________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[3]
दीप अनुक्रम
[२]
आ. सु. ९८
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग-४
अध्ययनं [१], निर्युक्तिः [ १०५८] वि० भा० गाथा [-] भाष्यं [१९१...], मूलं [१] / गाथा [-] दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र [४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक" निर्युक्ति एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
सियनित्तिवित्थरस्थो गतो एवं ति, सूत्रस्पर्शक नियुक्तिविस्तरार्थो गत एवमुकेनेति ॥ सम्प्रति सूत्र एवातीतादित्रिवि - धकालग्रहणमुक्तमिति दर्शयन्नाह -
सामाइयं करेमि पश्चखामी पडिकमामिति । पचुप्पन्नमणागयअई अकालाण गहणं तु ।। १०५८ ।। 'सामायिकं करोमि', तथा 'प्रत्याख्यामि सावद्ययोग' मिति, तथा 'प्रतिक्रमामि प्राकृतात् सावद्ययोगात्, इदं हि यथासङ्ख्यमेव प्रत्युत्पन्नानागतातीतकालानां ग्रहणमिति, उकं च- "अतीतं निंदर पडुप्पन्नं संवरेइ अणागयं पञ्चकखाति", इति ॥ सम्प्रति तस्य भदन्त ! प्रतिक्रमामीत्येतद् व्याख्यायते- 'तस्येत्यधिकृतो योगः सम्बध्यते, ननु च प्रतिक्रमामीत्यस्याः क्रियायाः सोऽधिकृतो योगः कर्म्म, कर्म्मणि च द्वितीया विभक्तिरतस्तमित्यमिधेये किमर्थं तस्येत्यभिधीयते ?, उच्यते, विशेषख्यापनार्थ, तथाहि - 'तस्ये' त्यत्रावयवावयविसम्बन्धे षष्ठी, ततोऽयमर्थः - योऽसी योगस्त्रि कालविषयः तस्यातीतं सावद्यमंशं प्रतिक्रमामि, न शेषं वर्त्तमानमनागतं वा, केचित् पुनरविभागज्ञा अविशिष्टमेव सामाम्येन योगं सम्बन्धयति, तन्न युक्तं, अविशिष्टस्य त्रिकालविषयस्य प्रतिक्रमणासम्भवात् अतीतविषयस्यैव प्रतिक्रमणस्य तत्र तत्र सूत्रेऽभि धानात्, अथ मन्येथाः - अविशिष्टमपि योगं सम्बध्य पुनर्विशेष्येऽवस्थापनीयस्तच्छब्दस्ततो न कश्चिद्दोषः, तदप्यसमीचीनं, एवं सति प्रतिपत्तिगुरुताप्रसक्तेः, पूर्व अविशेषेण योगस्य सम्बन्धः, तदनन्तरं पुनरेतच्छन्दस्य विशेपेऽवस्थापनमिति न ऋज्वी प्रतिपत्तिः, यद्येवं तर्हि 'अतीतं भंते! पडिकमामि' इत्येतावदेव सुखप्रतिपत्तये कस्मान्न कृतं ?, उच्यते, पुनरुक्तत्वदोषप्रसङ्गात् तथाहि प्रतिक्रमणमेतत् प्रायश्चित्तमध्ये पठितं तच प्रायश्चित्तमासेविते भवति, ततोऽर्थादतीत विष
... प्रत्याख्यानास्य अतीत आदि त्रिविध-कालग्रहणं दर्शयते
Pur Private & Personal Use Only
287
*6*৬%%%%
