dIpa anukrama // 47 // **** ~80~
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [872-875], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka _ dIpa raddhAto, so tAhiM jahA cAlaNI tahA kato, pAyasirAhiMto jAva sIsakaroDI tAva gayAto, tahavi na jhANAto clito| tathA cAmumevArtha pratipAdayannAhajo tihiM paehi sammaM samabhigao saMjamaM samArUDho / uvasama-vivega-saMvara cilAiputtaM namasAmi // 872 // ____ yaH tribhiH pAdaH 'sammati samyaktvaM samabhigataH-prAptaH, tathA saMyama samArUDhaH, kAni trINi padAnItyata Aha-upazamoda vivekaH saMvara iti, tatropazama:-krodhAdinigrahaH vivekaH-svajanasuvarNAdityAgaH, saMvaraH-indriyanoindriyagopana, tamitthaMbhUtamupazamavivekasaMvaralakSaNapadavayazravaNataH saMyamasamArUDhaM cilAtIputraM namasyAmi // ahisariA pAehiM soNiagaMdheNa jassa kiiddiio| khAyaMti uttamaMgaM taM dukkarakArayaM baMde // 873 / / abhimRtAH-praviSTAH pAdAbhyAM zoNitagandhena yasya avicalitAdhyavasAyasya kITikA bhakSayati uttamA, zoNitagandhena yasya pAdazirAbhiH pravizya kITikA madhyabhAgaM bhakSayantyastAvad gatA yAvaduttamAGgam , upariSTAcAlanIva kANitamityarthaH, tamitthaM duSkarakArakaM vande, cilAtIputramiti vartate // dhIro cilAiputto mUiMgaliyAhiM cAliNiva kato / so tahavi khajamANo paDivanno uttama aTuM // 874 / / dhIraH-sattvasampanna cilAtIputraH 'bhUiMgaliyAhiM' iti kITikAbhirbhakSyamANazcAlanIvat kRtaH yastathApi-tenApi prakAreNa khAdyamAnaH san pratipanna uttamArtha, zubhapariNAmAparityAgAt // __ adAijehiM rAidiehiM pattaM cilAiputteNaM / deviMdAmarabhavaNaM accharagaNasaMkulaM rammaM // 875 // RECARRIES SEKCAREESARKARIRECRCHCAL anukrama ___ SmER sinestraining ~81
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] zrIAva zyakamala ya0 vRttI upodghAte // 480 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [876] vi0 bhA0gAthA [-] bhASyaM [151...], mUlaM [- /gAthA - ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ardhatRtIyai rAtriMdivaiH-ahorAtraiH prAptaM cilAtIputreNa devendrasyeva amarabhavanaM devendrAmarabhavanam apsarogaNasaGkulaM ramyamiti // dvAram // saGgeyadvAramadhunA sayasAhassA gaMdhA sahassa paMca ya divaddhamegaM ca / ThaviA egasiloge saMkhebo esa nAyavo // 876 // cattAri ghAlata vassI sayasAhasse gaMdhe kAuM jiyasattuM rAyANamuvaTTiyA - amha satthANi suNehi, tumaM paMcamo logapAlo, teNa bhaNiyaM-kettiyaM 1, te bhAMti cattAri saMhiyAto sayasAhassIto, so bhaNai ecireNa kAleNaM mama rajjaM sIyai, tato addhaM arddha kathaM, tahavi rAyA na paDicchara, evaM arddha addhamosArijaMtaM jAba ekkeko silogo Thito, taMpi na suNai, tAhe tehiM cauhiM niyamayapada risaNasahiyo eko silogo kato, sa cAyam-" jIrNe bhojanamAtreyaH, kapilaH prANinAM dayA / bRhaspatira vizvAsaH pAJcAlaH strISu mAIcam // 1 // " Atreya evamAha-jIrNe bhojanaM sevanIyamArogyArthinA, evaM pratyekaM yojanA kAryA, evaM sAmAyikamapi caturdaza pUrvArdhasaGgrahAt saGkSepo varttate iti // gataM saGkSepadvAram, idAnImanavadyadvAraM, tatra kathAnakam - vasaMtapure nagare jiyasattU rAyA, dhAriNI devI, tIse putto dhammaruI, so ya rAyA thero, annayA tAva so pakSaiDakAmo dhammaruissa rajjaM dAumicchai, so mAyaraM pucchara-kIsa tAto rajjaM paricayai ?, sA bhaNai-rajjaM saMsAravaddhaNaM, so bhaNai-mamavi na kaLaM, tato so'vi saha piyareNa tAvaso jAto, tattha abhAvAsA hohitti gaMDao ghosei Asamesu-kalaM amAvasA hohi, ito pupphaphalANaM saMgaha kareha, kalaM na vaTTei chiMdiraM, dhammaruI ciMtei sabakAlaM na chiMdejA to suMdaraM hojjA, aNNayA sAhU amAvAsAe tAvasAsamasta adUreNa volaMti, te dhammaruI pecchikaNa bhaNati bhayavaM / kiM tujjhaM aNA Por Private & Personal Use Only ~82~ AtreyadhamarucI // 480 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [877-878], vibhA gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka kuTTI nasthi ?, to aDaviM jAha, te bhaNati-amhaM jAvajIvaM aNAkuTTI, so saMbhaMto ciMtiumAraddho, sAhUvi gayA, jAI | saMbhariyA, patteyabuddho jAto // amumevArthamabhidhitsurAha soUNa aNAuhi aNabhIo bajiUNa aNagaM tu / aNavajayaM uvagao dhammaruI nAma aNagAro / / 877 // hA zrutvA-AkaNya AkuTTanamAkuTTiA-chedanaM, hiMsetyarthaH, na AkuTTiranAkuTTiH tAM sarvakAlikImAkarNya 'aNabhItaH' aNavaNeti daNDakadhAtuH, aNati-gacchati tAsu tAsu yoniSu jIvo'neneti aNaM-pApaM taGgItaH varjayitvA aNagaMtu,parityajya sAvadyayogami tyarthaH, varjanIyo varyaH aNasya vayaH aNavaLaH taddhAvastattA tAM aNavaya'tAmupagataH-prAptaH, sAdhuH saMvRtta iti bhAvaH, dhrmrudaacirnaamaangaarH||gtmnvdydvaarm , samprati parijJAnadvAram , tatra kathAnakamilAputrasya, tacca prAgevAbhihitamiti gAthocyate- za parijANiUNa jIve ajjIve jANaNAparinnAe / sAvajajogakaraNaM parijANai so ilaaputto|| 878 // Kaa parijJAya jIvAn ajIvAMzca 'jANaNApariNApatti jJaparijJayA sAvadyayogakaraNaM paDijANai so ilAputto, sAvadyayogahai kriyAM parijANaitti pratyAkhyAnaparijJayA parijAnAti sa ilAputraH // gataM parijJAnadvAram , idAnIM pratyAkhyAnadvAram , tatra kathAnakam-tetalipuraM nagaraM, kaNagaraho rAyA, paumAvatI devI, rAyA bhogalolo jAe jAe putte biyaMgei, tetalisuto amacco kalAdo, teNa mUsiyAro seDDI tassa dhUyA poTTilA AgAsatale diTThA, maggiyA laddhiyA, amacco paumAvatI ya paropparaM bhaNatidaeNaM kahavi kumAraM saMrakkhAmo, so tava mama ya bhikkhAbhAyaNaM bhavissati, mama udare putto evaM rahassagayaM sAravemo, saMpattIe pohilA devI ya samaM ceva pasUyA, poTTilAe dAriyA devIe dinnA, devIe kumAro poTilAe, so saMvaddhai, kalAto ya A. sU.81 dIpa anukrama Hanendranand ~834
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [877-878], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAya-giNhai, annayA poTilA tetalissa aNiTThA jAyA, nAmamavi na geNhai, annayA sA pavaiyAto pucchA-asthi kiMci jANaha anavadyapazyakamala-hAjeNa ahaM piyA hojA, tAto bhaNati-na baTTai evaM kaheuM, dhammo kahito, saMbegamAvaNNA pucchaha-paSayAmi, bhaNai- ja rijJApratyAya0 vRttau saMbohesi, tAe paDissuyaM, sAmannaM kArDa devalogaM gayA, so ya rAyA mato, tAhe paurassa dasei kumAraM rahassaM ca bhiMdeikhyAnAni upodghAtetAhe so rajje ahisitto, mAyA kumAraM bhaNai-teyalisuyassa suhu baDejAsi, tassa pahAveNa taM rAyA jAto, tasta nAma kayaM hatitalikathA // 41 // kaNagajjhato, tAhe sabaTThANesu amaco ThAvito, devo taM bohei, na saMvujjhai, tAhe rAyANagaM vipariNAmei, jato ThAi tato darAyA parammuho ThAi, bhIto gharamAgato, so'vi pariyaNo nADhAi, suTTayaraM bhIto, tAhe tAlapuDaM visaM khAi, na marada, kaMko asI khaMdhe vAhito, na chiMdai, ubaMdhai, rajjU chinnA, pacchA pAhANaM galae baMdhittA atyAhaM pANiyaM pavisai, tatthavi thAho jAto, tAhe taNakUDe aggi kAuM paviho, tatthavi na DAi, tato nagarIto niSphiDittA aDaviM pavisai, tattha jAva khaNamesaM jAi to hatthI vegeNa Agacchai, purato mahatI pavAyakhaDDA, ubhato bahalaMdhayAreNa acakkhUphAso, majjhe ya sarA paDati, tAhe tattha Thito ciMtei-poTilA jai ma nithArejatti, evaM bayAsI-hA poTTile ! Auso poTTile ! kaso vayAmo?, AlAvage bhaNai, jahA tetaliNAe, tAhe sA bhaNai-bhIyassa bho ! khalu paJcajA tANaM, Aurassa bhesajjakiccha, saMtassa hai vAhaNakiccaM, mahAjale vahaNakicaM, evamAdI AlAvagA, taM daTTaNa saMvuddho, bhaNai-rAyANaM uvasAmehi,mA bhaNihiti-raThTho pb-4||481|| ito, tAe sAhariyaM, tAva samaMtato maggijai, raNNo kahiyaM, saha mAyAe niggato, khAmettA pavesito, nikkhamaNaM, sibiyaae| nINito, pabaito y|| cUrNikArastvevaM kathitavAn-"bhIyassa khalu bho! padhajjA tANaM Aurassa mesajjakiccamiccAi A dIpa anukrama ~84~
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [879], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: CARRASKAR prata sUtrAMka dalAvage doghaMpi tacaMpi vaittA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA, tato NaM tassa aNuciMtemANassa subheNaM 8 pariNAmeNaM jAtissaraNaM samuppaNNaM, evaM khalu ahaM jaMbuddIve mahAvidehe pukkhalAvaivijae poMDaragiNIe nayarIe mahApaume nAma rAyA hotyA, therANaM aMtie pacaie, sAmAiyamAiyAI cauddasa pubAI ahinjittA bahUI cAsAI sAmannapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe AloiyapaDikate samAhipatte kAlaM kiccA mahAsuke kappe devattAe uvavanne, tae NaM taox caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse tetalipure nayare tetalissa amaccassa dArae jAte, taM seyaM khalu mama pubadiTThAI mahayAI sayameva upasaMpajjittANaM viharittae, tato jeNeva pamayavaNo ujANo teNeva uvAgamma asogavarapAyavassa heTThA suhani sanne, tattha tassa aNuciMtemANassa puSAdhIyAI coddasapuvAI sayameva abhisamajJAgayAI, tate NaM se sumeNa ajjhavasAhoNeNaM kevalI jAte, ahAsaMnihitehiM devehiM mahimA kayA, imIse kahAe laddhaDe samANe kaNagajhao rAyA mAyAe samaM | hasabaddhIe AgaMtUNa khAmei, dhamma kahei, sAvage jAte, bhayavaM kevalI ajjhayaNaM bhAsai, evaM teNa paJcakkhANeNa samayA kayA, sAvadyayogAH pratyAkhyAnaparijJAtA ityarthaH / atra gAthA paJcakkhe iva da9 jIvAjIce ya puSaNa-pAvaM c| paJcakkhAyA jogA sAvajA tealisueNaM // 879 // pratyakSAniva dRSTvA jIvAjIvAna puNyaM pApaM ca samyak caturdazapUrvasmaraNAt pratyAkhyAtA yogAH sAvadyAH tetalisutena / gataM niruktidvAram // samAptA upodghaatniyuktiH|| SAMACHAKRAMADHA dIpa anukrama SCAMARG ... atra Avazyaka sUtrasya upodghAta-niryukti: samAptA: ~-85
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [880-884], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: sUtraguNadoSA: prata satrAka dIpa zrIAva- atha sUtrasparzikaniyuktyabasaraH, sA ca prAptAvasarA'pi nocyate, yasmAdasati sUtre kasyAsAviti, tataH sUtrAnugame tAM zyakamala- vakSyAmaH, Aha-yadyevaM kimiti tasyAH khalvihopanyAsaH, ucyate-niyuktimAtrasAmAnyAt / sampati sUtrAnugamo'vasa-IN yagirIya-18|raprAptaH, tatra sUtramuccAraNIyaM, tacca kiMbhUtamiti lakSaNagAthAvRttau sUtrA- appAgaMthamahatthaM battIsAdosavirahiyaM jaM ca / lakkhaNajuttaM suttaM aTThahi ya guNehiM uvaveyaM // 880 // nugamaH 1 alpagrandhaM ca tat mahArthaM ceti vizeSaNasamAsaH, alpagranthamahArthaM yathA 'utpAdavyayadhIcyayukta sadityAdi sUtram, adhikRtasAmAyikasUtra vA, yacca dvAtriMzaddopavirahitaM tat sUtram , ke te dvAtriMzadoSAH ?, ucyte||482|| aliya 1 muvadhAyajaNayaM 2 nirastha 3 mavatthayaM 4 chalaM 5 duhilaM 6 / nissAra 7 mahiya 8 mUNaM 9 puNaruttaM 10 vAhaya 11 majuttaM 12 // 881 // kamabhinna 13 vayaNabhinna 14 vibhattibhinnaM 15 ca liMgabhinna 16 ca / aNabhihiya 17 mapaya 18 meva ya sabhAvahINaM 19 vavAhiyaM ca 20 // 882 // kAla 21 jati 12cchavidoso 23 samayaviruddha 24 ca vayaNamettaM 25 ca / asthAvattI doso 26 ya hoi asamAsadoso 27 ya / / 883 // uvamA 28 rUvagadoso 29 niddesa 30 payatdha 31 saMghidoso 32 ya / ee u suttadosA battIsaM hoMti nAyavA / / 884 // anukrama // 482 | ... sUtra saMbaMdhI doSA: evaM guNAnAm varNanaM Arabhyate / ~86
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [880-884], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka tatrAlIkaM dvidhA-abhUtodbhAvanaM bhUtanihnavazca, tatra abhUtodbhAvanaM yathA pradhAnaM jagataH kAraNamityAdi, bhUtanihavo yathA nAstyAtmetyAdi 1 upaghAtajanaka-sattvopaghAtajanakaM, yathA vedavihitA hiMsA dharmAya ityAdi 2 varNakramanirdezavat nira-16 rthakam , ArAdezAdivat DityAdivadvA 3, paurvAparyAyogAd asambaddhArthamapArthakaM yathA daza dADimAni SaDapUpAH kuNDamajAjinaM palalapiNDaH tvara kI Tike dizamudIcI sparzanakasya pitA pratizIna ityAdi 4 arthavikalpopapattyA vacanavighAtaH chalaM, vAkchalAdi, yathA navakambalo devadatta ityAdi 5, drohasvabhAvaM duhilaM, yathA-'yasya buddhirna lipyeta, hatvA sarvamidaM jagat / AkAzamiva paGkena, nAsau pApena yujyate // 1 // 6 kalupaM vA duhilaM, yena samatA puNyapApayorApadyate, yathA-"etATavAneva loko'yaM, yAvAnindriyagocaraH / bhadre! vRkapadaM pazya, yadvadanti bhushrutaaH||1||" iti, nissAraM-pariphalgu, yathA 4 vedavacanaM 7, adhika-varNAdibhirabhyadhikaM 8, taireva hInabhUnaM 9, athavA hetUdAharaNAdhikamadhikaM, yathA-anityaH zabdaH kRtakatvaprayatnAnantarIyakatvAbhyAM ghaTapaTavadityAdi 8, tAbhyAmeva hInamUna, yathA anityaH zabdo ghaTavat , anityaH zabdaH kRtakatvAditi 9, zabdArthayoH punarvacanaM paunaruktyamanyatrAnuvAdAt, arthAdApannasya svazabdena punarvacanaM ca, tatra zabdapuna-15 ruktamindra indra iti, arthapunaruktamindraH zakra iti, arthAdApannasya svazabdena punarvacanaM yathA-devadatto divA na bhute balavAn paTvindriyazca, arthAdApannaM rAtrI bhu iti, tatra yo brUyAt-divA na bhuGkte rAtrI bhute sa punaruktamAha 10, vyAhataM nAma yatra pUrveNa paraM vyAhanyate, yathA 'karma cAsti phalaM cAsti, kattA nAsti ca karmaNA' mityAdi 11 ayuktamanupapattikSama, yathA-'teSAM kaTataTabhraSTaigajAnAM madabindubhiH / prAvartata nadI ghorA, hastyazvarathavAhinI // 1 // ' ityAdi 12, dIpa SCSCALCCESS anukrama ~-87
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [880-884], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAMka zrIAva- kramabhinna yatra yathAsaGkhyamanudezo na kriyate yathA 'sparzanarasanaghANacakSuHzrotrANAmarthAH sparzarasagandhavarNazabdA' iti zyakamala- | vaktavye sparzarUpazabdagandharasA iti zrUyAdityAdi 13, vacanabhinnaM yatra vacanavyatyayo, yathA vRkSAvetI puSpitA ityaadi| yagirIya- di|14, vibhaktivibhinnaM ca yatra vibhaktivyatyayaH, yathaiSa vRkSa iti vaktavye eSa vRkSamityAha 15, liGgabhinnaM yatra liGga-1 vRttau sUtrA- vyatyayaH, yathA iyaM strIti vaktavye ayaM strItyAha 16, anabhihitaM-skhasiddhAnte'nupadiSTaM, yathA saptamaH padArtho dazamaM dravyaM nugamaH vA vaizeSikasya, pradhAnapuruSAbhyadhikaM sAGkhyasya, catuHsatyAtiriktaM zAkyasyetyAdi 17 apadaM yatra paye vidhAtavye'nya cchando'bhidhAnaM, yathA AryApAde vaitAlIyapAdAbhidhAnaM 18', svabhAvahInaM yadvastunaH pratyakSAdiprasiddhaM svabhAvamatiricyA // 483 // nyathAvacanaM yathA zIto'gniH mUrtimadAkAzamityAdi 19, pyavahitaM nAma antarhitaM, yatra prakRtamutsRjyAprakRtaM vistarato'bhidhAya punaH prakRtamadhikriyate, yathA hetukathAmadhikRtya suptiGantapadalakSaNaprapaJcamarthazAstraM cAbhidhAya punarhetuvacanaM 20, kA-12 |ladopaH atItAdikAlavyatyayaH, yathA rAmo vanaM prAvizaditi vaktavye pravizatItyAha 21, yatidoSaH asthaanvicchedH| akaraNaM vA 22, chaviH alaMkAravizeSatA tena zUnyatA chavirdoSaH 23, samayaviruddhaM-svasiddhAntaviruddhaM, yathA sAGkhyasyA sat kAraNe kArya sabaizepikasya ityAdi 24 vacanamAtramahetukaM, yathA vivakSite bhUpradeze idaM lokamadhyamiti 25 ardhApattidoSo 8 hai yatrArthAdaniSTApattiryathA brAhmaNo na hantavya ityAdabrAhmaNaghAtApattiH 26 asamAsadoSo nAma samAsabyatyayo, yadivA // 483 // 1 yadyapi sarpajAtInAmapIti zraddhA iti chando'nuzAsanavacasA sarveSAM chandasAM saMkaraH syAt, paraM sa ekaprakaraNoktAnAM zeyaH, ime | AryAvatAlIye bhinnaprakaraNagate iti doSabattA / ROCHROGROCESEXRAKACADCALCALS dIpa anukrama ~88
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [885-886], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyakaniyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka CALEGACASSACCEKACSCCU yatra samAsavidhI satyasamAsavacanaM, yathA rAjapuruSo'yamityatra tatpuruSa samAse kartavye vizeSaNasamAsakaraNaM yahabIhikaraNaM vA, yadivA asamAsakaraNaM rAjJaH puruSo'yamiti 27 upamAdopo hInAdhikopamAmidhAnaM, yathA meruH sarpapopamaH, sarSapo 8merusamA, vinduH samudropamaH samudro bindUpama ityAdi 28, rUpakadopo nAma svarUpAvayavabyatyayo, yathA parvate parvatarU&ApAvayavAnAmanabhidhAnaM samudrAvayavAnAM cAbhidhAnamityAdi 29, nidezadoSo yatra uddizyapadAnAmekavAkyabhAvo na kriyate, yathA devadattaH sthAlyAmodanaM pacatIti vaktavye pacatizabdAnabhidhAnaM 30, padArthadoSo yatra vastuparyAyavAcinaH padArghasyArthAntaraparikalpanAzrayaNaM yathA dravyaparyAyavAcinA sattAdInAM dravyAdarthAntaraparikalpanamu lUkasya 31, sandhidoSo-vizliSTa-1 saMhitatvaM sandhyabhAvo vA 32, ete dvAtriMzat sUtradoSA bhavanti jJAtavyAH, ebhirviyuktaM dvAtriMzaddoparahitaM lakSaNayukaM sUtraM tat iti vAkyazeSaH, dvAtriMzaddoSarahitaM yacceti vacanAddhi tacchabdanirdezo gamyata eva, tathA'STabhiguNai rupetaM yat talakSa-12 Nayuktamiti vartate / te cASTau guNA ime nidosaM sAravaMtaM ca, heujuttamalaMkiyaM / uvaNIyaM soyayAraM va, miyaM maharameva y||885|| / nirdoSa nAma prAguktasamastadoSarahitaM, sArayat-bahuparyAyaM, sAmAyikazabdavat , anyayavyatirekalakSaNA hetavastairyukta hetuyuktaM, alaGkatam-upamAdibhirupetaM, upanItam-upanayopasaMhRtaM, sopacAram-agyAmyAbhidhAnaM, mitaM-niyatavarNAdipari-13 mANaM, madhuraM-zravaNamanoharaM / / athavedaM sarvajJabhASitasUtralakSaNaM appakkharamasaMdiddhaM sAravaM vissatomuhaM / atthobhamaNavajaM ca, suttaM savannubhAsiyaM // 886 // dIpa anukrama MEncaa ~89~
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [885-886 ], vi0 bhA0 gAthA [1009-1010, 2801 ] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH nugamaH // 484 // zrIAvaalpAkSaraM nAma mitAkSaraM yathA sAmAyikasUtraM, asandigdhaM yat saindhavazabdavat lavaNapaTaghoTakAdyanekArthasaMzayakAri na zyakamala- bhavati, sAravat - bahuparyAyaM pratimukhamanekArthAbhidhAyakaM vA, vizvatomukhaM-anekamukhaM, pratisUtramanuyogacatuSTayAbhidhAnAt, yagirIya astobhakaM cavAvaihahikArAdipadacchidrapUraNastobhakazUnyaM, stobhakA nipAtA iti pUrvavaiyAkaraNeSu prasiddheH, anavadyam - agavRttI sUtrArhyamahiMsApratipAdakaM na 'paT zatAni niyujyante, pazUnAM madhyame'hani / azvamedhasya vacanAt nyUnAni pazubhistribhiH // 1 // ' ityAdivacanamiva hiMsAbhidhAyakaM, evaMbhUtaM sUtraM sarvajJabhASitamiti // tataH sUtrAnugamAt sapadacchedasUtroccAraNarUpAt sUtre'nugate, kimuktaM bhavati ?, anavadyamiti nizcite sUtrapada nikSepalakSaNaH sUtrAlApakanyAsaH pravarttate, tadanantaraM sUtrasparzi kaniyuktiH caramAnuyogadvArA vihitA nayAzca bhavanti, samakaM caitatpratisUtramanugacchati, tathA cAha bhASyakRt suttaM suttAgamo suttAlA vagakato ya nikkhevo| suttaSphAsiyanivRtti nayA ya samagaM tu vaccati // 1 // (vi. 2801) sUtrAnugamAdInAM tvayaM viSayavibhAgaH sapadacchedaM sUtramabhidhAya bhavati sUtrAnugamo'vasitaprayojanaH, sUtrAlApakanyAso'pi nAmAdinikSepamAtramevAbhidhAya, sUtrasparzikaniryuktistu padArthavigrahavicArapratyavasthAnAdyabhidhAya tacca pratyavasthAnAdi prAyo naigamAdinayamataviSayamato vastutastadantarbhAvina eva nayA iti, na caitat svamanIpikAvijRmbhitam, yata Aha bhAyyakAraH - hoi kayastho votuM sapayaccheyaM suyaM suyANugamo / suttAlAvaganAso nAmAdinnAsaviNiogaM // 1 // (vi.1009) suttaSphAsiya nijjuttiniyogo sesao payatyAdI / pAyaM sociya negamanayAimayagoyaro hoi // 2 // (vi. 1010 ) Aha- yadyevaM kramastataH kimityutkrameNa nikSepadvAre sUtrAlApakanyAso'bhihitaH 1, ucyate, nikSepasAmAnyAt, evaM hi Por Private & Personal Use Only ~90~ sUtraguNAH viSayavi bhAgAH // 484 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [887], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka pratipattilAghavaM bhavatItyalaM prasaGgena // tadevaM vineyajanAnugrahArtha nayAnugamAdInAM prasaGgato viSayavibhAgaH pradarzitaH, adhunA prakRtaM prastumaH, tatra prakRtamidaM-sUtrAnugame sUtramuccAraNIyam , tacca paJcanamaskArapUrvaka tasyAzeSa zrutaskandhAntargatatvAt, tato'sAveva sUtrAdau vyAkhyeyaH, sUtrAditvAt , sarvasammatasAmAyikasUtrAdivacanavat, sUtrAditA cAsya niyuktikRtA tasUtrAdau vyAkhyAyamAnatvAdavaseyA, anye tu vyAcakSate-maGgalatvAdevAyaM sUtrAdau vyAkhyAyate, tathAhi-trividha maGgala-AdI madhye'vasAne ca, tatra AdimaGgalArtha nandI vyAvyAtA, madhyamaGgalArtha tIrthaGkarAdiguNAbhidhAyakaH 'titthayare bhayavaMte' ityAdigAthAsamUhA, namaskArastvavasAnamaGgalArtha iti, etaccAyuktaM, zAstrasyAparisamAptatvenAvasAnatvAyogAt, na cAdimaGgalatvamapyasyopapannaM, tasya kRtatvAt , karaNe cAnavasthAprasaGgAt , yadivA kRtaM paravuddhimAndhapradarzanena, na khalveSa satAM nyAyaH, tato guruvacanAt yathAvadhAritaM tattvArthameva brUmaH, sUtrAdinamaskAraH, atastameva prAgvyAkhyAya sUtraM vyAkhyAsyAmaH, sa cotpattyAdyanuyogadvArAnusArato vyAkhyeya iti namaskAraniyuktiprastAvanImimAmAha gAthAM niyuktikAra: upapattI 1 nikkhevo 2 payaM 3 payatyo 4 parUvaNA 5 vatthU 6 / akkheva 7 pasiddhi 8 kamo 9paoaNa 10 phalaM 11 namukkAro // 887 // utpadanamutpAdaH prasUtirutpAda ityarthaH, so'sya namaskArasya nayAnusAratazcintanIyaH, tathA nikSepaNaM nikSepo-nyAsaH, sa cAsya kAryaH, padyate'neneti padaM, tacca paJcadhA-nAmika napAtikaM aupasargikamAkhyAtikaM mitraM ca, tatra azva ityAdi nAmika, ca vA ha aha ityAdi naipAtika, pra parA ityAdi aupasargikaM, paThati bhuGkte ityAdyAkhyAtikaM, saMyata ityAdi mizraM, tadasya anukrama SKSSASASSASSASS 454645-7-5-2-9754551 mU. (1) namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajjhAyANaM, namo loe savvasAhaNaM ___eso paMca namukkAro, savva pAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM mUlasUtra -(1) "namaskAra sUtra" hamane pUjyapAda AcArya sAgarAnaMdasUrIzvarajI saMpAdita "AgamamaMjuSA" pRSTha-1205 ke AdhAra se yahAM likhA hai | ~91~
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamalayagiriya - vRttI nama skAre // 485 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 888 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH | yathAsambhavaM vAcyaM tathA padasyArthaH padArthaH, sa cAsya vAcyaH, tathA kimAdyanuyogadvAraizca prakarSeNa rUpaNA prarUpaNA, sA ca duvihA parUvaNetyAdi vidheyA, tathA vasantyasmin guNA iti vastu tat namaskArArthaM vAcyam, AkSepaNamAkSepaH, AzaGketyarthaH, sA cAsya kAryA, tathA prasiddhiH- tatparihArarUpA vaktavyA kramaH - arhadAdyabhidheyaparipATI, prayojanam - arhadAdikramasya kAraNaM, athavA yena prayukto namaskAre pravarttate tat namaskArasya prayojanamapavargAkhyaM vaktavyaM, phalaM - namaskArakriyAnantarabhAvi svargAdikaM nirUpaNIyaM, anye tu vyatyayena prayojanaphalayorartha pratipAdayanti, namaskAraH khalvebhidvaraiizcintanIyaH, | eSa gAthAsamudAyArthaH // tatra 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamAzritya prathamata utpattidvAranirUpaNArthamAha upannApanno ittha nayA''iNegamassa'Nupanno / sesANaM uppanno jai katto ? tivihasAmittA // 888 // utpannazcAsAvanutpannazca utpannAnutpannaH ' mayUravyaMsakAdaya ' iti vizeSaNasamAsaH yathA kRtAkRtaM bhuGkamabhuGkamityAdi, evaMprakArazca samAsaH syAdvAdinAmeva yuktimiyartti, na zeSasya ekAntavAdinaH, ekatraikadA parasparaviruddhadharmAnabhyupagamAt, atha syAdvAdino'pi kathamekatraikadA parasparaviruddhadharmAdhyAsa ityata Aha-'ettha nayA' iti, anna utpattyanutpattiviSaye nayAH pravarttante, te ca naigamAdayaH sapta, naigamo dvibhedaH - sarvasaGgrAhI dezasaGgrAhI ca tatra sarvasaGgrAhiNo naigamasya sAmAnyamAtrAvalasthitvAt sAmAnyasya cotpAdavyaya rahitatvAt namaskArasyApi ca tadantargatatvAdanutpanno namaskAraH, zeSANAM dezasaGgrAhinaigamaprabhRtInAM utpannaH zeSA hi vizeSagrAhiNaH vizeSAzcotpAdavyayazUnyasya vAndhyeyAderivAvastutvAt, namaskArazcAyaM vastviti vizeSatvAdutpanna iti / Aha- zeSA dezasaGgrAhinaigamasaGgrahAdayaH, saGgrahasya ca vizeSagrAhitvaM na vidyate, tataH kathamukkaM zeSA Por Private & Personal Use Only ~92~ utpattidvAraM // 485 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [889], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama vAmapakSa iti 1, naipa doSaH, tasya sarvasavAhinaigama evAntarbhAvavivakSaNAt / 'jaha katto'tti yadi utpannastahi kata hatyA ha-'tivihasAmittA' iti, trividhaM ca tat svAmitvaM ca trividhasvAmitvaM tasmAt trividhasvAmitvAt , trividhasvAmibhAvAt / 1 trividhakAraNAdityarthaH, Aha ca-evamapyekatraikadA parasparaviruddhadharmAdhyAsadoSastadavastha eva, tadayuktam , azepasyApi vastu-15 nastattvataH sAmAnyavizeSAtmakatvAbhyupagame namaskArasyApi sAmAnyavizeSAtmakatvAt , tatra ca sAmAnyadharmaH sattvAdimiranu-14 tpAdAt vizeSadhammarAnupUrvyAdibhirutpAdAditi // sAprataM yaduktaM 'trividhasvAmitvAditi tat vividhasvAmitvamapadarzayati-14 samuTThANavAyaNAladdhio ya paDhame nayattie tivihaM / ujjusua paDhamavajaM sesanayA laddhimicchati // 889 // samutthAnato vAcanAto labdhitazca namaskAra, samutpadyate iti vAkyazeSaH, tatra samyak saGgataM prazastaM vA utthAnaM yasmAt tat samutthAnaM, kiM taditi cet, ucyate, anyasyAzrutatvAt tadAdhAratayA pratyAsannatvAt zarIramatra parigRhyate, zarIraM hi namaskArakAraNa, tadbhAve bhAvasambhavAt , tataH samutthAnataH, tathA vAcanaM vAcanA-parataH zravaNamadhigama upadeza ityanAntaraM, sA ca namaskArakAraNaM, tadbhAvabhAvitvAdeva ca, tato vAcanAtaH, tathA labdhiH-tadAvaraNakarmakSayopazamalakSaNA sA'pi kAraNaM tadbhAvabhAvitvAdeva, tato labdhitaH, cazabdaH padatrayAntaprayukto nayApekSayA trayANAmapi prAdhAnyakhyApanArthaH, ata evAha-'paDhame nayattie tivihaM prathame nayatrike trividhaM, azuddhanaigamasaGghahavyavahArAkhye vicArye samutthA-18 nAdikaM trividhamapi namaskArakAraNaM, Aha-prathame nayatrike'zuddhanaigamasaGgraho kathaM trividhaM kAraNamicchataH?, tayoH sAmAnyamAtrAvalambitvAt , naiSa doSaH, azuddhanagamasaGgrahayornayatrikagrahaNenAgrahaNAt , tanmatena namaskArasyotpatterevAbhAvAt ,12 MEROGRESCORRECTRISEXAASHASANCHAR [1] A njanentraining ~93
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [890/1], vibhA gAthA -1, bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata nikSepAH satrAka dIpa zrIAva-dAetacca prAgeva 'naigamarasa'Nuppo' ityatra carcitam , 'ujjusuya paDhamavarjati RjusUtraH prathamavarja-samutthAnAkhyakAraNazyakamala- zUnyaM zeSa kAraNadvayamevecchati, samutthAnasya vyabhicAritvAt , tadbhAve'pi vAcanAlabdhizUnyasyAsambhavAta, 'sesa nayA yagiriya- ladvimicchantIti zepanayAH-zabdAdayaste labdhimebaikaM kAraNamicchanti, vAcanAyA api vyabhicAritvAt , tathAhi-savRttau nama- tyAmapi vAcanAyAM nopajAyate labdhirahitasya gurukarmaNo'bhavyasya vA namaskAraH, satyAM tu labdhAvavazyamupajAyate, tato'skAre nvayavyatirekAvyabhicArAtsabaikA kAraNamiti, gatamutpattiddhAram / idAnIM nikSepaH sa caturdhA, tdythaa-naamnmskaarH| sthApanAnamaskAro dravyanamaskAro bhAvanamaskArazca, tatra nAmasthApane sugame, dravyanamaskAro'pyAgamato noAgamatazca, // 486 // tatrAgamato jJazarIradvyanamaskAro bhavyazarIradravyanamaskAro jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyanamaskArazca // sampati jJazaSIrIrabhavyazarIradravyanamaskArapratipAdanArthamAha niNhAi dava bhAvovautta jaM kunja smmdittttiio| * nihavAnAm , AdizabdAt poTikAnAmAjIvikAnAM, yadivA dravyanimittaM yo maMtradevatArAdhanAdau namaskAraH sa dravya-da namaskAraH, tatra dravyanamaskAre udAharaNam-vasaMtaure nagare jiyasattU rAyA, dhAraNI devI, so annayA devIe sahito oloyaNahito damagaM pAsai, aNukaMpA doNhavi jAyA, devI bhaNai-nadisarisA rAyANo, bhariyAI bharaMti, raNNA ANAvito, |kayAlaMkAro dinavattho tehiM uyaNIto, so ya kacchUe gahitallato olaggAvijai, kAlaMtareNa rAiNA se raja dinnaM, pecchai daMDabhaDabhoie devatAyayaNapUyAto karemANe, so ciMtei-ahaM kassa karemi ?, raNNo AyayaNaM karemi, teNa devaulaM anukrama // 486 // ~94~
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [890/1], vibhA gAthA -1, bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka kAriyaM, tastha raNNo devIe ya paDimA kayA, paDimApavese rAyA devI ya ANIyA, tANi pucchaMti-kiM evaM ?, so sAhai,18 tuTTho rAyA, savisesaM sakkArei, so tisaMjhaM paDimAto accei, rAyA paDiyarai, tato tuTeNa rAiNA se sabaDhANagANi viinnANi, annayA rAyA daMDajatsAe gato taM sabaMteurahANesu ThaviUNaM, tatthavi aMteuriyAo nirohamasahamANIto taM ceva uvacaraMti, so necchai, tAhe tAto bhattagaM necchaMti, pacchA saNiyaM paviTTho vihAlito ya, rAyA Agato, siTTe viNAsito, rAyasamANo 3 Atitthayaro, aMteuratthANIyA chakAyA, ahavA na chakAyA, kintu saMkAdayo pamAyA, mA seNiyAdINadhi dabanamokAro bhavi-16 4Assati, damagatthANIyA sAhU, kacchUthANIyaM micchattaM, daMDo saMsAre viNivAto, esa dadhanamokAro, "bhAvovautta jaM kuja | sammadiTTIo' bhAvanamaskAro manovAkAryarupayuktaH san yatsamyagdRSTiH karoti zabda kriyAdikaM // atra ca nAmAdinikSepANAM 8 yonayo yaM nikSepamicchati tad upadayate-gamasahavyavahAraRjusUtrAzcaturo'pi nikSepAn manyante, zabdasamabhirUDhevaMbhUtAstu 18 bhAvanikSepameva kevalam , Aha ca bhASyakRta-"bhAvaM ciya saddanayA sesA icchaMti sbnikkheve|| anye punarevaMga lavyAcakSate naigamazcaturo'pi nikSepAnicchati, sahavyavahAro sthApanAvAn trIn nikSepAn , RjusUtraH sthApanAdravyavoM dvArA nikSepo, tadyathA-nAmanikSepaM bhAvanikSepaMca, trayaH zabdA bhAvanikSepameva kevalamicchanti, na zeSAn trIn, tathA ca teSAM ho grandhaH-'cauro'vi negamanayo vavahAro saMgaho ThavaNavaja / ujusutta paDhamacarime icchati bhAvaM tu sahanayA // 1 // tadetadayukaM, yuktivirodhAt, tathAhi-gamanayo yadi sAmAnyagrAhI vizeSagrAhI ca nirvivAdamavizeSeNa sthApanAmicchati tataH13 sAmAnyagrAhI sahanayo vizeSAvalambI ca vyavahAranayaH kathaM sthApanAM necchet ?, sarvadezasavAhinaigamanayamatApekSayA sanaA. sU.82 CRECRRORBA anukrama [1] CHC ~95
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [890], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-IM havyavahAranayamatayoravizeSAt etacyAvasIyate, tatra tatra pradeze sarvasaGkrAhiNo naigamasya saGgrahe dezasaGkrAhiNo vyavahAre'ntarbhA- dravye dramazyakamala- 1vavivakSaNAt, yadapyavAdIt-sthApanAdravyavajoM dvau nikSepAvicchati RjusUtra iti, tadapyasamIcInaM, samyak tattvAnabhijJA- kA nikSepe yagiriya- nAt, tathAhi-sthApanA nAma dravyasyAkAravizeSaH, dravyaM ca RjusUtranayo'vazyamicchati, kevalaM na pRthaktvaM, atItAnAgatayovRttau nama- vinaSTAnutpannatvena parakIyasyAnupayogitvenAvastutvAbhyugamAt , ukta cAnuyogadvAreSu-"ujjusuyassa ege aNuvautte Aga-dApadAyI skAre mato egaM davAvassayaM, puhuttaM necchai" iti, tad yadi dravyaM suvarNAdikaM piNDAdyavasthAyAM tathAvidhakaTakakeyUrAdyAkArarahita-12 // 487 // tayA nirAkAramapIcchati, bhaviSyatkuNDalAdiparyAyalakSaNabhAvahetutvAt , tataH sAkSAttat sAkAraM (kathaM) necchet ?, tasya nanu sutarAmabhyupagamaH, tasmAt RjusUtro'pi naigamanaya iva caturo'pi nikSepAnicchatIti pratipattavyamityalaM paramAndhaprakAzanena / gata nikSepadvAram , tatra paJcasu nAmikAdiSu padeSu yannamaskAre padaM tadupadarzayannAha nevAiyaM padaM dvbhaavskoannpyttho|| 890 // | nipatatyahaMdAdipadaparyanteSviti nipAtaH, nipAte bhavaM naipAtikam, adhyAtmAditvAdikaNa, yadivA nipAta eva naipAtikaM, . vinayAderAkRtigaNatvAt svArthika ikaNa, tatra nama iti naipAtikaM padaM / gataM padadvAram , adhunA padArthadvAramAha-'dababhA-12 IN||487 // hai saMkoyaNapayattho nama iti 'NamU prahatve' namanaM namaH, auNAdiko'sUpratyayaH, asyArtha:-pUjA dravyabhAvasakocanalakSaNA, tatra dravyasaGkocana karaziraHpAdAdyavayavasaGkocA, bhAvasaGkocanaM vizuddhasya manaso vyApAraH, sUne caivaM samAsaH-dravyabhAvasa-1 kocanAtmakaH padArthoM dravyabhAvasaGkocanapadArthaH, zAkapArthivAdidarzanAt madhyapadalopI samAsaH, eSa cAtra bhAvArthaH-namo RECENTRASES dIpa anukrama [1] BAR AR ~964
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [891-892], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: II haGgya iti kimuktaM bhavati ?-dravyabhAvasaGkocalakSaNAM bhagavatAmahatAM pUjAM karomi, dravyabhAvasaGkocanaviSaye ca bhaGgacatu-13 aSTaya, dravyasaGkocanaM na bhAvasaGkocanamityeko bhaGgo, yathA pAlakasya, bhAvasaGkocanaM na dravyasaGkocanamiti dvitIyo, yathA'nuttaravimAnavAsinAM devAnAM, dravyabhAvayoH saGkocana miti tRtIyo yathA zAMvasya, na dravyasaGkocanaM na bhAvasaGkocanamiti zUnyo bhaGgA, iha bhAvasaGkocanaM pradhAna, dravyasaGkocanaM tu tadbuddhinimittaM pradhAnaM, kevalaM tu viphalameva // gataM padArthadvAram , adhunA prarUpaNAdvAramatipAdanArthamAha18|duvihA parUvaNA chappayA ya navahA ya chappayA innmo| kiM kassa keNa va kahiM kevaciraM kahaviho a bhave // 891 // da dvividhA-dviprakArA prarUpaNA-varNanA, dvaividhyameva darzayati-paTpadA ca navadhA-navaprakArA, navapadeti tAtparyArthaH, caza bdAt paJcapadA ca, tatra paTpadA iNamo-iyaM, kiM kasyAH kena vA ka vA kiyacciraM katividho vA bhavennamaskAraH // tatra dviArapratipAdanArdhamAhahai ki, jIyo tappariNao (1) puvapaDivannao u jIvANaM / jIvassa va jIvANa va paDucca paDivajamANaM va (tu)||892|| kiMzabdaH kSepapraznanapuMsakavyAkaraNeSu, tatreha prazne, ayaM ca prAkRte'liGgaH, sarvAdiH, napuMsakanirdezaH, sarvaliGgaiH saha 4 yathAyogamamisambadhyate, kiM sAmAyikaM ? ko namaskAraH, tatra naigamAdinayAnAmavizuddhAnAM matamadhikRtyAjIvAdivyudA-15 hai senAha-jIvo, nAjIvaH, sa ca sahanayApekSayA mA bhUdaviziSTaH skandhaH, skandho nAma sarvAstikAyasaGghAtaH, yadAhustanma tAvalambinaH-"puruSa evedaM niM sarva yadbhUtaM yacca bhAvyaM utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati" ityAdi, tathA tanayathi anukrama [1] ~97
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagiriya Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 891-892 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zeSApekSayaiva mA bhUdaviziSTo grAmastato noskandho nogrAma iti vAkyazeSo draSTavyaH tathAhi sarvAstikAyamayaH skandhaH, tadekadezo jIvaH, sa caikadezatvAt skandho na bhavati, anekaskandhApatteH, pratijIvaM skandhatvAbhyupagamAt, askandho'pi na bhavati, skandhAntarvarttitvAd, anyathA skandhAbhAvaprasaGgAt pratyeka maskandhatvAt, anabhilApyo'pi na bhavati, vastuvivRttau nama-zeSatvAt, tasmAt noskandhaH, skandhaikadeza iti bhAvaH, skandhadezavizeSatAdyotako nozabdaH, evaM nogrAmo'pi bhAvanIyaH, skAre // 488 // navaraM grAmo nAma caturdazabhUtagrAmasamudAyaH, sa caturddazabhUtagrAmaH paryAptasUkSmaikendriyAdayaH, yad vakSyati - "egiMdiya suhumiyarA sanniyarapaNiMdiyA ya sabiticaU / apajjattA pajjattA bhedeNa caudasaggAmA // ( prati saM. ) // 1 // " kRtaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH, tatra sAmAnyenAzuddhanayAnAM naigamAdInAM jIvo'nupayukto'pi tajjJAnalabdhiyukto yogyo vA namaskAraH, namaskAranamaskAravatorabhedopacArAccaivaM nirdezaH, samprati zabdAdizuddhanayamatamadhikRtyAha- 'tappariNato' iti, jIva iti varttate, zabdAdinayAH prAhuH - jIvastatpariNato- namaskArapariNata eva namaskAro bhavati, nApariNataH, uktaM ca- "tapariNAmocciya tato saddAINaM tathA namokAro / sesANamaNuvautto va laddhisahito'hyA jogo // 1 // " ekatvAnekatvacintAyAM tu naigamasya sAmAnya grAhiNaH saGgrahe vizeSagrAhiNo vyavahAre'ntarbhAvavivakSaNAt saGgrahAdibhireva SaDvirnayairvicAraH, tatra saGgrahasya namaskArajAtimAtrAkSepAdeko namaskAraH, vyavahArasya vyavahAraparatayA vyaktibhedena bahavo namaskArAH, RjusUtrAdayastu svakIya varttamAnamAtrAbhyupagamaparatayA pratyekamekameva namaskAramicchanti, tamapi copayuktamiti, uktaM ca- "saMgahanato namokArajAtisAmannato sayA egaM / icchai bavahAro puNa egamigaM bahU bahavo // 1 // ujjusuyAINaM puNa jeNa sayaM saMpayaM ca Por Private & Personal Use Only ~98~ SaTpadAyAM kiMdvAraM // 488 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 891-892 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH batyuMti / patteyaM patteyaM teNa namokAramicchati // 2 // atra 'egamihega' mityAdi, ekaM-namaskAravantamiha jIvaloke ekaM namaskAra micchati, bahUn namaskAravato jIvAn bahUnnamaskArAniti, gataM kimiti dvAraM / samprati kasyeti dvAram, tatra prAkpratipannapratipadyamAnakAGgIkaraNataH prarUpaNAmAha-'puchapaDivanato u jIvANa' mityAdi, iha yadA pUrvapratipanna evAdhikriyate tadA vyavahAranayamatamAzritya jIvAnAM vijJeyo, bahujIvasvAmika ityarthaH, pratipadyamAnaM tu pratItya jIvasya jIvAnAM vA namaskAraH, yadA eko jIvo namaskAraM pratipadyate tadA jIvasyeti yadA tu bahavo jIvAstaM pratipadyante tadA jIvAnAmiti akSaragamanikA, bhAvArtharatvayam saGgrahanayasya pUrvapratipanna cintAyAM pratipadyamAnakacintAyAM ca ekasvAmika eva namaskAro, jAtimAtrAbhyupagamAt zeSanayAnAM tu vyavahArAdInAM pratipadyamAnako namaskArasyaiko vA jIvo'neke vA, pUrvapratipannAstu niyamenAneke, teSAM gaticatuSTaye'pi mArgaNAyAmasakhyeyAnAM sadaiva lAbhAt, Aha ca- 'paDivajjamANato puNa ego'Nege va saMga motuM / iTTho sesanayANaM paDivannA niyamato'NegA // 1 // " iha RjusUtrAdayo'vizuddhAH pratipattavyAH, anekAbhyupamAt, anyathA parakIyAnabhyupagamenAnekAbhyupagamAnupapatteH, atha namaskaraNaM namaskAraH, namaskaraNakriyA ca sakamikA, tataH saMzayaH - kimasau namaskAro namaskRtikriyAniSpAdakasya karttuH uta namaskAryasya pUjyasya ?, ucyate, atra nayairvicAraH, tatra naigamavyavahAranayamataM namaskAryasya namaskAro, na namaskartuH, tasya tadupabhogAbhAvAt, tathAhi yadyapi nAma namaskArakriyAniSpAdakaH karttA tathApi nAsau taM namaskAramupabhuGkte, kintu namaskArya eva, tato yathA bhikSAniSpAdako'pi dAtA na tAmupabhuGkte iti tasya na bhikSA, kintu bhikSoH, evaM namaskAro'pi namaskArthasyaiva natu namaskarturiti, namaskAryaM tu vastu Por Private & Personal Use Only ~99~
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamalayagiriya vRttau nama skAre // 489 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 891-892 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH dvividhaM - jIvarUpamajIvarUpaM ca, jIvarUpaM jinAdi ajIvarUpaM tatpratimAdi, jIvAjIvapadAbhyAM caikavacanabahuvacanAbhyAmaSTau bhaGgAH, tadyathA - jIvasya 1 ajIvasya 2 jIvAnAM 3 ajIvAnAM 4 jIvasyAjIvasya ca 5 jIvasyAjIvAnAM ca 6 jIvAnAma. jIvasya ca 7 jIvAnAmajIvAnAM ca 8, atrodAharaNAni - 'jIvassa so jiNassa u ajjIvassa u jiniMdapaDimAe / jIvANa jaINaMpa va ajIvANaM tu paDimANaM ||1|| jIvassAjIvarasa ya jaiNo vissa vegato samayaM / jIvassAjIvANa ya jaiNo paDimANa vegastha ||2|| jIvANamajIvasta ya jaINa biMbassa vegato samayaM / jIvANamajIvANa ya jaINa parimANa vegattha // 2 // ] nanu prAkU sarvanayamatAbhiprAyeNedamuktaM- 'jIvo namaskAraH' kevalaM keSAMcinnayAnAmabhiprAyeNa sAmAnyena jIvaH apareSAM namaskArakriyApariNataH, atra tu viparItArthakathanamiti kathaM na virodhaH 1, naiSa doSaH, namaskAro hi prAguktayuktibhiH sarvanayamatAbhiprAyeNa jIva eva, jIvAdanyasya namaskArakriyAkartRtvAyogAt, kevalaM sa jIvakartRko'pi san kasyAvupayogadvAreNAbhavatIti svAmitva cintAmAtramatra kriyate, tato na kazciddoSaH, Aha ca bhASyakRt -"jIvotti namokkAro naNu samayaM kahaM puNo bheo ! / iha jIvasseva sato bhannai sAmittaciteyaM // 1 // " saGgrahanayastu sAmAnyamAtragrAhI, ata eva ayaM svaH ayaM paraH ayaM jIvaH athamajIva iti vizeSaNanirapekSo namaskAraM namaH sAmAnyamAtramekasya svAmimAtrasya jIvAjIva vizeSaNarahi tasyAbhimanyate, na bahUnAM nApi bahuprabhedAnnamaskArAn, na khalu sa jIvasyAyaM namaskAro'yamajIvasyAyaM svastha ayaM parasyeti svAmibhedAn kartRmedAn vA namaskArasyAnumanyate, sAmAnyamAtrAkSepAt uktaM ca- "sAmannamettagAhI sapara jiyeyaravisesaNo'bhinno / na ya bheyamicchai sayA sa namosAmannamettassa // 1 // " athavA sa saGgrahanayaH sarvavastUnAM sarveSAmapi ca Por Private & Personal Use Only 100~ SaTpadAyAM kasyadvAraM // 489 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [893], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dAdharmadhammiNAmabhedamAtramevecchati, na bhedaM, tataH kasyAsau namaskAra iti svAmitvacintaiva tanmatena nopapadyate, kevalaM nama-12 skArakriyAniSpAdako jIvo, jIvAjIvAnAM ca bheda iti, jIvo namaskAra iti sarvadeva tadabhiprAyeNa tulyAdhikaraNatA, 4. azuddhataro vA kazcit sagraho namaskAra sambandhitayA'bhimanyamAno jIvasyeti pratipadyate, nAjIvasya nApi jIvAnAmisatyAdi, Aha ca-"jIvo namotti tullAhigaraNayaM vei nau sa jIvassa / icchai vA'suddhayaro taM jIvasseva na'nassa // 1 // " RjusUtramataM tu namaskArasya jJAnakriyAzabdarUpatvAt teSAM ca karturanarthAntaratvAt kartRsvAmika eva namaskAro, na pUjyasvA8 mikaH, Aha ca-"ujjusuyamayaM nANaM saho kiriyA va jaM namokAro / hoja nahi sabahA so jutto takatsurannassa // 1 // " zabdAdinayAH prAhuH-jJAnameva namaskAro, na zabdakriye, vyabhicArAt, tathAhi-zabda kriyAvirahe'pi bhavati namaskAropayogamAtrAdiSTaphalasiddhiH, na tadabhAve zabdakriyAsadbhAve'pIti, tatastanmatenopayuktasya kartureva namaskAro, na bAdyasya, Aha ca-"jaM nANaM ceva namo saddAINaM na saddakiriyAto / teNa biseseNa tayaM bajjhassa na te'NumannaMti // 1 // " kasyetidvAraM gatam , adhunA keneti dvAramucyate-kena sAdhanena sAdhyate namaskAraH, tatreyaM gAthA nANAvaraNijasta ya daMsaNamohassa saha khaovasame / jIvamajIve ahasu maMgesu a hoi savattha // 893 // / 8 jJAnAvaraNIyasyeti sAmAnyoktAvapi matijJAnAvaraNIyasya zrutajJAnAvaraNIya ceti draSTavyaM, namaskArasya matizrutajJAnA ntargatatvAt , jJAnaM ca samyagdarzanamRte na bhavati, tata Aha-'darzanamohasya' darzanamohanIyasya ca yaHkSayopazamastena sAdhyate namaskAraH, tadvazAdavApyate namaskAra iti bhAvaH, tasya ca AvaraNasya dvividhAni sparddhakAni bhavanti-sarvopaghAtIni anukrama SCA%A9-9 ~101
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagiriya vRtI nama kAre // 490 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 893 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRi | dezopaghAtIni ca sarva svAvArtha guNamupanantItyevaMzIlAni sarvopaghAtIni svAcAryasya guNasya dezamupaghnantItyevaMzIlAni dezopaghAtIni tatra sarveSu sarvaghAtiSu sparddhakeSu udghAliteSu dezopaghAtinAM ca sparddhakAnAM pratisamayazuddhyapekSamananterbhAgaiH kSayamupagacchadbhirvimucyamAnaH krameNa namaskArasya prathamaM nakAralakSaNamakSaraM labhate, evamekaikavarNaprAyA samastaM namaskAraM labhate "maisuyanANAvaraNaM daMsaNamohaM ca taduvaghAtINi / tapphaDDagAI duvihAraM savadeso vadhAINi // 1 // sabai ghAi | desovadhAiyANaM ca / bhAgehiM muckhamANo samae samaya anaMtehiM // 2 // paDhamaM lahai nakAraM ekeka bannamevamanaMpi / kamaso visujjhamANo labhai samattaM namokkAraM // 3 // kSayopazamasvarUpaM caivam - udayAvalikApraviSTasyAMzasya kSayaH, zeSasya tUpazamaH, uktaM ca - "khINamuddannaM sesayamuvasaMtaM bhannae khatovasamo // " gataM keneti dvAram / adhunA kasminniti dvArAvasaraH, tatra kasminniti saptamI adhikaraNe, adhikaraNaM cAdhAraH, sa ca caturbhedaH, tadyathA-vyApaka aupazleSikaH sAmIpyako vaiSayikazca, tatra vyApako yathA tileSu tailaM aupazleSiko yathA kaTe Aste, sAmIpyako yathA gaGgAyAM ghoSaH, vaiSayiko yathA rUpe cakSuH, tatrAdyo'bhyantaraH, zeSA bAhyAH, atra nayairvicAraH, tatra naigamadhyavahArau bAhyamicchataH, tammatAnuvAdi sAkSAdidaM gAthAzakalaM 'jIvamajIve' tyAdi, jIvamajIva iti prAkRtazailyA abhUtasyaivAnusvArasyAgamaH, tattvata eSa bhAvArtha:-jIve'jIve i- hai tyAdiSvaSTasu bhaGgeSu bhavati, sarvatra namaskAra iti gamyate, namaskAro hi jIvaguNatvAt jIva eva, sa ca yadA gajendrAdau tadA jIve, yadA kaTAdau tadA ajIve, yadA bahuSu puruSeSu tadA jIveSu 3 yadA bahuSu kaTAdiSu tadA ajIveSu 4 yadA ekasmin ghoTake AstaraNe ca tadA jIve'jIve ca 5 yadA ekasminneva ghoTake bahuSyAstaraNeSu tadA jIve'jIveSu 6 yadA bahuSu puruSeSu // 490 // Pur Private & Personal Use Only paTpadAyAM kenadvAraM 102~ kasmin - dvAraM ca
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [894], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka havAhakeSvekasmin vAhane zivikAdI tadA jIveSvajIve ca yadA bahuSu puruSeSu vAhakeSu bahuSu ca vAhanAGgeSu tadA jIveSvajIveSu ca 8 / Aha-pUjyasya namaskAra iti naigamavyavahArI, sa eva ca kimityAdhAro na bhavati yena pRthagiSyate ?, ucyate, nAvazyaM yat yasya sambandhi tasya sa evAdhAraH, anyathApi darzanAt , yathA devadattasya dhAnyaM kSetre, tato'trApi pRthagAdhAra ityaTabhaGgI, tuzabdAt zeSanayAkSepaH, sa vineyajanAnugrahAya saGkepato dayate, tatra saGgahanayaH sAmAnyamAtragrAhitayA svapara jIvetaravizeSaNarahita iti namaskAramAdhAramAne aviziSTe icchati, Aha ca-"sAmannamettagAhI saparajieyarabisesanira-16 18vakkho / saMgahanao'bhimazAi AhAre tamavisiTThami / / 1 // " aparastu jIvadhammo namaskAra iti jIve evAdhAre, nAjIve iti pratipannaH, yadivA'nyo'nyatra vartate iti vyadhikaraNaM saGgrahanayo mUlata eva nAbhyupagacchatIti tanmate nAdhikaraNa-18 [cintA, RjusUtrastu jJAnaM zabdaH kriyA vA namaskAra iti pratipannavAn , jJAnAdayazca jIvAdananya iti jIva eva manyate | namaskAraM, nAnyatra, nanu RjusUtro'nyamaSyAdhAramicchatyeva 'AkAze vasatIti vacanAt , satyametat , kevalaM dravyavivakSA yAM na guNavivakSAyAmityadoSaH, zabdAdayastu jJAnarUpameva namaskAramiSTavantaH, na zabda kriyArUpaM, ato jJAnarUpe jIva Ipavecchati, nAnyatra, gataM kasminniti dvAram / adhunA kiyazciramasau bhavatIti nirUpayannAha uvaoga pahuMcaMtomuhutta laddhIi hoi u jhnno| ukkosa hiI chAvaTTi sAgara (bAra) arihAi paMcaviho (dvAraM6) 894 ___ iha namaskArasya kAlacintA dvidhA-upayogato labdhitazca, tatropayogaM pratItya sthitijaghanyata utkarSatazcAntarmuhurtameva, 'laddhIe' ityAdi, labdhestu tadAvaraNakSayarUpAyA jaghanyataH sthitiH antarmaharImeva, utkarSataH SaTpaSTisAgaropamANi, sAti anukrama RECAPSARASACREG4 SMEducato INI ~103
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [895-896], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata kAlavastunI navapa satrAka dIca skAre dIpa 4 zrIAva-hArekANIti gamyate, samyaktvakAlo hi namaskArakAlaH, samyaktvakAlazcotkarSato labdhimadhikRtya narabhavAtirekANi pakSaSTiH zyakamala- sAgaropamANIti, eSA caciMtA ekaM jIvamadhikRtya, nAnAjIvAn prati punaH sarvakAlamiti ||dvaarm / samprati 'kativiho - yagiriya-15 tyasya praznasya nirvacanArthoM gAthAvayavaH, 'arihAi paMcaviho' iti, ahatsiddhAcAryopAdhyAyasAdhupadAnAmAdI sannipAtA-1 vattInama- darhadAdipaJcavidhArthasambandhAt paJcavidho namaskAraH, dvAram / etena arthAntareNa tattvavRttyA nama iti padasthAbhisaMvandhamAha // lagatA SaT padamarUpaNA / sampati navapadaprarUpaNAyA avasaraH, tatreyaM gAthA saMtapayaparUvaNayA 1davapamANaM ca 2 khitta 3 phusaNA ya 4 / // 491 // kAlo ya5 aMtara 6 bhAgo 7 bhAve 8 appAvahuMceva // 895 // saditi sadbhutaM, vidyamAnArthamityarthaH, saJca tatpadaM ca satpadaM tasya prarUpaNA satpadagrarUpaNA, kAryeti vAkyazeSaH, yatazca namaskAro jIvadravyAdabhinna iti dravyapramANaM vaktavyaM, kiyanti namaskAravaMti jIvadravyANi ?, tathA kSetramiti kiyati | kSetre namaskAraH, evaM sparzanA ca kAlazca antaraM ca vaktavyaM, tathA bhAga iti namaskAravantaH zeSajIvAnAM katibhAge | vartante iti bhAgo vakavyaH, tathA "bhAveti kasmin bhAve namaskAro vartate iti vAcyam, 'appAbahuM ceya'tti alpa-17 bahutvaM ca vaktavyaM, prAkpratipanapratipadyamAnakApekSayeti gAthAsamAsArthaH // vyAsArtha tu pratidvAraM vakSyati, tatrAdyaM dvAramabhidhitsurAhasaMtapayaM parivanne paDivaLate ya maggaNaM gaisuiMdiya 2 kAye 3 joe 4 vee 5 ya kasAya 6 lesAlu 7 // 896 // anukrama -06- 491 // SAMEducationa l ... namaskAra saMbaMdhe 'saMtapada' Adi nava dvArANAm prarupaNA kriyate ~104
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [897-898], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama sanmatta 8 nANa 9dasaNa 10 saMjaya 11 uvaogao 12 ya AhAre 13 / bhAsaga 14 paritta 15 pajjatta 16 suhuma 17 sannIya 18 bhava 19 carime 20 // 897 // satpadasya-vidyamAnArthasya namaskAralakSaNasya, sUtre ca dvitIyA pachyarthe veditavyA prAkRtakhAt, pUrvapratipannAn pratipadyamAnakAMzcAzritya mArgaNA-anveSaNA kartavyA, kvetyAha-gatiSu catasRSvapi, tadyathA-namaskAraH kimasti kiM vA nAstIti, tatrAstIti gamaH, tathAhi-catuSprakArAyAmapi gato namaskArasya pUrvapratipannA niyamataH, pratipadyamAnakAstu vivakSitakAle bhAjyAH, kadAcid bhavanti kadAcinneti, evamindriyAdiSu caramAnteSu dvAreSu yathA pIThikAyAM matijJAnasya satpadanarUpaNA kRtA tathA namaskArasyApi kartavyA, tayorabhinnasvAmikatvenaikavaktavyatvAt // tadevaM gataM satpadaprarUpaNAdvAram, adhunA ! dravyapramANakSetrasparzanArUpaM dvAratrayamabhidhitsurAhapaliyAsaMkhijjAimo paDikanno hoja khitta loassa / sattasu caudasabhAgesu hujja phusaNAvi emeva // 898 // iha namaskArasya pratipadyamAnakAH kadAcidbhavanti kadAcinna, yadApi bhavaMti tadApi jaghanyata eko dvau vA, utkarSataH sUkSmakSetrapalyopamasya asakhyeyabhAge yAvanta AkAzapradezAstAvatpramANAH, "paliyamasaMkhejaimo paDivanno'tti palyo-2 pamasya-sUkSmakSetrapalyopamasya asaGkhyeyo bhAgaH, pUrvapratipannAH jaghanyataH sUkSmakSetrapalyopamAsaNyeyabhAgapradezapramANAH,18 hai utkarSato'pyetAvatpramANA eva, navaraM jaghanyapadAdutkRSTapadamadhikamavasAtavyamiti dvAram // kSetradvAramAha-'khetta logassehA tyAdi, kSetramadhikRtya cintAyAM lokasya saptasu caturdazabhAgeSu bhavennamaskAraH, iyamUrdhvalokamadhikRtya cintA, adholoka ~105
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [899-900], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata RECE satrAka -- dIpa anukrama [1] zrIAva-dacintAyAM tu paJcasu caturdazabhAgeSu draSTavyam , tathAhi-namaskAravAn jIva UrdhvamanuttarasureSu gacchan lokasya saptasu satpadaprarUzyakamala- caturdazabhAgeSu bhavati, adhastu SaSThapRthivyAM gacchan lokasya paMcasu caturdazabhAgeSviti / 'phusaNAvi emevatti, evameva paNAdayaH yagiriya sparzanA'pi vaktavyA, navaraM sarzanAcintAyAM paryantavartino'pi pradezAn spRzatIti kSetrAt sparzanAyA bhedenAbhidhAnaM // vRttau nama- samprati kAladvArapratipAdanArthamahaskAre egaM paTucca hiTThA taheva nANAjiyANa sambaddhA / // 49 // eka namaskAravantaM jIvaM pratItya yathaivAdhastAt 'uvaoga paDuccaMtomuhutta laddhIu hoi u jahaNNA' ityAdinA kAla uktaH tathaivehApi vaktavyaH, nAnAjIvAnAM punarnamaskAracintAyAM sarvAddhA-sarvaH kAlaH, loke'syA''kAlamavicchedena jAbhAvAt / gataM kAladvAram , adhunA'ntaradvAraM bhAvasAraM cAha aMtara paDuccamegaM jahannamaMtomuTuttaM tu // 899 // ukkoseNaM cevaM adbhApariyahao ya desUNo / nANAjIve natthi u bhAve ya bhave khaovasame // 900 // namaskArAt paribhraSTasya punarnamaskAralAbhe yadapAntarAlaM tat ekaM jIvaM pratItya jaghanyato'ntarmuharttam, utkarSatastve-1 tadeva darzayati-'addhA pariyadRto u desUNoM' ardhaH pudagalaparAvartoM dezonA, prAptabhAvanamaskArasyotkarSato'pyetAvanmAtra-18 saMsArabhAvAt , nAnAjIvAn prati punarnAstyantaraM, na khalu sa kazcanApi kAlo'sti yatra sarvathA na kasyApi loke namaskArasaMbhava iti, dvAram / bhAve tu vicAryamANe namaskAro bhavet kSAyopazamike, etacca prAcuryamaGgIkRtyoktam, anyathA RAGNREGROSSHCOOCK // 52 // / ~106
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [901-902], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka drAkSAyikaupazamikayorapyeke vadanti, tatra kSAyike yathA zreNikasya, aupazamike zreNyantargatAnAmiti, iha yadyapi 'uddeza-18 krameNa nirdeza' iti bhAgadvAravyAkhyAnAnantaraM bhAvadvAracyAkhyAnamucitaM tathApi 'vicitrA sUtragati'riti na kazciddoSaH / / samprati bhAgadvAraM vyAcikhyAsurAha jIvANaNaMtabhAgo paDivanno sesagA annNtgunnaa| jIvAnAmanantatamo bhAgo namaskArasya pratipannaH prApyate, zeSAstu namaskAramapratipannA mithyAdRSTayo'nantaguNAH, gataM| bhAgadvAram / alpavahatvadvAram-yathA pIThikAyAM matijJAnasya tathA bhAvanIyaM // tadevaM kRtA navapadamarUpaNA, samprati cazabdAkSiptAM paJcavidhaprarUpaNAmabhidhAya pazcimArdhana vastudvAraM nirUpayati . vatthu arahaMtAI paMca bhave tesimo heU / / 901 // vastu dalikaM dravyaM yogyamarhamityanantaraM, tatra vastu-namaskArasya yogyamarhadAdayaH paJca bhavanti, teSAM ca vastutve-nama&skArAhatve'yaM vakSyamANalakSaNo hetuH // sAmprataM cazabdasUcitAM paJcavidhA prarUpaNAM pratipipAdayiSurAha ArovaNA ya bhayaNA pucchaNa taha dAvaNA ya nijvnnaa|| AropaNA bhajanA pRcchA 'dAyaNa'tti darzanA dApanA vA niryApanA ca, tatra kiM jIva evaM namaskAraH Ahovinnama-15 di skAro vA jIva ? ityevaM yatparasparamavadhAraNA''ropaNaM paryanuyogarUpamepA AropaNA, ukkaM ca-"kiM jIvo hoja namo bA. sU.834 namo va jIvotti ? je paropparato / ajjhArovaNameso pajaNujogo mayA''ruvaNA // // ' atra jIva eva namaskAra iti pratya REACARE ROCREASEOCESCREESAMSUCCESS anukrama [1] SMEducation and ~107-~
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagirIya vRttau nama skAre // 493 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 902 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 15 vasthAnaM bhajanA, tathAhi jIva evaM namaskAra ityuttarapadAvadhAraNaM, ajIvAt vyavacchidya jIva evaM namaskAra ityavadhAraNAt, jIvasvanavadhArito namaskAro vA syAdanamaskAro vA, yathA druma eva cUta ityukte drumabhUto'cUto vA tata etatpratyavasthAnamekapadavyabhicArAdbhajanA, Aha ca-"jIvo namo namo vA namo va niyameNa jIva ii bhayaNA / jaha cUto hoi dumo dumo u cUto acUto vA // 1 // " evaM bhajanAyAM kRtAyAM ziSyaH prAha-yadi nAma na sarvo jIvo namaskAraH tarhi sa kiMsvarUpo jIvo namaskAraH ? kiMsvarUpo vA anamaskAraH ? iti pRcchA, atra prativyAkaraNaM dApanA, namaskAraparyAyapariNato jIvo namaskAro, nApariNata iti, niryApaNA tveSa eva namaskAraparyAyapariNato jIvo namaskAraH, namaskAro'pi jIvapariNAma eva, nAjIvapariNAma iti, atha dApanAniryApanayoH kaH prativizeSaH ?, ucyate-dApanA praznArthavyAkhyAnaM, niryApanA tasyaiva nigamanam // athaveyamanyA caturvidhA prarUpaNA namukaresnamokAro noAijue va navahA vA // 902 // iha cAturvidhyaM prarUpaNAyAH prakRtyakAranokArobhayaniSedhasamAzrayaNAt pratipattavyam, tatra prakRtirnAma zuddhatAsvabhAvo yathA namaskAra iti, sa eva natrA sambandhAdakArasambhave'namaskAraH, sa eva nozabdopAdAnAt nonamaskAraH, ubhayaniSedhAtu noanamaskAraH, tatra namaskAra : anamaskAra iti bhaGgakadvayaM sAkSAdupAttaM, 'noAdijute' iti nozabdena Adiryukto 6 // 493 // yasya namaskArasya itarasya vA anamaskArasya sa noAdiyuktaH, anena zeSau dvau bhaGgAvAkSiptau nonamaskAro noanamaskAra iti, tatra namaskAro nAma namaskArapariNato jIvaH, anamaskArastvapariNato labdhizUnyo vA nonamakAro Por Private & Personal Use Only bhAgAlpava hRtve vastu paMcapadAca 108~ simeterary org
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [903], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka | vivakSayA namaskAradezo'namaskAro vA, dezasarvaniSedhaparatvAnozabdasya, noanamaskAro'pi anamaskAradezo vA namaskAro vA, epA caturvidhA prarUpaNA / arthateSu bhaGgeSu madhye ko nayA kAn bhaGgakAnicchatIti nirUpyate, tatra zabdAdayastrayaH zabdanayAH sampUrNameva pradezarahitamakhaNDa vastvabhyupagacchantIti tanmatena dvAveva bhaGgo-namaskAro'namaskAra iti, naigamAdayastu catvAro nayA dezapradezAnapi vastuno'bhyupagacchantIti tanmatApekSayA catvAro'pi bhaGgAH, tadevaM prAguktA paJcavidhA prarUpaNA iyaM caturvigheti saGkalane prakArAntareNa navavidhA prarUpaNA pratipAditA draSTavyA, gataM prarUpaNAdvAram / idAnI vatthu ta'rahaMtAI paMca bhave tesimo heU' iti gAthAzakalopanyastaM vastudvAramavasaraprAptaM vistarato vyAkhyAyate, taccAnanta-12 rokkaM gAthAzakalaM mAgeya vyAkhyAtaM, navaraM tatra yaduktaM 'tepAM vastutve ayaM hetu' riti sa idAnIM heturucyate, tatreyaM gAthA-18 maggo avippaNAso AyAre viNayayA sahAyattaM / paMcavihanamukAraM karemi eehiM heUhiM // 903 // 6] mArgaH avipraNAza AcAraH vinayatA sahAyatvaM yathAkramamahadAdInAM namaskArAhave ime hetavaH, tathA cAha-paJcavidhanamaskAra karomyetairhetubhiriti / iyamatra bhAvanA-arhatAM namaskArAItve mArgaH samyagdarzanAdilakSaNo hetuH, tathAhi-asI mAgoM bhagavadbhireva pradarzitaH tasmAca muktipadAvAptiH tataH paramparayA muktihetutvAnnamaskArAstei iti, siddhAnAM namaskArAhetve'vipraNAzA-zAzvatatvaM hetuH, yatastadavipraNAzamavagamya prANinaH saMsArabaimukhyena mokSAya ghaTante, tathA AcAryANAM namaskArAhatve AcAro hetuH, tathAhi-tAnAcArayata AcArakhyApakAMzca prApya prANina AcAraparijJAnAnuSThAnanimittaM yatante, upAdhyAyAnAM tu namaskArArhatye binayo hetuH, yatastAn svayaM vinItAna prApya karmavinayasAmarthyadhinayavanto bhavanti dehinaH HORRORRESEARCR anukrama ... namaskAra-karaNe hetava: ~109~
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [904-906], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM [-/gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka hetavaH skAre 18 dIpa zrIAya- sAdhUnAM namaskArArhatve hetuH sahAyatvaM, yataste siddhivadhUsaGgamaikaniSThAnAM sAdhUnAM tadavAptikriyAsAhAyakamanutiSThanti, evaMTU zyakamala- tAvat samAsena ahaMdAdInAM namaskArArhatvadvAreNa mArgapraNayanAdayo guNA uktaaH||smprti prapaJcenArhatAM guNAnupadarzayannAha namaskAre yagirIya- hA aDavIja desiattaM taheca nijAmayA samuddammi / chakkAyarakkhaNaTThA mahagovA teNa cucaMti // 904 // vRttau nama- aTavyAM dezakatvaM kRtamahadbhiH, tathaiva niryAmakAH samudre, tathA bhagavantaH eva SaTkAyarakSaNArtha yataH prayataM kRtavaMtasta- mAtaste mahAgopA ucyante, iti gAthAsamAsArthaH // avayavArtha tu pratidvAraM vakSyati, tatra AdyadvArAvayavArthapratipAdanArthamAha-I // 494 // aDaviM sapacavAyaM volintA desiovaeseNaM / pAvaMti jahiTapuraM bhavADampiI tahA jIvA // 905 // pAvaMti nivaipuraM jiNovaiTeNa ceva maggeNa / aDavIi desiattaM evaM neyaM jirNidANaM // 906 // | aTavI pratItAM sapratyapAyAM-vyAghrAdipratyapAyapahalA volitvA-ullalya dezakopadezena-nipuNamArgajJopadezena prAmuvanti yathA iSTapuraM-iSTaM pattanaM, tathA jIvA api bhavATavIM, apizabdo bhinnakramaH, sa ca yathAsthAnaM yojitaH, ullayati vartate, |phiH?, prApnuvanti nirvRtipuraM-siddhipuraM jinopadiSTenaiva, nAnyopadiSTena, anyeSAmasarvajJatayA samyagmArgaparijJAnAsambhavAt , |mArgeNa, evamaTacyA dezakatvaM jJeyaM jinendrANAmiti gaathaadvysmaasaaghH|| vyAsArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam-ettha aDavI duvihA-davADavI bhAvADavI ya, tastha davADavIe tAva udAharaNaM-vasaMtapuraM nagaraM, dhaNo satthavAho, so puraM gaMtukAmo // 494 // ghosaNaM karei, jahA naMdiphalanAyae, tattha bahaye taDiyakappaDigAdayo saMpaviTThA, so tesiM miliyANaM paMthaguNe kahei, ego / paMtho ujugo 1 ego ko 2, jo so ko teNa maNAgaM suheNa gammai, bahuNA ya kAleNa icchiyaM puraM pAvijai, avasANe kA anukrama SMEducational ~110~
