________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
H
दीप
अनुक्रम
[-]
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्ति:+वृत्तिः) भाग-४
अध्ययनं [१], निर्युक्तिः [८५६-८५७ ], वि० भा० गाथा [-] भाष्यं [ १५०] मूलं [- /गाथा - ] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित... आगमसूत्र [४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक" निर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
धारणार्थः, ततः परमवश्यं क्वचित्प्रतिपद्यते, जघन्यतस्त्वेकः समयः, विरताविरते:- देशविरतेरुत्कृष्टः प्रतिपत्तिविरहकालो द्वादशकम् - अहोरात्राणि द्वादश, जघन्यतस्तु त्रयः समयाः, उक्तं च चूण- "विरताविरतीए जहनेणं तइओ समओ, उक्कोसेणं वारस अहोरत्ता" इति 'विरतेः' सर्वविरतेरुत्कर्षतः प्रतिपत्तिविरहकालः पञ्चदशकमहोरात्राणां जघन्यतस्तु समय त्रयं ॥ द्वारम् ॥ साम्प्रतं भवद्वारं वक्तव्यम्, तत्र कियतो भवानेको जीवः किं सामायिकं लभते इति प्रतिपादयन्नाह - सम्मत्तदेसविरया पलिअस्स असंखभागमित्ताओ । अट्ट भवा उ चरिते अनंतकालं च सुअसमए ॥ ८५६ ॥
सम्यक्त्ववन्तो देशविरतिमन्तश्च स्वं स्वं सामायिकं पल्योपमासङ्ख्येयभागमात्रान् भवान् यावत् लभन्ते इयमत्र भावना- सम्यक्त्व सामायिकं देशविरतिसामायिकं च प्रत्येकं जघन्यत एकं भवम् उत्कर्षतः क्षेत्रपल्योपमस्या सख्येयतमे भागे यावन्तो नभः प्रदेशास्तावतो भवान् यावदेको जीवः प्रतिपद्यते, नवरं सम्यक्त्वभवासङ्ख्येयकादेशविरतिभवासदूख्येयकं लघुतरं द्रष्टव्यमिति, चारित्रे विचार्ये उत्कर्षतो भवा-आदानभवा अष्टौ ततो नियमतः सिद्ध्यति, जघन्यतरत्वेको भवः, 'अनंतकालं च सुयसमए' इति अनन्तकालम् - अनन्तभवरूपं यावत् श्रुतसमये - सामान्यश्रुतसामायिके प्रतिपन्ना भवंति उत्कर्षतो जघन्यतस्त्वेकं भयं यथा मरुदेवीति । गतं भवद्वारम् अधुना आकर्षद्वारमाह
तिन्ह सहसपुत्तं सयप्पुहुत्तं च होइ बिरईए । एगभवे आगरिसा एवइआ हुंति नायवा ।। ८५७ ॥ आकर्षणमाकर्षः, प्रथमतया मुक्तस्य वा ग्रहणमित्यर्थः, ते च द्विधा-एकभविका नानाभविकाश्च तत्र प्रथमत एकभविका उच्यन्ते- 'त्रयाणां सम्यक्त्वश्रुतदेशविर तिसामायिकानामेकभवे सहस्रपृथक्त्वमाकर्षाणामुत्कर्षतो भवति, विरते:
... सम्यक्त्व आदि प्राप्तेः अनन्तर भव-संख्या गणना
Por Private & Personal Use Only
~65~
wbrary.org
