________________
आगम
(४०)
आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः) भाग-४ अध्ययनं [१], नियुक्ति: [१०३१], विभा गाथा -1, भाष्यं [१७४...], मूलं [१] / गाथा -] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] “आवश्यक नियुक्ति एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
क्षेत्रकालकरणे
सत्राक
[१]
दीप अनुक्रम [२]
श्रीआवत स्थिराणि करणानि, उक्तं च-"सउणि चउप्पय नागं किंसुग्धं च करणं थिरं चउहा । बहुलचउइसिरत्तिं सउणी सेसं तियं मलयगि कमसो॥१॥" एषाऽत्रोत्तरार्द्धभावना-कृष्णचतुर्दशीरात्रौ शकुनिः अमादिने चतुष्पदं अमारात्रौ नागकरणं, प्रतिपहिया वृत्तौ सूत्र-15किंस्तुघ्नं, तदनन्तरं रजनीदिनेषु ववादीनि करणानि, तेषां च परिज्ञानोपायोऽयं-"पक्खतिहओ दुगुणिया दुरूवहीणा य सुक-151 स्पर्शिका पक्खंमि । सत्तहिए देवसियं तं चिय रूवाहियं रतिं ॥१॥" अस्या अक्षरगमनिका-कृष्णस्य शुक्लस्य वा प्रस्तुतपक्षस्य अति
15कान्ता यास्तिधयः ता द्विगुणीक्रियन्ते, तत आगतराशेः सप्तभिर्भागो हियते, एवं कृते यत्करणमागच्छति तत्यस्तततिथी ॥५६॥
कृष्णपक्षे देवसिकं विज्ञेयं, रूपाधिकं तु तदेव रात्री, तथाहि-कृष्णदशम्यां द्विगुणितायां विंशतिर्भवति, ततः सप्तभिर्भागे हते षट् शेषा जाताः, आगतं षष्ठं वणिजाभिधानं दैवसिकं करणं, रूपे त्वत्र प्रक्षिप्ते रात्रिगतं विध्यभिधानं सप्तमं करणं
लभ्यते, एवमन्यत्रापि कृष्णपक्षे, शुक्लपक्षे विशेषमाह-दुरूवहीणा य मुक्कपक्खम्मित्ति शुक्लपक्षे द्विगुणतिथिराशेद्वौं पात्येते दिततो देवसिकं करणमागच्छति, तदेव रूपाधिकं रात्री, सूत्रे द्वितीया सप्तम्यर्थे प्राकृतत्वात्, प्राकृते हि विभक्तीनां व्यत्ययो
भवति, यदाह पाणिनिः स्वप्राकृतलक्षणे-'व्यत्ययोऽप्यासा'मिति, रात्रिगतं करणं भवतीत्यर्थः, यथा शुक्लचतुर्यों द्विगुपाणितायां अष्टौ भवन्ति, तेभ्यो द्वौ पात्येते, जाताः पद, सप्तभिश्च भागो न पूर्यते, तत आगतं षष्ठं दैवसिक वणिजाभिदधानं करणं, रूपे तु प्रक्षिप्ते सप्तमं विष्ट्यभिधानं रात्रिगतं करणं, एवमन्यत्रापि शुक्लपक्षे भावनीयं, इह लोकप्रसिद्धः करप्रणानयनोपायोऽपि विद्यते 'तिहि दुगुणी एक्किहिं ऊणी सत्तहिं हरणं सेसं करण'मिति, अयमपि युक्तः, केवलमिह
मासतिथयो द्विगुणितव्याः, यहागच्छति तद्रात्रिगतं करणं, रूपे तु पातिते दिवसगतमिति, एवं च करणद्वयेनापि शुक्ल
॥५६५॥
~252