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [904-906], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka daya so ujjugaM ceva oyarai, jo puNa ullugo teNa lahuM ceva gammai, paraM kiccheNa, jato so atIva visamo saNho ya, tattha oyAre ceva duve mahAghorA bagghasiMghA parivati, te tato pAe ceva laggati, amuyaMtANa ya paMthaM na pavahaMti, avasANaM ca jAva aNuvaTuMti, rukkhA ya tattha ege maNoharA, tersi puNa chAyAsu na vIsamiyacaM, mAraNappiyA khu sA chAyA, avare puNa parisaDiyapaMDupattA, tesiM puNa aho muhuttagaM vIsamiyartha, maNohararUvadhAriNo mahuravayaNA ya ettha maggataDaviyA ceva bahave purisA hakkAreMti, tesiM vayaNaM na soyavaM, satthigA khaNaMpi na mottavA, egAgiNo niyamA bhayaM duraMtaM, thovo davaggI 4 appamattehiM ulhaveyabo, aNolhavijato ya niyameNa Dahai, puNo ya dugguccao pavato uvauttehiM ceva laMgheyabo, alaMghaNe niyamA marijai, puNo mahatI AiguvilA vaMsakuDaMgI sigdhaM laMgheyabA, miTTiyANaM bahU dosA, tato lahugo khaDo laggo, tassa samIve maNoraho nAma vaMbhaNo, nicaM sannihito acchai, so bhaNai-maNArga pUrehi eyaMti, tassa vayaNaM na soyacaM, na so pUriyabo, so khu pUrijamANo mahallatarago havati, paMdhAto ya bhajijjii, tahA ettha kiMpAgadumANaM phalANi paMcapagArANi divANi nettAisuhakarANi Na pekkhiyabANi na bhocabANi, bAvIsaM ca NaM etya ghorA mahAkarAlA pisAyA khaNaM khaNamabhidavaMti, te'vi NaM na gaNeyavA, bhattaM pANaM ca etva vibhAgato virasaM dulahaM vatti, apayANagaM ca na kAyavaM, aNavarayaM ca gaMtavaM, rattIevi jAmaduve suviyacaM, sesaduge ya gaMtavameva, evaM ca gacchaMtehiM devANuppiyA! khippAmeva aDavI laMdhijai, laMghittA ya tamegaMtadogaccavajiyaM pasatvaM sivapuraM pAvijai, tattha ya puNo na hoti kei kilesA iti, tato tattha keii| | teNa samaM payaTTA, je ujugeNa pahAviyA, aNNe puNa iyareNa, tato so pasatthe divase uccalito, purato vaJcaMto maggasilAisu ACANCERAMACRECE anukrama MEducatoriH ~111
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [907-909], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM [-/gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata aTavIdezakodAharaNaM satrAka dIpa anukrama [1] zrIAva- HI(visama) AhaNai, paMthassa dosaguNapisuNagANi akkharANi lihati, ettiyaM gayaM ettiyaM sesaMti vibhAsA, evaM je tassa nihese zyakamala- vaTTiyA te teNa samaM acireNa taM puraM pattA, je'vi lihiyANusAreNa sammaM gacchati te'vi pAvaMti, je na ghaTTiyA na yA vaTThati yagirIya- chAyAdipaDiseviNo ya te na pattA na yAvi pAveMti, eyaM dabADavIdesaganAyaM, idANi bhAvADavIdesagaM joijjai, satthavAhavRttau nama- tthANIyA arahaMtA, ugghosaNAdhANIyA dhammakahA, taDigAithANIyA jIvA, aDavIthANito saMsAro, ujugo sAhumaggo, skAre bako ya sAvagamaggo, pappapuratthANIto mokkho, vagghasIhatyANIyA rAgaddosA, maNohararukkhacchAyAthANiyAto isthiyA-1 dAisaMsattavasahIto parisaDiyAithANiyAto aNavajjavasahIto, maggataDatthahakAraNapurisatyANigA pAsatyAdI akallANamittA, // 495 // satthigAthANiyA sAha, davamAdithANIyA kohAdao kasAyA, phalathANIyA visayA, pisAyathANIyA bAvIsaM parisahA, bhattapANANi esaNijjANi, apayANagathANito nirujAmo, jAmaduge sajjhAto, purapAvaNaM ca mokkhasuhaMti, ettha ya taM puraM gaMtukAmo jaNo uvadesaNAdiNA ughagArI satyavAhotti namasati, evaM mokkhatthIhivi bhayayaM paNameyabo, tathA cAhajaha tamiha satyavAhaM namai jaNo taM puraM tu gNtumnno| paramuvagArittaNato nibigghaldhaM ca bhattIe // 907 // ariho unamokArassa bhAvao khiinnraagmymoho| mokkhatthINapi jiNo taheva jamhA ato arihA // 908 // __ yathA ca tat vivakSitaM puraM gantumanA janaH paramopakAritvAta nirvighnArtha ca bhaktyA taM sArthavAhamiha loke namati. tathaiva jino bhAvataH kSINarAgamadamohaH-pradhvastarAgadveSamoho namaskArasyArthI-yogyo yasmAdato'rhan / saMsArAaDavIe micchattanANamohiapahAe / jehiM kaya desiyattaM,te arihaMte paNivayAmi // 909 // MASSACX ~112
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [910-911], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [1] saMsArATavyAM, kiMviziSTAyAmityAha-mithyAtvAjJAnamohitapathAyAM-mithyAtvAjJAnAbhyAM mohitaH panthA yasyAM sA tathA|3 tasyAM, yaiH kRtaM dezakatvaM tAnahataH praNipatAmi-namaskaromi // tacca dezakatvaM dRSTvA jJAtvA ca samyakpanthAnamAsevya ca kRtaM, tathA cAha sammaiMsaNadivo nANeNa ya tehi suTTha ubldvo| caraNakaraNehiM pahato nevANapaho jiNidehiM // 910 // A samyagdarzanena-aviparItena darzanena dRSTo, jJAnena ca suhu-yathAvasthitastairaheditiH , caraNaM ca karaNaM ca caraNakaraNaM, samAhAratvAdekavacanaM, tena prahataH-Asevito nirvANamAggoM jinendraH, tatra caraNaM-pratAdi karaNaM-piNDavizuddhyAdiH, yatho-| ktam-"vaya 5 samaNadhamma 10 saMjama 17 veyAvaccaM 10 ca baMbhaguttIto 9 nANAtitiyaM 3 taba 2 kohaniggahAI caraNa-| meyaM // 1 // piMDavisohI 4 samitI 6 bhAvaNa 12 paDimA 12 ya iMdiyaniroho 5 / paDilehaNa 25 guttIo 3 abhiggahA 4 ceva karaNaM tu // 2 // " na kevalaM prahata eva, kintu te khalvanena pathA nirvRtipurameva praaptaaH|| tathA cAha siddhivasahimubagayA nevANasuhaM ca te aNuppattA / sAsayamavAcA pattA ayarAmaraM ThANaM // 911 / / hA siddhivasati-mokSAlayam upagatA:-sAmIpyena karmavigamalakSaNena prAptAH, anena ekendriyavyavacchedamAha, keSAzcit 6 sukhaduHkharahitA eSa tatra tiSThantIti darzanaM tatrAha-nirvANasukhaM ca te anuprAptAH, niratizayasukhaM prAptA ityarthaH, te ca darza-13 naparibhavAdinehAgacchantIti kepAzciddarzanaM taniSedhArthamAha-zAzvataM-nityaM avyAbAdhaM-yyAvAdhArahitaM ajarAmaraM-jarAmara-16 NarahitaM sthAnaM mAptAH / sampati dvitIyaM dvAraM vyAcikhyAsurAha ... arihaMta-namaskAra karaNasya hetavaH ~113
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [912], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata niryAma katA sutrAka dIpa anukrama zrIAva- pAvaMti jahA pAraM samma nijAmagA samudassa / bhavajalahissa jirNidA taheva jamhA ao arihA / / 912 // zyakamala- prApayanti-nayanti yathA-yena prakAreNa pAraM-paryantaM samyak-zobhanena vidhinA niryAmakAH pratItAH samudrasya, tathaiva hai yagirIya- bhavajaladheH-bhavasamudrasya pAraM jinendrAH prApayantIti, yasmAdevamatastasmAdA~ namaskArasya, eSa saGkepArthaH // bhAvArthaH punarevRttau nama- vam-ettha nijAmagA duvihA, taMjahA-dabanijAmayA bhAvanijAmayA ya, tattha dabanijAmae udAharaNaM-taheva ghosaNarga skAre vibhAsA, ettha aTTa vAyA vaNNeyabA, taMjahA-pAdINavAe paDINavAe udINavAe dAhiNavAe, jo uttarapuracchimeNaM vAto // 496 // dUso sattAsuyo, jo dAhiNapuSeNaM so tuMgAro, jo dAhiNAvareNaM so vIyAvo, avaruttareNaM gajabho, evamete aTTha vAyA, 5 anne'vi disAsu aTTha, taMjahA-uttarasattAsuo purasthimeNaM sattAsuo ya, tahA purimatuMgAro dAhiNatuMgAro dAhiNabIyAvo ya avarabIyAvo ya abaragajjabho uttaragajjabho ya, iyamatra bhAvanA-catvAraH zuddhadigvAtAH, tadyathA-prAcInavAtaH pratIcI- CInavAtaH udIcInavAto dakSiNayAtaca, tatra yaH prAcyA dizaH samAgacchati sa prAcInavAtaH, evaM zeSadigbAtabhAvanA'pi kAyoM,18 catvAraH zuddhapidigavAtAH, tadyathA-uttarapUrvasyA saktAmuko, dakSiNapUrvasyAM tuMgAro, dakSiNAparasyAM vIjAvApaH, aparotta3] rasyAM garjAbhaH, evamaSTau zuddhadigvidigvAtAH, aSTAvanye digvidigapAntarAlavartinaH, tadyathA-uttarasyA uttarapUrvasyAzcApA-1 haintarAle uttarasaktAsukaH 1 uttarapUrvasyAH pUrvasyAzcApAntarAle pUrvasaktAsukaH 2 pUrvasyA dakSiNapUrvasyAzcApAntarAle pUrvatuGgAraH18 P3 dakSiNapUrvasyA dakSiNAyAzcAntarA dakSiNatuGgAraH 4 dakSiNasyAH dakSiNAparasyAzca dakSiNabIjApaH 5 dakSiNAparasyA apara syAzcAparavIjApaH 6 aparasyA aparottarasyAzcAparagarjAbhaH 7, aparottarasyA uttarasthAzcApAntarAle uttaragarjAbhaH 8, evamete | // 496 // SNElication ~114
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [913-917], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka SoDaza, saptadazazca kAlikAvAtaH, tatra yathA jaladhau kAlikAvAtarahite anukUle garjabhavAte nipuNaniryAmakasahitA nizchidrAH potA IpsitaM pattanaM prApnuvanti // evammicchattakAliAvAyavirahie smmttgjhpvaae| egasamayeNa pattA siddhicasahipaTTaNaM poaa||913 // mithyAtvameva kAlikAvAto mithyAtvakAlikAvAtastena virahite bhavAmbhodhI, tathA samyaktvameva garjAbhaH pravAto yatra sa tathA tasmin , ekasamayena prAptAH siddhivasatipattanaM potA:-jIvabohisthAH arhnniryaamkopkaaraat||tto yathA sAMyAtrikA sarvaH prasiddhaniryAmakaM ciragatamapi yAtrAsiddhyartha pUjayanti, evaM andhakAro'pi siddhipattanaM prati prasthito'bhISTayAtrAsiddhaye |niryAmakaralebhyastIrthakRnyaH // stavacikIrSayedamAhanijAmagarayaNANaM amUDhanANamayakapaNadhArANaM / vaMdAmi viNayapaNao tiviheNa tidaMDavirayANaM // 914 // I niryAmakaralebhyo'rhaDyo'mUDhajJAnA-yathAvasthitajJAnA mananaM matiH-saMvit saiva karNadhAro yeSAM te tathAvidhAstemyo, cande vinayapraNataskhividhena tridaNDaviratebhyaH 'zaktAdibhibahula miti caturthI // samprati tRtIyaM dvAraM vyAcikhyAsurAhapAlaMti jahA gAvo govA ahisAvayAiduggehiM / paurataNapANiANi ya vaNANi pAvaMti taha ceva // 915 / / jIvanikAyA gAvo jaM te pAlaMti te mahAgovA / maraNAibhayAu jiNA nivANavaNaM ca pArviti // 916 // to ubagArittaNao namo'rihA bhaviajIvalogassa / savasseha jiNiMdA loguttamabhAvato tahaya // 917 // yathA gopA gAH pAlayanti-rakSantyahinyApadAdidurgebhyaH vanAni ca pracuratRNapAnIyAni prAmuvanti, tathaiva ca jIvanikAyA anukrama [1] ~115
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- iyakamala- yagirIya- vRttau nama- skAre dIpa anukrama // 497 // va-pRthivyAdiSaDjIvanikAyA eva gAvaH jIvanikAyagAvaH tAn , te bhagavanto'rhanto jinA mahAgopAH pAlayanti-rakSanti mahAgopatA maraNAdibhayebhyo, nivoMNavanaM ca prApayanti, evaM te jinendrA iha-asmin jIvaloke upakAritvahetoH sarvasya bhavyajIva- rAgAdyarilokasya namo'hI lokottamabhAvataH, tathA ca evaM tAvaduktena prakAreNa namo'hattve paMca hetavo-guNAH pratipAditAH // mAmprataM | nAmanaM prakArAntareNa namo'rhattvahetuguNAbhidhitsayA''ha rAgahosakasAe, iMdiyANi ya paMcavi / parIsahe uvasagge, nAmayanto namo'rihA // 918 // rAgadveSakapAyAn indriyANi pazcApi pariSahAn upasargAn nAmayanto namo'hAH // tatra 'raJjI rAge' rajyate'nenAsmin vA raJjanaM yA rAgaH, sa ca nAmAdibhedAccatuSpakAraH, tatra nAmasthApane sugame, dravyarAgo dvedhA-Agamato nobhAgamataca, tatrA-1 gamato rAgapadArthajJAtA tatra cAnupayuktaH, noAgamato jJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktabhedatakhividhA, jJazarIrabhavyaza|rIre pratIte, vyatirikto dvidhA-karmadravyarAgo nokarmadravyarAgazca, tatra karmadravyarAgazcaturvidhaH, tadyathA-rAgavedanIyapudagalA yogyA 1 badhyamAnakAH 2 baddhAH 3 udIraNAvalikAprAptAzca 4, bandhapariNAmAbhimukhA yogyAH, bandhapariNAma prAdhA |vadhyamAnakAH, nivRttabandhapariNAmAH satkarmatayA sthitA jIvenAtmasAtkRtA baddhAH, udIraNAkaraNenAkRSyodIraNAvali-IN kApraviSTA udIraNAvalikAmAkSA, nokarmadravyarAgaH-karmarAgaikadezaH tadanyo vA, tatra tadanyo dvividhA-prAyogiko An49 // vaizrasikazca, prAyogikaH kusumbharAgAdiH, vaizrasikaH sanyAbharAgAdiH, bhAvarAgo'pi dvidhA-Agamato noAgamatazca, Agamato rAgapadArthajJastatra copayuktaH, noAgamato rAgavedanIyapharmodayaprabhavaH pariNAmavizeSaH, sa ca dvidhA-prazastaH agra [1] 56458 Nk SOME ~116
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zastazca tatrAprazastastrividhaH, tadyathA dRSTirAgo viSayarAgaH sneharAgazca tatra trayANAM triSaSyadhikAnAM pravAdizatA| nAmAtmIyAtmIyadarzanAnurAgo dRSTirAgaH, uktaMca - " asIyasayaM kiriyANaM akiriyavAdINamAhu culasItI / aNNANiya | sattaDI veNaiyANaM ca battIsA // 1 // jiNavayaNavAhiramatI mUDhA niyadarisaNANurAgeNa / savannukahiyamete mokkhapahaM na u pavajjati // 2 // " viSayarAgaH- zabdAdiviSayagocaraH, sneharAgo - viSayAdinimittavikalo'vinIteSvapatyAdiSu bhAvI, tatreha | rAge udAharaNam - khiipaiTTiyaM nayaraM, tattha do bhAuyA - araNNato arihamitto ya, mahaMtastra bhAriyA arahamitte aNurattA, so necchai, tato sA bahuso uvasaggei, bhaNiyA aNeNa kiM na pecchasi bhAugaMti ?, tato tIe nAyaM, jahA mama bhattArassa bIhai, tato bhattAro mArito, sA pacchA bhaNai-iyANipi necchasi ?, teNa nAyaM etIe duTThasIlAe mama bhAugo niyamacAro mArito, teNa nigheeNa pavaito, sAhU jAto, sAvi aTTavasaTTA mayA suNiyA jAyA, sAhuNo ya taM gAmaM gayA, so sAhU | bhikUkhaM paviTTo suNigAe diDo, laggA maggAmaggi uvasaggei, virattIe naho, tatthavi mayA aDavIe makkaDI jAyA, te'vi | sAhuNo kammadhammasaMjogeNa tIse aDavIe majjheNaM vaJcaMti, tIe diTTo, laggA kaMThe, tatthavi kileseNaM palAto, tatthavi mayA jakkhiNI jAyA, ohiM pauMjai, diTTho so sAhU ohiNA, chiddANi maggati, so sAhU sayA appamaco, tato sA chiddaM na lahai, sAya sAyareNa tassa chidaM maggara, evaM vaccai kAlo, tattha kira je samavayA samaNA te hasiUNa taruNasamaNA bhaNaM ti dhanno hu so arahamitto, 'aMsi pio suNiyANaM, vayaMsa ! gurumakkaDINaM ca / annayA so sAhU viyarayaM uttara, tattha ya pAyavikkhabhaM pANiyaM, teNa pAto pasArito bhaeNaM, tattha ya tIe chidda labhiUNa UrU chinno, tato mA'haM AukAe paDio Por Private & Personal Use Only ~117~ wbrary.org
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAvazyakamala yagirIya vRttau namaskAre // 498 // Jan Education i Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH hojjatti micchAdukaDaM teNa bhaNiyaM, so paDio, sammaddiTTigAe sA dhADiyA, taheba so UrU sapaeso lAito, rUDho ya takkhaNaM devayApabhAveNaM, aNNe bhagati so bhikkhamatigato aNNagAme, tattha tAe vANamaMtarIe tassa rUvaM chApattA tassa rUveNaM paMthe talAe hAi, annehiM diTTho, siTTo gurUNaM, Avassae Aloera, ajjo ! saMmaM AToehi, so uvaDato, muhaNaMtagAi jAya | paDikkamaNaM devasiyaM tAva Abhoei, bhaNai-na saMbharAni khamAsamaNo !, tehiM paDiminno bhaNati-nasthitti, AyariyA aNuvaTThiyassa na deti pAyacchittaM, so ciMtei kiM kaha vatti ?, sA uvasaMtA sAhai gurUNaM-mae eyaM kayaM sA sAbigA jAyA, sarva parikahai, evamapyasattho esa nehANurAgo, assa imA niruttagAhA-'rajjati asubhakalamaThakuNimANiDesu pANiNo jeNa / rAgotti teNa bhannai jaM rajjai tattha rAgattho // 1 // evaM dRSTirAgo vipayarAgo'pyaprazasto draSTavyaH, dIrghasaMsArahetukadadhyavasAyAtmakatvAt prazastastu rAgo'rhadAdiviSayaH, uktaM ca- "arahaMtesu ya rAgo rAgo sAsu vIyarAgesu / esa pasattho rAgo ajja sarAgANa sAhUNaM // 1||" evaMvidhaM rAgaM nAmayantaH- apanayantaH, kriyAkAlaniSThAkAlayorabhedenApanItavanta eva gRhyante, AhaprazastanAmanamayuktaM na tasyApi bandhAtmakatvAt, yadyevaM tata 'esa pasattho rAgo' ityAdi viruddhaM, naiSa doSaH, sarAgasaMyatAnAM kRpakhananodAharaNatastasya rAgasya prAzastyAdityalaM prasaGgena // idAnIM 'dosa' tti doSaH dveSo yA, tatra 'duSa vaikRtye' duSyate'nenAsminnasmAda dUSaNaM vA doSaH, 'dviSI aprItI' dvipyate'nena asmin asmAt dveSaNaM vA dveSaH, asAvapi nAmAdibhedAccatuviMdho, nikSepo rAgavadavaseyaH, tathA digmAtramupadarzyate- noAgamato dravyadveSo jJazarIra bhavyazarIravyatirikto dvidhA - karmadravyadveSaH nokarmadravyadveSaH, tatra karmmadravyadveSazcatuSprakAraH- dvepavedanIyapudgalA yogyAH 1 badhyamAnakAH 2 baddhAH 3 udIraNA Por Private & Personal Use Only 118~ rAge'haMnmitraH // 498 //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: * A prata sUtrAMka balikAprAptAzca 4, amISAM vyAkhyAnaM prAgvat, nokammadravyadveSo duSTavaNAdiH, bhAvadveSo dveSakarmavipAkaH, sa ca dvidhAprazastaH aprazastazca, tatra prazasto'jJAnAdigocaraH, tathAhi-ajJAnamaviratiM ca dvipana jJAne viratau ca samyagyatate iti tasya prAzastyaM, aprazastaH samyaktvAdigocaraH, tatrAprazaste udAharaNaM-nando nAma nAvio gaMgAe loga uttArei, tattha daya dhammaruI nAma aNagAro tIe nAvAe uttinno, jaNo mollaM dAUNa gato, sAhU ruddho, phiDiyA bhikkhAvelA, tahAvi na [visajjei, vAluyAe uNhe tisAito ya amucato ruTTho, so ya diTThIvisalahito, teNa daho mao, egAe sabhAe gharako ilo jAo, sAhU viharaMto taM gAmaM gato, bhattapANaM gahAya bhokAmo sabhaM gato, teNa diTTho, so pekkhaMtato ceva AsudArutto, bhottumAraddhassa kacavaraM pADei, apaNapAsaM gato, tatthavi evaM, aNNattha gato, tatthavi evaM, kahiMci na lahai bhottuM, tato so taM paloei, ko esa ?, nAviganaMdamaMgulo, daDDo, samuI jato gaMgA pavisai tattha varise varise aNNaNNeNaM maggeNaM hai hI vahai, cirANa gaMgA mayagaMgA bhannai, tastha haMso jAto, so ya sAhU mAhamAse satyeNa pabhAe jAi, teNa diTTho, pANiyassa paMkhe bhariUNa siMcai, tatthavi uddavito, pacchA aMjaNagapavae sIho jAto, sovi satyeNa teNeva maggeNa gacchai, sIhora uvadvito, sattho bhinno, so imaM na muyai, tasthavidaho, mato ya vANArasIe baDuto jAto, tatthavi bhikkhaM hiMDataM dhUlI chuhai, ruTheNa dahI, tattheva rAyA jAto, jAI sarai, tattha sabAto atItAo jAio asubhAto sarai, jai saMpayaM mArei hai to bahuyAto phiTTo homitti tassa jANaNAnimittaM samasyAmavalambayate, jo eyaM pUrai tassa rajassa addhaM demi, sA ya sama-16 kAssA imA-gaMgAe nAvito naMdo, sabhAe gharakoilo / haMso mayagaMgatIrAe, sIho aMjaNapabae // 1 // vANArasIe baDuo, A. sU.84 anukrama [1] hara SMECatunai ~119~
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva iyakamalayagirIyavRttau nama skAre // 499 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH rAyA tattheva Agato // amuM govAvi paDhaMti, so viharaMto sAhU tattha samoso, ArAme Thio, ArAmio paDhai, teNa pucchio sAhai, teNa bhaNiyaM ahaM pUremi, 'eesiM ghAyago jo u, sovi ittheva Agato' // so ghebhrUNa raNNo samIvaM gato, paDhAi, rAyA suNatato mucchito, so hammamANo bhaNai - kathaM kAuM ahaM na yANAmi, logassa kalikaraMDo eso me samaNeNa dinno, rAyA tattha maNUse visajjei, jai aNujANaha vaMdato emi, Agato, saho jAto, sAhUvi AloiyapaDikaMto, evaM saMsAravaddhaNo doso jehiM nAmito te arihA // iha rAgadveSau krodhAdyapekSayA nayaiH paryAlocyete, tatra yadyapi nayA naigamAOM dayaH sapta, tathApi naigamaH sAmAnyagrAhI saGgrahe vizeSagrAhI vyavahAre'ntarbhavatIti pareiva saGgrahAdibhirvicAraH, tatra saGgrahasyAprItijAtisAmAnyataH krodhamAnI dveSaH mAyAlobhau tu prItijAtisAmAnyAdrAgaH, uttaMca - "kohaM vA mANaM vA apItijAItoM saMgaho dosaM / mAyA lobhe ya sapIijAisAmannato rAgaM // 1 // " vyavahArazca krodhamAnamAyA dveSaH, mAyAyA api paropaghAtAya prayujyamAnatvenAmI tijAtAvantarbhAvAt, lobhastu nyAyopAdAnamUrcchAtmako rAgaH, ukta ca - "mAyaMpi dosamicchai vavahAro jaM parovaghAyAya / nAyovAyANocciya mucchAlAbhotti to rAgo // 1 // " RjusUtrasya krodhastAvadaprItirUpatvAt dveSaH, mAnamAyAlobhAstu bhAjyAH, kadAcit rAgaH kadAcid dveSaH, tathAhi yadA mAno'haGkAro - |payogAtmakastadA''tmani bahumAnena prItiyogAdrAgo, yadA tu sa eva paraguNavidveSopayogAtmakaH tadAnImaprItirUpatvAd dveSaH, evaM mAyAlobhAvapi paropaghAtAya vyApriyamANAM dveSaH, svazarIrasvadhanasvajanAdiSu mUchapayogakAle tu tAveva rAgaH, abhiSvaGgAtmakatvAt uktaMca - "mANo rAgotti mato sAhaMkArovayogakAlammi / so ceva hoi doso paraguNadosovayogaMmi // 1 // Por Private & Personal Use Only 120~ aprazasta dveSe nAvi kaH nayAzva // 499 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka *OCONOCRACASSAGAGARIKAY mAyAlobhAvevaM paropaghAtovaogato doso / mucchovayogakAle rAgo'bhissaMgaliMgotti // 2 // " zabdAdInAM tu mataM-lobho rAgaH, krodho dveSaH, mAnamAye tu yadA svaguNopakAropayogAtmake tadA mUcchoramakatvAlomA, lobhatvAca rAgaH, yadA tu svaguNo 4|pakAropayogavikale tadA paropaghAtopayogAtmakatvAt krodhaH, krodhatvAcca dveSaH, uktaM ca-"saddAimayaM mANe mAyAe ya saguNova-| gArAya / uvaogo lobhocciya jato sa tattheva avruddho||1|| sesaMsA kohocciya parovaghAyamaiyatti to doso" iti // ___ atha kaSAyadvAraM, zabdArthaH prAgvat, teSAmaSTavidho nikSepaH, tadyathA-nAmakaSAyaH sthApanAkaSAyaH dravyakaSAyaH samutpatti kaSAyaH 4 pratyayakapAyaH AdezakapAyaH rasakaSAyaHbhAvakaSAyaH 8, Aha ca-"nAma ThavaNAdavie, uppattI pacae ya aadese| hai rasabhAvakasAe yA naehiM chahiM maggaNA tesi // 1 // " nAmasthApane sugame, dravyakaSAyo noAgamato jJazarIrabhavyazarIravyaatirikto dvidhA-karmadravyakapAyo nokarmadravyakaSAyazca, karmadravyakaSAyazcatuSpakAraH, kaSAyavedanIyapudgalA yogyAH 1 badhyadra mAnAH 2 baddhAH 3 udIraNAvalikAprAptAzca 4, nokarmadravyakaSAyaH sarjakaSAyAdiH, utpattikaSAyo yato dravyAdebI hyAt kaSAyaprabhavastadeva kapAyanimittatvAt utpattikapAyaH, dravyAt kaSAyotpattiH supratItA, uktaMca-"kiM etto kaTTha-14 rAyaraM? jaM mUDho khANugaMmi apphiDito / khANussa tassa rUsai na appaNo duppayogassa // 1 // " pratyayakaSAyaH khalvAntaraH kAraNavizeSaH kaSAyapudgalalakSaNaH, AdezakapAyaH kaitavakRtazcakuTibhaGgurAkAraH, tasya hi kaSAyamantareNApi tathAdezanAt, rasakaSAyo harItakyAdInAM rasaH, bhAvakaSAyo noAgamataH kaSAyodaya eva, sa ca krodhAdibhedAcatuSpakAraH, tadyathAkrodhakapAyo mAnakaSAyo mAyAkaSAyo lobhakaSAyazca, tatra krodho nAmAdibhedAccatuSprakAraH, nAmasthApane kSuNNe, noAga anukrama CARRIERRACTOR SMECEoo ... 'kaSAya'padasya aSTa nikSepA: evaM kathAnaka: varNayate ~121
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM - gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka subhUmaH skAre dIpa anukrama zrIAva mato jJazarIrabhavyazarIravyatiriko dravyakrodhaH prAkRtazabdasAmAnyApekSayA carmakArakrodhaH rajakakrodho nIlikodhazca krodha-4 kapAyeSu zyakamala iti gRhyate, noAgamato bhAvakrodhaH krodhAdaya eva, sa ca caturbhedaH, uktaM ca-"jalareNupuDhavipacayarAIsariso caubiho| krodhe yagirIya koho|" prabhedaphalamuttaratra vakSyAmaH, tatra krodhe udAharaNam-vasaMtaure nayare ucchannavaMso ego dArago, desaMtaraM saMkama-II vRttau nama mANo satyeNa ujjhito tAvasapahiM tato, tassa nAma aggiyauci, tAvaseNaM baddhito, jamo nAmaM so tAvaso, jamassa putto jamadaggito jAto, so ghorAgAraM tavacaraNaM kareitti vikkhAto jaato| ito ya do devA, besAnaro saddho dhanaMtarI tAvasabhatto, te do'vi paroparaM paNNaveMti, bhaNaMti ya-sAhU tAvase parikkhAmo, saddho Aha-jo amhaM sabaaMtimao tujha // 50 // ya sabappahANo te prikkhemo| ito ya mihilAe nayarIe taruNadhammo paumaraho rAyA, so caMpaM baccai vasupujassa Aya riyassa mUle papayAmitti, tehiM so parikkhijaha bhatteNaM pANeNa ya, paMthe ya visame sukumAlato dukkhAvijAi, aNulomeza dAya se upasagge kareMti-cittakkhobho jAyai, so dhaNiyatarAgaM thiro jAto, na puNa tehiM khobhito, aNNe bhaNaMti-te siddha puttarUveNa gayA, atisae sAheti, jahA ciraM jIviyacaM, so bhaNai-bahuo me dhammo hohiti, na sakio khobheDaM, gayA jamadaggissa samIyaM, sauNarUvANi kayANi, kucce se gharao kato, sauNao bhaNai-bhadde ! jAmi himavaMtaM, sA na dei, mA na ehisitti, so savahe karei goghAiyagAi jahA emitti, sA bhaNai, na eehiM pattiyAmitti, jai eyassa risissa dukkhi(ki)-18 D // 500 // kAya piyasi to visajemitti, so ruTTho, teNa do'vi dohiM hatyehiM gahiyANi, pucchiyA bhaNaMti-maharisi! aNavacco'si, so bhaNai-saccameyaM, khobhito| evaM so sAvago jAto devo, imo'vi tAo AyAvaNabhUmIto uiNNo migakoDagaM nagaraM jAi, SMEcationDGE |...krodha tathA mAna-kaSAye subhUma-cakravarte: kathAnaka ~122
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: E prata sUtrAMka dAtastha jiyasattU rAyA, so udvito, kiM demi ?, dhUyaM dehitti, tassa dhUyAsayaM,jA tuma icchai sA tujhaMti, kaNNateuraM gato, tAhiM daguNa nicchuDhaM, na lajjasitti bhaNito, tAto khujIkayAto, tattha egA tassa dhUyA reNueNaM ramai, tIe'NeNaM phalaMda paNAmiyaM, icchasitti ya bhaNiyA, hattho pasArito, nijaMtIe uvaTThiyAyo khujIo sAliruvae dehi, akkhujIto kayAto, dinIyA AsamaM, sagomahisapariyaNA rAiNA dinA, saMvaddhiyA, jovarNa pattA jAhe jAyA tAhe vIvAhadhammo jAto, annyaa| uusamae jamadaggiNA bhaNiyA-ahaM te caheM sAhemi, jeNa te putto baMbhaNapahANo hoi, tIe bhaNiyaM-evaM kijau, majjhaya bhagiNI hathiNaure aNaMtaviriyassa bhajA, tIsevi sAhehi khattiyacarugaMti, teNa sAhito, sA ciMtei-ahaM tA aDavIe | migI jAyA, mA mama putto evaM nAsautti tIe khattiyaca jimito, iyarIe iyaro pesito, doNhavi puttA jAyA, tAva sIe rAmo, iyarIe kattavirio, so rAmo tattha saMbaddhai, annayA ego vijAharo tattha samosaho, paDibhaggo, teNa so 4 paDicario paguNo jAto, tato se rAmassa teNa tuDeNa parasuvijjA dinnA, saravaNe sAhiyA, anne bhaNati-jamadaggissa paraMlaparAgayA parasuvijA, teNa rAmo pADhio, tassa siddhA, sA reNugA bhagiNIdharaM gayA, teNa raNNA samaM palaggA, saputtA jamadaggiNA ANIyA, raho rAmo, tato rAmeNa saputtA mAriyA, so'vi kira tattheva IsatthaM sikkhito, tIse bhginniie| surya, raNNo kahiyaM, so Agato, AsamaM viNAsittA gAvIto ghettUNa padhAvito, rAmassa kahiya, teNa padhAviUNa prsunnaa| mArio, kattavirio rAyA jAo, tassa devI tArA, aNNayA se piumaraNaM kahiyaM, teNa AgaMtUNa jamadaggI maario,| rAmassa kahiyaM, teNa gaeNa jalaMteNe parasuNA kattavIrito mArito, sayaM ceva rajaM paDivaNaM / ito ya devI teNa anukrama SimEducation ~1237
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM - gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva- saMbhameNa palAyaMtI tAvasAsamaM gayA, paDito ya samuheNa bhUmi khAyaMto gambho, tato nAma kayaM subhUmo, rAmassa ya parasU hai| zyakamala- jahiM khattiyaM peSachaha tahiM tahiM jalati, annayA tAvasAsamassa majjheNa viivayai, parasU ujjalito, tAvasA bhaNaMti-amhe ciya subhUmaH yagirIya- khattiyA, teNa rAmeNa satta vArA nikkhattiyA puhavI kayA, haNUNaM thAlaM bhariyaM, evaM kira rAmeNa koveNa khattiyA bahiyA, vRttau nama- evaMvidhaM krodhaM nAmayanta ityAdi pUrvavat // mAno'pi nAmAdibhedAcatuSpakAraH, karmadravyamAnastathaiva, nokarmadravyamAnaH skAre stabdhadravyalakSaNaH, bhAvamAno noAgamatastadvipAkaH, sa ca caturkI, yathA''ha-"tiNisalayA 1 kaTTha 2 dviya 3 selatthaMbho-11 4i vamo mANo // " abodAharaNam-so subhUmo tattha saMvaddhada, vijAharapariggahito jAto, kira cakkavaTTI bhavissaitti, megha nAdu vijAharI itthIrayaNaniyadhUyApaumasirIdANanimittaM tassa samIce sayAse acchai, annayA teNa visAIhiM parikkhijai, ito ya rAmo nemittiyaM pucchara, kato mama viNAsoti !, teNa bhaNiyaM-jo eyaMmi sIhAsaNe nivisihida, eyAto dADhAto pAyasIbhUyAto khAhiti, tato te bhayaM, tato teNa avAriyaM bhattaM karya, tattha sIhAsaNaM dhure ThaviyaM, dADhAto se amgato kayAto, evaM baccai kAlo, ito ya subhUmo mAyaM pucchai-kiM ettio logo, ano'vi asthi , tIe sarva kahiyaM, so taM soUNamabhimANeNa hasthiNApuraM gato, taM sabhaM paviTTho, devayA raDiUNa naTThA, tAto dADhAto paramannaM jAyAto, mAhaNA taM pahAre laggA, meghanAdeNa vijAhareNaM tANi paharaNANi tesiM ceva uvari pADijaMti, so vIsastho bhuMjai, rAmassa 5 / 501 // parikahiyaM, saNNaddho Agato, parasuM muyai, vijjhAto, iyaro ya taM ceva thAlaM gahAya udvito, cakarayaNaM jAya, teNa se rAmassA drAsIsaM chinnaM, pacchA teNa subhomeNa mANiNA ekavIsaM vArA nibaMbhaNA pahavI kayA, gambhAvi phAliyA, evaMvidhaM mAnaM nAmayaMta SACREC60 [1] ~124
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Education i Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra - [1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ityAdi pUrvavat // mAyA caturvidhA nAmAdibhedataH, karmmadravyamAyA yogyAdibhedAH puggalAH, nokarmmadravyamAyA nidhAnaprayutAni dravyANi, bhAvamAyA noAgamatastatkarmadravyavipAkalakSaNA, tasyAzcatvAro bhedAH, "mAyA'valehi 1 gomutti 2 meMDha siMga 3 ghaNavaMsimUla 4 samA" mAyAe udAharaNaM paMDarajA, tIe kila bhattapaJcakkhAiyAe pUyAnimittaM tiSNi vAre logo maMtreNa AvAhito, AyariehiM AloyAviyA ThiyA, caDatthayaM ca vAraM nAloyAviyA, bhaNati - esa puchabbhAseNAgacchai, mAyAsalladoseNa kibisiyA jAyA, erisI duraMtA mAyA / ahavA sabaMgasuMdarI udAharaNaM, vasaMtapuraM nayaraM, jiyasattU rAyA, dhaNavaighaNAvahA bhAyaro seTThI, dhaNasirI tesiM bhagiNI, sA bAlaraMDA paralogarayA ya, pacchA mAsakappAgayadhammaghosAyariyasamIce paDibuddhA, bhAyaro'vi se neheNa paDibuddhA, sA pavaiumicchara, te saMsAraneheNaM na deti, sA ya dhammavayaM khaddhaM khaddhaM karei, bhAujjAyAto ya se kurukurAyaMti, tIe ciMtiyaM-pecchAmi tA bhAugANa cittaM, kimeyAhiMti ?, niyaDIe pariAlociUNa sobajagapabesakAle bIsatthaM vIsatthaM bahuM dhammagayaM jaMpiUNa tato naTThatuMDeNa jahA se bhattA suNei tahA egA bhAujAigA bhaNiyAkiM bahuNA ? sADiyaM rakkhijjAsi, teNa ciMtiyaM esA duccAriNitti, vAriyaM ca bhagavayA asaiposaNaM, tato NaM paridvavemitti palake uvavisaMtI vAriyA, sA ciMtei-hA, pacchA teNa bhaNiyA-gharAto me nIhi sA ciMtei kiM me dukaDaM kayaMti ?, na kiMci pAsai, tato tattheva bhUmigayAe kiccheNa nIyA rayaNI, pabhAe oluggaMgI niggayA, ghaNasirIe bhaNiyA-kIsa oluggaMgI dIsasi ? sA ruyaMtI bhaNai-na yANAmo avarAhaM, gehAo ya dhADiyA, tIe bhaNiyaM-vIsatthA acchaha, ahaM te bhalissAmi, bhAyA bhaNito- kimevameyaMti ?, teNa bhaNiyaM alaM me duTThasIlAe, tIe bhaNiyaM kahaM jANAsi 1, teNa **** mAyA kaSAye sarvAMgasundareH kathAnakaM 125~ brary.org
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAka suMdarI skAre zrIAya-I bhaNiya-tumbhaM va sagAsAto suyA desaNA, nivAraNaM ca, tIe bhaNiya-aho ! te paMDiyattaNaM viyArakkhamagaM dhaMmayApari-1 mAyAyAM zyakamala-IPNAmo, mayA sAmapaNeNa bahudosameyaM bhaNiyaMti se ubadiTuM, vAriyA ya, kimetAyatA ducAriNI hoI, tato so lajito, sarvAgayagirIya-18 micchAdakaI se davAvito, ciMtiyaM ca NAe-esa tAva me kasiNadhavalapaDiyajjago, vitio'Si evaM ceva vinAsito, vRttau nama- navaraM sA bhaNiyA-kiMbahaNA, hatthaM rakkhejjAsitti, sesavibhAsA taheva jAva eso'vi me kasiNadhavalapaDiyajagotti, etthara puNa imAe niyaDIe abhakkhANadosato tithaM kammaM nibaddhaM, pacchA eyassa apaDikamiya bhAvato pavaiyA, bhAyarovi se saha jAyAhiM papaiyA, ahAuga pAlittA suralogaM gayANi, tatthavi ahAuyaM pAlittA bhAyaro se par3hama cuyA sAgee nayare // 50 // asogadattassa samuhadattasAgaravattAbhihANA puttA jAyA, iyarIvi caiUNa gayaure nagare saMkhassa inbhassa sAvagassa dhUyA jAyA, atIva suMdaritti savaMgasuMdarI se nAma kayaM, iyarIto'vi bhAujjAyAto cavikraNa kosalAure naMdaNAbhihANassa inbhassa sirimai-kaMtimainAmAto dhUyAto AyAto, jovaNaM pattANi savANi, sabaMgasuMdarIvi kahiM pi sAkeyA gayapuramAgaeNa asogadattaseviNA diTThA, kassesA kaNNagati kassavi samIce pucchiya, nAyaM saMkhassa, tato sabahumANaM samuddadattassa maggiyA, laddhA, vivAho kato, kAlaMtareNa so visajjAyago samuddadatto aigato, uvayAro se kato, vAsaharaM sajjiyaM, etthaMtaraMmi ya sabaMgasuMdarIe taM niyaDinibaMdhaNaM paDhamakammaM uditaM, tato bhattAreNa se vAsagharahieNa voleMtI // 502 // devigI purisacchAyA diTThA, tato teNa ciMtiyaM-dudrusIlA me mahilA, koi avaloiuM gatoti, pacchA sA AgayA, na teNa 8bollAviyA, tato adRduhaTTayAe dharaNIe ceva rattiM gamitA, pabhAe se bhattAro aNApucchiya sayaNavagga egassa ghijAigassa CAREERSARAKAR dIpa anukrama SmECarton mehtami ~126~
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: SANG-- prata sUtrAMka -- -- - kahettA gato sAgeyaM nagaraM, pariNIyA aNeNa kosalAure naMdassa dhUyA sirimatI, bhAuNA ya se tIse bhagiNI kaMtimaI,5 suyaM ca NehiM, tato gADhamadhitI jAyA, visesato tIse, pacchA tesi samAgamasaMvavahAro vocchinno, sA dhammaparA jAyA, pacchA pabaiyA, kAleNa viharatI pavattiNIe samaM sAkeyaM gayA, puvabhAujjAyAo uvasaMtAo, bhattArA ya tAsiM na sugu, etthaMta-18 raMmi ya se uditaM niyaDinibaMdhaNaM biiyaM kamma, pAraNage bhikkhaTTha paviTThA, sirimatI vAsagharaM gayA hAraM poyai, tIe abbhuTThiyA, asA hAraM mottUNa bhikkhahamuTThiyA, etyaMtaraMmi cittakammoiNNamaUreNa so hAro gilito, tIe ciMtiyaM-acchariyamiNaM, pacchA sADagaddheNaM ThaiyaM, bhikkhA paDiggahiyA niggayA ya, iyarIe joiyaM jAva nathi hArotti, tIe ciMtiyaM-kimeyaM, acchariyamiNaM, pacchA pariyaNo pucchito bhaNai-na koI ettha ajaM mottUNa paviTTho, tIe aMbADito, pacchA phuI, iyarIe pavattiNIe sihUM, tIe bhaNiya-vicitto kammapariNAmo, pacchA uggataratavarayA jAtA, tesiM cANatyabhIyANaM na taM nehu~ / ogAhai, sirimatikaMtimatIto bhattArehiM hasijjaMti, na ya vipariNAmaMti, tIevi uggatavarayAe kammaM sesIkayaM, etvaMta-12 raMmi sirimatI bhattArasahAyA vAsaghare ciTThai, jAva moreNaM cittAto uyariUNa nigalito hAro, tANi saMvegamAvaNNANiaho se bhayavatIe mahattha(ppa)yA janna siTThameyaMti khAmiDaM payaTTANi, etthaMtaraMmi se kevalanANamuSpannaM, devehi mahimA kayA, tehiM pucchiya, tIevi sAhio parabhavavuttaMto, tANi pavaiyANi, erisI duhAvahA mAyA / evaMvidhAM mAyAM nAmayaMta ityAdi pUrvavat // lobho nAmAdibhedAccatuSpakAraH, tatra karmadravyalobho yogyAdibhedAzcaturvidhAH pudgalAH, nokarmadravyalobha AkaramRttikA, cikkaNikA ityarthaH, bhAvalobhastatkamrmavipAkaH, tasya bhedAzcatvAraH-"loho halida 1 khaMjaNa 2 kaddama 3 - anukrama - - RECators ...lobha-kaSAye lubdhanandasya kathAnaka ~127
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata lobhe lu satrAka *G*SECAR dIpa zrIAva- kimirAga 4 sArittho // sarveSAM krodhAdInAM yathAkramaM sthitiphalAnyevaM "pakkha 1 caumAsa 2 bacchara 3 jAvajIvA 4 zyakamala-11NugAmiNo kamaso / deva 1 nara 2 tiriya 3 nAraya 4 gaisAhaNaheyavo neyA // 1 // " lobha udAharaNaM luddhanandaH-pADali-10 bdhanandaH yagirIya-putte nayare naMdo vANiyao, jiNadatto sAvato, jiyasattU rAyA, so talAyaM khaNAvei, phAlA diTThA kammagarehi, surAmolaMti vRttau nama- do gahAya vIhIe sAvagassa uvaNIyA, teNa necchiyA, naMdassa vIhIe nIyA, gahiyA, bhaNiyA-aNNe'vi ANejjAha, ahaM skAre ceva gihissAmi, divase 2 giNhai phAle, annayA goravArihasayaNijjAmaMtaNae balAmoDIe nIo, puttA bhaNiyA-phAle gihijjaha, so gato, te ya AgayA, puttehiM phAlA na gahiyA, AkuTThA ya gayA pUyaliyasAlaM, tehiM UNagaM mohaMti egaMte // 503 // eDiyA, kiTTa paDiyaM, viTThA rAyapurisehiM, gahiyA, jahAvattaM rapaNo kahiyaM, so naMdo Agato bhaNai-gahiyA navatti, tehiM bhaNiyaM-kiM amhe'vi gaheNa gahiyA ?, teNa atilolayAe ettiyassa lAbhassa phiTTo'haM pAdANa doseNaMti egAe phusIe do'vi pAyA bhaggA, sayaNo vilavati, tato rAyapurisehiM sAvago naMdo ya ghesUNa rAula nIyA, pucchiyA, sAvago bhaNai majjha icchAparimANAiri, aviya-kUDamANaMti, teNa na gahiyA, sAvao pUiUNa visajjito, naMdo sUlAe bhinno, sakulo 18| ucchAdito, sAvago sirighare Thavito, eriso duraMto lobho, evaMvidhaM lobhaM nAmayanta ityAdi pUrvavat // hai| athendriyadvAramucyate-tatra indriyamiti kaH zabdArthaH?, ucyate-'idu paramaizvarye' indanAdindraH, sarvopalabdhisarvopabhogarUpa // 503 // paramaizvaryayogAjIvaH, tasya liGgaM tena sRSTaM vA indriyaM, 'indriya'miti nipAtanasUtrAdiSTarUpaniSpattiH, tacca dvidhA-dravyendriyaM bhAvendriyaM ca, tatra nirvRttyupakaraNe dravyendriyaM, nivRttinAma prativiziSTaH saMsthAnavizeSaH, sA'pi dvidhA-bAhyA abhyantarA 5 anukrama A SMECatonENI hamastringing ... atha indriya-dvAram kathA sahitaM ucyate ~128~
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dAca, tatra vAhyA karNaparpaTikAdirUpA, sA ca vicitrA, na pratiniyatasaMsthAnarUpatayA vyapadeSTuM zakyA, tathAhi-manuSyasya zrotre netrayorubhayapArzvatobhAvinI bhuyA coparitanabandhApekSayA same, vAjino netrayorupari tIkSNe cAgrabhAge ityAdi jAtimedA-IN 18| nAnAvidhe, abhyantarA tu nirvRttiH sarvepAmapi jantUnAM samAnA, tAmeva cAdhikRtyAmUni sUtrANi prAvartata, yataH 'soiMdie NaM dAbhaMte ! kisaMThANasaMThite pannate?, goyamA ! masUracaMdasaMThANasaMThie paNNatte, ghANidie NaM bhaMte ! kiMsaMThANasaMThie paNNatte, goyamA ! aimuttagasaMThANasaMThie paNNatte, jibhidie NaM bhaMte ! kiMsaMThANasaMTie pannatte, goyamA ! khurappasaMThANasaMThie paNNatte, phAsidie NaM bhaMte ! kiMsaMThANasaMThie pannatte ?, goyamA ! nANAsaMThANasaMThie pannate," iha sparzanendriyanirvRtteH prAyo na bAhyAbhyantarabhedaH, pUrvasUribhistathAbhidhAnAt , upakaraNaM khaDgasthAnIyAyA bAhyAyA nivRttaryA khaDadhArAsamAnA svacchatarapu dUgalasamUhAtmikA abhyantarA nivRttistasyAH zaktivizeSaH, idaM copakaraNarUpaM dravyendriyaM nAntaranirvatteH kazcidarthAntaraM, || zaktizaktimatoH kathaJcijhedAt ,kathaJcidbhedazca satyAmapi tasyAmAntaranirvRttau dravyAdinopakaraNasya vighAtasambhavAt , tathAhi satyAmapi kadambapuSpAdyAkRtirUpAyAmAntaranivRttau atikaThorataraghanagarjitAdinA zaktyupapAte sati na paricchettumIzate jantavaH zabdAdikamiti, bhAvendriyamapi dvidhA-labdhirupayogazca, tatra labdhiH zrotrendriyAdiviSayaH sarvAtmapradezAnAM tadAba| raNakSayopazamaH, upayogaH svasvaviSaye labdhirUpendriyAnusAreNAtmano vyApAraH, iha yadi upayogApekSayA saMsArijIvAnAM cintA kriyate tadaikasmin kAla ekenaivendriyeNa upayogo na zeSarityupayogApekSayA sarvo'pi saMsArijIva ekendriyaH, uktaM |ca-"jo savisayavAvAro so uvayogo sa cegakAlaMmi / egeNa ceva tamhA uvayogegiMdiA sabe ||1||"lbdhirpi prAyaH anukrama RRC%DBACRORECra ~129
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: S prata indriyasvarUpaM dIpa anukrama zrIAva-18sarvajIvAnAmapi saMsAriNAM pavendriyaviSayA'pi samasti, ekendriyANAmapi bakalAdInAM tathopalambhAta . uktaM ca-"ja kira iyakamala- baulAINaM dIsai seseMditovalaMbho'vi / teNatthi tadAvaraNakkhaovamasaMbhavo tesiM // 1 // " tasmAdupayogApekSayA labdhyapeyagirIya-hAkSayA vA naikendriyAdibhedavyapadezasaMbhavaH, kintu nivRttirUpadravyendriyApekSayA, tasyAH pratiniyataikendriyAdijAtibhedaM prati dRttau nama- niyatasa-khyAyA bhAvAt , ukaM ca-"paMciMdio'pi baulo narodha sabavisayovalaMbhAto / tahavi na bhannai paMciMdiotti skAre bajhendiyAbhAvA // 1 // " amISAM ca dravyabhAvendriyANAmayaM bhAvakramaH-prathamamindriyAvaraNakSayopazamarUpA labdhirbhavati, tato vAhyAbhyantarabhedabhinnA yathAsvakarmavipAkodayaM nivRttiH, tata AntaranivRtteH zaktirUpamupakaraNaM, tadanantaraM cendri||504|| yArthopayogaH, tathA cAha-"lAbhakkamo u laddhI nibattuvagaraNauvaoge y||' amUni ca sparzanAdibhedena paMca bhavanti, tato bahuvacanam, ukkaM ca-"sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrANIndriyANI"ti, tAni cAnAmitAni alaM duHkhAyeti / atrodAhadi raNAni / tatra zrotrendriye udAharaNam-vasaMtapure nayare pupphasAlo nAma gaMdhabito, so ya aisussaro virUvo ya, teNa IjaNo yahiyao kao, tammi ya nayare satthavAho disAjattaM gato, bhaddA ya se bhAriyA, sIe keNavi kAraNeNa dAsIoTa pesiyAto, tAto suNaMtIto acchaMti, kAlaM na yAti, cireNa AgayAto, aMbADiyAtobhaNaMti-mA bhaTTiNIto rusaha majjhaM amhAhiM suyaM pasUNavi lobhaNijja, kimaMga puNa sakannANaM?, tato pucchai-kahaM ?, tAhiM kahiyaM, sA hiyae ciMtei-ahaha kahamahaM pecchejjAmi', annayA tattha nagare devayAe jattA jAyA, savaM ca nagaraM gayaM, sAvi gayA, logo'vi paNamiUNaM | 15paDiei, pabhAyaM vaTTai, sovi gAiUNa parissaMto parisare sutto, sA ya satyavAhI dAsIe samaM gayA, paNivaittA devaulaM [1] CRICK // 504 // 1-5645 k imastram ~130~
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dApayAhiNIkareha, ceDIhiM dAito, esotti, sA saMbhaMtA tato gayA, pacchA virUvaM daMturaM dahaNa bhaNai-dilu se sveNa ceva varaM geyaM, tIe NicchUTa, ceiyaM ca NeNaM, kusIlavehiM se kahiyaM, tassa amariso jAto, tIse gharamUle paccsakAlasamae gAiumAraddho pautthavaiyAe nibaddhaM, jahA Apucchai jahA tattha ciMtei jahA lehaM visajjai jahA Agato gharaM pavisai, sA ciMtei sanbhUyaM, tAe abbhuDhemitti AgAsatalAto appA mukko, sA mayA, evaM soIdiyaM dukkhAya bhavati // | cakkhidie udAharaNaM-mahurAe nayarIe jiyasattU rAyA, dhAriNI devI, sA payaIe dhammasaddhA, tattha bhaMDIravaNaM ceiyaM, tattha jattA, rAyA saha devIe nayarajaNo ya mahayA vibhUtIe niggato, tattha egeNa inbhaputteNa jANasaMThiyAe devIe jabaNiyaMhataraviNiggato sAlattago saneuro aIva suMdaro diTTho calaNo, ciMtiyaM ca NeNa-jIe eriso calaNo sA rUveNa tiyasasuMdasArINavi abbhahiyA, ajjhovavaNNo, pacchA gaviTThA, kA esatti, nAyaM, taggharapaccAsanna vIhI gahiyA, tIse dAsaceDINaM duguNaM 18|dei, mahAmANusattaNaM ca dAei, tato hayahiyayAto kayAto, devIe sAhati, saMyavahAro laggo, devIe gaMdhAI tato ceva geNDaM-18 ti, annayA teNa bhaNiyaM-kA eyAto mahAmollagaMdhAdipuDiyAto choDei!, ceDIe siTTha-amhANaM sAmiNitti, teNa egAe puDi-18 yAe bhujapatte leho lihiUNa chuDho, yathA 'kAle prasuptasya janArdanasya, meghAndhakArAsu ca zarvarISu / mithyA na jalpAmi vizA4lanetre !, te pratyayA ye prathamAkSareSu // 1 // pacchA uggAhiUNa visajjiyA, devIe ugghADiyA, vAito leho, ciMtiyaM caNAe-101 dAdhiratthu bhogANaM, paDileho lihito, yathA 'neha loke sukhaM kiMcicchAditasyAMhasA bhRzam / mitaM ca jIvitaM nRNAM, tena dhammeM A. sU.85 matiM kuru ||shaapaadprthmaakssrbddho bhAvArthaH pUrvazlokavadavaseyaH, tato baMdhiUNa puDiyA na suMdarA gaMdhatti visajjiyA ceDIe, tIe NACSCRECIRKAR anukrama 2009-16 Honorg ~131
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamalayagirIyavRttau nama skAre Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH // 505 // paDiappiyA puDiyA, bhaNiyaM ca NAe-devI ANavei na suMdarA gaMdhatti, tuTTheNa chor3iyA, diTTho leho, avagae lehatthe visanno pauttAI phAleUNa niggato, ciMtiyaM ca gaNa-jAba esA na pAviyA tAba kahamacchAmitti ?, paribhamaMto annaM rajjaM gato, siddhaputtANa dukko, tattha nII bakkhANijjai, tatthavi ya ayaM silogo - "na zakyaM tvaramANena, prAptumarthAn sudurlabhAn / bhAryA vA rUpasaMpannAM, zatrUNAM vA parAjayam ||1||" ettha udAharaNam-vasaMtapure nagare jiNadatto nAma satthavAhaputto, so ya samaNasaGko, ito ya caMpAe paramamAhesaro dhaNo nAma satthavAho, tassa ya duve accheragANi ca samuhasAraiyA muttAvalI, dhUyA kannA hAraSpabhatti, jiNadatteNa suyANi, bahuppayAraM maggiyANi na dei, tato NeNa caDhaveso kato, egAgI caiva caMpaM gato, dubbhiksaM tattha vaddai, * tattha ya bahujaNapasiddho ego ajjhAvago, tassa uvaTTito, paDhAmiti, so bhaNai-bhataM me natthi, jai navari kahiMpi lahasi, 4 ghaNo ya sasarakkhANaM dei, tassa ubaTTito, bhattaM me dehi-jA vijjaM giNhAmi, jaMkiMci demitti paDissuyaM, dhUyA saMdiTThA, jaM kiMcivi se bisajjehitti, teNa ciMtiyaM-sohaNaM saMvRttaM, valareNaM dAmito viDAlotti, so taM phalAdigehiM uvacarai, sA na giNhai uvayAraM, so ya aturito nItiggAhI thakke thakke sammaM uvacarai, thako nAma prastAvaH, sa sakkhAyaM taM khareMTati, | teNa sA kAleNAvajjiyA, ajjhovavaNNo, bhaNai-palAyAmo, teNa bhaNiyaM-ajuttameyaM, kiMtu tumaM ummattigA hoha, vejjAvi akosejAhi, tahA kayaM, vijjehiM paDisiddhA, piyA se addhitiM pagato, caTTeNa bhaNiyaM-asthi me paraMparAgayA vijjA, dukaro ya se uvayAro, teNa bhaNiyaM-ahaM karemi, caheNa bhaNiyaM pajAmo, kiMtu baMbhayArIhiM kajaM, teNa bhaNiyaM-asthi bhayavaMto sasarakkhA te ANemi, caTTaNa bhaNiyaM - jara kahavi abhayAriNo bhavaMti to kajjaM na sijjhai, te ya paritAvijjaMti, teNa bhaNiyaM Jan Educato 1969670 Por Private & Personal Use Only ~132~ cakSurindriye ibhyaputraH // 505 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH je sUrA te ANemi, katihiM karja ?, cauhiM, ANIyA, saddavehiNo disAvAlA kayA, maMDalaM kayaM disAvAlA bhaNiyAjatto sivAsadaM suNeha taM maNAgaM biMdhaha, sasarakkhA ya bhaNiyA huMphaDittikae sivAruyaM karejjaha, dikariyA bhaNiyA- tumaM taha ccaiva acchejjaha, tahA kayaM, viddhA sasarakkhA, na paDaNA ceDI, vipariNato ghaNo, caddeNa yutaM-mae bhaNiyaM 'jai kahavi acaMbhacAriNo hoMti na kajjaM sijjhihi' ityAdi, dhaNeNa bhaNiyaM ko uyAto ?, caTTeNa bhaNiyaM - erisA baMbhacAriNo bhavati, guttIto kahei, dagasUyarAdisu gavesiyAto, natthi, sAhUNa Dhuko, tehiM siddhAto-basahi 1 kaha 2 sejeM 3 diya 4 kuDuMtara 5 puDakIliya | 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhUsaNA 9 ya nava vaMbhaguttIto // 1 // eyAsu baTTamANo suddhamaNo jo ya baMbhayArI so / jamhA u vaMbhaceraM maNoniroho jiNAbhihiyaM // 2 // uyagae bhaNiyaM vaMbhayArIhiM me kaNaM, sAhU bhaNaMti-na kappara niggaMdhANameyaM, caTTassa kahiyaM laddhA baMbhayArI, na puNa icchaMti, teNa bhaNiyaM erisA caiva paricattalogavAvArA muNao bhavaMti, kiMtu pUiehivi tehiM kajjasiddhI hoi, tannAmANi likkhati, na tAiM khuddavaMtarI aikkamati, tato bhayAriNo ruiyA, maMDalaM kathaM, sAhunAmANi lihiyANi, disAvAlA ThaviyA, na kUviyaM sivAe. paDaNA ceDI, ghaNo sAhumahiyaMto saddho jAto, dhammobagAriti ceDI muttAhalamAlA ya tasseva dinnA, evaM aturaMteNa pAviyatti silogattho, so evaM suNiUNa pariNAmei, ahaMpi sadesaM gaMtuM aturaMto tattheva kaMci uvAyaM ciMtissAmi, gato sadesaM, tattha ya vijjAsiddhA pANA daMDarakkhA, teNa te olaggiyA, bhAMti kiM te amhehiM kajjaM ?, siddhaM devi ghaDeha, tehiM ciMtiyaM-ucchobhaM se demo jeNa rAyA pariccayai, tehiM mArI viubiyA, logo mariumArakho, raNNA pANA samAdiTThA, NAseha mAriM, tehiM bhaNiyaM-gavesAmo, vijAe ya devIvAsahare mANusahatthapAyA viuviyA, muhaM ca ~133~
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: N prata satrAka dIpa anukrama zrIAva-tase ruhiralittaM kayaM, raNNo niveiyaM, vadhavA ceva mArI, niyayaghare gavesAhi, raNNA gaviTThA, divA ya, pANA samAiTThA, se ghANajihe zyakamala- vihIe vAvAeha, kiMtu majjharattami appasAgArie vAvAeyabA, tahatti paDissue ratiM nIyA sagiha, soya tattha puvAloyagirIya-18 ciyakayakabaDo gato, sakhaliyAraM pANehiM mAriumAraddhA, teNa bhaNiyaM-kimeyAe kayaMti !, te bhaNaMti-mArI esatti mArivRttau nama-18 jai, teNa bhaNiyaM-kahameyAe AgiIe mArI havai ?, keNai avasaddo bhe diNNo, tA mA mAreha, muyaha eyaM, te necchaMti, skAre I gADhataraM laggo, ahaM bhe koDimollaM alaMkAraM demi, muyaha eyaM, mA mAreha, balAmoDIe alaMkAro uvaNIto, tIevi tmi| nikAraNavacchalotti paDibaMdho jAto, tehiM bhaNiyaM-jai te NibaMdho eyapi na mAremo, kiMtu nivisayAe gaMtavaM, paDissute // 506 // mukA, so taMgahAya palAto, pANappado vacchalotti daDhataraM paDibaddhA, AlAvAdIhiM ghaDiyA, desaMtaraMmi bhoge bhujaMtA accha-18 ti|| annayA so pecchaNae gaMtumAraddho, neheNa gaMtuM na dei, teNa hasiyaM, tIe pucchiyaM-kimeyaMti !, na sAhai, nibaMdhe | sihUM, niSiNNA, tahArUvANaM ajANaM aMtie dharma socA pavaiyA, iyaro'vi adRduhaddo mariUNa tadivasaM ceva narage *uvavaNNo // evaM duHkhAya cakSurindriyaM / / | ghANendriye udAharaNam-kumAro gaMdhappio, so aNavarayaM nAvAkaDaeNa khellai, mAisavattIe eyassa maMjUsAe visaM chohaNa nadIe pavAhiyaM, teNa ramaMteNa diTThA, uttAriyA, ugghADeUNa paloiDaM pavatto, paDimaMjUsAiehiM gahio, samuggako 506 diDo, so aNeNa ugghADiUNa jiMghito, mato ya, evaM dukkhAya ghANidiyaM // jibhidie udAharaNa-sodAso rAyA, maMsappio, annayA amAdhAo, puSasaMciyaM maMsaM sUya issa viDAleNa gahiyaM, MARA SMEducationPT ~1340
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka soyariemu maggiyaM, na laddhaM, DiMbharUvaM mAriyaM, susaMgiyaM, rAyA jimiumAraddho, atIva ruciraM, rAyA pucchai-kassa erisaM| maMsaM?,na kahai, nibaMdhe kahiyaM, purisA dinnA, mArehatti, nagareNa nAto, bhiccehi ya rakkhasotti mahu~ pAettA aDavIe mukko, caJcare Thito, dhayaM gahAya diNe diNe mANusaM mArei, keI bhaNaMti-virahe jaNaM mArei, annayA tassaMteNa sattho jAi, teNa mutteNa dana beito, sAhu pa AvassayaM kareMtA satdhAto phiDiyA, te dahaNa piDhato lagyo, taveNa na sakei akkamiDa, ciMtei-aho *mahappahAvA amI sAha, saMviggo, dhammakahaNaM, pavajA / anne bhaNati-so bhaNai vacaMte-ThAha, sAhU bhaNaMti-amhe ThiyA, tuma ceva ThAhi, ciMtei, sAisayA AyariyA ohinANI, kettiyA evaM hohiMti, evaM dukkhAya jibhidiyaM // da phAsiMdie udAharaNaM-vasaMtaure nayare jiyasattU rAyA, sukumAliyA bhajA, tIse atIva sukumAlo phAso, rAyA raja VIna ciMtei, so tAe niccameva paribhuJjamANo acchai, evaM kAlo baccAi, micehiM samaM maMtiUNa tIe saha nicchado. prtto| se raNe Thavio, te aDavIe vacaMti, tisAiyA jalaM maggai, acchINi se baddhANi, mA bIhehitti, sirAruhira panjiyA, ruhire mUliyA chUDhA jeNa na thijjai, chuhAiyA, UrumaMsaM dinnaM, UrumaMsaM rohiNIe rohiyaM, jaNavayaM pattANi, AbharagANi sAcaviyANi, egastha vANiyattaM karei, paMgU ya se vIhIe govago ghaDito, sA bhaNai-na sakkuNomi egAgiNI gihe cidvilaM, 4 bihajayaM labhAhi / ciMtiyaM ca NeNa-niravAo paMgU sobhaNoM ya, tato'NeNa so niDavAlo niutto, teNa gIyacchaliyakatihAIhiM AvajjiyA, pacchA sA tasseva laggA, bhattArassa chidANa maggai, jAhe na lahai tAhe ujjANiyAe gatA. so| vIsattho vahaM maja pAettA gaMgAe pakkhitto, sAvi taM darSa khAiUNa te vahai, gAyati ya pare ghare, pucchiyA bhaNai-mAyA anukrama a CSC SMEducational ~135
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: sparza prata mAlikA satrAka skAre dIpa zrIAva piyarAhiM eriso dino, kiM karemi?, so rAyA egatha nagare ucchalio; rukkhacchAyAe pamutto, na parAvattai chAyA, zyakamala- tattha ya rAyA aputto mato, Aso ahivAsito, tastha gato, jayajayasadeNa paDibohito, rAyA jAto, tANiSi tattha | yagirIya- digayANi, raNNo kahiyaM, ANAviyANi, sA pucchiyA sAhai-ammApiIhiM dinno, rAyA bhaNai-bAhubhyAM zoNitaM pItaM, vRttau nama UrumAMsaM ca bhakSitam / gaGgAyAM vAhito bhartA, sAdhu sAdhu pativrate ! // 1 // nivisayANi ANattANi, evaM phArsidiyaM | 18doNhavi dukkhAya, visesato sukumAliyAe / kiJca-"zabdAsaGge yato doSo, mRgAdInAM shriirhaa| sukhArthI satataM vidvAn , di zabde kimiti saMgavAn // 1 // pataGgAnAM kSayaM dRSTvA, sadyorUpaprasaGgataH / svasthacittasya rUpeSu, kiM vyarthaH saGgasambhavaH ? // 507 // H // 2 // uragAna gandhadoSeNa, paratantrAn samIkSya kaH / gandhAsako bhavet ? ko vA, svabhAva vA na cintayet // 3 // 4 rasAsvAdaprasaGgena, matsyAdu (dya)cchAdanaM yataH / tato duHkhAdijanane, rase kaH saGgamAmuyAt // 4 // sparzAbhisakkaci-19 ttiAnA, hastyAdInAM smksstH| asvAtanyaM samIkSyApi, kA syAt sparzanasaGgamaH // 5 // evaMvidhAnIndriyANi saMsAravarddha-18 nAni viSayalAlasAni durjayAni durantAni nAmayanto namo'ho iti // adhunA parIpahadvArAvasaraH, tatra mArgAcyavanArtha nirjarArtha ca pariSoDhavyAH paripahAH, tatra mArgAcyavanAtha darzanaparISahaH hai prajJAparISahazca, zeSA viMzatinirjarArtha, ete ca dvAviMzatisaGkhyAH kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakanAgyAratistrIcaryAniSa dyAzayyA''krozavadhayAcanA'lAbharogatRsparzanamalasatkArapuraskAraprajJAajJAnadarzanAni, amISAM yathAkrama saGkepato'yamadArthaH-"kSudhAtaH zaktimAn sAdhurepaNAM nAtilAyet / yAtrAmAtrodyato vidvAn , adIno'viklavazcaret // 1 // pipAsitaH anukrama [1] ... atha pariSaha dvAram ucyate ~1360
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 42 dipathistho'pi, tattvavid dainyavarjitaH / zItodakaM nAmilaSet, mRgayet kalpitodakam // 2 // zItAbhipAte'pi yatistvagva-| khatrANavarjitaH / vAso'kalpyaM na gRhIyAdagniM no jyAlayedapi ||shaa uSNatapto na taM nindecchAyAmapi ca saMsmaret / snAna gAtrAbhiSekAdi, vyajanaM cApi varjayet // 4 // sandaSTo daMzamazakainAsaM dveSaM na vA vrajet / na vArayedupekSeta, sarvAhArapriyatvahai|vit // 5 // vAso'zubhaM na vA me'sti, necchettatsAdhvasAdhu vA / lAbhAlAbhavicitratvaM, jAnanAgnyena viplutaH // 7 // x gacchaMstiSThaniSaNNo vA, nAratipravaNo bhavet / dharmArAmarato nityaM svasthacetA bhavenmuniH // 6 // saGgapaGkAH sudurdhAvA, striyo mokSapathArgalAH / cintitA dharmanAzAya, yato'tastA na cintayet ||8||graamaadyniytsthaayii, sadA vaa'niytaalyH| vividhAbhigrahayuktazcaryAmeko'pyadhizrayet // 9 // zmazAnAdiniSadyAzca, syAdikaNTakavarjitAH / upasargAnaniSTeSTAneko'bhAbhIraspRhaH kSamet // 10||shubhaashubhaasu zayyAsu, sukhaduHkhe samutthite / saheta saGgaM neyAca, svAsthyAyeti ca bhAvayan // 1 // dInAkruSTo munirAkozet, sAmyA jJAnAdyavarjakaH / apekSetopakAritvaM, na tu dveSaM kadAcana // 12 // hataH sahetaiva muniH, prati*hanyAnna sAmyavit / jIvAnAzAt kSamAyogAt, guNApteH krodhdoptH|| 13 // paradattopajIvitvAd, yatInA nAstyayA-15 citam / yato'to yAcanAduHkhaM, kSAmyenecchedagAritAm // 14 // parakIya parArtha vA, labhyetAzAdi naiva vA / labdhena mAyenindedvA, svaparAnnApyalAbhataH // 15 // nodvijet rogasamprAptau, navA'bhIpsecikitsitam / viSaheta tathA'dInaH, zrAmaNyamanupAlayet // 16 // ahatAlpANucelatve, kAdAcitkaM tRNAdiSu / tatsaMsparzodbhavaM duHkhaM, sahennecchecca tAn mRdUna // 17 // malapaGkarajodigdho, grISmoSNakledanAdapi / nodvijet mAnamicchedvA, sahetodvartayena ca // 18 // utthAnaM pUjanaM dAna, spRha anukrama KHESASARASSACRICKASAX SERIES SMEducation ~137
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAya zyakamala yagirIya vRttau namaskAre // 508 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yenAtmapUjakaH / mUrcchito na bhavelabdhe, dIno'saskArito na ca // 19 // ajAnana vastu jijJAsurna muhyeta karmadoSavit / parISahAH jJAninAM jJAnamanvIkSya, tathaivetyanyathA natu // 20 // viratastapasopetazchadmastho'haM tathApi ca / dharmAdi sAkSAnnaivekSe, naiva syAtkramakAlavit // 21 // jinAstaduktaM jIvo vA, dharmAdharmau bhavAntaram / parokSatvAnmRSA naivaM cintayen mahato grahAt // 22 // zArIramAnasAnevaM, svaparapreritAn muniH / parISahAn sahetAbhIH, kAyavAGmanasA sadA // 23 // jJAnAvaraNavedyeSu, mohanIyAntarAyayoH / karmasUdayabhUteSu, sambhavanti parIpahAH // 24 // kSutpipAsA ca zItoSNe, dezakA mazakAdayaH / caryA zayyA vadho rogastRNasparzamalAvapi // 25 // vedyAdamI alAbhAkhyastvantarAyasamudbhavaH / prajJA'jJAne tu vijJeyau, | jJAnAvaraNasambhava // 26 // caturdazaite vijJeyAH, sambhavena parISahAH / sasUkSmasamparAyasya, chadmasthArAgiNo'pi ca // 27 // kSutpipAsA ca zItoSNadaMzacaryA vadho malaH / zayyA rogatRNasparzo, jine vedyasya sambhavAt // 28 // vistarArtho granthAntarAt tattvArthaTIkAdevaseyaH // ete ca parISA dvividhAH, tadyathA- dravyaparIpahA bhAvaparapahAzca tatra dravyaparIpahA nAma ye ihalokanimittaM bandhanAdiSu vA paravazenAdhisahyante, tatrodAharaNaM yathA sAmAyike cakradRSTAnte indrapure indradattaputrasya, bhAvaparISahA ye saMsAravyavacchedamanasA'nAkulena satA'dhisahyante, taireva cAtrAdhikAraH // adhunA upasargadvArAvasaraH- tatra upa-sAmIpyena sarjanaM upasRjyate'sAviti vA upasargaH, te caturvidhAH, tadyathA - divyA mAnupAstairyagyonA AtmasaMvedanIyAzca tatra divyAzcaturvidhAstadyathA - hAsyAt krIDAta ityarthaH 1, pradveSAt avajJApUrvabhAvasamba ndhAdikRtAt 2, vimarzAt kimayaM svapratijJAtazcalati navetyevaMrUpAt 3 pRthagvimAtrAtazca, kimapi hAsyAt kiJcit pradveSA Por Private & Personal Use Only ~138~ // 508 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 9918 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kimapi vimarzatazcetyarthaH 4 / hAMse khuDugA udAharaNam - khuDDugA anaM gAmaM bhikkhAyariyAe gayA, vANamaMtaraM uvAyaMti - jai phabAmo to viyaDeNaM uMDeragehiM tilakuTTiyAe ya accaNiyaM dehAmo, laddhaM, so vANamaMtaro maggara, annamannassa kahaNaM, maggiUNa dinaM, eyaM te saMti, tAhe sayaM caiva taM pakkhAiyA, kaMdappiyA devA tesiM rUvaM AvarettA ramai, viyAle maggiyA, na diTThA, devayAe AyariyANa kahiyaM // paose udAharaNaM saMgamato | bImaMsAe egattha devakuliyAe sAhU vAsAvAsaM vasittA gatA, tesiMca ego puvapesito ceva varisArattaM kareumAgato, tAe devakuliyAe AvAsito, devayA ciMtei kiM daDhadhammo naveti, saddhIrUveNa uvasaggera, so necchai, tuTThA baMda puDhobemAyAe hAseNa karejA, evaM saMjogA / mAnuSAzcaturvidhAH- hAsyAt pradveSAt vimarzAt kuzIlaprati se vanAt, vimAtrApakSasyAtra hAsyAdiSvevAntarbhAvavivakSaNAd, hAsye udAharaNaM gaNikAputrikA, egA gaNiyAdhUyA, khuDugaM bhikkhAgayaM uvasaggei, sA khuDDugeNa daMDiNa hayA, tIe raNNo kahiyaM, raNNA khuDDago sAvito, sirigharaditaM karei, jahA mahArAya ! tava sirighare rayaNANi musadda tassa ko daMDo ?, raNNA bhaNiyaM-sabassAvahAro jIviyAo vavazevaNaM (ca), jai evaM to esAvi mama nANadaMsaNacaraNANi musaitti daMDeNa hayA, rAyA tuTTo, pUUNa khuDago visajjito // padose gayasukumAlo somabhUiNA vivarovito, ahavA ego cijjAito egAe aviraiyAe saddhiM akicaM sevamANo sAhuNA diTTo, padosamAvaNNo, sAhuM mAremitti padhAvito, sAhuM pucchara, kiM tume ajja dihaM ?, sAhU bhaNai bahuM suNei kaNNehiM, bahuM acchIhiM pecchai / naya diI surya purva, bhikkhu akkhADamarihai // 1 // vImaMsAe, caMdagutto rAyA cANakeNa bhaNito- pAratiyaM karejjAsi, susIso ya kira so AsI, aMteure annatitthiyA hakkArAveUNaM dhammaka kahAvei, aMteurIhiM uvasaggitA viNaTThA nicchUDhA ya, sAhU saddAviyA bhAMti Pur Private & Personal Use Only ~139~
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [918], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata upasargA satrAka zrIAvazyakamalayagirIya- vRttau namaskAre dIpa anukrama jai rAyA acchaha to kahemo, Agato rAyA, pAraddhA dhammakahA, rAyA ussarito, aMteuriyA uvasaragati daMDeNa hayAto, sirigharadiTThataM kahiMti, rAyA tuTTho paramasaddho jAto // kusIlapaDisevaNAe IsAluyabhajAto cattAri, teNa sattavAiparikkhittaM | gharaM kAriyaM, tato rAyaM vinaviUNa teNa paDahaeNa ghosAviyaM, jahA amugassa ghare samakkhaM parokkhaM vA na keNaI pavisiarva,x sAhU ayANaMto viyAle vasahiNimittaM atigato, so a pavisiilao, tattha paDhame jAme paDhamA AgayA, bhaNai-paDicchaha sAhU kaccha baMdhiUNa AsaNabaMdhaM kAUNa ahomuho Thio, cIreNa vedvito, na sakio khobheDa, kisittA gayA, iyarIo pucchaMti-keriso, sA bhaNai-eriso aNNo nasthi maNUso, evaM tAovi kameNa ekeka jAma kisiUNa gayAto, mili yAto sAheti, upasaMtAo saddhIto jaayaato||tiricchaa caubihA-bhayA 1 padosA 2 AhAraheDha 3 avaJcalayaNasArakkhaNayA 4-| bhaeNa suNagAI ya(Da)sejjA, padose caMDakosito makkaDAI vA, AhArahe sIhAI, avaccalayaNasArakkhaNaTThayAe kaagimaaii|| AtmanA saMvedyante-kriyante iti AtmasaMvedanIyAH, te caubihA-ghaTTaNayA pavaDaNayA thaMbhaNayA lesaNayA, tattha ghahaNayA acchimmi rao paviTTho, teNa camaDhiyaM dukkhiumAraDaM, ahavA sayaM ceva acchimmi galake vA kiMci sAlugAi udviyaM ghaTTai, pavaDaNayA maMdapayatteNa caMkamai, tato dukkhAvijjai, thaMbhaNayA tAva baiTho acchito jAva pAdo suno jAto, lesaNayA pAyaM AuMTAvettA tAva acchito jAva tatthayAvAteNa laio, ahavA nahU~ sikkhAmitti ainAmiyaM kiMci aMgaM, tattheva laggaM, ahavA AyasaMveyaNIyA caubihA-vAiyA pettiyA siMbhiyA saMnivAiyA, ee dabovasaggA, bhAvato uvauttassa ete ceva, uktaM ca-"divA mANussayA gheva, tirikkhA ya viyAhiyA / AyasaMveyaNIyA ya, svasaggA cauSihA // 1 // [1] SESASAK ~140
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [919-920], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata da hAsappadosavImasA, puDhovemAyadibiyA / mANussayA hAsamAdI, kusIlapaDisevaNA // 2 // tericchiyA bhayA dosA, AhAraTThA tahevaya / avaccaleNarakkhaDDA, ee cauhA viyAhiyA // 3 // ghaTTaNA pavaDaNA ceva, thaMbhaNA lesaNA tahA / AyasaMveyaNIyA ya, uvasaggA caubihA // 4 // " ityAdi, alaM prasaGgena // etAnAmayanto namo'hA iti gAthArthaH / sampati prAkRtazailyAunekadhA arhacchandaniruktasambhava iti darzayannAha iMdiyavisayakasAye parIsahe veyaNAoM uvasagge / ee ariNo hantA arihaMtA teNa bucaMti // 919 // indriyAdayaH pUrvavat, vedanA trividhA-zArIrI mAnasI ubhayarUpA ca, 'ee ariNo haMtA' ityatra prAkRtazailyA chAnda-15 satyAca vibhaktivyatyayaH, tato'yamartha:-eteSAmarINAM hantAro'rhanta iti, pRSodarAditvAdiSTarUpaniSpattiH // syAdetat-ana-16 ntaragAthAyAmeta evoktAH, punaradhyamIpAmevehopanyAso'yuktaH, ucyate, anantaragAthAyAM namaskArArhatve hetutvenoktAH, iha punarabhidhAnaM, niruktipratipAdanArtha upnyaasH|| sAmprataM prakArAntarato'raya AkhyAyante, te cASTau-jJAnAvaraNAdisaMjJAH sarvasattvAnAmeva, tathA cAha aTTavihaMvi a kammaM aribhUaM hoi saJcajIvANaM / taM kammamari haMtA arihaMtA teNa vucanti // 920 // aSTavidham-aSTaprakAram , apizabdAduttaraprakRtyapekSayA anekaprakAramapi, cAndo bhinnakramaH, sa cAvadhAraNe, jJAnA-18 varaNAdikamaiva aribhUta-zatrubhUtaM bhavati sarvajIvAnA--sarvasattvAnAM, anavabodhAdiduHkhahetutvAt , tatkarma ariM hatAro yatastenArhanta ucyate, rUpaniSpattiH prAgvat // athavA RECator ... atha arhat (arihaMta) zabdasya nirukti (vyAkhyA) kriyate - ~141
