________________
आगम
(४०)
आवश्यक"- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः) भाग-४ अध्ययनं [१], नियुक्ति: [९१८], विभा गाथा , भाष्यं [१५१...], मूलं - /गाथा-], मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
*OCONOCRACASSAGAGARIKAY
मायालोभावेवं परोपघातोवओगतो दोसो । मुच्छोवयोगकाले रागोऽभिस्संगलिंगोत्ति ॥२॥" शब्दादीनां तु मतं-लोभो
रागः, क्रोधो द्वेषः, मानमाये तु यदा स्वगुणोपकारोपयोगात्मके तदा मूच्छोरमकत्वालोमा, लोभत्वाच रागः, यदा तु स्वगुणो ४|पकारोपयोगविकले तदा परोपघातोपयोगात्मकत्वात् क्रोधः, क्रोधत्वाच्च द्वेषः, उक्तं च-"सद्दाइमयं माणे मायाए य सगुणोव-|
गाराय । उवओगो लोभोच्चिय जतो स तत्थेव अवरुद्धो॥१॥ सेसंसा कोहोच्चिय परोवघायमइयत्ति तो दोसो" इति ॥ ___ अथ कषायद्वारं, शब्दार्थः प्राग्वत्, तेषामष्टविधो निक्षेपः, तद्यथा-नामकषायः स्थापनाकषायः द्रव्यकषायः समुत्पत्ति
कषायः ४ प्रत्ययकपायः आदेशकपायः रसकषायःभावकषायः ८, आह च-"नाम ठवणादविए, उप्पत्ती पचए य आदेसे। है रसभावकसाए या नएहिं छहिं मग्गणा तेसि ॥१॥" नामस्थापने सुगमे, द्रव्यकषायो नोआगमतो ज्ञशरीरभव्यशरीरव्यअतिरिक्तो द्विधा-कर्मद्रव्यकपायो नोकर्मद्रव्यकषायश्च, कर्मद्रव्यकषायश्चतुष्पकारः, कषायवेदनीयपुद्गला योग्याः १ बध्यद्र मानाः २ बद्धाः ३ उदीरणावलिकाप्राप्ताश्च ४, नोकर्मद्रव्यकषायः सर्जकषायादिः, उत्पत्तिकषायो यतो द्रव्यादेबी
ह्यात् कषायप्रभवस्तदेव कपायनिमित्तत्वात् उत्पत्तिकपायः, द्रव्यात् कषायोत्पत्तिः सुप्रतीता, उक्तंच-"किं एत्तो कट्ठ-14 रायरं? जं मूढो खाणुगंमि अप्फिडितो । खाणुस्स तस्स रूसइ न अप्पणो दुप्पयोगस्स ॥ १॥" प्रत्ययकषायः खल्वान्तरः
कारणविशेषः कषायपुद्गललक्षणः, आदेशकपायः कैतवकृतश्चकुटिभङ्गुराकारः, तस्य हि कषायमन्तरेणापि तथादेशनात्, रसकषायो हरीतक्यादीनां रसः, भावकषायो नोआगमतः कषायोदय एव, स च क्रोधादिभेदाचतुष्पकारः, तद्यथाक्रोधकपायो मानकषायो मायाकषायो लोभकषायश्च, तत्र क्रोधो नामादिभेदाच्चतुष्प्रकारः, नामस्थापने क्षुण्णे, नोआग
अनुक्रम
CARRIERRACTOR
SMECEoo
... 'कषाय'पदस्य अष्ट निक्षेपा: एवं कथानक: वर्णयते
~121
