________________
आगम
(४०)
आवश्यक’- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः) भाग-४ अध्ययनं [१], नियुक्ति: [९१९-९२०], विभा गाथा , भाष्यं [१५१...], मूलं - /गाथा-], मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
द
हासप्पदोसवीमसा, पुढोवेमायदिबिया । माणुस्सया हासमादी, कुसीलपडिसेवणा ॥२॥ तेरिच्छिया भया दोसा, आहारट्ठा तहेवय । अवच्चलेणरक्खड्डा, एए चउहा वियाहिया ॥३॥ घट्टणा पवडणा चेव, थंभणा लेसणा तहा । आयसंवेयणीया य, उवसग्गा चउबिहा ॥४॥” इत्यादि, अलं प्रसङ्गेन ॥ एतानामयन्तो नमोऽहा इति गाथार्थः । सम्पति प्राकृतशैल्याउनेकधा अर्हच्छन्दनिरुक्तसम्भव इति दर्शयन्नाह
इंदियविसयकसाये परीसहे वेयणाओं उवसग्गे । एए अरिणो हन्ता अरिहंता तेण बुचंति ॥ ९१९॥ इन्द्रियादयः पूर्ववत्, वेदना त्रिविधा-शारीरी मानसी उभयरूपा च, 'एए अरिणो हंता' इत्यत्र प्राकृतशैल्या छान्द-15 सत्याच विभक्तिव्यत्ययः, ततोऽयमर्थ:-एतेषामरीणां हन्तारोऽर्हन्त इति, पृषोदरादित्वादिष्टरूपनिष्पत्तिः ॥ स्यादेतत्-अन-16 न्तरगाथायामेत एवोक्ताः, पुनरध्यमीपामेवेहोपन्यासोऽयुक्तः, उच्यते, अनन्तरगाथायां नमस्कारार्हत्वे हेतुत्वेनोक्ताः, इह पुनरभिधानं, निरुक्तिप्रतिपादनार्थ उपन्यासः॥ साम्प्रतं प्रकारान्तरतोऽरय आख्यायन्ते, ते चाष्टौ-ज्ञानावरणादिसंज्ञाः सर्वसत्त्वानामेव, तथा चाह
अट्टविहंवि अ कम्मं अरिभूअं होइ सञ्चजीवाणं । तं कम्ममरि हंता अरिहंता तेण वुचन्ति ॥ ९२० ॥ अष्टविधम्-अष्टप्रकारम् , अपिशब्दादुत्तरप्रकृत्यपेक्षया अनेकप्रकारमपि, चान्दो भिन्नक्रमः, स चावधारणे, ज्ञाना-18 वरणादिकमैव अरिभूत-शत्रुभूतं भवति सर्वजीवाना--सर्वसत्त्वानां, अनवबोधादिदुःखहेतुत्वात् , तत्कर्म अरिं हतारो यतस्तेनार्हन्त उच्यते, रूपनिष्पत्तिः प्राग्वत् ॥ अथवा
RECator
... अथ अर्हत् (अरिहंत) शब्दस्य निरुक्ति (व्याख्या) क्रियते -
~141