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [921-923], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 6456 prata sutrAka E skAre dIpa zrIAva- di arihaMti vaMdaNanamaMsaNANi arihaMti pUasakkAre / siddhigamaNaM ca arihA arahatA teNa bucaMti // 921 // ahacchabdazyakamala- 'ahe pUjAyAm' arhanti vandananamaskaraNe, tatra vandanaM zirasA, namaskaraNaM vAcA, tathA siddhayanti-niSThitArthA bhavana niruktiH yagirIya- 18/ntyasyAM prANina iti siddhiH-lokAntakSetralakSaNA, vakSyati-'ihaM baudi caitsANaM tattha gaMtUNa sijjhaI' tadgamanaM ca prati vRttau nama- da arhantItyarhAH-yogyAH 'aca' ityaca, tena kAraNenAhanta ucyante, arhantaH // tathA devAsuramaNuesuM arihA pUA suruttamA jamhA / ariNo rayaM ca haMtA arahatA teNa bucaMti // 922 // devAsuramanujebhyaH, sUtre paJcamyarthe saptamI prAkRtatvAt , pUjAmahanti-prApnuvanti, kuta iti cet Aha-yasmAt suro-| // 51 // hAttamAH-upacitasakalajanAsAdhAraNapuNyaprAgbhAratayA samastA devAsuramanujottamAstataH pUjAm-aSTamahApAtihAryalakSaNAmahentI-18 tyahantaH, itthamanekadhA'nvarthamabhidhAya punaH sAmAnyavizeSAbhyAmupasaMharannAha-'ariNo haMtA' ityAdi, yataH arINAM ta hantAraH, tathA rajo-badhyamAnakaM karma tasya rajaso yato hantArastenArhanta ucyante, arihantAra iti rajohantAra iti vA|| sthitasya arhata iti niSpattiH prAgvat // idAnImamoghatAkhyApanArthamapAntarAlikaM namaskAraphalamupadarzayati arihaMtamamukAro jIrya moei bhvshssaao| bhAveNa kIramANo hoi puNo pohilAbhAe // 923 // di arhatAM namaskAro'hannamaskAraH, iha arhacchabdena buddhisthA arhadAkAravatI sthApanA gRhyate, namaskArastu namaHzabda eva, bhAvena-upayogena kriyamANaH, anena nAmasthApanAdravyabhAvalakSaNazcaturvidho yadyapi namaskArastathA'pyatra bhAvanamaskAro // 510 // kA draSTavya ityukaM veditavyaM, jIvam-AtmAnaM mocayati-apanayati bhavasahasrebhyaH, yadyapi sahasrazabdo dazazatasaGkhyAyAM vartate | anukrama [1] ******** SmEnicatonidin IMmsbrine ... atha arhat/(arihaMta)-namaskArasya phalam varNayate / ~142
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [924-925], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka CASSAGA tathA'pyatrArthAdanantasaGkhyAyAmavagantavyaH, anantabhavamocanAnmokSa prApayatItyuktaM draSTavyam / Aha-na sarvasyaiva bhAvato|'pi namaskArakaraNe tadbhava eva mokSaH tatkathamucyate-jIvaM mocayatItyAdi ?, ucyate, yadi tadbhava eva mokSAya na bhavati, tathApi bhAvanAvizeSAdbhavati punavoMghilAbhAya, bodhilAbhazcAcirAdavikalo mokSaheturityato na doSaH, tathA cAha arihaMtanamokAro dhannANa bhavakkhayaM kareMtANaM / hiyayaM aNummuyaMto visottiyAvArao hoI // 924 / / 6 dhanaM jJAnadarzanacAritralakSaNaM labdhAro dhanyAH-sAdhyAdayaH teSAM bhavakSayaM-tamavajIvitakSapaNaM kurvatAM yAvajjIvaM hRdayamamu-1* IIT vizrotasikAyA-vimArgagamanasyApadhyAnasya vArako'rhannamaskAro bhavati, dharmadhyAnaikAlambanatAM karotItyarthaH // FI arihaMtanamukkAro evaM khalu vaNNio mahatthutti / jo maraNami uvagge abhikvarNa kIrae bhuso|| 925 // ahaMnnamaskAra evam-uktaprakAreNa khalu varNito mahArtha iti-mahAn artho yasya sa mahArthI, mahAryatA cAsyAlpAkSaratve'pi dvAdazAGgasAhitvAt , kathaM punaretadevamityAha-yo namaskAro maraNa-prANoparamalakSaNe upAge-samIpe bhUte abhIkSNam-anavarataM kriyate bahuzaH-anekazaH, tato mahatyAmApadi dvAdazAjhaM muktvA tatsthAne'nusmaraNAnmahArthaH, iyamatra bhaavnaa-mrnnkaale| dvAdazAGgaparAvarttanAzaktI tatsthAne tatkAryakAritvAt sarvairapi maharSibhirepa smayaMta iti dvAdazAGgasaGghAhitA, tdbhaavaacc| 8 mahArtha iti // tathA cAha bhASyakRt-"jalaNAdibhae sesaM mornu e(uda)garayarNa mahAmola / juhi vA'mibhave gheppA amohasatya jaha tahaha // 1 // morcupi vArasaMga sa eva maraNami kIrae jamhA / arihaMtanamokAro tamhA so baarsNgttho||2|| srvpi| bArasaMga pariNAmavimuddhihejamettAgaM / takAraNabhAvAto kaha na tadattho nmokaaro||3||n tammi desakAle sako mA.sU.86 * anukrama SCHALES ~143
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIbhAva zyakamala yagirIya vRttau nama skAre // 511 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 926 927], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vArasaviho suykkhNdho| savo aNuciMteDaM dhaMtaMpi samatthacitteNa // 4 // atra 'desakAla 'ci deza: - prastAvasvarUpaH kAlo arhanamanadezakAlaH, maraNakAla ityarthaH tasmin, ghaMtaMpIti prAkRtatvAt liGgavyatyayaH, dhAto'pi, atyantamabhyasto'pIti bhAvaH, tathyaINaM tamhA aNusariyabo suheNa citteNa / eseva namokAro kayannuyaM mannamANeNaM // 5 // " upasaMharannAha prabhAvaH arihaMtanamukAro, sabapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca samesiM, paDhamaM havai maMgalaM // 926 // arhannamaskAraH 'savapAvapaNAsaNatti pAsayati-malinayati jIvaM pitrati hitamiti vA pAti vA rakSati bhavAnnirgacchantamiti pApaM - karmma, auNAdikaH papratyayaH, sarvam-aSTaprakAramapi pApaM karmma, 'pApaM karmaiva tattvata' iti vacanAt praNAzayati - apanayatIti sarvapApapraNAzanaH, maGgalAnAM ca sarveSAM nAmAdilakSaNAnAM prathamamiti pradhAnaM pradhAnArthakAritvAt, athavA | paJcAmUni bhAvamaGgalAni arhadAdIni teSAM prathamaM- AdyaM bhavati maGgalamiti // uktastAvadannamaskAraH, samprati siddhanamaskAra ucyate - siddhyati sma siddhaH, yo yena guNena niSpannaH - pariniSThAM prApto, na punaH sAdhanIyaH, siddhaudanavat, sa siddhaH, sa ca siddhazabdasAmAnyAkSepato'rthatastAvaccaturdazavidhaH, tatra nAmasthApanAsiddhI supratItau dravyasiddho jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaH siddhaH odanaH, tatra nAmasthApanAdravyasiddhAn vyudasya ( zeSa ) siddhapratipAdanArthamAha kamme sippe ya vijAya, maMte joge ya Agame / attha jattA abhippAe, tave kammakakhae iya // 927 // karmmaNi siddhaH karmasiddhaH, niSThAM gata ityarthaH evaM zilpasiddhaH vidyAsiddhaH mantrasiddho yogasiddhaH AgamasiddhaH arthasiddhaH *** atha siddha zabdasya vyAkhyA:, bhedAH evaM teSAM namaskArANAM phalam pratipAdyate zra ~144~ // 511 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [928-929], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka RECAUST dIpa anukrama [1] yAtrAsiddhaH abhiprAyasiddhaH tapaHsiddhaH karmakSayasiddhazca, eSa gAthAsamAsArthaH // avayavArtha tu pratidvArameva vakSyati, tatra karmasiddhAdivyApiNyAsayA karmAdisvarUpaM prathamataH pratipAdayati kammaM jamaNAyariovaesisippamannahA'bhihi / kisivANijAIaM ghaDalohArAimeaMca // 928 // iha yat anAcAryopadezajaM sAtizayamananyasAdhAraNaM karmeha parigRhyate, yatpunaH karma sAtizayamAcAryopadezarja graMtha-8 nibaddhaM vA tat zilpaM, tatra kRSivANijyAdi, AdizabdAt bhAravahanAdiparigrahaH, karma, ghaTakAralohakArAdibheda, bhAvana-1 dhAno'yaM nirdezaH, ghaTakAratvalohakAratvAdibhedaM karma punaH, cazabdaH punaHzabdArthaH, zilpamiti // sampati karmasiddhI sodAharaNamabhidhitsurAhajo sabakammakusalo jo jattha suparinihio hoi / sajjhagirisiddhaoviva sa kammasiddhatti vineyo // 929 // | yaH kazcit sarvakarmakuzalo yo vA yatra karmaNi supariniSThito bhavatyekasminnapi karmaNi sahyagirisiddhaka va sa karmasiddha iti vijJeyaH, karmasiddho jJAtavya ityarthaH // eSa gAthAkSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-koMkaNe egaMmi dugge sajjhassa bhaMDaM oruhati vilayaMti ya, tANaM ca visame gurubhAravAhittikAUNa raNNA samANatta-eesi mae'vi paMtho dAyayo, na | uNa epahiM kssvi| itoya ego siMghavato purANo, so paDibhajato ciMtei, tahiM jAmi jahi kammeNa esa jIyo bhajai, mh|| na vidi, so tesiM milito, so gaMtukAmo rayaNipajjavasANe (siddha)bhaNai kuMdurukapaDivohiyallao, siddhao bhaNai-(kiM!), OM siddhiyaM dehi mama, jaha siddhayaM siddhayA, gayo sAyaM, aba kuMduhakka kukkuTaH, sahya parvata, so ya tersi mahattarao sabavaDe PASCHACANCER AR SMECH ~145
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [930], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama [1] zrIAvavizAla bhAraM vahai, annayA sAha teNa maggeNa AgacchaMti, teNa tesiM sAhUrNa maggo dino, te ruTThA rAule gayA, rAyANaM cinnati- karmazilpa amha rAyAvi maggaM deha bhAreNa dakkhAvijjatANaM, esa puNa samaNassa rittassa maggaM deva, raNNA bhANeyaM-are daIte karya, mamA yagirIya 18 ANA laMdhiyA, teNa bhaNiyaM-deva ! tume gurubhAravAhittikAUNameyamANattaM ?, raNNA AmaMti paDismayaM, teNa bhaNiya-jai vRttau nama evaM tA so gurutarabhAravAhI, kaha 1, so avIsamato aTThArasIlaMgasahassanimbharaM bhAraM vahati jo maevi boI na pArio, skAre etthaMtarA dhammakahA teNa kahiyA-bho! mahArAya !-bujjhati nAma bhArA, te ciya vujjhati vIsamaMtehiM / sIlabharo voDhayo, // 512 // jAvajjIvaM avIsAmo ||1||raayaa paDibuddho, so ya saMvegato puNaravi paSajAe abbhuhito // eso kammasiddho, saMprati zilpasiddhaM sodAharaNamabhidhAtukAma Ahajo sabasippakusalo jo vA jattha suparinihio hoi / kokAsavaddhaI isa sAhasao sippasiddho so||930|| | yaH kazcidanirdiSTasvarUpaH sarvazilpeSu kuzalaH, yo vA yatraikasminnapi zilpe supariniSThitaH sAtizayazca kokAsavarDa kivat | sa zilpasiddha iti / eSa gAdhAkSarAghaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-soppArae rahakArassa dAsIe baMbhaNeNa dAsa-| ceDo jAto, so ya mUyabhAveNa acchai-mA najjIhAmitti, rahakAro appaNo putte sikkhAvei, te maMdabuddhI na laenti, dAseNa sarva gahiyaM, rahakAro mao, rAyAe dAsassa sarSa dina tassa gharasAraM / ito ya ujeNIe rAyA sAyagI, tassa cattAri FIn512 // |sAvagA, ego mahANasito raMghei jai ruccai jimiyametaM jIrai, ahavA egeNa jAmeNaM bihiM tIhiM cauhiM paMcahiM, jai ruccA na ceva jIrai, biito anbhaMgei so telassa kulavaM sasarIre pavesei, taM gheva nINei, taio sejjaM raei, jai ruccai paDhame CRNA CRICANCECTOR-SAUGA ~146
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [930], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [1] dUjAme vibujjhai, ahavA bitie taie cautthe, ahavA suvati ceva, cauttho sirighari o, tAriso sirigharo kato jahA Agato na kiMci pecchai, ee guNA tesiM, so rAyA aputto niviNNakAmabhogo pabajovAyaM ciMtaMto acchai, tato pADaliputte nayare jiyasattu rAyA, so tassa nayari rohei, etvaMtaraMmi tassa rano puvakayakammapariNativaseNa gADhaM sUlamuppanna, tato'NeNa bhattaM paJcakkhAyaM, devalogaM gato, nAgaragehiM se nayarI dinnA, sAvayA saddAviyA, pucchaMti-kiMkammagA?, bhaMDArieNa pavesito, kiMci na pecchati, anneNa dAreNa darisiyaM 1 sejjAvAleNa erisI sejA kayA jeNa muhutte muhutte udvei 2 sUveNa erisa bhattaM kayaM jeNa velaM velaM jemei 3 abhaMgaeNa ekAto pAyAto telaM na nINiyaM,jo mama sariso so nINeu 4, cattA-12 rivi pabaiyA, so teNa telleNa DajhaMto kAlato jAto, kAgavanno nAmeNa vikkhaato||ito ya-soppArae dubhikkhaM jAyaM, so kokAso ujeNiM gato, rAyANaM kiha jANAvemitti kavotehiM gaMdhasAli avaharai, koTThAgArieNa kahiya, maggieNa diTTho, ANIto, raNNA NAto, vittI dinnA, teNAgAsagAmI khIliyApayoganimmAto garuDo kato, so ya rAyA teNa kokAseNa: dAdevIe samaM teNa garuDeNa nahamaggeNa hiMDai, jo na namai taM bhaNati-ahaM AgAseNAgaMtUNa mAremi,te save ANAviheyA kayA, sataM devi sesiyAto devIto pucchaMti jAe kIliyAe niyattai jaMtaM, sA egAe vaccaMtassa IsAe niyattaNakhIliyA gahiyA, tato niyattaNavelAe nAyaM jahA nasthi niyattaNakhIliyA, tato na niyattai, tAhe uddAma gacchaMtassa kaliMge IsipANie talAe pakkhA bhaggA, paMkhAvigalotti paDito, tato tassaMghAyaNanimittaM uvakaraNahA kokAso nagaraM gato, tattheko rahakAro rahaM nivaAi, ekaM cakaM nivattiyaM, bIyassa addha nidhattiyaM, so tANi ubagaraNANi maggai, so bhaNai-jAva gharAto ANemi, rAulAto ARSA ~147
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 931-932], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAva zyakamala na lagbhai nikAleDaM, so gato, imeNa saMghAtitaM uddhaM karSa jAti, agbhiDa niyantaM pacchatomuhaM jAti, uDiyaMpiM na paDa | iyarassavayaM jAi aphiDiyaM paDai, so AgacchaMto pecchara nimmAyaM, nAyaM jahA esa kokAso, akveveNaM gaMta rajo yagirIya- kahara, jahA kokkAso deva ! Agato, jassa baleNa kAgavaNNeNa sadhe rAyANo vasamANIyA, to gahito, teNa hammateNa akkhAyaM, vRttau nama- * jahA amugattha rAyA saha devIe, bhattaM bAriyaM, nAgarehiM ayasabhIehiM kAgapiMDI pavattiyA, kokAso bhaNito-mama pucassa skAre sattabhUmiyaM pAsAdaM karehi, mama ya majjhe, to sabe rAyANo ANacessAmi, teNa nimmAto, kAgavannaputtassa lehaM pesiyaM - 'ehi ahaM jAva eyaM mAremi, to tumaM mAyApiyaraM mamaM ca moehisi', divaso dinno, pAsAyaM saputto rAyA vilaito, khIliyA * AyA, tato saputtago rAyA mato, kAgavannaputtreNa taM savaM nagaraM gahiyaM, mAyApiya kokAso ya moyAviyANi, esa evaMviho sippasiddho // sAmprataM vidyAsiddhaM pratipAdayannAdau tAvat satsvarUpaM pratipAdayati // 513 // itthI vijjA'bhihiA puriso maMtutti taviseso'yaM / vijjA sasAhaNA vA sAhaNarahio a mantuti (bhave maMto) 931 vidyA abhihitA puruSo mantra iti ayaM tadvizeSaH- vidyAmantrayoviMzeSaH, iyamatra bhAvanA-yatra mantradevatA strI vidyA, yaMtra puruSo devatA sa mantra iti, athavA sAdhanasahitA vidyA, sAdhanarahito mantraH, zAvarAdimantravat iti tadvize / / adhunA vidyAsiddhaM sanidarzanamupadarzayati vijJANa vahI vilAsiddhoM sa jassa vegAvi / sijjhijja mahAvijA vijJAsiddho'jakhauDu // 932 // vidyAnAM sarvAsAM cakravartI-adhipatirvidyAsiddho, vidyAsu siddhaH vidyAsiddha iti vyutpatteH yasya vA ekApi mahA Por Private & Personal Use Only ~148~ zilpavidyA maMtrasiddhAH // 513 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [931-932], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka vidyA-mahApuruSadattAdi sidhyet sa vidyAsiddhaH, sAtizayatvAt , ka iva ?-AryakhapuTavaditi gAthAkSarArthaH, bhaavaarthH| kathAnakAdavaseyaH, tacchedam-vijAsiddhA AyariyA, tesiM ca bAlo bhAgiNejo, teNa tesiM pAsAto vijA kannADiyA. vijAsiddhassa namokAreNApi kira vijAto bhavaMti, so viAcakkavaTTI, so taM bhAgiNeja bharukacche sAhusagAse ThaviUNa daguDasatthaM nagaraM gato, tattha kila vijAparivAyato sAhahiM vAde parAjito addhitIe kAlagato taMmi guDasarace nagare baDukarao vANamaMtaro jAto, teNa tattha sAhuNo sake ubaddaviDaM pAraddhA, tannimirta ajakhauDA tattha gayA, teNa gaMtUNa tassa kannesa 4 uvAhaNAo olaMbiyAto, muhe avANaM ThabiUNa uppAo paMguriUNa sutto, devakulio Agato pecchA, tato jaNaM ghettRNa / Agato, jato jato ugghADijai tato tato ahiTThANaM dIsai, raNo kahiyaM, teNavi diTTa, kaTThalaTThIhiM pahato so, phaare| aMteure saMkAmei, mukko, raNNA sabahumANaM bahuppagAraM bhaNito jahA pasAyaM kareha muMca evaM devaMti, tato saMbhaMto udvito maiM calito ya, piTThato ya baDukarago annANi ya vANamaMtarANi khaDakhaDatANi calaMti, logo rAyA ya pAyavaDito viNNavei-10 hai muyAhitti, tassa devakule donni mahatimahAliyAto pAhANamaIo kuMDIo, tAtovi caliyAto, tato tAto so vaDukarao aNNANi ya vANamaMtarANi khaDakhaDetANi piDito hiMDaMti,jaNo rAyA ya taheva viSNavei, tato gAmapaLate vaDukarato vANamatarANi ya mukANi saTThANaM gayANi, tAto doNIto donivi aggato ANittA chaDDiyAto, jo mama sariso so saTThANaM pAvessati, soya bhAyaNijjo AhAragehIe nibIvAyaM velavajito bharukacche taccaNiyacellao jAto, tassa vijApabhAveNa pattANi AgAseNa uvAsagANaM gharesu gacchati, bhariyANi puNa saTThANameMti, logo bahuo tammuho jAto, saMgheNa ajakhauDANa mANusaM pesiba, dIpa anukrama *ASEARS [1] REACHHI ~149
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryukti: [ 933 - 934 ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], zrIAva zyakamalayagirIya vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH AgayA, akkhAyaM-erisI akiriyA uTThiyatti, tesiM kapparANa aggato mattao seeNa vattheNa ucchAito jAti, ToppariyA gayA sabappavare AsaNe ThiyA, puNovi bhariyA AgayA, AyariehiM aMtarA AgAse mahAsilA ( ThaviyA ) tattha apphiDiyANi, savANi bhinnANi, so cehao bhIto naTTho, AyariyA tattha gayA, taccaNiyA bhaNati - ehi buddhassa bhagavato pAe vRttau nama- hai paDhehi, AyariyA bhaNaMti- ehi puttA ! suddhoyaNasuyA baMda mamaM, buddho niggato, pAesu paDito, tattha thUbho vAre, so'vi skAre bhaNito- ehi pAesa paDAhitti paDito, uTThehitti bhaNito adbhAvaNato Thito, evaM ceva acchehitti bhaNito Thito pAsilito, niyaMThonAmito nAmeNa so jAto, esa evaMviho vijjAsiddho / sAmprataM mantrasiddhaM sanidarzanamupadarzayati // 514 // sAhINasamaMta bahumaMto vA pahANamaMto vA / neo sa maMtasiddho dhaMbhAgarisuba sAisao // 933 // svAdhInasarvamantro bahumaMtro vA pradhAnamantro vA pradhAnaikamaMtro vA jJeyaH sa mantrasiddhaH ka iva ?, stambhAkarSaka iva sAtizayaH, eSa gAthAkSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-egammi nagare ukkidusarIrA saMjatI raNNA visayalolupeNa gahiyA, saMghasamavAo kao, rAyA na muyai, tato egeNa maMtasiddheNa rAyaMgaNe je khaMbhA acchaMti te abhimaMtiyA, | AgAseNa uppaiyA khaDakhaDeMti, pAsA yakhaMbhAvi caliyA, bhIeNa mukkA, saMgho khAmito, esa evaMviho maMtasiddho // sAmprataM sadRSTAntaM yogasiddhaM pratipAdayannAha - save'vi davajogA paramaccheraya phalA'ha vego'vi / jasseha hujra siddho sa jogasiddho jahA samio // 934 // sarve'pi kAryena dravyayogAH paramAzcarya phalAH- paramAdbhutakAryAH, athavA eko'pi yogaH paramAzcaryaphalo yasya bhave Por Private & Personal Use Only ~ 150 ~ vidyAmaMtrasiddhAH | / / 514 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 935], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH siddhaH sa yogeSu yoge vA siddho yogasiddho'tizayavAn yathA samita AcArya iti gAthAkSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakagamyaH, taccedam-AbhIradese kaNhAe veNNAe ya nadIe aMtarA tAvasA parivasaMti, tatthego pAyaleveNaM pANIe caMkamaMto bhamai, ei jAi ya, loo AuTTo, saddhA hIliaMti, ajjasamiyA baharasAmissa mAulagA viharaMtA AgayA, saddhAvi DabaDiyA, akiriyatti AyariyA necchati, bhAMti kiM ajjo ! na ThAha, esa jogeNa keNavi makkhei, tehiM aTThapadaM laddhaM, ANIto, amhevi dANaM demotti, aha so sAvago bhaNai-bhayavaM! pAyA ghoSaMtu, amhevi aNuggahiyA homo, aNicchaMtassa pAyAo pAuyAtoya dhoyAto, tato jale oyarito, pANie nibuDDo, ukiDDI kayA, evaM DaMmehiM logo khajjaitti, AyariyA niggayA, jogaM parikajjaiti AyariyA niggayA, jogaM pakkhittA nadI bhaNiyA ehi putti ! paraM kUlaM jAmo, do'vi taDA miliyA, gayA paraM kUlaM, te tAvasA AuTTA pavaiyA, te ca vaMbhadIvagavatthavatti vaMbhadIvagA jAyA, esa evaMviho jogasiddho || adhunA AgamArthasiddhI pratipAdayati Agamasiddho sabbaMgapArao goamukha guNarAsI / paurattho atthaparuSva mammaNo atthasiddho u // 935 // siddhaH sarvAGgapArago - dvAdazAGgavit, ayaM ca mahAtizayavAneva, yata uktam- "saMkhAtItevi bhave sAhai0" ityAdi, ayaM ca gautama iva guNarAziravagantavyaH, atra bhUyAMsaH sAtizayaceSTitA udAharaNaM // tathA pracurArthaH prabhUtArthaH, arthapara:- arthaniSTho'rthasiddhaH, atizayayogAt, mammaNavaditi gAdhAkSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-tatthAgamasiddho kira sayaMbhuramaNevi macchagAdIyA / jaM ceti sa bhayavaM uvatto jANai tayaMpi // 1 // aTTasiddho puNa rAyagihe nayare mammaNo ~151~
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [936], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva- vANio, teNa atikileseNa aibahugaM dabajAyaM meliyaM, so taM na khAina pivati, pAsAdovari caNeNa aNegakoDinimmA-TAyogArtha jAyagabhasAro kaMcaNamato dibarayaNapajjalito ego baladdo kArAvito, vitio ya ADhatto, so'pi bahunimmAto, ettaraMmi siddhAH yagirIya- davAsArate tassa nimmAvaNanimittaM kacchohagabitijjo so nadipUrAto kaTThavirUDhago kaTThANi uttArei, ito ya-rAyA devIe vRttau nama- saha oloyaNagato acchai, so tahAviho atIva karuNAlaMbaNabhUto devIe diTTho, tato tIe sAmissa bhaNiyaM-saccaM subaha skAre evaM mehanaisamA havaMti rAyANo / bhariyAI bharati daDhaM ritaM jatteNa vajeti // 1 // raNNA bhaNiyaM-kiha kaha vA?, tIe dabhaNiyaM-jaM esa damago kilissaha, raNNA saddAvito, bhaNito ya-kiM kilissasi ?, teNa bhaNiyaM-paladdasaMghADago na pujjai, // 515 // bhAraNNA bhaNiyaM-baladdasarya geNDa, teNa bhaNiyaM-na me tehiM karja, tassa biija pUreha, kerisotti, gharaM neUNa darisito, raNNA bhaNiyaM-sababhaMDAreNavi na pujai, tA ettigavibhavassa alaM te tiNDAe, teNa bhaNiyaM-jAhe sona pUrito tAva Na suha, pAraddho daya uvAo, pesiyANi disAsu bhaMDANi, ADhattAto kisIo, ADhattANi ya gayaturayabaladdaposaNANi, raNNA bhaNiyaM-jaha evaM tA ki yevassa ratiM naipUrato kaTTakaTThaNassa kae kilissasi ?, teNa bhaNiyaM-kilesasahaM me sarIraM, vAvAraMtaraM cedANiM. natthi, mahagyANi ya vAsAratte dArugAdINi, nivahiyathA ya padaNNA, ato kilissAmi, raNNA bhaNiyaM-pujaMtu te maNorahA, hai tuma ceva viijjagaM pUreu samatyo, na uNa ahaMti niggato, teNa kAleNa pUrito, esa evaMvidho atthasiddho // sAmprataM // 515 // yaatraasiddhprtipaadnaarthmaah| jo nicasiddhajatto laddhavaro jo ya tuMDiyAivva / so kira jattAsiddho'bhippAo buddhipajAo // 936 // [1] ~152
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [937-938], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yo nityasiddhayAtraH, kimuktaM bhavati ?, sthalajalacAripadheSu sadaivAvisaMvAditayAtra iti, labdhavaro yo vA tuMDikAdivat sa kila yAtrAsiddhaH / uttaradvArAnusandhAnAyAha-abhiprAyo buddhiparyAya iti gAthAkSarArthaH, bhAvArthastu kathAnakagocaraH, tavedam-paDhama tAva jo kira bArasa vArAto samuI ogAhittA kayakajjo Agacchai so jattAsiddho, taM anevi jaMtagA jatAe siddhinimittaM pecchaMti, yathA egami nagare tuMDigo vANio, tassa sayasahassavArAto vahaNaM phuha, tahAvi na bhajjai, bhaNai ya-jale nahu~ jale ceva labbhai, sayaNAIhiM dijamANaM necchai, puNo puNo taM taM bhaMDaM gahAya gacchai, nicchaeNa se 4AdevayA pasaNNA, khaddhaM khaddhaM davaM dinnaM, bhaNito ya-annaM kiM te karemi ?, teNa bhaNiyaM-jo mama nAmeNa samudaM ogAhai so hai avivanno eu, tahatti paDissuyaM, sa jattAsiddho, aNNe bhaNaMti-kila nijAmagasta vAsullato samude paDito, so tassa kae samuI ulaMghiumADhato, tato anivinassa devayAe varo dino / kRtaM prasaGgena / sAmpratamabhiprAyasiddhaM pratipAdayannAhaviulA vimalA suhumA jassa maI jo caumvihAe va / buddhIe saMpanno sa vuddhisiddho imA sA ya // 937 // vipulA-vistAravatI, ekapadenAnekapadAnusAriNIti bhAvaH, vimalA-saMzayaviparyayAnadhyavasAyamalarahitA, sUkSmA-atyanta duHkhabodhasUkSmavyavahitArghaparicchedasamarthA yasya matiH sa buddhisiddhaH / yadivA yazcaturvidhayA autpattikyAdibhedadrA bhinnayA buddhayA sampannaH sa buddhisiddhH|| sA ca caturvidhA buddhi riyam uppattiyA veNaiyA, kammiyA pariNAmiyA / buddhI caumvihA vuttA, paMcamA novalambhai // 938 // utpattireva prayojanaM yasyAH sA autpattikI, Aha-sarvasyA api buddheH kSayopazamaH prayojanaM tataH kathamucyate-utpatti anukrama [1] sTakara ACCASIES V manimastram ... buddheH catvAraH bhedA: evaM tatsaMbaMdha: dRSTAMtA: pratipAdyate / ~1537
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagirIya vRttau namaskAre // 516 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 939 - 940 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH *%* reva prayojanaM yasyAH iti, satyametat, kintu sa khalvantaraM gatvAt sarvabuddhisAdhAraNa iti na vivakSyate, na cAnyacchAstrakarmmAbhyAsAdikamapekSate, tata uktam utpattirevetyAdi, vinayo guruzuzrUSA sa kAraNamasyA vainayikI 2 anAcAryakaM karma sAcAryakaM zilpaM, yadivA kAdAcitkaM karmma nityamabhyasyamAnaM karmma zilpaM, karmaNo jAtA karmajA 3 tathA pari-samantAnamanaM yathAvasthitavastvanusAritayA gamanaM pariNAmaH, sudIrghakAlapUrvAparArthAvalokanAdijanya AtmadharmavizeSa ityarthaH, sa kAraNamasyAH pAriNAmikI, buddhyate'nayeti buddhiH catuSprakArA uktA, tIrthakaragaNadharaiH kimiti 1, yasmAtkevalinA'pi paJcamI buddhirnopalabhyate, asattvAt // sAmpratamautpattikyA lakSaNamAha madamastu amaveia takkhaNa visuddhagahiatthA / avAyaphalajogA buddhI uppattiA nAma / / 939 / / pUrva yuyutpAdAt prAk svayamadRSTo'nyatazcAzruto'vidito- manasA'pyanAlocitaH tasminneva kSaNe vizuddho gRhIto-yathAvasthito gRhIto'vadhArito'rtho yasyAH sA tathA, iha aikAntikamihaparalokAviruddhaM phalAntarAvAdhitaM vA'vyAhatamucyate, phalaM prayojanaM, avyAhataM ca tat phalaM ca avyAhataphalaM tena yogo yasyAH sA avyAhataphalayogA buddhirautpattikI nAma // saMprati vineyajanAnugrahAya asyA eva svarUpapratipAdanArthamudAharaNAni pratipAdayati- 'bharahasila 1 paNiya 2 rukkhe 3 khuDDaga 4 paDa 5 saraDa 6 kAya 7 UccAre 8 / gaya 9 dharaNa 10 gola 11 khaMbhe 12 khuDDaga 13 maggasthi 14 paha 15 putte 16 // 940 // bharahasila 1 miMTa 2 kukuDa 3 tila 4 vAlua 5 hatthi 6 agaDa 7 vaNasaMDe 8 / Por Private & Personal Use Only ~154~ yogArtha - siddhAH // 516 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka E anukrama pAyasa 9 aiA 10 patte 11 khADahilA 12 paMca piaro 13 a||941|| mahusistha 17 mudi 18 aMke 19 paNae 20 bhikkhU 21 ya ceDaganihANe 22 // sikkhA 23 ya atthasatthe 24 icchAi mahaM 25 sayasahasse 26 // 942 // AsAmarthaH kathAnakebhyo'vaseyaH, tAni cAmUni-tatra prathamata udAharaNaM zilAviSaye-ujjeNIe nayarIe Asanno naDANaM| gAmo, tatthegassa bharahanAmassa naDassa bhajjA mayA, tassa ya putto Daharao, teNa annA ANIyA, sA tassa dAragassa saMmaM na vaTTai, teNa dAraeNa bhaNiya-mama laTuM na caTTasi, tahA te karemi jahA me pAesu paDihisitti, teNa ratiM piyA sahasA bhaNitodiesa gohitti, teNa nAyaM-mahilA viNagRtti, sidilo rAgo jAto, sA bhaNai-putta! mA evaM karehi, so bhaNai-mama laTuM na vaTTasi, bhaNai-vaTTihAmi, to laDhe karehAmi, sA vaTTiumAraddhA, annayA rohato chAhImuddisiUNa esa goho esa goho esa gohotti bhaNai, piyareNa puTTho-kahiti 1, chAhiM daMsei, tato piyA se lajjito, so'vi evaMvihotti tIse ghaNo rAgo jAto, so'vi visabhIto piyareNa samaM jemei, annayA piyareNa samaM ujeNiM gato, diTThA nagarI, niggayA piyAputtA, piyarassa kiMci ThaviyaM visumariyaM, tato so pacchA valito, so'vi rohato sippAnadIe puliNe nagari Alihati, teNa nagarI sacaJcarA sadevakularAyakulA lihiyA, teNa ya padeseNa rAyA vAhiyAliyAe Agato, kahamapi egAgI assArUDho Agacchati, so| vArio, bhaNai-mA rAulassa majjheNa jAhi, teNa kouhalleNa pucchito-kimeyaM tae AlihiyaM ?, teNa nagarI sadevaularAyakulA A. sU.87 kahiyA, kahiM vasasi ?, kai vArA tae divA nagarI, bhaNai-ekasiM, iyANiM ceva, etthaMtare se piyA Agato, rAiNo ya ROCCACANCCHECAUCRACHAR CAMERASACS ~1550
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka - dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagirIyavRtau namaskAre // 517 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 941 - 942] vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH bhavaddha eguNagANi paMca maMtisayANi, eka maggai jo sabappahANI hojA, tassa parikkhaNanimittaM taM gAmaM bhaNAvei-jahA tubbhaM gAmassa bahiyA mahalI silA tIe maMDavaM kareha na ya sA ThANAto cAliyaSA, te gAmellayA AdanA, so rohagadArago chuhAito, piyA se gAmeNa samaM acchai, ussUre Agato, royai-amhe chuhAiyA acchAmo so bhaNai- suhitosi taM na yANasi, teNa bhaNiyaM kahaM ?, tato kahiyaM, bhaNai-bIsatthA acchaha, hedvAto khaNa, thaMbhe ya deha, tato thovathovabhUmI khAyA, thaMbhA ya aMtarA kayA, to uvalevaNe katovayAre maMDave kae raNNo niveditaM, rAiNA pucchiyaM-keNa kathaM 1, purisehiM kahiyaM-roharaNa bharahadAra eNa, esA eyarasa uppattiyA buddhI, evaM sabesu joejjA 1 / meDhatti, tato tesiM raNNA meDhago pesito, bhaNiyA-esa pakkhamittreNa kAlena ettio caiva paJcaNpiNeyavo, na dubbalataro nAvi baliyataroti, tato tehiM rohato pucchito, teNa virUveNa samaM baddhAvito, javasaM dinaM taM caraMtarasa na hAyai valaM, virUvaM pecchaMtarasa bhaeNa na vaddhae 2 / kukuDotti, tato tesiM rAiNA kukkuDo pesito, bhaNiyA-esa kukkuDo vIyakukkuDeNa viNA jujjhAveyadho, tato puNo'vi tehiM rohato pucchito, teNa addAeNa samaM jujjhAbito 3 / tilatti, tato raNNA tilA pesiyA, tilasamaM tilaM dAyayaMti, roha (addA) paNa maviyA, telaMpi teNa dinnaM, 4 / bAlugatti, raNNA tesiM maNussA pesiyA, tattha subhA vAluyA asthi, tato vAluyAvarahae pesaha, tehiM rohao pucchio, teNa bhaNiyaM paDicchaMde deha jeNa pesAmo 5 / hatthitti, tato kaivayadivasAikkame raNNA tesiM juNNu hatthI appADao mariGakAmo pesio, bhaNiyA ya-mato na nivezyavo, divasadivasiyA se pattI kaheyavA, akahaNe niggaho, so mato, te gAmelayA addaNNA, rohao pucchio-tassa vayaNeNa niveditaM, jahA so deva ! ajja hatthI na uDei na nisIyai na AhArei na Jan Education freematona ~ 156 ~ autpattikyA udAharaNAni // 517 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 941 - 942] vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRi nIhAreDa na Usasaha na nIsasati evamAdi, tato raNNA bhaNiyaM kiM mao ?, te bhAMti tujjhe eyaM bhaNaha, na amhe vayAmo, devo bhaNai 6 / agaDatti, tato puNaravi raNNA tesiM maNUsA pesiyA, bhaNiyA jahA tujyaM gAme atIva AsAyaNijjodago kUbo atthi, so pesiyo, tato rohao pucchio, teNa bhaNiyaM tujjhe bhaNaha-esa amhacao agaDo AraNNo, na tIrai sahAyamaMtareNa egAgI AgaMtuM, tato nAgaragaM kurva pesaha jeNa teNa samaM jAi, maNussA tuvhikkA ThiyA, raNNo nivezyaM, pucchiyaM keNeyamuttaraM kathaM ?, bharahaputteNaM rohageNaMti 7 / vaNasaMDatti, tato puNaravi purisA pesiyA, bhaNiyA ya-jahA gAmarasa puvadisAbhAge vaNasaMDo atthi, so pacchimadisAbhAge kAyavo, te addaNNA, rohago pucchito, tatrayaNeNa gAmo vaNasaMDassa pubapAsaM gato, purisehiM raNNo niveiyaM taM -kato pacchimadisIbhAge vaNasaMDo, kahaM ?, gAmo pucapAsaM gato 8 / pAyasotti, puNaravi raNNA maNUsA pesiyA, aggiM viNA paramannaM niSphAdetavaM, rohago pucchito, tabayaNeNa karIsaumhAe niSphAiyaM 9 / tato raNNA evaM parikkhiUNaM pacchA samAdiDaM, jahA teNa dArageNa ihAgaMtavaM paraM na sukapakkhe na hi kiNhapakkhe, na rAIe na divasato, na chAyAe na uNhe, na intageNa na AgAseNa, na pAehiM na jANeNaM, na paddeNa na uppaheNaM, na pahAeNaM na maliNeNaMti, tato tassa rohagassa niveiyaM, pacchA so aMgohaliM kAUNa cakamajjhabhUmIe eDakamArUDho cAlaNInimmiuttaraMgo, aNNe bhaNaMti-sagaDavaTTaNIpaesabaddhao saMjhAsamayaMmi amAvasAe paDivayAe ya saMdhIe Agato nariMdapAsaM, raNNA pUio, Asanno so Thio, jAmavibudveNa raNNA saddAvito, bhaNito ya-sutto jaggasi ?, bhagai deva 1 jaggAmi, kiM ciMtesi ?, bhaNai - chagaliyAliMDIto kahaM bahulIto bhavaMti ?, raNNA ciMtiyaM - sAhu evaM Por Private & Personal Use Only ~157~
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka sarIraM 12 dIpa // 518 // zrIAva- vimarisiyaM, pacchA pucchito bhaNati-deva! tAsiM udaramajjhe saMbhAvato saMvaTTagavAto asthi teNa vaTThalIto jAyate 10 // autpattizyakamala- tato sutto, viiyajAme'vi jAmasaddeNa rAyA vibuddho, rohago pucchito-sutto jaggasi', bhaNai-deva! jaggAmi, phira kyA udA. yagirIya- ciMtesi ?, bhaNai-AsoTThapattANaM kiM daMDo mahallo uyAhu se sihatti ?, pacchA pucchito bhaNai-do'vi samANi 11 / evaM haraNAni vRttI nama-1 taiyajAme pucchito-kiM ciMtesi ?, bhaNai-khADahilAe kittiyA paMDarA rehA? kittiyA kAlagA?, kiM mahalaM pucchaM? uyaah| skAre sarIraM?, raNNA ciMtiyaM-sAhu eyaMpi ciMtiyaM, pacchA pucchito, bhaNai-jattiyA paMDarA tattiyA kAlagA, jattiyaM pucchaM taddaha sarIraM 12 / utthe jAme sadAvito vAyaM na dei, tato raNNA kaMbiyAe chiko udvito, pucchito-sutto jaggasi ?, bhaNai-18 jaggAmi, kiM karesi, ciMtemi, kiM ciMtasi ?, bhaNai-katihi jAto si!, raNNA pucchiya-sAha, teNa bhaNiyaM-paMcahiM, keNa keNa, bhaNai-raNNA 1 vesamaNeNa 2 caMDAleNa 3 rayageNa 4 vicchugeNa 5, tato rAyA uDiUNa kayasarIraciMto mAyAe dUgharamuvAgato, pAesu paDito pucchati-ahaM katihiM jAto, mAyA bhaNai-niyapiyareNa, tato nibaMdhe kae sAhai-rAyA tAva tava piyA ceva, jammi diNe riuNhAyA ahaM saMvuttA taMmi vesamaNajakkhaM pUiDa gayA, vesamaNe alaMkiyavibhUsie diDhe tassuvari me aNurAgo jAto, tato gharamaItIe mae aMtarAle caMDAlo diTTho, so'vi ahilasito, tato rajago, so'vi AsaMsito, gharamAgayAe kaNikamato vicchuo UsavavisesanimittaM kato, hattheNa phaMsito, tato tassavi upari me aNurAgo jAto, evaM jai aNurAgamettaNa te piyaro bhavati tato havaMti, annahA rAyA ceva saba piyA, tato mAyaM paNamiUNa sabhavaNamAgato, // 518 // rohagamegate pucchati-kahaM jANasi jahA'haM paMcahi jAto mitti?, so bhaNati-yathAnyAyaM pratipAlayato najasi jahA rAyapu anukrama [1] SENSE (Himastram ~158~
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka anukrama hAttotti, vesamaNo dANeNaM, caMDAlo roseNaM, rayago sabassaharaNeNaM, jaM ca vIsatthasuttapi kaMbiyAe cuMkasi teNa najasi-viMchu-18 paNa jAto sitti 13 // tuTTho rAyA, sabesimuvari Thavito, bhogA ya se diNNA, eyassa uppattiyA buddhI 1 // paNiyatti dohiMda paNiyagaM baddha, ego nAgarago bhaNai-jo eyAto tava lomasiyAo khAi tassa tuma kiM desi ?, iyaro gAmellato lomasiyAsAmI bhaNai-jo nagaraddAre moyago na nIi taM demi, sakkhiNo kayA, teNa sabAtovi lomasiyA cakkhiya cakkhiya mukkAto, jito maggati, iyaro na mannai, teNa bhaNiyaM-logo estha pamANaM, jai logo bhaNai-eyAto sathAto khaddhAto to maggejjA, tato hahamaJjhe oyAriyAto, kayagajaNo Agacchai, jaM jaM lomasiyaM pecchai taM taM khaddhaM, tAhe so bhaNai-eyAto sabAto dikhaddhAto kiM geNhAmo?, tAhe so bhIto rUvagaM dei, iyaro necchai, jAva saeNavi na tUsai, tato teNa nAgaragA jUyArA olaggiyA, tehiM dinnA buddhI, tAhe egaM pUiyAvaNA moyagaM gahAya iMdakIle Thavei, iyaro sahAvito, tato moyagaM prati bhaNai-niggaccha bho bhoyaga! niggaccha bho moyaga!, so na niggacchai, evaM so paDijito, esA jUyArANa uppattiyA dabuddhI / rukravatti, egattha pahe pahiyA vaccaMti, aMtarA vaNasaMDe phalabharoNayA aMvagA diTThA, makaDA phalANi ghettuM na deti, satAhe pahiehiM pahANA khittA, te makkaDA rusiyA aMbagaphalANi khivaMti, tesiM pahiyANaM pahANapakhevagANaM utpattiyA 4.buddhI 3 / khuTTagatti khuDagaM nAma aMgulIyakarane, rAyagihe nagare paseNaI rAyA, tassa suto seNito rAyalakkhaNasaMpanno, tassa kiMcivi na dei, mA mArehititti, addhitIe niggato, veNNAtaDamAgao, kaivayasahAo, khINavihavasehissa vIhIe da uvaviTTho, tassa ya tappuNNapaJcayaM taddivasaM sababhaMDANaM vikao jAto, khaddhakhaddhaM viDhataM, aNNe bhaNati-sedviNA rayaNA REAKNESKAAGAR [1] SMEnication ~159~
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [941 942] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAva zyakamala yagirIya // 519 // yaro sumiNaMmi gharamAgato niyakaraNaM pariNantago diTTho, tato'NeNa ciMtiyaM etIe pasAeNa mahaI vibhUI bhavissai, pacchA soautpattivIhIe ubaviTTho, teNa tamaNaNNasarisAe AgaIe dadrUNa ciMtiyaM-eso so rayaNAyaro bhavissai, tapyabhAveNa aNeNa milakkhu- kyA udAharaNAni hatthAto aNagvejjA rayaNA pattA, pacchA pucchito-kassa tujhe pAhuNagA ?, teNa bhaNiyaM tujjhaMti, gharaM nIto, kAleNa se vRttau nama- 2 dhUyA dizA, bhoge bhuMjati, kAleNa ya naMdAe sumiNaMma dhavalagayapAsaNaM, AvaNNasattA jAyA, pacchA raNNA se kaTTavAlA skAre pesiyA - sigdhaM ehitti, tato seNio naMdaM Apucchati, bhaNati ya-amhaM rAyagihe nagare paMDarakuDDugA pasiddhA govAlA, jar3a amhehiM karja sigdhamejAhitti, tato gato, devalogacuyagaNbhANubhAveNa tIe dohalo-varahatthikhaMdhagayA abhayaM savajaMtUNa demitti, seTThI davaM gahAya raNNo ubadvito, rAyANaraNa gahiyaM, paDipunno kato dohalo, jAto putto, abhao nAmaM karya, pADhayayasaMpanno pucchara-mama piyA kahiMti ?, kahiyaM tIe, tattha vaJccAmotti bhaNai, paDivaNNaM tIe, sattheNa samaM vacaMti, rAyagihassa bahiyA ThiyANi, abhao gavesao gato, rAyA maMtiM maggar3a, kUbe khuDDagaM pADiyaM, jo ginhai hattheNa taDe saMto tassa rAyA vittiM dei, abharaNa dinaM chagaNeNa AhayaM, suke pANiyaM mukaM, taDi saMtaraNa gahiyaM, rAyAe samIrva gato, pucchito-ko tumaM ?, tujjha putto, kiha vA kiM vA 1, sarva parikahiyaM, tuTTho ussaMge kato, mAyA pavisiaMtI maMDiu - mAraddhA, abharaNa vAriyA, amacyo jAto, esA eyassa uppattiyA buddhI 4 / patti do jaNA vhAyaMti, egassa paDo daDho egassa juSNo, juNNaito daDhaM gahAya paTTito, iyaro maggai na dei, bhaNai ya eseba me paDo, rAule vabahAro jAto, kAraNigehiM pucchiyaM eai paDA kIyA gharavUyA vA ?, dohivi kahiyaM-gharavuyA, tato mahilA kattAviyA, tato suttANusAreNa 4 Por Private & Personal Use Only 160~ // 519 // melbrary.org
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata RECASSAGACKGANGA jo jassa paDho so tassa dino, anne bhaNati-doNhapi sIsANi olihAviyANi, jassa uNNAmao paDo tassa uNNAtaMtU viNiggayA, jassa sottio tassa suttataMtU, tato jo jassa so tassa samappito, kAraNiyANamuppattiyA buddhI 5 / 'saraDa'tti ego puriso sannaM vosirai, tassa sapaNaM vosiraMtassa saraDANaM paropparaM bhaMDatANa ego saraDo ahiTThANassa hiTThA | hai bilaM paviTTho, puccheNa ya chiko, gharaM gato, advitIe dubalo jAto, mama udare saraDo paviTThotti, vejo pucchito, jai saya rUvagANaM deha to paguNIkaromi, manniya, vijeNa ghaDae saraDo chuDho lakkhAe viliMpito. virevaNaM dina, ghaDago ThAvio, sannA vosiriyA, divo taDaphaDato, so jAto laTThIbhUto, vijassa uppattiyA buddhI // biiyaM saraDodAharaNa-bhik khuNA khuDDago pucchio-esa kiM sIsaM cAlei ?, so bhaNai-kiM bhikkhU bhikkhuNI vA, khuDDagassa uppattiyA buddhI 6 / / kA kAgati, tacaNieNa cellato pucchito-arihaMtA savaNNa ?, cAlato bhaNai-vAda, kittiyA ihaM kAgA?, sahi kAgasahassA jAI veNNAtaDe parivasaMti / jai UNagA pavasiyA ambhahiyA pAhuNA AyA // 1 // khuDDagassa uppattiyA buddhI // viiyaM 6 kAgodAharaNa-ego vANiyao, teNa bAhiM gaeNa nihI diTTho, teNa ciMtiya-mama ghare mahilA pahANA, sA rahassaM dharei naveti parikkhemi, tato gharamAgato bhaNai-paMDarago me kAgo ahiTThANaM paviTTho, tIe sayajjhiyANa kahiyaM, tAhiM niyabhattArANaM jAva rAyAe suaM, tato rAiNA siTThI hakkArAvito, pucchiyaM, kahiyaM jahAvaDiyaM, tuTTho rAyA, diNNaM nihANaM, maMtI|81 kato, eyassa uppattiyA buddhI 7 'uccAre'tti egassa pijjAiyassa taruNI bhajjA, gArmataraM nijamANA aMtarA dhutteNa sama | saMpalaggA, tato tersi doNhapi kalaho jAto, dhijjAio bhaNai-me bhajjA, iyaro bhaNai-mamaM, sA pucchiyA, dhuttaM bhattAraM H imalbrine ~161
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAka dIpa zrIAva- paDivajai, gAme vavahAro jAto, tato kAraNigehiM savANi pucchiyANi-kalaM ko AhAro Asi ?, sabehiM bhaNiyaM-tila- autpattizyakamala- 1sakuliyA, tato AhAravirevaNaM dilaM, pijAiyassa sabhajassa tilA diTThA, iyarassa neti, niddhADito, kAraNigANa uppa- kyA udA yagirIya-18ttiyA buddhIdA gayatti, vasaMtapure rAyA maMti maggai, pAo laMbio-jo mahaimahAlayaM garya tolai tassa sayasahassaM demi, haraNAni vRttI nama- tato egeNa puriseNa so hatthI nApAe chUDho, atyAce jale dhario, jattie bhAre tIse nAvAe pANiyaM tattha rehA kaTThiyA,di skAre oyArio hatthI, kaTThapAhANeNa bhariyA nAvA tAva jAva rehA, tato tANi kaTTapAhANANi uttAreu toliyANi, jiyaM teNa 6 sayasahassaM, maMtI kato, eyassa uppattiyA buddhI / aNNe bhaNaMti 'gaya'ti gAvimaggo silAe naho, so egeNa pohapaDi-18 // 520 // eNa kahio 9 ghayaNo nAma bhaMDo sabarahassito, annayA rAyA devIe guNe laei-atIva nirAmayA devI, no aho vAto nissaraha, so bhaNaha-deva / evaM na havai, kiha ?, jayA puSpANi kesarA vA Dhoeha tayA jANeja-niggato aho-17 dAvAyotti, raNNA tahatti vinAsiyaM, nAe hasiyaM, tato devIe pucchiya-kihamakaMDe hasiya?, rAyA na kahei, nibaMdhe kahiye, devIe bhaMDo nivisao ANatto, so uvAhaNANaM bhAreNa uvadvito, devIe pucchito-kiM ettiyAto uvAhaNAto?, so 18 bhaNaha-devi! eyAhiM jAvaMti desaMtarANi gaMtu tarissAmi tattha sabastha devIguNA pagAsiyavA, tato uDDAhabhIyAe ruddho, ghaya-12 dANassa uppattiyA buddhI 10||goltti egassa dAragassa jatugolago naka paviTTho, tato egeNa salAgAe tAvittA kahito, kaI-15 tassa uppattiyA buddhI 11 / 'khaMbha' ci, ego rAyA maMtiM gavesei, pAo laMbito-khaMbho talAgamajjhe, jo taDe saMtao bNdh0520|| 4 tassa sayasahassaM demi, tato egeNa taDe khIlaM vaMdhiUNa veDheNa baddho, jiyaM sayasahassaM, maMtI kato, eyassa uppattiyA buddhI anukrama ~162
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA -1, bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 12'khuDagetti egA parivAiyA paiNNApuSagaM bhaNai-jo jaM karei ta bhae kAyacaM, raNNA paDahago davAvito, khuDDugo bhikkhApaviTTho suNei, vArito paDahato, gao rAulaM, divo tIe, bhaNai-kato gilAmi?, teNa sAgAriyaM dAiUNa kAiyAe paumaM lihiyaM, sA na tarai, jiyA, khuDgassa utpattiyA buddhI 13 / 'maggisthiti, ego bhaja gahAya gArmataraM baccai, sA sarIraciMtAe uttizA, se rUveNa vANamaMtarI vilaggA, iyarI pacchA AgayA, raDai, tato gAme vavahAro jAto, egA bhaNaimama bhattA, esA kAvi vANamaMtarI, iyarIvi evaM bhaNai, tato kAraNigehiM ciMtiUNa puriso dUre Thavito, jo paDharma hattheNa giNhai tIse bhattA, vANamaMtarIe hattho dUreNa pasArio, nAyaM vANamaMtarI esA, niddhADiyA, kAraNigANa uppattiyA buddhI 14 / biiyaM udAharaNaM-magge mUladevo kaMDarIto ya vacaMti, ito ya-ego puriso samahilo diho, kaMDarIto tIse rUbeNa mucchito, mUladeveNa bhaNiya-ahaM te ghaDemi, tato mUladevo taM egami vaNaniguMje ThaviUNa paMthe Agato acchA, jAva sox |4|puriso samahilo Agato, mUladeveNa bhaNiyaM-ettha mama mahilA pasavai, evaM mahilaM visajeha, visajjiyA, gayA, sA teNa TAsama acchiUNa AgayA, AgaMtUNa ya tatto paDayaM ghetUNa mUladevassa dhuttI bhaNai hasaMtI-piyaM khuNe dArao jAto, doNhavi| uppattiyA buddhI 14 / 'paItti, doNhaM bhAugANaM egA bhajjA, logassa mahalaM koTTa-doNhavi samA, paraMparaeNa raNNA surya, tAparaM vimhayaM gato, amacco bhaNai-kato evaM hohitti ?, avasaM viseso atthi, eteNa tIse mahilAe leho dino, jahATIeehiM dohibi gAmaM gaMtarSa, ego puSeNa ego avareNaM, taddivasaM ceva AgaMtavaM, tAe mahilAeM ego pujyeNaM pesito, di ego avareNa, jo veso tassa pubeNa, entassavi jaMtassavi niDAle sUro, evaM nAyaM, asaddaItesu puNo'vi paTTaviUNa samaga anukrama RAKAREKAR ~163
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama [1] zrIAva- purisA pesiyA bhaNaMti-daDhaM apaDugA, eso maMdasaMghayaNotti taM ceva pavannA, tato uvagayaM-asthi viseso, maMtissa uppattiyA autpattizyakamala- buddhI 15 / 'putta'tti, ego vANiyago dohiM bhajAhiM samaM dUre annarajaM gato, tassa egAe bhajjAe putto, so visesaM kyA udAyagirIyadina yANai, egA bhaNai-mama putto, vitIyA bhaNai-putto mama, rAyaule vavahAro, na chijjai, amacco bhaNai- | haraNAni vRttau nama- davaM viraMciUNa dAragaM do bhAge kareha karakaraNaM, mAyA bhaNai-eIe ceva putto, mA mArijau, tato maMtiNA nAyaM-eIe skAre ceva putto, jA tahukkheNa gajAi, tIse ceva dinno, maMtissa uppattiyA buddhI 16 / 'mahusittha'tti, madhumizra sikthaM-15 dAmadanaM madhusiktha, tatra udAharaNam-egA kolagiNI umbhAmiyA, tIe jAreNa samaM nihavaNe ThiyAe uvari bhAmaraM didAdA // 521 // pacchA bhattAro sitthagakayaM kareMto vArito, mA kiNihi, ahaM te bhAmaraM daMsemi, gayA dovi, jAlaM na dIsai, tato dhuttIe teNeva vihiNA ThAiUNa darisiyaM, nAyA bhattAreNa jahA esA umbhAmiyatti, kamannahA eyamevaM bhavaitti, tassa3 uppattiyA buddhI 17 / 'muddiyatti', purohito nikkhevae ghettUNa dei, loge sAhuvAdo-aho saccavAdI purohito nillobho ya, annayA damageNa ThaviyaM paDiAgayassa na dei, pisAto jAto, amacco vIhIe jAi, bhaNai-deha purohiyA mama taM sahassaM, maMtissa* kivA jAyA, raNNo kahiyaM, rAiNA purohito bhaNito-dehi eyassa sahassaM, bhaNai-na geNhAmi, raNNA damago sarpa sappaJcayaM | tAdivasamuhuttaTThavaNayAsamIvavattimAiyaM pucchito, annayA jUyaM ramaharAyAe samagaM purohite paropparaM muddAsaMcaraNaM, rannA purohi yassa nAmamuddA gaheUNa alakkhaM aNNassa maNussassa hatthe dinA, amugaMmi kAle sAhassigo naulo damageNa Thavito taM dehi imaM abhiNNANaM, dinno, ANIto, aNNesiM naulagANa maJjhe kato, saddAvito damago, teNa paJcabhiNNAto naulo, purohiya-18 MAMACHAR SMEucation ~164~
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 941 - 942] vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH rasa jinbhA chiNNA, raNNo uppattiyA buddhI 18 / 'aMke'ti, ego purohito nikkheve ghettRNa sabesiM appayyaNo samapper3a, ucchalito sAhuvAdo, annayA egeNa damageNa nimi (sitaM, tato teNa purohieNa so naulato laMchiUNa ussivittA kUDarU vagANa bharito, taheva sivito, Agayassa samappito, sA muddA ugdhADiyA, kUDarUtragA diTThA, rAule vavahArI jAto, kAraNigehiM damago pucchito- kittiyaM Asi ?, sahassaM, gaNiUNa bhario tahA tADIo jahA na tIrai sibe, tato raNNo nibeiyaM, raNNA purohito daMDio, kAraNiyANa utpattiyA buddhI 19 / 'paNayatti', taheva egeNa damageNa purohiyassa paNA chohUNa naDalato nikkhitto, Agayassa kUDapaNe choDhUNa diSNA, diTThA paNA, rAule babahAro jAto, kAraNigehiM pucchiyaM ko kAlo Asi ?, damageNa bhaNiyaM amugo, ahuNattaNA paNA, so cirANato kAlo, tamhA kUDameyaM, tato raNNo niveditaM, daMDito purohito, kAraNigANa ucpattiyA buddhI 20 / 'bhikkhutti, egeNa damageNa bhikkhusagAse nikkhebago mukko, so Agayassa taM nikkhevaM na dei, teNa jUyArA olaggiyA, tehiM pucchieNa sambhAvo kahito, tato te racapaDaveseNa bhikkhusagAsaM gayA, suvaNNassa khoDIto gahAya, amhe vaccAmo cir3ayavaMdagA, eyAto suvaNNakhoDIto acchaMtu, evaMmi aMtare so damago puvasaMketito samAgato, maggiyaM, tato bhikkhugeNaM ciMtiyaM jai na demi to eesimappaJcato hohiitti lolayAe dinaM, jUArehiM bhaNiyaM anne'vi bhikkhU eMtagA subaMti to samudAeNa nikkhivissAmanti bhaNiUNa niggayA, jUya| kAraNa uppattiyA buddhI 21 / 'ceDaganihANe' ti, do mittA, tehiM nihANagaM diTTha, egeNa bhaNiyaM-kalle sunakkhatte gihissAmo, tato rattiM hariUNa iMgAlA chUDhA, bIyadivase dovi samagaM gayA, iMgAle pecchati, so dhutto bhAi- aho ! maMdapunnA Pur Private & Personal Use Only 165~ wjetbrary.org
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [941-942], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAka zrIAva- amhe, kiha iMgAlA jAyA ?, teNa viieNa nAyaM, hiyayaM na daMsei, tato so dhuttapaDidhutiM karemANo tassa niyaghare paDimaMda autpattizyakamala- I karitA do makaDae laei, tato tIe paDimAe aucchaMge bAhrasu uvari bhattaM nivesei, te chahAiyA taM paDimaM sabato cakuMti, kyA udAyagirIya-18 aNNayA bhoyaNaM sajjiyaM, dAragA nimaMtiyA, gharaM nIyA, saMgoviyA ya, na darisei, bhaNai ya-makkaDA jAyA, tato puttadukkha-18 haraNAni vRttI nama-IMsaMtatto tassa gharamAgato, leppagapaDimAThANe ThAvito, makaDA mukA, kilakilaMtA vilaggA, sabato phusaMti, bhaNio-ee skAre tava puttA, so bhaNai-kahaM dAragA makaDA bhavaMti !, iyaro bhaNai-jahA dINArA iMgAlA jAyA tahA dAragAvi makkaDA, evaM nAe dino bhAgo, eyassa uppattiyA buddhI 22 / zikSAzAkhaM-dhanurvedaH, tatrodAharaNam-ego kulaputtago dhaNudakusalo, so // 522 // hiMDato egattha Isarapatte sikkhAveha, davaM viDataM, tesiM piinissiyA ciMteti-bahuga davaM eyassa dinnaM, jaiyA jAhii taiyA mArijihiti, gehAto ya nIsaraNaM keNavi uvAeNaM na deMti, teNa nAya, tato dabaM sannAyagANaM saMcAriyaM, jahA ahaM ratti chANapiMDage nadIe chuhissAmi te laejAha, teNa chANagolagA dabeNa sama saMvaliyA, esA amhaM vihitti patihIsu tehiM dAragehiM samaM nadIe chuhara, evaM nibAheUNa naTTho, eyassa uppattiyA buddhI 23 // atthasatthe udAharaNaM-ego vANiyago dohiM | bhajAhiM samaM desaMtaraM gato, tattha mato, tassa egAe bhajAe putto, so visesaM na yANai, tAsi paropparaM bhaMDaNaM, egA bhaNai-mama putto, biiyA bhaNai-mama, rAyaule vavahAro jAto, no chijjai, tato bhagavato sumainAhassa ganbhatthassa mAUe maMgalAdevIe nAyaM, tato saddAviyAto, bhaNiyAto ya-mama putto jAhiti so eyassa asogavarapAyavassa heTThA Thio vavahAraM * chidihiti, tAva dovi aviseseNa khAha pivahatti, jIse na putto sA ciMtei-ettigo tAtha kAlo laddho, pacchA na yANAmo SISEASES dIpa anukrama SAMRATAR Frphansparmoniumch ~166~
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [943], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: R prata sUtrAMka dIpa anukrama kiM bhavissaitti paDissuyaM, devIe nAyA-na esA puttamAyatti, devIe uppattiyA buddhI 24 // 'icchAe mahaMti', egAe bhattAro mato, vahippauttaM na lahai, tIe paimitto bhaNito-ggamehi, so bhaNai-jai mama vibhAgaM desi, tIe bhaNiyaM-jaM icchasi | kataM mama dejAhi, teNa uggamiyaM, tIse thovayaM dei, sA necchai, vavahAro rAule jAo, ANAviyaM davaM, do pujA kayA, kayara tuma icchasi , bhaNai-mahaMtI rAsiM, tato kAraNigehiM bhaNiyaM-etIe imaM vuttaM-jaM icchasi taM mamaM dejAsi, tA amuMbhArga18 etIse ceva deha, davAvito, kAraNigANa uppattiyA buddhI 25 // sayasahasse udAharaNam-ego parivAyato, tassa sayasahasso khorI, so bhaNai-jo mama apurva suNAvei tassa eyaM demi, tattha siddhaputteNa surya, teNa bhaNNai-tujjha piyA maha / piuNo dhArei aNUNarga sayasahassaM / jai suyapurva dijau, aha na suyaM khorayaM dehi // 1 // jito, siddhatthaputtassa uppattiyA IHIbuddhI 26 // eSa gAthAtrayabhAvArthaH, ukkA sodAharaNotpattikI buddhiH / adhunA painayikyA lakSaNaM pratipAdayannAha bharanittharaNasamatthA tivaggasuttatthagahiapeyAlA / ubhayalogaphalavaI viNayasamutthA havaDU buddhI // 943 / / drA ihAtigurukArya durnivahatvAd bhara isa bharaH, tannistaraNe samarthI bharanistaraNasamarthAH, yo vagotrivarga, lokarUDhayA dharmArthakAmAH sUtra-tadarjanaparopAyapratipAdananibandhanaM arthaH-tadanvAkhyAnaM, sUtraM ca arthazca sUtrAthau~, trivargasya sUtrAthI trivargasUtrAthauM tayohItaM peyAla-pramANaM sAro yayA sA trivargasUtrArthagRhItapeyAlA, Aha-nandyadhyayane azrutanizri tAbhinibodhikAdhikAre autpattikyAdibuddhicatuSTayamupanyastaM, trivargasUtrArthagRhItasAratve ca satyazrutanizritatvaM virudhyate, A. sU. 41 nahi zrutAbhyAsamantareNa trivargasUtrArthagRhItasAratvasambhavaH, ucyate, iha prAyovRttimaGgIkRtya aznutanizritatvamukta, tataH [1] SMEucationR ~167
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva iyakamalayagirIya vRttau nama skAre // 523 // Jan Educator Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 944 - 945] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH svalpazrutanizrita bhAve'pyadoSa iti ubhayaloka phalavatI - aihikAmuSmikaphalavatI, vinayasamutthA - vinayaprAdurbhUtA bhavati buddhiH // asyA eva vineyajanAnugrahArthamudrAharaNa svarUpamupadarzayannAha - nimitta 1 atthasatye 2 ya lehe 3 gaNiye 4 ya kUva 5 asse 6 ya / gaddaha 7 lakkhaNa 8 gaMThI 9 agae 10 gaNiyA ya rahie ya 11 // 944 // sIyA sADI dIhaM ca taNaM avasadayaM ca kuMcassa 12 / niyodae 13 ya goNe ghoDagapaDaNaM ca rukkhAto 14 // 945 // gAthAdvayasyApyarthaH kathAnakebhyo'vaseyaH, tAni cAmUni, tatra nimitte idaM kathAnakam egassa siddhaputtagassa do sIsagA, te nimittaM sikkhAviyA, annayA taNakaTussa kae gAmaMtaraM vacyaMti, aMtarAle hatthipayA diDDA, ego bhaNai-kasseme payA 1, bitio bhaNai-hatthiNiyAe, kahaM ?, kAiyAe, annattha khalu bho hatthiNiyAe kAiyA, annattha harithassa, sAya hatthiNI kANA, kahaM ?, egapAse jato taNAI khaiyA dIsaMti, na bIyapAse, tahA tIe cetra kAiyAe nAyaM jahA itthI puriso ya vilaggANi gacchati sA ya ityI gubiNI, kahaM ?, jato hatthAni thaMbhettA uDiyA, eyaMpi najjai, paDiviveNa dArago se bhavissara, jato dakkhiNo pAto guruo, tahA tIe itthIe rattA pottA, jeNa dasiyA rattA rukkhe laggA dIsaha, tato te do'vi nadItIraM pattA, etthaMtare egAe buDAe putto pavasito, sA tassAgamaM pucchiumAgayA, tIse ya pucchaMtIe ceva ghaDago bhinno, tatthego bhaNai-mato, jato nimittasatye bhaNiyaM evaM 'tajAeNa ya tajjAya' miti, biito bhaNai-mA evaM vayAhi, Por Private & Personal Use Only 168~ vainayi kyAH udAharaNAni // 523 // mesbrary.org
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [944-945], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [1] jAhi buhe! so ghare Agato, sA gayA, divo puvAgato, juyalagarUbage gahAya sakArio, tato do'vi kayakajjA gurusamIvamAgayA, avisaMvAdinimitteNa gurU paNamito, iyaro na paNamei, guruNA pucchio-kIsa na paNamasi', so bhaNai-mama | nimittasatthasabbhAvo tume na kahito, tato jahAbhUyaM parikahiyaM, mae pariNAmiyaM pasiNakAle ghaDarasa vivattI tato maraNaM kahiyaM, guruNA viito pucchito, so bhaNai-mae evaM pariNAmiyaM-eso ghaDo bhUmIe uDito bhUmIe milito, evaM so'vi dArago mAUe milito, jato bhaNiyaM-'tajjAeNa ya tajAya'mityAdi, guruNA bhaNito-ko mama doso ?, na tuma samma pari-1 sRNAmesi, eassa veNaigI buddhI 1 // at)satthe paccaMtarAyANa vittAsaNe kappao diTuMto so upari bhaNihii 2 / lehe aTThArasalivijANage, aNNe bhaNaMti-gaNie jahA visamagaNitajANago, aNNe bhaNaMti-kumArA baDehiM ramaMtA akkharANi 18 sikkhAviyANi 3 / gaNievi, esAvi tassa sikkhAvayassa veNaigI buddhi 4 // kUve, khAyajANageNa bhaNiyaM-jahA edUre pANiyaMti, tehiM khayaM, te bolINaM, silA ummaggA, tassa kahiyaM, teNa bhaNiyaM-pAse AhaNaha, AhayA, thAsagasaddeNa jala-15 muddhAiyaM, eyassa veNaigI buddhI 5 / Ase, AsavANiyagA vAravatiM gayA, sabe kumArA thule vaDDe ya Ase geNhaMti, vAsudeveNa dubbalao lakkhaNajutto jo so gahito kanjanibAhI aNegaAsAvaho ya jAto, vAsudevassa veNaigI 6 / gahame | ego rAyA, so taruNappio, there niyadarisAvaM vAritA, annayA vijayajattAe gato, aDavIe paviTTho, tisAe bAhito, khaMdhAvAro, rAyA ainno, taruNA jaMkiMpi paMti, egeNa bhaNiyaM-deva! jai 'paramiyANi theravuddhIe jIvAmo, thero maggito, na labbhai, paDahato ghosAvito, egeNa pitibhatteNa piyA thero ANIo Asi, teNa paDahato vArito, rAyA ARRECTRICACANCERSACROSS | ~169~
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [944-945], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: sutrAka dIpa zrIAva- Namuvadvito, jaivi tumae thero nivArito tahavi mae pitibhatteNa niyapiyA ANIto so acchai, rapaNA sahAvito,8| vainayizyakamala- pucchitoya-kaha pANiyaM bhavissai ?, teNa kahiyaM-deva! gaddabhA-caraMtA jaM bhUmi ossipaMti, tattha AsaNaM sirApANiyaM, kyAH udAyagirIya- 18| taheva vinAsiyaM, khAyaM, laI pANiyaM, therassa gheNaigI buddhI 7 / lakkhaNe pArasavisae Asarakkhago, tassa AsasAmissa haraNAni vRttau nama- dhUyAe sama saMsaggI, Agato mullakAlo, teNa sA AsasAmissa dhUyA puTThA-kaM ghoDayaM geNhAmi ?, tIe bhaNiyaM-bIsatthaM | skAre ThiyANa. ghoDANamaMtarAle kUyarDa pAhANANa bhareUNa rukkhAto muyAhi, tattha jo khaDakhaDasadeNa na uttasai taM laehi, paDahayaM hai hAca bAehi, ninbharapasuttA ya khakkharaeNaM paDibujjhAvehi ya, tatthavi jo na uttasai taM paDigeNhAhi, teNa parikkhiyA, // 524 // laddhA do pahANA assA, tato veyaNakAle so bhaNai-mama do dehi, amugaM amugaM ca, so bhaNai-sarva geNhAhi ee mottUNa, kiM tava eehiM ?, so necchai, bhajjAe kahiyaM-dhIyA dijau, bhajjA se necchai, tato so tIse lakkhaNajutteNa kurduvaM | parivaddhaitti dAragaM didrutIkarei, ego baDaI, so mAulagagharaM gato, teNa dhUyA dinnA, kammaM na karei, bhajjAe coio, divase divase aDavIo rittao ei, chaThe mAse laddho, caTTato ghaDito, bhA pesiyA, sahasseNa dijAhi, eyassa esa guNo-eeNa dijamANaM na niTThAi, egeNa seTiNA vinAsito, tato suvaNNANa DalaM bhariUNa teNeva caDueNa sayasahassA 18 dinA, suvaNNaDalaM taheva bhariyaM ciTThai, tato mahayA sakkAreNa sakkAreUNa visajiyA, evaM diTuMte kahie bhajAe paDivarNa,18In524 dhUyA dinnA, AsasAmissa veNaigI buddhI 8 // (graMthAgraM0 21000) gaMTIti udAharaNaM-pADaliputte nayare mujhaMDo rAyA, pAlittA AyariyA, tastha pararAIhiM jANagehiM imANi visajjiyANi-suttaM moNiyaM chiNNA laTThI samo samuggatotti, suttarasa aMto lahe anukrama SANSARAM imastram ~170~
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [944-945], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka RAKAR yabo, laTThIe AdibhAgo, samuggakassa bAramiti, keNai tANi na nAyANi, rannA pAlittA AyariyA saddAviyA, tujjhe jANaha: bhayavaMti ?, bhaNaMti-bADhaM jANAmi, suttaM uNhodae chuDhaM, mayaNaM virAya, divANi aggilagANi, daMDo pANie chUDho, mUlaM PIgurugaM, samuggako jauNA gholito, uNhodae kahito ugghADito, tato puNo'vi pAlittAyaripahiM dodviyaM sagalagaM rAileUNa tatya rayaNANi chUDhANi, tato teNagasiviNIe sIveUNa visajjiyaM, abhidaMtA phoDeha, na sakiyaM, pAlittAyariyANaM gheNa-15 &AigI buddhI 9 // 'agae' iti, ego rAyA, tassa nagaraM gahe parabalaM ei, raNNA pANiyANi viNAsiyavANitti visakaro kapADito, paMjA visassa katA, vijjo ego (thoSeNa viseNa uvaDio) rAyA thoyaM dadRNa raho, vejjo bhaNai-sayasahassavedhI| evaM visaM, no thovaM, rAyA bhaNai-kaha', tato khINAU hatthI ANAvito, pucchavAlo uppADito, teNa ceva romakUveNa haivisaM dinnaM, vivannaM sarIraM kareMtaM gacchaMtaM ca dIsai, esa sabo visaM, jovi evaM khAi sovi visaM, evaM sayasahassavehI, rAyA bhaNai-asthi nivAraNavihI, bAda asthi, taheva agado dino, taM sameMto jAi, vejjassa veNaigI 10 // rahiyo gaNiyA eya eka udAharaNaM, pAiliputte nayare dogaNiyAto-kosA uvakosAya, kosAe samaM thUlabhaddasAmI acchito Asi, pavaito, *jAva parisAratto tastheva kato, tato sAviyA, paJcakkhAi ababhassa annattharAyanioeNa, rahieNarAyA ArAhito, sA kosaa| tassa dinnA, sA ya thUlabhaddasAmiNo abhikkhaNaM guNaggahaM karei, taM na tahA uvacaraDa, so tIe appaNo vinnANaM dariseu-13 dAkAmo asogavaNiyaM nei, bhUmIgaeNaM aMbaTuMbI kaMDeNa vidhittA kaMDapokhe annona kaMDaM lAeMteNa hatthanbhAsaM kaMDasaMtaI (paaviy)| aMbaTuMbI addhacaMdeNa chinnA gahiyA ya, tahavi na tUsati, bhaNai-kiM sikkhiyassa dukaraM , sA bhaNai-peccha mamaMti, siddha anukrama ~171
