________________
आगम
(४०)
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः) भाग-४ अध्ययनं [१], नियुक्ति: [१०३१], विभा गाथा -1, भाष्यं [१७४...], मूलं [१] / गाथा -] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
सूत्रांक
[१]
दीप अनुक्रम [२]
कस्य च सतो नित्यत्वात् करणत्वानुपपत्तिः, आह-ययेवं किमिति नियुक्तिकारेण निक्षेपगाथायामुपन्यस्त ?, उच्यते-'बंजणेत्यादि, इह ध्यजनशब्देन क्षेत्राभिव्यञ्जकत्वात् पुद्गला गृह्यन्ते, पर्यायं कथचित् प्रागवस्थापरित्यागेनावस्थान्तरापत्ति, व्यञ्जनयोगतः पर्यायो व्यञ्जनपर्यायः तमापनं सत् तथापि क्षेत्रकरणमुच्यते, इयमत्र भावना-यद्यपि नाम क्षेत्रमकृत्रिमत्वात् करणायोगि तथापि घटपटादिसंयोगतो ये तत्तदवगाह्यमानतालक्षणाः पर्यायास्तेषां करणोपपत्तितः क्षेत्रस्यापि करणोपपत्तिः, पर्यायपर्यायवतोः कथञ्चिदभेदादिति, उपचारतो वा क्षेत्रस्य करणं, तथा चाह-'इक्षुकरणादि' इक्षुक्षेत्रकरणमित्यादि,
तथा च लोके वकारः-इक्षुक्षेत्रं मया कृतं शालिक्षेत्रं मया कृतमित्यादि, आदिशब्दादेव क्षेत्रे पुण्यादौ करणं क्षेत्रकरणं क्षेत्रे दप्ररूप्यमाणं करणं क्षेत्रकरणमित्यादिपरिग्रहः । उक्त क्षेत्रकरणं, अधुना कालकरणं वक्तव्यं, तत्रेयं गाथाPI कालेऽवि नस्थि करणं तहावि पुण वंजणप्पमाणेणं । ववबालबाइकरणेहिं णेगहा होइ ववहारो॥१०३१॥ । 31 कलनं कालः कलासमूहो वा कालः तस्मिन् कालेऽपि, न केवलं क्षेत्रस्येत्यपिशब्दार्थः, नास्ति करणं-कृतिः, तस्य वर्तना-18 दादिरूपत्वात् , वर्तनादीनां च स्वयमेव भावात् , आह-यद्येवं किमिति नियुक्तिकृतोपन्यस्तै ?, उच्यते, तथापि व्यञ्जनप्रमाणेन
भवतीति शेषः, इह व्यञ्जनशब्देन विवक्षया वर्तनाद्यभिव्यजकत्वात् द्रव्याणि परिगृह्यन्ते, तत्प्रमाणेन तन्नीत्या तद्बलेन, तथाहि-वर्तनादयस्तद्वतां कथञ्चिदभिन्ना एव, ततश्च तत्करणे तेषामपि करणमेवेति, यदिवा समयादिकालापेक्षयाऽपि व्यवहारनयादस्ति करणं, तथा चाह-बचवालवादिकरणेरनेकधा भवति व्यवहार, उच-“ववं च घालवं चेव, कोलवं थीविलोयणं । गलादि वणियं चेव, विट्ठी हवइ सत्तमी ॥२॥" एतानि सत करणानि चलानि वर्तन्ते, चत्वारि तु शकुनिप्रभृतीनि
CCCCCCCRACK
CASSROO
आ. सू.९५
~251
