________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[3]
दीप अनुक्रम [२]
Jan Education
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग-४
अध्ययनं [१], निर्युक्तिः [१०३८-१०३९] वि० भा० गाथा [-] भाष्यं [ १७४...], मूलं [१] / गाथा [-1 मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र -[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक" निर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
प्रभृतीनां व्यापारकरणमिति भावः, गुणकरणं पुनर्द्विविधं द्विप्रकारं कथमित्याह- 'तपःकरणं' तपसः - अनशनादेर्वाह्माभ्यन्तरभेदभिन्नस्य करणं- कृतिस्तपःकरणं, संयमे च संयमविषयं चाश्रवविरमणादि करणमिति भावः ॥ साम्प्रतं योज नाकरणं व्याचिरव्यासुराह
जुंजणकरणं तिविहं मण-वय-काए य मणसि सचाइ । सट्टाणि तेसि भेओ च चउहा सत्तहा चैव ॥ १०३८ ॥
योजनाकरणं त्रिविधं तद्यथा- 'मनोवाक्कायें' मनोवाक्कायविषयं, मनोविषयं वाग्विषयं कायविषयं चेत्यर्थः । तत्र मनसि सत्यादि योजनाकरणं, तद्यथा-सत्यमनोयोजना करणमसत्य मनोयोजनाकरणं सत्यमृषामनोयोजनाकरणं असत्यभूषामनोयोजनाकरणमिति, स्वस्थाने प्रत्येकं मनोवाक्कायलक्षणे तेषां योजनाकरणानां भेदो विभागो वक्तव्यः, तद्यथा चतुर्धा चतुर्धा सप्तधा चेति, अयमत्र भावार्थ:- चतुर्भेदं सत्यमनोयोजनाकरणादि दर्शितं एवं बाग्योजनाकरणमपि सत्यवाग्योजनाकरणादिचतुर्भेदमवसातव्यं, काययोजनाकरणं सप्तभेदं, औदारिककाययोजनाकरणं औदारिकमिश्रका योजनाकरणं वैक्रिय काययोजना करणं वैक्रियमिश्रकाय योजनाकरणं आहारककाययोजनाकरणमा हारकमिश्र का ययोजनाकरणं कार्म्मणका ययोजनाकरणमिति ॥ इत्थं तावद् व्यावर्णितं यथोद्दिष्टं करणं, अधुना येनावाधिकारस्तदुपदर्शनार्थमाह
भावसुअसद्दकरणे अहिगारो इत्थ होइ नायवो । नोसुअकरणे गुणजुंजणे अ जहसंभवं होइ ॥ १०३९ ॥ भावश्रुतशब्दकरणे प्रकाशपाठे भावश्रुते च अधिकारो भवति कर्त्तव्यः श्रुतसामायिकस्य, न तु चारित्रसामायिकस्य, तस्यांते यथासम्भवमभिधानात् भावश्रुत सामायिकोपयोग एव, शब्दकरणमप्यत्र तच्छन्द विशिष्टः श्रुतभाव एव विव
Por Private & Personal Use Only
~257~