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka - dIpa anukrama [3] zrIbhavazyakamala yagirIya vRttI namaskAre // 525 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [944 - 945] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ttharAsiMmi sUINa aggayaMmi kaNiyAra kusumesu poiesu nacciyA, rahito sulaso AuTTo pasaMsati, sA bhaNai-na dukaraM toDiya aMbalaMbiyA, na dukkaraM naciya sikkhiyAe / taM dukkaraM taM ca mahANubhAvaM, jaMso muNI pamayavarNani vuccho // 1 // to tarasa thUlabhaddasAmissa saMtago buttaMto siTTho, pacchA uvasaMto rahito, doNhavi veNaigI buddhI 11 // sIyA sADI dIhaM ca taNaM koMcassa avasavayaM evaM ceva udAharaNaM ego rAyA, puttA AyarieNa sikkhaviyA, davalobhI so rAyA, tato taM AyariyaM mAreuM icchati, te dAragA ciMtaMti-eeNa amhaM vijjA dinnA, uvAeNa nitthAremo, tato jAhe so jemao ei, tAhe so vhANasADiyaM maggar3a, te bhAMti aho sIyA sADI, to bArasaMmuhaM taNaM ThaveMti, bhaNati ya-aho dIhaM taNaM, purva koMcaeNa payAhiNIkijjai, taddivasaM apavAhiNIkato, tato Ayariyassa parigayaM jahA viratANi, sIyA sADIti mamaM rAyA masANIkArDa maggara, dIhaM taNaMti kumArehiM mama bhatiM kareMtehiM dIho paMtho darisito, dopahavi veNaigI buddhI 12 // 'nibodara' udAharaNaM-egA vANiyagabhajA, sA cirapatthe pami dAsIe sambhAvaM kahei-pAhuNagaM ANehi, tIe pAhuNago ANIto, nakhakammaM se kArAviyaM, ratiM vAsahare pavesio, jemitA ya, tato addharate tisAito pANiyaM maggai, megho ya nibbharaM varisai, tato nivodayaM pAito, taM ca tayAvisasappasaMpharisaNato visIbhUyaMti, tato dAsIe devauliyAe ujjhito, diTTho logeNaM, AgayA rAyapurisA, dihaM paJcaggaM nahakammaM taM to pahAviyA pucchiyA (keNa ) kammaM kAriyaM 1, kahiyaM - amugIe dAsIe, sA pahayA, tIe vANigiNI kahiyA, sA pucchiyA sambhAvaM sAhai, niSaM paloiyaM diTTho tathAviso ghoNaso, nayaramayaharagANaM veNaigI buddhI 13 // 'goNe ghoDaga paDaNaM ca rukkhAto' iti evaM udAharaNaM ego akayapuno jaM jaM karei taM se 172~ vainayi kyAH udAharaNAni // 525 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [946], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka | vivajai, mittasagAsAto jAiehi bailehiM halaM vAhai, viyAle ANIya vADae chUDhA, so ya kila mitto jemei, tato lajjAe tassa pAse na gato, vaillA teNavi divA, te vADAto niSphiDiyA, corehiM hariyA, tato mitteNa so gahito, mama baile dehi, rAyakulaM nijai, paDipaNa puriso ghoDaeNa saMmuho ei, so ghoDaeNa pADito, ghoDago palAto, teNa bhaNito-12 ANatti, teNa puriseNa mamme Ahato, mato, teNavi so gAhito. mama ghoDayaM dehi, etthaMtare gacchaMtANa viyAlo jAto, nagarabAhiriyAe vucchA, tattha naDA suttA, ime'vi, so ciMtei-jAvajjIvaM baMdhaNe jIvissAmi to varaM me appA ubbaddho, tAhe suttesu tesu daMDakhaMDeNa taMmi vaDarukkhe appANaM ukkalaMbei, taM daMDikhaMDaM dubalaMti tuI, paDieNa lomaMthiyamayaharato mArito, tehivi gahito, karaNaM nIto, savehiM kahiyaM jahA vuttaM, so pucchito bhaNai-Ama, kumArAmaccassa tassuvari aNukaMpA jAyA, OMto so bhaNai-eso baladde deu, tujjha puNa acchINi ukkhaNaMtu, tahA eso AsaM deu, tujjha jIhA uppADijau, tahA eso heDA suvau, tujhaM ego uccajjhau, evaM sabe nippaDibhA maMtiNA kA so mukko, maMtissa veNaigI buddhI 14 / ukkA sodAharaNA vainayikI, sampati karmajA yA buddhilakSaNaM tasyAH pratipAdayati uvaogadivasArA kammapasaMgaparigholaNavisAlA / sAhukkAraphalavaI kammasamutthA havai buddhI // 946 // upayogaH-vivakSitakarmaNi manaso'minivezaH sAra:-tasya karmaNaH paramArthaH upayogena dRSTaH sAro yayA sA upayogadRSTasArA, abhinivezopalabdhakarmaparamArthA ityarthaH, tathA karmaNi prasaGgaH-abhyAsaH parigholanaM-vicAraH karmaprasaMgapari|| gholane tAbhyAM vizAlA-vistIrNA karmaprasaGgaparigholanavizAlA, abhyAsavicArAbhyAM vistIrNeti bhAvaH, sAdhu kRtaM-suSTu SOURCUMSAKC CCCCCANCAMERICAGAR anukrama [1] ~173~
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [947], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata ECO satrAka dIpa zrIAva-15 kRtamiti vidvayaH prazaMsA sAdhukAraH tena phalavatI sAdhukAraphalevatI, karmasamutthA-kodbhavA bhavatIti buddhiH // asyA 8 karmajAyA: zyakamala- api vineyajanAnugrahAyodAharaNaH svarUpamupadarzayatiyagirIyaheranie 1 karisae 2kolia3 Dove 4 a mutti 5 ghaya 6 pavae / dAharaNAni vRttau nama unnAga8 vaha 9pUhae 10 ya ghaDa 11 cittakAre 12 ya // 947 // skAre hairiNyako abhIkSNayogenAndhakAre'pi hastAmarSeNa rUpakaM zuddha kUTaM vA jAnAti, tato hairaNyike'tizayavati karmajA buddhiH 1, evaM sarvatra yojanIya, karSako'bhIkSNayogena phalaniSpattiM jAnAti, ettha udAharaNaM-egeNa coreNa khattaM pumaa||526|| digAraM khayaM, pabhAe so Agato jaNavArya nisAmei, tatdha ego karisago Agato, so bhaNai-kiM sikkhiyassa dukara , coreNa suyaM, amarisaM gato, pucchito ya-ko eso ?, tato annayA khette ThiyaM jANiUNa tassa sagAsaM gato, chariya aMchiUNa mAremi; teNa bhaNiyaM-kIsa , to bhaNai-tayA ahaM niMdito-kiM sikkhiyassa dukaraMti ?, teNa bhaNiyaM-saccamevaM, peccha meM viNNANaM, tato teNa paDayaM pattharettA vIhINaM muTThI bhariyA, kiM parammuhA paDatu uraMmuhA pAsillA vA, jahA bhaNiyaM taha kayaM, tuTho coro uvasaMto ya 2 / tathA koliko muSTigRhItaistantubhirjAnAti, yathA etAvadbhiH kaNDakairUyate iti 3 / Doetti varddhakirjAnAti yathA dAmetAvanmAtraM mAtIti / mauktika proti yatrA(tayannA)kAze tathA kathaMcanApyutkSipati yathA sUkara-15 vAle patati 5 / ghaetti, ghRtavikrayI yadi rocate tataH kuNDikAnAle prakSipati 6 / pavaetti plavakaH ko'pi tathA zikSAma-16 // 526 // dhigato yathA AkAze'pi karaNAni karoti / tuNNAgatti sUcyAjIvAH, pUrva sthUlaM sIvanaM kRtavAn , pazcAdamyAsatastathA ACCOACCE anukrama [1] * ~174
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [948], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka anukrama [1] kathaMcanApi sIvitaM yathA sarvathA na jJAyate, yathA svAmisatkaM devaduSyaM dhigjAtIyena kAritaM 8 / vaDaitti varddhakirabhyAsataH ko'pyamApyApi devakularathAdInAM pramANaM jAnAti 9 // pUiyatti ApUpikaH kaNikkAdikamamApyApi pUpaparimANaM jAnAti, yathA etAvatkaNikkAderetAvatyaH pUpA bhaviSyanti, sarvA api vA samAH karoti 10 / 'ghaDe' ti ghaTakAraH prathamata etAvapramANAM mRttikAM gRhNAti yAvanmAtrayA vivakSitaM ghaTAdikaM niSpadyate iti 11 // cittakAretti citrakAro amApyApi rekhAdikaM pramANayuktaM citraM karoti, tAvanmAnaM vA varNakaM gRhNAti yAvanmAtreNa samApyate iti 21 / sarveSAmeteSAM karmajA buddhiH| uktA karmajA buddhiH, sampati pAriNAmikyA lakSaNaM pratipAdayannAha- - aNumANa-heu-dihatasAhiA vayavivAgapariNAmA / hianisseyasaphalavaI buddhI pariNAmiA nAma // 948 // | anumAnahetudRSTAntaiH sAdhyamartha sAdhayatIti anumAnahetudRSTAntasAdhikA, iha liGgajJAnamanumAnaM, svArthamityarthaH, tatpralAtipAdakaM vaco hetuH, parArthamanumAnamityarthaH, athavA jJApakamanumAnaM, kArako hetuH, dRSTamarthamaMtaM nayatIti dRSTAntaH, nanu anumAnagrahaNAdeva dRSTAnto gata iti kimarthamasyopanyAsaH?, tadasamyak, anumAnasya tattvata ekalakSaNatvAt , uka pAca-'anyadhAnupapannatvaM, yatra tatra trayeNa kim ? / nAnyathAnupapannatvaM, yatra tatra trayeNa kim // 1 // ityAdi sAdhyopa-12 dAmAbhUtastu dRSTAntaH, uktaM ca-'yaH sAdhyasyopamAbhUtaH sa dRSTAnta iti kathyate" iti, bayovipAkapariNAmA iti kAlakRto| dehAvasthAvizeSo vayaH tadvipAkena pariNAmaH-puSTatA yasyAH sA vayovipAkapariNAmA, tathA hitam-abhyudayaH tatkA JaMEduputanimal ~175
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka - dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagirIya vRttau nama skAre // 527 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 949 951] vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH raNaM vA niHzreyasaM mokSaH tannibandhanaM ca hitaniHzreyasaphalavatI buddhiH pAriNAmikI nAma // asyA api ziSyagaNa pAriNAmihitAyodAharaNaiH kharUpamupadarzayati abhae 1 seTTi 2 kumAre 3 dekhI 4 udilodie havai rAyA 5 / sAhU a naMdiseNo 6 ghaNadatte 7 sAvaga 8 amace 9 // 949 // khamae 10 amaJcaputto 11 cANake 12 caiva thUlabhadde 13 ca / nAsikasuMdarI naMde 14 bahare 15 pariNAmiA buddhI // 950 // calaNe ya (taha) 16 AmaMDe 17 maNI 18 ya sappe 19 ya khaggI 20 dhUbhi 21 de 23 / pariNAmiabuddhIe evamAI udAharaNA // 959 // AsAM tisRNAmapi gAthAnAmarthaH kathAnakebhyo'vaseyaH, tAni cAmUni tatra prathamama bhayodAharaNaM paJjoeNa rAyagihaM nagaraM rohiyaM, abhayakumAreNa ya pajoe aNAgae caiva khaMdhAvAranivese jANiUNa pabhUtaM davaM nikkhAtiyaM, tato Agate pajjoe abhayakumAreNa jANAvito, jahA taba sabovi khaMdhAvAro tAeNa bheio, jai na pattiyasi to khaMdhAvAranivese nibhAlehi, taheva kayaM tato bhIto appaparivAro naTTo, pacchA abhaeNa sarva gahiyaM, esA abhayassa pariNAmiyA buddhI / ahavA esA jAhe gaNiyAe kavaDeNa nIto, baddho, jAba tosito pajoo, laddhA cattAri varA, ciMtiyaM ca NeNa-moyAvemi appANagaM, varo maggito-aggiM pavisAmitti, muko, bhaNai-ahaM te chaleNa ANIto, ahaM puNa divasato pajjoo hIraiti kaMda ~176~ kyAH sva X rUpamudA haraNAni // 527 // melbrary.org
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 949 951] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH taM nemi, gato rAyagihaM, sayaM vANiyago jAto, dAso ummattago kato, vANiyadArAto kayAto, tato ujjeNIe raDaMto pajjoo gahito, evamAiyAto bahUio abhayassa pariNAmiyAto buddhIto 1 / sehitti kaTTho nAma seDDI egastha nagare parivasati, tassa bajA nAma bhAriyA, tassa niyailo deyasammo nAma baMbhaNo, siTTI disAjattAe gato, bhajA ya teNa samaM saMpalamgA, tassa ya ghare tinni pakkhI-sUyato mayaNasAgA kukkuDago, so tANi uvanikkhivittA gato, so ghijAito rattiM aiti, mayaNasalAgA bhaNai ko tAyarasa na bIhai ?, sUyao bArei-jo anniyAe daio so ahaM tAto hoi, sA mayaNasalAgA na sammaM evaM ahiyApati, to dhijAiyaM niccameva parivayati, tAhe bajAe sA mAriyA, sUo na mArio, annayA sAhU | bhikkhAnimittaM taM gimatigayA, kukuDaM pecchiUNa ego disAloyaM kAUNa bhaNai jo eyassa sIsaM khAi so rAyA bhavatitti, taM kahavi teNa dhijAieNa aMtarieNaM suyaM, tato so vajjaM bhaNai-mArehi khAmi, sA bhaNai annaM maMsaM ANijai, mA puttabhaMDasaMvaDiyaM imaM mArAveha, nibaMdhe kae mArito, tato jAya pahADaM gato tAtha tIse putto lehasAlAo Agato, taM ca maMsaM siddhaM, so chuhAito royai, sIsaM dinnaM, Agato so dhiJjAito, bhANae chUDhaM, sIsaM maggai na pecchai, sIsaM deha, sA bhagai-ceDassa dinnaM, so ruTTho, eyassa kae mae mArAvito, jai paraM eyassa caiDassa sIsaM khAeja to hoja karja, nibbaMdhe vayasiyA, dAsIe suyaM tato ceva ceDaM gahAya palAyA, annaM nagaraM gayA, tattha aputto rAyA mato, AseNa so ceDo parikkhito, rAyA jAto, ito ya-kaTTho seDDI niyagharamAgato, paDiyasaDiyaM niyadharaM pAsati sA bajjA pucchiyA, na kahei, sUyao pucchito, so bIhei, tato so mA mAriJjautti paJjarAto mukko, teNa paMjaramukkeNa so baMbhaNAivuttaMto kahito, ~177~ www.jbrary.org
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama [1] zrIAva-16 so taM soUNa saMviggo-alaM saMsAravavahAreNa, ahaM tIse karaNa kilesamaNubhavAmi, esA puNa evaMvihatti pabaito / iyarANihApAriNAmizyakamala- taM ceva nagaraM gayANi jattha so dArago rAyA jAto, sAhUvi viharato tattheva gato, paviTTho kahamavi tIe ghare mikkhAnimittaM, kyAH udAyagirIya- tIya bhikkhAe samaM suvaNNaM dinnaM, kUviyaM-eso samaNo suvaNaM gahAya gato, gahito ya rAyapurisehi, diTTa mikkhamajJa haraNAni vRttau nama- suvaNaM, raNNo niveiyaM, rAyAe bhaNiyaM-sUlAe poijau, dhAvIe nAto, raNo kahiyaM-esa te piyA, rAyA sasaMbhamaM uchiUNa skAre pAesu paDito, tANi nivisayANi ANattANi, piyA bhogehiM rannA nimaMtito, necchai, rAyA saDDo kto| varisAratte puNNe 18vacaMtassa akiriyAnimittaM ghijAiehiM duakkhariyA bhaddaparidhAiyArUbadhAriNI uvaTThiyA, guSiNI sA, rAyA aNucayai.15 // 528 // tIe gahito-mama ciMtaM kareha, tato mA pavayaNassa uDDAho houtti ciMtiUNa kaTusAhU bhaNai-jai mama esa gambho to joNIe zAnIu, aha na mama to poTTa bhiMdittA NIu, evaM bhaNie bhinnaM poTTa, pavayaNassa vaNNo jAto, kaTThasevissa pAriNAmiyA buddhI, jIe vA pabAvitotti // kumArotti khuDugakumAro, so upari jogasaMgahe bhaNihii / tassa pAriNAmiyA buddhI 2 // dAdevIvi puSphabhadde nagare pupphaseNo rAyA, pupphavatI devI, tIse do puttabhaMDANi-pupphacUlo puSphacUlA ya, tANi aNurattANi, |raNNA do'vi paroparaM pariNAviyANi, bhoge bhuMjaMti, devI nibeeNa pabaiyA, devaloge devo uvavanno, so ciMtei-jai eyANi - evaM ramaMti tA naragatiriesu uvavaJjihiMti, suviNae so tersi narage daMsei, sA bhIyA, pucchai-pabhAe pAsaMDie, te na // 28 // yANaMti, anniyAputtA AyariyA, te saddAviyA, te suttaM kahRti, sA bhaNai-kiM tumbhehivi sumiNago diTTho, so bhaNai-16 Agame amhe parisaM dihu~, puNo'vi devaloge darisei, tevi se anniyAputtehiM kahiyA, tato bhaNai-kahaM erisA devalogA? ~178~
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama gammati ?, kaha vA tArisesu naragesu na gammai !, AyariehiM kahiya-jiNadesiyadhammappabhAveNa, tato dhammakahA, saMviggA, pavaiyA, devassa pAriNAmigI buddhI / uditodaetti, purimatAle nagare uditodao rAyA, sirikatA devI, donivi sAvagANi, annayA aMteure parivAiyA paviTThA, sA sirikatAe devIe jiyA, dAsIhiM muhamakaDiyAhiM velaMbiyA nicchatA, pado-12 samAvannA / vANArasIe dhammaruInAma rAyA, tastha gayA, phalagapaTTiyAe sirikatAe rUvaM lihiUNa darisei dhammaruissa rano, so ajhovavanno dUyaM visajjei, uditodaeNa raNNA paDihato avamANito nicchUDho, tAhe sababaleNAgato dhammaruI, purimatAla zanagaraM rohei, uditodao ciMtei-kiM evaDDeNa jaNakkhaeNaM karaNaMti ?, uvavAsaM karei, vesamaNo devo AuTTo, teNa dhammaruI hAsanagaraM sAharito, uditodayassa pAriNAmiyA buddhI / sAhaya naMdiseNe iti, seNiyaputto naMdiseNo sAmisIso sAha,18 INItassa sIso ohANuppehI, tassa ciMtA-jai bhagavaM! rAyagiha jAejA to devIto aNNe ya sAtisae pecchiUNa thiro jATa hojatti, sAmI rAyagihamAgato, seNito saMteuro nIti, anne ya kumArA saMteurA, naMdiseNassa aMteuraM varaM seyaMbaravasaNaM TipaumiNimajhe haMsIto iva mukkAbharaNAto savAsiM chAyaM hareMti, so tAto dadraNa ciMteti-jai bhaTTAraeNa mama AyarieNa|3|| parisito mukkA to kimaMga puNa majna maMdapuNNassa asaMtANaM pariccaiyavateti niyamAvaNNo, Aloiya paDikato thiroda jAto, doNhavi pAriNAmigI buddhI // dhaNadattetti, dhanadattaH susumAyAH pitA, sa evaM pariNAmeti-yadyenAM mAritAM na bhakSa-12 diyAmastahi biyAmahe, tasya pAriNAmikI buddhi // sAvagatti, sAvago sAviyAe vayaMsiyAe mucchito, tIe pariNAmiyaM-18 pApasa mucchito marihiti, mato ya ahavasaTTo naraesu tiriesu vA uvavaJjihii. tato tIse AbharaNANi catvANi ya parihi / [1] SMEnication ~179~
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: -NCR prata satrAka dIpa anukrama zrIAva- naUNa rayaNIe uvaTThiyA, biiyadiNe tassa saMvego-mae bhaggaM vayaMti, tIse jahAvadviyakahaNaM, tIse pAriNAmigI buddhI pAriNAmizyakamala- amavetti, varavaNupiyA jaupare kae ciMtei-kumAro kahaMpi rakkhiyabo, suraMgAe nINito, palAto, eyarasa pAriNAmigI kyA udaaygiriiy-IAbuddhii|| aNNe bhaNaMti-ego rAyA, devI se aippiyA kAlagayA, so muddho, tIe viyogadukkhito na sarIrasthitiM karei, kAharaNAni vRttau nama- maMtihiM bhaNito-deva ! erisi saMsArasthitI, kiM kIrau ?, so bhaNai-nAhaM devIe sarIrasthiti akaratIe karemi, maMtIhiM skAre pariciMtiyaM-na anno uvAyotti, pacchA bhaNiyaM-deva ! devI saragaM gayA, tatthaTThiyAe ya se sabaM pesijjau, laddhakayadeviviti-* dipauttie pacchA karejasu, raNNA paDissuyaM, mAiThANeNa ego pesito, raNNo sagAsaM so AgaMtUNa sAhai-kayA sarIsthitI // 529 // IHdevIe, pacchA rAyA karei, evaM paidiNaM kareMtANa kAlo vaccai, devIpesaNavavaeseNa vahuM kaDisuttamAi khajaI rAyA, egeNa |ciMtiyaM-ahaMpi khAemi, gato rAyasagAsaM, teNa bhaNiya-kuto tuma?, bhaNai-deva ! saggAto, raNNA bhaNiyaM-devI diTThA, so bhaNai-tIe ceva pesito kaDisuttamAinimittagaMti, dAviyaM se, jahicchiyaM kiMpi na saMpaDai, raNNA bhaNiyaM-kayA gami|ssasi ?, teNa bhaNiyaM-kalaM, te saMpADisa, maMtI AdivA-sigghaM saMpADeha, tehiM ciMtiyaM-viNa kajaM, ko ettha uvAutti | visaNNA, egeNa bhaNiyaM-dhIrA hoha, ahaM bhalissAmi, teNa saMpADiUNa rAyA bhaNito-deva! esa kahaM jAhida, raNA bhaNiyaM-aNNe kahaM jaMtagA?, teNa bhaNiyaM-amhe jaM paDhatA taM jalaNappaveseNa, na annahA sarga gammai, raNNA bhnniyN-t-||529|| heva peseha, tahA ADhattA, so visaNNo, aNNo dhutto bAyAlo raNo samakkhaM bahuM uvahasai, jahA devI bhaNijjAsi-siNehavaMto rAyA, puNo'vi jaM kajaM taM saMdisijjAsi, aNNaM ca imaM ca bahuvihaM bhaNijjAsi, teNa bhaNiyaM-deva! nAhamettiyaga ~180
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: ROGRESEARSA dAmavikalaM bhaNiuM jANAmi, eso ceva laTTho pesijjara, raNNA paDissuyaM, so taheva visa jeumADhatto, iyaro mukko, avarassa mANusANi visaNNANi, palavaMti ya-hA deva ! amhe kiM karejAmo?, maMtiNA bhaNiyaM-niyatuMDaM sArakkhejAha, pacchA kharaMTiya mukko, aNAhamaDagaM daI, maMtissa pAriNAmiyA buddhii||khmptti. khamago cehaeNa samaM mikkhaM hiMDai, teNa maMDuka|liyA mAriyA, AloyaNavelAe nAloei, khuDDaeNa bhaNito-Aloehitti, ruTTho AhaNAmitti padhAvito, khaMbhe apphi-RI Dito mato, egastha virAhiyasAmanANaM kule diTTIviso sappo jAto, jANeti paroparaM, rAttiM careMti, mA jIve mArehA4A motti, phAsuyamAhAramAhAreMti, aNNayA raNNo putto ahiNA khaito, mato ya, rAyA padosamAvanno, jo sappaM mArei tassa dINAraM dei, annayA AhiMDaeNaM tANaM rehAto dihAto, taM vilaM osahIhiM dhamai, annesiM sIsANi nitANi chidai, so khavagasappo abhimuho na nIi, mA mArehAmi kiMcit , jAIsaro ya so, to sarva vivegaM jANai, tato puccheNa niggacchada,* zyaro ya niggayaM chiMdai, pacchA raNNo uvaNIyANi, soya rAyA nAgadevayAe paDiyohito-(mA mAreha)nAgadino kumAro bhavi-13 sai, so khamagasappo mato samANo tattha rAyapattIe putto jAto, ummukkavAlabhAvo sappe daDe jAI saMbharai, saMbharittA pavaito, so ya chuhAluo amiggahaM geNhai-mae na rUsiyavaM, pabhAe dosINassa hiMDai, tattha ya Ayariyassa gacche cattAri khamagA-mAsito domAsito temAsito caumAsito ya, rattiM devayA AgayA, te sadhe khamage aikkamittA khuDDayaM vaMdai, egeNa khamageNa niggacchaMtI sA hatthe gahiyA, bhaNiyA ya-kaDapUyaNe ! eyaM tikAlabhoI vaMdesi ?, ime mahAtabassI na vaMdasi ?, sATa bhaNai-bhAvakhamaga vaMdAmi, na dabakhamage, evaM bhaNiUNa sA gayA, pabhAe dosINassa gato khuDugo, dosINaM gahAya Agato 1565436456-05-54- 55%% R astrinting ~181
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAka C dIpa zrIAva- nimaMtei-tato egeNa khamageNa gahAya pattaM khelo chUDho, bhaNai-micchAmi dukaDaM, khelamallato tumbha 'nAvaNIto, evaM pAriNAmi Msesehivi, tato khelajuttaM parihariUNa jemeumAraddho, tehiM vArito-kiM pabhAe ceva khAyasi, tato ahaM aho chahA- kyAH udAyagirIya- luotti niyamAvanno, subhajjhavasANeNaM kevalanANamuppannaM, ahAsannihiehiM devehiM kevalimahimA kayA, devayA AgayA,|| haraNAni vRttau nama- eso bhAvakhamago, tumbhe niccaM roseNa dhamadhamaMtA davakhamagA, tato mae kaI esa paDhamo vaMdito, tesiM pacchANutAveNa skAre subhagjhavasANasedIe kevalanANamuppaNaM, paMcavi siddhA, sabesi pAriNAmiyA buddhI // amacaputtetti, amaJcaputto vr||530|| dhaNU, tassa tesu tesu paoyaNesu pAriNAmiyA buddhI, jahA baMbhadatto kumAro moyAvito palAito ya, evamAi saba NU, tassa bhAsiyavaM / aNNe bhaNati-ego maMtiputto kappaDiyakumAreNa samaM hiMDai, annayA nimittito milito, ratiM devakule ThiyANaMda sivA raDai, kumAreNa nimittito pucchito-kiM sA bhaNai ?, teNa bhaNiyaM-esA imai bhaNai, imaMsi naititthaMsi purANIya kalevaraM ciTThai, eyassa kaDIe sayaM pAyaMkANaM nANagavisesarUvANaM ciTThai, taM kumAra! tuma gilAhi, tumheM pAryakA mama kalevaraMti, muddiyaM puNa na sakuNomitti, kumArassa kuDuM jAyaM, te vaMciya egAgI gato, taheba jAya, pAryake ghettUNAgato, puNo raDati, puNaravi pucchito, so bhaNai-vaphaligA esA, kaha, esA bhaNai-kumAra! tujjhavi pAryakasayaM jAyaM, majjhavi kalevaraMti, kumAro tusiNIto Thito, amaccaputteNa ciMtiyaM-pecchAmu se sattiM kiM kivaNattaNeNa gahiyaM ? uyaahu|8||530|| soMDIrayAe, jai kivaNattaNeNa gahiyaM na se rajati niyattAmi, paJcUse bhaNai-vaha tumbhe, mama sUlaM caTThiyaM, na sakuNomi gaMtuM, kumAreNa bhaNiyaM-na juttaM tumaM mottUNa gaMtuM, kiMtu mA koi egatthANe jANihiitti vaccAmo paccAsapaNe, NCCASSACRESCk -9- anukrama [1] ~182
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 6 kulaputtagharaM nIto samappito, taM ca pAyakasayaM sarva pejAmolaM, maMtiputtassa uvayaM jahA soMDIrayAe gahiyaMti, tato bhaNiyamaNeNa-asthi me viseso tamhA gacchAmo, gato, kumAreNa raja pattaM, maMtiputtassa bhogA dinA, eyarasa pAriNAmigAda buddhii| cANakSetti, gollavisae caNayaggAmo, tattha caNito mAhaNo, so avagaya0 sAvago, tassa pare sAhaThiyA, putto se pUjAto saha dADhAhiM, sAhUNa pAesu pADito, kahiyaM ca, sAihiM bhaNiyaM-rAyA bhavissai, tato mA duggati jAhitIti daMtA ghasiyA, puNoSi AyariyANa kahiyaM, bhaNaMti-kajau, ettAhe biMbaMtariyo rAyA bhavissai, ummukbAlabhAveNa coddasavi. | vijAThANANi AgamiyANi, so'tha sAvago saMtuTTo, egato bhaddamAhaNakulAto bhajjA se ANIyA, kAleNa mAyApiyaro vipaNNA, aNNayA kaMmi koue se bhajjA mAyaparaM gayA. keI bhaNaMti-bhAivivAhe gayA, tIse ya bhagiNIto anesiM khaddhAdANiyANa diNNeliyAto, tAto alaMkiyavibhUsiyAto AgayAto, sabo pariyaNo tAsiM saMmaM saMbai, sA egate acchA addhitI jAyA, gharaM sasogA AgayA, cANikeNa pucchiyaM, na sAhai, nibaMdhe siDhuM, teNa ciMtiyaM-naMdo pAilipute dei, tatva IvacAmo, sato kattiyapuNNimAe puSaNNatthe AsaNe paDhama nisanno, taM ca naMdassa sallIvaiyassa rAulassa sayA udhijjA siddhaputto ya naMdeNa samaM tatthAgato, bhaNai-esa baMbhaNo naMdavaMsassa chAyaM akamiUNa Thito, bhaNito ya dAsIe-bhayavaM bitie AsaNe nivesAhi, viie AsaNe kuMDiyaM Thavei, evaM taie daMDaga, cautthe gaNettiyaM, paMcame jannovaiyaM, tato dhaDrotti nicchUDho, tato kuvito, painnApurassaraM paDhati-kozena bhRtyazca nibaddhamUlaM, putraizca mitraizca vivRddhazAkham / utpAvya nandaM parivartayiSye, mahAdumaM vaayuriyogrvegH||1|| tato niggato, maggai purisaM, suyaM caNeNa-vibaMtarito rAyA hohAmitti, naMdassa anukrama [1] imastram ~183
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata * satrAka dIpa zrIAva-bhAje moraposagA tesiM gAmaM gato parivAyageNa liMgeNa, tesiM ca mayaharassa dhUyAe caMdapiyaNo Dohalo, so samadANato gato. pariNAmizyakamala-151te pucchaMti, so bhaNai-mama dAragaM deha to NaM pAemi caMdaM, tehiM paDissuyaM, paDamaMDavo kArAvito. puNimAdivase majame kyAH udAyagirIya- chidaM kayaM, majhagae caMde sagharasAlUhiM saMjoittA duddhassa thAlaM bharitA saddAviyA, pecchAi-thAlamajjhe caMdaM, bhaNiyA- haraNAni vRttInama- piyAhi, piyai, uvari puriso ucchAei, dohale avaNIe kAleNa jA putto jAto, caMdagutto se nAma karya, sovi tAva skAre saMbahui, cANako dhAuvilANi maggai, so ya caMdagutto dAragehiM samaM ramai, rAyanIIe vilAsA, cANako ya paDiei, pecchai, so rAyA, Thito a, aNNe maMtisAmaMtA, avare pAikkA, so ya jo jassa joggo taM tassa desaM vilahei, etthaMtare // 531 // cANakaNa mamgito-amhavi kiMci dijjaha, teNa bhaNiyaM-tumaM gAvIto laehi, so bhaNai-mA maM mAreja koI, tato bhaNai vIrabhojjA vasuMdharA, nAyaM jahA vizANaMpi se asthi, pucchito-kassa tumaMti !, dAragehiM bhaNiyaM-parivAyagaputto esa, hA ahaM so paribAyago, jAmo jA te rAyANa karemi, gato, pAgato logo milito, pADaliputtaM rohiyaM, naMdeNa bhaggo, parivAyago naTThI, AsehiM piTThato laggo, tato cANako caMdaguttaM paDamiNIsaMDe chuhittA rayago jAto, pacchA egeNa jaccavalahI kisorageNa AsavAreNa pucchito-karatha caMdagutto?, cANako bhaNai-peccha paumasare paviTTho caMdagutto, tato Asa vAreNa diTTho, tato aNeNa ghoDago cANakassa alito, khaggaM mukaM, jAva niguMDito jaloyaraNaTThayAe kaMcuga melleuM tAva // 531 // kAaNeNa khaggaM ghettUNa duhAkato, pacchA caMdagutto hakAriya caDAvito, puNo palAyA, pucchito aNeNa caMdagutto-jaMdAvalaM sArio tuma tavelaM tume kiM ciMtiyaMti ?, teNa bhaNiyaM-evameva dhurva bholaNaM diTTha, ajo ceva jANai, tato'NeNa18 anukrama 3 ~184
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ACASSEURSESSAGRESS anukrama jANiyaM-joggo, naesa vippariNamaitti, pacchA caMdagutto chuhAito, cANako taM ThavittA bhattassa atigato, vIhei ya-mA ettha najejAmo, DoMDassa bAhiM niggayassa porTa apphuriyaM diTTha, so pucchio-kattha bhoyaNaM lagbhati ?, teNa bhaNiyaM-amugattha, 8/iyANiM ceva dahikUra jimiya Agato, tato'NeNa tassa churiyAe porTsa phAliya, dadhikaraM gahAya Agato, jimito dArago, anayA annattha gAme ratiM samudANei, therIe puttabhaMDANaM vevalI parivesiyA, ekeNa mAjhe hattho chUDho, daddho royati, tAe| bhaNNai-tuma cANakkamaMgalo, paDhama ceva hatthaM majhe chuhasi, paDhamaM pAsANi dhippaMti, pacchA majjhabhAgo, cANakassa uvagayaM 4 gato himavaMtakUDa, tattha paSayago rAyA, teNa samaM mittayA jAyA, bhaNai-naMdaM oyavittA sama sameNa rajaM vibhajAmo, caliyA, desaM laDaMtA eMti, egadha nagaraM na paDada, paviTTho tidaMDI cANakko, vatthUNi joeDa, iMdakumAriyAto diTThAto, tAsiMtaNaeNa pabhAveNa na paDai, niyaDIe nIyAviyAto,paDiyaM nagaraM, gayA, pADaliputtaM rohiyaM, naMdo dhammabAraM maggai, cANakeNa bhaNiyaM6) egeNa raheNa jaM tarasi taM nINehi, do bhajAto erga kaNNagaM davaM ca nINei, kannA caMdaguttaM paloei, bhaNiyA-jAhitti,15 hAtIe caMdaguttarahaM vilaggaMtIe nava aragA rahassa bhaggA, caMdagutteNa vAriyA, cANako bhaNai-mA vAreha, nava purisajugANi tava vaMso hoi, atigado, do bhAgIkayaM rajaM // egA kaNNagA, kayagavisabhAviyA, tattha pacayagassa icchA jAyA, sA tassa | 6 dinnA, amgipariyaMcaNe visaparigato mariumAraddho, bhaNai-vayaMsa! marijai, caMdagutto visaM raMbhAmitti vavasito, cANakkeNa miuDI kayA, niyatto, sa mato, dovi ratnANi tassa jAyANi / / naMdamaNUsA coriyAe jIvaMti, tato cANako coraggAhaM| bhaggai, aNNayA bAhiriyAe gato, tastha egassa naladAmassa putto makkoDaeNa khaito, teNa AraDiyaM, pahAvio naladAmo, A-DACOCCASIOCCC ~185
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [949-951], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka skAre dIpa anukrama zrIAva- di8 makkoDANa ThAmaM, aggi chuhitA samUlaM ucchediyaM, cANakeNa diDo, raNyo nivedito, raNNA sahAvisA ArakkhattaM dinnaM, pAriNAmizyakamala- sAvIsatthA kayA teNa sabe corA, annayA bhattadANeNa vIsAseUNa sakuDuMbA mAriyA // egastha gAme kila tidaMDiNA bhikkhA na kyA udAra yagirIya-18 laddhA, tattha ANA dinA, aMbagehiM baMsI parikhettavA, tehiM vivarIyaM kayaM, sIhiM aMbamA parikkhittA, tato ruTTo palIvito sabokAharaNAni vRttau nama- da gAmo // tato kosanimittaM pariNAmiyA buddhI payahiyA, sovaNaM thAlaM dINArANa bhariyaM, kUDapAsehiM jUyaM ramai, jo jiNa tassa eyaM, aha ahaM jiNAmi ekko dINAro dAyabo, aiciraMti acaM uvAyaM ciMtei, nagarappahANANa bhattaM dei, majapANaM ca, mattesu paNacito bhaNai-do majjha dhAurattAu kaMcaNakuMDiyA tidaMDaM ca, rAyA me basavattI esthavi tA me holaM vApahi || // 532 // k // 1 // evaM bhaNie anno asahamANo bhaNai-gayapoyagassa mattassa uppaiyassa joyaNasahassaM / para pae sabasahassaM etthakavitA me holaM vAehi / / 2 // aNNo bhaNati-tilaADhagassa uttassa niSphannassa bahusaiyassa |tile tile sayasahassaM esthavi vitA me holaM vAehi // 3 // anno bhaNai-navapAusaMmi puNNAe girinadIe sigyavegAe / emAhiyameseNaM navaNIeNa pAli baMdhAmi, ethavi tA me holaM vAehi // 4 // anno bhaNai-jaccANa navakisorANa taddivase jAyamettANa / kesehiM nahaM chAemiTa etthavi tA me holaM vAehi // 5 // anno bhaNai, do maj asthi rayaNANi sAlipasUI a gaddabhiA yAchiyA chiNNA ruhai patthavi tA me holaM vAehi // 6 // anno bhaNai-sai sukilanizcasugaMdho bhajja aNuSaya nasthi pvaaso| niriNo dupaMcasa- x // 532 // ito, etthavi tA me holaM vAehi // 7 // evaM nAUNa rayaNANi maggiyANi, sAlINaM koTThAgArANi bhariyANi, AsA ega-1 divasajAyA maggiyA, egadivasiyaM navaNIyaM maggiyaM, esA pAriNAmiyA cANakassa buddhI / thUlabhaddasAmissa pAriNA ~186
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryukti: [ 949 - 951 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri- racitA vR miyA buddhI-piyaMmi mArie naMdeNa bhaNito- amaJco hohi, teNa bhaNiyaM-ciMtemi, gato asogavaNiyAe, ciMtei - kerisA bhogA vAlANaMti ?, pavaito, raNNA AsannapurisA bhaNiyA-peccha mA kabaDeNa gaNiAgharaM jAejjA, niMso suNagamaDae vAvaNNe nAsaM na giNhara, purisehiM raNNo kahiyaM, virattabhogatti sirio Thavito, thUlabhaddassa raNNo ya pAriNAmigI buddhI // nAsikasaMdarInaMditti-nAsikaM nagaraM, naMdo vANiyago, suMdarI se bhajjA, sA tarasa atIya valahA, khaNamavi tassa pAsaM na muMcaiti logeNa suMdarInaMdotti tassa nAmaM kayaM, tassa bhAyA pavaito, so suNei, jahA so tIe atIva ajjhovavanno, mA naragaM jAiti tassa paDivohaNanimittaM pAhuNo Agato, paDilAbhito, bhANaM teNa gAhiyaM, appaNA samaM cAlato, so jANaiettha visajjehi ettha visohi iti, ujjANaM nIto, logeNa ya bhAyaNahattho diTTho, tato NaM uvahasaMti-pavaito suMdarInaMdo, tassa ujjANaM gayassa sAhuNA dekhaNA kayA, ukkaDarAgotti na tIrai magge lAeuM, veDaviyaladdhimaM ca bhayavaM sAhU, tato'NeNa ciMtiyaM na aNNo ubAotti ahigatareNa uvalobhemi, pacchA meruM payaTTAvito, na icchai a viogato, muhutteNa ANAmi, paDissurya, payaTTA, makaDajuyalaM viudhiyaM, anne bhaNati saJcagaM caiva diDaM, sAhuNA bhaNito- suMdarIe vAnarIe ya kA laDayarI 1, so bhaNai bhayavaM ! aghaDaMtI sarisavamerUvamatti, pacchA bijjAharamihuNagaM diDaM, tatthavi pucchito, bhaNai-tullA dovi, pacchA devamihuNagaM diDaM, tatthavi pucchito, bhaNati bhayavaM / etIe aggato vANarI suMdaritti, sAhuNA bhaNiyaM-thoveNa dhammeNa esA pAvijjai, tato se uyagayaM pacchA paito, sAhussa pAriNAmigA buddhI / vairati vairasAmiNA mAyA nANuvattiyA, mA saMgho avamannijihitti, pADaliputte mA paribhavihitti beDabiyaM kathaM, puriyAe pavayaNaohAvaNA mA Pur Private & Personal Use Only 187~
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka - dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 949 951] vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAvazyakamala // 533 // hohitti saghaM kaheyavaM, evamAI vairasAmissa pAriNAmigI buddhI / calaNAhayatti, rAyA taruNehiM buggAhijai, jahA therA pAriNAmikumArAmaccA avaNijaMtu, so tesiM parikkhaNAnimittaM bhaNai-jo rAyaM sIse pAeNa AhaNai tassa ko daMDo ?, taruNA yagirIya- bhaNaMti-tilaMtilaM chiMdiyavo, to therA pucchiyA, ciMtemotti UsariyA, ciMteMti-nUNaM devIe aNNo ko AhaNaitti ?, AgayA vRttau nama-bhaNaMti-sakkAreyavo, raNNo tesiM ca pAriNAmiyA buddhI / AmaMDatti, AmalagaM kittimaM egeNa nAyaM, aikaDhiNaM akAle skAre biMbo hohitti, tassa pAriNAmigI buddhI / maNIti, ego sappo pakkhINaM aMDagAI khAi rukkhe vilaggito, annayA so tattha giddheNa AlayaM vilaggaMto mArito, maNI tattha paDito, heDDA kUvo, taM pANIyaM rattIbhUyaM nINiyaM taM sahAvitaM hoi, dAraeNa therassa kahiyaM, teNa paribhAviyaM, nAto maNI, tato rukkhe vilaggiUNa gahito, therassa pAriNAmiyA / sappetti, caMDakosito ciMtei eriso mahappA iccAdi vibhAsA, eyassa pAriNAmigI / khattetti, sAviyAputto jovaNadhaNummatto dhammaM na giNhai, mariUNa khaggo vavaNNo, paTTisu dohivi pAsehiM jahA pakkharA tahA cammANi laMvaMti, aDavIe cauppahe jaNaM mArei, sAhuNo annayA teNa paheNa atikamaMti, yogeNa Agato, teNa na tarai aliya ciMtei erisA mae diTThapuSA, jAI saMbhariyA, paJcakkhANaM devalogagamaNaM, eyasta pAriNAmigI / dhUbhe, besAlInagarIe nAbhIe muNisuvayathubho, tassa guNeNa koNiyassa ( payAse'vi) nagarI na paDati, devayA AgAse kUNiyaM bhaNati samaNe jai kUlavAlae, mAgahiyaM gaNiyaM lamissara / rAyA ya asogacaMdae, besAliM nagarI gahehiti // 1 // tato koNio taM maggar3a, tassa kA utpattI- egassa Ayariyassa cihnao aviNIto, taM Ayario aMbADeti, sa gheraM vahai, aNNayA AyariyA siddhasilaM teNa samaM baMdagA Por Private & Personal Use Only 188~ kyAH udAharaNAni // 533 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jam Educato Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 952 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], paratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vilaggA, oyaraMtANaM bahAe silA mukkA, diTThA, AyarieNa pAyA osAriyA, iyarahA mArito hoto, tato tassa sAvo dino-durappA ! itthIo viNassihisitti, micchAvAdI eso bhavatuttikAuM tAvasAsame acchai, nadIe kUle AyAvei, paMtha bhAse jo sattho ei tato AhAro hoi, nadIe kUle AyAvemANassa tassa pabhAveNa sA nadI aNNao pabUDhA, teNa | kUlavArato nAmaM kayaM tattha acchaMto koNieNa Agamito, gaNiyAto saddAviyAto, egA mAgahiagaNiyA bhaNai-ahaM ANAmi, kavaDasAviyA jAyA, sattheNa samaM gayA, vaMdai, bhaNai ya-uddANe bhoie ceiyAI vaMdAmi, tumbhe ya suyA, tato AgayA, pAraNage moyagA saMjoiyA diNNA, atisAro jAto, payogeNa Thavito, ubaTTaNAIhiM saMbhinnaM cittaM, ANIto, rano vayaNaM karehi, kahaM?, jahA vesAlI gheppar3a, thUbho nINAvito, gaNiyAkUlavAlANaM donhavi pAriNAmigI buddhI | iMdatti, iMdapAugAto cANakeNa cAliyAto, eyaM puvaM bhaNiyaM, esAvi pAriNAmiyA buddhI / pAriNAmikyA buddherevamAdInyudAharaNAni, ukto'bhiprAyasiddhaH / saMprati tapaHsiddhapratipAdanArthamAha na kilammai jo tavasA so tavasiddho daDhappahAriba / so kammakkhayasiddho, jo sabakkhINakammaMso // 952 // na klAmyati-na klamaM gacchati yaH sattvastapasA vAhyAbhyantareNa sa evaMbhUtastapaH siddhaH, aglAnitvAt, dRDhaprahArivaditi gAthAkSarArthaH / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyastaccedam- ego dhijAito uddeto, aviNayaM karei, so tato tAo thANAto nINito, hiMDato corapallImallINo, seNAvaiNA puttoti gahito, taMmi mayaMmi seNAvatI so caiva jAto, nikkivaM cAhaNaitti daDhappahArI se nAmaM kathaM, so annayA seNAe samaM evaM gAmaM haMtuM gato, tattha ya ego darido, teNa puttabhaMDANa maggaMtANa duddhaM jAittA Pur Private & Personal Use Only 189~
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [953], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata karmakSayasiddhaH * satrAka zrIAya dipAyasaM raMdhAvito, so ya pahAi gato, corA ya tattha paDiyA, emeNa so tassa pAyaso diTTho, chahiyati taM gahAya pahAvito, zyakamala- tANi khuharUvANi rovaMtANi piUmUlaM gayANi, hito pAyaso, so roseNaM mAremitti padhAvito, mahilA avapAsitA yagirIya- 4 acchai,tahAvi jahiM so coraseNAvatI tattha AgacchAi, so ya gAmamajhe acchai, teNa sarma mahAsaMgAmo kato, seNAvaiNA vRttau nama- ciMtiyaM-eeNa mama corA paribhavinaMti, tato asiM gahAya niddayaM chinno, mahilA se bhaNai-hA nikiya ! kimiyaM kayaM, skAre pacchA sAvi mAriyA, gabbho dovibhAgIkato phuraphurei, tassa kiyA jAyA-adhammo katotti, ceDarUvehiMto dariddapauttI pUjvaladdhA, tato daDhayara nivezaM gato, ko uvAo?, sAhU diTThAo aNeNa, bhayavaM! ko ittha uvAo?, tehiM dhammo kahio, // 534 // so a se avagato, pacchA cArittaM paDibajjiya kammANamucchAyaNaTThAe ghoraM khaMtiabhiggahaM geNhiya tattheva viharai, tato hIlijjai hammai ya, so ya ghorAkAraM ca kAyakilesaM karei, asaNAiyaM alahaMto samma ahiyAsei jAca aNeNa kamma| nigyAiyaM, kevalanANaM se uppaNNaM, pacchA siddho, uktstpHsiddhH| sAmpataM karmakSayasiddhapratipAdanAya gAthAcaramadalamAha-sa karmakSayasiddho yaH sarvakSINakammAMzaH' sarve-niravazeSAH kSINAH kauzA:-karmabhedA yasya sa tathA // adhunA karmakSayasiddhameva prapaJcato niruktavidhinA pratipAdayati dIhakAlarayaM jaMtu, kammaM se siamaTTahA / si dhaMtaMti siddhassa, siddhattamuvajAyai // 953 / / / / dIghaH, santAnApekSayA anAditvAt, kAlaH-sthitibandhakAlo yasya tat dIrghakAlaM, nisarganirmalajIvaraJjanAt rajaH kammaiva bhaNyate, dIrghakAlaM ca tat rajazca dIrghakAlaraja, yacchabdaH sarvamAnyatvAt uddezavacanaH, yat karma itthaMprakAraM, RECSIRKAR ACK dIpa anukrama [1] W // 534 // ~190~
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] A. sU. 90 Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 953 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH tuzabdo bhavyakarmmavizeSaNArthaH, na khalvabhavyakarmma sarvathA dhmAyate, tato'yamarthaH - dIrghakAlarajo yat bhavyakarma tat zeSitaM - ze pIkRtaM sthityAdibhiH prabhUtaM sat sthityanubhAvasaGkhyApekSayA anAbhogasaddarzanajJAnacaraNAdyupAyataH zeSam, alpaM kRtamiti bhAvaH, prAkU kiMbhUtaM sat zeSitamityata Aha- 'aSTadhA' jJAnAvaraNAdibhedenASTaprakAraM sat 'sitaM' 'sita varNabandhanayo 'riti vacanAt 'pij bandhane' iti vacanAt vA baddhaM karmma dhmAvaM 'dhamA zabdAgnisaMyogayo riti vacanAt dhyAnAnalena mahAgninA lohamalavat yena sa siddhaH, 'pRSodarAdaya' iti iSTarUpaniSpattiH, evaM karmmadahanAnantaraM siddhasya sataH, kiM ? - siddhatvamupajAyate, nAsiddhasya, nizcayanayametat uktaM ca- "palAlaM na dahatyagnirbhidyate na ghaTaH kvacit / nAsAdhuH (nAsan kazcit ) pratrajito, bhavyo'siddho na siddhyati // 1||" upajAyate ityapi tattvatastadAtmanaH svAbhAvikameva sad anAdikarmmAvRtaM tadAvaraNavigamenAvirbhavati, tathApi laukikavAcoyuktyA vyavahAradezanayA upajAyate ityucyate, athavA siddhasya siddhatvaM bhAvarUpamupajAyate natu pradIpanirvANakalpamabhAvarUpaM tena yadAhureke - "dIpo yathA nirvRtimabhyupeto, naivAvaniM gacchati nAntari kSam / dizaM na kAzcit vidizaM na kAzcit, snehakSayAt kevalameti nAzaM // 1 // jIvastathA nirvRtimabhyupeto, naivAvaniM gacchati nAntarikSam / dizaM na kAzcit vidizaM na kAJcit, zakSayAt kevalameti zAnti // 2 // ' miti tadapAstaM draSTavyam, tathAvidhasiddhatvabhAve dIkSAdiprayAsavaiyarthyaprasaGgAt, na khalu kazcanApi sacetanaH svavadhAya kaMThe kuThAraM prakSipatIti paribhAvanIyametat, na ca niranvayavinAzo yuktighaTAmupaiti, sataH sarvathA vinAzAyogAt, asataH kharavipANasyevAdalasyotpatsyayogAt ' nAsato vidyate bhAvo nAbhAvo vidyate sata' iti vacanAt, vijRmbhitaM cAtrArthe dharmasaGgrahaNi Por Private & Personal Use Only ~191~
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagirIya vRttau namaskAre // 535 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 954 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH TIkAMdAviti tataH paribhAvanIyam, pradIpadRSTAnto'dhyasiddho, yataH pradIpapudgalA evaM bhAsvaraM rUpaM parityajya tAmasaM rUpAntaramAsAdayantItyalaM vistareNa // athavA anyathA vyAkhyAyate 'dIrghakAlaraja' iti, raja iti rajaH sUkSmatayA, snehabandhanayogyatvAdvA ityarthaH yaddhavyakamrmeti ca naivaM vyAkhyAyate, sAkSAtkarmmAbhidhAnena sarvanAmno nirarthakatvAt prakaraNAdeva bhavyasyApyavagamyamAnatvAt abhavyasya siddhatvAyogAt, tato jantukarmeti vyAkhyeyam, jantuH - jIvastasya karmma, jantugrahaNenAbaddhakarmavyavacchedamAha, 'se' tasya jantorasitaM - kRSNamazubhaM saMsArAnubandhitvAt evaMvidhasyaiva kSayaH zreyAn natu zubhasvarUpasyeti bhAvanA, aSTadhA sitamityAdi pUrvavat, prathamavyAkhyApakSamadhikRtyAha tatkarmma zeSaM tasya samasthiti vA syAdasamasthiti vA ? na tAvat samasthiti, viSamanibandhanatvAt nApyasamasthiti caramasamaye yugapat kSayAsambhavAt etadayutam ubhayathA'pyadoSAt, tathAhi viSamanibandhanatve'pi sati vicitraH kSayasambhava iti kAlataH samasthitikatvAvirodhaH, caramapakSe'pi samudghAtagamanena samasthitikaraNabhAvAdadoSaH, na caitat svamanISikayocyate, yata Aha niryuktikRt - nAUNa beyaNijjaM aibahugaM AugaM ca dhovAgaM / gaMtRRNa samugdhAyaM khavei kammaM niravasesaM // 954 // jJAtvA - kevalenAvagamya vedanIyaM karmma atibahu-zeSabhavopagrAhi karmmApekSayA'tiprabhUtaM, AyuSkaM ca kammaM tadapekSayaiva stokaM, jJAtyeti varttate, atrAntare gatvA vA prApya 'samudghAtaM samyak - apunarbhAvena ut-prAbalyena ghAtaH- karmmaNo vedanIyAde hananaM pralayo yatra prayatnavizeSe sa samudghAtastaM gatyA kSapayanti karmma niravazeSaM niravazeSamiva niravazeSaM prabhUtatamakSapaNAt, | zepasya cAntarmuhUrttamAtrakAlAvadhitayA kiMcicchepatvena paramArthato'satkalpatvAt, Aha-jJAtvA vedanIyamativahrityatra ko *** atra samudghAtasya varNanaM kriyate Por Private & Personal Use Only ~192~ samudghAtaH // 535 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [954], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka niyamo yena tadeva bahusthitikamAyupaH sakAzAt bhavati !, na ca jAtucidapi Ayuriti, ucyate, tathArUpajIvapariNAmasvAbhAcyAt, tathAhi-itthaMbhUta evAtmanaH pariNAmo yenAsyAyurvedanIyAdisamaM bhavati nyUna vA, na kadAcanApyadhikaM, yathA tasyaivAyuSaH khalvadhuvavandhaH, tathAhi-jJAnAvaraNAdIni karmANyAyurvajAni saptApi sarvadeva banAti, Ayusta pratiniyata eva / kAle svabhavatribhAgAdizeSarUpe, tatraiva bandhavaicitryaniyame na svabhAvAd yataH paraH kazcidasti hetuH, evamihApi svabhAvavizeSa eva niyAmako draSTavyaH, Aha ca bhASyakRt-"asamadvitINa niyamo ko thevaM AuyaM na sesaMpi / pariNAmasahAvAto addhapAyabaMdho va tasseva // 1 // yeSAM punarbhagavatAM vedanIyAdikamAyuSA saha svabhAvata eva samasthitikamupajAtaM te samudghAtaM na pratipadyante, tathA cAha bhagavAnAryazyAma:-"agaMtUNa samugghAyamarNatA kevalI jiNA / jAimaraNavippamukkA, siddhiM varagati gayA / / 1 // " nanu prabhUtasthitikasya vedanIyAderAyupA saha samIkaraNArtha samudghAtArambhaH, etaccAyuktaM, kRtanAzAdidoSa prasaGgAt , tathAhi-prabhUtakAlopabhogyasya vedanIyAderArata evApagamasampAdanAt kRtanAzaH, vedanIyAdivacca kRtasyApi *karmakSayasya punarvinAzasambhavAt mokSe'pyanAzvAsaprasaGgaH, tadasat, kRtanAzAdidoSAprasaGgAt, tathAhi-iha yathA prti-18| divasaM setikAparibhogyena varSazatopabhogyasya kalpitasyAhArasya bhasmakavyAdhinA tatsAmarthyataH stokadivasainiHzeSataH paribhogAnna kRtanAzopagamaH, tathA karmaNo'pi vedanIyAdestathAvidhazubhAdhyavasAyAnubandhAdupakrameNa sAkalyato bhogAnna kRta-2 nAzarUpadoSaprasaGgaH, dvividho hi karmaNo'nubhavaH-pradezato vipAkatazca, tatra pradezataH sakalamapi karmAnubhUyate, na tadasti | kizcitkarma yatpradezato'pyananubhUtaM sat kSayamupayAti, tataH kutaH kRtanAzadoSApattiH ?, vipAkatastu kiJcinna, anyathA anukrama SMEnications ~1937
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [954], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM - gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrIAva- nimmokSaprasaGgAta, tathAhi-yadi vipAkAnubhUtita eva sarvakarma kSapaNIyamiti niyamastahiM asaGkhyAteSu bhaveSu tathAvidha- samudrapAta zyakamala- vicitrAdhyavasAyavizeSayannarakagatyAdikaM kopArjitaM tasya naikasmin manuSyAdAveva bhave'nubhavaH, svasvabhavanibandhanatvAdvipA-1 yagirIya- kAnubhavasya, krameNa ca svasvabhavAnugamenAnubhave nArakAdibhaveSu cAritrAbhAvena prabhUtatarakarmasantAnopacayAt tasyApi svasva-15 vRttau nama- bhavAnugamenAnubhavopagamAt kuto mokSaH ?, tasmAtkarma vipAkato bhAjyam, pradezato'vazyamanubhavanIyamiti pratipattavyaM, skAre evaM ca kazcinna doSaH, nanvevamapi dIrghakAlabhogyatayA yat vedanIyAdikaM karmopacitaM atha ca pariNAmavizeSAdupakrameNA rAdeva tadanubhavati tataH kathaM na kRtanAzAdidoSaprasaGgaH, tadapyasat, bandhakAle tathAvidhAdhyavasAyavazata aaraadupkr||536|| mayogyasyaiva tena bandhanAt, apica-jinavacanaprAmANyAdapi vedanIyAdikarmaNAmupakramo mantavyo, yadAha bhASyakAra: "udayakkhayakkhayovasamovasamA jaM ca kammuNo bhaNiyA / davAdi paMcagaM pati juttamuvakamaNamato'vi // 1 // " na caivaM mokSotApakramahetuH kazcidasti yena cAnAzvAsaprasaGgo bhavet , mokSAddhi rAgAdayathyAvayitumIzAH, te ca nirmUlakArSakapitA iti, tato yaduktaM vedanIyAdivaca kRtasyApi karmakSayasyetyAdi, na tatsamIcInamiti sthitaM // | iha sarvo'pi sayogikevalI samudghAtAdarvAk AyojikAkaraNamAntarmurtikamudayAvalikAyAM karmapudgalaprakSepavyAtapArarUpamudIraNAvizeSAtmakamArabhate, atha AyojikAkaraNamiti kaH zabdArthaH?, ucyate, AG maryAdAyAM, A-maryAdayA kevalidRSTyA yojana-vyApAraNaM, zubhAnAM yogAnAmiti gamyate, AyojikA tasyAH karaNamAyojikAkaraNaM, kecidAvarjita- // 536 // karaNamityAhuH, tatrAyamanvadhaH-Avarjito nAma abhimukhIkRtaH, tathA ca loke vaktAra:-Avarjito'yaM mayA, sammukhIkRta anukrama [1] 54545545 REACTOR ~194
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [955], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata * sUtrAMka SUCCESCRICASSOCRACROGRY ra ityarthaH, tatazca tathAbhabyatvena Avarjitasya-mokSagamanaM pratyabhimukhIkRtasya karaNaM-kriyA zubhayogavyApAraNamAvarjitakaraNam , apare AvazyakakaraNamityUcuH, tatrApyayamanvarthaH-Avazyakena-avazyaMbhAvena karaNamAvazyakakaraNaM, tathAhi-samudghAtaM. hAkecitkurvanti, idaM tvAvazyakakaraNaM sarve'pi kevalinaH kurvanti, anye AvarjIkaraNamiti vA paThanti, AvayaM AvoM vA sAdhyaNa ghaNa vA, mokSaM prati abhimukhIkartavya ityarthaH, tasya karaNam , atattadbhAvavivakSAyAM vipratyaye AvarjIkaraNamiti || vA // samprati samudghAtAdisvarUpapratipAdanArthamAha daMDa kavADe maMthaMtare ya saMharaNayA sarIratthe / bhAsAjoganirohe selesI sijmaNA ceva // 955 // da iha samudghAtaM kurvan prathamasamaye bAhalyataH svazarIrapramANamUrdhvamadhazca lokAntaparyantamAtmapradezAnAM daNDamAracayati, dvitIyasamaye pUrvAparaM dakSiNottaraM vA''tmapradezAnAM prasAraNAt pArzvato lokAntagAmi kapATaM karoti, tRtIye samaye tadeva kapATa dakSiNottaraM pUrvAparaM vA digadvayaprasAraNAt mathisadRzaM manthAnaM lokAntaprApiNamAracayati, evaM ca prAyo| lokasya bahu pUritaM bhavati, manthAntarANyapUritAni, jIvapradezAnAmanuzreNi gamanAt , caturthasamaye tAnyapi manthAntarANi saha lokaniSkuTaiH pUrayati, tatazca sakalo lokaH pUrito bhavati, tadanantaraM yathoktAmAt pratilomaM saMharan paJcame samaye manthAntarANi saMharati, jIvapradezAn sakarmakAn manthAntaragatAn saGkocayatItyarthaH, SaSThe samaye manthAnamupasaMharati, ghana|tarasaGkocAta , saptame samaye kapATaM, daNDAtmani saGkocAt , aSTame samaye daNDamupasaMhRtya zarIrastho bhavati, amumevArtha cetasi nidhAyoktaM daNDakapATAntaramanthAntarANi saMharaNena, pratilomamiti gamyate, zarIstha iti vacanAt , na caitatsva anukrama 3 ~195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [955], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: A prata satrAka dIpa zrIAva- manISikayA vyAkhyAna, yata uktam-daNDaM prathame samaye kapATamatha cottare tathA samaye / mandhAnamatha tRtIye lokavyApI samudghAtA zyakamala-18|caturthe tu // 1 // saMharati paJcame tvantarANi manthAnamatha punaH SaSThe / saptamake tu kapATa saMharati tato'STame daNDa // 2 // -18 yagirIya-TAmiti, tatra daNDasamayAt prAk yA palyopamAsaGghayeyabhAgamAtrA vedanIyanAmagotrANAM sthitirAsIt tasyA buddhyA'saveya-18 vRttau nama- bhAgAH kriyante, tato daNDasamaye daNDaM kurvan asaGkhyeyAn bhAgAn hanti, eko'samayeyabhAgo'vatiSThate, yazca prAkta skAre karmatrayasyApi rasastasyApyanantA bhAgAH kriyante, tataH tasmin daNDasamaye asAtavedanIya 1 prathamavarjasaMsthAnapazcaka 5 dAprathamavajesaMhananapaJcakA 11 prazastavarNAdicatuSko 15 paghAtA 16 prazastavihAyogati 17 aparyAptakA 18 sthirA 19-18 // 537 // zubha 20 durbhaga21 duHsvarA 22 nAdeyA 23 yaza kIrti 24 nIcairgotra 25 rUpANAM paJcaviMzatiprakRtInAmanantAn bhAgAn hanti, eko'nantabhAgo'vaziSyate, tasminneva ca samaye sAtavedanIya 1 devagati 2 manuSyagati 3 devAnupUrvI 4 manuSyAnu-IN pUrvI 5 paJcendriyajAti 6 zarIrapaJcakA 11 jhopAGgatrayaH 14 prathamasaMsthAna 15 prathamasaMhanana 16 prazastavaNodicatuSTayA20 gurulaghu 21 parAghAto 22 cchvAsa 23 prazastavihAyogati 24 trasa 25 vAdara 26 paryApta 27 pratyekA 28 ''tapo-1 29 dyota 30 sthira 31 zubha 32 subhaga 13 susvarA 34 deya 35 yazaHkIrti 36 nirmANa 37 tIrthakaro 38 cairgotra 39-1 rUpANAmekonacatvAriMzataH prakRtInAmanubhAgo'prazastaprakRtyanubhAgamadhye pravezenopahanyate, samudghAtamAhAtmyametat , tasya coddha ritasya sthiterasaGkhyeyabhAgasyAnubhAgalavAnantabhAgasya yathAkramamasakhyeyA anantAzca bhAgAH kriyante, tato dvitIye | drAkapATasamaye sthiterasakhyeyAn bhAgAn hanti, eko'vaziSyate, anubhAgasya cAnantAn bhAgAn hanti, ekaM muzcati, atrApi anukrama -XURROCESSSSSSSS 1-60 SMEducation ~196~
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [955], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka prazastaprakRtyanubhAgaghAto'prazastaprakRtyanubhAgamadhye pravezanena draSTavyaH, punarapyetasmin samaye'vaziSTasya sthiterasaGkhyeyabhAgasyAnu-1 bhAgasya cAnantabhAgasya punarbuddhyA yathAkramamasaMkhyeyA anantAzca bhAgAH kriyante, tatastRtIyasamaye sthiterasamayeyAn bhAgAn| hanti, eka asaMkhyAtabhAgaM muzcati, anubhAgasya cAnantAn bhAgAn hanti, ekamanantabhAgaM muMcati, atrApi prazastaprakRtyanu-1 bhAgaghAto'prazastaprakRtyanubhAgamadhye pravezanenAvaseyaH, tataH punarapi tRtIyasamayAvaziSTasya sthiterasaGghayeyabhAgasya anubhAgasya 8 cAnantatamabhAgasya buddhyA yathAkramamasaGkhyeyA anantAzca bhAgAH kriyante, tatazcaturthe samaye sthiterasajhayeyAn bhAgAn hanti, |ekastiSThati, anubhAgasyApyanantAn bhAgAn hanti, eko'vaziSyate, prazastaprakRtyanubhAgaghAtaH pUrvavadavaseyaH, evaM ca sthiti-| ghAtAdi kurvatacaturthasamaye svapradezApUritasamastalokasya bhagavato vedanIyAdikarmatrayasthitirAyuSaH samayeyaguNA jAtA, anu-13 bhAgastvadyApyanantaguNaH, caturthasamayAvaziSTasya ca sthiterasaGkhyeyabhAgasyAnubhAgasya cAnantatamabhAgasya bhUyo bujhyA yathA-1 kramamasaGkhyeyA anantAzca bhAgAH kriyante, tato'vakAzAntarasaMhArasamaye'saGgyeyAn bhAgAn hanti, ekaM asaGkhyeyabhAgaM zeSIkaroti, anubhAgasya cAnantAn bhAgAn hanti, eka muzcati, evameteSu paJcasu daNDAdisamayeSu pratyekaM sAmayika kaNDakamutkIrNa, samaye 2 sthitikaNDakAnubhAgakaNDakaghAtanAt, ataH paraM SaSThasamayAdArabhya sthitikaNDakamanubhAgakaNDakaM cAntamuhUrtena kAlena vinAzayati, paSThAdiSu ca samayeSu kaNDakasya pratisamayamekaikaM zakalaM tAvadutkirati yAvadantarmuhUrtaca ramasamaye sakalamapi tatkaNDakamutkIrNaM bhavati, evamantarmuhurtikAni sthitikaNDakAnyanubhAgakaNDakAni ca ghAtayan tAvadve131ditavyaH yAvat sayogyavasthAcaramasamayaH, sarvANyapi cAmUni sthityanubhAgakaNDakAnyasayeyAnyavagantavyAni // ACRELECCASIOSASCARD anukrama ~197
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamala yagirIya vRttau namaskAre // 538 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 955], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH samprati samudghAtagatasya yogavyApArazcintyate - yogAzca manovAkkAyAH, tatraiSAM kaH kadA vyApriyate ?, tatra kAyayoga eva samudghAtaH kevalo vyApriyate, na manovAgyogavyApArI, prayojanAbhAvAt uktaM ca dharmasAraprakaraNe - "manovacasI tu tadA na vyApArayati, prayojanAbhAvAditi, kAyayogo'pi prathamASTamasamayayoraudArikakAyayoga eva dvitIyapaSThasaptamasamayeSu punaraudArike tasmAcca bahiH kArmaNe bIryaparispandAdaudArika kArmmaNamizraH, tricaturthapazcamasamayeSu bahirevaudArikAdbahutaravyApAra sadbhAvAt kArmmaNakAyayoga eva, tammAtraceSTanAditi, tathA cokamanyatrApi - "audArikaprayoktA prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizrIdArikayoktA saptamapaSThadvitIyeSu // 1 // kArmmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 2 // " iti kRtaM prasaGgena bhASAyoganirodha iti ko'rthaH 1, parityaktasamudraghAtaH kAraNavazAt yogatrayamapi vyApArayati tadarthaM madhyavarttinaM yogamAha - bhASeti kathaM yogatrayamapi vyApArayatIti cet, ucyate - anuttarasurapRSTaH satyamasatyamRSA vA manoyogaM prayuMkte, AmantraNAdau satyamasatyAmRSA vAgyogaM, netarau dvau bhedI dvayorapi vItarAgatvAt sarvajJatvAcca, kAyayogamapi audArikaM phalakapratyarpaNAdau vyApArayati, antarmuhUrttamAtre va kAlazeSe bhagavAn yoganirodhaM karoti, atra kecid vyAcakSate - jaghanyata etAvatA kAlena, utkarSatastu paGgirmAsaiH, tadetadayuktaM, 'gatvA samuddhAtaM kSapayanti kammaM niravazeSa miti vacanAt, anyaca - prajJApanAyAM yoganirodhAnantaraM pIThaphalakAdInAM pratyarpaNamevoktaM, na tvAdAnamapi, yadi punaH paNmAsAnapi yAvad bhagavAn tiSThet tata AdAnamapi varSAkAlAdI sambhavatIti tadapyucyeta, na cokaM, tasmAdapavyAkhyAnametaditi / yoganirodhapratipAdanaM ca dvidhA-saGkSepato vistaratazca, Pur Private & Personal Use Only ~ 198~ // 538 // brary.org
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [955], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka datatra sajhepato bhASyakAra-TIkAkArAdayaH kRtavantaH, vistaratastu cUrNikArAdayaH, tatra safepata irda-yoganirodhaM kurvan prathama meva yA'sau zarIrasambaddhA manaHparyAptiyayA pUrva manodravyagrahaNaM kRtvA bhAvamanaH prayuktavAn , tatkarmasaMyogavighaTanAya jAmantrasAmarthena viSamiva sa bhagavAn anuttareNAciMtyena nirAvaraNena karaNavIryeNa tavyApAra niruNaddhi, taccavam-'paja-1 dattamettasaMnissa jattiyAI jahaNNajogissa / hoti maNodavAI tabAcAro ya jammatto // 1 // tadasaMkhaguNavihINaM samae samae niraMbhamANo so / maNaso sabaniroha kareja saMkhejasamaehiM // 2 // vAgyogakAyayoganirodhamapyevam-"pajattamettadiyajahannavaijogapajjayA je u / tadasaMkhaguNavihINe samae samae niraMbhaMto // 1 // sababaijogaroha saMkhAtItehiM kuNai samaehiM / tatto ya suhumapaNagassa paDhamasamayovavannassa // 2 // jo kira jahannajogo tadasaMkhejaguNahINamekeke / samae niraMbhamANo dehatibhAgaM ca muMpato // 3 // saMbhai sa kAyajogaM saMkhAtItehiM ceva samaehiM / to kayajoganiroho selesIbhAvaNAmeti ||4||"vistrstvevm-yognirodhN kurvan prathamato bAdarakAyayogabalAdantarmuhartamAtreNa vAdaravAgyogaM niruNaddhi, krameNeti zeSaH, 'AlambanAya karaNaM tadiSyate tatra vIryavataH', atra taditi bAdaratanurUpaM, bAdaramanoyoganirodhAnantaraM ca punarapyantarmuhUrta sthitvA tata ucchvAsanizvAsAvanta hattamAtreNa niruNaddhi, tataH punarapyantarmuharta sthitvA sUkSmakAyayogabalAdvAdarakAyayogaM niruNaddhi, bAdarayoge hi sati sUkSmayogasya nirodbhumazakyatvAt , Aha ca-"bAdaratanumapi niruNaddhi tataH sUkSmeNa kAyayogena / na nirudhyate hi sUkSmo yogaH sati bAdare yoge // 1 // " kecidAhuH-bAdarakAyayogavalAd bAdarakAyayogaM niruNaddhi, yukti cAtra vadanti, yathA kArapatrikA stamme sthitastameva stambha chinatti, tathA bAdarakAya anukrama SmEnconal mantraren ~199
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [955], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: CARSHAN satrAka dIpa anukrama zrIAva- yogopaSTambhAvAdarakAyayogaM nihantIti, tadatra tattvamatizayino vidanti, bAdaraM ca kAyayogaM nirundhAnaH pUrvasparddhakA samudghAta: zyakamala-13 nAmadhastAdapUrvasparddhakAni karoti, yogasparddhakasvarUpaM ca karmaprakRtiTIkAtaH paJcasaGgrahaTIkAto vA veditavyam , yagirIya- tatra yAni tasmin bhave paryAptiparyAyapariNatena satA jIvena pUrva kAyAdivyApAraniSpAdanArtha kRtAni tAni pUrvasparddhavRttau nama- kAnyabhidhIyante, tAni ca sthUlAni, yAni punaradhunA karjumArabhate tAni sUkSmANi, na caivaMbhUtAnyanAdau saMsAre kRtAni skAre 18 tato'pUrvANItyucyante, tatra pUrvaspardhakAnAmadhastAt yAH prathamAdivargaNAH santi tAsAM ye vIryAvibhAgaparicchedAsteSAma-IN sakhyeyAn bhAgAnAkarSati, ekamasaGkhayeyabhAgaM muJcati, jIvapradezAnAmapi caikamasaGkhyeyaM bhAgamAkarSati, zeSa sarva // 539 / / sthApayati, eSa bAdarakAyayoganirodhaprathamasamayavyApAraH, tathA ca karmaprakRtiprAbhRtaM "paDhamasamaye apuvaphaDagANi karei-puvaphaDagANaM heDA AivaggaNANamavibhAgapariccheyaNamasaMkhejaibhAge ukkaDai, jIvapaesANaM cAsaMkhejaibhAgamokahuI'tti," tato dvitIye samaye prathamasamayAkRSTajIvapradezAsaGkhyeyabhAgAdasaGghayeyaguNabhAgaM jIvapradezAnAmAkarSati, tAvato'saGkhyeyAn bhAgAnAkarSatItyarthaH, vIryA vibhAgaparicchedAnAmapi prathamasamayAkRSTAt yogAt asaGkhyeyaguNahInaM bhAgamAkarSanti, evaM pratisamayaM samAkRSya tAvadapUrvasparddha kAni karoti yAvadantamuMhattaMcaramasamayaH, kiyanti punaH sparlaMkAni karotIti cet, ucyate-zreNivargamUlasyAsaGkhyeyabhAgamAtrANi, pUrvaspardhakAnAmasaGkhyeyabhAgamAtrANi itiyAvat , apUrvaspa kakaraNAntarmuhAnantarasamaya eva ca kiTTIrantarmuhUrta yAvat karoti, uktaM ca-"nAzayati kAyayogaM sthUlaM so'pUrvaphaDakIkRtya / zepasya kAyayogasya tathA kiTTIzca sa karoti // 1 // ' atha kimidaM kiTTiriti ?, ucyate, ekottarAM| M539 // ~200~
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [955), vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], (40) prata sUtrAMka SEARCR dIpa anukrama yaddhiM cyAvayitvA anantaguNahAnyaikaikavargaNAsthApanena yogasyAlpIkaraNaM, tatra pUrvasparddha kAnAma pUrvaspardhakAnAM ca yAH prathamAdivargaNAstAsAM ye'vibhAgaparikachedAsteSAmayamasaGkhyeyAn bhAgAnAkarSati, ekamasamatheyabhAgaM sthApayati, jIvapradezAnAmapi cakamasaLayeyabhAgamAkarSati, zeSa sarva sthApayati, eSa kiTTIkaraNaprathamasamayabyApAraH, tato dvitIyasamaye prathamasama-18 yAkRSTavIryAvibhAgaparicchedabhAgAdasaGkhyeyaguNavIryAvibhAgaparicchedAnAM bhAgamAkaSati, jIvapradezAnAM punaH prathamasamayAkRSTajIvapradezAsaGkhyebhAgAdasoyagurNa bhAga, tAvato'sayeyAn bhAgAnAkarSatItyarthaH, evaM tAvat kiTTIH karoti yAvadapyantarmuhUrttacaramasamayaH, tatra prathamasamayakRtAbhyaH kiTTIbhyo dvitIyasamayakRtAH kiTTayo'saGkhyeyaguNahInAH, guNakArazca palyopamAsaSeyabhAgaH, evaM zeSeSvapi bhAvanIyam , tathA coktaM karmaprakRtiprAbhRte-' 'etthaM aMtomuhuttaM kiTTIto karei, asaMkhejaguNahINAe seDhIe, jIvapaese ya asaMkhejaguNAe seDhIe pakaDai, kiTThIguNakAro paliovamassa 4 asaMkhejaibhAgoM tti, prathamasamayakRtAzca kiTTayaH zreNyasaGkhyeyabhAgapramANAH, evaM dvitIyAdisamayeSvapi pratyekamavaga-18 ntavyAH, sarvA api ca kityaH zreNyasakveyabhAgapramANAH pUrvasparddhakAnAM ca saGkhyayabhAgamAtrAH, kiTTIkaraNAvasAnAnantarasamaye eva ca pUrvasparddhakAnyapUrvasparddhakAni ca sAmastyena nAzayanti, tatsamayAdArabhya antarmuhUrta yAvat kihi-11 gatayogo bhavati, tathA coktam-"kihikaraNe niTThie tato sekAle pubaphaDDugANi apuvaphaDugANi ca sesei, aMto-18 muhuttaM kiTTigayajogo bhavati" tti, na cAtra kiJcidapi karoti, tato'nantarasamaye sUkSmakAyayogopaSTambhAdantarmuhUrttamAtreNa sUkSmavAgyogaM niruNaddhi, tato niruddhasUkSmavAgyogo'ntarmuhartamAste, nAnyasUkSmayoganirodhaM prati prayatnavAn bhavati, tato'na-13 [1] A nimeshrine ~2017
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [955], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM - gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 45 prata satrAka 1-5-2562 skAre dIpa anukrama [1] zrIAya-lantarasamaye sUkSmakAyayogopaSTambhAt sUkSmamanoyogamantarmuhUrtamAtreNa niruNaddhi, tataH punarapyantarmuhurtamAsta, tataH sUkSma- samuddhAta zyakamala-1 kAyayogabalAt sUkSmakAyayogamantarmuhartena niruNaddhi, taM ca nirandhAnaH sUkSmakriyamapratipAti dhyAnamArohati, tatsA-18 yagirIya- mAdvadanodarAdivivarapUraNena saGkucitadehatribhAgavartipradezo bhavati, Aha ca-"sUkSmeNa kAyayogena tato niruNaddhi, vRttA nama-TisUkSmavAGmanasI / bhavati tato'sI sUkSmakriyastadA kihigatayogaH // 1 // tamapi sa yogaM sUkSmaM nirurutsana sarvaparyayAnuga-IC tam / sUkSmakriyamapratipAtyupayAti dhyaanmtmsk||| 2 // " mityAdi, sUkSmakAyayogaM ca nirundhAnaH prathamasamaye kiTTInAma dra sakhayeyAn bhAgAn nAzayati, ekastiSThati, dvitIyasamaye tasyaiva caikasya bhAgasyoddharitasya sambandhino'sajhayeyAn bhAgAn // 54 // | nAzayati, eka uddharati, evaM samaye samaye kiTTIstAvannAzayati yAvatsayogyavasthAcaramasamayaH, tasmiMzca caramasamaye sarvAlAgyapi karmANyayogyavasthAsamasthitikAni jAtAni, yeSAM ca karmaNAmayogyavasthAyAmudayAbhAvasteSAM sthitiM svarUpaM pratItya | samayonAM vidhatte sAmAnyataH, sattAkAlaM pratItya punarayogyavasthAsamAmiti, tasmiMzcAyogyavasthAcaramasamaye sUkSmakriyA'prapratipAti dhyAna 1 sarvAkRSTayaH 2 savedyasya bandho 3 nAmagotrayorudIraNA 4 yogaH 5 zuklezyA 6 sthityanubhAgaghAtazceti 15 sapta padArthA yugapad vyavacchidyante, tato'nantarasamaye zailezI pratipadyate, sarvasaMvaraM zIlaM tasyezaH zIlezaH tasyeyaM yogani-12 rodhAvasthA zailezI, iyaM ca madhyamapratipattyA isvapaJcAkSarogiraNamAtraM kAlaM bhavopagrAhikarmakSapaNAya vyuparatakriyamapra-18 // 54.R tipAti dhyAnamArohati-"Aha tato dehatrayamokSArthamanivarti sarvavastugatam / upayAti samucchinnakriyamatamaskaM paraM dhyAnam // 1 // " evaM bhavopagrAhikarmajAlaM kSapayitvA karmavimokSasamaye yAvatsvAkAzapradezeSvihAvagADhastAvatpadezAn Urdhva 0-5 ~202
