________________
ધર્મ કપવૃક્ષનું મૂળ
૨૧
અન્ન-જળ-વસ્ત્ર-સ્થાન-આસન-ઔષધ અને ખીજી પણ માહ્ય સામગ્રી પૂરી પાડવી તે.
(૬) નૈૠયિક કરુણા એ આત્માના શુભ અધ્યવસાયરૂપ છે.
પાંચમી અને છઠ્ઠી કરુણા પરસ્પર પૂરક છે. કયારેક શુભ અધ્યવસાયા પહેલાં ઉત્પન્ન થાય છે અને પછી પ્રવૃત્તિ થાય છે અને કચારેક અન્નદાનાદિની પ્રવૃત્તિ પહેલી થાય છે અને પછી શુભ અધ્યવસાયે જાગે છે અથવા પ્રગટ થયેલા અધ્યવસાયા વૃદ્ધિ પામે છે.
એટલે કે શુભ પ્રવૃત્તિથી, શુભ અધ્યવસાયેા ન હેાય તા આવે છે અને હાય તા વધે છે. તેમ જ આ શુભ પ્રવૃત્તિથી અશુભ અધ્યવસાયેા આવ્યા હાય તા દૂર થાય છે અને ન આવ્યા હાય તા અટકે છે.
‘મને કદી પણ દુઃખ ન આવેા' ઇત્યાદિ લાગણી દ્વેષરૂપ છે, તેના વિષય પેાતાનું દુઃખ છે. દુઃખ પ્રત્યેના દ્વેષ પ્રતિકૂળ સજોગો તરફ પણ દ્વેષ કરાવે છે.
દુ:ખને દૂર કરવા માટે સર્વ પ્રાણીએ રાતદિવસ પ્રયત્ન કરે છે. પણ દુ:ખ તરફ રહેલા દ્વેષને દૂર કરવાને પ્રયત્ન કેાઈ વિરલ આત્મા જ કરે છે.
કર્માંના ઉદયથી પ્રાપ્ત થયેલ વમાન દુઃખને દૂર કરવું, એ જીવના હાથની વાત નથી, પરંતુ તે દુઃખ તરફના દ્વેષને દૂર કરવાની વાત જીવના હાથમાં છે.
વર્તમાન દુઃખ દૂર કરવામાં જીવ પરતંત્ર છે, પણ દુઃખ ઉપરના દ્વેષને દૂર કરવામાં તે સ્વતંત્ર છે. દુઃખ