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [956], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama mapyavagAhamAno vivakSitasamayAcAnyat samayAntaramaspRzan gacchati, uktaM ca cUrNI-"jattiyAe jIve'vagADho tAvaiyAe|8 ogAhaNAe uI ujjugaM gacchai, navakaM biiyaM ca samayaM na phusaI"tti, bhASyakAro'pyAha-"riusedi paDivaNNo samayapaesaM-16 taraM aphusamANo / egasamaeNa sijjhai aha sAgArovautto so // 1 // " tadAnIM ca sAkAropayogopayuktatA 'sAto laddhIto sAgArovayogovauttassa, no aNAgArokyogovauttasse' ti vacanAt , uktaM ca-"sabAto laddhIto jaM sAgArovayogalAbhAto / teNeha siddhiladdhI uppajjai taduvauttassa // 1 // " tatra ca gataH sa bhagavAn zAzvataM kAlamavatiSThate, tathA cAha'sijmaNA ceve' ti gAthArthaH // sAmpratamanantaragAthAyAM yadupanyastaM 'gattvA samudghAtaM kSapayanti karma niravazeSa'miti, tatra paraH prakSayati-samudghAtagatAnAM viziSTaH karmakSayo bhavatIti kimatra nivandhanaM 1, ucyate-prayalavizeSaH,15 kimatra nidarzanamityata Aha jaha ullA sADIyA AsuM sukkA viralliyA sNtii| taha kammalahuasamae vaccaMti jiNA samugghAyaM // 956 // 18 'yathe'tyudAharaNopabhyAsArthaH, Adro sATikA, jaleneti gamyate, Azu-zIghraM zuSyati-zoSamupayAti, viralitA-vistA-15 ritA satI, tathA te'pi bhagavanto jinAH prayatnavizeSAt karmodayamadhikRtyAzu zudhyantIti zeSaH, yatazcaivamataH karmalaghutA-1 samaye karmaNaH-AyuSkasya laghutA-lagho vo laghutA, stokatetyarthaH, tasyAH samayaH-kAlaH karmalaghutAsamayaH, sa cAntamu 18 hartapramANaH tasmin , athavA karmabhilaghutA karmalaghutA, jIvasyeti sAmarthyAdavasIyate, sA ca samudghAtAnantarabhAvinyeva A. sa. 91 bhUtopacAraM kRtvA anAgataiva gRhyate, tasyAH samayastasmin , jinA brajanti samudghAtaM-prAk pratipAditasvarUpamiti ||saamprtN hai SMEation Frphotuspersonuluck ~203
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [957], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: - - prata satrAka zrIAva- yaduktaM 'zailezI pratipadyate siddhyati ceti tatrAsAvekasamayena lokAnte siddhyatItyAgamaH, tatra karmamuktasya taddezaniyamena karmamukkozyakamala-14 gatiH kathamupapadyate iti mA bhUdavyutpannavineyAnAmAzaGketi tannirAsArthamAha parcagamanaM yagirIya-padA lAua eraMDaphale aggI dhUme ya usu dhaNuvimukke / gaipuvapaogeNa evaM siddhANavi giio(u)|| 957 // vRttau nama-1 alAbu-tumba eraNDaphalamagnidhUma iti pratItAH, ipu:-zaro dhanurvimuktaH-cApapreritaH, amISAM yathA tathArUpagamanakAle skAre svabhAvatastannivandhanAbhAve'pi dezAdiniyatava pUrvaprayogeNa pravartate, evameva, vyavahitatuzabdasya evakArArthatvAt , siddhA-1 nAmapi gatiH pravartate ityakSarArthaH, bhAvArthaH prayoganirdizyate-tatra karmAvimukto jIvaH sakRdU mevAlokAntAdU gacchati, // 54 // asaGgatvenotpakSatathAvidhapariNAmatvAd aSTamRttikAlepaliptAdhonimagnakramApanItamRttikAlepajalatalamayodovaMgAmitathAvidhAlAbuvat , iyamatra bhAvanA-yathA tumbakasya darbhAntaritazuSkASTamalepaliptasya nadyAdijale nikSiptasya mRllepAsanApagamAt |svabhAvata evordhva gatiH pravartate, na tiryaga nApi jaloparitalAdapi parataH, tathA tasyApi siddhasya karmasaGgAbhAvAdU-18 | meva gatiH pravattete, nAnyaprakAreNa, nApi lokoparitanabhAgAdapi parataH, uktaMca-"jaha millevAvagamAdalAbuNodhvassamevA gatibhAvo / uddhaM ca niyamato na'nahA navA jalAu uddhaM ca // 1 // taha kammalepavigame gaibhAvo'vassameva siddhassa / uddha|| ca niyamato na'nahA navA logaparato u // 2 // " tathA karmavimukto jIvaH sakRdayamevAlokAd gacchati, chinnabandhanatvena // 541 // tathAvidhapariNAmatvAt , tathArUpairaNDaphalavat, kimuktaM bhavati, yathA eraNDaphalasya bndhncchednaatpshupphkoshvigmen| tathAvidhasvabhAvabhAvAdUrdhvameva gatiH, evaM vigatakarmanibandhanasya jIvasyApi, Aha ca-"eraMDassa phalaM jaha baMdhaccheeriyaM| SAEMOCRACHRAICC dIpa anukrama ~ 204~
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 958 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH duyaM jAi / taha kammabaMdhaNaccheyaNerito jAi siddho'vi // 1 // " tathA karmmavimukto jIvaH sakRdUrdhvamevAlokAt gacchati, tathA svAbhAvikaparimANatvAt, agnidhUmavat uktaM ca- "uddhaMgaipariNAmo jaha jalaNassA jaheva dhUmassa / uddhaMgatipa riNAmo sabhAvato taha vimukassa // 1 // " tathA karmmavimukto jIvaH sakRdUrdhvamevAlokAd gacchati, pUrvaprayukta kriyAtathAvidhasAmarthyAt dhanuH prayakSapreriteSuvat yathA dhanuSA puruSaprayalena prayalapreritasyeporgatikAraNavigame'pi pUrvaprayogAt gatiH pravarttate evaM karmmavimuktasyApi jIvasyeti bhAvaH, Aha ca- "jaha dhaNupurisapayatteritesuNo bhinnadesagamaNaM tu / gaikAraNa vigamaMmivi siddhaM pubadhapayogAto // 1 // baMdhaccheyaNakiriyA viramevi tahA vimuJccamANassa / tassA''logaMtAto gamaNaM pucappaogAto // 2 // upalakSaNametat tena yathA kulAlacakraM kriyAhetuvigame'pi pUrvaprayogataH sakriyaM tathA jIva| syApi karmmaNA mudhyamAnasya pUrvaprayogato gatirityapi nidarzanaM draSTavyam uktaM ca- "jaha vA kulAlacakaM kiriyAhetu virame'vi sakkiriyaM / pubappaogatocciya taha kiriyA muyamANassa // 1 // " evaM pratipAdite satyAha kahiM pahiyA siddhA ?, kahiM siddhA paTTi ? | kahiM buMdiM cahattANaM ?, kattha gaMtUNa sijjhati ? // 958 // kva pratihatAH- ka pratiskhalitAH siddhA - muktAH, tathA kva siddhAH tathA pratiSThitA vyavasthitAH, boMdiH - tanuH zarIramityanarthAntaraM, ka bodiM tyaktvA parityajya va gatvA siddhyanti niSThitArthA bhavanti ?, atrAnusvAralopo draSTavyaH, athavA ekavacanato'pyevamupanyAsaH sUtrazailyA aviruddha eva yato'nyatrApi prayogaH - "vatthagaMdhamalaMkAraM itthIto sayaNANi ya / acchaMdA je na bhuMjaMti, na se cAitti buccai // 1 // iti, itthaM codakeno ke sati pratisamAdhAnamAha Por Private & Personal Use Only ~205~
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [959-961], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM [-/gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAvazyakamalayagirIyavRttau namaskAre // 542 // dIpa aloe paDihayA siddhA, loagge a paiDiA / ihaM buMdi caittANaM, tattha gaMtRNa sijjhati // 959 / / || siddhAnAM aloke-kevalAkAzAstikAye pratihatAH-pratiskhalitAH siddhAH, iha pratiskhalanaM tatra dhammAstikAyAdyabhAvAt tadA-1 sthAna nantaryavRttireva draSTavyam, natu sambandhe sati bhittI lopTasyeva vighAtaH, amUtatvAt , tathA lokAgre ca-paMcAstikAyAtmakalokamUrdhni ca pratiSThitAH, apunarAgamavRttyA vyavasthitA ityarthaH, tathA iha-atRtIyadvIpasamudramadhye bondi-tanuM muktvAparityajya sarvathA, kiM?, tatra-lokAme gatvA-samayapradezAntaramaspRzan gatvA 'siddhyanti' niSThitArthoM bhavanti sidbhyanti ceti gaathaarthH|| iha 'lokAgre ca pratiSThitA' ityuktaM, tatra ziSyaH prAha-ka punarasI lokAnta ityata Aha IsIpambhArAe sIAe joaNammi logNto| bArasahiM joyaNehiM siddhI sbthsiddhaao||960|| ISatprAgbhArA-siddhabhUmistasyAH sItA iti dvitIyaM nAma, tasyA Urdhva yojane'tikrAnte lokAntaH, sApi ca IpatyAgbhA-* rAkhyA siddhiH sarvArthasiddhAd varavimAnAdUrdhva dvAdazabhiryojanairbhavati, anye tu byAcakSate sarvArthasiddhAd vimAnavarAt dvAda-15 zabhiryojanoMkAntakSetralakSaNeti, tattvaM punaH kevalino vidanti, tasmin lokAnte ISatmAgbhAropalakSite manuSyakSetraparimANe siddhAH pratiSThitAH, ukkaM ca-"atthIsIpanbhArovalakkhiyaM maNuyalogaparimANaM / logagganabhobhAgo siddhakkhettaM jiNakkhAyaM 1 // " sAmpratamasyAH prArabhArAyAH svarUpabyAvarNanAyAha | // 542 // nimmaladagarayavanA tusAra-gokhIra-hArasarivannA / uttANayachattayasaMThiA a bhaNiA jiNavarehiM ||961||d dakarajaH-udakakaNikA nirmalaM ca tat dakarajazca nirmaladakarajastasyeva varNo yasyAH sA nirmaladakarajovarNA, tuSAro-12 anukrama ... atra siddhazIlAyA: svarupam ucyate ~206~
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [962-964], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka himaM gokSIrahArau pratItI, taiH sadRk-tulyo vaNoM yasyAH sA tuSAragokSIrahArasamvarNA, varNa upadarzitaH, saMsthAnamupadarzayati-uttAnacchatravat saMsthitA uttAnacchatrasaMsthitA jinavaraNitA // samprati paridhipratipAdanenAsyA evopAyataH pramANamidhitsurAha| egA joyaNakoDI bAyAlIsaM ca sayasahassAI / tIsaM ceva sahassA do ceva sayA auNavanA // 962 / / | iha ISatprArabhArAyA gaNanayA AyAmaviSkambhAbhyAM paJcacatvAriMzad yojanalakSANi pramANam, ato 'vikkhaMbhavaggadaha guNakaraNI vaTTassa parirayo hoi' iti paridhigaNitena paridhiparimANamekA yojanAnAM koTI dvAcatvAriMzat zatasahasrANi 18triMzatsahasrANi dve zate ekonapaJcAzadadhike 14230249, zeSa tvadhikamalpatvAnna vivakSita, prajJApanAto vA'vaseyamiti // 8 sAmprataM asyA eva bAhalyaM pratipAdayati bahumajjhadesabhAe aTTeva ya joyaNAI bAhalaM / carimaMtesu a taNuI aMgulasaMkhijaIbhAgaM // 963 // madhyadezabhAga eva bahumadhyadezabhAgo, bahuzabdasya stokaparihArArthamAtratvAt , sa ca bahumadhyadezabhAga AyAmaviSkambhAdAbhyAmaSTayojanapramANaH, tatra bAhalyaM-uccastvamaSTaiva yojanAni, tato yathoktapramANAt bahumadhyadezabhAgAt bAhalyamapekSya mAtrayA tanvI bhavantI caramAnteSu-pazcimAnteSu aGgulasaGkhyeyabhAgaM yAvad-aGgulasaGkhyeyabhAgamAtrA tanvI / sA punaratena krameNetthaM tanvIti darzayati gaMtRRNa joyaNaM joyaNaM tu parihAi aMgulapuhutaM / tIsevi a perate macchiapattAu taNuaparA // 964 // / CCXXCSCARS anukrama [1] SMEncota Frphotuspersonuluck ~207~
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrI Ava zyakamalayagirIyavRttI nama kA // 543 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryukti: [ 965-967 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [151...], mUlaM [- / gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yathoktapramANAt bahumadhyadezabhAgAt parataH sarvAsu dikSu vidikSu ca yojanaM yojanaM gatvA aGgulapRthaktvaM - navA jhulapramANaM 'parihAi' tti parihIyate, evam anena prakAreNa hAnibhAve sati tasyAH - tAvatpramANamahatyAH pRthivyAH, apizabdo bhinnakrame, makSikApatrAdapi tanutarA, kimuktaM bhavati ?, ghRtapUrNatathAvidhakaroTikAkAreti bhAvaH sthApanA asyAzcopari yojanacaturviMzatibhAge siddhAH, tathA cAha IsIbhArA ubariM khalu joaNassa jo koso / kosarasa ya chanbhAe siddhANogAhaNA bhaNiA / / 965 / / prAgbhArAyAH pRthivyA upari yat khalu yojanaM tasya yojanasya uparitanaH krozo-gavyUtaM tasya krozasyoparitane bhAge siddhAnAmavagAhanA tIrthakaragaNadharairbhaNitA, 'lokAgre ca pratiSThitA' iti vacanAt // amumevArtha samarthayamAna Aha tiNi sayA tittIsA dhaNuttibhAgo a kosabhAe / jaM paramogAho'yaM to te kosassa chanbhAe // 966 // yat yasmAt paramaH - utkRSTaH siddhAnAmayamavagAho varttate, trINi dhanuSAM zatAni trayastriMzadadhikAni dhanuSastribhAgazca, evaMpramANazca krozasya SaGgAgaH, tataH tasmAt kozasya paDbhAge siddhA ityuktam // atha kathaM punastatra teSAmupapAto'vagAhanA cetyata Aha uttAuna pAsila ahavA nisannAo caiva / jo jaha karei kAlaM so taha uvabajAe siddho // 967 // uttAna eva uttAnakaH pRSThato'rddhAvanatAdisthAnataH, pArzvasthito vA tiryakUsthito vA, athavA niSaNNazcaiveti praka ~ 208~ siddhAnAM sthAnaM // 543 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [968-970], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [1] SESSASSORSECCered lATA, kiMbahunA !, yo yathA-yena prakAreNAvasthitaH san kAlaM karoti sa tathA-tena prakAreNopapadyate siddha iti // kimityetadevamata Aha ihabhavabhinnAgAro kammavasAto bhavaMtare hoi / na ya taM siddhassa jao tammici to so tayAgAro // 938 // lA ihabhavAd-adhikRtabhayAt bhinnAkAraH ihabhavabhinnAkAro jIvaH karmavazAt-karmavazena bhavAntare-svargAdau bhavati, zItadAkArabhedasya karmabhedanivandhanatvAt , na ca tatkarma AkArabhedanibandhanaM yato-yasmAd asti tataH tasmin-apavarge asau-siddhastadAkAra:-pUrvabhavAkAraH // tathA kiJca jaM saMThANaM ca(tu) ihaM bhavaM cayaMtassa carimasamayammi / AsIa paesaghaNaM taM saMThANaM tahiM tassa // 969 // / yadeva, tuzabdasya vyavahitasyaivakArArthatvAt , saMsthAnaM iha-manuSyabhave bhavaM-saMsAraM manuSyabhaSaM vA tyajataH satazcaramasa-12 maye AsIt pradezaghanaM tadeva saMsthAnaM tatra tasya bhavati // tacca manuSyabhavazarIrApekSayA tribhAgahIna, tribhAgena randhrapUra*NAt, tathA cAhadIhaM vA hassaM vAjaM carimabhave havija saMThANaM tatto tibhAgahINA siddhANogAhaNA bhnniaa|| 970 // dIrgha vA-paJcadhanuHzatapramANaM, isvaM vA-hastadvayapramANaM, cazabdAnmadhyama vA vicitraM, yaccaramabhave saMsthAnaM tataH-tasmAt saMsthAnAt tribhAgahInA siddhAnAM avagAhanA-avagAhante asyAmityavagAhanA-svAvasthaiva bhaNitA tIrthakaragaNadharaiH, kasmA51 tribhAgahIneti cet, ucyate, iha dehe tribhAgaH zuSiraM, tato yoganirodhakAle tathAvidhaprayatnabhAvataH zupirApUraNatastri ~209~
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [971], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata zyakamala-IN satrAka dIpa zrIAva- bhAgahIno jAto,na ca vAcya-saMharaNaM tAvat pradezAnAM saMbhavati, tataH prayAvizeSataH pradezamAtro'pi kasmAmAvatiSThate siddhAnAM iti !, tathAvidhasAmarthyAbhAvAt , yoganirodhakAle'dyApi sakarmakAt tathA jIvasvAbhAvyAcca, ukaMca-"saMhArasaMbhavA- sthAnaM yagirIya- o paesamittaMmi kiMna saMThAi ? | sAmathAbhAvAto sakammayAto sbhaavaato||1||" tataH siddho'pi tadavastha eva bhavati, Aha ca-"dehatibhAgo susiraM tappUraNato tibhAgahINo u / so joganirohe cciya jAo siddho'pi tadavattho ||1||"nc skAre I siddhasya sataH pradezasaMhArasambhavaH, prayatnAbhAvAd , aprayatnasya gatireva kathamiti cet, ucyate, samAhitametadasaGgatvAdihetu-1 bhiriti, uca-"siddhovi deharahito sapayattAbhAvato na saMharai / apayattassa kiha gaI ? naNu bhaNiyamasaMgayAdIhiM // 1 // " // 544 // sAmpratamutkRSTAdibhedamavagAhanAmAnamabhidhitsurAhatinni sayA tittIsA dhaNuttibhAgo ya hoi boddhayo / esA khalu siddhANaM ukosogAhaNA bhaNiA // 971 // trINi dhanuSAM zatAni trayastriMzAni-trayastriMzadadhikAni dhanuvibhAgazca boddhavyaH, eSA-etAvatpramANA khalu siddhAnAmutkRTAvagAhanA bhaNitA tIrthakaragaNadharaiH, nanu bhagavatI marudecyapi siddhA, sA ca nAbhikulakarapakSI, nAmezca zarIrapramANaM paJcadhanuHzatAni paJcaviMzatyadhikAni, yAvacca zarIrapramANaM kulakarANAM tAvadeva tatpalInAmapi 'saMghavarNa saMThANaM uccattaM |ceva kulagarehi samamiti vacanAt , tato marudevyA api zarIrapramANaM paJcadhanuHzatAni paJcaviMzatyadhikAnIti, tasya tri-181 // 544 // bhAge patite siddhAvasthAyAH sA ni trINi dhanuHzatAni avagAhanA prAmoti, kathamuktapramANA siddhAnAmutkRSTA'vagAhaneti, naiSa doSaH, nAbhikulakaramAnAddhi pramANato'sau kiJcinnyUnA, tathA sampradAyAt , tataH sA'pi paJcadhanuHzatapramANaivetyadoSaH, anukrama SMEducational ~210~
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [972-973], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yazca 'kulagarehi sama' mityatidezaH so'pi kiyatA nyUnAdhikye'pi atidezAnAmAgame darzanAdabAdhakaH, athavA bhagavatI hastiskandhAdhirUDhA satI siddhA, hastiskandhAdhirUDhA ca saGkacitAGgIti yathoktAvagAhanAyA avirodhaH, uktaM ca-"kiha AmarudevImANaM ! nAbhIto jeNa kiMcidaNA sA / sA kira paMcasayazciya ahavA saMkoyato siddhA // 1 // " adhunA hai| (madhyamAvagAhanAmAnamAhacattAri a rayaNIo rayaNi tibhAgUNiA a yoddhavA / esA khalu siddhANaM majhimaogAhaNA bhaSiyA // 972 / / catvAro ralayo-hastAH rakhitribhAgonA-hastatribhAgonA boddhavyAH, eSA-etAvatpramANA khalu siddhAnAmagAhanA bhaNitA, nanu jaghanyAjaghanyatvaniSedhaparaM sUtramidaM, natvetAvadeva madhyamAvamAhanAmAnaM, hastadvayAdUrva pakSadhanuHzatebhyo'vAk sarvatrApi | madhyamAvagAhanAbhAvAt // samprati jaghanyAvagAhanApratipAdanArthamAhaegA ya hoi rayaNI aTTheva ya aMgulAI saahiiaa| esA khalu siddhANaM jahannaogAhaNA bhnniaa|| 973 // ekA ratiH aSTAveva cAgalAni sAdhikA, aSTabhiraDalaradhikA ityarthaH, eSA-etAvatpramANA khallu siddhAnAM jaghanyAvagAhanA bhaNitA, eSA ca dvihastapramANAnAM kurmAputrAdInAmavasAtavyA, anye bruvate-saptahastAnAmeva yanapIlanAdinA saMva-| hArtitagAtrANAM satAM siddhAnAmavagantacyA // nanu Agame siddhijaghanyapade saptahastocchUitAnAmabhihitA, tataH kathaM ucyatedra dvihastapramANAnAM kUrmAputrAdInAM ?, ucyate, sA jaghanyapade siddhistIrthakarAnadhikRtyokA, zeSANAM tu kevalinAM siddhirddhihasta pramANAnAmapyaviruddhaityadoSaH, ukaM ca-"sattussiema siddhI jahannatokihamihaM vihatthesu / sAkira tithavaresu sesANamiyaM tu anukrama [1] SMEnication ~211
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [974], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka 30-60 dIpa siddhANaM // 1 // te puNa hoja vihatthA kummIputtAdayo jahanneNaM / anne saMvaTTiyasattahatthasiddhassa hINatti // 2 // " athavA | siddhAnAM zyakamala- yadidaM sUtre jaghanyamAnamuktam-sapta hastAH utkRSTaM paJca dhanu zatAni tad bAhulyamadhikRtyoktam , anyathA aGgulapRthaktvairjaghanya sthAnaM yagirIya-hApade dhanuHpRthaktvairatkRSTapade yathAkrama hInamabhyadhikaM vA tad veditavyam , tena kUrmAputramarudevyAdibhirna kazcidvirodhaH, na vRttI nama- khalu AzcaryAdikaM kiMcit sAmAnyazrute sarvamuktamasti, atha ca anibaddhamapi tadastIti zraddhIyate, paJcazatAdezaSacanavat , skAre tathedamapi siddhiM gacchato dvihastamAnaM sapAdapaJcadhanu zatamAnaM (ca) zraddhIyatAmiti, uktaM ca-"bAhalatoya suttami satta paMca daya jahannamukosaM / iharA hINa-bhahiyaM hojaMguladhaNupuhuttehiM // 1 // accherayAdi kiMcivi sAmannasue na desiyaM savaM / hoja // 545 // va anibaddhaM ciya paMcasayAdesavayaNaM va // 2 // " sAMpratamuktAnuvAdenaiva saMsthAnalakSaNaM siddhAnAmabhidhAtukAma Aha | ogAhaNAya siddhA bhavatibhAgeNa hoti parihINA / saMThANamaNisthaMsthaM jarAmaraNavippamukANaM // 974 // avagAhanayA siddhA bhavatribhAgena-bhavagatazarIratribhAgena parihInA bhavanti, tatasteSAM jarAmaraNavipramuktAnAM saMsthAnamanitthaMsthaM veditavyam , itthaMprakAramApanamitthaM itthaM tiSThatIti itvaMsthaM na itthaMsthamanitthaMstha, na kenacidapi laukikena prakAreNa| sthitamitibhAvaH / iyamatra bhAvanA-yoganirodhakAle dehavibhAgasya zupirasya pradezairApUraNAt pUrvasaMsthAnAnyathAvyavasthAnataH aniyatAkArasaMsthAnam , aniyatAkAratvAdeva ca tadanitvaMsthamucyate, natu sarvathA tadabhAvataH, siddhAdiguNeSvapi yaH // 545 // siddhAnAM 'se na dIhe, na rahasse' ityAdivacanena dIrghahasvAdInAM pratiSedhaH so'pyanitthaMsthasaMsthAnatvAdavaseyo, na punaH srvthaa| hA teSAmabhAvataH, uktaMca-"susirapaDipUraNAto puvAgAraM tahANavatthAto / saMThANamaNitthaMtthaM jaM bhaNiya aNiyayAgAraM // 1 // anukrama ~212
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [975-976], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka KAMACAREERE hI esociya paDiseho siddhAiguNesa dIhayAINaM / jamaNiyaMtthaM puSAgArAvekkhAe nAbhAvo // 2 // " Aha-kimete siddhA dezabhedena sthitA uta neti, ucyate, neti bemaH, kuta iti cet, ucyate, ysmaat4|| jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / annonnasamogADhA puTThA sabe ya logaMte // 975 // yatraiva cazabdasyaivakArArthatvAd deze ekaH siddho-nivRtaH tatrAnaMtA bhavakSayavimuktAH bhavakSayeNa vimuktA bhavakSayavimuktAH, anena svecchayA bhavAvataraNazaktimatsiddhavyavacchedamAha, anyo'nyasamavagADhAH tathAvidhAcintyapariNAmavattvAt dharmAstikAyAdivat, 'puTThA sabe ya logate' iti spRSTA-lagnAH sarve lokAnte, pAThAntaraM vA 'puTTho sahiM logato' spRSTaH sarverlokAntaH 'lokAgre ca pratiSThitA' iti vacanAt / tathA phusai aNate siddhe sabapaesehiM savato siddho / te'vi asaMkhejvaguNA desapaesehiM je puTThA // 976 / / spRzatyanantAna siddhAn sarvapradezairAtmasaMbandhibhiH 'niyamaso'tti niyamato-niyamena siddhaH, tathA te'pyasaMkhyeyaguNA vartante ye dezapradezaiH spRSTAH, te kebhyo'saMkhyeyaguNA iti cet, ucyate, sarvapradezaspRSTebhyaH, kathamiti cet , ucyate, iha ekasya siddhasya yadavagAhanAkSetraM tatraikasminnapi paripUrNa kSetre avagAdAste'naMtAH, ye ca mUlakSetrAdekapradezavRkyA'vagA- 11 DhAste'pi pratyekamanantAH, evaM dvitricatuSpazyAdipradezavRddhyA ye avagADhAste'pi pratyekamanantAH, tathA tasya mUlakSetrasya ekaikaM pradeza parityajya ye'vagADhAste'pi pratyekamanantAH, evaM dvitricatuSpaJcapradezAvihAnyA ye avagAdAste'pi pratyekama-IN nantAH, evaM ca sati pradezaparivRddhi hAnibhyAM ye samavagADhAste paripUrNakSetrAvagADhebhyo'saMkhyeyaguNA bhavanti, asaMkhyeyaprade| SAGACASANGRESCENCR anukrama [1] ~213
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] zrIAva zyakamalayagirIya vRttau namarakAre // 546 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 977 978 ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 151...] mUlaM [- / gAthA-], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zAtmakekasiddhA vagAhakSetre pratipradeza parivRddhihAnibhyAM pratipradezamanantAnAM siddhAnAmavagAhanAt // sthApanA ceyam / ukta ca-"ekavakhece'NaMtA paesaparivaDihANie tatto / hoMti asaMkhejjaguNA'saMkhapaeso jamavagAho // 1 // " sAMprataM sikhAneva lakSaNataH pratipAdayati asarIrA jIvaghaNA ubauttA daMsaNe ya NANe ya / sAgAramaNAgAraM lakkhaNameyaM tu siddhANaM // 977 // avidyamAnazarIrAH azarIrAH, audArikA dipaJcavidhazarIrarahitA ityarthaH, jIvAzca te ghanAzca zuSirApUraNAt jIvaghanAH, upayuktA darzane ca kevaladarzane jJAne ca kevalajJAne / iha sAmAnyasiddhalakSaNametaditijJApanArthaM sAmAnyAlaMbanadarzanAbhidhAnamAdAvuktam, tathA ca sAmAnyaviSayaM darzanaM vizeSaviSayaM jJAnaM tat sAkArAnAkAraM - sAmAnyavizeSarUpaM lakSaNaM tadanyavyAvRttaM svasvarUpam etad anantarokam tuzabdo nirupamasukhasaMcayArthaH, siddhAnAM niSThitArthAnAmiti // saMprati kevalajJAnadarzanathora zeSa viSayatAmupadarzayati- kebalanAzuvattA jANaMtI savabhAvaguNabhAve / pAsaMti sabato khalu kevaladiTTIhiM NaMtAhiM // 978 // jJAneopayuktAH, na tvantaHkaraNena tadabhAvAt, kevalajJAnopayuktAH jAnanti - avagacchanti - sarvabhAvaguNabhAvAn sarvapadArthaguNaparyAyAn prathamo bhAvazabdaH padArthavacanaH, dvitIyaH paryAyavacanaH, guNaparyAyabhedastvayaM sahavartino guNAH, kramavartinaH paryAyAH, tathA pazyanti sarvataH khalu khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt sarvata eva kevaladRSTibhiranantAbhiHkevaladarzanairanantaiH, anantatvAt siddhAnAm iddAdI jJAnagrahaNaM prathamatayA tadupayogasthAH sidhyantIti jJApanArtham / ~ 214~ siddhAnAM sthAnaM // 546 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [979-981], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka Aha-kimete yugapajjAnanti pazyanti ca Ahosvidayugapaditi, ucyate, ayugapat , kathametadavasIyate iti cet, yata Aha nANaMmi vaMsaNami ya etto egayarayaMmi uvuttaa| sabassa kevalissA jugavaM do natthi ubogaa||979|| hai| jJAne darzane ca etto' tti anayoH ekatarasmin upayuktAH, "ki' miti !, yataH sarvasya kevalinaH sato yugapad-ekasmin kAle dvona sta upayogI, tatsvAbhAbyAt , kSAyopazamikasaMvedane tathAdarzanAt , atra bahu vaktavyaM tacca naMdyadhyaya-18 naTIkAto'vaseyamiti // sAMprataM nirupamasukhabhAjaste ityupadarzayannAhanavi asthi mANusANaM taM sokkhaM naviya sabadevANaM / jaM siddhANaM sokkhaM abAbAhaM uvagayANaM // 980 // naivAsti mAnupANAM-cakravAdInAmapi tat saukhyaM, na caiva devAnAmanuttarasuraparyantAnAmapi, yat siddhAnAM saukhyaM a-15 vyAbAdhamupagatAnAM-vividhA AbAdhA vyAvAdhA na cyAbAdhA avyAvAdhA tAM upa-sAmIpyena gatAnAM prAptAnAM // yathA dinAsti tathA bhaGgayopadarzayati suragaNasuhaM samattaM savApiMDiyaM aNaMtaguNaM / naya pAvai muttisuhaM NaMtAhivi vaggavarahiM // 981 // suragaNamukhaM samasta-samastadevasaMghAtasukhaM samasta-saMpUrNa, atItAnAgatavartamAnakAlodbhavamityarthaH, punaH 'sarvAddhApiMDitaM' mA.sU.92 .92/8 sarvakAlasamayaiguNitaM, tataH punarapyanaMtaguNam , kimukaM bhavati ?-sarvAddhAsamayaguNitaM sat yAvatpramANaM bhavati tAvatpramANaM kilAsatkalpanayA ekakasminnAkAzapradeze sthApyate, ityevaM sakalalokAkAzAnantapradezapUraNalakSaNenAnantaguNakAreNa guNi CARDAMACHAR anukrama [1] SMEducational ~215
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [982-983], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrIAva-1 samiti, evaMpramANasya sataH punarvag! vidhIyate, tasyApi vargitasya bhUyo vargaH, ekmanantargapavargita tathApi tathAprakarSagala-II zyakamala-15 mapi muktisurkha-siddhisukhaM na prApnoti // tathA caitadabhihitArthAnuvAdyAhayagirIya- siddhassa suho rAsI sabadvApiMDito jai hvejaa| so'NaMtavaggabhaito savAgAse ma mAijA // 982 // vRtto nama-12 siddhasambandhI sukhAnAM rAziH, sukhasaMghAta ityarthaH, sarvAddhApiNDita:-sarvakAlasamayaguNitaH sabAgAse na mAijjatIskAre dityAdi, anyathA niyatadezAvasthitisteSAM kathamiti sUrayo'bhidadhatIti / tathA caitatsaMvAcAvede'pyuktamityalaM vyaaseneti|| ........INsAMpratamevaMrUpasyApi sato'pyasya nirupamatAM prtipaadyti||547|| jaha nAma koi miccho nagaraguNe bahuvihe viyANaMtona caei parikaheuM uvamAi tarhi asNtiie||983 // TrAyathA nAma kazcit mleccho nagaraguNAn sadgRhanivAsAdIn bahuvidhAna-anekaprakArAn vijAnan araNyagataH san anyamle cchebhyo na zaknoti parikathayitum , kuto nimittAdityata Aha-upamAyAM tatrAsatyA, tadviSaye upamAyA abhAvAditi bhAvaH / eSa gAthAkSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-ego mahAraNNavAsI miccho raNe cii, ito ya-ego| dArAyA AseNa avaharito taM aDaviM pavesito, teNa viTTho, sakAreUNa jaNavayaM nIto, raNNAvi so nagaramANito, pacchA VuvagArittigADhamuvacarito, jahA rAyA tahA ciTThai, dhavalaparAibhogeNaM vibhAsA, kAle raNaM sarisamADhattI, raNNA // 547 // 4aa visajjito, tato raNNigA pugchaMti-kerisaM nagaraMti !, so biyANaMtobi tatthovamAbhAvA na sakkA nagaraguNe parikahe / / eSa dRSTAntaH, ayamarthopanayaH anukrama mastrine |... atra siddhAnAM saukhyaM varNayate ~216~
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [984-985], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka iya siddhANaM sokkhaM aNovama natthi tassa ovamma / kiMcibiseseNetto sArikkhamiNaM suNaha vocchN||984 // 8 iti-evamuktena prakAreNa siddhAnAM saukhyamanupamaM vartate, kimityata Aha-yato nAsti tasya aupayaM-upamIyamAnatA, upamAnAsaMbhavAt , tathApi cAtmanaH pratipattaye kiMcidvizeSeNa 'etto' tti ArSatvAd asyAH sAdRzyamidaM-vakSyamANalakSaNaM zRNutAhaM vakSye iti // pratijJAtameva nirvAhayati jaha sabakAmaguNiyaM puriso bhottUNa bhoyaNaM koI / taNhAchuhAvimuko accheja jahA amiyttto|| 985 // KI yathetyudAharaNopanyAsArthaH, sarvakAmaguNitaM-sakalasaundaryasaMskRtaM, bhojanaM bhujyate iti bhojanaM 'kRbahula' miti vacadinAt karmaNyanad, kazcit puruSo bhuktvA tRkSudvimuktaH san yathA AsInaH amRtatRptaH, AvAdhArahitatvAt / iha barasanendriyamadhikRtyeSTaviSayaprAptyA autsukyavinivRtteH sukhapradarzanaM sakalendriyArthAvAsyA zeSautsukyanivRttyupalakSaNArthaH, anyathA vArdhAtarasaMbhavataH sukhAbhAvaH syAt, sarvabAdhAvigamena cAtra prayojanam , uktaM ca-"veNuvINAmRdaGgAdinAdada yuktena hAriNA / zlAghyasmarakathAvaddhagItena stimitaH sadA // 1 // kuTTimAdivicitrANi, dRSTvA rUpANyanutsukaH / locanAna ndadAyIni, lIlAvanti svakAni hi // 2 // ambarAgurukarpUradhUpagandhAnitastataH / paTavAsAdigandhAMdha, vyaktamAnAya niHspRhaH // 3 // nAnArasasamAyukta, bhuktvA'nnamiha mAtrayA / pItvodakaM ca tRptAtmA, svAdayan svAdimaM zubham // 4 // mRdutUlIsamAkrAntadivyaparyakasaMsthitaH / sahasA'mbhodasaMzabdazruterbhayapanaM bhRzam // 5 // iSTabhAryApariSvatatadratAMte'thavA LSOCCASSOCCASSAGES anukrama KHESARORSCA4%AAS RECE ~217
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [986-988], vibhA gAthA , bhASyaM [151..], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka IPL skAre | // 548 // dIpa zrIAva- naraH / sarvendriyArghasaMprAptyA, sarvAbAdhAnivRttijam // 6 // yadvedayati saMhRya, prazAntenAntarAtmanA / muktAtmanasta- siddhazyakamala- to'naMtaM, sukhamAhurmanISiNaH // 7 // iti // saukhyaM yagirIya iya sabakAlatittA aulaM nivANamuvagayA siddhaa| sAsayamavAvAhaM ciTThati suhI suhaM pattA // 986 // vRttau nama- iti-evamuktena prakAreNa sarvakAlatRptAH, svasvabhAvAvasthitatvAt , atulaM nirvANamupagatAH siddhAH, sarvadA sakalautsukya nivRtteH, yatazcaivamataH zAzvata-sarvakAlabhAvi, avyAvAdha-vyAbAdhaparivarjitaM sukhaM prAptAH sukhinastiSThanti / atha sukhaM| prAptA ityukta sukhina ityanarSakaM, naipa doSaH, asya duHkhAbhAvamAtramuktisukhanirAsena vAstavasukhapratipAdanArthatvAt , tathA hAhi azeSadoSakSayataH zAzvatamavyAyAdhaM sukhaM prAptAH santaH sukhinastiSThanti, na tu duHsvAbhAvamAtrAnvitA eveti // sAMprataM vastutaH siddhaparyAyazabdAn pratipAdayati|siddhatti abuddhatti ya pAragayatti ya paraMparagayatti ya / ummuphakammakavayA ajarA amarA asaMgA ya // 987 // siddhA iti kRtakRtyatvAt , buddhA iti kevalajJAnadarzanAbhyAM vizvAvagamAt, pAragatA iti bhavArNavapAragamanAt, paraMparAgatA iti puNyavIjasamyaktvajJAnacaraNakramatatpratipattyupAyamuktatvAt paramparayA gatAH paramparAgatAH unmuktakarma-19 8kavacAH sakalakarmaviyuktatvAt , tathA ajarA vayaso'bhAvAt , amarA AyuSo'bhAvAt , asAca sakalaklezAbhAvAt // 548 // sAmpratamupasaMharatinicchinnasavvadukkhA jAijarAmaraNavaMdhaNavimukkA / abbAvAhaM sokkhaM aNuhavayaMtI sayA kAlaM // 988 // anukrama SMEncrore ~218~
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [989-993], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: na prata sUtrAMka dIpa anukrama BI nistIrNam-atikrAntaM sarvam-azeSaM duHkhaM yaiste nistIrNasarvaduHkhAH, jAti:-janma jarA-cayohAniH maraNaM-prANatyAgaH bandhana-saMsArabandhaheturaSTaprakAraM karma tairvimuktAH, anyAyAdhaM-vyAvAdhArahitaM saukhyaM sadAkAlamanubhavanti // uktAH siddhAH, sampati tannamaskAravaktavyatAmAha51 siddhANa namakAro jIvaM moei bhvshssaato| bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe // 989 // siddhANa namokAro dhannANa bhavakkhayaM kareMtANa / hiyayaM aNummuyaMto visottiyAvArao hoi // 990 // | siddhANa namokAro evaM khalu vanito mahatthotti / jo maraNami uvagge abhikkharNa kIrae bahuso // 991 // siddhANa namokAro, savapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, bIyaM havai maMgalaM // 992 // gAthAcatuSTayamapi arhannamaskAravadveditavyam // uktaH siddhanamaskArAdhikAraH, sAmpratamAcAryanamaskArAvasaraH, atha AcArya iti kaH zabdArthaH 1, ucyate, 'cara gatibhakSaNayoH' AyUrvaH, Acaryate kAryArSibhiH sevyate iti AcAryaH, "RvarNavyaJjanAntAd dhyaNi"ti dhyaNa , ayaM ca nAmAdibhedAccatuSpakAraH, tathA cAhanAmaMThavaNAdavie bhAvaMmi cauviho u aayriyo| davami egabhaviyAi loie sippasatthAi / / 993 // nAmAcAryaH sthApanAcAryaH dravyAcAryaH bhAvAcAryazca, tatra nAmasthApanAcAyau~ sugamau, dravyAcArya AgamanoAgamAdihAbhedaM prAyaH sarvatra tulyavicAratvAt anAdRtya jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dravyAcAryamabhidhAtukAma aah-'dbbNmi'| ityAdi, dravye-dravyAcArye vicAryamANe'nekabhedAra, tadyathA-ekabhaviko baddhAyurabhimukhanAmagotrazca, tana ekena bhavena bhAvI - -- ... atha AcArya zabdasya vyAkhyA evaM teSAM namaskArANAM phalam pratipAdayate ~219~
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [994-995], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: siddha sutrAka zyakamalayagirIyavattInama- skAre // 549 // dIpa anukrama va AcAryaH sa ekabhavikaH, AcAryabhavayogyanivaddhAyurbaddhAyuSkaH, AcAryabhavAnugate yasya nAmagotre udayAbhimukhe sobhimukhanAmagotraH, tathAvidho dravyAcAryaH mUlaguNanirmita uttaraguNanirmitaca, tatra mUlaguNanirmita AcAryazarIranirvarttanayo-1 saukhyaM gyAni dravyANi, uttaraguNanirmitastu tAnyeva tadAkArapariNatAnIti, athavA dravyabhUto'pradhAna AcAryoM dravyAcAryaH, dravyanimittaM vA ya AcAravAn sa dravyAcAryaH, bhAvAcAryoM dvidhA-laukiko lokottarazca, tatra laukikaH zilpazAstrAdi, eta-| caivamucyate tatparijJAnAt tadabhedopacAreNa, anyathA zilpAdigrAhako gRhyate, anye tu laukikalokottarabhedamakRtvA sAmA-12 nyata enamapi dravyAcArya byAcakSate, yathA-zilpazAstrAdiparijJAtA, yathA zilpazAstrAdiparijJAnanimittamAcAryamANo dravyAcArya iti / adhunA lokottarAn bhAvAcAryAn pratipAdayati paMcavihaM AyAraM AyaramANA tahA pagAsaMtA / AyAraM daMsaMtA AyariyA teNa bucaMti // 994 // paJcavidha-paJcaprakAraM jJAnadarzanacAritratapovIryabhedAt , AcAra-Ai maryAdAyAM caraNaM cAraH maryAdayA-kAlaniyamAdi-15 lakSaNayA cAra AcAraH, uktaM ca-"kAle viNae bahumANe uvahANe"tyAdi, AcarantaH santo'nuSThAnarUpeNa, tathA prabhASamANA arthAnbAkhyAnena, tathA pratyupekSaNAdikriyAdvAreNAcAraM darzayataH santo mumukSubhirAcaryante-sevyante yena kAraNena AcAryAstena kAraNenocyante // amumevArtha spaSTayannAha AyAro nANAI tassAyaraNA pabhAsaNAto vA / je te bhAvAyariyA bhAvAyArovauttA ya // 995 / / AcAroM-jJAnAdiH pazcaprakAraH tasyAcaraNAt prabhASaNAt vAzabdAd darzanAdvA hetormumukSubhirAcaryamtamsevyante te // 549 // ... atra 'AcArya' zabdasya pratipAdanam eva vartate, mUla saMpAdane prata pRSTha-549 se 552 paryanta: yat "siddha-saukhyaM mudritaM tat mudraNadoSa: mAtra jJAtavya: ~220
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [996-1000], vibhA gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka CRECICRO bhAvAcAryA ucyante, etaccAcaraNAdi anuyoge'pi sambhavati yatastata Aha-bhAvAcAropayuktAzca bhAvArthamAcAro bhAvA-14 prAcArastadupayuktAzca // ___ AyariyanamokAro jIvaM moei bhvshssaato| bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAya // 996 // AyariyanamokAro dhannANa bhavakvayaM kareMtANa / hiyayaM aNummuyaMto, visottiyAvArato hoI // 997 // It AyariyanamokAro evaM khalu vanito mahatthotti / jo maraNami ubagge abhikkhaNaM kIrae bhuso|| 998 // AyariyanamokAro, sabapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca sabesi, taiyaM havai maMgalaM // 999 // | gAthAcatuSTayamapi animaskAravadavaseyam, vizeSastu sugama eveti / / ukta AcAryanamaskArAdhikAraH, sAmpratamupAdhyAyanamaskArAvasaraH, upAdhyAya iti kaH zabdArthaH ?, ucyate, 'iGa adhyayane' upapUrvaH, upetya-samIpamAgatya aghIyate | sAdhavaH sUtramasmAdityupAdhyAyaH, sa ca nAmAdibhedAccatuSpakAraH, tathA cAhanAmaMThavaNAdavie bhAvaMmi caubviho uvjjhaato| dabbe loiyasippAi niNhagA vA ime bhAve // 1000 // nAmopAdhyAyaH sthApanopAdhyAyo dravyopAdhyAyo bhAvopAdhyAyazcetyevaM caturvidha upAdhyAyaH, tatra nAmasthApanopAdhyAyo17 sasugamI, dravyopAdhyAyo jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dvidhA-laukiko lokottarazca, tatra laukika: zilpAdiH, sacamucyate | tatparijJAnAt tadabhadopacAreNa, anyathA zilpAdizAstrAdhyApakA gRhyante, lokottarA nivAH, te hi abhinivezadoSaNakamapi padArthamanyathA prarUpayaMto mithyAdRSTaya eveti dravyopAdhyAyAH, ime-vakSyamANasvarUpAH punrbhaavopaadhyaayaaH|| tAnevAha anukrama [1] A DCASSES ... atra catvAra: niyukti-gAthA: (996-999) hAribhadra-vRtau saMpAdane svatantrarUpeNa na nirdiSTA: tat kAraNAt ata: gAthA-kramo'pi na samAna vartate ~221
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1001-1006], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [151...], mUlaM gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata siddha skAre dIpa anukrama zrIAva- vArasaMgo jiNakkhAto ajjhAto desito (kahito hA0) buhehiM / taM uvaisaMti jamhA uvajhAyA teNa vucaMti 1001 vArasa zyakamala- dvAdazAGgaH-AcArAdiH, dvAdazAGgasadbhAvAt, jinAkhyAtaH-arhatpraNItaH adhyAyo, vAcanAdinivandhanatvAdiha sUtrayagirIya-5 meva gRhyate, kathito budhaiH-gaNadharAdibhiH, ya iti gamyate, taM svAdhyAyamupadizanti vAcanArUpeNa yasmAtkAraNAtteno yante vRttau nama upAdhyAyAH, upetyAdhIyate ysmaaditynvrthopptteH|| sAmpratamAgamazailyA akSarArthamadhikRtyopAdhyAyazabdArthamAhaI utti uvayogakaraNe jhatti ya jhANassa hoi niddese / eeNa hoi ujjhA eso anno'vi pajAto // 1002 // | u ityetadakSaraM upayogakaraNe vartate, jha iti cedaM dhyAnasya nirdeze bhavati, tataH prAkRtazailyA etena kAraNena bhavaMti // 55 // ujjhA, upayogapurassaraM dhyAnakatAra ityarthaH, eSo'nyo'pi paryAyaH // athavA utti upayogakaraNe vatti ya pAvaparivajaNe hoi / jhatti ya jhANassa kae utti ya osakkaNA kamme // 1003 // u ityetadakSaraM upayogakaraNe vattate, va iti pApasya parivarjane bhavati, jha iti dhyAnasya kRte-karaNe nirdizyate, u iti avaSvaSkaNA karmaNItyetasminnarthe, eSo'tra samudAyArthaH-upayogapUrvaka pApaparivarjanato dhyAnArohaNena karmApanayantItyupAdhyAyA iti / akSarArthAbhAve hi padArthAbhAvaH, padasya tatsamudAyarUpatvAdityakSarArthaH pratipattavya iti // uvajjhAyanamokAro jIvaM moei bhvshssaato| bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe // 1004 // uvajjhAyanamokAro dhannANa bhavakvayaM karatANaM / hiyayaM aNummuyaMto visottiyAvArao hoi // 1005 // uvajjhAyanamokAro evaM khalu vanio mahatthotti / jo maraNaMmi uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuso // 1006 // SALARISONSECSROCEEDBACROS CREACISESASRECORDER // 55 // SMEnication ... atra catvAra: niyukti-gAthA: (1004-1007) hAribhadra-vRtau saMpAdane svatantrarUpeNa na nirdiSTA: tat kAraNAt ata: gAthA-kramo'pi na samAna vartate ... atha upAdhyAya zabdasya vyAkhyA evaM teSAM namaskArANAM phalam pratipAdyate ~222
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1007-1009], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka uvajjhAyanamokAro, sadhapAyappaNAsaNo / maMgalANaM ca savesiM, cautthaM havaha maMgalaM // 1007 // gAthAcatuSTayamapi sAmAnyenAhannamaskAravadavaseyam, vizeSastu sugama eva, ityukta upAdhyAyanamaskArAdhikAraHgata atha sAdhuriti kaH zabdArthaH ?, ucyate-abhilaSitamartha sAdhayatIti sAdhuH, "kRvApAjI' tyAdinA uNapratyayaH, saca nAmAdibhedAccatuSpakAraH, tathA cAha nArmaThavaNAsAha davasAha ya bhAvasAhU ya / dabaMmi loiyAdI bhAvaMmi ya saMjato sAhU // 1008 // nAmasAdhuH sthApanAsAdhuH dravyasAdhubhovasAdhuzca, tatra nAmasthApanAsAdhU sugamI, dravyasAdhujJezarIrabhagyazarIravyatirikta laukikAdivividhaH, tadyathA-laukiko DokottaraH kumAvanikazca, tatra yo loke ziSTasamAcAraH ghaTapaTAdisAdhako vA sa laukikA, kupravacaneSu nijanijasamAcArasamyakaparipAlanarataH kuprAvacanikazca, tatra yo loke ziSTasamAcAraH ghaTapaTAdisAdhako vA sa laukikA, kupravacaneSu nijanijasamAcArasamyakparipAlanarataH kuprAvacanikaH, lokottare nihavaH, anyathA padArthaprarUpagatastasya mithyAdRSTitvAt , zithilavato vA veSamAtradhAraNAt , bhAve vicAryamANe sAdhuH saMyataH-samyag jinAjJApurassaraM 6 sklsaavdycyaapaaraaduprtH|| sampati laukikAdidravyasAdhupratipAdanArthamAha ghaDapaDarahamAINi sAheMtA hoMti vasAha ya / ahavAvi dababhUyA te hoMtI dabasAhatti // 1009 // ghaTapaTarathAdIni, AdizabdAt gRhadevakulAdInAM kupravacane nijanijasamAcArANAM ca parigrahaH, tAn sAdhayanto bhavati dravyasAdhavaH, abhilapitamartha sAdhayantIti sAdhavaH ityanvarthaghaTanAt, mokSAGgatAvirahatazca dravyarUpatvAt , tatra ghaTapaTAdi COMSASACAREERICALCANOARDCOOT anukrama ... atha sAdhu zabdasya vyAkhyA evaM teSAM namaskArANAM phalam pratipAdyate ~223
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1010-1012], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: SEX prata tila satrAka dIpa zrIAva- sAdhakA laukikA dravyasAdhavaH, kupravacanakriyAsAdhakAH kuprAvacanikAH sAdhavaH, lokottaradravyasAdhupratipAdanArthamAha, atha-14 zyakamala-18vA'pi dravyabhUtAH apradhAnA jinAjJAvahibhAvAt sAdhavo bhavanti dravyasAdhavaH // sampati bhAvasAdhUna pratipAdayati- yagirIya- nibvANasAhae joge, jamhA sAheti sAhuNo / samA ya savvabhUesu, tamhA te bhaavsaahunno||1010|| vRttau nama nivANasAdhakAn yogAna-samyagdarzanAdipradhAnAn vyApArAn sAdhayanti sAdhavaH, vihitAnuSThAnaparatvAt , samAzca skAre dra sarvabhUteSu, patacca yogaprAdhAnyakhyApanArthamuktam , tasmAt bhavaMti bhaavsaadhyH|| hai|kiN pecchasi sAhaNaM tavaM ca niyamaM ca saMjamaguNaM vA / to vaMdasi sAhaNaM evaM me pucchio sAha ||1011||aad ||551||kaa kiM sAdhanA prekSase vaM tapo bA-anazanAdikaM niyama vA-dravyAbhigrahAdikaM saMyamaguNaM vA-paJcAzravaviramaNAdikaM , tato bandase sAdhUna, sUtre SaSThI dvitIyArthe, athavA 'mASANAmaznIyA' dityAdAviva kriyAyoge'pi sambandhavivakSayA pAThI etanme pRSTaH san sAdhaya-kathaya / / evamukke gururAhavisayasuhaniyattANaM visuddhacArittaniyamajuttANaM / taccaguNasAhagANaM sahAyakicujuANa namo // 1012 // sarvatra sUtre SaSTI caturthyarthe prAkRtatvAt , 'chaTThivibhattIe bhannai cautthI' ti vacanAt , tato'yamarthaH-viSayasukhanivRttebhyomanojJarUpAlokanAdiprasakkiviratebhyaH, tathA vizuddhaM yaccAritraM-prANAtipAtAdiviramaNapariNAmAtmakaM 'cArittaM pariNAmo ThAjIvassa ho ya hoi nAyabo' iti vacanAt , yazca niyamo vicitro-dravyAbhigrahAdistAbhyAM yuktabhyaH, tathA tathyA:-tAvikA|| | ye guNA:-kSAntyAdayasteSAM sAdhakebhyaH, tathA sAdhanAni-mokSasAdhanAni yAni kRtyAni-pratyupekSaNAdIni teSUdyacchate tebhyo anukrama [1] **** // 55 // * ~224
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1013-1019], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka namaH, kimuktaM bhavati ?, viSayasukhanivRtyAdIn mokSasAdhakAn paramaguNAneteSu prekSAmahe tata etAnnamaskurma iti // tathA asahAye sahAyataM kareMti me saMjamaM kareMtassa / eeNa kAraNeNaM namAma'haM sabasAharNa // 1.13 // paramArthasAdhanapravRttI satyAM jagatyasahAye sati, prAkRtazailyA vA SaSThavarthe saptamI, asahAyasya mama saMyama kurvataH stH||4 sahAyatvaM kurvanti, anena kAraNena namAmyahaM sarvasAdhUnAmiti // sAhUNa namokAro jIvaM moei bhvshssaato| bhAveNa kIramANo hoi puNo bohilAbhAe // 1014 // | sAhaNa namukkAro dhanmANa bhavakravayaM kareMtANaM / hiyayaM aNummuyaMto bisottiyAvArao hoi // 1015 // | sAhaNa namukAro evaM khalu vanito mahatthotti / jo maraNaMmi uvagge abhikkhaNaM kIrae bahuso // 1016 // sAhaNa namokAro, sabbapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca samversi, paMcamaM havA maMgalaM // 1017 // idaM gAthAcatuSTayamapyahannamaskAravadavaseyaM, vizeSatastu sukhonneyam // eso paMcanamukkAro, sabcapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca sabversi, paDhama havaha maMgalaM // 1018 // 51 iyaM gAthA pAThasiddhA, tadevamuktaM vastudvAram / adhunA nikSepadvArapratipAdanArthamAha navi saMkhevo na vitthAro saMkhevo duviha siddha-sAhUNaM / vittharao'Negaviho na jujaI paMcahA tamhA // 1019 // | iha sUtraM dvidhA-sakSepavat vistaravaca, tatra sopavat sAmAyikasUtraM, vistaravaccaturdaza pUrvANi, idaM punaH 'namo arahaMtANa-18 mityAdi, namaskArasUtramubhayAtItam , tathAhi-nAyaM saddheponApi vistaraH, apizabdasya vyavahitaH sambandhaH, tthaahi-sNkhevo| anukrama RRC ... atra catvAra: niyukti-gAthA: (1014-1017) hAribhadra-vRtau saMpAdane svatantrarUpeNa na nirdiSTA: tat kAraNAt ata: gAthA-kramo'pi na samAna vartate ... atra niyukti-gAthA 1018 "eso paMcanamukkAro" hAribhadra-vRtau saMpAdane na dRzyate, pUjyapAd AcArya AnaMdasAgasUrIzvareNa tat saMpAdane pAdanoMdha madhye eSA gAthAyA: ullekha kRtvA ekA noMdha akRta:- "vRtau aMtargata: eSA gAthA na vyAkhyAyitA" ~225
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1020], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata ******** satrAka dIpa anukrama zrIAva- duviha' iti, yadyayaM saGgrepaH syAt tatastasmin sati dvividha eva namaskAro bhavet , siddhasAdhubhyAmiti, parinivRttAhadAdInAM siddhazabdena grahaNAt saMsAriNAM ca sAdhuzabdena, tathA ca na te saMsAriNaH sarva eva sAdhutvamatilavaya vartante, tadabhAve yagirIya-18| zeSaguNAnAmasambhavAditi, athAya vistarastadapyacAru, yato vistarato'nekavidhaH pAmoti, tathA ca RSabhAjitasambhavAmi-18 vRttau nama- dinandanasumatipadmaprabhasupArzvacandraprabhetyAdimahAvIravarddhamAnasvAmiparyantebhyaH caturviMzataye''haGgyaH, tathA siddhebhyo vistareskAre NAnantarasiddhebhyaH parasparasiddhebhyaH, anantarasiddhebhyo'pi tIrthakarasiddhebhyo'tIrthakarasiddhebhya ityAdi, paramparasiddhebhyo'pi di prathamasamayasiddhebhyo dvitIyasamayasiddhebhyo yAvadanantasamayasiddhebhyaH, tathA tIrthaliMgacAritrapratyekabuddhAdi vizeSaNaviziSTebhyaH // 552 // tIrthakarasiddhebhyaH atIrthakarasiddhebhyaH tIrthasiddhebhya ityevamanantazo vistarataH, yatazcaivamataH pakSadvayamapyaGgIkRtya paJcavidhaH-paJca prakAro na yujyate namaskAra iti, gatamAkSepadvAram / adhunA prasiddhidvAramucyate, tatra yattAvadukaM 'na saGkepata' iti tadyuktaM, siddheyAtmakatvAt , nanu sa kAraNavazAt kRtArthAkRtArthaparigraheNa siddhasAdhumAtra evoktaH, satyamuktaH, ayuktastvasau, kAraNA ntarasyApi bhAvAt , tathoktamevAnantaravastudvAre, athavA vakSyAmaH-'heu nimitta' mityAdinA, sati ca dvaividhye sakalaguNanamaskArAsabhavAt ekapakSasya vyabhicAritvAt , tathA cAha arihaMtAI niyamA sAhU sAhU ya tesu bhaiyavA / tamhA paMcaviho khalu heunimittaM havai siddho||1020|| ahaMdAdayo niyamAta sAdhavaH, sAdhuguNAnAmapi tatra sambhavAt, sAdhavastu teSu-ahaMdAdiSu bhaktavyAH-vikalpanIyAH, yataste sAdhabo na sarve'haMdAdayaH, kintu !, kecidahanta eva kecit kevalinaH kecidAcAryAH samyaksUtrArthavidaH keci PASAKURAX // 552 // CASTAN ~226~
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1021], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka CLICADA dupAdhyAyAH sUtravida eva kecidetadvyatiriktAH ziSyakAH sAdhava eva, na arhadAdaya iti, tatra ekapadavyabhicArAnna tulyA |bhidhAnateti, na ca sAdhunamaskArakaraNe'haMdAdinamaskAraphalAvAptiH, sAmAnyena pravRtteH, tathA cAtra prayogaH-sAdhumAtranamaskAro viziSTAhadAdiguNanamaskRtiphalapApaNasamartho na bhavati, tatsAmAnyAbhidhAnanamaskAravat-manuSyatvamAtranamaskAravat jIvamAtranamaskAravadvA, uktaM ca-"jaivi jaggahaNAto hoi kahavi gahaNamarihayAINaM / tahavi na tagguNapUyA jaiguNasAmanapUyAto // 1 // " tasmAt paJcavidha eva khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt namaskAro bhavati, vyaktyapekSayA vistareNa krtumshkysvaat| tathA hetunimittaM bhavati siddhaH paJcavidho namaskAraH, tatra heturnemaskArAItve ya uktaH 'magge avippaNAso' ityaadikH| tanimittaM-tasmAdupAdhibhedAt bhavati paJcavidhaH siddhaH // gataM prasiddhidAram , adhunA kramadvArapratipAdanAthemAha- pada INI puvANupubina kamo neva ya pacchANupuvi esa bhave / siddhAIA paDhamA bIAe sAhuNo aaii||1021 // * 51 iha kramastAvad dvividhaH-pUrvAnupUrvI pazcAnupUrvIca, anAnupUrvI tu krama eva na bhavati, asamakhAsatvAt , tatrAyamaheMdAdikramaH18| di pUrvAnupUrvI na bhavati, siddhAdhanamidhAnAt, ekAntakRtakRtyatvenAhannamaskAryatvena ca siddhA eva hi pradhAna, pradhAnasya cAbhyahitatvena pUrvamabhidhAnamiti bhAvArthaH, tathA naiva ca pazcAnupUrvI epa kramo bhaveta, sAdhvAdhanabhidhAnAt, iha sarvapA-1 ||zcAtyAH apradhAnatvAt sAdhavaH, tatazca tAnabhidhAya yadi paryante siddhAbhidhAnaM syAt syAt tadA pazcAnupUrvIti, tathA cAmumevArtha pratipAdayati-siddhAdikA prathamA pUrvAnupUrvI, bhAvanA pratipAditaiva, dvitIyAyAM tu-pazcAnupUyA sAdhava Adau, mA.sa.93 yuktiratrApi prAgabhihitaiva, atra pratividhIyate-pUrvAnupUryeva eSa kramaH, tathA ca pUrvAnupUrvItvameva pratipAdayannAha anukrama 2152625*35**** %ARA ~227~
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1022-1024], vibhA gAthA H], bhASyaM [151...], mUlaM F /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata namaskAre kramaH prayo satrAka zrIAva- zyakamalayagirIya- vRttau nama- skAre janaphaleka dIpa // 553 // 5 arihaMtuvaeseNaM siddhA navaMti teNa arihAI na ya koivi parisAe paNamittA paNamaI rpnno||1012|| iha bhagavadaIdupadezena-Agamena siddhA jJAyante-avagamyante pratyakSAdigocarAtikAntAH saMto yatastena ahaMdAdiH, pUrvAnupUrvI krama iti gamyate, ata eva cAhatAmabhyahitatvaM, kRtakRtyatvaM punaralpakAlavyavahitatvAt prAyaH samAnameva, arhannamaskAryatvamapyasAdhanaM, arhannamaskArapUrvakasiddhatvayogenArhatAmapi vastutaH siddhanamaskAryatvAt, pradhAnatvAditi bhAvanA, Aha-yadyevamAcAryAdistahiM kramaH prApnoti, arhatAmapi tadupadezena saMvedanAt, ucyate, ihAhatsiddhayorevArya vastutastulyabalayorvicAraH zreyAn , paramanAyakabhUtatvAt , AcAryAstu paripatkalpA vartante, nApi kazcitparipadaM praNamya-praNAmaM kRtvA pazcAt praNamati rAjJaH padAnityataH acodyametat // uktaM kramadvAram , adhunA prayojanaphalapradarzanArthamAhaittha ya paoaNamiNaM kammakhayo maMgalAgamo ceva / ihaloa-pAraloia duvihaphalaM tattha diiMtA // 1023 // atra ca-namaskArakaraNe prayojanamidam , yaduta karaNakAla evAkSepeNa karmakSayo-jJAnAvaraNIyAdikammopagamaH anantapudgalApagamamantareNa bhAvato nakAramAtrasyApyaprApteH, tathA maGgalAgamazcaiva karaNakAlabhAvIti, tathA kAlAntarabhAvi punarihalaukikapAralaukikabhedabhinnaM dvividha-dviprakAraM phalaM, tatra ca dRSTAntA vkssymaannlkssnnaaH|| ihaloe~ atthakAmA AroggaM abhiraI ya nissphttii| siddhI ya saggasukule pacAyAI ya paraloe // 1024 // ihaloke arthakAmI bhavataH, tathA Arogya-nIrujatvaM bhavati, ete'rthAdayaH zubhavipAkino'sya bhavanti, tathA cAhaabhiratizca bhavati, Abhimukhyena ratiramiratiH, ihaloke arthAdinyo bhavati, paraloke ca tebhya eva zubhAnuvandhitvA-| anukrama [1] // 553n ... arihaMtAdeH namaskAra karaNe krama-prayojana darzayate ~228
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1025], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka * niSpattiH, puNyasyeti gamyate, athavA'bhiratezca niSpattirityekavAkyataiva, tathA siddhizca-muktizca, tathA svargaH sukulapratyAyAtizca paraloke iti-pAralaukika phalam // iha ca siddhizcetyAdikaH kramaH pradhAnaphalApekSI upAyakhyApanaparazca, tathAhiviralA evaikabhavasiddhimAsAdayanti, anAsAdayantazcAvirAdhakAH svargasukulotpattimantareNa nAvasthAnAntaramanubhavantIti // samprati yathAkramamevAAdInadhikRtyodAharaNAni pratipAdayatiihalogammi tidaMDI 1 sAdiSaM 2 mAuliMgavaNamegha 3 / paraloi caMDapiMgala 4 huMDiajakkho 5 ya dilutA // 1025 // ihaloke namaskArAt phalasampattI, atrodAharaNam-tridaMDI, egassa sAvagassa putto dhamma na laei, so ya sAvago kAlagato, so viyArarahito evaM ceva viharai, annayA tesiM gharasamIve parivAyago AvAsito, so teNa samaM mittiM karei, annayA dAbhaNai-ANehi niruvayaM aNAhamaDayaM jeNa te IsariyaM karemi, teNa maggiya, laddho obaddhato maNusso, so masANaM nIto, jaM ca tattha pAuggaM taM ca nIyaM, so ya dArago piyareNa namokAraM sikkhAvito, bhaNito ya-jAhe bIhejasi tAhe evaM paDhe-IN jAsi, vijA esA, so ya tassa mayagassa purato Thavito, tassa mayagassa hatthe asI dinno, parivAyago vijaM pariyattei, diu umAraddho veyAlo, so dArago bhIto, hiyaeNa namokkAraM pariyattei, so veyAlo paDito, puNovi javai, puNovi uDhavito, suTutarAgaM pariyahei, puNovi paDito, tidaMDI bhaNai-kiMci jANasi!, bhaNai-kiMpi na jANAmi, puNovi javai taiyavAra, puNo namokAraM pariyatsei, tAhe vANamaMtareNa rusiUNa taM khaggaM gahAya so tidaMDI do khaMDIkato, suvaNNakhoDI jAtA, RSSISRG SACREASCARSESASAR anukrama 3 antact R ameshram ... namaskAra-karaNAt yat phalam prApyate tat darzayate ~229
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1025], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka skAre dIpa anukrama zrIAva- aMgovagANi ya se juyajuyAI kAuM sabarati bUDho, Isaro namokArapabhAveNa jAto, jai na hoto namokAro to veyAleNa phale tridamArijato, so suvaNaM hoto 1 // jyAcA yagirIya kAmaniSphattI namokArAto, kaha , egA sAvigA, tIse bhattA micchAdiTThI, aNNaM bhaja ANe maggei tIse tnnenn| vRttau nama- na lahai, sasavattagaMti, ciMtei-kiha mAremi !, aNNayA kaNhasappo ghaDae chabhittA ANito, saMgovito, jimito, ta| bhaNai-ANeha puSpANi amuge ghaDae ThaviyANi, sA paviTThA, aMdhakAraMti namokAraM ciMteDa, jaivi me kohakhAejA tovi me maratIe namokAro na nassihitIti, chuDho hattho, sappo devayAe avahito, puSpamAlA kayA, sA gahiyA dinA ya se,8 // 554 // INImo saMbhaMtociMteDa-aNNANi eyANi pupphANi, pucchaha ya, tIe kahiyaM-tato ceva ghaDAto ANIyANi, gato tattha, pecchitt| ghaDagaM puSpagaMdhaM ca, navi tattha koi sappo, tato AuTTo pAyavaDito sarva kahei, khAmei ya, pacchA sA ceva gharasAmiNI dra jAyA, evaM kAmAvaho namokAro 2 // | AroggAbhiraIe udAharaNaM-ega nagaraM nadIe tIre, kharakammieNa sarIraciMtAniggateNaM nadIe vujhaMtaM mAuliMga diI, rAyAe uvaNIyaM, sUyassa hatthe dinnaM, teNa jimiyassa uvaNIyaM, pamANeNa airitaM, gaMgheNa vapaNeNa ya, tassa maNUsassa rAyA tuDo, diNNA bhogA, rAyA bhaNai-aNunadIe maggaha, patthayaNaM gahAya purisA gayA, diDo vaNasaMDo, jo phalANi geNhai // 55 // so marai, raNNo kahiyaM, bhaNai-avassaM ANeyavANi, golagapaDiyA vaccaMtu, evaM gayA ANati, tattha jassa so golago Agato so ego vaNe pavisai, pavisittA phalANi bAhiM chubhai, tato ANeti, jo chuhai so marai, evaM vaccaMte kAle sAva SMEucationmremients ~230
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1025], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gassa parivADI jAyA, tattha gato ciMtei-imo virAhiyasAmanno kovi hoatti nisIhiyaM bhaNittA namokAraM paDhato dukai, hai vANamaMtarassa ciMtA jAyA-kattha maNNe evaM suyapurva ?, NAyaM, saMbuddho, baMdara, bhaNai-ahaM tattheva AharAmi, gato, raNNo kahiyaM, raNNA sammANito, tassa osIsae diNe 2 Thavei, evaM teNa amiraI bhogA ya laddhA, jIviyAto ya kiM annaM 4 AroggaM ,rAyAvi parituTThoti 3 // paralogevi namokAraphalaM-vasaMtapure nayare jiyasattU rAyA, tassa gaNiyA sAviyA, sA caMDapiMgaleNa sama vasati, annayA kayAi teNa ranno gharaM hayaM, hAro nINito, bhIehi saMgovijai, aNNayA ujANiyAe gamaNaM, sabAto vibhUsiyAto gaNiyAto vacaMti, tIe sabAto atisayAmitti so hAro Aviddho, jIse devIe so hAro tIse dAsIe so nAto, kahiya ranno, sAhU keNa samaM vasai ?, kahie caMDapiMgalo gahito, sUle minno, etIevi ciMtiyaM-mama doseNa mAriutti, sA se namokAra dei, bhaNai ya-nidANaM karehi jahA--eyarasa raNNo putto AyAmitti, kayaM nidANaM, aggamahisIe udare uvavazo, dArago jAto, |sA sAviyA kIlAvaNadhAtI jAyA, aNNayA ciMteha-kAlo samo gambhassa maraNassa ya, hojA kayAi, ramAtI bhaNai-mA rova caMDapiMgalA iti, jAI sariyA, saMbudo, rAyA mato, so rAyA jAto, sucireNa kAleNa doSi pavaiyANi, evaM sukulapaJcA|8| yAtI taMmUlAgaM ca siddhigamaNamiti // ahavA viiyaM udAharaNaM-mahurAe nayarIe jiNadatto sAvago, tastha huMDito coro, nagaraM parimusai, so kayAi gahiyo, sUle bhinno, raNNA bhaNiyaM-paDiyaraha biijjayAvi se najihiMti, tato rAyamaNUsA paDicaraMti, so jiNadatto sAvago tassa nAidUreNa vItIvayai, so coro bhaNai-sAvaga! tumamaNukaMpago'si, tisAito'I, dehi anukrama [1] SamE mantraren ~231
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1026], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM - /gAthA-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: sUtrAraMbhakAlA zrIAva0mama pANiyaM jA marAmi, sAvago bhaNai-imaM namokAraM paDha, jA te ANemi pANiyaM, jai vIsArehisi to te ANIyaMpi na malayagi0 demi, so tAe lolayAe paDhai, sAvagovi pANiyaM gahAya Agato, etaM velaM pAhAmotti, NamokAra ghosaMtassa viNiggato vRttau sUtra- jIvo, jakkho uvavanno, sAyago tehiM maNUsehiM gahito corabhattadAyagotti, raNNo niveiyaM, bhaNai-eyapi sUle bhiMdahAda sparzikA AghAyaNaM nijai, jakkho ohiM pauMjai, pecchai sAvarga, appaNo ya sarIraM, tato pattha(ba)yaM upADiUNa nayarassa uvariM Thavai, bhaNai ya-sAvayaM na yANaha?, khAmeha, mA meM annahA save cUrAmi, tato mukko khAmito, vibhUIe nayaraM pavesito, ny||555|| dArassa pubeNa jakkhassa AyayaNaM kayaM, evaM namokAreNa phalaM lagabhai / uktA nmskaarniyuktiH| samprati sUtropanyAsArthaH, pratyAsittiyogataH paramArthena sUtraspArzakaniyuktigatAmeva gAthAmAha naMdimaNuogadAraM vihivaduvagyAiaMca nAUNaM / kAUNa paMcamaMgalamAraMbho hoi muttassa // 1026 // hai| nandizcAnuyogadvArANi ca nandyanuyogadvAraM, samAhAratvAdekavacanaM, vidhivat-yathAvat yathAvidhi upodghAtaM ca uddese niddese ya' ityAdilakSaNaM jJAvA-vijJAya, pAThAntaraM bhaNitvA. tathA kratvA paJca maGgalAni, namaskAramityarthaH, kiM , AradAmbho bhavati sUtrasya, iha punarnandyAdhupanyAsaH kila vidhiniyamakhyApanArthaH, nandyAdi jJAtvaiva bhaNitvaiva vA sUtrasyArambho bhavati, nAnyatheti, tathA upodghAtaH sakalapravacanasAdhAraNatvena pradhAnaH, pradhAnasya ca sAmAnyagrahaNe'pi bhedopanyAso bhavati, yathA brAhmaNA AyAtA vaziSTo'pyAyAta iti anuyogadvAragrahaNena tasya grahaNe'pi pRthgupnyaasH|| sambandhAntarapratipAdanAyaivAha SHOGIRI // 555 // + ~232
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1027], vibhA gAthA -1, bhASyaM [151...], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] RECESSAGAR kayapaMcanamokAro karei sAmAiyaMti so'bhihito| sAmAiyaMgameva ya ja so sesaM ato vocchaM // 1027 // kRtaH pazcanamaskAro yena sa tathAvidhaH, ziSyaH sAmAyikaM karotItyAgamaH, sa ca pazcanamaskAro'bhihito yasmAdasau namaskAraH sAmAyikAGgameva, sA ca sAmAyikAGgatA prAgevokA, ata Urdhva zeSa sUtraM vakSye // taccedaMkaremi bhaMte! sAmAiyaM sarva sAvaja jogaM paJcakkhAmijAvajjIvAe tiviha tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi anna na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM bosirAmi // 1 // (sUtra) hai idaM ca sUtraM sUtrAnugama eva prAptAvasare'hInAkSarAdiguNopetamuccAraNIyam , tadyathA-ahInAkSaramanatyakSaraM avyAviddhA kSaramaskhalitamamilitamavyatyAveDitaM pratipUrNa pratipUrNaghoSa kaNThoSThavipramuktaM vAcanopagata'miti, amUni ca padAni prAra vyAkhyAtatvAt na vyAkhyAyante, evaMrUpe ca sUtre uccarite sati kepAzcidbhagavatAM sAdhUnAM kecana arthAdhikArA adhigatA bhavaMti, kecana vanadhigatAH, tatazcAnadhigatAdhigamanAya vyAkhyA pravartate, tallakSaNaM cedam-saMhitA ca padaM caiva, padArthaH kA padavigrahaH / cAlanA pratyayasthAnaM, vyAkhyA taMtrasya paDvidhA // 1 // askhalitapadoccAraNaM saMhitA, athavA paraH sannikarSaH18 saMhitA, yathA-karemi bhaMte ! sAmAiyamityAdi, jAva vosirAmitti, padaM ca paJcadhA, tadyathA-nAmika naipAtika aupasargika-14 mAkhyAtikaM mitraM ca, tatra azva iti nAmika, khalviti naipAtika, parItyaupasargika, dhAvatItyAkhyAtika, saMyata iti | mizra, athavA dvividhaM pada-syAdyantaM padaM tivAdyataM ca, atra paJcavidhAni dvividhAni vA padAni, tadyathA-karomi bhayAnta *** atra adhyayanaM -1- 'sAmAyika' Arabhyate *** ... atra 'sAmAyika'-sUtrasya AraMbha: evaM tasya vyAkhyA kriyate ~233
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1027], vibhA gAthA , bhASyaM [151...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka [1] dIpa anukrama [2] sAmAyinamA yoga pratyAkhyAmi yAvajjIvayA trividhaM trividhena manasA yAcA kAyena na karomi na kArayAmi sAmAyika malayagikurvantamapi anya na samanujAne, tasya bhayAnta ! pratikrAmAmi nindAmi gaheM AtmAnamutsRjAmIti padAni / adhunA padArtha vyAkhyA vRttau sUtra-18 sa ca caturvidhaH, tadyathA-kArakaviSayaH samAsaviSayaH taddhitaviSayo niruktiviSayazca, tatra kArakaviSayo yathA pacatIti81 pAcakA, samAsaviSayo yathA rAjJaH puruSaH rAjapuruSaH, taddhitaviSayo yathA vasudevasyApatyaM vAsudevaH, niruktiviSayo yathA camati ca rIti ca zramaraH, atrApi 'DukujU karaNe' ityasya migratyayAntasya kRtanAderu' riti ukAre guNe ca kRte karo-14 // 556 ||duumiiti bhavati, abhyupagamazcAsyArthaH, evaM prakRtipratyayavibhAgaH sarvo vaktavyaH, iha tu granthagauravabhayAnocyate, bhayaM-pratItaM | vakSyAmazcopariSTAta, anto-vinAzaH, bhayasyAnto bhayAntaH, ayameva padavigrahaH, padapRthakaraNaM padavigrahaH, tasya sambodhanaM bhayaM-8 janteti, sAmAyikapadArthaH pUrvavat, sarvamityaparizeSavAcI zabdaH, avadhaM-pApaM, sahAvayena yasya yena vA sa sAvadyaH taM, sapA-| dra pamityarthaH, yogo-vyApArastaM, pratyAkhyAmi, pratizabdaH pratiSedhe, AG Amimukhye, khyA prakathane, tataH pratyAkhyAmIti ki-18 ImakaM bhavati ?.-sAvadya yogasya pratIpamabhimukhaM khyApanaM karomi iti, athavA paJcakkhAmIti pratyAcakSe iti zabdasaMskAra, 'cakSa vyakkAyAM vAciM' asya pratyAipUrvasya prayogaH, pratyAcakSe iti ko'rthaH ?-pratiSedhasyAdareNAbhidhAnaM karomi, yAvajjIvayetyatra dayAvacchabdaH parimANamaryAdA'vadhAraNavacanaH, tatra parimANe yAvanmama jIvanaparimANaM tAvatpratyAravyAmIti,maryAdAyAM yAvajI-18 vanamiti maraNa maryAdItya ArAt, na maraNakAlamAtra eveti, avadhAraNe yAvat jIvanameya tAvat pratyAzyAmi, na tasmAtse parata ityarthaH, jIvana jIvetyayaM kriyAzabdaH parigRhyate, tayA, athavA pratyAkhyAnakriyA parigRhyate, yAvajIvo yasyAM sA SMEducation Paranora ~234
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1027], vibhA gAthA -1, bhASyaM [151...], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata RASIS sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] yAvajjIvA tayA, trividhamiti timro vidhA yasya sAvadyayogasya sa trividhaH, sa ca pratyAkhyeyatvena karma sampadyate, karmaNi ca dvitIyA vibhaktiH, atastaM trividhaM manovAkAyacyApAralakSaNaM kAyavAGmanaHkarma yoga' ( tattvA a. 6 sU 1) iti vacajAnAt , 'trividhene ti karaNe tRtIyA, manasA vAcA kAyena, tatra 'budhI manI jJAne' mananaM manyate vA'neneti manaH, auNAdida ko'spratyayaH, taccaturddhA, nAmasthApanAdravyabhAvabhedAt , nAmasthApane sugame, dravyamano jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM tadyogyapudgalamayaM, bhAvamano maMtA jIva eva, 'vaca paribhASaNe vacanaM ucyate iti vAk, sApi caturvidhA nAmasthApanAdravyabhAvamedAt, tatra nAmasthApane sugame, dravyavAk jJazarIrabhavyazarIravyatirikA zabdapariNAmayogyAH jIvaparigRhItAH 1 bhAvavAk punasta eva pudgalAH zabdapariNAmamApanA, tathA 'ciJ cayane' cayanaM cIyate vA kAyaH 'cityupasamAdhAnAvasathadehe kazcAdi' riti ghaJ, cakArAt kakAraH, pudgalAnAM cayAt pudgalAnAmevAvayavarUpatayA samAdhAnAt jIvasya nivA|sAt pratikSaNaM keSAzcitpudgalAnAM kSaraNAt kAyaH-zarIraM, so'pi nAmasthApanAdravyabhAvabhedAcaturdhA, tatra nAmasthApane pratIte, dravyakAyo jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaH zarIratvayogyA agRhItAstatsvAminA vA jIvena muktA yAvat taM pariNAma na muzcati tAvad dravyakAyaH, bhAvakAyastu tatpariNAmapariNatA jIvabaddhA jIvasaMyuktAzca pudgalAH, anena trividhena karaNena trividha pUrvAdhikRtaM sAvadha yogaM na karomi na kArayAmi kurvantamapyanyaM na samanujAnAmi-na anumanye'hamiti, tasya-1 | tyadhikRtasya sAvadyayogasya (bhayAnta iti pUrvavat ) pratikramAmi-nivaH nindAmi-jugupse, gaheM iti sa evArthaH, kintu | AtmasAkSikI nindA gurusAkSikI gaheMti, kiM jugupse ityata Aha-AtmAnam-atItasAvadyayogakAriNaM, vyutsRjAmi-vi *KAESARIAISAGRICE ~2350
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1028-1029] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [152-153], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrI Ava 0 malayagi0 vRttau sUtrasparzikA // 557 // vidhArthI vizeSArtho vA vizabdaH, ucchabdo bhRzArthaH, sRjAmi tyajAmi, vividhaM vizeSeNa bhRzaM tyajAmIti bhAvaH, evaM | tAvatpadArtha padavigrahau yathAsambhavamuktau, adhunA cAlanApratyavasthAne vaktavye, atrAntare sUtrasparzika niyuktirucyate, svasthAnatvAt, Aha ca niyuktikAraH- akkhaliasaMhiAI vakkhANacakka darisiammi / suttapphAsianijutti-vittharattho imo hoi // 1028 // askhalite - askhalitAdau sUtre uccarite saMhitAdau vyAkhyAnacatuSTaye darzite sati sUtrasparzika niryuktivistarArtho'yaM bhavatIti / tameva darzayati karaNe bhae a aMte sAmAia sabae avajje a / joge paJcakkhANe jAvajIvAi tiviheNaM / / 1029 // 'karaNe' karaNazabde, evaM bhayazabde antazabde sAmAyikazabde sarvazabde'vadyazabde yogazabde pratyAkhyAna zabde yAvajIvazabde trividhenetizabde ca sUtrasparzika niyuktirbhavati sA ca sUtrasparzikaniryuktiranugamarUpA sUtrAlApakanyAsapUrvaketi prathamataH karaNanikSepa darzanAyAha nAmaMThavaNAdavi khitte kAle taheva bhAve a / eso khalu karaNassa u nikkhevo chabiho hoi // 152 // (bhA.) 'nAmeti nAmakaraNaM sthApanAkaraNaM dravyakaraNaM kSetrakaraNaM kAlakaraNaM bhAvakaraNaM ca eSaH- evaMsvarUpaH khalu karaNasya nikSepaH padvidho bhavati // tatra nAmasthApane kSuNNe, samprati dravyakaraNapratipAdanAyAhajagabhaviaritaM sannAnosannao bhave karaNaM / sannA kaDakaraNAI nosannA vIsasa-paoge // 153 // (bhA.) Por Private & Personal Use Only ~ 236~ sUtrapadani kSepAH kara NAdhikAraH // 557 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1028-1029] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [152-153], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH iha yathAsambhavaM dravyakaraNazabdasya vyutpattiH- dravyasya dravyeNa dravye vA karaNaM dravyakaraNamiti, dravyakaraNaM dvidhA- Agamato noAgamatazca, AgamataH karaNazabdArthajJAtA tatra cAnupayukto, noAgamatastridhA - jJazarIra bhavyazarIratadvyatiriktabhedAt, tatra jJazarIrabhavyazarIre pratIte, jJabhavyAtiriktaM-jJazarIra bhavyazarIravyatiriktaM dvidhA- 'sannAnosannao bhave kara'Na'miti, saMjJAkaraNaM nosaMjJAkaraNaM va tatra saMjJAkaraNaM kaTakaraNAdi, AdizabdAt pelukaraNAdiparigrahaH, peluzabdena rutapUNikA abhidhIyate, ayamatra bhAvArtha:- kaTanirvarttakamayomayaM citrasaMsthAnaM pAilakAdi tathA rUtapUNikAnirvarttakaM zalAkAzalyakAGgaruhAdi saMjJAdravyakaraNam, anvarthopapatteH saMjJAviziSTaM dravyasya karaNaM saMjJAdravyakaraNaM, Aha- idaM nAmakaraNameva paryAyamAtrataH saMjJAkaraNam, ato na kazcidvizeSaH, tadayuktaM, nAmakaraNamihAbhidhAnamAtraM karaNamityakSaratrayAtmakaM parigRhyate, saMjJAkaraNaM tu karaNAdisaMjJAviziSTaM kaTAdernirvarttanAya karaNaM tato mahAn vizeSaH, Aha ca bhASyakAra H- sannAnAmaMti maI tanno nAmaM jamabhihANaM // jaM vA tadatthavikale kIrai dabaM tu davaNapariNAmaM / pelukaraNAdi na hi taM tadatthasunnaM navA saddo // 1 // jai na tadatthavihINaM, to kiM dabakaraNaM jato teNaM / dabaM kIrai sannAkaraNaMtiya karaNarUDhIto // 2 // AsAmatRtIyagAthAnAmayaM saGkSepArthaH nanu saMjJA nAmetyanarthAntaraM tataH saMjJAkaraNanAmakaraNayorna kazcidvizeSaH, tadetanna, yasmAt | karaNamityakSaratrayAtmakamabhidhAnamAtraM nAma, yadvA tadarthavikale vastuni saGketamAtrataH karaNamiti nAma kriyate tannAmakaraNaM, saMjJAkaraNaM tu pelukaraNAdikaM dravyaM tena tena pUNikAdikRtisAdhakatamarUpeNa yad draviNaM tatra dravaNapariNAmaM, nahi tat pelukaraNAdi tadarthavihInaM, pUNikAdikRtisAdhakatamapariNAmAnvitatvAt nApi zabdaH karaNamityakSaratrayAtmakaM tato mahAn ~237~
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [8] dIpa anukrama [2] zrI Ava 0 malayagi0 vRttau sUtra sparzikA // 558 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1028-1029] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 154], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH nAmakaraNasaMjJAkaraNayorbhedaH, nanu yadi na saMjJAkaraNaM tadarthavihInaM karaNazabdArtharahitaM tataH kiM kasmAd dravyakaraNaM 1, bhAvakaraNaM hi tatprApnotIti bhAvaH, ucyate, yatastena pelukaraNAdinA pUNikAdidravyaM kriyate tena karaNamityucyate, karaNamiti saMjJA ca tatra rUDheti saMjJAdravyakaraNamiti / nosaMjJAdravyakaraNaM dvidhA prayogato vivasAtaca, tathA cAha- 'bIsasapayoge' / tatra vizvasAkaraNaM dvidhA-sAdyanAdibhedAt, tadAhaareekaraNamA dhammAINa parapaccayA jogA / sAI cakkhupphA siya-manbhAI acakkhumaNumAha // 154 // (bhA.) farer - svabhAvo bhaNyate tena karaNaM vizvasAkaraNam karaNazabdasya ca kRtiH karaNaM kriyate taditi karaNaM kriyate anena vA karaNamiti yathAyogaM vyutpattiravasatavyA / atra tu bhAvasAdhanaH, anAdi-AdirahitaM dharmmAdInAM - dharmAdharmAkA zAstikAyAnAM, anyo'nyasamAdhAnamiti gamyate, Aha-karaNazabdastAbada pUrvaprAdurbhAve varttate, karaNaM cAnAdi ceti parasparaviruddhaM, ucyate, na khalvavazyamapUrvaprAdurbhAva evaM karaNazabdo varttate, kiM tu anyo'nyasamAdhAne'pi tathA pUrvAcAryopadezato na kazciddoSaH, athavA parapratyayayogAditi - paravastupratyayAt sahakArivastuyogAt dharmAstikAyAdInAM yA vizvasAtaH tathA yogyatA sA karaNaM, evamapyanAditA viruddhayate iti cet, naiSa doSaH, anantazaktipracitadravyaparyAyobhayarUpatve sati vastuno dravyAdezenAvirodhAt, gahanametat sUkSmadhiyA bhAvanIyam, athavA vizvasAkaraNaM dharmmAdInAM parasparasamAdhAnarUpaM karaNamanAdi, yat punaH parapratyayayogatastattatparyAyabhavanaM, devadattAdisaMyogato ye dharmAdInAM viziSTAH paryAyA ityarthaH, tat sAdikaraNaM // evamarUpidravyANyadhikRtya sAdyanAdivizrasAkaraNamuktam // adhunA rUpidravyANyadhikRtya sAdheva vA cAkSu Por Private & Personal Use Only ~ 238~ vizvasA karaNaM // 558 // brary.org
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vibhA gAthA [-], bhASyaM [155-156], mUlaM [1] | gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama petarabhedena karaNamAha-sAdi cakSuHsparza, cAkSupamityarthaH, abhrAdi, AdizabdAt zakracApAdipariprahaH, 'acakkhue'tti acAkSuSa-aNvAdi, AdizabdAd byaNukAdiparigrahaH, karaNatA ceha kRtiH karaNamitikRtvA, anyathA vA svabuddhyA yojanIyA // samprati cAkSuSAcAkSuSabhedameva vizeSeNa pratipAdayati saMghAya-mea-tadubhayakaraNaM iMdAuhAi paccakkhaM / duaaNumAIyANaM chaumasthAINapazcakkhaM // 155 // (bhA.) | saMghAtaH saMhananaM, bhedo vighaTanaM, tacchabdena saGghAtabhedI parAmRzyete, tazca tat ubhayaM ca tadubhayaM, saGghAtabhedatadubhayaiH karaNaM, kriyate iti karmasAdhanaH karaNazabdaH, saGghAtabhedatadubhayakaraNaM indrAyudhAdi sthUlamanantapudgalAtmakaM pratyakSaM, cAkSudApamityarthaH, tathAhi-abhrAdInAM kvacit kecit pudgalAH saMhanyate eva kacit kecit bhiyanta eva kacit kecita sNhnynte| bhidyante ceti saGghAtabhedatadubhayakaraNaM, vyaNukAdInAM AdizabdAttathAvidhAnantANukAntAnAM punaH, karaNamiti vartate, chamasthAdInAM AdizabdaH khagatAnekabhedapratipAdanArthamAha, apratyakSam, acAkSupamityarthaH, ukaM visrasAkaraNam , adhunA prayogakaraNaM vaktavyam, tatra prayogo nAma jIvavyApAraH tena yad vinimopyate sajIvamajIvaM vA tat prayogakaraNaM, uktaM c-"hoi| payogo jIvavAvAro teNa jaM viNimmAyaM / sajjIvamajIva vA payogakaraNaM tayaM bahuhA // 1 // " etadevAhajIvamajIve pAogi tu carimaM kusuNbhraagaaii| jIvappaogakaraNaM mUle taha uttaraguNe a||156 // (bhA.) prAyogikaM karaNaM dvidhA-jIve ajIve ca, jIvaprAyogikamajIvaprAyogikaM cetyarthaH, prayogeNa nirvRttaM prAyogika, tatra paramam-ajIvaprayogakaraNaM kusuMbharAgAdi, AdizabdAt zeSavaNodipariprahaH, evaM tAvadalpavaktavyatvAdamihita oSatIjIpa-| [2] thA. sU.94 ~239
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] zrIAva0 malayagi0 Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1028-1029] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [157 - 160 ], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vRttau sUtrasparzakA // 559 // in Educat prayogakaraNaM, jIvaprayogakaraNaM dviprakAra, mUle- mUlaguNakaraNaM tathA uttaraguNe ceti-uttaraguNakaraNaM, vyAsArthaM tu granthakara eva vakSyati, tatrAlpavaktavyatvAda jIvaprayogakaraNamAdAvevAbhidhitsurAha jaM jaM nijIvANa kIraha jIvappaogao taM taM / yannAi ruvakammAi vAvi ajjIvakaraNaM tu // 157 // (bhA.) yat yat nirjIvAnAM padArthAnAM jIvaprayogeNa kriyate nirvartyate tattadvarNAdi kusumbhAdInAM rUpakamrmmAdi kuTTimAdI ajIve ajIvaviSayatvAd ajIva prayogakaraNamiti // taruogakaraNaM duvihaM mUlappaogakaraNaM ca / uttarapaogakaraNaM paMca sarIrAI paDhamammi // 158 // (bhA.) orAliAiAI oheNiaraM paogao jamiha / niSphannA niSphajjaha AillANaM ca taM tinhaM // 159 // (bhA.) audArikAdIni, AdizabdAt baikriyAhArakataijasakArmmaNazarIraparigrahaH, oghena- sAmAnyena tathA itarat - uttara prayogakaraNaM gRhyate, talakSaNaM cedam-prayogeNa yadiha loke mUlaprayogeNa niSpannAt tanniSpannAt niSpadyate taduttaraprayogakaraNaM, tacca trayANAmAcAnAM zarIrANAm, iyamatra bhAvanA paJcAnAmaudArikAdizarIrANAmAdyaM saGghAtakaraNaM mUlaprayogakaraNamucyate, aGgopAGgAdikaraNaM tUcarakaraNaM tacaudArika vaikriyAhArakarUpANAM trayANAM zarIrANAM, na tu taijasakArmmaNayoH, tayoraGgopAGgAdyasambhavAt tatraiaudArikAdInAmaSTAvaGgAni aGgulyAdIni upAGgAni zeSANi aGgopAGgAni mUlakaraNaM, tAni cAmUni - sIsamuroara piTTI do bAhU UruA ya ahaMgA / aMgulimAi ubaMgA aMgovaMgAI sesAI // 160 // (bhA.) Por Private & Pul Use Only ~ 240 ~ saMghAtAdikaraNAni / / 559 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vibhA gAthA [-], bhASyaM [161-163], mUlaM [1] | gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: KAR prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] I zIrSamura udaraM pRSThaM dvau vAhU dvau ca UrU ityaSTAvajAni, aGgalyAdIni upAGgAni, zeSANi karapAdAdIni aGgopAGgAni / kiJca__kesAIuvarayaNaM urAlaviuthi uttaraM karaNaM / orAlie viseso kaNNAiNaTThasaMTavaNaM // 11 // (bhA.) kezAyuparacanaM-kezAdinirmApaNasaMskArI AdizabdAnnakhadantarAgAdiparigrahaH, audArikavaikriyayoruttarakaraNaM, yathAsambhavaM ceha yojanA kAryA, tathA audArike uttarakaraNe vizeSaH, karNAdivinaSTasaMsthApana, na cedamuttarakaraNaM vaikriyAdau sambha vati, vinAzAbhAvAt , vinaSTasya ca sarvathA binAzena saMsthApanA'bhAvAt , kezAyuparacanarUpaM tUttarakaraNamAhArake na sambhabhavati, prayojanAbhAvAt , tato gamanAgamanAdirUpaM tattatrAvasAtavyam , athavedamanyAhaka trividhaM karaNam , tadyathA-saGghAta4|karaNaM parizATakaraNaM sAtaparizATakaraNaM ca, tatrAdyAnAM trayANAM zarIrANAM taijasakArmaNarahitAnAM trividhamapyasti, iyostu caramadvayameva // tathA cAhaHI AillANaM tiNhaM saMghAo sADaNaM tadubhayaM ca / teAkamme saMghAyasADaNaM sADaNA vA'vi // 162 // (bhA.) 31 AdyAnAM trayANAm-audArikavaikriyAhArakarUpANAM zarIrANAM saGghAtaH zATanaM tadubhayaM ca-saGghAtaparizATI, taijasakArmaNe tAca saGghAtaparizATI zATanaM vApi, na tu saGghAto'nAditvAt // sAmpratamaudArikamadhikRtya saGghAtAdikAlamAnamabhidhitsurAha| saMghAyamegasamayaM taheva parisADaNaM urAlammi / saMghAyaNaparisADo khuDDAgabhavaM tisamaUNaM // 163 // (bhA.) saGghAtamiti sarvasaGghAtakaraNamekasamayaM bhavati, ekAntAdAnasya ekasAmayikatvAt , atra ghRtapUpo dRSTAntaH, yathA ghRtapUrNa ~241
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [164], mUlaM [1] | gAthA / muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: saMghAtAdi prata sUtrAka [1] zrIAva0 pritaptAyAM tApikAyAM sampAnakaprakSepAt sa pUpaH prathamasamaye eva ekAntena snehapudgalAnAM grahaNameva karoti, na tyAgam , malayagi abhAvAt , dvitIyAdiSu tu samayeSu grahaNamokSI, tathAvidhasAmarthya yuktatvAt, pudgalAnAM ca saGghAtabhedadharmatvAt , evaM vRttI sUtra- jIvo'pi tatprathamatayotpadyamAnaH san Adyasamaye audArikazarIraprAyogyANAM pudgalAnAM grahaNameva karoti, na tu muzcatyasparzikA bhAvAt , dvitIyAdi tu samayeSu grahaNamokSI, yuktiratra pUrvavat, tataH saGghAtamekasAmayikamiti, saGghAtamityatra napuMsakatA tathA darzanAt , tathaiva parizATanaM-parizATanAkaraNamekasamayamiti vartate, sarvaparizATanasyApyekasAmayikakhAdeveti, 'audA-1 // 56 // |rika' ityaudArikazarIre 'saMghAyaNaparisADaNa' ti saMghAtanaparizATanakaraNaM tu kSullakabhavagrahaNaM trisamayonaM, tat puna-| hai revaM bhAvanIyaM-jaghanyakAlasya pratipAdayitumabhipretatvAt vigraheNotpAdyate, tatazca dvau vigrahasamayAvekaH saGghAtasamaya iti |taiyUMnaM, tathA coktam-"do viggahami samayA samayo saMghAyaNAe~ tehUNaM / khuDDAgabhavaggahaNaM sabajahalo ThiIkAlo // 1 // " ihaca sarvajaghanyamAyukaM khulakabhavagrahaNaM, prANApAnakAlasyaikasya saptadazabhAga iti, uktaM ca bhASyakAreNa-"khuDAgabhava-5 ggahaNA sattarasa havaMti ANapANUMmi'tti gaathaarthH|| eyaM jahannamukosayaM tu paliattiaMtu samaUNaM / viraho aMtarakAlo orAle tassimo hoi // 164 // (bhA.) pU idaM japanya saGghAtAdikAlamAnam , utkRSTaM tu saGghAtaparizATanakaraNakAlamAnamaudArike-audArikamAzritya palyo- I pamatrikaM samayonam , tathAhi-ihotkRSTakAlasya pratipAdyatvAt ayamavigrahasamApanno gRhyate, sa ihabhavAtparabhavaM gacchan ihabhavazarIrazATa kRtvA parabhavAyuSaH tripalyopamakAlasya prathamasamayena zarIrasaGghAtaM karoti, tato dvitIyasamayAdAramya PASISAKHI SASA dIpa anukrama [2] nten ~242
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vibhA gAthA H], bhASyaM [165], mUlaM [1] / gAthA - muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama saGghAtaparizATobhayakAlaH, tatastena saGghAtanAsamayena UnaM palyopamatrayamiti, nanu yathA saGghAtasamayenonaM pasyopamatrayaM mataM 18 tathA parizATasamayenApi, tato dvisamayahInaM palyopamatrayaM prAmoti, tadayuktaM, vastutattvAparijJAnAt, nizcayato hi bhavasya carame'pi samaye saGghAtaparizATAveva, parizATastu parabhavaprathamasamayena, ata ekena samayenonasA, na dvAbhyAmiti, uktaM ca-"ukoso samaUNo jo so saMghayaNAsamayahINo / kiha na dusamayavihINo sADaNasamaevaNIyaMmi? // 1 // bhaNNai bhavacaramaMmivi samae saMghAyasADaNA ceva / parabhavasamae sADaNamato tadUNo na kAlotti // 2 // " evamaudArike jaghanyetarabhedaH saGghAtaparizATakAla uktaH, saGghAtaparizATayostveka eva samayaH, dvitIyasthAsambhavAt , adhunA saGghAtAdi-12 viraho jaghanyetarabhedo'bhidhIyate, tathA cAhatisamayahINaM khuI hoi bhavaM savayaMdha-sADANaM / ukkosa putrakoDI samayo uvahI a tittIsaM // 165 // (bhA.) trisamayahInaM kSullaM, 'bhavaM' ti saMpUrNa kSullakabhavagrahaNaM, yathAkramaM sarvabandhazATayorantarakAlaH, kimukaM bhavati?-sarvasaGghAtakaraNasya jaghanyo'ntarakAlastrisamayahInaM kSullakabhavagrahaNaM, sampUrNa tu kSullakabhavagrahaNaM parizATasyeti, kathaM sarvasaGghAtasya jaghanyAntarakAlastrisamayahInaM kSullakabhavagrahaNaM ?, ucyate, yadA kazcidekendriyAdirjIvo mRtaH san samayadvayaM vigrahe kRtvA kSulla kabhavagrahaNAyudhkeSu pRthivyAdipUtpannaH tRtIyasamaye audArikasya saGghAtaM kRtavAn tadA audArikazarIramadhikRtya saGghAtasya | TrAbisamayanyUnakSullakabhavagrahaNapramANo jaghanyo'ntarakAlaH, uktaM ca-"saMghAyaMtarakAlo jahannao khudurga tisamaUNaM / do| viggahami samayA taio sNghaaynnaasmo||1|| tehUNaM khuDagabhavaM dharilaM parabhavamaviggaheNeva / gatUNa paDhamasamaye saMghAtayato [2] ~243
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [165], mUlaM [1] | gAthA - muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAMka [1] dIpa anukrama [2] zrIAva*sa vinao // 2 // " kathaM punaH sarvaparizATasya sarvaparizATasyAntaraparimANaM jaghanyaM paripUrNa kSullakabhavagrahaNaM ?, ucyate- saMghAtAdi. malayagi18 ihAnantarAtItabhavacaramasamaye kazcidaudArikazarIrI sarvaparizATaM kRtvA vanaspatiSvAgatya sarvajadhanyakSullakabhavagrahaNAyuSka- karaNAni vRttau sUtra- manupAlya paryante sarvaparizATaM karoti tataH paripUrNa kSullakabhavagrahaNamantaraM bhavati, ihAnantarAtItabhavacaramasamaye sarvaparisparzikA zATavivakSA vyavahAranayamatApekSayA, kSulakabhavagrahaNamanupAlya paryante parabhavaprathamasamaye sarvaparizATo nizcayanayamatApekSayA, tito na kazciddopaH, anyathA kSullakabhavagrahaNaprathamasamayasya pUrvabhavazATenAvaruddhatvAt samayahInaM kSullakabhavagrahaNaM jaghanyaM pari-1 zATAntaraM syAt, tathA sarvepandhasya sarvasahAtarUpa ukRtSTo'ntarakAlaH pUrvakoTI tathA samayaH, tathA udadhizca-sAgaropamANi ca trayastriMzat , tathAhi-kazcit pUrvabhavAdavigraheNa manuSyabhave samAgatya prathamasamaye sakhAtaM kRtvA pUrvakoTipramANAyuSkaM paripAlyAnuttarasureSUtpannA, tatra trayasiMzatsAgaropamANi utkRSTamAyuSkamanubhUya tatavyutvA samayadayaM vigrahe vidhAya tRtIye|5|| samaye audArikazarIrasya saGghAtaM karoti, iha vigrahaprasaktasamayadvayamadhyAdekaH prAktanapUrvakovyAM prakSipyate, tatra trayastriMza-16 sAgaropamANi samayAdhikapUrvakoyyadhikAnyutkRSTamaudArikazarIrasaGghAtAntaraM labhyate iti, tathA coktam-"ukkosaM tettIsa samayAhiya pusskoddishiyaaii| so sAgarovamAI aviggaheNeva saMghAyaM ||1||kaauunn puSakoDiM dhariu surajeTThamAuyaM ttto| bhottUNa ihaM taie samaye saMghAtayaMtassa // 2 // " sarvaparizATasya utkRSTo'ntarakAla eSa eva samayahInaH, kimuktaM bhavati -pri-15||561|| pUrNAni yastriMzatsAgaropamANi sampUrNA ca pUrvakoTI, tathAhi-kazcit saMyatamanuSyaH svabhavacaramasamaye audArikapUrvapari-1 zAdaM kRtvA'nuttareSu trayastriMzatsAgaropamANyativAhya punarmanupyeSvaudArikasarvasaGghAtaM kRtvA pUrvakoTyante parabhavaprathamasamaye SMECToninav ~244
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1028-1029] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 166 ], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH audArikasarva parizATaM karoti, ihApi saMyatamanuSyabhavacaramasamaye sarvaparizATavivakSA vyavahAranayamatAzrayaNAt parabhavaprathamasamaye nizcayanayamatApekSayA, tato yathoktamantaraparimANaM bhavati, uktaM ca- "khuDDAgabhavaggrahaNaM jahannamukosayaM ca tettIMsaM / taM sAgarovamAI saMpunnA pubakoDI ya // 1 // " anyathA samayatrayahI nastrayastriMzatsAgaropamapUrva koTipramANatA'vaseyA, yAva devaM vyAravyAnurodhena vyAkhyA kRtA, tattvataH punarevaM vyAkhyA- 'tisamayahINaM khuDuM hoi bhavaM savabaMdhasADANaM / ' sarvabandhasya sarvazATasya ca yathAkramaM jaghanyo'ntarakAlaH kSullakabhavagrahaNaM 'trisamayahIna' miti tribhiH - arthAt samayaiH samayena ca hInaM trisamayahInaM kSullakabhavagrahaNaM sarvasaGghAtasya jaghanyo'ntarakAlaH, samayahInaM sarvaparizATasyeti bhAvaH, 'ukkose' tyAdi, sarvasaGghAtasyotkRSTo'ntarakAlaH pUrvakoTI samaya udadhayazca sAgaropamANi trayastriMzat, sarvaparizATasyotkRSTo'ntarakAlaH pUrvakoTI samayena hInA udadhayaH samayodadhayaH, guDadhAnA ityAdAviva madhyapadalopI samAsaH, samayena hInAni sAgaropamANi trayastriMzad bhAvanA sarvA'pi prAguktaiva draSTavyA / samprati saGghAtaparizAdAntaramubhayarUpamapi abhidhitsurAha aMtaramegaM samayaM jahannamorAlagrahaNasADassa / satisamayA udyosaM tittIsaM sAgarA huMti // 166 // (bhA.) 'antaraM' antarAlaM jaghanyaM sarvastokaM ekaM samayamAdArikasya 'grahaNazATasya grahaNaM ca cATazca grahaNazATaM tasya, saGghAtaparizATasyetyarthaH tathAhi yadA audArikazarIrI AyuHparyantaM yAvat saGghAtaparizATobhayaM kRtvA'gretanabhave'vigraheNotpadyaudArikasyaiva saGghAtaM kRtvA punarapi tadubhayamArabhate tadA ekasamayo jaghanyamubhayAntaramiti, utkRSTamantaraM trayastriMzatsAgaropamANi satrisamayAni, tathAhi-yathA kazcit manuSyAdiH svabhavacaramasamaye saGghAtaparizATobhayaM kRtvA'nuttara sureSvaprati Por Private & Personal Use Only ~245~ elbrary.org
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vibhA gAthA H], bhASyaM [167], mUlaM [1] / gAthA - muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka E zrIAvAghAne yA trayastriMzatsAgaropamANyanubhUya punarapi samayadvayaM vigraheNa gamayitvA tRtIyasamaye audArikasya zarIrasya saGghAtamA- saMghAtAdimalayagi. IHdAya tadanantaramubhayamArabhate, tatra tAvaddvI vigrahasamayAvekazca saGghAtasamayo devAdibhavasambadhIni prayastriMzat sAgaropa- karaNAni vRttau satra-18|mANIti yathoktapramANamutkRSTamubhayAntaramiti, uktaM ca-"ubhayaMtaraM jahannaM samao nidhiggaheNa saMghAte / paramaM satisamayAI181 sparzikA tettIsaM jayahinAmAI // 1 // aNubhaviDaM devAdisu tettIsamihAgayassa taiyami / samae saMghAtayato neyAI smyslehiN| // 2 // " uktA audArikamadhikRtya sarvasaGghAtAdivaktavyatA, sAmprataM vaikriyamadhikRtyocyate, tatreyaM gaathaa||562 // veubiyasaMghAo jahanna samao u dusmyukoso|saaddo puNa samayaM cia viuvaNAe vinniddiho||167|| (bhA.) kriyasya saMghAta:-sarvasaGghAtakAlo 'jaghanyaH' sarvastoka ekasamaya eva, tuzabdasyavekArArthatvenAvadhAryamANatvAt , ayaM| caudArikazarIriNAM vaikiyalabdhimatA vikurvaNArambhe devanArakANAM ca tatprathamatayA zarIramahaNe'vasAtavyaH, uktaM ca"veuSiyasaMghAto, samao so puNa viuvaNAdIe / orAliyANamahavA, devAINAdigaharNami // 1 // " tathA dvisamayo-18 dvisamayamAna utkRSTo, caikriyasaGghAta iti varttate, kAlatazceti gamyate, sa punaryadA audArikazarIrI vaikriyalabdhimAn vikuvaNArambhasamaya eva vaikriyasaGghAtaM samayena kRtvA svAyuHkSayAt mRto dvitIyasamaye vigrahAbhAvena RjuzreNyA surepUrapadyamAnaH // 56 // vaikriya saGghAtayati tadA'vasAtavyaH, Aha ca-"ukkosA samayadugaM jo samayaviuvirDa mao bihae / samaye suresu vazcai niviggahato tayaM tassa // 1 // " zATaH punarjaghagyata utkarSatazca samayameva phAlato 'vikurvaNAyAM' kriyazarIraviSayo nirdiSTastIrthakaragaNadharaiH / adhunA saGghAtaparikSATakAlamAnamabhiSitsurAha anukrama [2] 14- albrineng: ~246
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vibhA gAthA [-], bhASyaM [168-169], mUlaM [1] | gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ARRER [1] saMghADaNaparisADo jahannao ikasamaiyo hoi / ukosaM tittIsaM sAgaranAmA u samaUNA // 168 // (bhA.) vaikriyasya saGghAtasammizraH parizATaH saGghAtaparizATaH ubhayarUpaH kAlataH khalu jaghanya ekasAmayiko bhavati, tathAhiyadA kenacidaudArikazarIriNA uttaravaikriyamArabdhaM, saca tatra prathamasamaye saGghAtaM dvitIyasamaye tu saGghAtaparizATobhayaM kRtvA TUbiyate tadA tasyaikasAmayikaH vaikriyasya saGghAtaparizATa iti, utkRSTastrayastriMzat 'sAgaranAmAni' sAgaropamANi samayo-18 nAni, tAni cAnuttareSvapratiSThAne vA saGghAtasamayahInAnyavasAtavyAni, uktaM ca-"ubhayaM jahanna samao so puNa dusamayaviubiamayassa / paramayarAI saMghAtasamayahINAI tettIsa // 1 // " idAnI caikriyamevAdhikRtya saGkAtAyantaramabhiSitsurAha sabaggahobhayANaM sADassa ya ataraM viucassa / samayo antamuhattaM uphosaM rukkhakAlIaM // 169 // (bhA.) vaikriyasya 'sarvagrahobhayayo' sahAtasaMghAtaparizATayoH zATasya ca jaghanyamantaraM-virahakAlo yathAkramaM samaya antamuhUrta ca, kimuktaM bhavati ?-sahAtasya saGghAtaparizATasya ca samayaH, zATasyAntarmuhUrta ca, saGghAtasyAmsaramevaM-audArikazarIriNaH samayamekamuttaravaikriyaM kRtvA mUtasya dvitIyasamaye vigraheNa-vigrahataH tathA tRtIyasamaye devaloke samutpadya vaikriya-18 saGghAtaM kurvato veditavyaM, atra hi prAktanavaikriyasarvasaMghAtasya apretanottaravaikriyasaGghAtasya ca vigrahasamayo'ntaramiti, | 8 adhavA audArikazarIriNaH samayadvayamutsaravaikriyaM kRtvA tRtIyasamaye mRtasya nirvigraheNa devaloke samutpannasya tasminneva ca tRtIye samaye vaikriyasanAtaM kurvato jJAtavyaM, atra hyekaH samayaH saGghAtaparizATayorantaramiti, uktaMca-"saMghAyaMtarasamao samayaviubiyamayassa taiyaMmi / so divi saMghAtayato taie va mayassa taiyaMmi // 1 // " saGghAtaparizATobhayasya japa dIpa anukrama 45% [2] SMEducation ~247~
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vibhA gAthA [-], bhASyaM [168-169], mUlaM [1] | gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrIAvakanyenAntaramekasAmayika, ya audArikazarIrI vaikriyalabdhimAn upakalpitavaikriyazarIraH ' paripUrNa tirya-manuSyavaikriyaza- hai saMghAtAdi malayagi rIrasthitikAlaM yAvat saGghAtaparizATI vidhAya mRto'vigraheNa deveSu samutpadya prathamasamaye vaikriyazarIrasahAtaH dvitIyA- karaNAni vRttau sUtra-16 disamayeSu tu saGghAtaparizATau tasyAvApyete, uktaM ca-"ubhayassavi ciraviudhiyamatassa devesa'viggahamayassa / aMtaramego sparzikA samayo nAyabo samayakusalehiM // 1 // " iha 'ciraviudhiyamayasse' ti yaduktaM tat saGghAtaparizATobhayavyaktIkaraNArtha, 4. anyathA tRtIye'pi samaye mRtasya yathoktamantaramavApyate iti / zATasya jaghanyamantarmuhUrta, yadA kazcidIdArikazarIrI // 563 // vikriyalabdhimAna kacit prayojane vaikriyazarIraM kRtvA siddhakAryaH paryante tasya sarvazATaM vidhAya punarIdArikazarIramAzrayati, tatra cAntarmuhurte sthitvA punarapyutpannaprayojano vaikriyaM karoti, tatra cAntarmuhUrta sthitvA punarapyaudArikamAgacchan vaikriyasya zATa karoti, tadA vaikriyasya zATasya zATasya cAntaramaudArikazarIravaikriyazarIragatamantarmuhartadvayaM bhavati, tacca dvayamapi bRhadAttaramekamevAntamuhUrta vivakSitamato jaghanyamantarmuhUrttapramANamuktamiti, trayANAmapi cotkRSTa vRkSakAlika' vRkSakAlenAnantena nirvRttaM vRkSakAlika-anantotsapiNyavasappiNImAnaM, tathAhi-yadA kazcit jIvo vaikriyazarIrasya sasAtAditrayaM kRtvA vanaspa-14 tipUtpadyate tatra cAnantakAlamativAhya tata udttaH punarapi vaikriyazarIramAsAdya sAtAditrayaM karoti tadA sAtaparizATatadubhayarUpasya trayasyApyanantotsarpiNyavasarpiNIrUpo banaspatikAlo'ntare bhavatIti // uktA vaikriyazarIramadhikRtya saGghAtAdivaktavyatA, sAmpratamAhArakamadhikRtya tAM pratipAdayannAha AhAre saMghAo parisADo a samayaM samaM hoi / ubhayaM jahannamuphosayaM ca aMtomuhattaM tu // 170 / / (bhA.) anukrama [2] ~248
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1028-1029], vibhA gAthA [-], bhASyaM [170-173], mUlaM [1] | gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] RsAhAraka' ityAhArakazarIre 'saGghAtaH' prAthamiko grahaH 'parizATazca paryante mokSazca kAlataH 'samaya' kAlavizeSamekamaadhikRtya samaM bhavati, kriyAvizeSaNametat , kAlo'pi samayamekaM saGghAto'pi samayamekamityarthaH, ubhaya-saGghAtaparizATobhayaM gRhyate, tat jaghanyata utkarSatazcAntarmuhUrtta bhavati, antarmuhUrttakAlAvasthAyitvAt tasya, ukRSTAntarmuhUrtAt jaghanyaM laghutaraM dAveditavyaM / sAmpratamAhArakamevAdhikRtya saGghAtAdhantaramabhidhAtukAma Ahapra baMdhaNasADubhayANaM jahannamantomuttamantaraNaM / ukkoseNa avaddhaM puggalapariaha desUNaM // 171 // (bhA.) phU 'bandhana'saDAtaH, zATa:-jhATa eva, ubhaya saGghAtazATI, amISAM bandhanazATobhayAnAM jaghanyaM-sarvastokamantaraNa-virahakA-18 lo'ntarmuhUrta, sakRtparityAgAnantaramantarmuhUrtenaiva tadArambhAt , utkarSeNArddhapudgalaparAvartoM dezono'ntaraM, samyagdRSTikAlasyotkRSTasyApyetAvatparimANatvAt , etacca yazcaturdazapUrvadhara AhArakazarIraM kRtvA pramAdAt pratipatito vanaspatyAdiSu 4 yathoktaM kAlaM sthitvA punarapi caturdazapUrvadharatvamavApyAhArakazarIraM karoti tadapekSayA draSTavyaM // ukkA AhArakazarIrama-18 dAdhikRtya sAtAdivattagyatA, samprati taijasakAneNe adhikRtyAhateyAkammANaM puNa saMtANA'NAiona sNghaao| bhavANa hujja sADo selesIcarimasamayammi // 172 // (bhA.) taijasakArmaNayoH punaddhayoH zarIrayoH santAnAnAditaH kAraNAt na saGghAto-na tatprathamatayA grahaNaM, prAgeva siddhiprasaGgAt, bhavyAnAM tu keSAzcit zATA, kadetyata Aha-zailezIcaramasamaye, sa caikasAmayika eva // ubhayaM aNAinihaNaM saMtaM bhaSANa huja kesiMci / aMtaramaNAibhAvA acaMta'viogao nesiM // 173 // (bhA.) ~249
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1030], vibhAgAthA H, bhASyaM [174], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrIAvA 'umayaM' saGghAtaparizATanalakSaNaM pravAhamaGgIkRtya sAmAnyena 'anAdyanidhanaM anAdyaparyavasitaM, keSAMcit punarbhavyA- saMghAtAdimalayagi nAmubhayaM 'sAntaM' saparyavasAnaM, natu sarveSAM, tathA antaramanAdibhAvAdatyantAviyogatazca nAnayoriti // athavedamanyat jIva- karaNAni vRttI sUtra-1 prayoganirvatitaM caturvidhaM karaNaM, tathA cAhasparzikA ahavA saMghAo sADaNaM ca ubhayaM thobhyniseho| paDa-saMkha-sagaDa-thUNA jIvapaoge jahAsaMkhaM ||17||(bhaa.aatt I athavAzabdaH prakArAntarapradarzanArthaH, 'saGghAta iti saGghAtakaraNaM zAtanaM ca-zAtanakaraNaM ca ubhyN-sNghaatshaatnk||564|| haraNaM ca ubhayaniSedhaH-sAtaparizATazUnyaM, amISAmevodAharaNAnyupadarzayati-paTaH zaGkaH zakaTe sthUNA 'jIvapayoge iti jIvaprayogakaraNe tatkAyavyApAramAzritya yathAsaGkhyametAnyudAharaNAnyavaseyAni, tathAhi-paTastatusaGghAtAtmakatvAt sAtakaraNaM, zasassthekAntazATakaraNAt zATakaraNaM, zakaTaM takSaNakIlikAdiyogAt tadubhayakaraNa, sthUNA punarUrvatiryakaraNayogAt sabAta zAravirahAdubhayazUnyamiti / uktaM jIvaprayogakaraNaM, Aha-nanu 'jaM jaM nijIvANaM kIrai jIvaSpayogato taM ta'mityAdinA'syAjIvakaraNataiva yuktiyukteti, tadapyayuktaM, abhiprAyAparijJAnAt, iha cAdAvevAthavAzabdaprayogaHprakArAntaramAtradarzanArtha ityuktaM, tato'tra vyutpattibhedamAtramAzrIyate, jIvaprayogeNa karaNaM jIvaprayogakaraNaM, jyAyAMzcAyamanvarthaH ityalaM prasaGgena / uktaM dravyakaraNaM / samprati kSetrakaraNasyAvasaraH, tatreyaM niyuktigAthA 4 // 564 // khittassa natthi karaNaM AgAsaM jaM akittimo bhAyo / vaMjaNapariAvannaM tahAvi puNa ucchukaraNAI // 1030 // iha kSetrasya nAsti karaNaM-kriyamANatA, yasmAt kSetraM khalvAkAzaM, AkAzaM cAkRtrimo bhAvaH-akRtakaH padArthaH, akRta anukrama [2] ~250
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1031], vibhA gAthA -1, bhASyaM [174...], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] kasya ca sato nityatvAt karaNatvAnupapattiH, Aha-yayevaM kimiti niyuktikAreNa nikSepagAthAyAmupanyasta ?, ucyate-'baMjaNetyAdi, iha dhyajanazabdena kSetrAbhivyaJjakatvAt pudgalA gRhyante, paryAyaM kathacit prAgavasthAparityAgenAvasthAntarApatti, vyaJjanayogataH paryAyo vyaJjanaparyAyaH tamApanaM sat tathApi kSetrakaraNamucyate, iyamatra bhAvanA-yadyapi nAma kSetramakRtrimatvAt karaNAyogi tathApi ghaTapaTAdisaMyogato ye tattadavagAhyamAnatAlakSaNAH paryAyAsteSAM karaNopapattitaH kSetrasyApi karaNopapattiH, paryAyaparyAyavatoH kathaJcidabhedAditi, upacArato vA kSetrasya karaNaM, tathA cAha-'ikSukaraNAdi' ikSukSetrakaraNamityAdi, tathA ca loke vakAraH-ikSukSetraM mayA kRtaM zAlikSetraM mayA kRtamityAdi, AdizabdAdeva kSetre puNyAdau karaNaM kSetrakaraNaM kSetre daprarUpyamANaM karaNaM kSetrakaraNamityAdiparigrahaH / ukta kSetrakaraNaM, adhunA kAlakaraNaM vaktavyaM, tatreyaM gAthAPI kAle'vi nasthi karaNaM tahAvi puNa vaMjaNappamANeNaM / vavabAlabAikaraNehiM NegahA hoi vvhaaro||1031|| / 31 kalanaM kAlaH kalAsamUho vA kAlaH tasmin kAle'pi, na kevalaM kSetrasyetyapizabdArthaH, nAsti karaNaM-kRtiH, tasya vartanA-18 dAdirUpatvAt , vartanAdInAM ca svayameva bhAvAt , Aha-yadyevaM kimiti niyuktikRtopanyastai ?, ucyate, tathApi vyaJjanapramANena bhavatIti zeSaH, iha vyaJjanazabdena vivakSayA vartanAdyabhivyajakatvAt dravyANi parigRhyante, tatpramANena tannItyA tadbalena, tathAhi-vartanAdayastadvatAM kathaJcidabhinnA eva, tatazca tatkaraNe teSAmapi karaNameveti, yadivA samayAdikAlApekSayA'pi vyavahAranayAdasti karaNaM, tathA cAha-bacavAlavAdikaraNeranekadhA bhavati vyavahAra, uca-"vavaM ca ghAlavaM ceva, kolavaM thIviloyaNaM / galAdi vaNiyaM ceva, viTThI havai sattamI // 2 // " etAni sata karaNAni calAni vartante, catvAri tu zakuniprabhRtIni CCCCCCCRACK CASSROO A. sU.95 ~251
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1031], vibhA gAthA -1, bhASyaM [174...], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata kSetrakAlakaraNe satrAka [1] dIpa anukrama [2] zrIAvata sthirANi karaNAni, uktaM ca-"sauNi cauppaya nAgaM kiMsugdhaM ca karaNaM thiraM cauhA / bahulacauisirattiM sauNI sesaM tiyaM malayagi kmso||1||" eSA'trottarArddhabhAvanA-kRSNacaturdazIrAtrau zakuniH amAdine catuSpadaM amArAtrau nAgakaraNaM, pratipahiyA vRttau sUtra-15kiMstughnaM, tadanantaraM rajanIdineSu vavAdIni karaNAni, teSAM ca parijJAnopAyo'yaM-"pakkhatihao duguNiyA durUvahINA ya suka-151 sparzikA pakkhaMmi / sattahie devasiyaM taM ciya rUvAhiyaM ratiM // 1 // " asyA akSaragamanikA-kRSNasya zuklasya vA prastutapakSasya ati 15kAntA yAstidhayaH tA dviguNIkriyante, tata AgatarAzeH saptabhirbhAgo hiyate, evaM kRte yatkaraNamAgacchati tatyastatatithI // 56 // kRSNapakSe devasikaM vijJeyaM, rUpAdhikaM tu tadeva rAtrI, tathAhi-kRSNadazamyAM dviguNitAyAM viMzatirbhavati, tataH saptabhirbhAge hate SaT zeSA jAtAH, AgataM SaSThaM vaNijAbhidhAnaM daivasikaM karaNaM, rUpe tvatra prakSipte rAtrigataM vidhyabhidhAnaM saptamaM karaNaM labhyate, evamanyatrApi kRSNapakSe, zuklapakSe vizeSamAha-durUvahINA ya mukkapakkhammitti zuklapakSe dviguNatithirAzedvauM pAtyete ditato devasikaM karaNamAgacchati, tadeva rUpAdhikaM rAtrI, sUtre dvitIyA saptamyarthe prAkRtatvAt, prAkRte hi vibhaktInAM vyatyayo bhavati, yadAha pANiniH svaprAkRtalakSaNe-'vyatyayo'pyAsA'miti, rAtrigataM karaNaM bhavatItyarthaH, yathA zuklacaturyoM dvigupANitAyAM aSTau bhavanti, tebhyo dvau pAtyete, jAtAH pada, saptabhizca bhAgo na pUryate, tata AgataM SaSThaM daivasika vaNijAbhidadhAnaM karaNaM, rUpe tu prakSipte saptamaM viSTyabhidhAnaM rAtrigataM karaNaM, evamanyatrApi zuklapakSe bhAvanIyaM, iha lokaprasiddhaH karapraNAnayanopAyo'pi vidyate 'tihi duguNI ekkihiM UNI sattahiM haraNaM sesaM karaNa'miti, ayamapi yuktaH, kevalamiha mAsatithayo dviguNitavyAH, yahAgacchati tadrAtrigataM karaNaM, rUpe tu pAtite divasagatamiti, evaM ca karaNadvayenApi zukla // 565 // ~252
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1032] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 174...], mUlaM [1] / gAthA [-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH pakSe pratipadi nizi vavakaraNaM, dvitIyAyAM divase vAlavaM, rAtrau kaulavaM tRtIyAyAH divase strIvilocanaM nizi garAdi catu ya divase vaNijaM nizi viSTirityevamAdi svayaM bhAvanIyaM uktaM ca- "kihanisi taiadasamIsattamicAudasIsu aha viTThI / sukkaca utthikAra sinisi aTThami puNNimAi divA // 1 // suddhassa paDivainisi paMcamidiNi aTTamIi rAimmi / divasassa vArasI puNNimAi ratiM vayaM hoi // 2 // bahulassa cautthIe divA ya taha sattamIa rAimmi / ikArasIha u divA bavakaraNaM hoi nAya || 3 ||" ityAdi, alaM prasaGgena // uktaM kAlakaraNaM, adhunA bhAvakaraNamabhidhIyate tatra bhAvaH paryAyaH, tasya jIvAjIvopAdhibhedatvAt tatkaraNamapyoghato dvividhameva, tathA cAhajIvamajIve bhAve ajIvakaraNaM tu tattha vnnnnaaii| jIvakaraNaM tu duvihaM suakaraNaM no a suakaraNaM // 1032 // iha alAkSaNiko makAraH prAkRtatvAt, bhAve-bhAvaviSayaM karaNaM dvividhaM tadyathA-jIve ajIve ca tatrAspavaktavyatvAdajIvabhAvakaraNamevAdAvupadarzayati- ajIvakaraNaM tuzabdasya vizeSaNArthatvAt ajIvabhAvakaraNaM parigRhyate, tatra - tayormadhye varNAdi, kimuktaM bhavati ? - yadiha paraprayogamantareNAvAdernAnAvarNAntaragamanaM, AdizabdAt gandhAdiparigrahaH, etatsarvamajIvabhAvakaraNaM, nanu ca dravyakaraNamapi vizrasAviSayamevaM prakAramevoktaM tataH ko'tra bhAvakaraNe vizeSaH ?, ucyate, iha bhAvAdhikArAt paryAyaprAdhAnyamAzrIyate, tatra tu dravyaprAdhAnyamityadoSaH, jIvakaraNaM tu jIvabhAvakaraNAdi ca jIvabhAvatvAt dvividhaM zrutabhAvakaraNaM nozrutabhAvakaraNaM ca-guNakaraNAdi, cazabdasya ca vyavahitaH sambandhaH // samprati jIvabhAvakaraNenAdhikAra iti, tadeva yathoddiSTaM tathaiva ca bhedataH pratipipAdayiSurAha Por Private & Personal Use Only ~ 253~
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1033-1034], vibhA gAthA , bhASyaM [174...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata AA karaNaM satrAka [1] dIpa anukrama [2] zrIAva.. baddhamaSaddhaM tu suaM baddhaM tu duvAlasaMga nidiha / taSivarIamabaddhaM nisIhamanisIha baddhaM tu // 1033 // jIvabhAva malayagi0 zrutaM dvividha-dviprakAraM, tadyathA-baddhamabaddhaM ca, tuzabdo vizeSaNArthaH, sa ca laukikalokottarabhedabhinnatAM zrutasya vRttau sUtra- vizinaSTi, laukikaM lokottaraM ca zrutaM pratyekaM baddhamabaddhaM ca, tatra padyagadyabandhanAdbaddhaM zAstravat , tathA cAha-baddhaM tu dvAdasparzikA zAGgam-AcArAdigaNipiTakaM nirdiSTaM, tuzabdasya vizeSaNArthatvAt lokottaramidaM, laukikaM tu bhAratAdi vijJeyaM tadviparItamabaddhaM, lokalokottarabhedamevAbaseyaM, 'nisIhamanisIhabaddha iti, baddhaM zrutaM dvividha, tadyathA-nizIthamanizIthaM ca, tuza- In // 566 // bdo'trApi laukikalokottarabhedabhinnatAkhyApanArthaH, tatra rahasipAThAt rahasyupadezAca nizIthamucyate, prakAzapAThAtprakAzopadezAccAnizIthamiti // sAmpratamanizIthanizIthayoreva svarUpapratipAdanArdhamAha bhUe'pariNai vigae saddakaraNaM taheva na nisiihN| pacchannaM tu nisIhaM nisIhanAmaM jaha'jjhayaNaM // 1034 / / / A bhUtaM-utpanna apariNataM-nityaM vigataM-vinaSTaM bhUtApariNatavigataM, samAhAratvAdekavacanaM, kimuktaM bhavati ?-'uppaNNei vA vigamei vA dhuvei vA' ityAdi, kiMviziSTamityAha-zabdakaraNa-zabdaH kriyate yasmin tat zabdakaraNaM, uktaM ca-"ottI sahakaraNaM pagAsapAca saraviseso vA" / na nizIthaM bhavati, iyamatra bhAvanA-yat utpAdAdyarthapratipAdakaM tathA mahatA'pi| zabdena pratipAdya tat prakAzapAThAt prakAzopadezAcAnizIthamiti, pracchannaM tanizIthaM, rahasi pAThAt rahasyupadezAca, ythaa|T||566 | nizIthanAmakamadhyayanamiti, athavA nizIthaM guptArthamudhyate, yathA agrAyaNIye vIryapUrve astinAstipravAde ca pAThaH, 'jatthego dIvAyaNo bhuMjai tattha dIvAyaNasayaM bhuMjai, jattha dIvAyaNasayaM bhuMjai tatthego dIvAyaNo bhuMjaI' tathA 'jatthego AAAKAR ~2540
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1035-1036], vibhA gAthA , bhASyaM [174...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama dIvAyaNo hammai tattha dIvAyaNANaM sayaM hammai, jattha dIvAyaNasayaM hammai tatthego dIvAyaNo hammaI" tathA cAnumevArthamabhidhAtukAma AhaaggeaNIammi jahA dIvAyaNu jattha egu tattha sayaM / jattha sayaM tatthego hammai vA bhujaI vAvi // 1035 // akSaragamanikA tu pratItA, idamAlApakadvayamapi sampradAyAdapratItArthamiti guptArthatvAnnizIthamiti // evaM baddhamabaddhaM AesANaM bhavaMti paMcasayA / jaha egA marudevI acaMtaM dhAvarA siddhA // 1036 // evamanantaroktaprakAraM sarva lokottarazrutaM, laukikaM tvAraNyakAdiSu draSTavyaM, abaddhaM punarAdezAnAM bhavaMti pazca zatAni, kiMbhUtAnItyata Aha-yathaikA-tasmin samaye advitIyA marudevI RSabhajananI atyantasthAyarA-anAdivanaspatirAzerudvRttA siddhA-niSThitAthoM sajAtA, upalakSaNametat , anyeSAmapi svayambhUramaNajaladhimatsyapadmapatrANAM valayavyatiriktasakalasa8 sthAnasambhavAdInAmiti, lokikamapyanibaddhaM veditavyaM addhikapratyaddhikAdi, andhAnibaddhatvAt , atra vRddhsmprdaayH-aarhe| parayaNe paMca AdesasayANi aNibaddhANi, tatthegaM marudevA, nahi aMge uvaMge vA pADho asthi jahA acaMtathAvarA hoUNa siddhA iti, biiyaM sayabhuramaNasamude macchANaM paumapattANa ya sabasaMThANANi saMti balayasaMThANaM monU, taiyaM viNhussa sAiregajoyaNa-| 1 sayasahassaviudhaNaM, cautthaM karaDaukuraDA dosadvieruvajjhAyA kuNAlanayarIe niddhamaNamUle basahI varisAyAle devayANu-13 kaMpaNaM, na varisai nagaraparisare, aNNastha sabattha parisai, loko addaNNo, nimittiyaM, eesiM guNe(hi)na varisai, tato nAgakAragehiM tesiM nicchubhaNaM kareumADhataM, te pucchati-kIsa nicchubhaha ?, logA bhaNaMti-jAva tumbhe ettha nagare tAva na parisai, 2] GREACTERS ~2550
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [2] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1037] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 174...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAva0 malayagi0 vRttI sUtrasparzikA // 567 // to gacchaha, karaDeNa rusieNaM bhaNiyaM varisa deva ! kulANAe, ukkuruDeNaM bhaNiyaM-dasa divasANi paMca ca, puNaravi karaDeNa bhaNiyaM muTThimettAhiM dhArAhiM, ukkuruDeNa bhaNiyaM-jahA ratiM tahA divA, evaM vottUNa avakaMtAo, kuNAlAvi pannara sadivasaa NubaMdhavarisaNeNaM sajaNavayA jaleNaM akaMtA, tato te taie varise sAkee nagare do'vi kAlaM kAUNa AhesattamAe puDhabIe kAle nagare bAbIsasAgarotramaDiyA neraiyA saMbuttA, kuNAlanagarIviNAsakAlAto terasame varise vIrassa kevaluppattI, evaM aNibaddhaM, evamAdi paMcAdesasayANi avaddhANi, evaM loiyaM avaddhakaraNaM battIsaM aDDiyAto soTasa karaNANi, logapavAe paMcadvANANi, taMjahA AlIDhaM paJcAlIDhaM vaisAhaM maMDalaM samapAdaM tattha AlIDhaM nAma dAhiNaM pAyaM aggatohutaM kAUNaM vAmapAyaM pacchatohutaM usAreuM aMtarA donhavi pAdANaM paMcapAe, paccAlIDhaM vAmapAyaM aggatohuttaM kAkaNaM dAhiNapAyaM pacchatohutaM UsArei, etthavi aMtarA doNhavi pAyANaM paMca payA, vaisAIM paNhIto abhiratIo samaseDhIe karei, abhimatalA bAhirahuttA, maMDalaM nAma dovi pAe dAhiNavAmahuttA USNo (donhaM) antarA cattAri payA, samapAyaM nAma do'vi pAde samaM niraMtaraM Thavei, eyANi paMca ThANANi loyappavAde, sayaNakaraNaM chaGkaM ThANamityalaM vistareNa / uktaM zrutakaraNaM, adhunA nozrutakaraNamabhidhitsurAha nosuakaraNaM dubihaM, guNakaraNaM tahaya juMjaNAkaraNaM / guNakaraNaM puNa duvihaM, tabakaraNe saMjame ya tahA // 1037 // zrutakaraNaM na bhavatIti nozrutakaraNaM, 'amAnonAH pratiSedhavAcakA' iti vacanAt, 'dvividhaM' dviprakAraM, tadyathA- 'guNakaraNaM' guNAnAM karaNaM, guNAnAM kRtirityarthaH, tatheti nirdeze, caH samuccaye, vyavahitazcAsya prayogaH, yojanAkaraNaM ca manaH Pur Private & Psonal Use Only ~ 256 ~ abaddhe AdezAH // 567 // brary.org
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1038-1039] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 174...], mUlaM [1] / gAthA [-1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH prabhRtInAM vyApArakaraNamiti bhAvaH, guNakaraNaM punardvividhaM dviprakAraM kathamityAha- 'tapaHkaraNaM' tapasaH - anazanAdervAhmAbhyantarabhedabhinnasya karaNaM- kRtistapaHkaraNaM, saMyame ca saMyamaviSayaM cAzravaviramaNAdi karaNamiti bhAvaH // sAmprataM yoja nAkaraNaM vyAciravyAsurAha juMjaNakaraNaM tivihaM maNa-vaya-kAe ya maNasi sacAi / saTTANi tesi bheo ca cauhA sattahA caiva // 1038 // yojanAkaraNaM trividhaM tadyathA- 'manovAkkAyeM' manovAkkAyaviSayaM, manoviSayaM vAgviSayaM kAyaviSayaM cetyarthaH / tatra manasi satyAdi yojanAkaraNaM, tadyathA-satyamanoyojanA karaNamasatya manoyojanAkaraNaM satyamRSAmanoyojanAkaraNaM asatyabhUSAmanoyojanAkaraNamiti, svasthAne pratyekaM manovAkkAyalakSaNe teSAM yojanAkaraNAnAM bhedo vibhAgo vaktavyaH, tadyathA caturdhA caturdhA saptadhA ceti, ayamatra bhAvArtha:- caturbhedaM satyamanoyojanAkaraNAdi darzitaM evaM bAgyojanAkaraNamapi satyavAgyojanAkaraNAdicaturbhedamavasAtavyaM, kAyayojanAkaraNaM saptabhedaM, audArikakAyayojanAkaraNaM audArikamizrakA yojanAkaraNaM vaikriya kAyayojanA karaNaM vaikriyamizrakAya yojanAkaraNaM AhArakakAyayojanAkaraNamA hArakamizra kA yayojanAkaraNaM kArmmaNakA yayojanAkaraNamiti // itthaM tAvad vyAvarNitaM yathoddiSTaM karaNaM, adhunA yenAvAdhikArastadupadarzanArthamAha bhAvasuasaddakaraNe ahigAro ittha hoi nAyavo / nosuakaraNe guNajuMjaNe a jahasaMbhavaM hoi // 1039 // bhAvazrutazabdakaraNe prakAzapAThe bhAvazrute ca adhikAro bhavati karttavyaH zrutasAmAyikasya, na tu cAritrasAmAyikasya, tasyAMte yathAsambhavamabhidhAnAt bhAvazruta sAmAyikopayoga eva, zabdakaraNamapyatra tacchanda viziSTaH zrutabhAva eva viva Por Private & Personal Use Only ~257~
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1040], vibhA gAthA -1, bhASyaM [174...], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka [1] dIpa anukrama [2] va kSito, natu dravya zrutaM, tasya tattvataH zrutasAmAyike'navatArAt, nozrutakaraNe-nozrutakaraNamadhikRtya 'guNarjujaNe ya'ttiAnozratakamalayAgisaguNakaraNe yojanAkaraNe te yathAsaMbhavaM bhavati, adhikaraNamiti gamyate, tatra yathAsaMbhavamiti guNakaraNe cAritrasAmAyi- raNaM kRtAvRttau sUtra-dUkasyAvatAraH, tapaHsaMyamaguNAtmakatvAcAritrasya, yojanAkaraNe ca manoyojanAyAM vAgyojanAyAM ca satyAsatyAmRSArUpe kRtAdisparzikA dvaye zrutasAmAyikacAritrasAmAyikayorapyavatAraH, kAyayojanAyAmapi audArikakAyayoge bhaGgika zrutamAmAyikasyApyava tAraH, samitiguptiparipAlane cAritrasAmAyikasyeti // samprati sAmAyikakaraNamevAvyutpannavineyavargavyutpAdanArtha sptbhir||56|| nuyogadvAraiH kRtAdibhirnirUpayati kayAkayaM 1 keNa kayaM 2 kesu a dayesu kIraI vAvi 3 / kAhe va kArao 4 nayao5 karaNaM kaivihaM 6 (ca) kahaM 7 // 1040 // HI sAmAyikasya karaNamiti kriyAM zrutvA codaka AkSipati-etat sAmAyikaM asyAH kriyAyAH prAk kiM kRtaM sat 8.kriyate AhovidakRtaM ? kiMcAtaH, ubhayathA'pi doSaH, tathAhi-kRtapakSe sadbhAvAdeva karaNAnupapattiH, akRtapakSe'pi hAvAMdhyeyAderiva karaNAyogaH, pUrvamekAntenAsatyAta , atra nirvacanaM kRtAkRtaM, kRtaM cAkRtaM ca kRtAkRtaM, atra nayamatabhedena // 568 // bhAvanA kartavyA 1, tathA kena kRtamiti vaktavyaM 2, tathA keSu dravyeSu iSTAdiSu kriyate 3, tathA kadA ca kArako'syA bhavatIti vAcyaM 4, tathA 'nayao'tti AlocanAdinayena vaktavyaM 5, tathA karaNaM 'kativihaM' katibhedamiti vAcyaM 6, tathA ~258~
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1040], vi0bhA0gAthA [3383], bhASyaM [175-176], mUlaM [1] / gAthA / muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] kathaM-kena prakAreNa sAmAyikaM labhyate iti vaktavyamiti gAthAsaGgrepArthaH / avayavArtha tu bhASyakAra eva vakSyati, tatrA-18 dyadvArapratipAdanArthamAha uppannANuppanna kayAkayaM ittha jaha namukkAre / keNaMti asthao taM jiNehiM susaM gaNaharehiM // 175 // (bhA.) | kRtAkRtaM nAma utpannAnutpannamabhidhIyate, sarvameva ca vastUtpannAnutpannaM kriyate, vastuno dravyaparyAyobhayarUpatvAt , atra naigamAdinayabhAvanA kAryA, tathA cAha-atra yathA namaskAre nayabhAvanA kRtA tathaiva kartavyeti gamyate, sA punarnamaskArAnusAreNa svayaM bhAvanIyA / dvAram / adhunA dvitIyadvAramadhikRtyAha-keneti kena kRtamityatra nirvacana- arthataH' artha-12 maGgIkRtya tat sAmAyikaM jinavaraiH, sUtraM tvaGgIkRtya gaNadharaiH kRtaM, vyavahAranayamatametat , nizcayanayamataM tu vyaktyapekSayA Ayo yatsvAmI sattenaiva, vyaktyapekSazceha tIrthakaragaNadharayorupanyAsaH pradhAnanyaktitvAd, anyathA punaruktadopaprasaGgaH // tathA cAtrokaM bhASyakAreNa-"nanu niggame gayaM ciya keNa kayaM taMti kA puNo pacchA / bhannai sa bajjhakattA ihaMtaraMgo viseso'yaM ||1||"(vishe. 3383) bAhyakartA sAmAnyena antaraGgastu vyaktyapekSayeti bhAvanA / sAmprataM keSu dravyeSu kriyata ityetadvivRNvannAhaTra taM kesu kIraI ? tattha negamo bhaNai hahadavesaM / sesANa sapadavesu pajavesuM na sbesu||176 // (bhA.) 'tat' sAmAyikaM 'keSu' dravyeSu sthitasya sataH kriyate-nivartyate iti praznaH, atra nayavibhAgena nirvacanaM, tatra negamo bhAbhaNati-naigamanayo bhASate, iSTadravyeSu manojJapariNAmakAraNatvAt manojJeSyeva zayanAsanAdiSu dravyeSu, tathA ca teSA PARKARNAKAR SMEducation ~259~
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1040], vi0bhA0gAthA [3387-3390], bhASyaM [175-176], mUlaM [1] / gAthA -1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sAmAyike sUtrAMka kRtAkRtAdiH [1] zrIAva0mAgama:-"maNuNNaM bhoyaNaM bhoccA, maNuNNaM sayaNAsaNaM / maNuNNasi agAraMsi, maNuNNaM jhAyae muNI // 1 // " ityAdi malayagi01zeSANAM-saGgrahAdInAM sarvadravyeSu, zeSanayA hi pariNAmavizeSAt kasyacit kiMcinmanojJamiti vyabhicArAt sarvadravyeSu vRttau sUtra- dasthitasya kriyate sAmAyikaM yatra manojJapariNAma iti manyante, paryAyeSu na sarveSu, avasthAnAbhAvAt , tathAhi-yo yatra niSasparzikA cAdI sthito na sa tatra tatsarvaparyAyeSu, ekabhAga evAvasthitatvAt , itthaM caitadaGgIkartavyaM, anyathA punaruktadoSaH, tathA coktaM bhASyakAreNa-"naNu bhaNiyamuvagyAte kesutti iha ko puNo pucchaa| kesutti tattha visao iha kesu Thiyassa tallAbho // 569 // 6 // 1 // to kiha sabaddabAvatthANaM? naNu jaaimettvynnaato| dhammAisabadavAdhAro sabo jaNo'vasaM // 2 // " (vize|3387-3388) athavopodghAte sarvadravyANi viSayaH sAmAyikasya, iha tAnyeva sarvadravyANi sAmAyikasya hetuH, zraddheya jJeyakriyAviSayatvAt , athavA'nyathA'punaruktiH-kRtAkRtAdigAthAyAM kRtamakRtaM vA sAmAyika kArya-karma, katturIpsitatatamatvAt , kena kRtamiti kartRpraznaH, keSu dravyeSviti sAdhakatamakaraNapraznaH, saptamIbahuvacanaM tu tRtIyAbahuvacane prAkRtatvAt , na cetadapi svamanISikayA vyAkhyAna, yato'bhyadhAyi bhASyakAreNa-"visao'vi ughagghAe kesutti iha sa eva heutti| saddheya neyakiriyAnibaMdhaNaM jeNa sAmaiyaM // 1 // ahavA kayAkayAisu karja keNa va kayaM ca kattatti / kesutti karaNabhAvo taidAyatthe sattami kAuM // 2 // " (vize. 3389-3390) ityalaM prasaGgena / dvAram / samprati kadA kArako'sya bhavatI tyetat nayanirUpayannAhakAhu ? uditu Negama uvaTThie saMgaho ya vvhaaro| ujusuoM akamate sahu samattaMmi uvutto||177||(bhaa. SARA dIpa anukrama [2] // 569 SPECIM PMImastramyam ~260~
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1040], vibhAgAthA H, bhASyaM [178], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama OCALKAROORKEEGCOctonAbATa kadA'sau sAmAyikasya kArako bhavatIti praznaH, atra nayanirvacanaM-'uddiDhe negama'tti uddiSTa sati naigamo manyate, iyamatra bhAvanA-sAmAnyagrAhiNo naigamanayasya uddiSTamAtra evaM sAmAyike guruNA ziSyo'nadhIyAno'pi takriyAnanuSThAyI san sAmAyikasya kattoM, vanagamanapasthitaprasthakakartRvat , yasmAt uddezo'pi sAmAyikakAraNa, tasmiMzca kAraNe kAryopacAraH,8 'uvahite saMgaho ya vavahAro'tti saGgraho vyavahArazca upasthitaH san kArako bhavatIti, iyamatra bhAvanA-iha uddezAnantaraM vAcanAprArthanAya yadA vandanaM dattvopasthito bhavati tadA pratyAsannatarakAraNatvAt sanavyavahArayoH kAraka iti, RjusUtra Akraman kArako bhavatIti manyate, etaduktaM bhavati-uddezAnantaraM gurupAdamUle vanditvopasthitaH sAmAyikaM paThitumArabdhaH kArakaH, vRddhAstu byAcakSate-na paThanneva, kintu samApte kAraka iti, sAmAyikakriyAvAn pratipadyamAnastadupayogara[hito'pi kArakaH, yasmAt sAmAyikArthasya sAmAyikazabdakiye asAdhAraNa kAraNaM, asAdhAraNakAraNena ca vyapadeza iti, 'sahu samattaMmi uvauttotti, zabdAdayo manyante-samApte satyupayukte eva kArako bhavati, trayANAM zabdAdInAM nayAnAM zabdakriyAviyukto'pi sAmAyikopayuktaH kArakA, manojJatathApariNAmarUpatvAt sAmAyikasya, kadA kAraka iti gataM / samprati nayata ityetad dvAraM vivarIpurAha AloSaNA 1 ya viNae 2 khitta 3 disA'bhiggahe 4 a kAle 5y| rikkha 6 guNasaMpayA'via 7 abhivAhAre 8 a aTThamae // 178 // (bhA.) ihAbhimukhyena gurorAtmadoSaprakAzanamAlocanAnayaH, tathA vinayaH padadhAvanAdi kSetraM-dakSukSetrAdi digabhigraho-vakSyamA-1 [2] MEducator ~261
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1040], vibhAgAthA H, bhASyaM [179], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka [1] sparzikA dIpa zrIAvaraNalakSaNaH kAlaH-aharAdiH RkSasampat-nakSatrasaMpat guNAH-priyadharmatvAdayaH teSAM sampat guNasamat, abhibhyAharaNaM sAmAyika malayagi abhivyAhAraH aSTamo naya iti gAthAsamAsArthaH, vyAsArtha tu pratipadaM bhASyakAra eva samyak nyakSeNa vakSyati // tathA cAyaM WAlocavRttau sUtra- dvAraM vyAcikhyAsurAha |nAdayaH pavajAe juggaM tAvaiAloyaNA gihatthesu / uvasaMpayAi sAhasu sutthe atte tadubhaye ya / / 179 // (bhA.) // 570 // | 'pravrajyAyA' niSkramaNasya yat prANijAtaM strIpuruSanapuMsakabhedaM yogya-anurUpaM, tadanveSaNIyamiti vAkyazeSaH, tAvatIetAvatyevAlocanA abalokanA vA, keSu ?--gRhastheSu-gRhasthaviSayA, iyamatra bhAvanA-yogyaM hi sarvopAdhivizuddhameva bhavati, tatastadanveSaNamavazyaM kartavyaM, taccaivam-kastvaM? ko vA te nidhaMda? iti pUrva prazno vidheyaH, tasmiMzca vihite prayuktAlocanasya yogyatAvadhAraNaM, tadanantaraM sAmAyikaM dadyAt , na zeSANAM pratiSiddhadIkSANAmiti nayaH, evaM tAvat gRhasthasyAkRtasAmAyikasya sAmAyikAryamAlocanoktA, samprati kRtasAmAyikasya yateH pratipAdayati-upasampadi sAdhuSu, Alocaneti vartate, sUtre arthe tadubhaye ca, atrApIyaM bhAvanA-sAmAyikasUtrAdyartha yadA kazcidupasampadaM prayacchati yatistadA sa AlocanAM dadAti, aba vidhiH sAmAcAryAmukta eva, Aha-alpaM sAmAyikasUtraM, tat kathaM tadarthamapi yaterupasaMpat , tada 3570 // bhAve vA kathaM yatiH ? kathaM vA pratikramaNaM ? pratikramaNamantareNa zuddhirveti, ucyate, mandaglAnAdivyAghAtAd vismRtasUtrasya yateH sUtrArthamapyupasampadaviruddhaiva, epyatkAlaM vA duSSamAntamAlokyAnAgatAmarSakaM sUtramiti, tadabhAve'pi tadA cAritrapa RECRUSSELEASE anukrama [2] SMEncutorial ~262~
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1040], vi0bhA0gAthA [3403-3405], bhASyaM [180-181], mUlaM [1] / gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyakaniyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka AREXX [1] dIpa anukrama [2] riNAmopetatvAt asau yatireva, zuddhizcAsya yAvatsUtramadhItaM tAvataiva pratikramaNaM kurvataH, ityalaM prasalena // adhunA ekagAyayaiva vinayAdidvAratrayaM cyAcikhyAsurAha Aloie viNIassa dijae taMpasatthakhittammi / abhigijya do disaaovrNtivaajhaakmso||180|| (bhA.) RI Alocite sati 'vinItasya' pAdadhAvanAnurAgAdivinayavataH, uktaM ca bhASyakAreNa-"aNuratto bhattigato amuI aNuya ttago visesaNNU / ujuttamaparitaMto icchiyamatthaM lahai sAhU // 1 (vize. 3403) dIyate tat sAmAyika, tasyApi na yatra kacit, kintarhi 1, prazastakSetre-ikSukSetrAdau, uktaM ca-"ucchuvaNe sAlivaNe paumasare kusumite va vaNasaMDe / gaMbhIra-18 sANuNAde payAhiNajale ya jiNaghare vA // 1 // dija na ubhaga jhAmiya, susANasunAmaNunnagehesu / chAraMgArakayArAmijjhAdIdabaduDhe vA // 2 // (vize. 3404-3405) tathA abhigRhya-aGgIkRtya he dizau pUrvA vA uttarAMvA, dIyate iti vartate, tathA carantI nAma yasyAM dizi tIrthakarakevalimanaHparyAyajJAnAvadhijJAnicaturdazapUrvadharAdayo yAvat yugapradhAnA viharanti, 'yathAkrama' iti guNApekSaM yathAkrameNa dizvetAsu dIyate, uktaM ca-"puvAbhimuho uttaramuho va dejA'havA pddicchejaa| jAe jiNAdayo vA disAe jiNacejhyAI va ||1||"tti, gataM dvAratrayam / adhunA kAlAditrayamekagAthayaivAnidhitsurAha paDikuDadiNe vajia rikkhemu a migasirAi bhaNiesu / piyadhammAIguNasaMpayAsutaM hoi dAyacaM // 18 // (bhA.) hA 'pratikuSTAni pratiSiddhAni yAni caturdazyAdIni tAni dinAni varjayitvA, apratikuSTeSveva paJcamyAdiSu dAtavyamiti bhayogaH, uktaM ca-"cAuddasi pannarasiM vajijjA aDhami ca navami ca / charDiM ca cautthiM pArasiM ca duhaMpi pakkhANaM // 1 // " BEB Thiamentraining ~263
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1040], vi0bhA0gAthA [3407-3410], bhASyaM [182], mUlaM [1] | gAthA H muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata malayAgaH satrAka hAro [1] dIpa anukrama [2] zrIAva. vize. 3407) teSvapi dineSu prazasteSu muhatteSu dIyate, na aprazasteSu, tathA RkSeSu ca mRgaziraprabhRtiSu granthAntarAmi- Aloca | hiteSu, natu pratiSiddheSu, uktaM ca-"migasira addA pusso tiNNi purA ya mUlamassesA / hattho cittA ya tahA dasa cuhivRtto sUtra-da karAI nANassa // 1 // " (vize. 3408) tathA-saMjhAgayaM ravigaya, viDuraM saggahaM vilamba ca / rAhuhayaM gahabhinnaM ca vajae sparzikAsatta nakkhatte // 2 // (vize. 3409) sandhyAgataM nAma yatra nakSatre sUryo'nantaraM sthAsyati tatsandhyAgataM, apare punarAhuH yatra ravistiSThati tasmAccaturdazaM paJcadazaM vA nakSatraM sandhyAgatamiti, ravigataM yatra ravistiSThati, pUrvadvArikeSu nakSatreSu pUrvadizA // 571 // digaMtavye'parayA dizA gacchato bir3averaM, sagrahaM ca-grahAdhiSThitaM vilambi-yat sUryeNa paribhujya muktaM rAhuhataM yatra grahaNamabhUt / grahabhinna-grahavidAritaM, tathA priyadharmAdiguNasampatsu satISu tat sAmAyikaM bhavati dAtavyaM, uktaM ca-"piyadhammo daDhadhammo saMviggo'vajabhIru asaDho a| khaMto daMto gutto thiravaya jiiMdio ujU // 1 // " (vize. 3410) vinItasyApyete guNA anveSTavyAH iti gAthArthaH / adhunA caramaM dvAraM vyAcikhyAsurAha abhivAhAro kAliasuassa suttatthatadubhaeNaMti / davaguNapajjavehi a diTTIvAyammi boddhabo // 182 // (bhA.) 8 'abhicyAharaNaM' ziSyAcAryayorvacanaprativacane abhibyAhAraH, sa ca 'kAlikazrute' AcArAdau 'suttatthatadubhaeNaM'ti / / sUtrato'rthataH tadubhayatazca, iyamatra bhAvanA-ziSyeNa icchAkAreNedamajhAdyuddizatetyukte sati icchApuraHsaramAcAryavacanaM-aha- // 571 // masya sAdhoridamaGgamadhyayanamuddeza vA uddizAmi, vAcayAmItyarthaH, AptopadezapAramparyakhyApanArtha kSamAzramaNAnAM hastena, na | strotprekSayA, sUtrato'rthatastadubhayato'smin kAlikazrute a(ta)thotkAlike, dRSTivAde kathamityata Aha-dravyaguNaparyAyaizca ~264~
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1041] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 183], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH | dRSTivAde-bhUtavAde boddhavyo'bhivyAhAraH, etaduktaM bhavati - ziSyavacanAnantaramAcAryavacanamidam - uddizAmi sUtrato'rthatastadubhayato dravyaguNaparyAyairanantagamasahitairiti, evaM guruNA samAdiSTe'bhivyAhAre ziSyAbhivyAhAraH- ziSyo pravIti - uddiSTamidaM mama, icchAmyanuzAsanaM kriyamANaM pUjyairiti, evamabhivyAhAradvAramaSTamaM nItivizeSe naye iti // vyAkhyAtA pratidvAragAthA, sAmpratamadhikRta mUlagAthAyAmeva karaNaM katividhamityetat dvAraM vyAcikhyAsurAha uddesasamuddeso vAyaNamaNujANaNaM ca Ayarie / sIsaMmi uddisijaMtamAi eaM tu jaM kaihA // 183 // (bhA.) guruziSyayoH sAmAyika kriyAvyApAraNaM karaNaM, taJcaturddhA tadyathA uddesakaraNaM samuddesakaraNaM vAcanAkaraNamanujJAkaraNaM ca, chandobhaGgabhayAdiha vAcanAkaraNamevamupanyastaM yAvatA tasvataH amunA krameNa draSTavyaM uddezo vAcanA samuddezo'nujJA ceti gurorvyApAraH, 'Ayarie'tti gurAvidaM karaNaM, guruviSayamityarthaH, 'sIsaMmi uddisijvaMtamAdi' ziSye ziSyaviSayaM uddizyamAnakaraNaM vAcyamAnakaraNaM samuddizyamAnakaraNamanujJAyamAnakaraNaM ceti, 'eyaM tu jaM kaihati etadeva caturvidhaM tat yaduktaM katividhamiti, Aha-pUrvamanekavidhaM nAmAdikaraNamabhihitameva iha punaH kimiti praznaH 1, ucyate, tat pUrvagRhItasya karaNamanekavidhamuktaM, idaM punarasmin guruziSyadAnagrahaNakAle caturvidhaM karaNamiti, pUrva vA karaNamavizeSeNoktaM, iha tu guruziSya kriyAvizeSAdvizeSitamiti na punaruktatA, athavA ayameva karaNasyAvasaraH, pUrvatra punaranekAntadyotanArthaM vinyAsaH kRta iti 'vicitrA sUtrasya kRtiriti kRtaM vistareNa // dvAram || samprati kathamiti dvAraM vivarIpurAhU kaha sAmAiyalabho ? tassavavidhAI desavAghAI / desavighAIphaDaga anaMtavuDIvisuddhassa / / 1041 // Por Private & Personal Use Only ~265~
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] zrIAva0 malayagi0 vRttI sUtrasparzikA 572 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1042 ] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 184 ], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH evaM kakAralaMbho se sANavi evameva kamalaMbho / eaM tu bhAvakaraNaM karaNe ya bhae ya jaM bhaNiaM // 1042 // 'kathaM kena prakAreNa sAmAyikasya lAbha iti praznaH, atrottaraM tasya - sAmAyikasya dvividhAni sparddhakAni bhavanti, yataH sAmAyikAvaraNaM darzanAvaraNaM mithyAtvamohanIyaM ca, amISAM ca dvividhAni sparddhakAni bhavanti dezaghAtIni sarvaghAtI ni ca, tatra sarvadhAtiSu sparddhakeSu sarveSvapyuddhAtiteSu satsu dezaghAtiSvapi sparddhakeSvananteSUdghAtiteSu anantaguNavRddhyA pratisamayaM vizuddhayamAnaH zubhazubhatarapariNAmo bhAvataH kakAraM labhate, tadanantaguNavRddhayaiva pratisamayaM vizuddhayamAnaH san rephaM, evaM zeSANyapyakSarANi, ata evAha- dezavighAtisparddhakAnantavRddhyA vizuddhasya sataH / (tataH) kiM ? ' evaM ' uktaprakAreNa lAbhaH | zeSANAmapi rephAdInAmakSarANAm, evameva-uktaprakAreNa krameNa sUtragataparipAvyA lAbha, Aha-upakramadvAre'bhihitametatkSayopazamAt jAyate, punarupodghAte'bhihitaM kathaM labhyate iti, tatrokaM, iha kimartha prazna iti punaruktatA ?, ucyate, trayamadhyetadapunaruktam, yata upakrame kSayopazamAt sAmAyikaM labhyate ityuktaM, upodghAte sa eva kSayopazamastatkAraNabhUtaH kathaM labhyata iti praznaH iha keSAM punaH karmmaNAM sa kSayopazama iti pratyAsannatarakAraNaprazna ityapunaruktatvamityalaM prasaGgena dvAra| mevopasaMharannAha-etadevAnantaroditaM yatsAmAyika karaNaM tad bhAvakaraNaM, evaM ca mUladvAragAthAyAM 'karaNe bhae ya' ityulekhena yatkaraNamiti dvAramupanyastaM tad vyAkhyAtaM etaddvyAkhyAnAcca sUtre'pi karomItyavayavo vyAkhyAtaH, adhunA bhaya iti dvitIyadvAravyAkhyAnArthamAha hoi bhayaMto bhavaaMtago ya rayaNA bhayassa chanbheyA / sabaMmi vaNie'NukameNa aMte'vi chanbheyA // 184 // (bhA.) ... 'bhaMte' zabdasya vyAkhyA: kriyate Por Private & Personal Use Only ~266~ bhayAnta nikSepATa / / 572 //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] Jan Educat Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1042 ] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 184 ], mUlaM [1] / gAthA [-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH bhavati bhadanta iti, 'bhadui kalyANe sukhe ca' asmAdauNAdiko'ntapratyayaH, auNAdikatvAdeva namo lopaH, bhadantaHkalyANaH sukhazcetyarthaH, prAkRtatvAdAmantraNe 'bhante' iti bhavati, athavA prAkRtazailyA bhavAnta iti draSTavyaM tatra bhavasya - saMsArasyAntastenAcAryeNa kriyate iti bhavAntakaratvAd bhavAntaH, athavA bhayAnta iti draSTavyaM tatra bhayaM - trAsaH, tamAcArya | prApya bhayasyAnto bhavatIti bhayAMtabhavanAt bhayAnto-guruH, yadivA antaM karotItyantakaH bhayasyAntako bhayAntakaH tasya sambodhanaM, ubhayatrApi prAkRtatvAt bhante iti bhavati, tatra racanA - ( nAmAdi ) vinyAsalakSaNA bhayasya SaDbhedA-SaTpakArA, nAmasthApanAdravyakSetra kAlabhAvabhedabhinA, tatra nAmasthApane sugame, dravyakSetrakAlabhayAnyapi pratItAni dravyAdbhayaM dravyabhayamityevaM sarvatra pazcamItatpuruSasamAzrayaNAt, anyathA vA yathAyogaM bhAvanIyaM, bhAvabhayaM saptaghA - ihalokabhayaM paralokabhayaM | AdAnabhayamAkasmikabhayaM AjIvikAbhayaM azlokabhayaM maraNabhayaM ceti, tatra yat svabhavAtprApyate yathA manuSyasya manuSyAt tirazcaH tiryagbhya ityAdi tadihalokabhayaM yat parabhavAdevApyate, yathA manuSyasya tirazcaH tiravo manuSyAt tatparalokabhayaM, kizana dravyajAtamAdAnaM tasya nAzaharaNAdibhyo bhayaM AdAnabhayaM, yad bAhyanimittamantareNAhetukaM bhayamupajAyate tadakasmAdbhavatItyAkasmikaM, tathA 'zlokaDa zlAghAyAM' zlokaH prazaMsA zlAghA tadviparyayo'zlokaH tasmAdbhayaM azlokabhayaM, AjIvikA - AjIvanaM tasyA ucchedena bhayamAjIvikAbhayaM prANaparityAgabhayaM maraNabhayaM, evaM anukrameNoktalakSaNena sarvasmin varNite'nte'pi SaD bhedA varNayitavyAH, tadyathA - nAmAntaH sthApanAnto dravyAntaH kSetrAntaH kAlAnto bhAvA Por Private & Personal Use Only ~267~
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] zrIAba 0 malayagi0 Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1042] vi0bhA0 gAthA [ 3457-3459 ], bhASyaM [185], mUlaM [1] / gAthA [-] dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vRttau sUtrasparzikA // 573 // ntazca tatra nAmasthApane pratIte, dravyAnto ghaTAdyantaH, kSetrAnta UrdhvalokAdikSetrAntaH, kAlAntaH samayAdyanto, bhAvAnto audayikAdibhAvAntaH || evaM sarvamivi vanniyaMmi etthaM tu hoi ahigAro / sattabhayavippamuLe tahA bhavaMte bhayaMte ya // 185 // (bhA.) evam uktena prakAreNa sarvasminnanekabhedabhinne bhayAdau varNite sati atra prakRte bhavatyadhikAraH saptabhayavipramukto yastena, tathA yo bhavAnto yazca bhadantastAbhyAmiti pazcAnupUrvyA grantha ityadoSaH // vyAkhyAtaM mUladvAragAthAyAM (bhayAnteti ) dvAraiyaM taddvyAkhyAnAca bhadanta bhavAnta bhayAnta iti gumantraNArthaH sUtrAvayavaH, atha sAmAyikasyAdAveva gurorAmantraNavacaH kimarthaM ?, ucyate, gurukulavAsopasaMgrahArthaM, yathA sarvadaiva hi ziSyo guNArthI san gurukulavAsI bhavet, gurukulavAse vasatAM pratikSaNaM jJAnAdiguNotsarpaNAt uktaM ca bhASyakRtA - AmaMtei karemI bhaMte ! sAmAiyaMti sIso ya / AhAmaMtaNavayaNaM guruNo kiM kAraNamiyaMti ? // 1 // bhannai gurukulavAsovasaMgahatthaM jahA guNatthI hi / nicaM gurukulavAsI haveja sIso jato'bhihiyaM // 2 // nANassa hoi bhAgI thiratharato daMsaNe caritte ya / dhannA AvakahAe gurukulavAsaM na muMcati // 3 // (vize. 3457-8-9 ) anyacca sAmAyikasyAdau guryAmantraNavacanamabhidadhAna evaM jJApayati- sarvakAlaM pratikramaNaM gurupAdamUle karttavyaM, vasatyantare'pi pRthaka kAraNavazataH sa vastukAmo gurupAdamUle pratikramya vasati tathA cakalpAdhyayanoktA evaM sAmAcArI - "yadi ladhvI vasatiH tato'nyatra katipaye sAdhavaH saMvastukAmA AcAryasamIpe pratikramya prAdopikakAlagrahaNottarakAlaM sUtrapauruSImarthapauruSIM ca kRtvA anyasyAM vasatau gacchanti, athAntarA zvApadAdibhayaM Por Private & Personal Use Only ~ 268~ AmaMtraNaprayojanaM // 573 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1042], vi0bhA0gAthA [3461-3466], bhASyaM [185], mUlaM [1] | gAthA H muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyakaniyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata ka sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] +CPCRACANCOM tataH arthapauruSI hApayanti, tataH sUtrapauruSImapi, kAlamaMpi, tathA carama kAyotsarga dvitIyamAcaM yAvatiSThatyapi sahasrarazmA tatra yAntI"ti, tathedamapi jJApayati-sarvANi kAryANi gurUnApRcchaya kattavyAni, nAnyathA, sAmAyikapratipatterapi gurvAma-10 traNapUrvakatvAt , uktaM ca-"Avassayapi niccaM gurupAmUlaMmi desiyaM hoi / vIsupi saMbasaMtA kAraNato jaivi seAe| // 1 // evaM ciya sabAkssayAI ApucchiUNa kajjAI / jANAviyamAmaMtaNavayaNAto jeNa savesi // 2 // sAmAiyamAdi mayaM bhadaMtasaddo ya ja tadAdIe / teNANuSattai tato karemi bhantetti sabesu // 3 // (vize. 3461-2-3) atha kimiti gurUnApRcchayaiva sarvANi kAryANi kartavyAnIti cet , ucyate, iha paramArthataH kRtyamakRtyaM vA guravo jAnate, vinayapati-14 |pattizca ziSyeNa kRtA bhavati, bhagavadAjJA cArAdhitA sthAt , tathAhi-bhagavatAmiyamAjJA-ucchAsAdi pramucya zeSaM gurvanA pRcchayA na kimapi karttavyamiti, uktaM ca-"kiccAkiccaM guravo vidaMti viNayapaDivattiheuMti / ussAsAi pamottuM tadaNA-3 hApucchAe paDisiddha // 1 // " (vize. 3464) atha yatra gururna bhavati tatra kadhaM karttavyamiti cet, pratisamAhitamatra bhASyakAreNa-"gurubirahaMmi ya ThavaNA gurUvaesovardasaNatthaM ca / jiNavirahaMmiva jiNabiMba sevaNAmaMtaNaM saphalaM ||1||rno| va parokkhassavi jaha sevA maMtadevayAe vA / taha ceva parokkhassavi guruNo sevA viNayaheuM // 2 // " (vize. 3465-6) Tra iti kRtaM vistareNa // samprati sAmAyika vyAkhyeyaM, atha sAmAyikamiti kaH zabdArthaH ?, ucyate-samo rAgadveSarahitaH, ayanaM gamanaM, samasyAyaH samAyaH, ayanagrahaNaM zeSakriyANAmupalakSaNaM, sarvAsAmapi sAdhukriyANAM samasya satastattvato bhAvAt, samAya evaM sAmAyikaM, athavA samAni-jJAnadarzanacAritrANi tepvayanaM samAyaH sa eva sAmAyikaM, yadivA sarvajIveSu ... atha 'sAmAyika' zabdasya vyAkhyA kriyate ~269
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] zrI Ava 0 malayagi0 vRttI sUtrasparzikA // 574 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1043-1044] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [185...], mUlaM [1] / gAthA [-1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH | maitrI sAma, sAmna Ayo- lAbhaH sAmAyaH sa eva sAmAyikaM, athavA samyakzabdArthaH samazabdaH samyagayanaM varttanaM samayaH, | athavA samyagAyo - lAbhaH samAyaH, yadivA samasya bhAvaH sAmyaM tasyAyaH sAmyAyaH, sarvatra svArthika ikaNa pratyayaH, pRSodarAditvAdiSTarUpaniSpattiH, athavA anyathA niruktavidhiH, tamupadarzayati sAmaM samaM ca sammaM igamiti sAmAi assa egaDDA / nAmaM ThavaNAdavie bhAvammi ya tassa nikkhevo // / 1043 // iha sAmAyikazabdaH padadvayaniSpannaH, tatra AdyaM padaM tridhA, tadyathA - sAmaM samaM ca samyakU, ikamiti dvitIyaM padaM, tacca dezIpadaM kApi pravezArthe pravarttate, atra padayojanAM svayamevAgre vakSyati, tathA sAmAyikasya ekArthikAni vaktavyAni / samprati sAmAdizabdAnAM nikSepapradarzanAyAha-'nAme' tyAdi teSAM sAmaprabhRtInAM zabdAnAM nikSepaH karttavyaH, tadyathA- 'nAmasthApane dravye bhAve ca' iyamatra bhAvanA - caturvidhaM sAma, tadyathA - nAmasAma sthApanAsAma dravyasAma bhAvasAma ca, evaM samasamyakUpadayorapi bhAvanIyaM / tatra nAmasthApane pratIte, dravyasAmaprabhRtIn pratipAdayati- mahurapariNAma sAmaM samaM tulA samma khIrakhaMDajuI / dore hArassa ciI igameyAI tu dabaMmi // 1044 // jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dravyasAma madhurapariNAmaM zarkarAdidravyaM, dravyasamaM sadbhUtArthAlocanayA tulAdravyaM, dravyasamyak kSIrakhaMDayutiH - kSIrakhaNDayojanaM, ikamapi caturddhA tadyathA nAmekaM sthApanekaM dravyekaM bhAvekaM ca tatra nAmasthApane pratIte, dravyekaM dore iti sUtradavarake mauktikAnyadhikRtya bhAviparyAyApekSayA hArasya muktAphalakalApasya citiH- cayanaM ~270~ sAmAdInyekArthikAni // 574 //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1045-1046], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [185...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] pravezanaM dravyekaM, ata evAha-'eyAI tu varSami' etAnyudAharaNAni dravye-dravyaviSayANi // sAmprataM bhAvasAmAdipra-18 tipAdanArthamAhaI AyovamAe paradukkhamakaraNaM rAgadosamajhatthaM / nANAitigaM tassAyapoaNaM bhAvasAmAI // 1045 // AtmopamAnena paraduHkhAkaraNaM, makAro'lAkSaNikaH, bhAvasAmeti gamyate, kimukkaM bhavati ?-AtmanIva paraduHkhAkaraNapariNAmo bhASasAma, tathA rAgadveSamAdhyasthya, anAsevanayA rAgadveSamadhyavartitvaM, sarvatrAtmanastulyarUpeNa vartanaM bhAvasama, tathA jJAnAdivayaM-jJAnadarzanacAritrarUpamekatrAvasthitaM bhAvasamyak, tathAhi-jJAnadarzanacAriyojanaM bhAvasamyageva, mokSa-101 sAdhakatvAt , 'tasyeti sAmAdi sambadhyate, tasya sAmAderAtmaprotanaM-Atmani pravezanaM bhAve, kramata evAha-bhAvasAmAdIni pratipattavyAni / samprati niruktividhiyojanA kriyate, Atmanyeva sAmna ika-pravezanaM sAmAyikaM, yalakSaNenAnupapannaM tatsarve nairuktinipAtanAdavaseyaM, tathAhi-sAmanzabdanakArasya AyaAdezaH, tathA samasya-rAgadveSamadhyasthasyAtmani ika-pravezanaM sAmAyika, samazabdAtparaH ayAgamaH sakArasya ca dIrghatA, tathA samyagityetasya samyagajJAnadarzanacAritrayojanarUpasyAtmani ika-pravezanaM sAmAyika yakArAderAyAdezanipAtanaM sakArasya ca dIrghatA // samprati sAmAyikaparyAyazabdAn pratipAdayatisamayA saMmatta pasattha saMti siva hia suhaM aNidaM ca / aduguMchiamagarahiyaM aNavajamime'vi egaTThA // 1046 // samatA rAgadveSamadhyavarttinastadrUpatvAt , samyaktvaM jJAnadarzanacAritrANAM parasparaM yat prayojanaM tadAtmakatvAt, prazastaM X RAMES * H imastram ~271
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1047], vibhA gAthA , bhASyaM [185...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata kRtAdI sutrAMka // 575 // dIpa anukrama zrImASaImokSasAdhakatvAt , zAntiH mithyAtvAdidAvAnalavidhyApanAt, zivamupadravakArityAbhAvAt , hitaM pariNAmasukhAvahatvAta, malayagi018|zubhaM zubhAdhyavasAyAtmakatvAt , ajugupsitaM svarUpataH prazamarUpatayA jugupsanIyAbhAvAt , agarhitaM paramamunibhirapicAlanAprapracI sUtra- mahApuruSaiH sevitatvAt , anavayaM sAvadyayogapratyAkhyAnAtmakatvAt, 'ime'vi egaTTe'ti ime-anantaroditA api, tyavasthAne sparzikA anantaroditaM 'sAmAiya'mityAdaya ityapizabdArthaH, ekArthikAH paryAyazabdAH // Aha-nanu niruktadvAra eva 'sAmAiyaM 18 samaiya'mityAdayo yadi paryAyazabdA ukkAH tato bhUyaH kimarthameteSAmabhidhAnamiti !, ucyate, tatra paryAyazabdamAtratA, iha tu vAkyAntareNArthanirUpaNamityadoSaH, athavA tatroktAvapyatrAbhidhAnamasammohArthamaduSTameva, ata evoktaM 'ime'vi | PAegaTThA' iti, ete'pi te'pi iti // samprati kaNThataH svayameva cAlanAM pratipAdayati ko kArao ? karito, kiM kamma?, jaMtu kIraI tenn| kiM kAraya-karaNANa ya annamaNannaM ca ? akkhevo // 1047 // haiiha 'karomi bhadanta ! sAmAyika mityatra kartRkarmakaraNavyavasthA kartavyA, yathA 'karomi rAjan ! ghaTaka'mityukte kulAlA kAkartA ghaTaH karma daNDAdi karaNamiti, anna kA kArakaH kulAlasthAnIyaH?, atrAha-'karitotti, tat sAmAyikaM kurvana Atmaiva kArakaH, atha kiM karma ghaTasthAnIya, atrAha-yattu kriyate-nirvaya'te tena kA, taca tadguNarUpaM sAmAyikaXmeva, tuzabdaH karaNapraznanirvacanasacAhaNArSaH, tatra kiM karaNaM? daNDAdisthAnIyamiti praznaH, nirvacanamuddezAdi caturvidha. tadyathA-uddezo vAcanA samuddezaH anujJA ceti, evaM vyavasthite satyAha-'kiM kAragakaraNANa ya' iti kiM kArakakara-3 NayoH cazabdAt karmaNazca parasparataH kulAlaghaTadaNDAdInAmivAnyatvamAhozvidananyatvaM ?, kiMcAtaH!, ubhayathApi doSaH, 2] I malbringarg. ~272
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1048], vibhA gAthA , bhASyaM [185...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama tathAhi-anyatve sAmAyikavato'pi tatphalasya mokSasyAbhAvaH, tadanyatvAt , mithyAdRSTeriya, ananyatve tasyotpattivinAzAbhyAmAtmano'pyutpattivinAzaprasaGgaH, aniSTaM caitat , tasyAnAdimattvAbhyupagamAt , eSa AkSepaH-cAlanA / itthaM cAlanAma-12 bhidhAya sAmprataM pratyavasthAnamAhaAyA hu kArao me sAmAia kamma karaNamAyA ya / pariNAme sai AyA sAmAiameva u psiddhii||1048MA iha mamAtmaiva kArako mataH, tasya svAtanyeNa pravRtteH, tathA sAmAyika karma, tadguNatvAt, karaNamapi code-15 zAdilakSaNaM tadrUpatvAdAtmaica, tathApi yathoktadoSANAmasambhavaH, kuta ityAha-yasmAt pariNAme sati AtmA sAmAyika pariNamanaM pariNAmaH kathaJcit pUrvarUpAparityAgenottararUpApattiH, uktaM ca-"nArthAntaragamo yasmAt , sarvathaiva na caagmH| pariNAmaH pramAsiddhaH, iSTazca khalu pnndditaiH||1||" tasmin pariNAme sati AtmA sAmAyikamupapadyate, tathAhi-pariNAme dasati tasyAtmano nityAnityAdyanekarUpatA, anyathA pariNAmitvAyogAt, sA ca nityAnityAdya nekarUpatA dravyaguNaparyA yANAM bhedAbhedasiddhI, anyathA sakalavyavahArocchedaprasaGgAt , tato nAtra kartRkarmakaraNAnAmekAmtena anyatvaM, tadguNatvAt, na khalu guNaguNinorekAntena bhedaH, tathA sati viprakRSTaguNamAtropalabdhau pratiniyataguNiviSayasaMzayAyogAt, tadanyebhyo'pi tasya bhedAvizeSAd, atha ca yadA kazciddharitatazAkhAvisararandhodarAntarataH kimapi zukta pazyati tadA kimiyaM patAkA kiMvA balAkA ? iti dRzyate pratiniyataguNiviSayaH saMzayaH, nApyekAntenAnanyatvaM, tadguNatvAdeva, nahi guNaguNinorekAtenAnanyatvaM, tadguNatvAdeva, nahi guNaguNinorekAntenAbhedo'pi, tathA sati guNagrahaNe sati guNiviSayasaMzayAnutpattireva, CARSCIENCECRECR [2] ANCCCCRAK na sTA ~273
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1049-1050], vibhA gAthA , bhASyaM [185...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka [1] dIpa anukrama [2] guNagrahaNa eSa tasyApi gRhItatvAt , kiMtu jAtyamtarAtmakamanyatvAnanyatvaM ghaTate, Atmaiva kAraka: Atmaiva sAmAyikA kRvAdI malayagi Atmaiva karaNamiti prasiddhiH-pratyavasthAnaM // saMprati pariNAmapakSe satyapyekatve'pyanekarave'pi cAvirodhena kartRkarmakaraNa-12 cAlanAma vRttau sUtra-18 vyavasthA ghaTate iti darzayannAha tyavasthAne sparzikA egatte jaha muTThi karei atyaMtare ghaDAINi / dazvatthaMtarabhAve guNassa kiM keNa sambaddhaM ? // 1049 // ekatve-kartRkaraNAnAmamede dRSTaH kartRkaraNabhAvo, yathA muSTiM karoti, atra hi devadattaH kartA, tasya hastaH karma, tasyaiva / / // 576 // prayatnavizeSa: karaNamiti / tathA'rthAntare-kartRkaraNAnAM bhede dRSTaH kartRkarmakaraNabhAvo, yathA ghaTAdIni karoti, atra sahi kulAlaH kartA ghaTAdika karma daNDAdikaM karaNamiti, iha sAmAyikamAtmano guNo vartate, sa ca guNinaH kathaJcideva, |bhinnaH, atraiva vipakSe bAdhAmupadarzayati-dravyAt sakAzAd guNina ityarthaH, ekAntenaivArthAntarabhAve-bhede sati guNasya 5 ki kena sambaddha hai, na kiJcit kenacitsambaddhamiti bhAvaH, tathA ca sati jJAnAdInAmapi guNatyAt teSAmapi cAtmAdiguNibhya ekAntabhinnatvAt saMvedanAbhAvataH sarvavyavasthAnupapattiH, evamekAntenAnantarabhAve'pi doSA abhyUhyA iti, guNaguNinorarthAntaratvAt sarva susthamiti / tadevamukta kaNThatazcAlanApatyavasthAne, sampati 'sarva sAvadhaM yoga'mityatra yA sarvazabdastannirUpaNAyAha nAmaMThavaNAdavie Aese niravasesae ceva / taha sabadhattasavaM ca bhAvasavaM ca sattamayaM // 1050 // niyate iti sarvaH, tasya saptadhA nikSepastadyathA-nAmasarva sthApanAsarva dravyasarva Adezasarva niravazeSasarva sarvadhattasarva SRANA JMEducation ... atra 'savvaM sAvajja' padayo: vyAkhyAyete ~274
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] A. sU. 97 Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1049-1050 ], vi0 bhA0 gAthA [ 3488 ], bhASyaM [186], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri racitA vRttiH bhAvasarvaM ca saptamaM evaM gAthAsamAsArthaH, vyAsArthaM tu bhASyakAraH svayameva vakSyati, tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya zeSabhedaNyAkhyAnArthamAha davie cauro bhaMgA sakSamatave ya davadese ya / Aesa sahagAme nIse se sabagaM duvihaM // 1863 // (bhA.) dravye-dravyasarve catvAro bhaGgAH, tAneva sUcayati - 'sabamasave ya davadese ya'tti iha aGgulyAdidravyaM yadA sarvairapi nijAvayavaiH paripUrNa vivakSyate tadA sarvamucyate, evaM tasyaivAGgulyAdidravyasya kazcit svAvayavo dezo nijAvayavaparipUrNa tayA yadA sakalo vivakSyate tadA so'pi dezaH sarva eva ubhayasmin dravye tadeze ca sarvatvaM etadevAGgulyAdidravyaM taddezo vA yathAsvamaparipUrNatayA vivakSyate tadA pratyekama sarvatvaM tato dravye deze caivaM vivakSite catvAro bhaGgAH, tadyathA-dravyaM sarva dezo'pi sarvaH 1, dravyaM sarva dezo'sarvaH 2, dezaH sarvo dravyamasarva 3, dezo'sarvo dravyamapyasarva 4, atra yathAkramamudAharaNam - aMgulidravyaM saMpUrNa vivakSitaM dravyasarvaM tadeva dezonaM vivakSitaM dravyAsarva parva punaH sampUrNa vivakSitaM dezasarva, parvaikadezastu dezAsarva tathA Adeza - upacAraH, sa ca bahutare pradhAne vA deze'pi Adizyeta tatra bahutare yathA vivakSitaM ghRtamabhivIkSya bahutare bhuke stoke'vazeSe sarvazabdopacAraH kriyate sarva ghRtaM bhuktamiti, pradhAne'pyupacAro yathA grAmapradhAneSu nareSu gateSu sarvo grAmo gataH uktaM ca- Adeso uvayAro bahutarage vA pahANatarage vA / dese'vi jahA sabaM bhutaM sabo gato gAmo // 1 // ( vize. 1488 ) iti, tatra pradhAnapakSamadhikRtyAha - ' Adesa sabagAmo' iti, Adezasarva sarvo For Pate & Personal Use Only ~275~
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1049-1050], vibhA gAthA [3488], bhASyaM [187-188], mUlaM [1] / gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata ISRO satrAka [1] dIpa zrIAva0grAmo gata iti AyAta iti vA kriyA / uktamAdezasarvamatha niravazeSasarvamAha-'nissese sabagaM duvihaMti niravazeSasarva niravazemalayagi0|| dvividha-dviprakAra, tadyathA-sarvAparizeSasarva taddezAparizeSasarva ca, tatra pAdisarva vRttau sUtra- aNimisiNo sabasurA sabAparisesasavagaM eaMtahesAparisesaM save kAlA jahA asurA // 187 / / (bhA.) | sparzikA animeSiNaH animepanayanAH sarvasurAH, etatsarvAparizeSasarva, na kazcit devAnAM madhye'nimiSatvaM vyabhicaratIti, tahe zAparizepasarva yathA sarve kAlA asurA iti, iyamatra bhAvanA-teSAmeva devAnAM deza eko nikAyo'suraH, te ca sarva evAsitavarNA iti / sarvadhattAsarvapratipAdanAyAhasA havai savadhattA dupaDoArA jiyA ya ajiyA ya / dave sabaghaDAI sabadhattA puNo kasiNaM // 188 // (bhA.) sA bhavati 'sarvadhatte'ti sarva jIvAjIvAkhyaM vastu dhattaM-nihitaM yasyAM vivakSAyAM sA sarvadhattA, nanu dadAtehiM zabdAINdezAt hitamiti bhavitavyaM, kathaM dhattamiti !, ucyate, pRSodarAditayA zabdAntaratvenAvirodhAdadopaH, athavA dhatta iti | Ditthavat avyutpanna eva, yathA zabdaH, yadivA-sarva dadhAtIti sarvadha, etanniravazeSavacanaM, sarvadhamAttaM-nigRhItaM yasyAM vivakSAyAM sA sarvadhAttA, atra niSThAMtasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt , athavA sarvadhamAtA sarvadhAttA tayA yat sarva tatsarvedhAttiAsarva, sA bhavati sarvadhAtA, yathA dvipratyavatArAH sarve padArthAstadyathA-jIvAzca ajIvAzca, tathAhi-yatkineha loke sama-18 sti tatsarva jIvAzca ajIvAzca, naitadvyatiriktamasti, atrAha-nanu dravyasarvasya sarvadhAttAsarvasya ca kaH prativizeSaH, aya-12 mitrAbhiprAya:-dravyasarvamapi vivakSayA azeSadravyaviSayaM bhavatIti, tata Aha-'dave sabaghaDAdI' iha dravyasaveM ghttaadyo| anukrama [2] 456456 SMEducstori ~276~
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1051], vibhA gAthA H, bhASyaM [189], mUlaM [1] / gAthA -1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] gRhyate, AdizabdAdaGgasyAdiparigrahaH, sarvadhattA punaH samastavastujAtaM vyApya vyavasthiteti vishessH|| atha bhAvasarSamAha-1 bhAve sabodaiodayalakkhaNao jaheba taha sesA / ittha u khaovasamie ahigAro'sesasave ya // 189 // (bhA.) bhAve iti dvAraparAmarzaH, sarvaH zubhAzubhabhedena dviprakAro'pi udayalakSaNaH-karmodayaniSpannatvarUpa audayikaH, yathA'yamuktA tathA zeSA api, svalakSaNato vAcyA iti vAkyazeSaH, tadyathA-mohanIyakarmopazamasvabhAvaH zubhaH sarva evIpazamiko bhAvaH, karmakSayasvabhAvaH punaH zubhaH sarvaH kSAyikaH, karmakSayopazamaniSpannaH zubhAzubhaH sarvakSAyopazamikaH, dravyapariNatisvabhAvaH sarvaH pariNAmaH, evaM ziSyamativyutpAdanArtha prarUpaNAM kRtvA prakRtayojanAmupadarzayati-'eltha tu' ityAdi,18 atra kSAyopazamikabhAvasarve'dhikAra:-avatAraH upayogo'zeSasarve ca-nirava zepasarve ca // vyAkhyAtaH sautraH sarvAvayavaH, sAmprataM sAvadyAvayavavyAkhyAnArthamAha- . kammamavajaM jaM garahiaMti kohAiNo va cattAri / saha teNa jo u jogo paJcakkhANaM havaha tassa // 1051 // karma anuSThAnamavA bhaNyate, kimavizeSeNa ?, netyAha-yad garhita-niMdya, athavA krodhAdayazcatvAro'vadyaM, teSAM sarvAvadyahetutayA kAraNe kAryopacArAt , saha tenAvadhena yo yogo-vyApArastasya sAvadyayogasya pratyAkhyAna-niSedhalakSaNaM bhavati, hai|paatthaantrN 'kammaM vajaM jaMgarahiyaM ti, tatra 'vajI varjane' vrajyate iti vajyaM, varNya varjanIyaM, tyajanIyamityarthaH, zeSaM pUrvavat, navaraM saha vajyena savarNyaH, prAkRtatvAt sakArasya dIrghatve sAvadyeti bhavati / adhunA yogo'bhidhAtavyaH, sa ca dvidhA-dra-* vyayogo bhAvayogazca, tathA cAha RECECRESEARCH dIpa anukrama [2] Smooto18 XLranyaro atra 'yoga' zabdasya vyAkhyA kriyate ~2770
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1052], vibhAgAthA H, bhASyaM [189], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka [1] zrIAva. dave maNavaikAe jogA davA vuhA u bhAvaMbhi / jogo sammattAI pasatya iyaro ya vivarIo // 1052 / / pratyAkhyAmalayagi IF dravya iti dvAraparAmarzaH 'maNavaikAe joggA davA' iti manovAkAyayogyAni dravyANi dravyayogaH, iyamatra bhAvanA- nanikSepAH vRcau sUtra-18jIbenAgRhItAni gRhItAni vA svabyApArApravRttAni dravyayoga iti, dravyANAM vA harItakyAdInAM yogo dravyayogaH, 'vahAra sparzikAu bhAvaMmitti dvidhaiva tuzabdasya evakArArthatyAt dviprakAra eva, bhAve bhAvaviSayo yogaH, tadyathA-prazasto'prazastazca, tatra prazastaH samyaktvAdiH, AdizabdAt jJAnacaraNaparigrahaH, prazastatA cAtya yujyate anenAtmA'pavargeNe tyanvarthavalAta, ita-12 ro-mithyAtvAdiyogo viparItaH-aprazastaH, yujyate'nenAtmA aSTavidhena karmaNeti vyutpattibhAvAt / tadevaM sAvadyayogamiti sUtrAvayavI vyakhyAtI / samprati pratyAkhyAmItyavayavaprastAvAt pratyAkhyAnaM nirUpaNIyaM, 'paccakkhAmI'tyasya saMskAraH pratyAkhyAmi pratyAcakSe iti vA, tatra pratyAkhyAmIti ko'rthaH, pratIpamabhimukhaM khyApanaM sAvadhayogasya karomi, tathA pratyAcakSe iti ko'rthaH ?, pratiSedhasyAdareNAbhidhAnaM karomi pratyAkhyAna, pratiSedhasyAkhyAnaM pratyAkhyAnaM nivRttirityarthaH, tannikSepaprarUpaNArthamAhanAmaMThavaNAdavie khittamaicchA abhAvaotaM ca / nAnAbhihAgamusaM tthvnnaagaarkvnikkhevo'||1|| C // 579 // tacca pratyAkhyAnaM poDhA, tadyathA-nAmapratyAkhyAnaM sthApanApratyAkhyAnaM dravyapratyAkhyAnaM kSetrapratyAkhyAnaM aditsApratyA1 gAtheyaM kacit hAribhadrIyAdazaiM'pi, mUlasthAnaM tu pratyAkhyAnaniyuktI, na zrIharibhadrasUribhirmaveyamatra / RECERES dIpa anukrama [2] - - * ~278
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti:) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1053-1054], vibhA gAthA , bhASyaM [189...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama dAkhyAnaM bhAvapratyAkhyAnaM ca, tatra nAmapratyAkhyAnaM pratyAkhyAnamityabhidhAnamuktaM, yadivA yasya pratyAkhyAnamiti nAma sa nAma nAmavatorabhedopacAt nAmapratyAkhyAnaM, sthApanApratyAkhyAnam AgArakvanikkhevo iti, AkAro'nikSepazca, akSagrahaNamanyeSAmapi nirAkArANAmupalakSaNaM, iyamatra bhAvanA-citrakammAdo pratyAkhyAnaM kurvato yA sthApanA sA pratyAkhyAnapratyA-1 khyAnavatorabhedopacArAt sthApanApratyAkhyAnaM AkAravat , akSavarATakAdI sthApanA nirAkAra sthApanApratyAkhyAnaM // sampahati dravyapratyAkhyAnAdipratipAdanArthamAha dadhammi nihagAI nivisayAI ahuti khittammi / bhikkhAINamadANe aiccha bhAve puNo duvihaM // 1053 // GI dravye dravyaviSayaM pratyAkhyAnaM nivaH, AdizabdAt dravyasya dravyayordrayANAM dravyabhUtasya dravyahetorvA pratyAkhyAnaM. nivilayAI ya honti khittammi' nirviSayAdi bhavati pratyAkhyAnaM kSetre, taba yo nirviSaya AdiSTastasya kSetrapratyAkhyAnaM, AdizabdAnagarAdipratiSiddhaparigrahaH, tathA bhikSAdInAM bhikSaNaM bhikSA-pAbhUtikA, AdizabdAkhAdiparigrahaH.15|| teSAmadAne atigaccheti aditseti vA vacanaM, atigacchapratyAkhyAnamaditsApratyAkhyAnaM vA, bhAve bhAvaviSayaM punardvividhata pratyAkhyAnaM, bhAvagratyAkhyAnamityA cavaM vyutpattiH, bhAvasya-sAvadhayogasya pratyAkhyAnaM bhAvapratyAkhyAna, bhAvato vA zubhAta pariNAmAt pratyAkhyAnaM bhAva eva vA sAvadhayogaviratilakSaNaH pratyAkhyAnaM bhAvapratyAkhyAnaM / / sampati dvaividhyameyopadarzayatisua-nosua sua duvihaM puSamapuvaM tu hoi nAyavaM / nosuapacakyANaM mUle taha uttaraguNe y|| 1054 // dvividhaM bhAvapratyAkhyAna-zrutapratyAkhyAnaM nozrutapratyAkhyAnaM ca, 'suya duvihati zrutapratyAkhyAnaM dvividha bhavati jJAtavyaM, [2] ~279
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] zrIbhAva0 malayagi0 vRttau sUtrasparzikA // 579 // Jam Educatio Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1055] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 189...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH tadyathA- pUrva zrutapratyAkhyAnamapUrvazruta pratyAkhyAnaM ca tatra pUrvazruta pratyAkhyAnaM pratyAkhyAnasaMjJitaM pUrva, apUrva zrutapratyAkhyAnaM tvAturapratyAkhyAnAdi, tathA nozrutapratyAkhyAnaM zrutapratyAkhyAnAdanyat, tacca dvidhA 'mUle taha uttaraguNe ya' mUlaguNapratyAkhyAnaM uttaraguNapratyAkhyAnaM ca, mUlaguNapratyAkhyAnaM dvibhedaM tadyathA dezapratyAkhyAnaM sarvapratyAkhyAnaM ca, deza| pratyAkhyAnaM zrAvakANAM, sarvapratyAkhyAnaM saMyatAnAM sarvapratyAkhyAnena cehAdhikAraH, sAmAyikAnantaraM sarva sAvadhaM yogaM pratyAkhyAmItyupAdAnAt, iha vRddhasampradAyaH - pazJcakkhANe udAharaNaM, rAyabhUyAe paccakkhAyaM varisaM jAva maMsaM na khaiyacaM, pAraNage aNegANaM jIvANaM ghAto kato, sAhU viharaMtA AgayA, maMsaM na paDiggahiyaM, tIe bhaNiyaM kiM tujhaM ajjavi varisaM na pujai ?, sAhUhiM bhaNiyaM - jAvajIvamahaM maMsapaJcakkhANaM, ettha dhammakahA, sA saMbuddhA, pavaiyA, purva davapaJcakkhANaM, pacchA bhAvapaccakkhANaM // tadevaM vyAkhyAtaH pratyAkhyAnamiti sUtrAvayavaH, adhunA 'yAvajjIvaye'ti vyAkhyAyate, tatrAdI bhAvArthamabhiSitsurAha-jAvadavadhAraNammi jIvaNamavi pANadhAraNe bhaNiaM / A pANadhAraNAo pAvanivattI ihaM attho / 1055 // yAvadityayaM zabdo'vadhAraNe varttate, jIvanamapi prANadhAraNe bhaNitaM, 'jIva prANadhAraNa iti vacanAt tato yAvajjIvayA pratyAkhyAmIti, ko'rthaH ?-A prANadhAraNAt prANadhAraNaM yAvat pApanivRttiriti, paratastu na vidhirnApi pratiSedhaH, vidhAvAzaMsAdoSaprasaGgAt pratiSedhe tu surAdiSUtpannasya bhaGgaprasaGgAt, iha ca jIvanaM jIva iti kriyAzabdo, na jIvatIti jIvaH - AtmA padArthaH, jIvanaM ca prANadhAraNaM, jIvanaM jIvitaM cetyekArtha, tatra jIvitaM dazadhA, tathA cAha Por Private & Personal Use Only 280~ jIvitanikSepAH // 579 //
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1056], vibhA gAthA H, bhASyaM [190], mUlaM [1] / gAthA -1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] nAma 1 ThavaNA 2 davie 3 ohe4 bhava 5tambhave 6ya bhoge 7 y| saMjama 8 jasa 9 kittI 10 jIviyaM ca taM bhaNNaI dasahA // 1056 // ___ tajjIvitaM dazadhA bhaNyate, tadyathA-nAmajIvitaM sthApanAjIvitaM dravyajIvitamoghajIvitaM bhavajIvitaM tadbhavajIvitaM bhogajIvitaM saMyamajIvitaM yazojIvitaM kIrtijIvitaM ca, eSa gaathaasmaasaarthH|| vyAsArtha tu bhASyakAraH svayameva vakSyati, tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAhatya zeSabhedavyAkhyAnArthamAha- . da dadhe saccittAI AuyasadabayA bhave ohe|neriyaaiinn bhave tabbhava tattheva uppattI // 190 // (bhA.) dravye-dravyaviSayaM jIvitaM, dravyajIvitamityarthaH, sacittAdi sacittamacittaM mizraM vA, iha kAraNe kAryopacArAt yena dravyeNa sacittAcittamizrabhedena putrahiraNyobhayarUpeNa yasya yathA jIvitamAyattaM tasya tathA tad dravyajIvitamucyate, ukta dravyajIvitaM, 'AuyasaddabayA bhave ohe' oghajIvitaM-sAmAnyajIvitaM AyussaTravyatA-AyuHpradezakarma tasya dravyaiH saha(varta)mAnatA AyuHsaTravyatA, AyuHkarmadravyasahacAritA jIvasyetyarthaH, idaM ca sAmAnyajIvitaM sakalasaMsAriNAmavizeSeNa sadA bhAvi, tata idamaGgIkRtya yadi para siddhA eva mRtA, na punaranye kecana, uktamoghajIvitaM, nairayikAdInAM nairayikatiyehai narAmarANAM bhava iti svasvabhave sthitirbhavajIvitaM, ukkaM bhavajIvitaM,'tambhava tattheva uvavattI' tasmin bhave bhUyo jIvitaM tadbhavajIvitaM, kiM tadityAha-tatraivotpattiH tatra-tasmin adhikRte tiryagbhave manuSyabhave vA svakAyasthityanusAreNa bhUyo bhUya utpattiH, idaM caudArikazarIriNAmevAvasAtavyaM, anyatra nirantaraM bhUyo bhUyastatraivotpattyabhAvAt / uktaM tadbhavajIvitaM // KAL ... atha 'jIvita' zabda vyAkhyAyate ~281
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] zrIAva0 malayagi0 vRttau sUtrasparzikA // 580 // Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [1056 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [191] mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH %%% Gi bhogammi cakimAha saMjamajIyaM tu saMjayajaNassa / jasa kitI ya bhagavao saMjamanarajI va ahigAro // 191 // (bhA.) 'bhoge' bhogajIvitaM cakravartyAdInAm, AdizabdAdvaladevavAsudevAdiparigrahaH, uktaM bhogajIvitaM, saMyamajIvitaM 'saMyatajanasya' sAdhulokasya, uktaM saMyamajIvitaM, yaza kIrttiH (zca) bhagavato varddhamAnasvAminaH, tato yazojIvitaM kIrttijIvitaM ca bhagavataH pratipattavyaM, yazakIyazcAyaM vizeSaH, "dAnapuNyaphalA kIrttiH, parAkramakRtaM yazaH " anye vidamekamevAbhidadhati kevalaM saMyamapratipakSabhAvato dazamamasaMyamajIvitamaviratigataM pratibhaNanti, 'saMjamanarajIva ahigAro'tti saMyama jIvitena narabhavajIvitena cehAdhikAraH, 'yAvajjIvAeM' ityatra yAvajjIvatayetyapi saMskAraH, tatra yAvat jIvo- jIvanaMprANadharaNaM yAvajjIvaM, 'yAvadavadhAraNe' ityavyayIbhAvaH samAsaH, yAvajjIvaM bhAvo yAvajjIvatA tayA yAvajjIvatA, tatra prAkRte takArasyAlAkSaNiko lopa iti yAvajIvAe iti siddhaM, athavA pratyAkhyAnakriyA anyapadArthaH, yAvajjIvo yasyAM sA yAvajjIyA tathA yAvajjIvayeti kRtaM prasaGgena / tathA tisro vidhA yasya sa trividhaH sAvadyayogaH, sa ca pratyAkhyeya iti karma, kamrmmaNi ca dvitIyA vibhaktiH, taM trividhaM yogaM, trividhena karaNena, asyaiva vivaraNamAha-manasA vAcA kAyena tasya ca karaNasya karmma pratyAkhyeyo yogaH, tamapi sUtreNa eva vivRNoti, na karomi na kArayAmi kurvantamapyanyaM na samanuMjAnAmi- nAnumanye / Aha-kiM punaH kAraNamuddezakramamabhilakSya vyatyAsena nirdezaH kRtaH ?, ucyate, yogasya karaNatantratopadarzanArtha, tathAhi-yogaH karaNavaza eva, karaNAnAM bhAve yogasyApi bhAvAd abhAve cAbhAvAt, karaNAnAmeva tathAkriyArUpeNa pravRtteH, aparastvAha-na karomi na kArayAmi kurvantaM na samanujAnAmi ityetAvatA granthena gate'nyamapItyatiricyate, 282~ sAmAyikasUtrArthaH // 580 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1057], vibhAgAthA H, bhASyaM [191], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] FIna cAtiriktaNa sUtreNa cArthaH, ucyate, sAbhiprAyamidamanukta tyApyarthasya saGgrahArtha, tathAhi-sambhAvane'yamapizabdaH, sa cobha-18 yamadhyasthaH etatsambhAvayati, yathA kurvantaM nAnujAnAmi evaM kArayantamapyanyaM anujJApayaMtamapyanyaM nAnujAnAmIti, yathA kA vartamAnakAle kurvantamapyanyaM na samanujAnAmi, evamapizabdAdatIte kAle kRtavantamapi kAritavaMtamapi anujJApitavaMtamapi,12 tathA'nAgate kAle kariSyantamapi kArayiSyantamapi anujJApayinyantamapIti trikAlamapi saGgraho veditavyaH, iha na kriyAkriyAvatorekAntenAbheda eva, tato na kevalA kriyA sambhavati iti khyApanArthamanyagrahaNaM, atra bahu vaktavyaM tattu nocyate, mA bhada' mugdhamativineyasammoha iti / kicinu sUtrasparza niyuktI vakSyAmaH / tadevamidametAvatsUtrasya vyAkhyAtam , iha ta 'sarvara dAsAvayaM yoga pratyAkhyAmI'tyatra pratyAkhyAnaM gRhasthAn sAdhUnapi pratItya bhedapariNAmato nirUpayati, guravastu vyAcakSate-ta-14 vidametAvat sUtrasya vyAkhyAtaM, samprati 'trividhaM trividhenetyetadeva vyAcaSTe, tatra trividhaM sAvadyayoga pratyAkhyeyaM kRta-18 kAritAnumatibhedabhinnaM trividhena manasA vAcA kAyeneti karaNena pratyAkhyAti, tatastajhedopadarzanArthamAhaICT sIAlaM bhaMgasayaM tivihaM tiviheNa samiIguttIhiM / suttaSkAsiyanijuttivittharastho gao evaM // 1057 // IM tatrAha-yadyevamiha sarvasAvadyayogapratyAkhyAnAdhikArAt saptacatvAriMzadadhikazataM pratyAkhyAnabhedAnAM gRhasthapratyAkhyAna bhedatvAt ayuktabhetaditi, abocyate, pratyAkhyAnasAmAnyato gRhasthapratyAkhyAnabhedAbhidhAne'pyadoSAt , tatra saptacatvAri-15 dazadadhikaM bhedazataM bhAvyate-sIyAlaM bhaMgasayaM gihipaJcakkhANabheyaparimANaM / taM ca vihiNA imeNaM bhAveyavaM payatteNaM // 1 // iha yogaviSaye trayastrikAHtrayo dvikAH traya ekakAH, karaNAni punaryogeSvatha evaM-trivyekaM trivyekaM triokaM ceti, "tinni| 49 SmEn n ati ... atha 'pratyAkhyAnasya bhaMgA: ucyate ~283
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1057 ], vi0 bhA0 gAthA [ 3542- 3534 ], bhASyaM [191], mUlaM [1] / gAthA [-] nadIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAva0 malayagi0 vRttI sUtrasparzikA // 581 // tiyA tini duyA tinnikAkA ya hoMti jogesu / tiduekaM tiduikaM tiduekaM ceba karaNAI // 1 // " AgataphalaM tu krameNaivam - eka ekakAyatrikA dvau navakI ekakhiko dvau navakAviti, sthApanA 133222111 kA punaratra bhAvanA na karei na kAravei karaMtaMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe kAraNaM esa eko 123311399 bhedo, nanveSa bhaGgo dezavira - tasya kathamupapadyate ?, anumatestasya pratibandhAsambhavAt naiSa doSaH, svaviSayAdvahiranumaterapi pratiSedhasaMbhavAt yathA svayaMbhUramaNasamudramatsyAdidhAte, uktaM ca- "na kareIccAi tigaM gihiNo kaha hoi desavirayassa ? / bhannai visayassa vahiM paDi - seho aNumatI // 1 // " atraivAkSepaparihArI bhASyakRdAha - " keI bhaNati gihiNo tivihaM tividveNa natthi saMvaraNaM / taM na jato niddikaM pannattIe viseseuM // 1 // to kaha nijattIe'Numainisehotti ? so savisayaMmi / sAmanneNaM natthi u tivihaM tiviNa ko dosro ? // 2 // puttAisaMtatinimittamettamekAdasiM payannassa / jaMpati kei gihiNo dikkhAbhimuhassa tivihaMpi // 3 // ( vize 3542-3-4) etAstisro'pi gAthA bhAvArthamaGgIkRtyopodghAtaniryuktA bhAvitA iti na bhUyaH pratanyante / Aha kahaM puNa mANasA karaNaM kArAvaNaM aNumatI ya ? / jaha vaitaNujogehiM karaNAI taha bhave maNasA // 1 // tayahINatA vaitaNukaraNAINamahava maNakaraNaM / sAvajjajogamanaNaM padmattaM bIyarAgehiM // 2 // kAravarNa puNa maNasA ciMtei kareDa esa sAvajaM / ciMtetI u kae puNa suTTha kathaM aNumatI hoi // 3 // gAthAtrayamapIdaM sugamaM eSa gataH prathamo bhedaH, na karei na kAravei karaMtaMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe esa eko 1, maNeNaM kAraNa ya viio 2, vAyAe kAraNa ya taIo 3, esa biio mUlabhedo gato / idANiM taio na karei na kArayei karaMtaMpi annaM na samaNujANai ~284~ pratyAkhyAnabhaMgAH // 581 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1057], vi0bhA0gAthA [3542-3534], bhASyaM [191], mUlaM [1] / gAthA / muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] MmaNeNaM eko 1 vAyAe biio 2 kAraNa taio 3, esa taiyo mUlabhedo gato / iyANiM cauttho-na karei na kAravemi |maNeNaM vAyAe kAraNaM eko 1 na karei karataM nANujANai biDao 2, na kAravei karataM nANujANai taIo 3 / esa cahAustho mUlabhedo gato / idANi paMcamo-na karei na kAravemi maNeNaM vAyAe esa eko 1 na karei kareMtaM nANujANai esa hai| vitio 2, na kArabei karataM nANujANai esa taio 3, ee tinni bhaMgA maNeNaM vAyAe ya laddhA, aNNe'vi tiSNi maNeNa kAraNa ya evameva lagbhati, tahA abare'vi tinni vAyAe kAeNa ya labhaMti, evamete sabe nava, evaM paMcamo'pyukto mUlabhedaH / iyANi chaTTho-na kareina kAravei maNeNaM esa eko 1 taha ya na karei karataM nANujANai maNerNa esa viDao 2, na kAravei kareMtaM nANujANai maNeNaM esa taIo, evaM vAyAevi tiNNi, kAraNa tiNi labhaMti, uktaH SaSTho mUlabhedaH / / adhunA saptamaH-na karei maNeNaM vAyAe kAraNa ya ekko, na kAravei maNamAIhiM esa bitio, kareMtaM nANujANai esa taio, saptamo'pyukto mUlabhedaH / idAnImaSTamaH-na karei maNeNa vAyAe eko, tahA maNeNa kAraNa ya esa biio, tahA vAyAe kAeNa ya esa taio, evaM na kAravei, ethavi tiNi bhaMgA, kareMtaM nANujANai, etthavi tiSNi, ukko'STamo mUlabhedaH / sampati navamaH-na karei maNeNaM ekko, na kAravei bitio, kareMtaM nANujANai esa taio, evaM vAyAe tinni, kAeNa ya tinni, ukto navamaH / iha prathamabhaGge eka eva bhaGgaH dvitIyabhane trayaH tRtIyabhaGge trayaH, caturthabhane trayaH paJcame bhaGge nava SaSThabhane nava saptamabhaGge trayaH aSTamabhaGge nava navamabhaGge'pi naveti, sarvasaGkhyayA ekonapaJcAzadbhaGgAH, tatrAtItAt sAvadhayogAt pratikramaNaM pratyutpannasya saMvaraNaM anAgatasya pratyAkhyAnamiti kAlatrayeNa ekonapaJcAzad guNitAH RE5%9764562-560%A5402564559 ~285
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1057], vi0bhA0gAthA [3542-3534], bhASyaM [191], mUlaM [1] | gAthA H muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva. saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgazataM bhavati, ukai ca-"laddha phalamANa neyaM bhaMgA u bhAMti auNapannAsaM / tIyANAgayasaMpaiguNiyaM sAmAyika malayagi kAleNa hoi imaM // 1 // sIyAlaM bhaMgasayaM kaha ? kAlatieNa hoi guNagAo / tIyassa paDikamaNaM pacuppaNNasta saMvaraNaM kAlatrayaM vRttau suutr-15||2|| paJcakkhANassa tahA hoi esassa eva gunnnnaao| kAlatieNaM bhaNiyaM jiNagaNaharavAyage he ca // 3 // evaM tAvat sparzikA gRhasthapratyAkhyAnabhedAH pratipAditAH, samprati sAdhupratyAkhyAnabhedAn sUcayati-tivihe gati, ayamatra bhAvArtha:-trividha trividhenetyanena sarvasAvadyayogapratyAkhyAnAdarthataH saptaviMza te medAnAha, te cai bhavati-iha sAvadya yogaH prasiddha eva hiMsA-16 diH, taM svayaM na karoti na kArayati kurvantamapyanyaM na samanujAnAti, eka karaNatrikeNa manasA vAcA kAyeneti navabhedAH, atItAnAgatavartamAnakAlatrayasambandhAca sataviMza.terite, idaM ca pratyAkhyAnabhedajAlaM 'samitiguttIhiMti samitiguptibhirniSpadyate, tatra IryAsamitipramukhAH pravIcArarUpAH paJca samitayaH, guptavastu prabIcArApatrIcArarUpA manogusyA-paTU dayastisraH, anye vyAcakSate-kilaitA aSTau pravacanamAtaraH sAmAyikatUtreNa gRhItAH, tatra 'karemi bhaMte ! sAmAiyaMti paJca samitayo gRhItAH, 'sapaM sAvaja jogaM pacakvAnI ti tisraH guptayaH, atra samitayaH kriyAyAH pravartane nigrahe diguptayaH, etAH khalvaSTI pravacanasya mAtara iva mAtaraH, sAmAyikasUtratya caturdazapUrvANAM cAtraiva parisamAptatvAt , uktaM ca // 582 // "eAo aTTha pavayaNamAyAo jAsu sAmAiyaM cauddasa purANi a mAyANi, mAjagAtotti mUlaM bhaNiyaM hoi / / " ihaiva te prAyaH sUtrasparzikaniyuktivaktavyatAyA uktatvAt madhyagrahaNe ca tulAdaNDanyAvenAdyantayorapyAkSepAt idamAha-'suttapphA [2] ~286
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [2] A. su. 98 Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1058] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH siyanittivittharastho gato evaM ti, sUtrasparzaka niyuktivistarArtho gata evamukeneti // samprati sUtra evAtItAditrivi - dhakAlagrahaNamuktamiti darzayannAha - sAmAiyaM karemi pazcakhAmI paDikamAmiti / pacuppannamaNAgayaaI akAlANa gahaNaM tu / / 1058 / / 'sAmAyikaM karomi', tathA 'pratyAkhyAmi sAvadyayoga' miti, tathA 'pratikramAmi prAkRtAt sAvadyayogAt, idaM hi yathAsaGkhyameva pratyutpannAnAgatAtItakAlAnAM grahaNamiti, ukaM ca- "atItaM niMdara paDuppannaM saMvarei aNAgayaM paJcakakhAti", iti // samprati tasya bhadanta ! pratikramAmItyetad vyAkhyAyate- 'tasyetyadhikRto yogaH sambadhyate, nanu ca pratikramAmItyasyAH kriyAyAH so'dhikRto yogaH karmma, karmmaNi ca dvitIyA vibhaktiratastamityamidheye kimarthaM tasyetyabhidhIyate ?, ucyate, vizeSakhyApanArtha, tathAhi - 'tasye' tyatrAvayavAvayavisambandhe SaSThI, tato'yamarthaH - yo'sI yogastri kAlaviSayaH tasyAtItaM sAvadyamaMzaM pratikramAmi, na zeSaM varttamAnamanAgataM vA, kecit punaravibhAgajJA aviziSTameva sAmAmyena yogaM sambandhayati, tanna yuktaM, aviziSTasya trikAlaviSayasya pratikramaNAsambhavAt atItaviSayasyaiva pratikramaNasya tatra tatra sUtre'bhi dhAnAt, atha manyethAH - aviziSTamapi yogaM sambadhya punarvizeSye'vasthApanIyastacchabdastato na kazciddoSaH, tadapyasamIcInaM, evaM sati pratipattigurutAprasakteH, pUrva avizeSeNa yogasya sambandhaH, tadanantaraM punaretacchandasya vizepe'vasthApanamiti na RjvI pratipattiH, yadyevaM tarhi 'atItaM bhaMte! paDikamAmi' ityetAvadeva sukhapratipattaye kasmAnna kRtaM ?, ucyate, punaruktatvadoSaprasaGgAt tathAhi pratikramaNametat prAyazcittamadhye paThitaM taca prAyazcittamAsevite bhavati, tato'rthAdatIta viSa ... pratyAkhyAnAsya atIta Adi trividha-kAlagrahaNaM darzayate Pur Private & Personal Use Only 287 *6*6%%%%
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1059], vibhA gAthA , bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAMka [1] dIpa anukrama [2] bIvAvayamevetyatItagrahaNamatiricyate, tasmAt pratikramAmIti zabdasyAvazyaM karmaNA bhavitavyaM, tacca bhUtaM sAvadyayoga muktyA trikAlinAnyat karma bhavitumarhatItyarthAt tasyetyavayavAvayavisambandhalakSaNA SaSThIti na kadAcidarthahAniH pratipattigurutA ceti / / katA padavRttau sUtra-dra Aha-yadi punaruktAdibhayAdevamabhidhIyate tadA idamaparamanarthakaM padamiti darzayati cintAca sparzikA tiviheNaM tu na juttaM paDivayavihiNA samAhi jenn| atyavigappaNayAe guNabhAvaNayatti ko doso? // 1059 // __ 'trividhaM trividhene tyatra trividheneti na yuktaM, kimityata Aha-pratipadavidhinA samAhitaM yena, yasmAdasyArthaH prtipdm||583|| dAbhihita eva, tadyathA-manasA vAcA kAyeneti, atrocyate-arthavikalpanayA guNabhAvanayeti ko doSaH?, arthavikalpanA nAmA bhedopadarzanaM guNabhAvanA-guNAbhyAsastAbhyAM hetubhyAmevamabhidhAne na kazciddoSaH, iyamatra bhAvanA-evaM yukta sAmAnya vi4/zeSarUpatvaM sarvasyApyarthasyopadarzitaM bhavati, tathAhi-tivihaM tiviheNeti sAmAnyarUpatA darzitA, maNeNaM vAyAe ityAdinA hAta vizeSarUpateti, tathA evamabhihite yaH sAmAyika lakSaNo guNastasya punaH punarabhidhAnAmikA bhAvanA bhavati, guNabhA-Ix vanA ca karmanirjaraNaheturityadoSaH, anyatra-manasA vAcA kAyenetyamihite pratipadaM na karomi na kArayAmi nAnujAnA-1 mIti 'yathAsaGkhyamanudezaH samAnA miti nyAyato yathAsaGkhyamaniSTaM mA prApaditi trividhenaikaka(netyeva)mucyate, evaM | trividhamityatrApyAkSepaparihArau svayamanugantavyau, prAyaH samAnagamatvAditi kRtaM prasaGgena / tasya bhadanta ! pratikramA-hai| mItyatra bhadanteti pUrvavat , idaM cAmantraNamaticAranivRttikriyAbhimukhaH san tadvizuddhyartha kurute, Aha-nanu pUrvamutto yo bhadantazabdaH sa evAtrApyanuvatiSyate, evamartha hyAdau sa prayukta iti, kimarthamasyopAdAnamiti ?, ucyate, anu TEACHEACHECH // 58311 ~288
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1060 ], vi0 bhA0 gAthA [3571 ], bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vartanArthamevAyaM punaranusmaraNAya prayuktaH, tathA ca iyaM pANiniprabhRtInAM paribhASA-anuvarttante ca nAma vidhayo na cAnu varttanAdeva bhavanti, kintarhi ?, yatnAd bhavanti, sa cArya yalaH punaruccAraNamiti, athavA sAmAyika kriyApratyarpaNavacano'yaM bhadantazabdaH, anena caitat khyApitaM bhavati sarvakriyAvasAne guroH pratyarpaNaM kAryamiti, uktaM ca bhAdhyakAreNa"sAmAiyapaccappaNavayaNo vA'yaM bhadaMtasahotti / savvakiriyAvasANe bhaNiyaM paJcaSpaNamaNeNaM // 1 // " ( vize. 3571 ) prati kramAmItyatra pratikramaNaM mithyAduSkRtamabhidhIyate tacca dvidhA dravyato bhAvatazca tathA cAha niyuktikAraH damma nihagAI kulAlamicchaMti tatthudAharaNaM / bhAvammi taduvautto migAvaI tatdhudAharaNaM // 1060 // dravye dravyapratikramaNaM pratikramaNa pratikramaNavatorabhedopacArAt nivAdiH, AdizabdAdanupayuktAdiparigrahaH, tatrodAharaNaM kuThAramidhyAduSkRtaM taccedaM egassa kuMbhagArarasa kuDIe sAhuNo ThiyA, tatthego cehago tassa kuMbhagArasta bhaMDANi aMgulidhaNuharaNa kakkarehiM viMdhara, kuMbhagAreNa paDijaggayaMteNa diTTho, bhaNio ya-kIsa me bhaMDANi kANeti ?, khuDDago bhaimicchAdukkaDaMti, evaM so puNo puNo vidhiUNa micchAdukaDaM deha, pacchA kuMbhagAreNa tassa khuDDugassa kaNNAmoDao dinno, so bhAi - dukUkhAvijjAmi ahaM, kuMbhagAro bhagai-micchAmi dukkaDaM, evaM so puNo puNo kRSNAmoDayaM dAUNa micchAdukarDa karei, pacchA cellago bhai aho suMdaraM micchAdukkaDaMti, kuMbhagAro bhaNati tujjhavi erisaM caiva micchAdukkaDaMti, pacchA Thito vidhiyavayassa, evaM dravyapaDikamaNaM / bhAvapratikramaNaM pratipAdayati- 'bhAvaMmI' tyAdi, bhAve- bhAvapratikramaNaM 'tadupayuktaH' tasminnadhikRte zubhavyApAre upayuktastadupayukto yat karoti pratikramaNaM bhAvapratikramaNaM tatrodAharaNaM mRgAvatI, bhayavaM vaddha ... pratikramaNasya dravya evaM bhAva-bhedaH ucyate Por Private & Personal Use Only 289~
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [8] dIpa anukrama [2] zrIAva0 malayagi0 vRttI sUtrasparzikA // 584 // Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1060 ], vi0 bhA0 gAthA [3571], bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mANasAmI kosaMbIe samosarito, tattha caMdasUrA bhayavaMtaM vaMdagA sacimANA oiNNA, tattha migAvatI ajjA udayaNamAyA divasottikAuM ciraM ThiyA, sesAo sAhuNIo titthayaraM baMdiUNa paDigayA, sigdhameva viyAlIbhUyaM, migAvatI saMbhaMtA gayA ajjacaMdaNAsagAsaM, eyAto tAva paDikaMtAo, miyAvatI AloeDaM pavatA, ajjacaMdaNAe bhaNiyA-ajjo ! ciraM ThiyAsi, kiM juttaM nAma tujjha uttamakulappasUyAe egAgiNIe ciraM acchidaMti ?, sA sambhAveNa micchAdukaDaMti bhaNamANI ajjacaMdagAe pAe paDiyA, ajacaMdaNAevi tIe velAe saMdhAragaM gayAe niddA AgayA, pasuttA, migAvatI evi tiSasaMbegamAvannAe pAyavaDiyA e veva kevalanANaM samuppaNNaM, sappo ya teNaMteNamuvAgato, ajjacaMdagAe ya saMthAragAto hattho laMbati, migAvatIe mA khajihitti so hattho saMthAragaM caDAvito, sA vibuddhA, bhaNai-kimeyaMti ?, ajavi tumaM acchA sitti micchAdukkaDaM, niddApamAeNaM na uTThaviyAsi, miyAvatI bhaNati esa sappo mA te khAhititti hattho caDAvito, sA bhaNai kahiM so ?, sA dAera, ajjacaMdaNA apecchamANI bhaNai-ajo! kiM te atisayo ?, sA bhaNai-AmaM, to kiM chaumattho kevaligo vA ?, sA bhaNai kevaligo, pacchA ajjacaMdaNA pAesu paDiDaM bhaNai - micchAdukkaDaM, kevalI AsAito, evaM bhAvapaDikamaNaM, ettha gAhA-jai ya paDikamiyavaM, avassa kAUNa pAvayaM kammaM / taM caiva na kAya, tA hoi pae paTikaMtI // 1 // ( Ava. 683 ) iha ca pratikramAmi, bhUtAt sAvadyayogAnnivartte'hamityuktaM bhavati, tasmAcca nivRttiryattadanumativiramaNamiti, tathA niMdAmi garhe iti, atra nindAmi jugupse ityarthaH, garhe iti ca tadevokaM bhavati, yadyevaM tata ekArthatve ko bhedaH 1, ucyate, sAmAnyArthAbhede'pi iSTavizeSArtho garhAzabdaH, yathA sAmAnye gamanArthe gacchatIti gauH sarpatIti sarpaH, Por Private & Personal Use Only ~ 290~ kuMbhakAra - kSulakayomRgAvalyA-zva raSTaza nto // 584 // brary.org
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1061-1062] vi0 bhA0 gAthA [ 3571 ], bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri - racitA vRttiH tathApi gamanavizeSo'vagamyate zabdArthAdeva, evamihApi nindA garhayorarthavizeSo'vasAtavyaH, tamevArthavizeSaM darzayatisaritapacchayAvo niMdA tIe caukkanikkhevo / dabe cittagarasuA bhAve subaha udAharaNA // 1061 // sacaritrasya savasya pazcAttApaH svapratyakSaM jugupsA nindA, uktaM ca- 'AtmasAkSikI nindeti, tasyAzca nindAyA nAmAdibhedazcatuSko nikSepaH, tatra nAmasthApane pratIte, dravyanindAyAM citrakarasutA udAharaNam-sA jahA raNNA pariNIyA, appANaM niMdiyAzyA tahA kaheyabA, heTThA kahANagaM kahiyaMti puNo na bhannai, bhAvaniMdAyAM subahUnyudAharaNAni yogasaGgrahe vakSyaMte, lakSaNaM punaridam-hA duTTu kathaM hA duhu kAriaM hA duDDu aNumayaM hatti / aMto aMto Dajjhai, pacchAtAveNa veyaMto // 1 // rihAvi tahAjAiyameva navaraM parappagAsaNayA / dubaMmi ya maruNAyaM bhAve subaha udAharaNA / / 1062 / / gapi tathAjAtIyaiva - nindAjAtIyaiva, navaraM - etAvAn vizeSaH, paraprakAzanayA gardA bhavati, kimuktaM bhavati ? - yA guroH pratyakSaM jugupsA garheti, 'parasAkSikI garhe ti vacanAt sApi nAmAdibhedAccaturvidhA, tatra nAmasthApane anAratyAha- dravye dravyagarhAyAM marukodAharaNaM taccedam-ANaMdapure maruo pahusAe samaM saMvAsaM kAUNa uvajjhAyarasa kahei, jahA sumiNae pahusAe samaM saMvAsaM gatomitti / bhAvagarhAyAM sAdhorudAharaNaM, gaMtUNa gurusamIvaM kAUNa ya aMjaliM viNayamUlaM / jaha appaNo taha pare jANAvaNa esa garihA u // 1 // ( ogha. 158 )ti / kiM niMdAmi garhe ityata Aha-'AtmAnaM' atItasAvadyayogakAriNamazlAdhyaM, athavA atrANaM trANavirahitaM atIta sAvadyayogaM niMdAmi garhe, sAmAyikenAdhunA trANamiti, athavA 'ata sAtatyagamane' atanaM satatabhavanapravRttaM atItaM sAvadyaM yogaM nindAmi garDe, nivarttayAmIti tAtparyArthaH, 'vyutsRjJAmI 'ti **** atha niMdA, garhA, vyutsarjana padAnAM vyAkhyA: ucyate Por Private & Personal Use Only ~ 291~ webay.org
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] zrIbhAva0 malayagi0 vRttau sUtrasparzikA 1146411 Jan Education Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 1063 ], vi0 bhA0 gAthA [3571], bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vividhArthI vizeSaNArtho vA vizabdaH ucchando bhRzArthe sRjAmi-tyajAmi, vividhaM vizeSeNa vA bhRzaM tyajAmi atIta sAvadyayogamiti bhAvaH, nanu karomi bhadanta ! sAmAyikamiti sAvadyayogavinivRttirityucyate, tasya vyutsRjAmIti zabdaprayoge vaiparItya mApadyate, tanna, yasmAt mAMsAdiviramaNakriyAnantaraM vyutsRjAmIti prayoge tadvipakSatyAgo mAMsabhakSaNanivRttirabhidhIyate, evamihApi sAmAyikAnantaraM vyutsRjAmIti prayoge tadvipakSatyAgaH sAvadyayoganivRttiravagamyate iti, sa ca vyutsargo nAmAdibhedAccatuSprakAraH, tatra nAmasthApane anAhatyAha dayaviussagge svalu pasannacaMdo bhave udAharaNaM / paDiyAgayasaMvego bhAvasmivi hoi so ceva // 1063 // dravyayutsaga - gaNopadhizarIrAnnapAnAdidhyutsargaH, athavA dravyavyutsagoM nAma ArttadhyAnAdidhyAyinaH kAyotsargaH, ata evAha dravyavyutsarge khalu prasannacaMdro rAjarSirbhavatyudAharaNaM, bhAvabhyutsargastvajJAnAdiparityAgaH, athavA dharmmazukladhyAyinaH kAyotsargaH tathA cAha-pratyAgatasaMvego bhAvavyutsarge'pi sa eva prasannacandro rAjarSirudAharaNamiti gAthAkSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam- poyaNapure nagare pasannacaMdo rAyA, tattha bhayavaM mahAbIro samoso, tato rAyA dhammaM soUNa saMjAyasaMvego paito, gIyattho jAo, annayA jiNakappaM paDivajjikAmo satabhAvaNAe appANaM bhAveti, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe masANapaDimaM paDiyanno, bhayakaMpi mahAvIro tattheva rAyagihe samosaDhe, logo pavaMdao nIti, duve ya vANiyagA poyaNapurAto tattheva AgayA, tatthego pasannacaMdaM pAsiUNa bhaNai esa amhANa sAmI rAyasiriM paricaUNa tavasiriM paDivanno, aho eyassa ghaNNayA, biio bhaNai katto eyassa dhannayA ? jo ya asaMjAyabalaM puttaM raje ThaveUNa Por Private & Personal Use Only ~ 292~ vyutsarge prasannacendrodAharaNaM / / 585 //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1063], vibhA gAthA [3571], bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] dopacaito, so tabassI pacaMtanivehi maMtIhi ya parihavijai, nagaraM ca uttamakhayaM pavanaM, aMteuraMpi kamapi avatthaM gayaM na jANi ai, tA evamaNeNa baha logo dukkhe Thavitotti adaTThabo esa, taM soUNa tassa kovo jAto, ciMtiyaM caDaNeNa-ko mama pU puttassa abakarei ?, nUNamamugo, tA kiM teNa ?, eyAvatvagatovi viNivAemi, mANasasaMgAmeNa rodajjhANaM pavanno, hasthiNA | hatthiM vAvAei, AseNa AsaM, iccAi vibhAsA, etthaMtare seNio bhayavaM baMdato jAi, teNa diTTho, baMdito, NeNa Isipi noTa nijjhAito, seNieNa ciMtiyaM-sukajjhANovagato esa bhayavaM, erisaMmi jhANe kAlagayassa kA gaI havaitti bhayavaM pucchissaM, tato gato, baMdiUNa pucchito NeNa bhayavaM, jaMmi ThANe Thito vaMdito mae pasannacaMdo taMmi mayassa kahiM uvayAto bhavati !, bhayavayA bhaNiyaM-ahesattamAe puDhabIe, tato seNieNaciMtiyaM-hA kimeyaM ?, puNo pucchissaM, etthaMtaraMmi pasannacaMdassa mANase hI saMgAme pahANanAyageNa sahAvaDiyassa asisatticakkakappaNipamuhANi paharaNANi khayaM gayANi, tato'NeNa sirattANeNaM vAvAemitti parAmusiyamuttamaMgaM jAva loaM kaDaM pAsai, tato saMvegamAvanno mahayA visujjhamANapariNAmeNaM attANaM nidi pavatto, samAhiyaM puNaravi aNeNa sukajjhANa, etyaMtaraMmi puNaravi pucchito seNieNaM bhayavaM-jArise jhANe saMpara pasannacaMdo vaTTA tArise mayassa kahiM uvavAto?, bhagavayA bhaNiyaM-aNuttaresu, tato seNieNa bhaNiyaM-purva kimannahA parUviyaM ? uyAhu mayA annahA avagacchiyaM ?, bhayavayA bhaNiyaM-na annahA parUviyaM, seNieNa bhaNiyaM-kahameyaMti ?, bhayavayA sabo vuttaMto kahito, etthaMtare pasannacaMdasamIve diyo devaduMdubhisaNAho mahaMto kalayalo uddhAito, tato seNieNa bhaNiyaM-bhayavaM! kimeyaMti , || bhayavayA bhaNitaM-tasseva visujjhamANapariNAmassa kevalanANaM samuppaNNaM, tato se devA mahimaM kareMti, esa eva dabaviussagga keSCRECENGALASACAREER SMECation ~293
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1064-1066], vibhA gAthA , bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAMka E [1] zrIAvAbhAvaviussaggesu udAharaNaM // sAmprataM samAptI yathAbhUto'sya sAmAyikasya kattA bhavati tathAbhUtaM sahepato'bhiSitsurAha- jAnakimalayagidA sAvajajogavirao tivihaM tiviheNa vosaria pAvo / sAmAiamAIe eso'Nugamo prismtto||1064 // yAnayo vRttau sUtra-INT sAvadyayogavirataH, kathamityAha-vividhaMtrividhena vyutsRjya-parityajya pApaM, pAThAMtaraM sAvadyayogavirataH san trividhaM sparzikA trividhena vyutsRjati-parityajati pApameSyat sAmAyikAdI-sAmAyikArambhasamaye / eSo'nugamaH parisamAsaH, athavA sAmAyikAdI sUtre, AdizabdAt sarvasAvA yogaM pratyAkhyAmItyAdyavayavaparigrahaH, ukto'nugamaH, sAmprataM nayAste ca naigamasaGghahavyavahArajusUtrazabdasamabhirUDhavaMbhUtabhedabhinnAH khalvoghataH sapta bhavanti, svarUpaM caitepAmadho nyakSeNa pradarzita-IN miti neha pratamyate, kevalamatra sthAnAzUnyAmete jJAnakriyAdvayAntabhAvena samAsataH procyante, tathA cAhadA vijAcaraNanaeK sesasamoAraNaM tu kAyavaM / sAmAianijuttI subhAsiatthA parisamattA // 1065 // SH IPL vidyAcaraNanayayoH, jJAnakriyAnayayorityarthaH, 'sesasamoyAraNaM tu kAyadya'miti zeSanayasamavatAraH kartavyaH, tuzabdo vizeSaNArthaH, sa caitadvizinaSTi-tau ca jJAnanayakriyAnayI vaktavyau, evaM sAmAyikaniyuktiH subhASitArthA prismaaptaa|| | samprati svaddhAra eva zeSanayAnta dhenAviSkRtanAmAnAvanantaropanyastagAthAgatatuzabdena cAvazyavaktavyatayA'bhihitI jJAnacaraNanayAvucyete, tatra jJAnanayadarzanamidaM-jJAnamevaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM pradhAna, yuktiyuktatvAt , tathA cAha R 586 / nAyammi giNhiyace agivhiavammi ceva atyammi / jaiazvameva iya jo uvaeso soNao nAma // 1066 // 'nAyaMmi' jJAte samyakaparicchinne 'grahItabye' upAdeye, 'agivhiyacaMmitti agrahItavye-anupAdeye, heye iti bhAvaH, anukrama [2] ~294
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1064-1066], vibhA gAthA , bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] cazabdaH khalUbhayograhItavyAgrahItavyayotitvAnukarSaNArthaH ukSepaNIyavastusamuccayArthoM vA, evakArassvavadhAraNArthaH, tasya | caivaM vyavahitaM prayogo draSTavyaH-jJAta eva grahItavye, tathA agrahItavye upekSaNIye ca jJAta eva, nAjJAte'rthe aihikAmumike, tatra aihiko grahItavyaH savandanAdiH agrahItavyo viSazastrakaNTakAdiH upekSaNIyastRNAdiH, AmuSmiko grahItavyaH samyagdarzanAdiH agrahItavyo mithyAtvAdiH upekSaNIyo vivakSayA abhyudayAdiH, tasminnarthe yatitavyameva, anusvAralopAt yatitavyaM, evamanena krameNa aihikAmuSmikaphalaprApsyarthinA sattvena pravRttyAdilakSaNo yatnaH kArya ityarthaH, itthaM caitadaGgI-| kartavyaM, samyak ajJAte pravarttamAnasya phalavisaMvAdadarzanAt , tathA cokkamanyairapi-"vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phldaa| matA / mithyAjJAnAt pravRttasya, phalAsaMvAdadarzanAt // 1 // " tathA AmuSmikaphalaprApyarthinA'pi jJAna evaM yatitavyaM, tathA cAgamo'pyevameva vyavasthitaH, yata uktam-"paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai sabasaMjae / annANI kiM kAhiti 18 kiMvA nAhI heyapAvagaM? // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyaM, yasmAt tIrthakaragaNadharairagItArthAnAM kevalAnAM vihArakriyApita nipiDA tathA cAgamaH-"gIyattho ya vihAro vIo gIyatthamIsito bhnnito| etto taiyavihAro nANanAto jiNavarehiM na khalbandhenAndhaH samAkRSyamANaH samyakpandhAna pratipadyate ityabhiprAyaH, evaM tAvat kSAyopazamikaM jJAnamadhikanyona. kSAyikamapyaGgIkRtya viziSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva veditavyaM, yasmAdahato'pi bhavAmbhodhitaTasthasya dIkSApratipannasya utkRSTatapazcaraNavato'pi na tAvadapavargaprAptirupajAyate yAvaJjIvAjIvAdyakhilavastuparicchedarUpaM kevalajJAnaM notpannamiti, tasmAda jJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthita, 'ii jo uvadeso so nao nAmati evamuktanyAyena SUSUUSAASCASAS dIpa anukrama [2] SARE ~295
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1064-1066], vibhA gAthA , bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata jJAnaki sUtrAMka [1] zrIbhAva ya upadezo jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, jJAnanaya ityarthaH, ayaM ca caturvidhe samyaktvAdisAmAyike samyaktvamaLyagi013sAmAyikaM zrutasAmAyikaM cecchati, asya jJAnAtmakatvAt , dezaviratisAmAyikaM sarvaviratisAmAyikaM tu necchati, tayostatkA-15 yAnayo vRttau sUtra- yatvAt , guNabhUte vecchati, ukto jJAnanayaH, samprati kriyAnayAvasaraH, tadarzanaM cedaM-kriyaiva aihikAmuSmikaphalaprAptisparzikA kAraNaM pradhAna, yuktiyuktatvAt , tathA cAyamapyuktalakSaNAmeva svapakSasiddhaye gAthAmAha-'nAyaMmi giNihayave' ityAdi, asya 18 kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavyAgrahItavye caiva arthe aihikAmuSmikaphalaprAptyarthinA yatitavyameva, na // 18 // yasmAt pravRttyAdilakSaNaprayatnavyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthAvAptirupalabhyate, tathA coktamanyairapi-"kriyeva phaladA puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAt sukhito bhavet // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAtyArthi18 nApi kriyaiva kartavyA, tathA ca bhagavadvacanamapyevameva vyavasthitaM, yata uktam-"ceiyakulagaNasaMghe AyariyANaM ca pavayaNa 4 sue ya / sabesuvi teNa kayaM tavasaMjamamujamaMteNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkaraNIyaM, yasmAttIrthakaragaNadharaiH kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamevotaM, tathA cAgamaH-subahuMpi suyamahIyaM kiM kAhii caraNavippahINassa ? | aMdhassa jaha palitA dIvasayasahassakoDIvi // 1 // " dRzikriyAvikalatvAt tasyetyabhiprAyaH, evaM tAvat kSAyopazamikaM cAritramaGgIkRtyoktaM, cAritraM |kriyetyanarthAntaraM, kSAyikamapyaGgIkRtya viziSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhagavataH samutpanna kevalajJAna 1587 // sthApi na tAvat muktyavAptiH sambhavati yAvadakhilakarmendhanAnalabhUtA paJcahasvAkSaroziraNakAlamAtrAvasthAyinI sarvasaM-17 pararUpA cAritrakriyA nAvApyate, tataH kriyaiva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitaM, 'iDa jo uvadeso so SRIGANESH %AC-ra anukrama [2] ROCRACT SMEducational ~296~
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1067], vibhA gAthA -1, bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: * * prata sUtrAMka [1] * dIpa anukrama [2] nayo nAmaMti evamuktena nyAyena ya upadezaH kriyAyAH prAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, kriyAnaya ityarthaH, ayaM caturvidhe sAmAyike dezaviratisarvaviratirUpaM sAmAyikadvayamevecchati, kriyApradhAnatvAdasya, samyaktvasAmAyikazrutasAmAyike tu tadarthamupAdIyamAnatvenApradhAnatvAnnecchati, guNabhUte vA icchatIti, uktaH kriyAnayaH, itthaM jJAnanayakriyAnayasvarUpaM zrutvA'viditatadabhiprAyo vidheyaH saMzayApannaH sannAha-kimatra tattvaM ?, pakSadvaye'pi yuktisambhavAt , AcAryaH punarAha sasipi nayANaM bahuvihavattavayaM nisaamittaa| taM savanayavisuddhaM jaM caraNaguNaDio sAhU // 1067 // athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamabhidhAyAdhunA sthitapakSamupadarzayati-'savesipi nayANa mityAdi, sarveSAmapi-mUlanayAnAM, apizabdAt tadbhedAnAM dravyAstikAdInAM bahuvidhavaktavyatA-sAmAnyameva vizeSA eva ubhayameva parasparamanapekSa mityAdirUpaM, athavA nAmAdinayAnAM madhye ko nayaH kaM sAdhumicchatItyAdirUpAM nizamya-zrutvA tat sarvanayavizuddhaM-sarva-1 dinayasammataM vacanaM yaccaraNaguNasthitaH sAdhuH, yasmAtsarve nayAstattvato bhAvanikSepamicchaMtIti / / iti zrImalayagiriviracitAyAmAvazyakaTIkAyAM sAmAyikAdhyayanaM samAptam // sAmAyikasya vivRtiM kRtvA yadavAptamiha mayA kuzalam / tena khalu sarvaloko labhatAM sAmAyika paramam // 1 // yasmAjagAda bhagavAn sAmAyikameva nirupamopAyam / zArIramAnasAnekaduHkhanAzasya mokSasya ||2||grnthaa 22000 RREARSeasomassassassantdasesasedavasa25 iti zrImalayagiriviracitAyAmAvazyakavRhadvattA sAmAyikAdhyayanaM samAptam / MeresEAsERSEASERECTRETREERSecserseasesERSEAGERSEEM MECTI ... atra adhyayanaM 1 'sAmAyika' parisamAptaM ~297
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [1], niyukti: [1067], vibhAgAthA ], bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [2] ityAcAryazrImalayagiriviracitAyAmAvazyakabRhattau sAmAyikAdhyayanavivaraNaM // ~298~
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1067], vibhA gAthA -1, bhASyaM [191...], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: atha caturviMzatistavAkhyaM dvitIyamadhyayanaM // prata sUtrAMka [1] dIpa OMOMOMOMOMOMOMOM anukrama [2] tadevamukaM sAmAyikAdhyayanam , adhunA caturviMzatistavAdhyayanaM prArabhyate tatrAdhyayanodezasUtrArambheSu sarveSveva kAraNAbhisambandhI vaktavyAvityeSa vRddhapavAdaH, tataH prathamataH kAraNamucyate, | taccedaM-jAtyAdiguNasampatsamanvitebhyo vineyebhyo guruNA sUtrato'rthatazcAvazyakazrutaskandhaH pradAtavyA, sa cAdhyayanasamudAyarUpaH, tathA coktam-'etto ekeka puNa agjhayaNaM kittaissAmiti, prathama cAdhyayana sAmAyika, taccopadarzitama.hadAnI dvitIyaM cataviMzatistavAdhyayanamArabhyate, dvitIyatA cAsya dvitIyAvayavatvAt, dvitIyAvayavatvamapyasya siddhamAcAryopada-dA |rzitAdhikAragAthAprAmANyAt, sA ceyam-"sAvajajogaviraI ukittaNa guNavato va pddivttii| khaliyassa niMdaNA vaNati-14 giccha guNadhAraNA ceva // 1 // " iyamatra bhAvanA-yathA kila yugapadazakyopalambhasya puruSasya dirakSoH krameNAMgAsyapada-18|| zyante, evamatrApyAvazyakazrutaskandhasya krameNa sAmAyikAdInyatAnyupadazyante iti, idameva kAraNamuddezasUtreSvapi yoja-ta nIyaM, etadeva ca sarvAdhyayaneSu, na punarbhedena vakSyAmaH, samprati sambandha ucyate-ihAnantarAdhyayane sAvadhayogaviratilakSaNaM sAmAyikamupadiSTaM, iha tu tadupadeSTaNAmahatAmutkIrtanaM pratipAdyate, athavA sAmAyikAdhyayane tadAsebanAta karmakSaya uktA, yata uktaM niruktidvAre-"sammadihI amoho sohI sambhAva daMsaNaM bohI / avivajao sudihitti ekmAI niruttAI // // " A.sU.99 ... atra adhyayanaM 2 'caturvizati:' Arabhyate ~299~
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1068], vibhAgAthA H, bhASyaM [192], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata caturviMza tyAdeni sUtrAMka kSepaH [1] dIpa zrIAvazodhiH karmakSaya ityanAMtaraM, ihApi caturviMzatistavAdhyayane bhagavadarhadguNotkIrtanarUpAyA bhaktesta svato'sAveva karma-15 malayagikSayaH pratipAdyate, tathA ca vakSyati-"bhattIaiM jiNavarANaM khijaMtI puSasaMciyA kammA' ityAdi, evamanena sambandhenAyAtavRttau sUtra- syAsya caturvizatistavAdhyayanasya catvAryanuyogadvArANi prapaJcato vaktavyAni, tatra nAmaniSpanne nikSepe caturviMzatistavAdhya-13 sparzikA panamiti nAma, tatazcaturviMzatistavAdhyayanazabdAH prarUpaNIyAH, tathAcAha caubIsagatthayassa u nikkheyo hoi naamnissphlo| cauvIsagassa chako thayassa u caukkao hoi||1068|| // 589 // caturviMzatistavasya nikSepo nAmaniSpanno bhavati, sa cAnyasyAzrutatvAdayameva yaduta caturviMzatistava iti, tuzabdo vAkyabhedopadarzanArthaH, vAkyabhedazca adhyayanAntaravaktavyatAyA upakSepAditi, tatra caturviMzatizabdasya nikSepaH paDDidhaH, stavazabdasya caturvidhaH, tuzabdasyAnuktasamuccayArthatvAdadhyayanasya ca, eSa gAthAsamAsArthaH / avayavArtha tu bhASyakAra eva vakSyati, tatrAdyamavayavamadhikRtya nikSepopadarzanArthamAhanAmaMThavaNAdavie khitte kAle taheva bhAve ya / caubIsagassa eso nikkhevo chaviho hoi // 19 // (bhA.) 'nAma'ti nAmacaturviMzatiH sthApanAcaturvizatirdravyacaturviMzatiH kSetracaturviMzatiH kAlacaturviMzatistathaiva bhAvacaturvi-17 zatiH, caturvizatizabdasya eSo'nantarodito nikSepaH paDDidho bhavati / tatra nAmacaturviMzatiH jIvasya ajIvasya vA yasya caturvizatiriti nAma kriyate, caturvizatyakSarAyalI vA, sthApanAcaturvizcatizcaturviMzataH keSAMcirasthApanA, dravyacaturviMzatizcaturvizatirdravyANi, sacittAcittamizrabhedabhinnAni, tatra sacittAni dvipadacatuSpadApadabhedabhinnAni, acittAni RECENSECORRENSE anukrama [2] RECE // 58 1 ~300~
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1068], vibhAgAthA H, bhASyaM [193], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: ( prata E-RESCHE sUtrAMka [1] SAL dIpa anukrama [2] kArSApaNAdIni, mizrANi dvipadAdInyeva kaTakAdhalaGkatAni, kSetracaturvizatirvivakSayA caturviMzatiH kSetrANi bharatAdIni, kSetrapradezA vA caturviMzatiH kSetracaturviMzatiH, caturviMzatipradezAvagADhaM vA dravyaM kSetracaturviMzatiH, kaalshcturvishtishcturviNshtiH| samayAdayaH, etatkAlasthiti vA dravyaM kAlacatuSizatiH, bhAvacaturviMzatiH caturviMzatirbhAvasaMyogAH, caturvizatiguNakRSNA-1 | didravyaM vA bhAvacaturvizatiH, iha sacittadvipadamanuSyacaturvizatyA'dhikAra iti gAthArthaH / uktA caturviMzatiH, adhunA stavanikSepapratipAdanArthamAhanAmaMThavaNAdavie bhAve ya thayassa hoi nikkhevo / dadhatthaoM pupphAI saMtaguNakittaNA bhAve // 193 // (bhA.) 'nAmaM ti nAmastavaH sthApanAstavaH dravyaviSayo dravyastavaH 'bhAve yeti bhAvaviSayo bhAvastavaH, itthaM stavasya nikSeponyAso bhavati catuSpakAra iti zeSaH, tatra kSuNNatvAnnAmasthApane anAhatya dravyastavabhAvastavasvarUpamAha-dravyastavaH / puSpAdiH, AdizabdAt gandhadhUpAdiparigrahaH, kAraNe kAryopacArAcaivamAha, anyathA dravyastavaH puSpAdibhiH samabhyarcana-18 |miti draSTavyaM, tathA sadguNotkIrtanA bhAva iti, santazca te guNAzca sadguNAH, anenAsatsu guNeSatkIrtanAniSedhamAha, karaNe mRSAvAdadoSaprasaGgAt , sadguNAnAmutkIrtanA ut-prAvalyena parayA bhaktyA kIrtanA-saMzabdanA yathA-'prakAzita dAyadhaikena, tvayA samyak jagatrayam / samagrairapi no nAtha!, paratIrthAdhipaistathA // 1 // vidyotayati vA lokaM. yathaiko'pi | nizAkaraH / samudgataH samagro'pi, kiM tathA taarkaagnnH||2||" ityAdilakSaNo bhAve iti dvAraparAmarzo, bhAvastava ityarthaH / iha cAlitapratiSThito'rthaH samyagjJAnAya prabhavatIti cAlanAM kadAcid vineyaH karoti, kadAcitsvayameva guru ESEARCANESS C RECENGACASS ~301
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1068], vibhAgAthA , bhASyaM [194-195], mUlaM [1] / gAthA ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1] %ACHE stavanikSepa bhAvastavAdhikyaM ca dIpa anukrama [2] zrIAvArapi, tathA coktam-"karathai pucchai sIso kahiMgha'puTThA kahiMti AyariyA // " ityAdi, tatra vittaparityAgAdinA draSya- malayagi0 stava eva jyAyAnityalpabuddhInAmAzaGkAsambhavaH, tavyudAsArdhaM tadanuvAdapurassaramAhavRttau sUtra davatthaoM bhAvatthaoM davathao bahuguNatti buddhi siaa| sparzikA aniuNamaicayaNamiNaM chajjIvahiaM jiNA viti // 194 // (bhA.) chajjIvakAyasaMjama davathae so virujjhaI kasiNo / to kasiNasaMjamaviU puphAI na icchati // 195 // (bhA.) // 590 // | dravyastavo bhAvastava ityanayormadhye dravyastaco bahuguNaH-prabhUtaguNa ityevaM buddhiH syAd, evaM cenmanyase iti bhAvaH, tathAhi-kilAsmin kriyamANe vittaparityAgAcchubha evAdhyavasAyaH tIrthasya connatikaraNaM, dRSTvA ca taM kriyamANamanye'pi pratibuddhyante iti svaparAnugrahaH, sarvamidaM sapratipakSaM cetasi nidhAya dravyastayo bahuguNa ityasyAsAratAravyApanAyAha-anipuNamativacanamidamiti, anipuNamatervacanamidaM yat dravyastavo bahuguNa iti, kimityata Aha-'SaDjIvahitaM paNNAM-pRthivIkAyikAdInAM jIvAnAM hitaM jinA:-tIrthakRto yuvate // kiM SaDjIvahitamityata Aha-paNNAM jIvanikAyAnAM-pRthivyAdilakSaNAnAM saMyamaH-saGghATanAparityAgaH SaDjIvakAyasaMyamaH asau hitaM, yadi nAmaivaM tataH kimityata Aha-'dravyastaveM puSpAdisamabhyarcanalakSaNe 'sa' SaDjIvakAyasaMyamaH kRtlA' sampUNoM 'virudhyate' na samyak sampadyate, puSpAdisaMluzcanasaGghahanAdinA kRtsnasaMyamavyAghAtabhAvAt , yatazcaivaM 'to'tti tasmAt kRtsnasaMyama pradhAna vidvAMsaH, te tattvataH sAdhava ucyante, kRtsnasaMyamagrahaNamakRtsnasaMyamaviduSAM zrAvakANAM dhyapohArtha, puSpAdikaM dravyastavaM C CARECX malbring ~302
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1068], vibhAgAthA H, bhASyaM [196], mUlaM [1] / gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka SAKASCACRACK [1] + dIpa anukrama [2] necchanti-na bahu manyante, yaccoktaM-'dravyastave kriyamANe vittaparityAgAt zubha evAdhyavasAya' ityAdi, tadapi yatkicit, vyabhicArAt, kasyacidalpasattvasya avivekino vA zubhAdhyavasAyAnupapatteH, dRzyate yaza-kIrtyAdyarthamapi saravAnAM dravyassave pravRttiH, zubhAdhyavasAyabhAve tu sa eva bhAvastavaH, itarastu tatkAraNatvenApradhAnamiti, tathA bhAvastava eva sati | tattvatastIrthasyonnatikaraNaM, bhAvastavavataH samyagamarAdibhirapi pUjyatvAt , tameva ca dRSTvA kriyamANamanye sutarAM pratibuddhyaMte iti svaparAnugraho'pIheveti gaathaadvybhaavaarthH|| Aha-yayevaM kimayaM dravyastava ekAntato heya eva vartate ?, AhozcidupAdeyo'pIti !, ucyate, sAdhUnAM heya eva, zrAvakANAmupAdeyo'pi, tathA cAhaakasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto| saMsArapayaNukaraNo davathao kuuvdiddhto||196 // (bhA.) | akRtsnaM, saMyamamiti sAmathyAt gamyate, pravatteyantItyakRtrapravartakArateSAM, viratAviratAnAM shraavkaannaamess-drvystvH| khalu yukta eva, khaluzandasyAvadhAraNArthatvAt, kiMkRdayamityAha-saMsAramatanukaraNaH, saMsArakSayakAraka iti bhAvaH, aah-yH| prakRtyaivAsundaraH sa kathaM zrAvakANAmapi yuktaH, ucyate, atra kUpadRSTAntaH, jahA navanagarAisaMnivese keI pabhUtajalA-| bhAvato taNhAdiparigayA tadapanodArtha kUpaM khaNaMti, tesiM ca jaivi taNhAiyA bahuMti mahiyAkaddamAdIhi ya maliNijaMti tahAvi tadubbhaveNaM ceva pANIeNaM tesiM te tihAiyA so ya malo puSago ya phiTTA, sesakAlaM ca te tadane ya logA suha-| bhAgiNo ya bhavanti, evaM davatthae jaivi asaMjamo tahAvi tato ceva sA pariNAmavuhI bhavati jA asaMjamovajjiyaM annaM pAca niravasesaM khati, tamhA viratAviratehiM esa dapatthao kAyadyo, subhANubaMdhI pabhUyataranijarAphalo yatti, uktaH stvH| CRER SMEncator ~303
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [..] gAthA |||| dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niryuktiH [1068 ], vi0 bhA0 gAthA [ 2809 2810 ], bhASyaM [196], mUlaM [1] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAva0 malayagi0 vRttau sUtrasparzikA // 591 // atrAntare'dhyayanazabdArtho nirUpaNIyaH, sa cAnuyogadvAracintAyAM nyakSeNa nirUpita eveti neha pratanyate / samprati sUtrAlApakaniSpannanikSepAvasaraH, sa ca sUtre bhavati, sUtraM cAnugame, sa cAnugamo dvidhA - sUtrAnugamo niryuktatyanugamazca tatra niryuktyanugamastrividhaH, tadyathA-nikSepaniryuktyanugama upodghAtaniryuktyanugamaH sUtrasparzaka niryuktayanugamazca tatra nikSepaniryuktatyanugamo'nugato vakSyate ca upodghAtaniryukttyanugamastvAbhyAM dvAragAthAbhyAM samavagantavyaH, tadyathA-'uddese niddese ya nigame' ityAdi, 'kiM kaivihaM kassa kahi mityAdi, sUtrasparzakanikSepaniryuktatyanugamastu sUtre sati bhavati, sUtraM ca sUtrAnugame, sa cAvasaraprApta eva, yugapazca sUtrAdayo vrajaMti, tathA coktam- "suttaM suttANugamo suttAlAvayakato a nikkhevo / suttaSphAsiyanijjutti nayA ya samagaM tu vaccaMti ( vize. 2809) viSayavibhAgaH punarayamamISAM veditavyo- "hoi kayattho votuM sapayaccheyaM suyaM suyANugamo / sutAlAbaganAso nAmAnnAsaviNiyogaM // 1 // sutapphAsiyanijjuttiniyogo sesao payatyAdI / | pAyaM so ciya negamanayAimayagoyaro bhaNito // 2 // " ( vize. 2009-10 ) atrAkSepaparihArA nyakSeNa sAmAyikAbhyayane eva nirUpitA iti neha vitanyante, tatra sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyam, taccedam logassa ujjoyagare, dhammatitthayare jiNe / arihaMte kittaissaM, caDavIsaMpi kevalI // 1 // sUtraM ) asya vyAkhyA, talakSaNaM cedaM "saMhitA ca padaM caiva padArthaH padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA sUtrasya [ Sar3idhA // 1 // tatrAskhalita padoccAraNaM saMhitA, sA ca pratItA, adhunA padAni-lokasya udyotakarAn dharmatIrthakarAna jinAn arhataH kIrtayiSyAmi caturviMzatimapi kevalina iti / adhunA padArtha:-lokyate pramANena dRzyate iti lokaH, ... atra 'caturviMzati' adhyayanasya gAthA- 1 Arabhyate Pur Private & Personal Use Only ~ 304~ dravyastave kUpaSTAntaH // 591 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM 2], niyukti: [1069], vibhA gAthA [2809-2810], bhASyaM [197], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka REC++ gAthA ||2|| ayaM ceha tAvat pazcAstikAyAtmako gRhyate, tasya lokasya udyotakaraNazIlA udyotakarAstAna , kevalAlokena tatpUrvakavacanadIpena vA sarvalokaprakAzakaraNazIlAnityarthaH, tathA durgatau prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH, uktaM ca-"durgatiprasa-1 tAn jantUn , yasmAd dhArayate tataH / dhatte caitAn zubhe sthAne, tasmAddharma iti smRtaH // 1 // " tIyate saMsArasAgaro'neneti hai tIrtha, dharma eva dharmapradhAnaM vA tIrtha dharmatIrtha tatkaraNazIlA dharmatIrthakarAstAna , tathA rAgadveSakaSAyendriyaparIpahopa-16 sargASTaprakArakarmajetRtvAjinAstAna , azokAdyaSTamahApAtihAryAdirUpAM pUjAmahatItyarhantastAn arhataH, kIrtayiSyAmi-10 svanAmabhiH stoSye, caturviMzatiH saGkhyA, apizabdo bhAvatastadanyasamuccayArthaH, kevalaM jJAnameSAM vidyata iti kevalinaH tAn kevalinaH, iti padArthaH, padavigraho'pi yAni samAsabhAJji padAni teSu darzita eva / samprati cAlanAvasaraH-tatra sA tAvat tiSThatu , sUtrasparzaniyuktirevocyate, svasthAnatvAt , uktaM ca-"akkhaliyasaMhiyAI vakkhANacaukae drisiyNmi| dAsattapphAsiyanijuttivistharattho imo hoi // 1 // " cAlanAmapi cAtraya vakSyAmaH, tatra 'lokasyodyotakarA'niti yaduktaM tatra lokanirUpaNAyAha81 nAmaMThavaNAdavie khitte kAle bhave ya bhAve ya / pajjavaloge ya tahA aTTaviho loganikkhevo // 1061 // da nAmalokaH sthApanAlokaH dravyalokaH kSetralokaH kAlalokaH bhavalokaH bhAvalokaH paryAyalokazca, evamaSTavidho lokanikSepa iti gAthAsamAsArthaH, vyAsArthantu bhASyakAra eva vakSyati, tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyalokamabhidhitsurAha11 jIvamajIve rUvamarUvI sapaesamappaese ya / jANAhi davalogaM nicamanicaM ca jaM davaM / / 197 // (bhA.) ka dIpa anukrama [3] Gallant ... atra 'loka' zabdasya 'nAma' Adi nikSepA: varNayate ~305
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1069], vibhA gAthA H, bhASyaM [198-199], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: CM prata sUtrAMka kSapaH [1..] %ERSACRECR gAthA ||1|| zrIAvaka jIvAjIvAvityatrAnusvAraH prAkRtatvAdalAkSaNikaH, tatra sukhaduHkhajJAnopayogalakSaNo jIvaH, viparItastvajIvaH, etI cAlokanimalayagi. dvI bhedI pratyekaM rUpyarUpibhedo, tathA cAha-rUpyarUpiNa'iti, tatrAnAdikarmasantAnaparigatA rUpiNaH, arUpiNastu vRttI sUtra-18 karmarahitAH siddhAH, ajIvAste'rUpiNo dharmAdharmAkAzAstikAyAH, rUpiNaH paramANvAdayaH, etau ca jIvAjIvAvoghataH sparzikA sapradezApradezAvagantavyau, tathA cAha-sapradezApradezA viti, tatra paramANuvyatirekeNa sarve'pyastikAyAH sapradezAH, paramANa vastvapradezAH, athavA pudgalAstikAyo dracyAdyapekSayA cintanIyaH, tadyathA-dravyataH paramANurapradezaH vyaNukAdayaH sapradezA, // 592 // kSetrata ekapradezAvagADho'pradezaH byAdipradezAvagADhAH sapradezAH, kAlata ekasamayasthitiko'pradezo byAdisamayasthitikAH sapradezAH, bhAvata ekaguNakRSNAdiko'pradezaH dviguNakRSNAdikAH sapradezAH, idameva jIvAjIvanAtaM jAnIhi dravyalokaM, dravyameva loko dravyalokastaM, asyaiva zeSadhammopadarzanAyAha-nityAnityaM yadravyaM, cshbdaadbhilaapyaanbhilaapyaadismuccyH|| dra sAmprataM jIvAjIvayornityatAnityatAmevopadarzayati gaha 1 siddhA 2bhaviAyA 3 abhavia 4 puggala 1 aNAgayaddhA 2 ya / - tIaddha 3 tini kAyA 4 jIvAjIvaTTiI cauhA // 198 // (bhA.) __ asyA sAmAyikAdhyayana iva vyAkhyA karttavyA // adhunA kSetralokaH pratipAdyate // 592 // AgAsassa paesA uDDhe ya ahe atirialoe a| jANAhi khittaloga aNaMta jiNadesiyaM samma // 199 // (bhA.) hA prakRSTAH dezAH pradezAH AkAzasya pradezAn UvaM ceti UrdhvaThoke adhazceti adholoke tiryagloke ca jA dIpa anukrama [3] CES NElication Cameshrine ~306~
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1069], vibhA gAthA H, bhASyaM [200-202], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 4-0- 9 gAthA ||1|| nIhi kSetraloka kSetrameva lokaH kSetralokaH taM, UrdhvAdivibhAgastu pratItaH, anantaM-aMtarahitamalokAkAzasthAparimita-1| tvAt , atra sUtre'nusvAralopaH prAkRtatvAdavaseyaH, jinadezitaM sarvajJakathitaM samyak zobhanena vidhinA // sAmprataM kAlalokapratipAdanArthamAha samayAvaliamuhuttA divasamahoratta pakkha mAsA ya / saMvacchara juga paliA sAgara osappi paripahA // 200 // (bhA.) paramanikRSTaH kAlaH samayaH, asaGkhadheyasamayAtmikA AvalikA, dvighaTiko muhUrtaH, dvAdazAdimuhato divasaH, triMzanmuha-6 darzo'horAtraH, paJcadaza ahorAtrANi pakSaH, dvau pakSI mAsaH, dvAdaza mAsA saMvatsaraH, paJcasaMvatsaraM yugaM, palyopamaM uddhArAdi bhedAt trividhaM, palyopamAnAM dazakoTIkovyaH sAgaropama, dazasAgaropamakoTIkoTIparimANA utsarpiNI, evamavasarpiNyapi draSTacyA, parAvataH pudgalaparAvataH, sa cAnantotsapiNyavasarpiNIpramANaH, te anantA atItaH kAlaH, anantA evAnAgataH kAlaH // uktaH kAlalokaH, kAla eva lokaH kAlalokaH // adhunA bhavalokamabhiSitsurAhabhaneraiyadevamaNuA tirikkhajoNIgayA ya je sattA / tammi bhave vahRtA bhavalogaM taM viANAhi // 201 // (bhA.) nairayikadevamanuSyAstiryagyonigatAca ye savAH-prANinastasmin bhave vattemAnA yadanubhAvamanubhavanti taM bhavalokana TrajAnIhi, bhava eva loko bhavaloka iti vyutpatteH // sAmprataM bhAvalokamupadarzayati ovaie upasamie khahae atahA khaovasamie |prinnaami sannivAe chaviho bhAvalogoya // 202 / / (bhA.) dIpa anukrama karavAkara [3 CARE SMEDIC ... atra 'samaya' Adi kAla-gaNita varNayate ~307~
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [8..] gAthA |||| dIpa anukrama [3] // 593 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niryuktiH [1069], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 203 204 ], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH karmaNa udayena nirvRttaH audayikaH, tathA upazamena, karmmaNa iti gamyate, nirvRtta aupazamikaH, kSayeNa nirvRttaH kSAyikaH; tathA uditakarmAzasya kSayeNa anuditasyopazamena nirvRttaH kSAyopazamikaH, pariNAma eva pAriNAmikA, sannipAtodvitribhAvAnAM saMyogaH, sannipAte bhavaH sAnnipAtikaH, sa ca oghato'nekamedo'vaseyaH, aviruddhAstu pazcadaza bhedAH, uktaM ca - "odazyakhatovasame pariNAmekeka gatizcaukkevi / khayajogeNavi cauro tadabhAve uvasameNapi // 1 // uvasamasedI eko kevaliNo'vi ya taheva siddhassa / aviruddhasannivAiya bhedA emeva pannarasa // 2 // " evamanena prakAreNa SaDvidhaH - paTpakAro bhAvaThokaH, bhAva eva loko bhAvalokaH // tiSTho rAgo ya doso ya, uinno jassa jaMtuNo / jANAhi bhAvalogaM anaMtajiNadesiaM sammaM // 203 // (bhA.) tI:- utkaTo rAga :- abhiSvaGgalakSaNo dveSaH - aprItilakSaNo yasya jantoH prANina udIrNastaM prANinaM tena bhAvena lokyatvAt jAnIhi bhAvalokamanantajinadezitaM ekavAkyatayA anantajinakathitaM samyak-avaiparItyana // samprati paryAyaloko vaktavyaH, tatraughataH paryAyA dharmA ucyante, iha punarnaigamanayadarzanaM mUDhanayadarzanaM cAdhikRtya paryAyalokamAhaguNavitta pajjava bhavANubhAve a bhAvapariNAme / jANa cauhimeaM pajjavaloaM samAseNa // 204 // (bhA.) dravyasya guNA-rUpAdayaH tathA kSetrasya paryAyA-aguruladhavaH, bharatAdibhedA ityanye, bhavasya narakAderanubhAvAH - tIvratamaduHkhAdirUpAH, tatho coktam- "acchinimIliyamettaM natthi suhaM dukkhameva paDibaddhaM / narae neraiyANaM ahonisaM paJcamAgANaM // 1 // asubhA ubiyaNijA saharasA khvagaMdhaphAsA ya / narae neraiyANaM dukayakammovalittANaM // 2 // ityAdi, Pur Private & Personal Use Only ~308~ bhavabhAva ryavaloka // 593 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1070], vibhA gAthA , bhASyaM [205], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gAthA ||2|| hai evaM zeSabhavAnubhAvA api vAcyAH, tathA bhAvasya-jIvAjIvAdisambandhinaH pariNAmAH-tena tena ajJAnAta jJAnaM nIlA-IN lohitamityAdiprakAreNa bhavanAni bhAvapariNAmAH, evamenaM caturvidhamoghataH payoyalokaM samAsena saddepeNa jAnIhi ava-IN 8| budhyaskha // tatra yaduktaM dravyaguNA ityAdi tadupadarzanena nigamayannAhadravannarasagaMdhasaMThANa-phAsaThANagaivannabhee yA pariNAme ya bahuvihe pajjavalogaM viANAhi (smaasennN)||20||(bhaa.kaahii varNarasagandhasaMsthAnasparzasthAnagativarNabhedAn , cazabdAt rasagandhasaMsthAnAdibhedAMzca, iyamatra bhAvanA-varNAdayaH saprabhedA grahItavyAH, tatra varNasya bhedAH kRSNAdayaH paza, rasasyApi tikkAdayaH paJca, gandhasya surabhItararUpI dvI bhedI, saMsthAna parimaNDalAdibhedAt paJcadhA, sparzaH kaThinAdibhedAdaSTadhA, sthAnamavagAhanAlakSaNaM, tad AzrayapradezabhedAdanekadhA, gatibidhAspRzadUgatiraspRzadUgatizca, athavA cazabdaH kRSNAdivarNAdInAM svabhedApekSayA ekaguNakRSNAdyanekabhedopasacahArthaH, anena kila dravyaguNA ityetad vyAkhyAtaM, pariNAmAMzca bahuvidhAnityanena tu caramadvAram , zeSadvAradvayaM punaH svayameva bhAvanIyaM,5 pariNAmAMzca bahuvidhAniti jIvAjIvabhAvagocarAn , kimityata Aha- paryAyalokaM jAnIhi, paryAya eva lokaH paryAya-17 loka iti vyutptteH|| samprati lokaparyAyazabdAn nirUpayati___ AlukaI palukahalukA saMlukkaI ya eghaa| logo ahaviho khalu teNeso vucaI logo||1070|| Alokyate ityAlokaH, pralokyate iti pralokaH, lokyate iti lokA, saMlokyate iti saMlokA, ete catvAro'pi SARKA dIpa anukrama [3] HOSROGRA nakalakalana ( Nimesbraryng ~309~
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1071-1072], vibhA gAthA [-], bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka GAC gAthA ||1|| zrIAva0 zabdA ekAdhikAH, yata evaM lokazabdasya vyutpattiH-lokyate iti loka, AlokAdayazca paryAyAH, tena kAraNena aSTa-2 udyotamalayagi vidhaH khalu loko loka ucyate // vyAkhyAto lokaH, sAmprataM udyota ucyate, atrAha nikSepa vRttau sUtra- duviho khalu ujjoo nAyabo davabhAvasaMjutto / aggI dabujoo caMdo sUro maNI vijU // 1071 // sparzikA ta 'vividho dviprakAraH, khaluzabdo mUlabhedApekSayA na vyaktyapekSayetivizeSaNArthaH, udyotyate-prakAzyate'neneti udyoto jJAtavyo vijJeyo dravyabhAvasaMyuktaH, dravyodhoto bhAvodyotazceti bhAvaH, tatra dravyodyoto'gnizcandraH sUryoM mnniH-cndr||594|| 4 kAntAdilakSaNo vidyut pratItA, ete dravyodyotaH, etairghaTAdInAmudyote'pi tadgatAyAH samyakpratipatterabhAvAt sakala vastudhAnudyotanAca, na hyamyAdibhiH sadasannityAnityAdyanantadharmAtmakasya vastunaH sarva eva dharmAH dharmAstikAyAdayo || PAvA dyotyante, tasmAdayAdayo dravyodyota iti / adhunA bhAvodyotamAha nANaM bhAvujjoo jaha bhaNiyaM savabhAvadaMsIhiM / tassa uvaogakaraNe bhAvujo viANAhi // 1072 // jJAyate yathAvasthitaM vastvaneneti jJAnaM, tato bhAvodyotaH, tena ghaTAdInAmudhotane tadgatAyAH samyakpratipacenizcayapratipattezca bhAvAt , tasya tadAtmakatvAt , etAvatA cAvizeSeNaiva jJAnaM bhAvodyota iti prAptamata Aha-yathA bhaNitaM yathAvasthitaM sarvabhAvadArzabhiH, tathA yat jJAnaM, samyagjJAnamiti bhAvaH, tadapi nAvizeSeNodyotaH, kintu, tasya jJAnasyo * // 594 // payoge karaNe sati bhAvodyotaM vijAnIhi, nAnyadA, tadaiva tasya vastuno jJAtatvasiddheH iti gaathaarthH|| itthamudyotasvarUpamabhidhAya sAmprataM yenodyotena lokasyodyotakarA jinA bhavanti tenaiva yuktAnupadarzayannAha CASSELCASES ARCHESTEEKSI dIpa anukrama [3] A SES ... atha 'udyota' zabdasya nikSepA: kriyate ~310~
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [8..] gAthA |||| dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [ 2 ], niryuktiH [ 1073-1075] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 205...] mUlaM [1...] / gAthA [1] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mA. su. 100 logoagarA doraNa na hu jiNA huMti / bhAvujjoagarA puNe huMti jiNavarA caDavIsaM // 1073 || lokasyodyotakarA dravyodyotena naiva jinA bhavanti, kintu tIrthakara nAmakammoMdayato atula sattvArthasampAdanena bhAvodyo takarAH punarbhavanti jinavarAzcaturviMzatiriti, atra punaH zabdo vizeSaNArthaH, sa caitad vizinaSTi - AtmAnamadhikRtya kevalajJAnenodyotakarAH, lokaprakAzakavacanapradIpApekSayA tu zeSakatipayabhavya vizeSAnadhikRtyodyotakarAH ata evoktaM bhavati, ko'rthaH ?, na na bhavanti, nanu bhavantyeva, kAMzcana prANino'dhikRtyodyotakaratvasyAsambhavAt caturviMzatigrahaNamadhikRtAvasarpiNIgatatIrthakara saGkhyA pratipAdanArtha || udyotAdhikAre eva dravyodyotabhAvodyotayoviMzeSapratipAdanArthamAha dabujoojao pagAsaI parimiammi vittammi / bhAvujo ojoo logAloga payAse // 1074 | dravyodyotodyoto- dravyodyotaprakAzaH pudgalAtmakatvAt tathAvidhapariNAmayuktatvAcca prakAzayate, pAThAntaraM prabhAsate, parimite kSetre, atra yadA prakAzayati tadA prakAzyaM vastu adhyAhiyate, yadA tu prabhAsate tadA sa eva dIpyate iti gRhyate, bhAvodyotodyoto lokAlokaM prakAzayati prakaTArtha / ukta udyotaH samprati karamavasaraprAptamapi dharmatIrthakarAnityatra vakSyamANatvAdvihAya dhammaM pratipipAdayiSurAha duha bhAvammoda saGghassa davameva'havA / tittAisahAyoM vA gammAitthI kuliMgo vA // 1075 / / dharmo dvividhaH, tadyathA-dravyadharmo bhAvadhammaMzca tatra dravye iti dvAraparAmarzaH, dravyaviSayo dharmma ucyate-dravyasya-anupayuktasya dharmo mUlottaraguNAnuSThAnaM dravyadharma, ihAnuprayukto dravyaM 'anupayogo dravya miti vacanAt, dravyameva vA ... atha 'dharma' zabda vyAkhyAyate Por Private & Personal Use Only ~311~
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [..] gAthA |||| dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [ 2 ], niryuktiH [ 1076-1078] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 205...] mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIbhava0 malayagi0 vRttau sUtrasparzikA // 595 // dhammoM dravyadharmmaH- dharmAstikAyaH 'tittAisahAvo vA' iti tiktAdirvA dravyasya svabhAvo dravyadharmaH 'gammAitthI kuliMgo vatti gamyAdirdharmmaH strIviSayo dravyadharmmaH, tatra keSAJcit mAtuladuhitA gamyA keSAMcidagamyetyAdiH tathA kuliGgo vA kutIrthikadhamrmo dravyadharmmaH, pAThAntaraM 'duviho ya hoi dhammo davadhammo ya bhAvadhammo ya / dhammasthikAu dabe dabassa va jo bhave bhAvo // 1 // ' sugamaM / bhAvadharmmapratipAdanArthamAha duha hoi bhAvadhammo sua caraNe vA suammi sjjhaao| caraNammi samaNadhammo khetImAI bhave dasahA 1073 dvividho bhavati bhAvadharmmaH, tadyathA zrute caraNe ca zrutadharmazcaraNadharmmazcetyarthaH, tatra zrute zrutaviSayo dharmmaH svAdhyAyo-vAcanAdiH, caraNe caraNaviSayo dharmmaH zramaNadhamrmmo, dazadhA dazaprakAraH kSAntyAdiH, pAThAntaraM vA 'bhAvaMmi hoi duviho suyadhammo khalu carittadhammo ya / suyadhammo sajjhAto carittadhammo samaNadhammo // 1 // ' sugamaM / saMprati tIrtha nirUpaNAyAha nAmaM uvaNAtitthaM daSatitthaM ca bhAvatitthaM ca / ikkikaMpi a itto NegavihaM hoi nAyAM / / 1077 // 'nAma' ti nAmatIrthaM sthApanAtIrthaM dravyatIrthaM bhAvatIrthaM ca 'ettotti nAmAdinikSepamAtrakaraNAdanantaramekaikaM nAmatIrthAdi anekavidhaM bhavati jJAtavyaM // tatra nAmatIrthamanekavidhaM jIvAjIva viSayAdibhedAt, sthApanAtIrtha sAkArAnAkAra bhedAt, | dravyatIrthaM AgamanoAgamAdibhedAt, tatra jJazarIra bhavya zarIradravyatIrthapratipAdanArthamAha dAhovasamaM tanhAi che aNaM malapavAhaNaM caiva / tIhiM atthehiM niutaM tamhA taM daddao titthaM // 1078 // ... atha 'tIrtha' zabda vyAkhyAyate Por Private & Personal Use Only ~312~ dharmanikSepa / / 595 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1079-1081], vibhA gAthA [-], bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gAthA ||1|| iha jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM noAgamato dravyatIrtha mAgadhavaradAmAdi parigRhyate, bAhyadAhAdereva tata upazamasadbhAvAt , tathA cAha-dAhopazamamiti, dAho-bAhyaH santApaH tasyopazamo yasmin taddAhopazamaM 'taNhAvucche(iche)yaNa'ti | tRSaH-pipAsAyAH chedanaM jalasaGghAtena tadapanayanAt, tathA malo bAhyaH aGgasamutthastasya pravAhaNaM, pravAhyate'neneti pravAhaNaM, jalena tasya prakSAlanAta , evaM tribhirathaiH kAraNagatairniryuktaM nizcayena yuktaM niryukaM-prarUpitaM, yadivA prAkRtatvAt saptamyarthe tRtIyA, triSu artheSu niyojitaM, yasmAdevaM bAhyadAhAdiviSayameva tasmAt mAgadhAdi dravyatIrtha, mokSasAdhakatvAbhAvAt // sampati bhAvatIryamadhikRtyAhakohammi u niggahie dAhassovasamaNaM havai tatthaM / lohammi u niggahie taNhAvuccheaNaM hoi // 1079 // ahavihaM kammarayaM yahuehiM bhavehiM saMciaM jamhA / tava-saMjameNa dhovai tamhA taM bhAvao titthaM // 1080 // iha bhAvatIrthamapi AgamanoAgamabhedato'nekaprakAraM, tatra noAgamato bhAvatIrtha krodhAdinigrahasamartha pravacanameva gRhyate, tathA cAha-krodhe eva nigRhIte dAhasya dveSAnalajAtasyAntaH prazamanaM bhavati tathya-nirupacaritaM, nAnyathA, tathA lobha zAeva nigRhIte 'taNhAvuccheyaNaM hoti'tti tRpaH-abhiSvaMgalakSaNAyAH chedana-vyapagamo bhavati, tathA aSTavidha aSTaprakAra karmaiva jIvAnuraMjanAt karmarajaH bahubhirbhavaiH sazcitaM tapaHsaMyamena dhAvyate-zodhyate yasmAt tasmAt pravacanaM bhAvatIrtham / / dasaNanANacarittesu niuttaM jiNavarehiM sohiM / eeNa hoi titthaM eso anno'vi pajjAo // 1081 // darzanajJAnacAritreSu niyukta-niyojitaM sarvaiH RSabhAdibhirjinavaraiH-tIrthakRdbhiH, yasmAditthaMbhUteSu niyukkaM tasmAt dIpa anukrama [3] ~313
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1082-1084], vibhA gAthA [-], bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1..] gAthA ||1|| zrIAva0 pravacanaM bhAvatIrtha, athavA yena kAraNenetthaMbhUteSu tridhvartheSu niyuktametena kAraNena pravacanaM bhAvatasvistha, eSa tristhalakSaNaH / malayagi tIrthazabdApekSayA anyaH pryaayH|| ukta tIrtha, adhunA kara ucyate yonikSepa vRttau sUtra-18|nAmakaro ThavaNakaro dabakaro khitta-kAla-bhAvakaro / eso khalu karagassa u nikkhevo chabiho hoI // 1082 // sparzikA nAmakaraH sthApanAkaraH dravyakaraH 'kSetrakAlabhAvakaroM' iti karazabdaH pratyekamabhisambadhyate kSetrakaraH kAlakaro bhAva karaca, eSa khallu kara eva karakastasya nikSepaH paDidho bhavati // tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyakaramabhidhitsurAha| go-mahisu-hi-pasUNaM chagalINaMpi akarA muNeavA / tatto ataNapalAle bhusakaTuMgArakarameva // 1083 // hi sIuMbarajaMghAe balivaddakare ghaDe a camme ya / cullagakare a bhaNie aTTArasamA karuppattI // 1084 // gomahiSoSTrapazUnAM chagalInAmapi ca karA jJAtavyAH, tatra gokaro goyAcanaM, yathA etAvatISu vikrItAstrekA gautavyeti, yadivA govikrayasya rUpakayAcanaM gokaraH 1 evaM mahipakara, 2 uSTrakaraH 3 pazukaraH 4 chagalI-uracA tatkaraH agalIkaraH 5 tatastRNaviSayaH karaH tRNakaraH 6 palAlakaraH 7 tathA busakaraH 8 kASThakaraH 9 aGgArakaraH 1. zItA-lAGgapaddhatistAmAzritya karo-bhAgo dhAnyayAcanaM zItAkaraH 11 umbaro-dehalI tadviSayaH karo rUpayAcanaM umbarakaraH 12, evaM jaGghAkaraH 13 balIvaIkaraH 14 ghaTakaraH 15 carmakaraH 16 cullago-bhojanaM tadeva karaH ghulagakaraH, sa cAyaM grAmeSu / // 596 paJcakulAdInadhikRtya prasiddha eva 17 aSTAdazA karasyotpattiH svakalpanAzilpinimmitA, pUrvoktasaptadazakaravyatiriktaH sve-15 hAcchayA kalpito'STAdazaH karaH, sa tvautpattika iti prasiddhaH // ukko dravyakaraH, samprati kSetrakarAdInabhidhitsurAha dIpa anukrama [3] SmECT I mastringaro ~314
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [..] gAthA |||| dIpa anukrama [3] Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [ 2 ], niryuktiH [ 1085-1087] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 205...] mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryukti evaM malayagirisUri-racitA vRttiH svittammi jaMmi khitte kAle jo jammi hoi kAlammi / duviho u hoi bhAve apasattho taha pasattho a || 1085 // yo yasmin kSetre zulkAdirUpo vicitraH karaH sa kSetre kSetraviSayaH karaH, tathA yo yasmin kAle bhavati kuTikAdAnAdirUpaH karaH sa kAle kAlakaraH, dvividhazca bhavati bhAve bhAvakara, dvaividhyameva darzayati-prazastaH tathA aprazastazca tatrAprazastaparityAgAt (prazasto mahatIti ) prazastamevAbhidhitsurAha kalahakaro Damarakaro asamAhikaro anivujhkaro a / eso a appasattho evamAI muNeagho / 1086 // Aha-uktaprayojana sadbhAvAt taduddeze'pyayamevAdAvaprazastaH kasmAnnopanyastaH 1, ucyate, iha mumukSuNA prazasta eva bhAva AsevanIyo, netara iti khyApanArthamAdau prazasta ukta ityadoSaH, tatra kalaho - vAcikaM bhaNDanaM tatkaraNazIlosprazastakrodhAdyaudayika bhAvavazataH kalahakaraH, kAyavAGmanobhirvicitraM tADanaM DamaraM tatkaraNazIlo DamarakaraH, tathA samAdhAnaM | samAdhiH- svAsthyaM na samAdhirasamAdhiH - asvAsthyanibandhanA sA sA kAyAdiceSTA tatkaraNazIlo'samAdhikaraH, nirvRttiH-sukhaM anirvRttiH pIDA tatkaraNazIlo'nirvRttikaraH, epa tuzabdasyAvadhAraNArthatvAdepa eva jAtyapekSayA na vyaktyapekSayA, evamAdirvyaktyapekSayA, aprazasto bhAvakaro jJAtavyaH // samprati prazastaM bhAvakaramabhidhitsurAha-- atthakaro hiakaro kittikaro guNakaro jasakaro a / abhayaMkara nivvuikaro kulagara titthaMkaratakaro || 1087 || artho nAma vidyAspUrva dhanArjanaM zubhamartha iti tataH prazastavicitrakarmmakSayopazamAdibhAvatastatkaraNazIlo'rthakaraH, evaM hitAdiSvapi bhAvanIyaM, navaraM hitaM pariNAmapathyaM yatkiJcitkuzalAnubandhi, kIrttiH- dAnapuNyaphalA guNA-jJAnAdayaH Por Private & Personal Use Only ~315~
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1088-1091], vi0bhAgAthA -, bhASyaM [205...], mUlaM [1...] | gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1..] gAthA ||1|| yaza:-parAkramakRtaM, parAkramasamutthaH sAdhuvAda iti bhAvaH, abhayAdayaH prakaTArthAH, navaramantakara ityatrAntaH karmaNAMTA jinAdimalayagi chAtatphalabhUtasya vA saMsArasya parigRhyate // ukto bhAvakaraH, adhunA jinAdipratipAdanArthamAha svarUpa vRttau sUtra- jiakoha-mANa-mAyA jialobhA teNa te jinnaahuti| ariNo hantA rayaM haMtA arihaMtA teNa bucaMti // 108 // sparzikA | jitakrodhamAnamAyA jitalobhA yena kAraNena bhagavantastena kAraNena jinA bhavanti, 'ariNo haMtA' ityAdi gaathaa||597|| dalaM yathA namaskAraniyuktI vyAkhyAtaM tathaiva draSTavyaM // sAmprataM 'kIrtayiSyAmi' ityAdi vyAcikhyAsuridamAhakittemi kittaNijne sadevamaNuAsurassa logassa / dasaNanANacaritte tavaviNayo daMsio jehiM // 1089 // 'kittemi'tti prAkRtatvAt kIrtayiSyAmi, nAmabhirguNaizca, kiMbhUtAn ?-kIrcanIyAn , stavArdAnityarthaH, kasyetyatrAha-sadevamanujAsurasya lokasya trailokyasyeti bhAvaH, guNAnupadarzayati-darzanajJAnacAritrANi mokSakAraNAni, sUtre caikavacanaM samAhAratvAt , tathA tapovinayo'tra dArzataH yaH, tatra tapa eva karmavinayAt tpovinyH|| cauvIsaMti asaMkhA usabhAIA u bhaNNamANA u / avisaddaggahaNA puNa eravayamahAvidehesu // 1090 // II caturvizatiriti saMkhyA, te tu RSabhAdikA bhaNyamAnA eva, tuzabda evakArArthaH, apizabdagrahaNAt punaH airavata-15 mahAvideheSu ye bhagavantastagraho'pi veditavyaH, iha sUtre 'tAsthyAttavyapadeza' iti nyAyAdairAvatamahAvidehAzcetyuktam // kasiNaM kevalakappaM logaM jANaMti taha ya pAsaMti / kevalacarittanANI tamhA te kevalI huMti // 1091 // | 'kRllaM' sampUrNa 'kevalakalpa' kevalopama, iha kalpazabda aupamye gRhyate, uktaM ca-"sAmarthya varNanAyAM ca, chedane | dIpa anukrama [3 996 SanElication ) ... atha 'jina' evaM arihaMta' zabda vyAkhyAyete ~316~
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1088-1091], vibhA gAthA [-], bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gAthA ||1|| karaNe tathA / aupamye cAdhivAse ca, kalpazabdaM vidurbudhAH // 1 // " lokaM paJcAstikAyAtmakaM jAnanti vizeSarUpatayA, tathaiva | sampUrNameva, cazabdasyAvadhAraNArthatvAt , pazyanti sAmAnyarUpatayA, iha jJAnadarzanayoH sampUrNalokaviSayatve bahu vaktavyaM, tattu nocyate, granthavistarabhayAt , kevalaM 'nirvizeSa vizeSANAM, graho darzanamucyate / viziSTagrahaNaM jJAnamevaM sarvatragaM dvaya ||shaa-1 mityanayA dizA svayamevAbhyUz2a, dharmasaGgrahaNITIkA ca paribhAvanIyA, yatazcaivaM kevalacAritriNaH kevalajJAninazca tasmAtte kevalino bhavanti, kevalameSAM vidyate iti kevalinaH iti vyutpatteH, aho'trAkANDa evaM kevalacAritriNa iti kimarthamuktaM', ucyate, kevalacAritraprAptipUrvikA niyamataH kevalajJAnAvAptiriti nyAyadarzanArthamityadoSaH / tadevaM vyAkhyAto || lokasyetyAdirUpaH sUtraprathamazlokaH / / jA sAmpratamatraiva cAlanApratyavasthAne vizeSato nidaryete, tatra lokasyodyotakarAnisyuktaM, atrAha-azobhanamidaM yaduktaM lokasyeti, loko hi caturdazarajvAtmakatvena parimitaH, kevalodyotazcAparimito,lokAlokavyApakatvAt , yadvakSyati-'keva-18 liyanANalaMbho logAloga pagAseI tataH sAmAnyataH udyotakarAn yadivA lokAlokayorudyotakarAniti vAcyaM, natu lokasthati, tadayuktaM, abhiprAyAparijJAnAt, iha lokazabdena pazcAstikAyA evaM gRhyante, tataH AkAzAstikAyabheda eva loka iti na pRthaguktaH, nacetadanArSa, yata uktam-"paMcasthikAyamaio logo' ityAdi / aparastvAha-lokasyodyotakarAnityetAvadeva sAdhu, dharmatIrthakarAniti na vaktavyaM, gatArthatvAt , tathAhi-ye lokasyodyotakarAste dharmatIrthakarA eveti, ucyate, iha lokaikadeze grAmaikadeze grAmazabdavat lokazabdapravRttidarzanAt mA bhUttadudyotakareSvavadhivibhaGgajJAniSvarkacandrAdiSu vA sampratyaya dIpa anukrama [3] CRECRABAR ~317~
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1088-1091], vi0bhA gAthA H, bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 1 prata sUtrAMka [1..] malayagi. gAthA ||2|| zrIAva0 iti tadvyavacchedArtha dharmatIrthakarAnityuktaM / Aha-yayevaM dharmatIrthakarAnityetAvadevAstu, lokasyodyotakarAniti na vAcyaM, ucyate, iha loke ye'pi nadyAdiviSamasthAneSu mudhikayA dharmArthamavataraNatIrthakaraNazIlAste'pi dharmatIrthakarA bhaNyante, tato vRttI sUtra-3 mA bhUdatimugdhavuddhInAM teSu sampratyaya iti tadapanodAya lokasyodyotakarAnityAha / aparastvAha-jinAnityatiricyate, tathAhi-TU sparzikA yathoktaprakArA jinA eva bhavantIti, ucyate, iha keSAMcididaM darzanaM- "jJAnino dharmAtIrthasya, kAraH paramaM padam / gatvA's-| // 598 // gacchaMti bhUyo'pi, bhRzaM (bhavaM) tIrthanikArataH // 1 // " ityAdi, tatastanmataparikalpiteSu yathoktaprakAreSu mA bhUta sampratyaya iti tadUvyavacchedArtha jinAnityAha, jinA nAma rAgAdijetAraH, te ca kunayaparikalpitA jinA na bhavantIti, tIrthanikArataH punariha bhavArotpAdanAd, anyathA sa na syAt, bIjAbhAvAt, tathA cokamanyairapi-"ajJAnapAMzupihitaM purAtanaM| krmviijmvinaashi| tRSNAjalAbhiSiktaM muJcati janmAkuraM jantoH // 1 // dagdhe bIje yathA'tyantaM, prAdurbhavati nAGkaraH / karmacIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkaraH // 2 // " Aha-yadyevaM jinAnityetAvadevAstu, lokasyodyotakarAnityAdyatiricyate, ucyate, iha pravacane sAmAnyato viziSTazrutadharAdayo'pi jinA ucyate, tadyathA-zrutajinA avadhijinA manaHpa yajJAnijinAzchamasthavItarAgAca, tato mA bhUtteSu sampratyaya iti tadapanodAya lokasyodyotakarAnityAcapyaduSTaM / aparastvAha-arhata iti na vAcyaM, na khalvanantaroditasvarUpA ahavyatirekeNApare sambhavanti, ucyate, arhatAmeva vizepyatvAnna doSaH, Aha-yadyevaM tahiM arhata ityetAvadevAstu, lokasyodyotakarAnityAdi punarapArthaka, na, tasya vizeSaNatvAt, vizeSaNasAphalyasya ca pratipAditatvAditi / aparastyAha-kevalina iti na vAcyaM, yathoktasvarUpANAmahatAM kevalitvavyAbhi ROCESS dIpa anukrama [3] CARRORSCARROR // 598 // SAMEnication ~318~
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1088-1091], vibhA gAthA H, bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [2-4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gAthA // 2-4|| cArAbhAvAt , sati ca vyabhicArasambhave vizeSaNopAdAnaM phalavat, tathA cokta-"sambhave vyabhicAre ca vizeSaNamarthavad bhavati', yathA nIlotpalamiti, vyabhicArAbhAve tu tadupAdIyamAnamapi na kaMcanArtha puSNAti, yathA kRSNo bhramaraH zuklA kAbalAketi, tasmAt phevaThina ityatiricyate, na, abhiprAyAparijJAnAt , iha kevalina evaM yathoktasvarUpA ahento, nAnye iti niyamArthena svarUpajJApanArthamidaM vizeSaNamityanavayaM, na khalvekAntato vyabhicArasambhave eva vizeSaNopAdAnaM phalavat, ubhayapadavyabhicAre ekapadavyabhicAre svarUpaparijJApane ca ziSToktiSu tatprayogadarzanAt , tatra ubhayapadavyabhicAre yathA nIlotpalamiti, ekapadavyabhicAre an dravyaM pRthivI dravyamiti, svarUpaparijJApane yathA paramANurapradeza ityAdi, tasmAtkevalina ityaduSTaM / Aha-yadyevaM kevalina ityeva sundaraM, zeSaM tu lokasyodyotakarAnityAdi kimarthamiti, ucyate, iha zrutakevaliprabhRtayo'pi kevalino vidyante, tanmA bhUtteSu sampratyaya iti tatpratikSepArdha lokasyodyotakarAnityAdyapyuktaM / evaM vyAdisaMyogApekSayA vicitranayamatAbhijJena svadhiyA vizeSaNasAphalyaM vAcyamiti kRtaM prasaGgena, prayAsasya gamanikAmAtraphalatvAt // sampati yaduktaM 'kIrtayiSyAmi' iti kIrtanaM kurvannAha sUtrakRt usabhamajiaM ca baMde saMbhavamabhinaMdaNaM ca sumaI ca / paumappara supAsaM jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 2 // suvihiM ca pupphavaMtaM sIyala sijaMsa vAsupujaM ca / vimalamaNaMtaM ca jiNaM dhamma saMtiM ca vaMdAmi // 3 // kuMthu araM ca mahiM baMde muNisuvvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi riTTanemi pAsaM taha vaddhamANaM ca // 4 // (sUtrANi) etAsAM tisRNAmapi sUtragAthAnAM vyAkhyA-iha bhagavatAmahetAM nAmAni anvarthamadhikRtya sAmAnyalakSaNato bizepala *SOLATAKAISLA ALEGRI anukrama [4-6] ... atha tirthaMkarasya 'RSabha', ajita Adi nAmAnAm vyAkhyA: kriyate ~319~
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1092], vibhA gAthA H, bhASyaM 205...], mUlaM [1...] / gAthA [2-4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka RECE vRttI sUtra gAthA // 2-4|| zrIAva0kSaNatazca vAcyAni, tatra sAmAnyalakSaNamidam-'vRSa uddhahane' eSa Agamiko dhAtuH, samagrasaMyamabhArodvahanAt vRSabhaH, sarva RSabhadI. malayagi eva bhagavanto yathoktarUpA iti vizeSahetupratipAdanAyAha nAM sAmAUrUsu usabhalaMchaNa usabhaM sumiNammi teNa usbhjinno| nyavizesparzikA jeNa bhagavato dosuvi UrUsu usabhA upparAhuttA laMchaNabhUyA, jeNaM ca marudevAe bhayavatIe codasaNhaM mahAsumiNANaM pA: ||599pddhmN usabho sumiNe divo teNa tassa usabhatti nAma kayaM, sesatitthayarANaM mAyaro paDhama gayaM pAsaMti, tao vsbho| akSa 13 ragamanikA tvevaM-yato bhagavata UrvoH vRSabhAvUrdhvamukhau lAJchanaM marudevI ca bhagavatI svame prathamaM RSabhaM dRSTavatI tena bhaga-15 tavAn RSabhajinaH / sAmpratamajitaH, tasya sAmAnyenAbhidhAnanibandhanamidaM-parIpahopasargAdibhine jitaH ajitaH, sarva eva ca bhagavanto yathoktasvarUpA iti vizeSanivandhanamabhidhitsurAha akkhesu jeNa ajiA jaNaNI ajito jiNo tamhA // 1092 // akSeSu-akSaviSayeSu yena kAraNena bhagavato jananI ajitA garbhasthe bhagavatyabhUt tasmAdajito jinaH, atra vRddhasampradAyaH-18 bhayavato ammApiyaro jUyaM ramaMti, paDhama rAyA jiNiyAito, jAhe bhayavaM AyAto sAhe devI jiNAi, no rAyA, sato akkhesu kumArappabhAvA devI ajiyatti ajio nAmaM kayaM // tathA sambhavanti-prakarSeNa bhavaMti catustriMzadatizayaguNA yasmin sa sambhavaH, sarva eva ca bhagavanto yathoktasvarUpA iti vizeSanibandhanamabhidhitsurAha SAUSASHXHXSGRAFI anukrama [4-6] RECR anEncou ~320
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1093], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM 205...], mUlaM [1...] / gAthA [2-4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gAthA // 2-4|| abhisaMbhUyA sAsatti saMbhavo teNa bucaI bhayavaM / abhisambhUtAni-samyak bhavanti sma sasyAni tasmin garbhajAte tena kAraNena bhagavAn sambhava ityucyate, 'punAnI'tya-18 4AdhikaraNe dhapratyayaH, tathA ca vRddhasampradAyaH-gabhagae jeNa ahigA sassaniSphattI jAyA teNa saMbhavo iti // tathA abhi-18 nandyate devendrAdibhirityabhinandanaH, sarva eva bhagavanto yathoktasvarUpA ityato vizeSahetupratipAdamAyAha abhinaMdeha abhikkhaM sakko abhinaMdaNo teNa // 1093 // zako garbhAdArabhyAbhikSaNa-pratikSaNaM abhinanditavAniti abhinandanaH, 'kRddhahula miti vacanAt karmaNyanaT , tathA ca vRddhasampradAyaH-gambhaSpabhiI abhikkhaNaM sakeNa abhinaMdiyAito teNa se abhiNaMdaNotti nAma kayaM / idAnI sumatiH, tasya sAmAnyAbhidhAnanivandhanamidam-zobhanA matirasyeti sumatiH, sarva eva ca bhagavaMtaH sumataya iti vizeSanibandhanapratipAdanArthamAha . jaNaNI satvattha viNicchiesu sumaitti teNa sumtijinno| 2 yena kAraNena garbhagate bhagavati sarveSu vinizcayeSu-kartavyeSu sumatiH atIva matiH sampanA jAtA tena kAraNena bhagavAna sumatijinaH, jananIsumatihetutvAt sumatiriti bhAvaH, zobhanA matirasmAdabhUditi vyutpatteH, tathA ca vRddhasampradAyaHjaNaNI gambhagae savattha viNicchaesu atIva maisampannA jAyA, doNhaM savattINa mayapaiyANaM vavahAro chinno, jahA mama putto bhavissai, so jovaNatyo eyassa asogavarapAyavassa Ahe vavahAraM tubha chidihiti, tAva egayAo bhavaha, iyarI bhaNai SASAKARSAKC *SESSE STESSES dIpa anukrama [4-6] ~321
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1094-1095], vibhA gAthA H, bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [2-4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [1..] gAthA // 2-4|| zrIA evaM bhayatu, puttamAyA necchAi, bhaNai-yavahAro chijau, tato bhAvaM nAUNa chinno vavahAro, dino tIse putto, evamAdIRSabhadImalayagigabhaguNeNaM jaNaNIe sumatI jAyatti sumainAma kayaM / idAnI padmaprabhaH, tasya sAmAnyato'bhidhAnakAraNamidaM-niSpakatayAnAM sAmAvRttau sUtra- pAsyeva prabhA yasya sa padmaprabhaH, tatra sarva eva bhagavanto yathoktasvarUpAH tato vizeSakAraNamAha nyavizesparzikA paumasayaNammi jaNaNIeN Dohalo teNa pumaabho|| 1094 // pArthaH yena kAraNena tasmin bhagavati garbhagate jananyA devyA padmazayanIye dauIdamabhUt , taca devatayA sampAdita, bhagavAMzca // 600 // svarUpataH pAvarNastena kAraNena padmaprabha itinAmaviSayIkRtaH / sampati supAyaiH, tasyAyamoghato nAmAnvarthaH, zobhanAni|4|| pArthANi yasyAsI supArthaH, tatra sarva eva bhagavanta evaMbhUtAstato viziSTaM nAmAnvarthamabhidhitsurAha gabhagae jaM jaNaNI jAya supAsA tao supaasjinno| 6 yato garbhagate bhagavati tatprabhAvato jananI jAtA supArthA tato jinaH supArzva itinAmaviSayIkRtaH, evaM sAmAnyA-18 bhidhAnaM vizeSAbhidhAnaM cAdhikRtyAnvarthAbhidhAnavistaro bhAvanIyaH, iha punaH sujJAnatvAt granthavistarabhayAca nAbhidhIyate / samprati candraprabha:-candrasyeva prabhA-jyotsnA saumyamasyeti candraprabhaH, tatra sarve'pi tIrthakRtazcandravat somalezyAkAstato vizeSamAha jaNaNIi caMdapiaNammi Dohalo teNa caMdAbho // 1095 // yena kAraNena bhagavati garbhagate jananyAH candrapAne dIrhadamajAyata candrasadRzavarNazca bhagavAn tena candrAbha:-candraprabha REACOCHECCCCCACTERS anukrama [4-6] ~322
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1096-1097], vibhA gAthA H, bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [2-4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka kara gAthA ||2-4|| iti vizrutaH / sampati suvidhiH, zobhano vidhirasyeti suvidhiH, vidhirnAma sarvatra kauzalaM, tatra sarva eva bhagavanta idazA iti vizeSakAraNamAha sabavihIsu a kusalA gabhagae teNa hoi suvihijinno| | bhagavati garbhagate jananI sarvavidhiSu kuzalA'bhavat tena suvidhijina iti nAma kRtaM / sampati zItalaH, sakalasavasantApakaraNavirahAdAlhAdajananAca zItalaH, tatra sarve'pi bhagavantaH zatrUNAM mitrANAM copari zItagRhasamAnAsta to vizeSamAha piuNo dAhovasamo gabhagae sIalo teNa // 1096 // bhagavataH pituH pUrvotpanno'sahazA pittadAho'bhavat, sa caupadhairnAnAprakArairnopazAmyati, bhagavati tu garbhagate devyA parAmarza sa dAha upazAntaH, tena zItala iti nAma / idAnIM zreyAn , samastabhuvanasya hitakAritvAt prazasyataraH zreyAn , prAkRtazelyA chAndasatvAt seyaMsa ityucyate, tatra sarve'pi bhagavantakhelokyasyApi zreyAMsa iti vizeSamAha maharihasijjAruhaNammi Dohalo teNa hoi sijjNso| hai| tasya rAjJaH pitRparamparAgatA devatAparigRhItA zayyA acyete, yastAmAzrayati tasyopasarga devatA karoti, garbhagate ca bhagavati devyA dauIhamajAyata-zayyAmArohAmi, tatropaviSTA, devatA samArasitumapakrAntA, sA hi tIrthakaranimittaM devatayA rakSitA, evaM garbhaprabhAvato devyAH zreyo jAtamiti zreyAMsa iti nAma kRtam / sAmpataM vAsupUjyaH-yAsavo-devAH teSAM puujyH| vAsupUjyaH, sarva eva bhagavanta idRzA iti vizeSamAha CACANCCCCC dIpa anukrama [4-6] A.sa.101 CC RECatory ~323
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1097-1098], vibhA gAthA H, bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [2-4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka RSabhadI SAIREX AX pArthaH gAthA // 2-4|| zrIAva0 gambhagate taM vasUhiM pUeI teNa vasupujjo // 1097 // malayagi0 tasmin bhagavati garbhagate vAsabo-devarAjaH abhIkSNaM jananIM pUjayati, tena vAsupUjya iti nAma, pRSodarAditvAdi-11 nAM sAmAvRttau sUtra- paSTarUpaniSpattiH, athavA vAsavo nAma vaizramaNaH, sa garbhagate bhagavati tat rAjakulamabhIkSNaM vasumI-rasaiH pUjayati nyavizesparzikApUrayati tena kAraNena vAsupUjyaH / samprati vimalaH, vigato (malo) vigatamalo vimalA, jJAnAdiyogAdvA malaH, satra // 601 // sarve'pi bhagavanta evaMbhUtA ato vizeSamAha vimalataNu-buddhi jaNaNI gambhagae teNa hoi vimljinno|| I garbhagate bhagavati jananyAstanuH-zarIraM buddhizca vimalA, taddauidaM cetthamajAyata, yathA'haM vimalA bhavAmi, tena kAraNena | dranAmato bhavati vimalajinaH / sAmpratamanantaH, anantakAzajayAd anantAni yA jJAnAdInyasyetyanantaH, tatra sarve'pi | bhagavanta idRzA ato vizepamAha rayaNavicittamaNataM dAmaM sumiNe tonnto||1098 // ratnavicitraM-ranakhacitaM anantaM-atimahApramANaM dAma svapne jananyA dRSTaM ato'nanta iti / sampati dhammeM, durgatI 15 prapatantaM sattvasAtaM dhArayatIti dharmaH, tatra sarve'pi bhagavanta idRzAH tato vizeSamAha gabhagae jaM jaNaNI jAya sudhammatti teNa dhmmjinno| bhagavati garbhagate yena kAraNena vizeSato jananI jAtA sudharmA-dAnadayAdirUpazobhanadharmaparAyaNA tena nAmato| dIpa anukrama [4-6] SMEucation ~324
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-4 adhyayanaM [2], niyukti: [1099-1100/1], vibhA gAthA [-], bhASyaM [205...], mUlaM [1...] / gAthA [2-4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gAthA // 2-4|| dharmajinaH / idAnIM zAntiH, zAntyAtmakatvAt zAntiH, tatra sarva eva tIrthakRta evaMrUpA ato vizeSamAha jAo asivovasamo gabhagae teNa saMtijiNo // 1099 // dA pUrva mahadaziyamAsIt , bhagavati tu garbhagate jAtaH azivopazamaH tena kAraNena shaantijinH| sampati kunthaH, k-pRthivii| *tasyAM sthitavAn kunthuH, pRSodarAditvAdiSTarUpaniSpattiH, tatra sarve'pi bhagavanta evaMvidhAH, tato vizeSamAha thUbhaM rayaNavicittaM kuMthu sumiNammi teNa kuNthujinno| jananI svame kustha-manohare'bhyunnate mahIpradeze (sthita) stUpaM ratnavicitraM dRSTvA pratibuddhavatI tena kAraNena bhagavAn nAmataH kunthujinaH // sAmpratamaraH / / safaatsasaraswarastramsaRateaserIADAVastasAR iti zrImanmalayagiryAcAryavihitAyA AvazyakavRttaH bhAga-4 smaaptH|| ker serverSERENGERS engecedersen dIpa anukrama [4-6] RECECAREERUGRECESS iti zrImanmalayagiryAcAryaviracitA AvazyakavRttiH smaaptaa|| iti zreSThI-devacandra lAlabhrAtR-jainapustakoddhAre prathAGkaH 85 Avazyaka- mUlasUtra- [40/4] niyukti evaM malayagirisUrijI racitA TIkA parisamAptA: mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI M.Com.M.Ed.,Ph.D..zrutamaharSi ~325
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwww iti zrImanmalayagiryAcAryaviracitA AvazyakavRttiH samAptA // DOPOCETERO ~326~ helbrary.org
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH 40/4 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: saMpAditazca "Avazyaka-mUlasUtra" [niyukti: evaM malayagirisUrijI-racitA vRttiH] (kiMcita vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "Avazyaka" niyukti: evaM vRtti:" nAmeNa parisamAptaH Remember it's a Net Publications of 'jain_e_library's' ~327~